Book Title: Gyanbhandaroni Samruddhi
Author(s): Punyavijay
Publisher: Punyavijayji
Catalog link: https://jainqq.org/explore/230135/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnabhaMDArAnI samRddhi " jayantu vIttarAmAH // mAnanIya vidvAna sajjanA ! viduSI mAtAe ane bahena ! Apa saue mane je sthAnethI khelavAnI pharaja pADI che, te sthAnethI ghaNA vidvAnoe ApaNane ghaNI ghaNI rIte mArgadarzana Apyu che. eTale mArA vaktavyamAM punarukti Ave ke kAMI navIna sUcana na jaNAya te Apa sau kSantavya gaNazo. Apa saue mane je sthAnethI khelavA UbhA karyAM che, e sthAna ghaNI javAbadArIvALu che ene mane saMpUrNa khyAla che, ethI AvA javAbadArIbharyA sthAnethI khelavAmAM eka rIte kharA svarUpamAM kSeAbha thAya e svAbhAvika che. ema chatAM Apa saue vizvAsapUrvaka mArA upara je javAbadArI mUkI che te mATe yeAgya karavA huM jarUra yathAzakti prayatna karIza. sAmAnya rIte vibhAgIya pramukha chellA adhivezanathI cAlu adhivezana daramiyAna bahAra paDelI te te viSayanI navIna kRtionuM siMhAvaleAkana kare che; paraMtu meM Ane badale mArA adhyayananA viziSTa viSayanI rajUAta karavAnu pasaMda karyu che ane enI aMdara yathAvakAza AvI keTalIka kRtione dRSTAntarUpe ullekha karavA dhAryu che. sAhityasaMzAdhana ane jJAnabhaMDArAnu avaleAkana e mAruM mukhya kAryakSetra che. A kA huM, mArA pUjya guru zrI caturavijayajI mahArAja ane dAdAguru pravartaka zrI kAntivijayajI mahArAjazrIjInI chAyAmAM lagabhaga mArI sattara varSanI vayathI karatA AvyA chuM. mArA pUjya guru-dAdAguruonI dRSTi vyApaka hatI, eTale e pUjya guruyugalanA e guNunA vArasAne aza mane bALapaNathI maLyeA hAI, mArA graMthasaMzAdhana aMge jJAnabhaMDArAnA avaleAkanane pariNAme mane je sphuraNA thaI che tene Apa sau samakSa rajU karuM chuM. huM jaina sAdhu hAI, jJAnabhaMDArAnu avalAkana karatAM mAruM dhyAna mukhyatve jaina kRtio tarapha jAya e taddana svAbhAvika che. Ama chatAM mArA avalokanamAM AvatI jainetara nAnI ke meATI krAI kRti tarapha meM kadIye upekSA sevI nathI. * vIsamuM gujarAtI sAhitya pariSada samelana, AkaTobara, 1959mAM amadAvAdamAM maLyuM, te prasaMganuM Iti hAsa-purAtattva vibhAganA pramukha pU. muni zrI puNyavijayajI mahArAjanu` pravacana, Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAnanI samRddhi Aja sudhI meM je jJAnabhaMDAro joyA che, temAMthI keTalAka jJAnabhaMDArone bAda karIne bAkInA joyelA badhAya jJAnabhaMDAro tAMbara mUrtipUjaka jaina jJAnabhaMDAre ja che. eTale Apa sau samakSa mArA vaktavyamAM huM je rajUAta karIza, te badhI mukhyatve zvetAMbara mUrtipUjaka jaina zrIsaMdha ke jaina munivarenA adhikAramAM rahelA jJAnasaMgrahane lakSIne ja karIza. ema chatAM Apa sau khAtarI rAkhazo ke A rajUAta ekadezIya nahi ja hoya. enuM kAraNa e che ke zvetAMbara mUrtipUjaka jainAcAryo ane jaina munioe upadeza dvArA je jJAnabhaMDAro UbhA karyA, karAvyA che, temAM temaNe mAtra prAkRta-saMskRtAdi jaina kRtio ja nahi, paNa sarva bhASA ane sarva viSayanI jaina-jainetara kRtiono saMgraha karyokarAvyuM che. A ja kAraNane lIdhe jaina jJAnabhaMDAre bhAratIya ane videzIya vidvAnanA adhyayananuM kendra banI zakyA che. Apa saune jANIne AnaMda thaze, ke ApaNA dezamAM ane pazcimanA dezamAM je aneka viSayone lagatuM sAhitya prasiddha thayuM che, temAMnA saMkhyAbaMdha graMthonI prAcIna ane maulika hastapratio jaina jJAnabhaMDAramAMthI ja upalabdha thaI che. Aje bhAratamAM ATalA ane A daSTie vyApapha ane samRddha AvA jJAnabhaMDAro bIje kayAMya jovA nahi maLe. pATaNa, khaMbhAta, jesalamera AdinA atiprAcIna jJAnasaMgraho te jagaprasiddha che ja, paraMtu te uparAMta gujarAta, saurASTra, kaccha, bhAravADa, mevADa, paMjAba, uttara pradeza, dakSiNa Adi dezanAM aneka nagara ane gAmamAM jaina zrIsaMdha ane jaina munionA adhikAramAM je jJAnabhaMDAre che, temAM Apa saunI kalpanAmAMya na Ave tevuM ane teTaluM vizALa jaina-jainetara vividha viSayane lagatuM sAhitya vidyamAna che, jene ApaNe samagrapaNe jANatA paNa nathI. jema jema A jJAnabhaMDAronuM avagAhana karavAmAM Ave che, tema tema emAMthI aneka viSayone lagatI navI navI kRtio prApta thatI ja jAya che. ApaNe ApaNA A jJAnakozanuM nirIkSaNa ane tenI vizvasta yAdIo haju sudhI karI zakyA nathI. ahIM eTaluM umeryuM ke mAtra gujarAta, saurASTra ane kacchamAM je jJAnasaMgrahe Aje vidyamAna che, temAMnI graMthasaMkhyA, mArI gaNatarI pramANe ochAmAM ochI mUke to paNa, e pAMcathI sAta lAkha jeTalI haze, kadAca enAthI adhika paNa thAya. A saMkhyAmAM grAmya vidyAmaMdira-vaDodarA, gujarAta vidyAsabhA-amadAvAda, phArbasa sabhA-muMbaI, lA. da. bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira-amadAvAda ityAdi jAhera vidyAsaMsthAonA granthasaMgraho umerIe to A saMkhyA enAthI paNa vadhI jAya. A sarva jJAnabhaMDAronuM avalokana ane jenI prAmANika yAdIo na thaI hoya tene taiyAra karavAnuM kAma ApaNe dhArI laIe tevuM saraLa nathI; tema chatAM A kArya karavuM e AjanA yuga mATe ati Avazyaka che ane ati rasaprada paNa che. A kArya pAchaLa kharca ghaNuM thAya emAM leza paNa zaMkA nathI ane e kharca ApanArA dAtAo maLI Ave emAMya leza paNa zaMkA nathI; paraMtu ApaNane skUrtizALI kAryakartAo maLe ke kema, jeo gaNatarInAM varSomAM ja A kArya pUruM karI nAkhe ? saddagata zrIyuta sI. DI. dalAle (cImanalAla DAhyAbhAI dalAla) saddagata mahArAjA zrI sayAjIrAva-vaDodarAnI AjJAthI pATaNa ane jesalameranA jJAnabhaMDAronuM avalokana karI enA je vistRta riporTa taiyAra karyA che, te mATe temaNe traNa-cAra mahinAthI vadhAre samaya lIdhe nahotA. gokaLagAyanI gatie te AvAM kAma varSanA aMte paNa pAra na paDe. AjanA gujarAtIe AvAM kAryo karavA mATe smRti meLavavI paDaze ane meLavavI ja joIe. upara je jJAnabhaMDAronI hakIkta noMdhavAmAM AvI che, temAMnA anekaviSayaka graMthaenI prazastio ane pupikAemAM je hakIkate, vastuo ane sAmagrI samAyelI che, tenuM pRthakkaraNa Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e] jJAnAMjali karavAmAM Ave te gujarAtI bhASAmAM samRddha sAhityane umere thAya. jema Aja sudhImAM hiMdI bhASAmAM vividha viSayAnuM kheDANa ane ene lagatA vizALa sAhityarAzi prakAza pAmyA che ane dina-pratidina meDhA pramANamAM prasiddha thatA jAya che, te ja rIte gujarAtI bhASAne samRddha karavA mATe ApaNe vidyAnAM navAM navAM kSetrAnI upAsanA ane adhyayana karavAM paDaze; e sivAya samRddha gujarAtI bhASAne jIvaMta rAkhavAtA bIjo eka paNa upAya nathI. eka jamAnAmAM prabhutva bhAgavatI, AjanA rAjasthAnanA pradezane AvarI letI bhASAnuM sthAna Aje hiMdI bhASAe lIdhuM che tenuM kAraNa e ja che, ke e bhASA AjanA yuganuM viziSTa sAhitya saI zakI nathI, eTalu ja nahi, paNa AjanI rAjasthAnI prajAe paNa sAhityika bhASA tarIke hiMdIne apanAvI lIdhI che; jyAre gujarAtI bhASA Aje evI kakSAe che, jene ApaNe pUrNa ane samRddha bhASA tarIke oLakhA-oLakhAvI zakIe. A paristhitimAM ApaNI gujarAtI bhASAnA vyaktitvane savizeSa khIlavavA mATe ApaNe vividha viSayAnuM adhyayana karavApUrvaka tene maulika rIte ApaNI gujarAtI bhASAmAM utAravA joI e ane gujarAtI bhASA khelatI prajAe AvA viSayeAmAM jvaMta rasa keLavaveA joI e. Apa saunA dhyAnamAM rahe ke ApaNA jJAnabhaMDArAmAM saMskRta, prAkRta, apabhraMza Adi bhASAevu' je jaina-jainetara vipula sAhitya vidyamAna che, temAM ApaNI prAcIna bhASAonA kozAne samRddha karavAne lagatI ghaNI ja paryApta sAmagrI che. Apa saunA khyAlamAM Ave mATe prAkRta TeksTa seAsAyaTI --dilhI ' taraphathI prasiddha thayela vinnA nAmaneA graMtha, enAM pariziSTa ane prastAvanAe jovA bhalAmaNa che. A graMthamAM prAkRta, saMskRta kAzAne samRddha banAvavA mATenI ghaNI sAmagrI che. saMskRtaprAkRta kAzAnA punaHnirmAtAoe A graMtha ane AvA dareka grathane, mAtra enAM pariziSTA joI saMtASa na mAnatAM, samagrabhAve levA ja paDaze. jaina AgamagraMthe ane enA uparanA vyApyArUpa niyukta, bhASya, cUrNi, TIkA Adi grAmAM upayukta saMskRta-prAkRta kAzAne lagatI sAmagrI uparAMta dezI kAzakArAe dezI tarIke nahi svIkArelA athavA emanI maryAdA bahAra hAI upekSita gaNelA yuvA=5. neAi ekI (TaTTInI hAjata), suvattiyA=rUnI DagalI, rRttiya=ADatiyA, Dhalaca=DhekhALA, kSetriyA=khetI, vaddoDhiyA=vaheLA-vaheALA, cennaiebaDA, hemudaMDayatara=gUdAnuM jhADa, vALa =pAnetara, ruda =cAMTayuM, maLaru=anADI, vidyA sepha, ghAsaya, masaya-bharAsA Adi jevA seMkaDA dezI zabdo vidyamAna che, jeenuM prAkRta-dezI kozAnI dRSTie mahattva heAvA uparAMta A zabdonI, ApaNI bhASA, saMskRti ane aitihAsika daSTie paNa upayAgitA che. AcArya zrI hemacaMdre emanI vaizInAmamArAmAM ghaNA dezI zabdo vize TIkAmAM AvI teoMdha karI che. apabhraMza bhASA ke je ApaNI gujarAtI bhASAnI jananI che, tenA kAza mATenI sAmagrI A jJAnabhaMDArAmAM echI nathI. AcArya zrI. haribhadrasUriSkRta Dhinaimiai, sAdhAraNakavikRta vijrAsavA, dhAhilakavikRta 13rika ane taduparAMta devendrasUriSkRta uttarAyanasUtravRtti, kumArapITaprtibodh, upadezamAlAMdoghaTTo vRtti, mUlazuddhiprakaraNavRtti, AkhyAnakamaNikozavRtti bhavabhAvanAM prakaraNa svepijJavRtti AdimAM AvatI aneka kathAo, e apabhraMza kezanAM sAdhanA che. A sivAya A jJAnabhaMDArAmAM apabhraMza bhASAmAM ane apabhraMzapradhAna gujarAtI ke rAjasthAnI bhASAmAM racAyelI nAnI nAnI kRti paNa seMkaDAnI saMkhyAmAM vidyamAna che, te paNa A kAza mATe upayAgI che. ATalI vAta zvetAMbara AcAryanI kRtione lagatI thaI. paraMtu digaMbara AcArya kRta apabhraMza kRtio te saMkhyAmAM ane pramANamAM ghaNI ane ghaNI merI che, je paikI keTalIka kRtio zvetAMbara jJAnasa'gnaheAmAM vartamAna che. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnabhaMDArenI samRddhi ema chatAM digaMbara jJAnabhaMDAromAM vipula pramANamAM rahelA digaMbara AcArya kRta mahAkAya graMthono A keza mATe upayoga karavo e ati mahatvanI vAta che. baMgALI lipimAM mudrita "vauddhAna so so " jevI bauddha ane anya bhAratIya vidvAnonI je kRtio upalabdha hoya tene vIsaravI joIe nahi. A pachI ApaNe ApaNI gujarAtI ke rAjasthAnI bhASA AdinA keza tarapha AvIe to ApaNuM A jJAnabhaMDAromAM e kozone lagatI bharapUra sAmagrI paDelI che. arthAta Apa sau kalpI paNa na zake teTalI moTI saMkhyAmAM jaina Agama, karmasAhitya, aupadezika ane kathAgraMtha, kAtaMtra siddhahema-sArasvata Adi jevAM vyAkaraNa, raghuvaMza Adi mahAkAvya, vAmadArja, vizvamuvamena Adi graMthe, ratnaparIkSAzAstra, vaidyaka, tiSa, gaNita Adi aneka viSayanA graMtho upara vikramanI paMdaramI-soLamI-sattaramI zatAbdImAM racAyelA bAlAvabodha ane stabakonI prAcIna ane lagabhaga e ja samaye lakhAyelI hastapratio seMkaDonI saMkhyAmAM vidyamAna che, je ApaNuM gujarAtI, rAjasthAnI Adi bhASAnA prAmANika koza taiyAra karavA mATe ghaNI upayogI che. A sAmagrI keTalA vipula pramANamAM che eno A5 saune khyAla ApavA mATe mArA A bhASaNanA aMte pariziSTarUpe pATaNanA jJAnabhaMDAro ane lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira-amadAvAdane upahaMta karelA mArA vizALa jJAnasaMgraha AdimAMthI tAravIne taiyAra karelI eka yAdI ApavAmAM AvI che. A yAdI jevAthI Apa saunA khyAlamAM Avaze, ke ApaNuM prAcIna saMgrahomAM ApaNI vividha bhASAonA kozo mATe keTalI vipula sAmagrI bharI paDI che. ApaNuM prAcIna gujarAtI kozanI dizAmAM AMzika kArya ApaNuM ghaNuM gujarAtI vidvAnoe karyuM che. Do. sAMDesarAe mahArAjA sayAjIrAva vizvavidyAlaya taraphathI saMcAlita prAcIna gUrjara graMthamAlAmAM saMpAdita karelA rAsa, phAgu, varNakasamuccaya Adi graMthamAM kezakArane upayogI zabdakeza ApyA che. chellA chelA emaNe varNakasamuccayano bIjo bhAga saMpAdita karI ghaNu sAmagrI pUrI pADI che. A ja rIte bhAI zrI. madhusudana modI, zrI. ke. kA. zAstrI, zrI. ke. bI. vyAsa, De. harivallabha bhAyANI, muni zrI. abhayasAgarajI, bhAI zrI. ramaNa lAla zAha, Do. bipinacaMdra jhaverI Adie paNa A dizAmAM pitAne hise noMdhAvyo che. sAthe sAthe ahIM e paNa umeruM ke ApaNA graMthasaMgrahomAM saMgRhIta thayelA graMthonA aMtamAM lakhAyelI graMthakAra ane graMthalekhakenI prazastiomAM tema ja tiSa, gaNita Adi graMthomAM saMvata ke saMkhyA jaNAvavA mATe zabdAMke, arthAta caMdra eTale eka, hasta eTale be, agni eTale traNa, gestana eTale cAra, bANa eTale pAMca Adi zabdAMke ApyA che; e zabdAMkono koza thAya e paNa ati jarUrI che. Aja sudhImAM joyelA jJAnabhaMDAromAMnI hAthapothIo Adi uparathI Avo eka saMgraha meM karyo che, jene vyavasthita karI yathAsamaya Apa sau samakSa rajU karavA dhAraNA che. - ApaNuM jJAnabhaMDAromAM gujarAtI, rAjasthAnI ke mitrabhASAnuM kavitArUpa je sAhitya vidyamAna che, tenI vividhatA ane vizeSatA jANavA mATenuM je saMketo che, te ApaNe jANavA jevA ane seMdhavA jevA che. sAmAnya rIte, ApaNI lekabhASAnI daSTie A kRtiomAM ATalI badhI vividhatA hevAno khyAla bahu ochAone haze. jena kavio Adie A kSetramAM je vividhatA ANI che, tenAM nAmone nirdeza mAtra ahIM karavAmAM Ave che-1. saMdhi, rAsa, catuSpadI-upaI-cupaI-cupadI, copAI, prabaMdha, pavADu, AkhyAnakathA. 2. paripATI, dhavala-dhoLa, vivAhale, saloke, hamacI-macaDI, visANI, gaththaranIsANI, caMdrAulAM, sukhaDI, phUlaDAM, carI, gItA, rAjagItA, bhramaragItA, brahmagItA, luarI, velI, guhalI, hAlaraDuM, nizAlagaraNuM, jamaNiyA-bhajaniyAM, hariAlI- hIlI, garabA. 3. phAga, Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] jJAnAMjali vasaMta, hArI, dhamAla-dhamAra, carcarI, navaraseA, rAgamALA, bAramAsA. 4. caityavaMdana, stavana, steAtra, stuti-thuI thAya, cAvIsI, vIsI, vijJaptikA-vinati, gIta, bhajana, lAvaNI, chaMda, pUjA, devavaMdana, AratI-ma`gaLadIveA. pa. sajhAya, DhALa, DhALiyAM, coDhALiyAM, chaDhALiyAM, bAraDhALiyAM, cAramAla, cAka, bAra bhAvanA. 6. pada, kavita, savaiyA, chappaya-chappA, kuMDaLiyA, ekavIsA, dohA-dulA-dodhaka-dugdhadhara. AmAMnAM madhyakAlIna padya svarUpeAnu nirUpaNa DaeNA. maMjulAla 2. majamudAre gujarAtI sAhityanAM svarUpA (padya vibhAga)' tathA OM. caMdrakAMta mahetAe madhyakALanA sAhityaprakArA' e nAmanA graMthamAM karyuM che. saMskRta-prAkRta graMthA upara anuvAdarUpe je gadya sAhitya racAyuM che, tene enA prakAza mujaba stabaka-stiSuka, e, bAlAvaSedha, madha, va!tti ka,vacanikA, avasUrI Adi nAmeAthI oLakhavAmAM Ave che. upara gujarAtI Adi bhASAnA sAhityanI vividhatAne nirdeza karyAM pachI sAthe sAthe ApaNA jJAnabhaDArAmAM saMskRta, prAkRta Adi bhASAnA je graMtharAzi che, te uparanI vyAkhyAonAM je bhinna bhinna nAmeA ane sa MketeA che te paNa jANavA jevAM che : 1. niyukti, bhASya, mahAbhASya-bRhadbhASya, saMgrahaNI. 2. cUrNi-vizeSacUrNi. 3. vRtti, TIkA, vyAkhyA, vivaraNa, vidyuti, ladhuvRtti, bRhaddhatti, nyAsa, duTikA. 4. dIpaka, dIpikA, pradIpikA, pajikA, avacUrI-avacUrNi. pa. Tippanaka, viSamapadaparyAya, durgA papramAdha, du pavivRta, pada-bhajiyA. 6. TippaNI, paryAya. cha. khIjaka. A vividha vyAkhyAo jenA upara racAyelI che tene mULasUtra, mUlagraMtha Adi nAmathI eLakhavAmAM Ave che. A pachI lekhananI paddhatine laI ApaNA hAthAthIone aMge je saMketeA che, tema ja enI sAthe saMbaMdha dharAvatAM lekhana Adi sAdhanAnAM ghaNAM nAmeA, saMkete| ane zabdo che, je ApaNA koI kAzamAM moTe bhAge nahi maLe; jevAM ke--zuddha, poMcapATha, tripATha, dvipADa, riktalipicitra, citrapRSThikA, dU'DI, hAMsiyA, cAraka, meArapagaluM' ke haMsapagalu', graMthAmraMtha, prati, Adarza, pAThabheda-pAkAntaravAcanAntara, eLi-kAMTa, kAThAM-kharuM, vataraNAM, jujavaLa, prAkAra, kaMbikA, AMkaNI, graMthi, pATI, pADAM, cAbharaca'gI--cAbakhIca'gI, jhalamala, vIMTAMmaNu-rUmAla, kalamadAna, sApaDA-cApaDe| ityAdi. ahIM je vividha nAmeA ApavAmAM AvyAM che, tenA arthA ke vistRta samaja ApavAnuM A sthAna nathI. paraMtu A uparathI e khyAla Avaze ke ApaNA vizALa jJAnabhaMDArAnu avaleAkana karanAre ene lagatI viziSTa paribhASA ane saMketeAnuM UMDuM jJAna meLavavuM joI e; teA ja ApaNA jJAnabhaDAronI yAdIo, sUcie ke TIpe!, enuM avagAhana ane pRthakkaraNa vyavasthita banaze. ApaNI prAcIna brAhmI athavA vamAna devanAgarI, gujarAtI Adi lipiene vikAsa kema thayA ane emAMthI krame krame AjanI ApaNI lipionAM vividha rUpeA kema sarjAyAM--e jANavA mATe A jJAnabhaMDArAmAMnI judA judA pradezonA lekhakone hAthe saikAvAra judA judA mareDa ane AkAraprakAramAM lakhAyelI pratie ghaNI ja upayAgI che. me joyelA prAcIna jJAnabha`DArAmAM mATe bhAge bAramA saikAnA prAraMbhathI laIne Aja sudhInI saikAvAra ane dazakAvAra lakhAyelI hAthatratA ja vidyamAna che. paraMtu jesalameranA killAmAM rahelA kharataragacchIya yugapradhAna AcArya zrI jinabhadrasUrinA jJAnabhaMDAramAM bAramA saikAnA prAraMbhathI lakhAyelI pratie uparAMta, lipinA AkAraprakArane AdhAre ApaNe jete prAcIna mAnI zakIe tevI lipimAM lakhAyelI, AcArya zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa viracita vizeSAvayaMmahAmAthyanI tADapatrIya prati che. A pratinA aMtamAM lekhananA koI nizcita samaya nathI, ema chatAM enI lipi jotAM e prati vikramanA dazamA saikA pachInI teA nathI ja nathI. pALu, khaMbhAta, jesalamera AdinA graMthasaMgrahAmAM rahelI A badhI prAcIna-arvAcIna hastaprati Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnabhaMDArAnI samRddhi ApaNI bhAratIya brAhmI lipimAMthI devanAgarI lipi sudhInA kramika vikAsanA abhyAsa mATe ghaNI ja upayAgI che. mane lAge che ke ApaNA jJAna-sa`grahe!mAM rahelI judA judA lekhakone hAthe judA judA bharADamAM lakhAyelI prAcIna-arvAcIna pratienA saikA vAra phoTogrAphsa laI lipimAlAnuM eka Alabama banAvavAmAM Ave ane kAI ArTisTa pAse emanI varNamAlAnAM rUpAntarAnA zatAbdInA kramathI cArTsa taiyAra karAvavAmAM Ave, te! bhAratIya vidyArthIe mATe AjanI vyApaka devanAgarI, gujarAtI vagere lipionA kramika vikAsanA UMDA abhyAsa mATenI ati mahattvanI sAmagrI taiyAra thAya. mArI vinatI che ke prAcyavidyA maMdira-vaDAdarA, lA. da. bhAratIya saMskRti vidyAma dira-amadAvAda jevI gujarAtanI pramukha sasthAe A kA'ne jarUra dhyAnamAM le. ApaNA jJAnabhaMDArAmAMnI vyApaka sAmagrInuM vyApaka dRSTie avagAhana karyAM pachI mane eka vAta sUcavavI cegya lAge che, ke AjanA vidrAnAe vaidika ane bauddha sAhityanA adhyayana ane avagAhana dvArA dhaNuM dhaNu' sa'zAdhana karI aneka viSayeA upara prakAza pADayo che. e ja rIte bhAratIya saMskRtinA mahattvanA aMga tarIke svIkArelI jaina saMskRtinA sAhityanuM adhyayana ane avalAkana karavuM eTaluM ja Avazyaka ane pUraka che. jaina AgameA ane enA uparanA niryukti-bhASyacU-ivRtti Adi vyAkhyAthA, dArzanika sAhitya, kathAsAhitya AdimAM bhAratIya vyApaka saMskRtine samRddha karavA mATenI kalpanAtIta vipula sAmagrI vartamAna che, jeneA kaIka khyAla Ave e mATe ame guru-ziSye eTale ke mArA pUjya guruvarya zrI caturavijayajI mahArAje ane meM saMpAdita karelA vRna graMtha ane vehiko tathA vijJA granthanAM pariziSTA jovA bhalAmaNa karuM chuM. hyuna graMthamAM ApaNA bhAratanI prAdezika, aitihAsika, sAMskRtika Adi aneka viSaye te lagatI mAhitI che. ApaNA gujarAta, saurASTra, kaccha dezanAM AnaMdapura (vaDanagara ), kaccha deza, dIvabaMdara, dvArikA, bhRgukaccha, sApArka, prabhAsa, prAcInavAha, arjuda, ujjayaMta, bhUtataDAga, bannAsA (banAsa nadI ), sarasvatI nadI vagere vigate AmAM che. prAcIna yugamAM ApaNA gAma, nagara, kheDa, kaTa, maDaba, droNumukha AdinI racanA, tenA AkAza ane enI AsapAsa rakSaNa mATe karAtA paththara, IMTa, mATI, dhULa, khapATiyAM AdinA prAkAra, vADa vagere kevAM hatAM tenI hakIkata paNu A granthamAM maLI Ave che. prAcIna yugamAM ApaNe tyAM kaI kaI jAtanAM nANAM-mudrA-sikkAnu calaNa hatuM, enAM kAkiNI, ketara, keDiya, nelaka, dInAra, dramsa, sAbharaka Adi nAmeA, enuM pramANa ane e jyAM cAlatAM te sthaLAtA ullekha paNa AmAM maLe che. tIrthasthAna, utsaveA, jamaNu Adi vizenA ullekhA paNa najare paDe che. patizAlA, bhAMDazAlA, karmAMzAlA, pacanazAlA, vyAdharaNuzAlA Adi zAlA, kutrikApaNu (vizvavastubhaMDAra ), ApaNAM vastranA prakArA, madyanA prakAro, viSanA prakAre, yaMtro Adi agaNita viSayAnI mAhitI AmAM che. tIsthAne, utsava, jamaNu AdinI yAdI paNa AmAM che. A uparAMta mauryavaMzIya azaeNAka-saprati, zAlivAhana, muruDarAja Adi rAjAe; A suhasti, kAlikAcA, lATAcAya, siddhasenasUri, pAdalipta Adi AcAryAnI hakIkata paNa A graMthamAM che. rephreiMDI, jenI racanA anumAne vikramanA pAMcamA saikAnI AsapAsamAM thayAnA saMbhava che, temAM bhagavadgItA, perAgama (pAkazAstra ) ane arthazAstra: A traNa mahattvanA cAnA ullekha che. atyatheca maLI ema kahIte noMdhele, "vikelega mAyA satyena ya daMto avaLo vidyumAno satta tti / A ullekha prAkRtamAM che. e uparathI tema ja A Azaya sAthe sAmya dharAvatuM kAI sUtra kauTilIya .. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] jJAnAMjali arthazAstramAM maLatuM na heAvAthI ApaNe e mAnavuM ja rahyuM, ke ApaNe tyAM prAcIna kALamAM kauTilIya arthazAstra uparAMta prAkRta bhASAmAM racAyeluM - arthazAstra ' paNa hatuM. AvA ja eka bIjo prAkRta ullekha, AcArya zrI abhayadevasUriSkRta navAMgItti Adi graMthaiAnu` sazodhana karanAra zrI droNAcA viracita loniyulita vRttimAM paNa Ave che, je prAkRta bhASAmAM kAI bIju` ' arthazAstra ' hAvAnI mAnyatAne daDha kare che. A graMthanA trIjA gaMdharvadattA labakamAM cArudattanI vepAra mATenI musApharInu varNana che. temAM ajapatha, zapatha, pakSipatha Adi jevA mArgo Ave che, jenuM vistRta varNana sUtrakRtAMgasUtranA agiyAramA adhyayanamAM te te mArgonuM enA sthaLanirdeza sAthe varNana che. cArudattanI A musAphInuM varNana ghaNuM rasapUrNa che, je jANavA icchanAre vaghuarvAzo graMtha athavA Do. sAMDesarAe kareluM enuM bhASAMtara jovuM joIe. A kathA-graMtha hiMDI-musApharIne lagatA hAI emAM judI judI ghaNI jAtanI mAhitI che. arzavajJA graMtha sAMskRtika daSTie ghaNA ja mahattvatA che. A graMtha mAnavaaMgeAnI vividha ceSTAe ane kriyAete AdhAre bhUta-bhaviSya-vartamAna prakSAdi aMge phalAdeza karatA hAI emAM mAnavaaMgAnuM seMkaDA rIte sUkSma vibhAjana ane varNana karavAmAM AvyuM che, eTale aMgazAstranA jJAtAonI dRSTie A graMtha mahattvanuM sthAna dharAve che. A uparAMta mAnAnI palAMDI vALavI, esa3, UThavuM, javuM, UbhA rahevu, nIkaLavuM, paDavuM, sUvuM, prazna karaveA, namana karavuM, rAvuM, hasavuM, zAka karavA, AkraMda karavuM Adi vividha kriyAonA prakArA darzAvelA che. arthAt palAMDInA bAvIsa, khesavAnA batrIsa, UbhA rahevAnA aThThAvIsa ityAdi prakArA batAvelA che. manuSyajAti sAthe saMbaMdha dharAvatA gotra, nAma, sagapaNu, rativilAsa, vepAra, gAma, nagara, prAkAra, dhara, zAlA, jalayAna, sthalayAna, vAhana, zayana, Asana, bhAjana, bheAjana, peya, vastra, AbhUSaNa, ala'kAra, taitra, utsava, rAga, sikkAe Adi vize vibhAgazaH vistRta ullekhA che, je ApaNane keTalIye nahi jANelI vigate spaSTa rIte pUrI pADe che. dA.ta., sikkAmAM vattapada sikkAnuM nAma Ave che; te Aja sudhI bIje kAMya jovAmAM nathI Avyu. gAyAnaTamAM vaparAyeleA AyALa zabda A graMthamAM maLI Ave che. tiryaMnnati sAthe saMbaMdha dharAvatA pazu-pakSI, sUkSma jIvajaMtu ane vRkSa-latA-gulma-phala-dhAnya Adi vanaspatinA vividha prakArA ane nAmeA pUrAM pADe che. prAcIna kALamAM ApaNe tyAM prANIzAstrIo ane vanaspatizAstrIe A vizenuM kevuM jJAna dharAvatA hatA, e ApaNane AthI jANavA maLe che. prajJAvanovAM sUtramAM paNa A viSayane lagatI ghaNI ja mAhitI che. ahIM udAharaNa tarIke traNa graMthAmAMnI vigatA nAMdhavAmAM AvI che. A ja rIte pratyeka jaina AgamamAMthI ApaNane aneka viSayane lagatI vividha sAmagrI maLI Avaze. jaina kathAsAhitya ApaNA cAlu jItana-vyavahAra sAthe saMbaMdha dharAvatI aneka vastue pUrI pADe che. te te yuganI prajAnI sAMskRtika saMpatti zI hatI, rIta-rivAjo kevA hatA, vanasaraNI kevI hatI, te te yuganI prAdezika vyavasthAo, rAjyavyavasthAe, leAkavyavasthAe kevI hatI, enI mAhitI ApaNane AmAMthI maLI Ave che. ApaNe tyAM prAcIna kALamAM janmAtsava, vivAhAtsava Adi vize zI zI rIta hatI, vivAhita varakanyA, gharaneA vahIvaTa svIkAratA putro, rAjyArohaNa karatA rAjaputro AcAryapada svIkAratA AcAryAM ane munigaNa--A sarvane mATe zikSAnA prakAro zA ghaNuM ghaNuM maLI Ave che. AjanI ApaNI prajAnA jIvanaghaDatara mATenI ghaNI sAmagrI sAhityamAM vartamAna che, jenuM sAMskRtika dRSTie adhyayana karI navIna daSTie AlekhavAmAM Ave te ane prajA, hatA vagere A kathA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnabhaMDArAnI samRddhi prajAjIvananA ghaDatara mATenI viziSTa sAmagrI taiyAra thAya. upara jaNAvyuM tema, ApaNA kathAsAhityamAM rahelI sAMskRtika sAmagrInI jema emAM prasaMge prasaMge noMdhAyelI aitihAsika sAmagrI paNa ApaNuM lakSa kheMce che. jaina AgamA uparanA prAcIna niyu`kti, bhASya, cUrNi, vRtti Adi graMtheAmAM aitihAsika sAmagrI vipula pramANamAM hovA chatAM ApaNA vidvAneAmAMnA meTA bhAganA vidvAnee aitihAsika praznonI chaNAvaTa karatAM ghaNI vAra prAcIna sAmagrIne badale AcArya zrI hemacaMdranA zive ane prabaMdhamad Adine ja upayAga karyAM che. paraMtu AcArya zrI hemacandre emanA pariziSTavardhamAM je sAmagrI ekaThI karI che, tenuM mULasthAna upara jaNAvela jaina AgameA uparanA vyAkhyAyeA ja che. AcAya zrI hemacaMdrane zirva racavAnI kalpanA saMbhavataH bhadrezvarasUrikRta vAvI graMthane AdhAre sphurI haze ema lAge che. A granya AcArya zrI zIlAMkakRta 13vantanApura rica pachInA ane anumAne agiyAramA saikAnI racanArUpa che. enA aMtamAM AcArya zrI bhadrezvare pariziSTa tarIke yAkinImahattarAs tu bhavirahAMka AcArya zrI haribhadrasUri sudhInA itivRttanA saMgraha karyAM che, je aitihAsika dRSTie bahu ja mahattvane che. Apa saune jANIne AnaMda thaze ke AcArya zrI zIlAMkakRta 23msamArelAAnuM saMpAdana 'prAkRta TeksTa sAsAyaTI' vatI pATaNanA vatanI bhAI amRtalAla meAhanalAla paDita karI rahyA che. e AkhA graMtha be-eka mahinAmAM prasiddha thaI jaze ane vahI grantha ke je prAkRta ane cAvIsa hajAra zloka pramANu mahAkAya grantha che, tenA mudraNanI zarUAta 'prAkRta TekUsTa seAsAyaTI' taraphathI be-traNa mahinAmAM ja thaze. AzA che, A AkheA grantha ekAda varSamAM taiyAra karI ame ApanI sevAmAM hAjara karIzuM. A sivAya ApaNA bhaMDArAmAM aprasiddha aitihAsika sAmagrI dhaNI che. AcAya mallavAdI, zrI siddhasena divAkara, zrI pAdaliptasUri AdinA prAkRta prabaMdho adyAvidha apragaTa ja che. mahAkavi zrI rAmacaMdrakRta vAravijJAAna prAta jevu ja eka bIjI prazastikAvya maLI AvyuM che, je aitihAsika dRSTie ghaNuM ja mahattvanuM che. aitihAsika sAmagrIpUrNa prAcIna madirA ane upAzrayAnI prazastie paNa haju keTalIye aprasiddha ja che. 13 ApaNA vizALa jJAnabhaDArAmAMnA sAhityamAM rahelI sAMskRtika, aitihAsika Adi sAmagrIne TUMka nirdeza karyAM pachI hastalikhita granthAnA aMtamAM rahelI prazastie ane puSpikAone ApaNe vIsaravI joI e nahi. meATA meoTA rAjAe, amAtya AdinI tema ja keTalAMka moTAM meTAM gAma, nagara, deza Adi vizetI mAhitI ApaNane amuka prabaMdha granthAdimAMthI maLI raheze. kintu ApaNA itihAsanA ghaDataramAM ati upayeAgI vizALa sAmagrI teA ApaNI A prazasti ane puSTiAomAM ja bharI paDI che. nAnAMmoTAM gAma-nagara-dezeA tathA tyAMnA rAjA, amAtyA, temanI TaMkazALA, lazkarI sAmagrI, zAhukArA, kulA, jJAti, kuTumbe sAthe saMbaMdha rAkhatI ghaNI ghaNI hakIkatA ApaNane A prazasti AdimAMthI prApta thaze. vaDagIya AcArya zrI haribhadrasUriSkRta karine meca-apabhraMzanI prazastimAM granthakAre vimalamaMtrInA vaMzanuM varNana karatAM cApAkaTa ane caulukaya rAjAeAnI vigata ApI che, temAM lazkarI sAmagrI ane TaMkazALa Adi vizenI hakIkata noMdhI che, jyAre Aje ApaNane cAvaDA ane sAlakI rAjAenA sikkAe ekAeka maLatA nathI. bhAI zrI amRta vasaMta paMDayAne keTalAka sikkAo maLyA che, jenA para jayasiMhadevanuM nAma vaMcAya che. paraMtu A rAjA caulukaya nareza siddharAja jayasiMhadeva Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14) sAnAMjali hovAnI pUrI khAtarI thaI nathI. kazALanA astitva vize A ulekha caulukya rAjAonA sikakAo vize vadhu jijJAsA pragaTAve che. A pachI lakhanAra-lakhAvanAranI prazastine lagatI keTalIka puSikAo vize vicArIe : 1. jesalameranA killAnA jJAnabhaMDAramAM kramAMka 232mAM vi. saM. 1240mAM lakhAyelI mAladhArI zrI hemacaMdraviracita manamAvanA jarA vovajJAttinanI tADapatrIya prati che, je vaDodarA pAsenA pAdarAnA zreSThI AmraprasAdanI putrI ane vAsapaya (vAsada)nA bAlaprasAdanI patnI hatI teNe lakhAvelI hoI pAdarA ane vAsadane lagatI keTalIka hakIkata A prazastimAM che. (juo pariziSTolekha) 2. khaMbhAta-zrI zAMtinAthanA tADapatrIya bhaMDAramAM kramAMka 214mAM, vi. saM. 1212mAM lakhelI zrI zAMtisUrikRta prAkRta pRthvIvaMtrinI tADapatrIya pratinA aMtanI pupikAmAM TATAzaMkara mahImunotarA A pramANe mahI nadI ane damaNanA vacalA pradezane "lAdeza' tarIke jaNAvyo che. A ja puSkiAmAM tyAMne be vasari hato, tema ja mahArAjA zrI kumArapAlanA nAmollekha sAthe vararAyamAnamaw, sAkSaradapvanakatAvAna4, mAtra rASTra nigArA saMsthApana, ityAdi vizeSaNano je ullekha che, te uparathI gurjarezvaronI rAjyasImAM kyAM sudhI patharAyelI hatI te paNa jANavA maLe che. e puSpikAmAM AvatAM madaNasiMhanayara ane aNera, e be kyAM AvyAM ane Aje temanuM zuM nAma che-haze, e prAcIna-arvAcIna bhUgoLanA niSNAtoe zodhavAnuM che. 3. jesalamera killAmAM vivArA da prajALa saTIkanI tADapatrIya pratinA aMtanI pupikAmAM hatottararAte 1200 vikrama saMvatare vAvau paDhIma trATata puratamaramajhahIta tA arthAta "vi. saM. 1207mAM game te kAraNe pAlInagara bhAMgyA pachI khaMDita thayelA pustakane ajameramAM lIdhuM-kharIzuM ", Ama jaNAvyuM che, te uparathI vi. saM. 1207mAM mAravADanuM pAlInagara bhAMgyuM hatuM, e jaNAya che. - 4, jesalameramAM vi. saM. 1200mAM lakhAyelI hAlatatiA-auvAdamaNanI prati che, je siddhapuramAM lakhAyelI che. temAM tyAMnA mUjhanAthaLaloga bhaThano ullekha che. A pramANe hastalikhita granthanA aMtamAM lakhanAra-lakhAvanArAonI pupikAomAM ghaNuM ja sAmagrI prApta che, jenuM adhyayana ane pRthakkaraNa aneka rIte upayogI che. ahIM eka vastu khAsa dhyAnamAM rAkhavA jevI che ke jainAcAryoe racelA ane lakhAvelA graMthonI prazastio ane puSikAomAM emaNe ghaNI ghaNI bAbatonA ullekha karI aitihAsika sAmagrIno khUba ja saMcaya karyo che. prAcIna kALathI ja jainAcAryonI A eka daSTi hatI. e ja kAraNa che ke sAMpradAyika dRSTi rAkhavA chatAM emanAM lakhANamAM aneka rIte upayogI bane tevI sAmagrIo anAyAse ja AvI che. ApaNuM gujarAtanA itihAsanI sAdhanasAmagrImAMthI paNa je jaina graMtha, prabaMdha, zilAlekha, rAsAo Adi bahumUlya sAdhanone bAda karavAmAM Ave to gujarAtanA itihAsanI kaDIo sAMdhavAnuM kAma durghaTa ja nahi, azakya ja banI jAya. ItihAsanI sAmagrImAM graMthastha sAhitya moTI sAmagrI pUrI pADe che, tema chatAM utkIrNa lekho arthAta zilAlekha, tAmrapatra, sikkAo AdimAMthI maLatI mAhitI paNa ItihAsa mATe ghaNI upayogI che, je dvArA keTalIka vAra upalabdha sAhityika vigatonI tulanA ane cakAsaNI karavAne avasara paNa maLe che. A uparAMta pATaNa, amarelI, kAmareja, AkeTA, vaDanagara Adi sthAne mAMthI a Nu ane ukhanana dvArA prApta thatA imArato, zilpakRtio, vAsa, Ayu, sikkAo, dehAvaze Adi Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnasarAnI samRddhi 15 purAtana avazeSo dvArA aitihAsika kALanA sAMskRtika itihAsane parIkSaka ane pUraka evI sAmagrI maLI che. khAsa karI leAthala, rADI, seAmanAtha AdimAMthI prAgaitihAsika ane Adya-aitihAsika kALanI saMskRti vize ghaNI upayAgI mAhitI maLI raheze. Aja sudhImAM ApaNA gujarAtanA AMzika itihAsa vize phrAsa, 5. bhagavAnalAla iMdrajI, zrI. durgAzaMkara zAstrI, zrI. rasikalAla che. parIkha, meM. kAmisariyeTa, zrI. ratnamaNirAva, DaoN. hariprasAda zAstrI Adie ghaNA ja mahattvanA prayatno karyAM che. gujarAta vidyAsabhAe ' purANAmAM gujarAta' ( bhaugolika khaMDa ) ane jaina Agama sAhityamAM gujarAta' jevA Akaragrantha taiyAra karAvI A dizAmAM keTalIka kImatI sAmagrI pUrI pADI che. vaLI vastupAla ane enuM sAhityama`DaLa' jevA keTalAka mahAnibaMdho dvArA paNa keTalIka abhyAsapUrNa sAmagrI taiyAra thatI jAya che. vaDAdarAnI sthaLanAmasasade paNa eka mahattvanuM kArya hAtha dharyuM che, te paNa ApaNA itihAsanI pUrtinuM mahattvanuM aMga che. Ama chatAM upara jaNAvela sAdhanasAmagrI tema ja prasiddhaaprasiddha sAhityika kRtione vigate abhyAsa karI emAMthI gujarAtanA sAmAnyataH rAjakIya ane vizeSataH sAMskRtika itihAsanI mAhitI tAravavA pUrvaka gujarAtaneA saLaMga itihAsa taiyAra thAya e AjanA gujarAta mATe jarUranuM che. ApaNI bhASAmAM mudrA-sikkA, zilpakaLA, citrakaLA, bhASA, kavie Adi vizenuM sAhitya lagabhaga nahi jevuM che. citrakaLAnA viSayamAM bhAI zrI. sArAbhAI navAbe ApaNA gujarAtane mahattvanA prathAne saMgraha pUro pADavo che e 'ApaNe vIsarI jatA nathI. DaoN. maMjulAla majamudAra Adie paNa A ziAmAM ThIka ThIka pratyana karyAM che. ema chatAM A kSetramAM haju paNa kAma karavAne ghaNA avakAza che. Apa saune lAgaze ke mArA bhASaNamAM ApaNI gujarAtI tema ja bIjI alabhya kRti vize kema kAMI nirdeza nathI karyAM. Apa saiAne A vize jaNAvavAnu` ke sadgata bhAI zrI. meAhanalAla dalIcaMda dezAInA ' gurjara kAvyasaMcaya'nA bhAgeA prAsaddha thayA pachI e ja dizAmAM AgaLa saMkriya prayatna karI bIkAneranivAsI zrIyuta agaracaMdrajI nAhaTAe zrIyuta dezAInA saMgrahamAM nahi AvelI navIna kRtionA saMgrahatA eka meATe bhAga taiyAra karyAM che, ane jene kAI prasiddha karanAra nahi maLavAthI e ema ne ema paDayo che. ApaNe AzA rAkhIe ke e saMgraha vahelAMmAM vahelA prasiddha thAya. A bhAga uparAMta paNa ApaNA jJAnakozAmAM haju paNa ajJAta zRMgAramaMjarI rAsa, AbhANuratAkara Adi jevI DhagalAbaMdha kRtio che, jene saMgraha thavA Avazyaka che. aMtamAM aprAsaMgika chatAM, gujarAtI prajA mATe ja nahi, dareka vidvAna mATe upayegI ane mahattvanI hovAthI eka vAta rajU karavI ucita mAnuM chuM ke ApaNA A zaheramAM zeTha zrI. kastUrabhAI lAlabhAI ane emanAM kuTubIjaneAnA AMtara utsAhathI * lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira ' nAmanI saMsthA AjathI lagabhaga be varSa pUrve sthApavAmAM AvI che. jemAM mAtra gujarAta ja nahi, kintu deza-paradezanA vidvAnA AvI saMzeAdhana ane adhyayana karI zake tevI sAmagrI ekatra karavAnA saMkalpa che. A saMkalpanA anusaMdhAnamAM A vidyAma Mdirane A vyAkhyAtA tema ja AcAya zrI. vijayadevasUrijI, paM. zrI. kIti muni, kheDA jaina zrIsaMdha, zeTha ANuMdajI kalyANajInI peDhI--amadAvAda Adi taraphathI nAnA--meTA kImatI saMgrahA bheTa maLyA che. tema ja e uparAMta vidyAmaMdiranI kAryavAhaka samitinI anumatithI ane vidyAma Mdirane kharce lagabhaga traNa hajAra navA kImatI prathA kharIdyA che, jemAM kalpasUtreA, saMgrahaNI. zrIcaMdracaritra, mAsamavamAAtmya, narasiMha mahetAnuM mAmeruM', phUllio vivilA, DholAmAru, gItA, bAdazAhI-citrAvalI ane vijJaptipatra Addhi sacitra graMthA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16] jJAnAMjali paNa che. saMskRta-prAkRta sAhitya uparAMta rAjasthAnI, vrajabhASA, saMtavANI ane bhaktisAhitya paNa AmAM samAya che. jinendrabuddhinyAsa, mAdhavIyadhAtuvRtti, aNubhASya, digaMbara AcArya kRta mAgadhI saMskRta, apabhraMza bhASAnA mahatvanA graMtha, dArzanika sAhitya AdinI prAcIna nakale kharIdavAmAM AvI che. veda, upaniSado, bhAgavata, rAmAyaNa, avatAracarita Adi jevA mahA kAvyagraMtho ane e saMgraha paNa che. AmAMnA keTalAka graMthe evA paNa che, ke je taddana apUrva ja che. ramala vize gurumukhI lipimAM lakhAyela graMthono moTo saMgraha paNa AmAM che. vahIvaMcAnAM LiyAM ane kacchanA rAnA ItihAsane copaDo tema ja japharanAmA jevI sAmagrI paNa che. samayasuMdarapAdhyAyanA hastAkSaramAM lakhAyelI emanI potAnI kRtio, strIkavio kRta adhikamAsamAhAbhya jevI racanAo paNa che. gItagoviMdanA anukaraNarUpa matAviMda, jAnTe praghaMdha AdinI pratio paNa che. A uparAMta kRSNabhagavAnanAM darzana karavA mATenI kAvaDa, jyotiSa mATe upayogI cUDIo vagere sAdhano paNa che. - A vyAkhyAtA taraphathI ane pAlaNapuranA jena zrIsaMdha taraphathI mahatvanI prAcIna mUrtione eka saMgraha paNa A vidyAmaMdirane prApta thayo che. A vidyAmaMdire saMzodhanane lagatI vividha sAmagrI, vizALa hastalikhita ane mudrita granthasaMgraha ekatra karavAnuM kAma atyAre hAtha dhareluM che. e sAthe Disembara mahinAmAM AvanAra mukhya saMcAlaka bhAI zrI. dalasukha mAlavaNiyA ane atyAre vidyAmaMdiranuM saMthAlana karatA upasaMcAlakoe maLIne jaina AgamonA "inDeksa'nuM kArya karavAnuM che. zeTha zrI. kastUrabhAIe jyAM sudhI vidyAmaMdiranuM pitAnuM makAna taiyAra na thAya tyAM sudhI ene vAparavA mATe pAnakora nAkAnuM potAnuM makAna uchInuM ApyuM che. tyAM rahIne saMskRti vidyAmaMdirane lagatuM dareka kArya karavAmAM Ave che. A pramANe Aje gujarAtamAM judI judI saMsthAo viziSTa rIte kArya karyuM jAya che. A saMsthAo potapotAnI yojanAo ghaDI, ekabIjI saMsthAmAM kAma bevaDAya nahi e rIte kAma karyo jAya ane e rIte gujarAtanA sAMskRtika itihAsanI vividha zAkhAone uttarottara vadhu unnati tarapha laI jAya e bhAvanA sAthe Ape mane ApelA mAna mATe AbhAranI lAgaNI vyakta karI A vyAkhyAna pUrNa karuM chuM. [jana yuga, navembara 159; "zrI pherbasa gujarAtI sabhAnuM vaimAsika', julAI-sapTembara, 1959]