Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
जिनधर्मप्रकाश.
JAIN DHARMA PRAKASH
પુસ્તક હું હું. માગશર શુદ ૧૫ સવત. ૧૯૪૭, કોમે
मालिनी
प्रशम रस निमग्नं, दृष्टियुग्मं प्रसन्नंः
वदन कमल मंकः कामिनी सँग शून्यः कर युगमपि यत्ते, शस्त्र संबंध बंध्यं वदसि जगति देवो, वीतराग स्त्वमेव ॥१॥ प्रगट कर्त्ता.
श्री जैनधर्मप्रसारक सभा, ભાવનગર.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अमदावादमां.
એગ્લા વનાક્યુલર પ્રીન્ટીંગ પ્રેસમાં શા નથુભાઈ રતનચંદે છાપી પ્રસિદ્ધ કર્યું. સન ૧૮૨૦ भूल्य वर्ष १ ना ३१–०–० भगाउथी पोस्टेन ३०-३ છુટક એક એકના ૩૦
*६१८१२
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
.
૧૩૪
૧૪૪
+ F1'... '
अनुक्रमाणिका. વિષય ૧ પ્રાતર ( લખનાર મુનીરજ શ્રીઆમારામજી) ૨ ચરચાપત્ર (લખનાર જેની છાલાલ ફરૂખનાર ) ૩ શ્રી વજીસ્વામીનું ચરિત્ર, ૪ પ્રતીમ "
કર ૫ વર્તમાન ચયા ( મુશદાબાદમાં સમવસરણનો મહે )..
ખાસ સુચના જ્ઞાનનું બહુ માન જ્ઞાનાવરણી કને ક્ષય કરે છે અને જ્ઞાનની આસતિનાથી જ્ઞાનાવરણી કર્મ બંધાય છે માટે ચોપાનીઓને રખડતું ન મેલતાં ઊંચે આસને મુકવું અને અત્યંત લક્ષપુર્વક વાંચી યથાશક્તિ ધર્મ કાર્યમાં પ્રવર્તવું,
ગ્રાહકેને ચેતવણી જે ગ્રાહકેનું લવાજમ નહીં આવેલું છે તેમની ઉપર પલ લખી પોસ્ટ ખર્ચ કર્યો છે તો હવે બીન વિલંબે લવાજમ મેકલાવવુ લવાજમ મેલનારા ગ્રાહકોને ભેટ તરીકે જે બુક
આ વર્ષમાં આપવાની છે તેને લાભ મોડું લવાજમ મોકલનારાને મળી શકશે નહીં. અમારા પરદેશના એજ ટેના નામ ગયા અંકમાં આપેલાં છે. ઉપરાંત નીચે જણાવેલા એજંટાને ભરવાથી પણ અમને પહોંચશે. આ
શ્રી વડેદરાઝવેરી, સરૂપચંદ ધોળાદાસ, સુલતાનપરૂં. શ્રી માંડવી, કચ્છ-શા જેવત વીજપાર, ઠે. આબા બજાર, શ્રી ભુજ કજ-શા. દેવસીભાઈ હીમચંદ શ્રી વેરાવળ -શેઠ, ગણેશ વેલજી શ્રી પોરબંદર–રોઠ, દેવકરણ ઝવેરચંદ શ્રી બડનગર. માળવા-શા નથુભાઈ નાગશી. શ્રી જળગામ, ખાનદેશ-શા, રામચંદ જીવરાજે,
જાહેર ખબર..
શ્રી વછરાજેનો રાસ. કિ મત છ આના શ્રી બારેજાવાળા યતિષભવિજયછે. તચાર ખંડ અને પાસે સંયુકત વાંચનારના મનને સઉપર કરે તેવો નીચે સહી કરનાર તરફથી છપાઈને ટકી સિંદતમાં બાર પડશે. જાઇએ તેણે લારી ખબર આ પવી પાછળથી કિમત વધારે બેસશે.
મીન બાળદય સભા તરફથી વાડીલાલ ઓડધ વહોરા
* *
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
श्री जैनधर्म प्रकाश.
JAIN DHARMA PRAKASH.
SACO
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
होएरो.
ઘંટા નાદ લુગાડતાં. ખરરર થાય અાકાશ; તેમ ભૂતળ ગાવતું, પ્રગ્રંથ જૈનપ્રકાશ. ૧
પુસ્તક ૬ હું શક ૧૮૧૨. કાર્તિક શુદિ ૧૫. સવત ૧૯૪૭. ઐક મા
प्रश्नोत्तर.
अनेक गुण संपन्न श्रीमन्महाराज श्री आत्मारामजी ( आनंद विजयजी ) ए बंगाळानी एशीयाटीक सोसैटीना सेक्रेटरी डाक्तर होर्नलना मनोना आपेला उत्तरो.
શ્રી સન્મુતીરાજબી આત્મારામજી મહારાજ તરફથી તૈયાર કરવામાં આવેલું જૈનમતવૃક્ષ છપાયાથી તેની એક નકલ ડતર હેર્નલ તે મેાકલવામાં આવી તે ઉપરથી તેણે કરેલા પ્રશ્ન ઉત્તર સહીત આ નીચે દાખલ કર્યા છે.
१ प्रश्न-लगत वृक्षमें साला ६ श्री संभूतिविज यशोभद्रसूरि वीरात् १४८ वर्षे देवलोके ७ श्री संभूतिविजयमूरि
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૦
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ श्री भद्रबाहुमूरि वीरात् १७५ स्वर्ग. भद्रबाहुस्वामी तीन छेद ग्रंथ उधृता और दशनियुक्ति और भद्रबाहु संहिताका की. उपसर्ग સુરત વત્તા !ઈશમે કુછ દે માલમ પડતા હૈ. પ્રથમ ઠે અંકમે “સંભૂતિવિજ”ની પાસેથી ‘ય’ અક્ષર લુહો ગયા લગતા હૈ. ઔર સંભૂતિ વિજય યુકર છ ઔર સાતવેદના અંકમેં લિખા ગયા હૈ ? કયું કે એક વખ્ત પદ ઉપવિષ્ટ હેગયે હૈ. સંભૂતિવિજય કોને વર્ષે નિર્વાણ પ્રાપ્ત હુંઃ શ્રી સભવસૂરિકે પટ્ટપર કાન ઉપવિષ્ટ હુઆ ઔર રઘુનફિસકે પટ્ટપર ઉપવિષ્ટ હુઆ ?
૧ ઉત્તર– વે એકમે પ્રથમ સંભૂતિવિજ' ઈતના અક્ષર લિખા હૈ સ લેખક ન હૈ. યહાં ન ચાહિએ. ઔર ૭ એક રાત ૧૭૫ સ્વર્ગ લીખ હૈ સે ૧૭૦ ચાહિયે સામે પટ્ટ ઉપર સંતરિય ઔર ભ દ્રબાહુ દહી એક સાથે સ્થાપન હુ એથે ઈ વાર દેકા ન.ન છે કે આ રિખ આર દેશનોક એ કરી ૫૯ - જ - રિત ૧૫ તદનું કે વર્ષ છે ( ૧ ૦ ૧ જાદ: . .
બહું જ . જે મય અત્ ૧ કપ - પ . ! વહાર સૂર અને દર 1 કેપ તથા દશનયુકત (૧ આવશ્યક નિયુક્તિ ૩ ઉત્તરાધ્યયન નિયુક્તિ ૪ ચારાંગ નિયુક્તિ ૫ સૂલ કૃતાંગ નિર્યુક્તિ ૬ દશાશ્રુત સકંધ નિયુક્તિ કે વૃહત કહપ નિયુક્તિ ૮ વ્યવહાર નિયુકિત ૮ સૂર્ય પ્રાપ્તિ સૂત્ર નિયુકિત ૧૦ ઋષિ ભાષિત રત્ર નિયુક્તિ ભદ્રબાહુ સંહિતા તથા ઉપસર્ગહર સ્તોત્રકા કર્તા.
શ્રી સચ્યભવસૂરિકે સ્વર્ગ પિછે શ્રી યશોભદ્રસુરિ પદ પર બેઠે. સ્થળભદ્ર યહ સંભૂતિવિજયકા શિષ્ય ઓર ભદ્રબાહુજી પટપર બેઠે. કિસી એક પટ્ટાવળીમે એસા લખા હૈ કિ સંભૂતિવિજય પટ્ટપર બેઠે તથા કરી એક પટ્ટાવાળી મેં ઐસા લેખ હૈ કિ દોનો હકે પટપર બેઠે.
ર પ્રશ્ન-૮ વ અંકમે જે બી ધુળભદ્રકે વિશ્વમે લિખિત હૈ કિ પ્રથમ બાર વકી ત્રિશા હુ ઔર નંદરા માં કરતા જો અન્ય પુસ્તક મેં ( હેમચંદ્રાચાર્યું કે પારાશે ) શ્રી રબા કે વિરોધ કહા ગયા હૈ.
ઉત્તર–ી છે કે ન મળદ્રજી વિમાન ઈસ વાતે
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રશ્નાત્તર.
૧૩૧
શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યજીકા કથત સત્ય હૈ આર સ્થળભદ્રકે સમયમે ખારાવ પીં દુકાળ પડા સે ભી સત્ય હૈ.
૩ પ્રશ્ન-૮ વે એકમાં સ્થુળભદ્રજીકા નિર્વાણુ વીરાત્ ૨૨૫ વમે કહા ગયાહૈ. પરંતુ અન્ય પુસ્કતમે મેને ૨૧૫ દેખાહૈ,
ઉત્તર હમારે પાસ એક પુરાણે સંવતકી લિખી દૂઈ પટ્ટાવી ઉસમે' ૨૨૫ વર્ષે સ્વર્ગ લખાહૈ. ઔર દૂસરી તપગચ્છી પટ્ટાવળી ધર્મ સાગરપાધ્યાય નું અમે ૨૧૫ વર્ષે સ્વર્ગ લખાહૈ. સે સત્ય માલુમ હાતા હૈ. આર ૨૨૫ ને કહું સૌ પ્રાય કરકે એકેક સ્થાનમે દૂઆ હે ગયા હતા અસા હુ અનુમાન કરતે હૈ.
૪ પ્રશ્ન-૫ વે અકમે લખાહે કે શ્રી સંય્યભવ સ્વામી, દાં વૈકાળિક સૂત્રકા કત્તા, પરંતુ ઋષિમડળ સૂત્ર નામ પુસ્તકમે લિખારું કિ શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર શ્રી ભદ્રબાહુકા રચી હૈ.
ઉત્તર-~-શ્રી દશવૈકાળિક ત્રકા કત્તા શ્રીરામ્યનવસૂરિજી લખાÎ મે ત્યાં સુખ સાથે નખ તથા બી. રાજુસ્સાની સંપતી રી છે શ્રી દશવૈકા કચયી નિયુક્તમે શિખર તે હું કણક બેરાચેર સ્થાલ્મિકી કરાઇ હું. આરંભી ઘણું શાસ્ત્રામે એહીજ કયનહે. ર આજ કાલ સઘળે જૈન ધર્માંગામે એહીજ વાત પ્રસિદ્ધર્યું. આર ઋષિમંડળનામા સૂત્ર કત્તાને કિસ અભિપ્રાયસે કહા હૈમા સે! હુ માલુમ હી હૈ.
૫ પ્રશ્ન—૯ મે અકમેં દા નામ લોઢું. ‘‘મહાગિરિ આર સુહસ્તિ” કયાયે દેના એકહી સમય શ્રી સ્થૂળભદ્રકે પટ્ટેનિયુક્તિ ક્રૂએ? ઔર સુહસ્તિ જીકા નિર્વાણું વિરાર્તી ૨૧ વર્ષે લિખાટું તે। કા ઉસકી પ્રધાનતા ૭૬ વર્ષ રહીહૈ ? મેને ઐર પુસ્તકમે ૨૬૫ વર્ષે દેખાહૈ ઔર જબ દેતે એકહી વર્ષમે સ્થૂળભદ્રકે પટ્ટે.નયુક્તિ નહી એ તબ ઉન દેતે!કા નામ એકદ્ધિ અકમે કયુ લિખે ગયે, મૈંને પ્રથક્ પ્રથક્ નામની કોઇ જગે દેખે હૈ,
ઉત્તર-જબ શ્રી આર્ય મહાગિરીજી ૪૬ વર્ષકે દૂએ તમ શ્રી - મેં સુહસ્તી સ્વામીને અપની ૩૦ વર્ષકી ઉમરમે દિક્ષા ગ્રહણ કરી. આ મહાગિરીજી ૪૦ વવૃતક (અપની ૭૦ વર્ષકી ઉમર તક) સામાન્ય પીયમે રહે આર આર્યમુહ હસ્તી સ્વામી ૨૪ વર્ષ તક (અપની ૫૪ વર્ષકી ઉમર તક) સામાન્ય પર્યાયમે રહે ઔર આચાર્યપદ ને કાંહી એક સાથે મિલા,
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૨
શ્રી જનધર્મ પ્રકા, આચાર્યપદે ૩૦ વર્ણ તક રહા પિ છે આ મહાગિરિજી સ્વર્ગમાં પ્રાપ્ત ઔર આસુ હસ્તી સ્વામી ઉંમર ૧૬ વર્ષ . હસે ૩૦ વર્ષ તકતો સાથ હી આચાર્યપદમેં રહે ઔર ૧૬ વર્ષ ઉનકે રવીવાસ પિ રહે. સર્વ ૪૬ વર્ષ તક આચાર્યપદ પર રહે. ઓર ખરતર ગછકી પટ્ટાવાળીમે દેનક પૃથક પૃથક પટ્ટ લિખા હૈ પરંતુ તપગચ્છકી પટ્ટાવળી મેં તો દાનકે એકહી પટ્ટપર લિખા હૈ કિ ઈને નોસેહી દે પકડી શરૂ હોતી હૈ. આર્ય મહાગિરિજીસે જે પટ્ટાવળી શ્રીનંદીસૂત્ર મેં લિખી હૈ સો શરૂ હુઈ હૈ. ઔર આર્ય સુસ્તી સ્વામી સે જે પટ્ટાવળી ક૯પસૂત્રનેં લિખી હૈ સે શરૂ દઈ હૈ. ઇસ વાતે દોનો કે એકહી પટ્ટમેં ગીને હૈ.
આર્ય મહાગિરિજી શ્રી વીરાત ૨૪૫ વર્ષે સ્વર્ગ તથા આર્ય સુહસ્તિ. સ્વામી તદનું ૧૬ વર્ષ પીછે અર્થાત શ્રી વીરાત ર૧ વર્ષે સ્વર્ગ એ. ઓ ર આપને જે વીરાત ૨૬૫ વર્ષે સ્વર્ગ શ્રી સુસ્તી સ્વામીના લિખાહે સો ખરતર ગ૭કી પટ્ટાવલી મેં હૈ કિ ઉશ પટ્ટાવળી વાલને શ્રી સ્થૂલભદ્ર
કો ચાર વર્ષ પાદે ગીનેહે સ્થૂળભદ્રજીના સ્વર્ગ ઉસ પટાવળી વાળને ર૧૦ લિબેહૈ ઔર તપકી પટ્ટાવલીવાળાને ર૧પ લીખે હૈ ઈસવાસ્તે ચાર વર્ષ કા ક હૈ, પરંતુ હમ ઉપરલા સંવત ૨૬૧ યથાર્થ માલમ હેતા હૈ. આર રહી કા સંવત જે વૃક્ષમેં લિખા હૈ લેખક દેવ હુવા હૈ.
૬ પ્રશ્ન– વે અંકમેં લિખા હૈ કિ “ મહાગિરીકા શિષ્ય બળ તિના શિષ્ય ઉમાસ્વાતી પરંતુ આપને એક પત્રમે મેરે પર લિખા હૈ કિ ઉમાસ્વાતિ બલિસ્સહકા શિષ્ય થા.
ઉત્તર–શ્રી આર્ય મહાગિરિકો દે શિષ્ય બળ ઓર બલિસ્સહ હૈ ઔર બલિરૂડાકા શિષ્ય ઉમાસ્વાતિ છે પરંતુ બલિહક નામ બહુલકી સાથ લિખને ભૂલ ગયા હૈ.
૭ પ્રશ્ન-૧૦ વે એકમેં લિખા હૈકિ સુસ્થિત, સુપ્રતિબુદ્ધ યહાં મેં નિશ્ચય ગચ્છ : નામ કટિક ગચ્છ દુસરા હુઆ. વીરાત ૩૦૬ વર્ષ પન્નવસ્ત્રસૂત્ર કર્ત શ્યામાચાર્ય સૂરિ” યહાં વીરાત ૩૦૬ વર્ષ ઈશકા સંઘ કેટિક ગચ્છ હૈ વા શ્યામાચાર્યસે ? યદિ શ્યામાચાર્ય સંબંધ હૈ તો ફિર શંકા આતી હૈ કો કે પહેલે આપને મેરે પાસ લિખા હૈક આમાચાયંકા નિર્વાણ વિરાત ૩૫૩ વ આ.
ઉત્તર–ઉમાસ્વાતિ વાચકકા શિ માનાચાર્ય એ ઉલક છે. '
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રશ્નાત્ત
૧૩૩
ત્ ૩૭૬ વર્ષે વર્ગ હું. કિસી પટ્ટાવળીમે ૩૦૬ કા સંવત લખારું તથા કિસી એક પટ્ટાવલીમેં ૩૫૩ કાભી સંવત લખાૐ પરંતુ યહ ૩૭૬ કા સ વત યથાર્થ માલુંમ હાતા હૈ ઔર યહુ અક શ્યામાચાર્યજી કે સાથે સબંધ રખતા હૈ. નાન્યત.
૮ પ્રશ્ન—ગચ્છ ઔર કુળ આર શાખા આર ગણુ ક્રિસ કિસકે કહેતે હૈ. ઇન ચારેામે ક્યા ભેદ હૈ.
ઉત્તર-—ગચ્છ ઔર ગણુ પ્રાય દેને એકાર્ય વાચક હૈ. જે ગણુકા અર્થ હૈ સાઈ અર્થ ગચ્છકાહૈ ઔર ઇનકે અર્થ શ્રી ૫ લકી પુરાણી ટીકા સંદેહ વિવૈષધિનામાં ગ્રંથમે ઐસે હે હૈ યતઃ માચાયતततिःशास्त्रास्तुतस्यामेव संततौ पुरुषविशेषाणां पृथगन्वयाः एकवाचना ચારાંત સમુદ્રાયોગ: ચાવિ. એક આચાર્યની સ ંતતીને કુળ કહીએ તેજ સંતતિને વિષે કોઈ પુરૂષ વિશેષના પ્રથક્ પ્રથક વશને શાખા કહીએ અને એક વશના તથા આચારવાળા યતિના સમુદાયને ગણુ કહીએ અ થવા શાખા વિવક્ષિત આધ પુરૂષના સંતાનને શાખા કહીએ જેમ વૈર સ્વા મિથી વૈર નામે શાખા પ્રચરીત છે. અને ફળ એક વોના પૃથક પૃથક વંશને કહીએ, જેમ ચાંદ્રક, નકુળ વિગેરે.
હું પ્રશ્ન-જનમત વૃક્ષમે' પરપરા અસી લિખીને “ટ૨ શ્રીયો દેવ ૩૩ શ્રી વિમળચંદ્ર ૪ શ્રી ઊવૈ!તન ૭૫ શ્રી સર્વેદ” પરંતું તેવા ગી પટ્ટાવળી ને મેરે પાસ હૈ ઉશમે અસી પરપરા લિખીત હાર્ક યોાદેવ પ્રદ્યુમન માનદેવ વિમળચ'દ્ર ઊધેાતન, સર્વદેવ” યહાંય દેવ આર વિમળ ચંદ્ર કે મધ્યમે નામ અધિક હૈ.
પુનરપિ ખરતર ગુચ્છકી એક પટ્ટાવળીમે‘ પરપરા એસ લિખી કિ બશેાભદ્ર, વિમળચદ્ર', દૈવ, નેમિશ્રદ્ર ઉદ્યુતન, વર્ધમાન” યહાં ભી દે નામ અધિક હૈ પર વિમલચંદ્ર આર ઊદ્યતન મધ્યે.
ઉત્તર-જૈનમત વૃક્ષમે જે પરપરા લખી હૈસો તપગચ્છ′ી પટ્ટાવળી કે અનુસાર લિખીહૈ, ઔર આપને જો નાસ અધિક લિખે હું સા સત્ય હૈ. પરંતુ ચે દેનેકાં પટ્ટપર નહી ગીને જાતે હૈં ઐસા શ્રી ધર્મસા ગોપાધ્યાય તપગચ્છચ્છી પટ્ટાવળીકી ટીકામે લખતે હૈ. પતઃ "श्री प्रद्युम्नसूर सुमान
श्रीमान
For Private And Personal Use Only
વિ
।।
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૪
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. ઔર ખરકી પર ને કિસ અભિપ્રાયસે ત્યારે દે નામ વિશ એ હૈ સે હમ માલુમ નહી હૈ.
૧૦ પ્રશ્ન–જે જૈનમત વૃક્ષ આપને બનાયા હૈ સે તપાગચ્છક માલુમ હોતા હૈ. વા દૂસરે કિસી કા હૈ? આપકે ગચ્છકી નામ કયાહૈ. ઔર તપાગચ્છસે કયા સંબંધ રખતા હૈ. ?
ઉત્તર–જૈનમત વૃક્ષમેં જે મધ્ય શાખા હૈ સો તપગચ્છકી પરં. પરાકી હૈ ઔર મેં ભી તપગચ્છમેં હું. તપગચ્છકે સાથ મેરા સંબંધ ૬૧ મેં પાટપર જે શ્રીવિજયસિંહસૂરિ, તચ્છિષ્ય શ્રી સત્ય વિજ્યગણી, ઉનકે ચેલે કે પરિવારમેં .
અપૂર્ણ.
વરપત્ર શ્રીયુત્ જનધર્મ પ્રકાશ માસિકપત્ર સંપાદક.
મહાશય ! કૃપાકર નિમ્નલિખિત લેખક નિજ જતું પ્રસિદ્ધ માસિક પત્ર સ્થાન દે કર મેરા પરિશ્રમ સફળ કીજીયે.
મહામાન્ય મિત્રવર!
આપકે પુસ્તક ૬ અંક ૭ આશ્વીન શુદિ ૧૫ કે માસિકપત્ર પૃષ્ટ ૧૦૦-૧૦૧–૧૦૨ મેં જે લેખ નાથાભાઈ ભાણાભાઇ આર્યધર્મ પુસ્તક પ્રસારક મંડળીકે મંત્રીશ્રી તરફ છપા હૈ ઉસકા યથાર્થ - ત્તર શ્રીમાન આચાર્ય મહારાજશ્રીશ્રી શ્રી ૧૦૦૮ શ્રી મહિ જયાનંદ સુરીશ્વરજી [આત્મારામજી) નેહી લિખ દીયા હૈ. પરંતુ કુછ હભાભી નિ જ લેખની દ્વારા વિદિત કિયા ચાહતે હૈ.
૧ પ્રથમ યહ તર્ક કિયા ગયા હૈ કિં જે મનુષ્ય કિસી દૂસરે ધર્મ કા ખંડન કરને પર ઉદ્યમી હતા હૈ સે અપની લેખની કે ઐસી સાવધાનીસે ઉઠતા હૈ જિસમેં દૂસરા મનુષ્ય ઉસકા ખંડન ન કર સકે; યહ તર્ક વ્યર્થ હૈ, ઔર ઈસૅ તર્ક કાકી મૂઢતા પ્રકટ હોતી હૈ. કૌકિ સાવધાન રહના ઉ મનુષ્યકો ચાહિયે જે અસત્ય લેખ લિખકર સત્યવાદીસે ભયભીત રહેતે હૈ. ઔર ન્યાયવાન પુરૂષેકી લેખનીમે પક્ષપાત ઓર ભચકા લેશમાત્રથી નહીં હતા. જો શબ્દ યથાર્થ હોતા હૈ. વહી ઉનકી લે
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચરચાપલ,
૧૩૫ ખનીસે લિખા જાતા હૈ. બસ ફિર તુમહી વિચાર લે “સાચકો આંચ કેસી” હમારે મહારાજજી યથાર્થ લેખ ક ઔર સચ્ચે ન્યાયવાન છે - ૨ ઈસસે ઉનકા “ન્યાયાંનિધિમાં યહ વિશે પણ યથાર્થ હૈ. ઔર યહ સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતીહીયે જે એક સાથે પ્રકાશમેં “શ્રાદ્ધ તર્પણ, કે સ્વીકાર કર દૂસરેમેં ઉસકો છાપનેવાલે કી હી ભૂલ કહ ગયે--જૈનાચાર્ય તો જે લેખ લિખતે હૈ યહ સૂર્યકે સમાન નિકલંક પ્રકાશમાન રહેતા હૈ. યદિ કિસિ ઉલ્લુ બુદ્ધિ કે ઉસકા પ્રકાશ ન દિખલાઈદેવે તો ઉસકા કર્મ દે. - ૨ દૂસરા તર્ક યહ કિયા ગયા હૈ કિ “કમવાદ પ્રધાન હૈ તો ગ્રહ મુદ્દદિકકો કૌ માના ગયા” ઈસ તકેમેં ભી આપકી અલ્પજ્ઞતાહી સિદ્ધ હુઈ હે મિત્ર, કુક વિચારતો સહી જબ હમ કર્મહીકો પ્રધાન સમઝતે હૈ તે હમકો છે બુરે કાર્યકાથી વિચાર ચાહિયે–દે જબ અગ્નિ હમારે સન્મુખ પ્રચંડ હરહી હૈ ઓર હમ ઉસમેં અપના અસ્ત્ર ડાલ દે. ગે તો વહ જળમા વા નહી, જે કહોગે જળેગા તો ફિર હમકો અગ્નિ કા સ્વભાવ જાનને પર ઉસમેં ઐસી બહુ કી ડાલની જિસમેં હમારી હાનિ છે. ઈસી પ્રકાર જબ હમ ગ્રહ નક્ષત્રાદિકકે શુભાશુભકો જાતે હૈ તો ફિર શુભકા ગ્રહણ ઔર અશુભકા ત્યાગ કરે. યહ કર્મકી પ્રધાનતા હૈયા નહીં. ઔર યદિ તમે કર્મ' શબ્દક અર્થ સરે પ્રકાર સમઝતે હેતો કુછ દિન સંસ્કૃત વ્યાકરણ પઢે જબ તુમ્હારી ભ્રમ બુદ્ધિકી મલીનતા શુદ્ધિ હોગી.
- ૩ તીસરા તર્ક ભૂગલ વિધાપર ક્યિા ગયા હૈ, યહ ચચ બડી ગઢ હે-ઓર તુમહારી બુદ્ધિ જે છોટી છોટી બાતોમેં ઉલઝતી હૈ—વહ ઈસ લાયક નહી હૈ. જે ભૂગોળવિધાકા ભેદ જાન શકે–હમ પૂછતે હૈ જિન ચાર વેદકો તુમ માનતે હૈઉનસે ભૂગોળવિદ્યાકા લેખ મિલતા હુવા હૈ, વા આપસમેં કુછ વિરોધ હૈ? જે કહોગે વિરોધ હૈ તો પ્રથમ અપના ઘર ઠીક કરો જબ ચરચા કરના. ઓર જે કહોગે વિરોધ નહીં હૈ તો ઉસમેં જ્યાં જ્યાં વિરોધી લેખ હૈ વહ હમ દિખલા સકેગે.
૪ ચોથા, તક “રાના ફતે લૌથ' ઈસ બાય પરકિયા હૈ ય હતો મહામૂઢતાહી પ્રગટ કરદી જેસે કોઈ મનુષ્ય કિસી ગંવાર (મૂર્ખ) સે કહે તેરાભાઈ જેહાંસે ૧૦૦૦ મિલ અથાત કલકત્તે ગયા હૈ ઉસકે - માચાર દે ઘડીમેં મંગાદેવે ” તો વહેવાર બિશ્વાસ નહી કરેગા કર્યા
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૬
શ્રી જેનધામ પ્રકાશ
કિવડ તારકી શક્તિક દિ નહીં હૈ, પરંતુ વહી શબ્દ જબ કિસી અંગ્રેજી પઢે મનુષ્ય કહા જાય વહ તત્કાળ પ્રમાણ કરેલા ઈસી પ્રકાર પૂર્વોક્ત શબ્દ કે આઠ લાખ ક્યા સસ્કૃત જ્ઞાની તે આઠ કોડ અભી માન લેગા. પરંતુ મુખ નંદી એક અર્થભી સમઝના કઠીન હૈ. હમ ક્યા કરે ઉનકી બુદ્ધિ–
૫ પાંચ વા વહ તર્ક હૈ કિ સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતી પર કડવે વચન લિખ વ્યર્થ કાગજ બિગાડે, યહ તર્કભી જૂઠા હૈ જિસ મનુષ્ય કાંધ કાતરે મદ (નશા) ચડજાતા હૈ ઉસકે સબ કુછ સ્વર્ણ તુલ્ય દુષ્ટ પડતા હૈ ઈસી પ્રકાર પ્રશ્ન કર્તાકી આંખોમેં દયાનંદી શલાકા ડાલી ગઈ અબ ઉસકો સબ કઠવે વચનહી દિખતે હૈ બિચારતો કરો સ્વામી દયાનંદ સસ્વતીને વેદકા વહી અર્થ કિયા પૂર્વચાને કિયા થા તેયહ ઊનકી અને જ્ઞાન ચેષ્ટા છે જે પીસે કેફિર પસા ઓર જે નવીન અર્થ કિયાતે શાસ્ત્ર વિરૂદ્ધહુવા બસ દેનો પ્રકાર સ્વામી દયાનંદજીકહી શ્રમ વ્યર્થ છે૨ નાહક કાગજ બિગાડના સિદ્ધ હોતા હૈ.
૬ઠે યહ તર્ક જેની સત્યવેદ ઉનકો માનતે હૈ જે શ્રીમાન રાષભદેવ સ્વામી કે સમયસે હૈ આર એસા કહનેસે વેદ પ્રાચીન સિદ્ધ હું યહભી બડી ભૂલ હૈ કિ એક મનુષ્યને નિજ પુત્રકા નામ બાદશાહ'ધર લિયા ક્યા વહ પ્રાચીન બાદશાહ હો જાયેગા તથા તુમ કહતે હો હમારે સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતીને હિંસા ધર્મક ઉપદેશ નહીં દીયા યહ કહના તુ મારા સર્વથા જૂઠ હૈ–જિન પુસ્તકો પર તુમ્હારે સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતીને અપના યા સમાજ સ્થાપિત કિયા ઉનચાર વેદ આર પંચમ મનુસ્મૃતિ કે પદપદમે હિંસાકા તથા માંસ ખાનેક ઉપદેશ હૈ. દેખો મનુસ્મૃતિ અધ્યાય ૧૦ લોક ૧૦ પ-૬-૭-૮ ઈસમે એસે ઋષિ મુની જનો માંસ ખાતે બતલાયા ગયા છે જે પરમ વિધાનભી. દેખો. અગીતઃ કુતરંતુ મુNT પોર્ હુમુક્ષતાઃ ૦૧ અર્થ—અજીત નામા નધિને સુધા પીડિત હોકર નિજપુત્રો મારા.
श्वमांसमिच्छन्नातोऽतुं धर्माधर्मविचक्षणः।
प्राणानांपरिरक्षार्थ वामदेवो नलिप्तवान् ॥१०६॥ અર્થ- ધર્મ અધર્મકા જાનનેવાલા વામદેવ ઋષિ સુધાકા સતાપ શ્વાન (ક) કે માંસકા અભિલાવી હુવા.
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચાપત્ર
भरद्वाजः क्षधार्त्तस्तु सपुत्रोविजनेवने ।
वर्गाःप्रतिजग्राह वृोस्त क्ष्णोमहातपाः ॥ १०७ ॥ અર્થ~~~~ભરાજ મુનિ ખડા તપસ્વી નિજપુત્ર સહિત ખનમેં ભ્રમ તેથે. જળક્ષુધાસે પીડિત હુવા તેા ઉસને અધુનામા તણુકી બહુત સીગા યુ ગ્રહણુ કરી.
૨.૭
क्षुधार्त्तधातुमल्यागा द्विश्वामित्रः श्वजाघनीं ।
चंडाल हस्तादादाय धर्माधर्मविचक्षणः ॥ १०८ ॥ અર્થ-વિશ્વામિત્ર મુનિ પરમ વિદ્વાન ધા ધર્મકા જ્ઞાતા ક્ષુધા વસ હવા ચાંડાલી હાથસે. શ્વાનકી જાબા માંસ લાયા.
સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતીને જૈસે વેદ મંત્ર કે અર્થ બદલે મનુસ્મૃતિ કે અર્થભી બદલ દેતેથે, ઔર જો યહ કહાકિ સ્વામીજીને વેદ મંત્ર કે હિંસક અર્થ નહીં કિયે તે ઇસકે રવીકાર કરના ઐસા હૈ જૈસે ચેર મ નુષ્યા શ્રેષ્ટ સાહુકાર સમઝના, યહાં નમૂનેકે તારપર સ્વામીજીકે વેદ ભાષ્યકા એક મંત્ર ઊનકે ક્રિયે અર્થ સહિત લિખ દેતે હૈ.
अश्विना यज्वरी रिपो द्रव्य त्याणी शुभस्यती । पुरुभुजाचन् સ્વતંર્ યહુ દયાનંદ સરસ્વતી કે કિયે હુવે ઋગ્વેદ ભાષ્ય પૃષ્ટ ૪૭ કા મંત્ર હૈ, ઊક્ત સ્વામીજીકા કિયા હુવા ઇસકા અર્થ-ડે વિદ્યા કે ચાહનેવાલે, તુમ લેગ (દ્રવ્ય ત્યાગી) શીધ્ર વેગકા નિમિત્ત પદાર્થ વિધા કે વ્યવહાર સિદ્ધિ કરને મેં ઉત્તમ હેતુ. (શુભસ્યતી) શુભ ગુણે કે પ્રકાશક પાતતે આર (પુભુજા) અનેક ખાતે પીનેકે પદાથાકે દેતેમે ઊત્તમ હેતુ (અશ્વિના) અર્થાત્ જળ ઔર અગ્નિ તથા (યવરી: `શિલ્પ વિદ્યાકા સંબંધ કરાનેવાલી (:) અપની ચાહી હુ અન્નાદિ પદાર્થેાકી દેવાળી કારીગરીકી ક્રીયાએકા (ચનસ્પત) અન્નકે સમાન અતિ પ્રીતિસે સેવન કરે.
For Private And Personal Use Only
હુમ પૂછતે હૈ યા યહ અર્થ સત્ય હૈ, વેદકા કત્તા ઈશ્વર ઐસાહી ઉપદેશ દે સકતા હૈ આહા સ્વામી દયાનંદજીને યા અચ્છા ઈંદ્ર જાળ ફેલાયા હૈ. અબ હમ વિશેષ લિખનેકી કોઈ આવશ્યકતા નહીં. પૂર્વોક્ત વિષયા પાઠક ગણુ ભલે પ્રકાર વિચાર કર સત્યાસયકા નિર્ણય કર લેવેંગે. પુસ્તક અજ્ઞાનતિમરભાસ્કર પર લેખની ચલાના સૂર્યપર ધૂલકી દૃષ્ટિ ફરના હૈ. જિસે અપનાહી શીક્ષગર્ટમેં ભરતા હૈ, એક પુસ્તક મે'તે નવીન
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૮
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ બનાયા હૈ જિસ્કા નામ “દયાનંદ છળ કપટ દર્પણ” હૈ. યહ પુસ્તક છપ રહા હૈ. જબ પૂર્ણ હો જાયેગા દયાનંદીકા યથાર્થ હાલ ખુલ જાયેગા. તબ હમભી દેખેંગે કિ કૌન કૌનસા ભાઈકા લાલ ઊસકા ઉત્તર લિખને પર ઊદ્યમી હોતા હૈ, હમારે સાધુર્સ પ્રશ્નોત્તર કરનેકી ઊત મંત્રીજીકે કયા આવશ્યકતાથી ઈનકી પ્રાહુણાગતકો તો હમહી બહુત થે. અલમતિ વિસ્તરણ. કિં બહુના--
ભવદીય ઉત્તરદાતા.
पंडित जीयालाल चौधरी. પુસ્તક “દયાનંદ છળ કપટ દર્પણકો કર્તા.
ફરૂખનગર જિલા ગુડગાંવ,
श्री वनस्वामीन चरित्र.
'(સાધન પાને ૧૧૬ થિી.) તે વારે હાની જેમ ઉંચા કરવા અને પગના ઘુધરા વગાડતો વજી ધનગિરી તરફ દેવો. નિલ બુદ્ધિવાળા તેણે જઈને પિતાના ઉ. સંગમાં બેસી ને રજોહરણ લીલા કરવાના કમલની જેમ ગ્રહણ કર્યો. તે સમયે વજીના હસ્ત કમલથી ધારણ ગેલ જે રણ પ્રવચનમાં જેમ ગુછ જેવો શોભવા લાગે, ઉલસામા ઘન કંદ ફલની : પન વિર એ આકારવાળા દૂતી યુતિ સ્મિ કે . 1
થી બીજી કોઈ વસ્તુ ઉપર દ્રષ્ટિ રહે નહિ. તેથી સુસ્ત સમયની પાંડના જે સાહિ સુનંદા હાથ દઈ આ પ્રમાણે વિચારવા લાગી અનારા ભાઈ દિક્ષા લીધી, ભત્તાએ દિક્ષા લીધી અને પુત પણ દિક્ષા લેશે; માટે હું પણ પ્રવ્રજ્યા અંગીકાર કર્યું. મારે ભાઈ નથી ભતો નથી અને સાંપ્રત કાળે પુત્ર પણ નથી માટે ભારે ગ્રહવાસથી પરિત્રજ્યાજ શ્રેયસ્કરી છે. એ પ્રમાણે પિતાના મનમાં નિર્ણય કરી સુનંદા પોતાના ઘર પ્રત્યે ગઈ અને મુનિઓ પણ તે બાળકને લઈ ઉપાશ્રયે ગયા તે સમયે વ્રતની ઈચ્છાવાળા વજી તેટલી ઉમરનો છતાં સ્તનપાન ન ક
૧. હસ્ત-શું,
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
યજ્ઞસ્વામીનુ ચરીલ
૧૩૦
રતા હવે! તેથી તેને પરિવ્રજ્યા આપીને સાધવીના આશ્રય નીચે સોંપ્યા સંસાર થટ્ટી અત્યંત વૈરાગ્ય પામેલી સુનંદાએ પણુ ભાગ્યની પ્રબલતાથી તેજ ગાચાર્ય સમીપે દિક્ષા અ'ગીકાર કરી.
એમ ભગવાન વવાની અનુક્રમે વૃદ્ધિ પામવા લાગ્યા. તે દરમ્યાન પઠન કરતા સાધુઓના મુખથી સાંભળી તેઓએ પદાનુસારી૨ લબ્ધિના યોગથી અગીયાર અંગનું અધ્યયન કર્યું. જ્યારે આઠ વર્ષની ઉમર થઈ ત્યારે મડર્ષિં હર્ષ પામી આર્યાના આશ્રય નીચેથી પેાતાને ઉપાશ્રયે લઈ ગયા અને વૃસ્વામીના ગુરૂ અવન્તી તરફ ચાલ્યા તેવામાં રસ્તે, અખંડ ધારા વર્ષાદ વરસવા લાગ્યા. એટલે કાઇ યક્ષની ઝુ ંપડી જેવા જરણ મકાનને જોઈ સર્વ સાધુઓની સાથે ગુરૂ મહારજા ત્યાં રહ્યા, તેવામાં વ સ્વામીના પૂર્વ જન્મના મિત્ર જુંભક દેવતાએ સત્વની પરીક્ષા કરવાને ત્યાં વણિકને વેશ લઇને આવ્યા. તે વણિ રૂપ દેવતાએ તે મકાનની સમી પે જેમાં ઉચ્છખલ અશ્વ અને વૃષભ બાંધ્યા છે, ઊંટા જ્યાં ચરે છે, ગા
એતે સમુદ્ર જ્યાં પડેશે! છે તયુ જેને વિષે નાંખેલા છે વિશિય વસ્તુની ગુણેની શ્રેષ્ણુએ જ્યાં ઢાંકેલી છે, રાંધેલા અન્નના પાત્રા જ્યાં ઉતારે લા છે, જન સમૂહ માં ભાજન કરે છે, નૃણુથી બનાવેલી છત્રી ઓઢી માસે જ્યાં કામ કરે છે એવા એક આવાસ બનાવ્યે. વરસાદ જ્યારે વિરામ પામ્યું. મારે તેએ વન પૂર્વક આચાર્યે મહારાજાને ભિક્ષાર્થે નિ મંત્રણ કરી આવ્યા. દૃષ્ટિ નિવૃત્ત થયેલી જોઈ ગુરૂપાદે ભિક્ષા લેવા માટે બૌતયેજ્વલ વાતે આદેશ કર્યો તે સમયે આવસ્યી કહી બીજો મુનીને સાથે સાથે વસ્તા માહયરતા રહે ! ચાલ્યા, પરંતુ કેમ કહું તેડુ સા 1ર પડતા તેઈ પયની વિરાધનાથી ડરીને સુગર ભાત જળ ક્રોધ કરીને હવે વૃષ્ટિ નથી એમ કહતા તે પુનઃ ખેાલાવવા લાગ્યા. તેના અત્યંત આગ્રહથી વૃષ્ટિને અભાવ જાણી વાસ્વામી ચાલ્યા અને ભક્તપાનાદીએ સુદર તે આવાસમાં ગયા ત્યાં અન્નપાન દેવાની ઈચ્છાવાળા તે દેવને સભ્રમિત જોઇએ વિચક્ષણુ બાળ સાધુએ દ્રવ્યક્ષેત્ર કાળ ભાવવડે ઉપયેગ આપ્યા. વિચાર્યું કે આ ઊજ્જયિનીક્ષેત્ર સ્વભાવથીજ કર્કશ છે ત્યાં કુષ્માંડાદિક વસ્તુ
બ્લડ
૨ એક પદ સાંભળવાથી આખા ગ્રંથ યાદ થઈ જાય એ પટ્ટાનુસારી લબ્ધિ. પૂર્વે ભવે કરેલા જ્ઞાનના ક્ષયેાપશમથી એ લબ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. ૧ કાળાથી બનાવેલી.
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૦
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ. ક્યાંથી ? વળી પ્રથમ વરસાદે એ વસ્તુને સંભવ પણ ન હોય; દેનાર અનિમેષ ચક્ષુવાળા અને ભૂતળને વિષે નહિ સ્પર્શ કરતા ચરણવાળા છે; માટે નિશ્ચયે આ દેવપિંડ છે સાધુને એ ન કલ્પ માટે આહાર ગ્રહણ કર્યા સિવાયજ ગુરૂ સમીપે જઉં. એમ વિચારી ભિક્ષા લીધા શિવાય પાછા વળ્યા તે સમયે તેના સત્વથી આશ્ચર્ય પામેલા દેવતાઓ પ્રગટ થઈ બોલ્યા- હે જી ! અમે તારા પૂર્વ જન્મના મિત્ર જાંભક દેવતા છીએ. અત્રે તને જોવા માટે આવ્યા છીએ.” હજુ પણ અમે તારા મિત્રજ છીએ.” એમ કહી સંતોષ પામેલા તે દેવોએ કરેલી માયાનું જાણે નિષ્કય હોય તેમ વૈક્રિયકલબ્ધિ નામની વિધા આપી.
બીજી વખત જેઠ માસમાં વિહાર કરતા વજીસ્વામી પ્રત્યે તે દેવોએ વણિરૂપે આવી ઘતપુરર વહોરાવવા પ્રાર્થના કરી. તે સમયે પણ તેના આવાસ પ્રત્યે જઈ ઉપયોગ વિદુર સ્વામી દેવપિંડ જાણ પૂર્વગત ગ્રહણું ક્ય શિવાય પાછા વળ્યા; તે સમયે વજીસ્વામીના તે દેવ મિત્રોએ પ્રસન્ન થઈ આકાશગામિની વિધા આપી.
- એમ ગચ્છ મધ્યે વિહાર કરતા વજીસ્વામીને પદાનુસારી લબ્ધિને યોગથી અગીઆર અંગ નિશ્ચળ થયા, એ ઉપરંત પૂર્વગત જે જે વસ્તુઓ પઠન કરતા શ્રવણ કરી તે તે સર્વે તે મેધાવિ બાળસાધુએ ગ્રહણ કરી. જ્યારે જ્યારે બીજા સાધુઓ પઠન કરવાને માટે કહે ત્યારે ગવંરહીત તે બાળ નિદ્રાળની જેમ કાંઈ ગુણ ગુણારવ કરે. સાધુઓની આજ્ઞાનો ભંગ કરવામાં ભીરૂ એવા વજી મહારાજે પોતાની શક્તિ ને પ્રગટ કરતા પ્રગટપણે કાંઈ ગણગણાટ કરી બીજાઓને પઠન કરે છે એવું જણાવે.
" એક દિવસ મધ્યાન્હ બીજા સાધુઓ ભિક્ષા કરવા ગયા અને આ ચાર્યવયં વડીનીતિ કરવા બહાર ગયા. પાછળ ઉપાયના રસ તરીકે એકલા તે બાળ સાધુ રહ્યા તે સમયે ઉપાધિ આ એક બેસાડીને શિની મધ્યે આચાની જેમ છે અને દર , - વૃકળના અંધર સટશ વનિથી વાચના આપવાનો આરંભ કર્યો. એ પ્રમાણે અગીયાર અંગ અને પૂર્વગત વિષયોની વાચનાને દૂરથી પાછા આવતા ગુરૂએ સાંભળી. વસતિદ્વાર સમીપે આવી ગહ હારવું શ્રવણ કરી ગુરૂ પાદ વિચારવા લાગ્યા કે “શું સાધુઓ જલદી પાછા આવ્યા
૧ ભાડું. ૨ ઘેબર.
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૧
વાસ્વામીનુંચરલ અહણ કરીને આવેલા તેઓ મારા આવવાની વાટ જોઈ સ્વાધ્યાય કરે છે? ક્ષણ વાર ઉભા રહી વિચાર કરી પંડિત શ્રેટ આચાર્યવર્ષે જાણ્યું કે આ બાલઈ વજી વાચના આપતો હોય એવો ધ્વનિ છે. એ પૂર્વગત વિષયની અને એકાદશ અંગની વાચના આપે છે તે શું ગર્ભમાં ભણ્યો હશે? નિ શ્રેયે આ બાળનું ચરિત્ર વિસ્મયકારી છે. સાધુઓ અધ્યયન કરાવે છે ત્યારે એ બાળક આટલા માટે જ આળસ કરે છે. બાળપણાથી પઠન કરવામાં આળસુ છે એમ જાણી મે તેને શિક્ષા કરીએ છીએ. તેનું મહત્વ બુદ્ધિવાળો તે બાળ જરા પણ
. . મારા વચનની અવજ્ઞા કરતું નથી. હવે એ બ , મા આવવાથી લજા ન પામો એમ ધારી વ્ય ગુણે રોમાંચિત થયેલ ગુણે પાદ કઈક પણ હ
ક્યા. પછી મહારે શબ્દ કી કહી એટલે ગુરૂને શબ્દ સળી વજ પણ આસન ઉપરથી ઉઠી ગયો. ગુરૂ મંદ ગતિએ અંદર પ્રવેશ કરે તેટલામાં સર્વે ઉપધિઓ સ્વવસ્થાને મુકી દીધી. પછી ગુરૂની સામે આવી તેમનો દંડ ગ્રહણ કર્યો અને પગનું માર્જન કરવા લાગ્યો. વંદન કરવાવડે ગુરૂના ચરણ કમળની રજ પિતાને ભાબે લગાવી અને આસન ઉપર બેઠા પછી ગુરૂના પાદ પાસુક જળથી જોઈ તે પાણી મસ્તકે ચડાવ્યું. વાંચનાર ! કેવી એની ગુરૂભક્તિ છે એ વિચાર કર. પિતાને અકથ્ય જ્ઞાન છતાં–તેથી જરા પણ ગર્વિત ન થતાં–આવી રીતે ગુરૂ મહારાજાની ભક્તિ કરવી એ વિનય ગુણની બલિહારી સમજ અને એવા જ પ્રકારનો વિજય પ્રાપ્ત કરવા ઉત્સુક થા.
આચાર્ય પણ તેના આવા ગુણથી વિચારવા લાગ્યા કે આ બાળક મહાભા છે, શ્રતસાગરને પારગામી છે અને ગમનું કાર માં વ4
માન છે. મને એના મહા મને એક નાના છે એ એની અ. છે ? : ક રી રાત્રી સમયે સર્વ શિષ્યોને બે ક રે તારાજાએ કહ્યું કે કાલે અમારે અમુક ગ્રામ પ્રત્યે જવું છે. લે છે કે દેવ અમારી સ્થિતિ થશે. તે સમયે વેગ પ્રતિપત્ર શિ.
- વિજ્ઞાપના કરી કે “ભગવાન ! બાર વચનાચાર્ય કે થશે ?” ગુરૂએ આદેશ કર્યો કે જે તમારા વચનાચાર્ય થશે અને તે રકમ કાંઈ પણ વિચાર કર્યા શિવ યુ ભક્તિમાન શિષ્યોએ અંગીકાર કર્યો.
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
१४२
શ્રી જેનધમ પ્રકાશ,
પ્રતિકૂળ.
(સાંધણ પાને થી. ) એ પ્રમાણે ચારિત્રાચારાદિની શુદ્ધિ કરવાના વિધિને વિષે તે સંબં ધી કાર્ય સિદ્ધિને ઈચ્છનારી શ્રાવક, ચારિત્રાચારાદિના આરાધક ભગવાન, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સર્વ સાધુ મહારાજાને સમ્યક્ પ્રકારે નમસ્કાર કરી અતિચાર રૂપ ભારી ભલે હોય તે કાયરૂપ રેષ્ટિ નીચી નમાવી–શિર ભૂતળે સ્થાપી–સકલ તીયાનું બજક “સવ્વ સવિ દેસિ એ સૂત બેલે. એ સૂત્ર સર્વ પ્રતિમાનું છજક જવું. બીજકના ઉપન્યાસ વડે ભગવંત અન રે સંવે અર્થની સામાન્ય વિશેષ રૂપતા પમાય છે. બીજા પણ ઘણા ગ્રંથને વિષે એવા બીજક હોય છે, તે પ્રમાણે અત્રે પ. ણ જાણવું. એ સૂત્રને અર્થ આ પ્રમાણે છે–સર્વે દિવસ સંબંધી અતી. ચાર-દુશ્ચિંતિત એટલે પર દેષાદિક દુષ્ટ કાર્યો ચિંતવવાથી થયા હોય તે—દુર્ભાષિત એટલે ઉપગ રહીત અનિષ્ટ દુષ્ટાદિ ભાષા બોલવાથી થયા હોય તે–ચેષ્ટિત એટલે ઉપયોગ રહિત હાલવા ચાલવાથી તથા કામાસનાદિક કાર્યની દુષ્ટ ચેષ્ટા રૂપ પ્રવૃત્તિ કરવાથી થયા હોય તે–મારા મિથ્યા થાઓ. આખા પ્રતિક્રમણનો હેતુ આજ છે. પ્રતિક્રમણમાં આ સર્વે ક્રિયા વિરતારથી કરવાની છે માટે આ સુત્રને બીજક રૂપ જાણવું.
પછી ઉઠીને પ્રથમ ચારિત્રાચારની શુદ્ધિને અર્થે કરેમિભતે સામાઈ” અને “ઈચ્છિામિ ઠામ કાઉસગ્ગ” વિગેરે સો બોલી કારગ કરે. સમીક્ષક–જ્ઞાનાચારાદિકની શુદ્ધિ અર્થે કાત્સર્ગ કર્યા સિવાય પ્રથમજ ચા(રત્રાચારની શુદ્ધિને અર્થ કાયોત્સર્ગ કરવો તેનું શું કારણ ?
ઉત્તર–જ્ઞાનાદિને વિષે ચારિત્ર એ શ્રેટ છે. કારણકે એ મુકિતનું અતર કારણ છે અને જ્ઞાનાદિ પરંપર કારણ છે. સંપૂર્ણ ચરિત્ર જે યથા ખ્યાન તે શેલેશી અવસ્થાને વિશેજ પ્રાપ્ત થાય છે અને તદનંતર પ્રાણિ અવશ્ય મુકત પામે છે. રાપૂર્ણ જ્ઞાન એટલે કેવળજ્ઞાન પ્રાણિને મેડની આદી ચાર ઘાતી કર્મનો ક્ષય થવાથી થાય છે પણ તદ્દતર અય મુકિત પ્રાપ્ત થતી નથી, કારણ કે
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રતિક્રણ
૧૪૩ જ્ઞાન પામ્યા પછી કેવળી અવસ્થામાં આયુષ્ય હોયતો વિચારે છે. જઘન્યથી કોઈ પ્રાણુ અંતગડ કેવળી થાય તો પણ તેને સયોગી અગી ગુણ સ્થાનકના ભાવથી એક અંતર્મુદ્રનું અંતર હોય છે એટલે કેવળ જ્ઞાન થયા પછી યથા ખ્યાત ચારિત્ર પ્રાપ્ત થાય અને તે પછી પ્રાણિ - કત થાય કહ્યું છે કે.
जहा दंसण नाणा संपुन्नफलंनदितिपत्तेअं चारित्त जुआदितिअ विसिस्सए तेणचारित्तं ..
ચારીત્ર વિના જ્ઞાન અને દર્શન પ્રત્યેક સંપૂર્ણ ફળ આપતા નથી પરંતુ ચારિત્રે યુકત હોય તો સંપૂર્ણ ફળ આપે છે તેથી ચારિત્ર ગરિક છે તથા–
सम्मत्तंअचरित्तस्स हुजभयणाएनिअमसोनथ्थि । जोपुण चरित जुत्तो तस्सउ नियमेह सम्मत्तं ॥
અચારિતવંતને ભજનામાં સમકિત હેય પણ નિયમ નથી પરંતુ ચારિત્રે યુકત પ્રાણિને નિયમે સમક્તિ હોય.
વળી ગાત્ર વૃદ્ધ પુરૂષને સદ્દગુણિ અને પરાક્રમી બાળકને પ્રણામ ન કરે પરંતુ રાજ્ય લક્ષ્મીએ અંલકૃત બાળક હોય તો તેને સર્વે નમસ્કાર કરે એજ પ્રમાણે કેવળજ્ઞાની ગ્રહસ્થ હોય તો તેને જન સમુહ પ્રણામ કરતો નથી પરંતુ ચારિત્ર કરીને સંયુક્ત થાય ત્યારે તેને જન સમુહ અને શિક્ષા દી દેવો પણ પૂજે છે. આ કારણથી કેવળજ્ઞાનથી પણ ચારિત્ર અધિક ગણાય છે અને તેટલા માટેજ વિચક્ષણ મનુષ્યો તે પ્રાપ્ત કરવાને ઈચ્છા વંત હોય છે. એવી રીતે જ્ઞાનાદીને વિષે ચારિત ગરિષ્ટ છે માટે પ્રથમ ચારિત્રા ચારની શુદ્ધિને અથે કાસર્ગ કરવો.
કાયોત્સર્ગ નવ પ્રકારે થાય છે—ઊભો રહી કાયોત્સર્ગને વિષે ધર્મ શુલ ધ્યાન થાય તે ઊબ્રિતિ . ૨ જેને વિષે ધર્મદિચારમાંથી કોઈ પણ પ્રકાર નું ધ્યાન ન ધ્યાય તે દ્રછિત. ૩ જેને વિષે આ શૈદ્ર ધ્યાન ધ્યાયે તે દ્રવ્યથી ઊભેલ અને ભાવથી બેઠેલો એટલે ઊછિત નિષણણ. આ ત્રણ પ્રકાર ઊભા રહીને કાયોત્સર્ગ કરવા આઠી છે. ૪ બેસીને કાયોત્સર્ગ કરે અને જેને વિષે ધર્મ શુકલ ધ્યાન થાય તે દ્રવ્યથી બેઠેલો પરંતુ ભાવથી ઉભેલે છે માટે નિરણછિત ૫ ધમાદીચાર ધ્યાનમાંથી કોઈ પણ ધ્યાન ન ધ્યાય તે નિપૂણ. ૬ જેને વિષે આ રદ્ર ધ્યાન
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૪
શ્રી ધર્મ પ્રકાશ ખાય તે નિષણો નિષણા આ કો ભેદ બેસીને કાયોત્સર્ગ કરવા આથી છે. સુતે કાયોત્સર્ગ કરે રાતે વિષે ધર્મ શુકલ ધ્યાન ધ્યાય તે નિપાછા એટલે પ્રત્યે સહે છે પણ ભાવથી ઉભલે ગણાય કા૨ણ શુભ ધ્યાનને વિષે પ્રવાસ છે ૮ જેને વિષે ધર્માદિ ચાર ધ્યાન ન થાય તે વિપન્ન, ૮ જેને હા રે બેન થાય તે પિન્ન નિ • પર એ પ્રકારના નવ ભેદમાંથી પ્રથમ ભેદ જે બે શરીરથી પણ ઊભા રહીને ૨
ન ભાવથી શુદ્ધ પરિણામવત થઈને ઉચિતો છિત તે રીતે કાસર્ગ કરે,
અપૂર્ણ.
ડી
वर्तमान चरचा. શ્રી મુર્શિદાબાદમાં સમવસરણનો મહોચ્છવ. બાબુ સાહેબ રાય ધનપતિસિઃ હજીના તરફથી આ મહેછવ બહુજ ઠાઠ સાથે થયો છે તેમાં ભેગુ તેમના પુત્ર તરફથી ઉજમણું પણ મંડાણું હતું. ઉપગરણે સારા મેળવ્યા હતા દુર રેતીની ઘડીઓને સ્થાનકે ઘડીઆળો મુકી હતી. સદરહુ મહાઇવમાં પ્રથમ દિવસે બાબુ સાહેબના રણ મેના કુવરીએ સોના રૂપાના યવથી ભગ હવંતની સન્મુખ સ્વસ્તિક કર્યો હતો અને સાચા મોતીવડે ભગવંતને વેચી ધાવ્યા હતા. બીજા પણ સાચા મોતીના સ્વસ્તિકો વિશે થયા હતા. છે. આ સ્વસ્તિક દૃષ્ટિએ જોતાં શ્રેણિક રાજાના સમયની પ્રતીભા ઉઠતી હતી . છેલ્લે દીવસે બાબુ સાહેબના પુત્ર મહારાજ સાહેબે મતીને સ્વસ્તિક કરીને તેના ઉપર હીરા જડીત સુવર્ણ ની સોપારી મુકી હતી આ પણ ચાક અદ્વિતીય કાર્ય બન્યું છે. વરાડાના મીછમાં વરધોડા દરરોજ ચડતા હતા તેમાં લઇ વરડા મોટા આડે બરથી ચયા હતા તેને વિશે પણ એક વરઘોડોતો બહુજ મોટો ચડા હતા જે કે ત્યાંથી છ ગાઉ ઉપર અધાસમ બજારમાં શ્રી નેમીનાથનું મંદીર છે ત્યાં લઈ જવામાં આવ્યો હતો . છેલ્લે દિવસે મોટું સ્વામીવચ્છળ કરવામાં આવ્યું હતું જેમાં રૂપની પરભાવના કરી હતી. આ સિવાય અન્ય તુમાસમાં અને જ્ઞાન પંચમીને દિવસે પણ રાત્ બાહદુર વિસનચંદ દુધેડીયા વિગેરેની તરફથી વ્યાખ્યાનમારણ છે રૂપિયાની પરભાવનાઓ થઈ હતી. આ બધા ઉપગાર મુની ( 2 વિજ્યજી મહારાજના ચતુમાસ રહેવાથી તેમજ ધમી ઉપદેશથી થયેલ છે. એનીરાજના પગલાં સ્ના થાય ત્યાં આ પ્રમાણે સાસનોભતી થયાજ માણે છે કી બહુનાં!
- અવક,
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
'*'... "
पुस्तकोनी पहोंच. I a મા ની નાટિકા - નયચંદસૂરિકૃત સદરહુ ગ્રંશ મળ માગધી અને ટીકા સંસ્કૃત ભાષામાં છે. જૈન વર્ગને ખરીદ કરવા લાયક છે. કિંમત આઠ આના છે. જોઈએ. તેણે શ્રી અમદાવાદ શાસ્ત્રી રામચંદ દીનાનાથ (પ્રસીદ્ધ કર્તા) ને છે. સાંકડીશેર જતીની પોળમાં લખવું.
શ્રી વૈરાગ્ય નાર મા વો--આ ભાગમાં શ્રી વૈરાગ્યશતક બહું જ વિસ્તાર યુક્ત અર્થ તથા પ્રાસંગીક કથાઓએ સં. ચુત સમાવેલ છે. જિન બંધુઓને અવશ્ય ખરીદ કરવા લાયક અને નામ પ્રમાણે ગુણવાળ અર્થાત ખરેખર વૈિરાગ્ય રસને સમુદ્રજ છેપ્રસિદ્ધ કર્ત શાસ્ત્રી રામચંદ્ર દીનાનાથ તથા શ્રાવક કિચરાભાઈ ગોપાળદાસે બહુજ ઉત્તમ પ્રયાસ કરેલ છે. કિંમત બુકના અને પ્રયાસના પ્રમાણમાં એક રૂપીઓ છે તે વાસ્તવિક છે, જેમાં તેમણે અમદાવાદ પ્રસિદ્ધકતાને લખવું.
ઉપરની બંને બુકેની એકેક મત પ્રસિદ્ધ કર્તા તરફથી અને મને ભેટ દાખલ મળેલી છે તે સ્વીકારીએ છીએ. સદરહુ બંને બુકે અમારી ઓફીસમાંથી પણ મળી શકશે. પરદેશવાળાએ પોસ્ટેજ જુદું એકલવું,
- વાગમની . ૧-૩ કીલ જીવણલાલ ફુલચંદ | ૧-૩ શા જસરાજ હેમંછ. ૪-ર શા અમરચંદ ન્યાલચંદ ' | ૧-૩ શા જગજીવન વમળચંદ ર-શા જમનાદાસ હીરાચંદ | ૪-૧૨ શા પીતામરદાસ શાંતીદાસ ૧-૩ શા હીરાચંદ વેલજી " ૧-૩ શા મુળચંદ રામજી...' , ૧-૩ શા ફુલચંદ બેચર || ૧૩ મેતા દેવકરણ અદેકરણ -ર-શાં લક્ષ્મીચંદ મોહનલાલ ( ૧૩ મેતા કાળીદાસ મોતીચંદ -૮ શેઠ ગાંડો લખુ
Eા ૧-૩ શા કસ્તુરચંદ રૂપચંદ ૨- શ રાયચંદ રતન, .૧ શો ચુનીલાલ પ્રેમચંદ -૧–૩ શા ચાવીચળપુરમ છે. ર સા ઉમેદ બેચર ૧-૩ શા એલખતી
૧૨ શા ધનરાજ હેમરાજ ૧–૩ શો બે માણશી છે. ક ૧૧રશા વીરચંદ અમીચંદ
-૩ શાપજ ગગલે આ ૧૨ શા કપુરચંદ લખમીચંદ ૧-૩ શા મેતીલાલ રામચંદ ૧૧૪. શા સુંદરજી હરચ દર ૧-૨ શા મા કચંદ કપુરચંદ -૩ ભણશાળી ધારેશી મૂળજી • ૧-૩ શા મુખ ખુબચંદ છે શા ફુલચંદ ધરમશી
* નકામી
*
'
*
*
ક
::
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 0-8 સા કરમચંદ વછરાજ 1-3 ઝવેરી બાલાભાઈ છેટાલાલ 13 મેતા રૂગનાથજી વેલજી 1-3 રા. રા પોપટભાઈ જેશંગ - 1-4 દેશી કેશવજી પદમશી 1-3 શા રાજી લાલાજી 1-3 દોશી જાદવજી ખુશાલચંદ 1-12 પરી. નાનચંદ જેશંગ 1-3. શા તલકચંદ માણેકચંદ ' 2-6 શા ગોપાળદાસ ચીંતામણદાસ 2-6 વોરા સુજાણચંદ જીવરાજ 1-3 શા મોતીચંદ નેમદાસ 3-4 શેઠ મોતી ભાવાજી છે 1-3 વારાં કલાણજી લીલાધર. 1-3 શા અમરચંદ કેશવજી. 3- રાજેશ્રી ચેનલ નરસંગજી 1-0 શા બકોર ઉજમ, 1-3 વેરા હરજીવન લાલચંદ 1-3 શેઠ ઘેલા વરધમાન 1-3 શા બોઘાભાઈ પ્રેમચંદ --3 દોશી બેચર ટોકરશી 2-8 શા હીરાચંદ સુજાણ 2 6 શા વીરચંદ છવાભાઈ. 1-3 શા જગાભાઈ છેટાંભાઈ ૩કા તલકચંદ ભાઈચંદ: 1-3 ઝવેરી સરુપચંદ ધોળીદાસ 2-3 શા છવચંદ કપુરચંદ 1-3 શા સાવચંદ લાલચંદ 1-3 શા હીરાચંદ કકલ 2-6 શેઠ દલપતભાઈ ભગુભાઈ 1-3 મેતા ગુલાબચંદ છવા 1-3. શા હેમચંદ માણેકચંદ : 13 દેશી કરશનજી હેમચંદ 7-2 શેઠ મોહનભાઈ મગનભાઈ 1-3 દેશી કાળીદાસ કેશવજી 1-3 શાં રતનચંદ વસ્તાચંદ, ૧-ર ઠકર જેરામ ગીલા 1-2 શા ભુદરચંદ વસ્તાચંદ 1-3 શા દામાં ધારા 2-6 શા ધરમશી લખમીચંદ 1-2 પરી, ખીમા ઝવેર 13 શા જેઠાભાઈ ગુલાબચંદ 1-3 શ્રી કાળીઆકને સંધ ! 3-4 ઝવેરી હીરાચંદ ઈશ્વરદાસ 2-0 દોશી ફતેચંદ હકમચંદ 4-12 ઝવેરી ખીમચંદ મુળચંદ 2-6 વસા સોમચંદ ખીમજી 2-6 વાસા હેમચંદ છવા 26 વોરા. સવાઈચંદ તારાચંદ 1-3 શા માણેકભાઈ રણશી 1-3 શો કપુરચંદ ફતેચંદ 1-3 શા વીરચંદ રતનાજી 0-12 શેઠ દીપચંદ માણેકચંદન 1-3 શા ગણેશ વેલજી * 1=3 શા ગુલાબચંદ રતનચંદ 1-3 જેની મુકુંદલાલ જેઠમલ 1-2 ઝવેરી હરજીવન મગનચંદ. 13 શેઠ ઉમાભાઈ હઠીસંધ 13 શા મગનભાઈ કસ્તુરચંદ 2-6, શા ઉભાઇઓ થોભણ 1-3 શેઠ સારાભાઈ મગનભાઈ 4-0 શા દામજી કાનજી : - કરમચંદ 1-2 શા કુંઅરજી ધારશી -- શા. નવલચંદ મેતીચંદ 1-3, શા માજી મીયાંછ છે . જીવરચંદ ડાયાભાઈ 26 પરી. બાલાભાઈ ગીરધરલાહા -વરી. બાલાભાઈ મગનલાલ - પરી. શામળભાઈ નથુભાઇ 2-6 દોશી શંકરલ વીરચંદ 1. છે ' For Private And Personal Use Only