Book Title: Jain Dharm Jain Samaj Hindu Dharm Hindu Samaj
Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249168/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma-jaina samAja : hiMdu dharma-hiMdu samAja [ 17 ] hiMdu samAja ane hiMdu dharma ane artha "vaidika samAja ane vaidika dharma" e je hoya te jaina samAja ane jaina dharma temAM samAveza pAmI zake nahi, paNa vastutaH tene evo artha che ja nahi. TUMkI dRSTivALA ane aNasamajI leke bhale vyavahAramAM kyAreka kyAreka e artha mAnI le ane tethI jaina leke e arthathI bhaThThI pitAne judA kahe, paNa te kAMI vAstavika sthiti nathI. aNasamaja ke bhramathI je dhAraNAo baMdhAya che ke pracalita thAya che tene AdhAre vastusthitinuM nirUpaNa thaI zake nahi. tyAre hiMdu samAja ane hiMdu dharmane khare, ItihAsasiddha, paraMparAprApta che artha che e tapAsavuM rahyuM. hiMdu samAjane artha eTale ja che ke hiMdu dharmane anusare te hiMdu samAja ane hiMdu dharma che ke jenA sthApaka tema ja mULa para A dezamAM-hiMdamAM thayA hoya, jenAM asalI tIrthasthAne A ja dezamAM hoya ane jenAM mULa zAstro tema ja pramANabhUta zAstro A dezanI jAnI ke pachInI koI paNa saMskRta, prAkRta, pAli, draviDa Adi bhASAomAM lakhAyAM tema ja vicArAyAM hoya, ane te ja kAraNe je dharma ane uta bhASAo pavitra tema ja sarvazreSTha mAnavAnI pharaja paDatI hoya. A daSTie jotAM vaidika paraMparAnA badhA ja dharmo, tema ja avaidika paraMparAnA eTale ke zramaNa Adi paraMparAonA badhA ja dharmo, jenA pravartake, tIrtho ane zAstronAM mULa A dezamAM ja che te badhA, hiMdu dharmamAM ja AvI jAya che. eTale bauddha ane jaina dharma paNa hiMdu dharmane eka peTA bheda che, jevI rIte vaidika dharma. A ja kAraNathI jyAre zrI. AnaMdazaMkara dhruve hiMdu dharmanI bALathI lakhI tyAre vaidika, bauddha ane jaina e traNa dharmo viSe lakhyuM ane pachI hiMdu vedadharma e nAmanuM svataMtra pustaka lakhyuM, jemAM hiMdu dharmanI eka veda zAkhAne laI dharma nirUpyo. temane vicAra A pachI hiMdu baddhadharma ane hiMdu jainadharma evA be svataMtra pustaka lakhavAne hato, je amalamAM AvI zakyo nathI. yuvachanI e daSTi bahu vicArapUta che. ene jeTala itihAsano AdhAra che eTale ja dharmanI AMtarika ne bAhya badhI ja Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma jaina samAja: hiMdu dharma -hiMdu samAja [ 115 vastusthitine paNa AdhAra che. tethI huM A ja artha svIkAruM chuM ane koI paNa kharI abhyAsI bhAgye ja AthI juduM kaheze. jo jaina dharmAM e vizALa hiMdu dharmonI eka zAkhA ke kAM ja che te pachI hiMdu samAjathI jaina samAja judo che. ema mAnavAne ko ja AdhAra rahetA nathI. kayAreka dezanA nAmathI, kayAreka zAstranA nAmathI te! kayAreka dharmapravata ka puruSa ke tenA vizeSa guNathI ema aneka rIte eka samAjathI khIjA samAjanA bheda oLakhAvavAmAM Ave che. hiMdu samAja e vyavahAra dezasApekSa che, jyAre vaidika, bauddha ke jaina e vyavahAra vastusApekSa che. hiMdu zabda mULe to siMdhu nadIne sUcaka che. je paradezI leAkeA zarUAtamAM siMdhanA pradeza sudhI AvyA temaNe tyAM sudhInA ke tenI AsapAsanA lokeAne paNa hiMdu zabdathI vyavahAryo. jema aMga laDe che' e vAkayamAM aMga 'te arthe bhagavAsI che. tema ja " * C hiMdu ' eTale amuka pradezanA nivAsIe e atha paNa che. AgaLa jatAM dezAMtaramAM e ja hiMdu rAkhta vizALa arthamAM vyavahata thayA. musalamAna sidhuI AgaLa vadhI zarUAtamAM dariyA kinAre kinAre ane pachI aMdaranA bhAgamAM jema jema AgaLa vadhatA gayA tema tema temaNe e hiMdu zabda badhA ja pradeza mATe vAparyAM ane AgaLa jatAM arakhI-phArasI sAhityamAM hiMdunA vizALa amAM upayoga thayA che. AzvatanI sImA paNa hamezAM ekasarakhI nathI rahI. kayAreka aphadhAnIstAnamAM paNa Aryo hatA. musalamAnoe e dezanA kabajo lIdhe ane e deza muslima thaI gayA; ane kAlanI ja vAta che ke je sidh uparathI ApaNe hiMdu hovAnA dAveA karIe chIe te siMdhune pradeza paNa have hiMdustAnamAM nathI. A vastu e sUcave che ke nAma e ja rahe che, paNa enI artha maryAdA vadhe ane dhare che. 'hiMdu' zabdathI ke pUmAM AsAma ane uttaramAM himAlaya tema ja dakSiNamAM kanyAkumArI e badhA pradeza samajAya che; te hiMdustAna paNa kahevAya che. A pradezamAM je RSi ane dhama pravata ka thayA, temaNe je zAstro lakhyAM ke vicAryAM, je tIrthI badhAyAM, te badhAMne eka zabdamAM kahevAM hoya tA 'hiMdu dharma ' zabdathI ja kahI zakAya. hA, e mATe bIjo prAcIna zabda che ane te che A dharma e zabda, hiMdu dharmane anusaranArI sephaDA jAti hatI ane che. tenA peTA bhedo paNa teTalA ja che. te badhA bhale peAtAne judA judA nAmathI oLakhAve; tema chatAM te badhA ja mULe eka hiMdu dharmanA vartuLamAM Ave che. aMdAaMdara temanA AcAra ke vicAra game teTalA kTAtA hoya tema chatAM temanI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116] darzana ane ciMtana aMdara eka akhaMDa saMvAditAne mUra che. te sUra temane khristI, IslAma ane jarAstI dharmathI judA pADe che. A ja kAraNe jyAre ApaNe hiMdu dharma kahIe chIe tyAre hiMdustAnamAM ja atyAre lAMbA kALathI rahelA khristI, IslAma ke jarathostI dharmane judA samajIe chIe. A dezanI aneka jAtio khristI thaI. musalamAna thaI, paNa temanuM mukha AryAvartAne tIrtha mAnavA tarapha ke Arya RSio ane zAstrone satkAravA tarapha che ja nahi. te ja kAraNe badhA hiMdudharmIo khristI dharma ane IslAma dharmathI bhaDake che ane khristI, dharma tema ja IslAma dharma paNa hiMdu dharmane bhakSya lekhe che. A kAraNathI AmanI vacce sarSa-nakuLa jevuM svAbhAvika veranuM mAnasa ghaDAyeluM che. have samAjanI dRSTie vicAra karIe. samAja ane dharmanI maryAdA kyAMthI judI paDe che e eka prazna che. mane lAge che ke je je AcAra ane vicAra mAtra ahika jIvanamAM samAte heya te badho sAmAjika vyavahAranI maryAdAmAM gaNAvI zakAya, ane je AcAra ke vicAra aihika tema ja pAralaukika hitanI dRSTie pracalita thayo hoya ke paLAte hoya te badhe dhArmika maryAdAmAM Ave joIe. sAmAjika vyavahAramAM jaina samAjane vaidika ane bauddha samAja sAthe haMmezAM nikaTane saMbadha rahyo che; hajI paNa sAva tUTayo nathI. sAmAjika kAyadAo ane vArasAhaka kAMI jaina samAjanA judA nathI. jaina dharmanA keI paNa pravartake pitAne anusaranAra samAja mATe koI paNa jAtanA sAmAjika niyame dhaDyA ja nathI. vyavahAramAM jema bIjA paDozIo rahetA ane karatA tema pitAnA anuyAyIo phAve tema karI le e ja dharmapravartakonI daSTi hatI. temaNe dhArmika AcAra-vicAra pUratuM pitAnuM svataMtra dRSTibiMda sAcavavA ane samajAvavA prayatna karyo che. pAchalI thoDIka zatAbdI mAM paMthanI dharma daSTie jaina paraMparA mATe sAmAjika vidhAne sUcavatA keTalAka graMtha racAyA che, paNa vyavahAramAM te vidhAno amala kharI rIte che ja nahi. khAnapAna, lagna, vArasAhaka e badhuM bIjA hiMduothI jainonuM kAMI juduM nathI, ane koI saheja bheda batAve che te AgatuM, ane pAchaLa che. dharmanI bAbatamAM jyAM sudhI sAmAnya lekadharma ane nItidharmane saMbaMdha che tyAM sudhI badhA ja sarakhA che. jyAMthI sAMpradAyika AcAra-vicAra zarU thAya che tyAMthI ja judApaNuM zarU thAya che. paNa AvuM judApaNuM te jaina jainamAM kyAM nathI ? dika paraMparAomAM AvI judAIne kyAM aMta che ? tethI mArI daSTie hiMdu dharmano vizALa artha samajavA ane samajAvavAno Agraha seva ane sAthe sAthe hiMdu dharmanA ja eka bhAga lekhe jaina dharmane gaNave Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma jaina samAja: hiMdu dharmahiMdu samAja [117 e ja sAcA rastA che. jo jaina dharma hiMdu dhamatA eka bhAga che to pachI jaina samAja hiMdu samAjathI juddo nathI ja, e uparanuM vidhAna pharIthI karavApaNa rahetuM nathI. pahelAM kayAreya bIjA hiMdue jaitAne ahiMdu kathA hoya to te huM nathI jANatA, ane jainAe paNa potAne ahiMdu tarIke prathama gaNAvyA hoya to e vAta paNa ajJAta che. atyAre hiMdu samAja ane hiMdu dharmathI judA rahevAnI bhAvanA dekhAya che te navI ja che ane tenuM mULa keTalAka navA dhaDAtA kAryadAne lIdhe potAnI cAlu rUDhio para tarApa paDavAnA bhayamAM raheluM che. mAnI laI e ke jaino peAtAne judA gaNAvavAne Agraha rAkhe ane potAne aniSTa hAya evA kAyadAnA pheraphArothI bacI jAya, tApaNu lAMbI najare A vastu jaineAnA pAtAnA ja geralAbhamAM che. navA kAlpanika lAbha mATe temaNe aneka sthAyI lAbha gumAvavA paDaze ane te evI eka laghumatI thaI jaze ke jene hamezA AziyALA rahevuM paDaze. have kAMI pararAjyanA amala nathI ke je laghumatIne pa pALe ane vizeSa adhikAra Ape. huM pAte rUparanA vicAra dharAvatA hovA chatAM hiMdu mahAsabhAnA sabhyapa6nI kAI paNa jaina icchA rAkhe agara tenA sabhya ane enI sAva viruddha tyuM. enuM kAraNa e che ke hiMdu mahAsabhAnA mULamAM jAtinI UMcanIca bhAvanA ja rAjakAraNanA rUpamAM kAma karI rahI che. hiMdu mahAsabhAnA jaya eTale brAhmaNanA jaya, eTale vaNu bheda tema ja UMcanIca bhAvanAne jaya ane chevaTe brAhmaNanA sattAzAhI gurupadane jaya. A vastu mULe ja zramaNa bhAvanAthI ane jaina bhAvanAthI sAva viruddha che; atyAranI vikasatI mAnavatAnI dRSTie paNa viruddha che. eTale huM jyAre jainone hiMdu mAnavA-manAvavAnI vAta karuM chuM tyAre hiMdu mahAsabhA sAthe karaze! ja sabaMdha na rAkhavA paNa kahuM chuM. prasaMge eka vAta yAda Ave che; hiMdu yunivarsiTInI hilacAla zarU thaI ane badhA ja hiMdu dharmI hiMdu yunivarsiTImAM pratinidhitva dharAve e vicAra AgaLa AvyA tyAre jene, zIkho ane bauddo kAI pAchaLa na rahyA. badhAe ja potAne hiMdu mAnI hiMdu samAjanA eka bhAga lekhe e hilacAlane vadhAvI lIdhI. have jyAre jyAre hiMdu dharma ke hiMdu samAjane kAI paNa jAtanI madada yA koI paNa jAtanA kAyadAnA lAbha sarakAra Apaze tyAre saheje ja jaine enA bhAgIdAra thaze. emane pachI mAgaNI khulle cokI karavAnI jarUra nahi rahe. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ]. darzana ane ciMtana teduMlakara kamiTI sAme keIe e vicAra rajU karyAnuM mane jhAMkhuM smaraNa che ke jene samAjadaSTie hiMdu samAjathI judA nathI, paNa dhamaMdaSTie hiMdu dharmathI teo judA che. je mAruM smaraNa sAcuM hoya te A prasaMge mAre e kahevuM joIe ke te kathana sAva khoTuM che. jaina dharma bIjA hiMdu dharmathI eTale badhe mULa rUpamAM abhinna che ke ema ja kahevuM joIe ke kharI rIte jaina dharma hiMdu dharmathI abhinna che. jaina dharmano mULa AdhAra AtmatattvanI mAnyatA, mekSarUpa aMtima puruSArtha ane tene lakSane cAgAvalaMbI jIvanacaryA-A ja che. A vastu hiMdu dharmanI badhI zAkhAomAM lagabhaga eka jevI ja che. je kAMI paribhASAne, vargIkaraNa ane kyAMIka kyAMIka kalpanAne bheda che te te jaina dharmanA aneka phirakAo vacce paNa kyAM nathI ? evA bhedane lIdhe e dharma bIjA dharmathI sAva bhinna che ema kahevuM e dharmanA rahasyane na samajavA barAbara che. jyArathI AvI bhedadaSTi paraMparAomAM dAkhala thaI tyArathI keTalIka vikRtio vAraMvAra samAja sAme upadezako dvArA rajU thAya che ane samAja gerasamajanI ghare mAM vadhAre ne vadhAre ghasaDAtuM jAya che. tethI e nathI samajI zakato ke je rAma ane kRSNa vaidika purANa dharmanA mAnya deve che te jaina paraMparAmAM zA mATe AvyA ane e ja rIte RSabhadeva jaina paraMparAnA mAnya che te purANa-sAhityamAM kema nirdezAyelA che? kyAreka haribhadra ane yazovijayajI jevA A vastu pAmI gayA ane temaNe pitAnA chellA sAhityamAM AvI abheda dharmadaSTine spaSTa karI che. tethI, dharmanI dRSTie jaina dharma hiMdu dharmathI judo che e vicAra paNa vajUda vinAne che. -prabuddha jaina, 15-1-9.