Book Title: Gujaratma Sanskrutik Ghadtarna Paribalo
Author(s): Kumarpal Desai
Publisher: Z_Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_Mahotsav_Granth_Part_1_012002.pdf and Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_
Catalog link: https://jainqq.org/explore/230076/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtanA sAMskRtika ghaDataranAM paribaLo lekhakaH zrI kumArapALa desAI mAnavIe pRthvI para pitAnuM jIvana AvyuM. jIvananA uSa:kALamAM ja eNe bhautika jarUriyAta meLavavAnA prayatna AdaryA. A jarUriyAtone meLavavAnA prayatnanI sAthe sAthe e mana-cittane upayoga kare che, amuka nIti-niyama ghaDe che, pite e niyama pALavAne Agraha rAkhe che ne bIjA pAse paLAvavAno Agraha dharAve che. AmAMthI manamAM eka saMskAra janme che. cittamAM AdratA, manamAM sahabhAva ne samabhAva, ekabIjA tarapha upayegI thavAnuM valaNa vagerethI e saMskRta banavAnI pravRtti tarapha vaLe che. saMsakRti ane tenuM kAma dhIre dhIre mAnavInA jIvanasamagrane A pravRtti ghATa ApavA mAMDe che. AmAMthI e enI jIvanarItimAM amuka mUlya sthApe che. ApaNA vividha saMbaMdho ane emAMya strIpuruSa vaccene lagnasaMbaMdha, emAMthI ekapatnItva ane ethIya ucca bhUmikAe pahoMcatA bhAIbahenane nAte AnA phaLarUpa che. mANasa ene maLelAM mUlyanuM vadhu ne vadhu kheDANa karate jAya che. jo ke prajA pitAnAM mUlyothI vegaLI banI jAya to e nijI sattvathI paNa vegaLI bane che. A mUlya prajAsamUhanuM mAnasika kheDANa karatAM hoya che-jIvanane vadhu ne vadhu zuddha, samRddha ane paripUrNa banAvavA kAje. A prakriyAne pariNAme saMskRtine eka Agavo AkAra ghaDAya che. e AkAra ke eka viziSTa pradeza para mukhyatve AdhAra le che. ane e bhUmi para vasatI prajAnA jIvanamAM sUkSmarUpe AvirbhAva pAme che. eka samAja ke pradezamAM vikasatAM AvAM AgavAM tothI e prajAnuM eka baMdhAraNa ghaDAya che. e prajAmAM eka viziSTa evI jAgRta cetanAnuM sAtatya varatAya che. A bAbate e pradezanA lokone ekatAMtaNe bAMdhe che. A mUlya e samAjanI rItarasame, jIvanapaddhati ane vicArazIlatAne ghATa ApatAM hoya che. eka pradeza ke samAjamAM UgelAM A mUlyane vArase ceDeghaNe aMze kuTuMba, samAja, Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava-graMtha rAjaya ane copAsanA vAtAvaraNa pAsethI maLe che. Ama eka samAje meLavele, khIlavele ane AtmasAt karela mUlyasamudAya te e pradezanI saMskRti. A mUlya samudAyanA ghaDataramAM e pradezanI AjIvikA ane raheThANa mATenI goThavaNa, e prajAnAM mAnyatAo, nirNa, valaNa, ciMtane, khyAla, e samAjanAM naitika ane vyAvahArika dhoraNe, tyAM vikaselI Arthika, sAmAjika, rAjakIya ane dhArmika saMsthAene phALo hoya che. e dharatIe anubhavelA ItihAsanA vArApherA, enAM yaMtra, vijJAne ne dazane tema ja ene sAhitya, saMgIta, citra, zilpa ane sthApatya AdiviSayaka kalAvArase paNa mUlyaghaDataranI prakiyAmAM vatte oche aMze bhAga bhajave che. eka samAja bIjA samAjanA saMparkamAM AvatAM je gharSaNa-samanvayanAM baLo jame che te paNa saMskRtinA ghaDataramAM phALo Ape che. AvAM mUlyathI ghATa pAmelI saMskRtinuM teja ApaNuM jIvanazailImAM UtareluM hoya che. saMskRtinI aMdara A gharSaNa-samanvayanI prakriyA AgavuM mahatva dharAve che. ApaNA jIvananI jema saMskRti paNa satata jIvaMta, parivartanazIla ane vikAsagAmI hAvI joIe. AvI eka saMskRtie bIjI saMskRtinA saMparkamAM AvatAM DaravuM na joIe. saMskRtimAM bIjA pradezanAM-bIjI prajAnAM-mUlyo sAthe samanvaya sAdhavAnI akhUTa jIvaMtatA ane zakyatA paDelI che. paNa je kaI eka saMskRti bIjI saMskRtinA bhaye pitAnA aMge saMkecI pitAnA kocalAmAM purAI rahe to emAM baMdhiyArapaNu Ave. A baMdhiyArapaNuM AkhIya saMskRtine ghATa vagaranI banAvI denArI vastu che. AthI ApaNe ApaNuM mUlyane jagatanI khullI havAmAM jhUmavA devAM joIe. mananAM dvAra vAsI daI pitAnAM ja mUlyamAM rAcatA rahIe te pragati aTakI jAya che. eTalA mATe saMskRtimAM navI bhAvanAo ne navI zene jhIlavAnuM, anubhavavAnuM ane samAvavAnuM sAmarthya hovuM ghaTe. paNa A sAthe parasaMskRtinA prakAzamAM aMjAI na javAya evuM hIra paNa emAM hovuM joIe. je svasaMskRtinAM mUlyano anAdara karI parasaMskRtinI pUjA karavA besI jaIe te ApaNe ApaNA vArasAne tema ja svatvane gumAvI besIe chIe. pariNAme ApaNAM jIvanane dhArI rAkhatAM baLanAM mULiyAM UkhaDavA mAMDe che. Ama saMskRtinuM kAma pitAnuM sattva jALavIne bIjAnA saMparkamAM AvavAnuM ane enA sArabhUta tatvane AtmasAta karI levAnuM che. ApaNA keTakeTalA samartha ciMtakee A heya-utpAdeyanuM kAma bajAvyuM che ! gujarAtanA ahiMsA-karuNApradhAna sarakAre | gujarAtanI bhUmi para aneka prajAo AvIne vasI che ane A bhUmi para vasatI prajAe gharSaNa-samanvayanI prakriyA paNa anubhavI che. gujarAtanI prajAnA baMdhAraNamAM amuka mUlyo vizeSa jaNAI Ave che ane ene lIdhe gujarAtanI saMskRtinA paTa para ahiMsA, jIvadayA ane sarvadharma samabhAvanI bhAvanAnI bhAta vizeSa UpasI AvI che. gujarAtane A saMskAronI gaLathuthI I. sa. pUrve trIjA sikAthI maLelI che; enIya pahelAMthI A saMskAro maLyA hovAnuM saMbhava che. atyAranA prajAjIvanamAM ekarasa banI gayelI dekhAtI A karUNAgAmI sukumAra bhAvanAo saikAo pahelAM A pradezanI vasatInA jIvanamAM otaprota banIne sthira thaI gaI che. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kumArapALa desAIH gujarAtanA sAMskRtika ghaDataranAM paribaLe 125 ahiMsAnI bhAvanAne eka viziSTa ane vyavahAru AviSkAra ja jIvadayA ke karuNA che. pitAnA nimitte na keIne haNavuM ke duHkha pahoMcADavuM e ahiMsA ane bIjAnA bhalA khAtara pitAnI jAta ke sarvasvane ghasI nAkhavAmAM AnaMda mAnave te karuNAH Ama ahiMsA ane karuNA eka ja sikakAnI be bAju banI jAya che. AthI A baMne bhAvanAne sAthe jovI e ja cagya lekhAze. I. sa. pUrve ra74-237nA kALamAM thayelA devAnAMpriya priyadarzI mahArAja azokanI cauda AjJAo giranAranA zailakaNa" para AlekhAyelI che. A zilAlekha e gujarAtanA itihAsanI pahelI khIMTI che, te gujarAtanAM saMskArabaLone prathama Alekha che. AmAM prANavadhanI manAI uparAMta prANadhana jALavavAnI darakAra paNa ghaNuM batAvAI che. eka AjJAmAM lakhyuM che : "jyAM jyAM manuSyapAgI ane pazuupacagI auSadha na hatAM tyAM tyAM te maMgAvavAmAM AvyAM ane ropavAmAM AvyAM. jyAM jyAM mULa ane phaLa nahotAM tyAM tyAM te maMgAvavAmAM AvyAM ane ropavAmAM AvyAM. paza ane mANasanA upayoga mATe rastAo upara kUvAe dAvavAmAM AvyA." AmAM mAnavanI sAthe mUMgA prANIonI paNa keTalI badhI khevanA rakhAI che! gujarAte ahiMsA ane jIvadayAnI bhAvanA jIvanamAM anubhavelI, utArelI ane jIvI jANelI che. pazuonI mAvajata karavAnI ane khAsa karIne kheDAM Dherane sAcavavAnI prathAnAM mULa ahIM jaNAya che. atyAranI pAMjarApoLanI saMsthAnAM mULa paNa gujarAtamAM ja che ne! paNa A to beeka hajAra varSa pahelAMnA, pramANamAM najIkanA itihAsayuganI vAta thaI. gurjarabhUmine maLela ahiMsA, jIvadayA ane prANurakSAnI utkaTa tema ja subhaga bhAvanAnA cIlA te, itihAsayugane vaTAvIne, itihAsayuganA cheka AraMbhakALa sudhI athavA te prAgaitihAsika samayanA chellA tabakakArUpa mahAbhAratanA yuddhanA kALa sudhI pahoMce che. jainadharmanA bAvIsamAM tIrthakara bhagavAna neminAtha zrIkRSNanA pitarAI bhAI thatA hatA. pitAnA lagna nimitte vadha mATe bhegAM karelAM mUMgA prANuone ArtanAda sAMbhaLIne nemikumAre lagnanA lIlA tAraNethI pitAno ratha pAcho vALI laIne giranAranI gahana guphAo ane bhayaMkara aTavIomAM tapa, tyAga, saMyama ane titikSAne mArge vairAgyanI sAdhanA karavAnuM maMjUra rAkhyuM hatuM. bhagavAna neminAthe vistArela ane Apela karuNA ane vairAgyane A amara vAra gujarAtanI bhaktizIla, dharmapremI ane pApabhIru prajAe cheka atyAra sudhI sAcavI ane zobhAvI jAya che. eTale, kharI rIte, samrATa azoke te gujarAtamAM ahiMsA ane karuNAnI bhAvanAnuM pUrvabhAratamAMthI pazcima bhAratanA A pradezamAM moTe bhAge punaruccAraNa ane amuka aMze punarujajIvana karyuM; bAkI ahiMsA ane dayAnI A bhAvanA te ghaNA jUnA samayathI gujarAtanI prajAnA jIvanamAM tANuMvANAnI jema vaNAI gaI hatI. zrIkRSNane pazuprema paNa eTale ja jANIto che. jainadharmanI prarUpaNa bhale pUrva bhAratamAM thaI hoya, paNa, samaya jatAM, e sthira thaye pazcima bhAratamAM, khAsa karIne gujarAtanI bhUmimAM, temaja dakSiNa bhAratamAM gujarAtanI dharatImAM paraprAMtanuM A bI rekhAyuM ne phUlyu-phAlyuM e ja enI ahiMsApriyatAne mATe purAve che. kSatrapa samaya daramyAna AvelA yuena zuAMganI pravAsanadhamAM rAjA zIlAditya (pahelA)nI vAta maLe che. A zIlAditya jIvanabhara keI prANIne hAni pahoMcADI na Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvaNu maheAtsavapratha hatI ane peAtAnA hAthIo tema ja gheADAe paNa jIvajaMtunI hiMsA na kare e mATe e temane gALelu pANI pAvAnA Agraha rAkhatA. vadhumAM e lakhe che ke enA rAjyanAM pacAseka varSa daramiyAna rAnI pazuo manuSyA sAthe haLImaLI jatAM ne loko emane mAratA gUDatA nahI. itsiMga paNa A pradezanA eka rivAja varNavatAM kahe che ke ahIM gALelA pANImAMthI nIkaLatAM ja tuene pAchAM pANImAM nAkhI jIvatAM rAkhavAnA rivAja che. AmAM bauddha dharmanI asara heAI zake. paratu jainAe A bhAvanAne vyApaka ane prabaLa banAvavAmAM meATA phALe ApyA che. AmAM seAlakI yuganA mahArAjA kumArapAlane paNa Agave phALA che. ' mahArAjA kumArapAlanI * amAri-ghASaNA' e eka meATI sAMskRtika ghASA che. AmAM e azeka karatAM eka DagaluM AgaLa vadhe che. A vize zrI hemacaMdrAcAya emanA dvAzraya ' kAvyamAM noMdhe che ' eNe kasAI ethI thatI tathA zikArIo dvArA thatI hiMsA baMdha karI, devatAone maLatA bakarAonA bali paNa khadha karyo ane mAMsAdinA vecANathI jemanI AjIvikA cAlatI hatI temanI AjIvikA baMdha thatAM teone rAjAe traNa varSoMnuM dhAnya ApyuM.' ' amAri ghASaNA 'nA pracAra kumArapAle mAtra gujarAtamAM ja nahIM paNa peAtAnA sAmaMte mAraphate peAtAnA AkhAya sAmrAjyamAM gujatA karyA hatA. mAravADanA cheka dakSiNa bhAgamAM AvelA ratnapuranA zivama'diramAMthI ane jodhapura rAjayanA kirADumAMthI maLatA hisAba`dhI pharamAvatA lekhe| AnI gavAhI pUre che. A sivAya kumArapAle rAjAe ane rajapUtAmAM pracalita evA madyapAna ane mAMsabhakSaNanI adhI pharamAvI hatI ane paradvArAgamana ane vratanA tyAga karAvyeA hateA. AthI gujarAtanI prajAmAM dareka anAcAra pratye sAmAnya rIte jovA maLatI tiraskAravRtti mATe ApaNe A rAjavIne zrI sahajAnaMda svAmI sAthe sabhAravA paDe. A ahiMsA ane jIvadayAnI bhAvanA gujarAtanI prajAnA hRdayamAM saikA sudhI ghUMTAtI rahelI che eTaluM ja nahI, vyavahAramAM paNa UtarI che. A pradezanI eka vibhUti gAMdhIjIe te ahiMsAnI bhUmikA para ja svAtaMtryanuM AMdolana jagAvyuM. ahiMsA ane vIratA e e bAbatAne keTalAka virodhI mAnatA hatA; paNa gAMdhIjIe A tathAkathita virodhI bAbatAne bhegI karI eka navuM baLa janmAvyuM. ahiMsAthI bharelI vIratAthI yuddha khelavAnA navA ja pATha gAMdhIjIe zIkhavyA. aLava tarAya ThAkAre A bhAvanAne cAgya rIte biradAvI che-- sAmA para ghA karyA vinA jItavAnA bhagavAna buddha ane mahAvIranA prayAga gAMdhIjIe karI batAvyA. kharekhara teA AkhIya gujarAtanI ahiMMsA ane karuNAmaya saskRtinuM sattva gAMdhIjI sAMgeApAMga vyavahAramAM utAre che ane AthI emanI siddhi gujarAtanA sattvanuM sAmarthya ane khamIra puravAra kare che. Ama azAkanA zilAlekhamAMnI dharmAjJAe kAtarAI tA dezanA ghaNA khUNAmAM, paNa te UgI te gujarAtanA jIvanamAM ja, maitrakakAlIna gujarAta ' bhAga 1; le. DA. hariprasAda zAstrI, pR. 27-89 " che. jaMga sAttvika khaLA prakaTAvavAnA, cAritrya. saumya vrata sAdhu khilavavAno. ' Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kumArapALa desAI gujarAtanA sAMskRtika ghaDataranAM paribaLe 17 gujarAtanI sahiSNutA " saMskRta mAnavane eka bIje mATe puruSArtha che parasparanAM vicAre, valaNe ane mAnyatAo pratye sahimaNutA keLavavAne. gujarAtamAM AvI paradharma ke paraprajA pratyenI sahiSNutA vyApaka rUpe jovA maLe che. pitAne paramamAhezvara kahevaDAvatA keTalAka mitraka rAjavIoe bauddha vihArane chUTe hAthe dAna ApyuM che. selaMkI rAjavIo pitAnA nAma AgaLa umAti-jApAranuM biruda lagADavA chatAM solaMkI yuganA sthApaka mULarAje jene sthAna ane enA putra cAmuMDe vIragaNi nAmanA jaina sAdhune AcArya pada mahotsava karyAne ullekha maLe che. siddharAje viSagumaMdira baMdhAvyA ane neminAthanI pUjA karyAne ullekha maLe che, te zrI hemacaMdrAcArya somanAthanA maMdiramAM mahAdeva-zaMkaranI stuti kare che. mahArAjA kumArapALa parama mAhezvaranI sAthe sAthe paramAtanuM birUda paNa dharAve che. cittoDagaDhamAMthI maLelA lekhamAM digaMbara AcArya rAmakItie zarUAtamAM zivanI stuti karI che. vastupAla-tejapAle masjida baMdhAvyA ane somanAthanI pUjA karI hevAne ullekha maLe che, te putraprApti kAje hiMdu devanI pUjA karatA jagaDuzAnI vAta emanA caritrakAro kazIya TIkA vinA dhe che. kAramAM dukALamAMthI prajAne bacAvanAra jagaDuzAe jImalI masjida baMdhAvI. vAghelA vaMzanA arjunadevanA samayane verAvaLa mAMthI maLela eka lekha somanAtha jevA dharmasthAnamAM paNa paradhamIo pratye keTalI udAratA batAvavAmAM AvatI hatI, te batAve che. nAkhudA pIrejhe somanAthadevanA nagaranI bahAranA bhAgamAM majida baMdhAvI hatI. vaLI,AvI dhArmika bAbatone vahIvaTa musalamAnI jamAta kare evI chUTa paNa hatI. thoDA samaya pahelAM je prajAhadaye mahamUda gajhanInA AkramaNane korI ghA anubhavyo hato, e ja prajAhadaya ATalI udAratA batAve e bAbata ApaNA samAjanuM hRdaya audArya chatuM kare che. jaina saMskRtinA hArdarUpa anekAMtavAde Apela paramasahiSNutA, satyane game tyAMthI svIkAra karavAnI vRtti ane udAratAnA pAThe paNa AmAM seMdhapAtra phALo Apyo che, ema svIkAravuM ghaTe. amadAvAdanI eka masjidamAMthI maLI Avela arabI bhASAmAM lakhAyela eka lekha paNa AnI gavAhI pUre che. A masjidane keTaleka bhAga solaMkI samayamAM baMdhAyelo havAne ullekha maLe che. AthI sAbita thAya che ke musalamAnoe gujarAta jItyuM enI be dAyakA pUrve teo ahIM zAMtithI vasavATa karatA hatA. ApaNe tyAM solaMkI zAsana hatuM e vakhate dakSiNamAM ziva rAjAoe vaiSNavonI kanaDagata karI hovAnA dAkhalA maLe che. gujarAtamAM kaI ziva rAjAe AvuM karyuM nathI. saMjANanA hiMdu rAjAe pArasIone ApelA Azraya ane temane vasavATa kAje ApelI jamInano banAva gujarAtanA sAMskRtika itihAsane eka mahAna banAva gaNAya. AvI rIte paradhamIne pitAnI sAthamAM vasavATa ApyAnA dAkhalA itihAsamAM virala che. gujarAtanI ahiMsAmAMthI gAMdhIjIe eka sAtvika baLa UbhuM karyuM, te gujarAtanI sahiSNutAmAMthI gAMdhIjIe jagatane "vyApaka dharmabhAvanA ne vicAra Apyo. * jagaDucaritra sarga 6, zloka 24. + gujarAtane sAMskRtika itihAsa bhAga 1 le. ratnamaNirAva joTe pR. 114 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvaNu-mahAtsavanya gujarAtanI A paradha sahiSNutAnI vRtti kAyaratAnA aMcaLA lekhAya te e khATu kahevAya. kadAca koI A taDajoDa karavAnI vRttine peAtAnI kAyara vRttine DhAMkavAnI vRtti tarIke paNa gaNAve. paraMtu, vAstavika rIte joIe teA, gujarAtanI asmitA AnAthI kayAreya ghavAI nathI. AmAM te sava dhama samabhAvathI AgaLa vadhI sava dhama mamabhAva taraphanI gati dekhAI Ave che. Ama A sahiSNutAthI gujarAtane, gujarAtanA dharmone ane e dharmAM AcaratI vyaktine jekha maLI che. gujarAtanI prajA pramANamAM vadhu sukha-zAMti ane ekhalAsanA anubhava mANI zakI che te paNa A kAraNe ja. 128 saMskAraghaDataramAM inihAsa ane bhUgALanA phALA saMskRtinuM pratiSi itihAsamAM joI zakAya che. ApaNI saMskAritAnI sthiratA ke pragatinI chApa itihAsamAM, bhale jude rUpe paNu, AvirbhAva pAme che. ghaNIvAra tA viziSTa vyaktinAM kAryamAM saMskRtinAM AgavAM tattvAnuM vikasana ke praphullana jovA maLe che. Ama itihAsa e saMskRtinI ArasI che, teA bhUMgALa e saMskRtinA vyaktitvane ghaDanAru khaLa che. jema mAnavIne enI AsapAsanI prakRtinA pAsa lAge che tema prakRti pazu mAnavIghaDavA ghATa dhAraNa kare che. AthI gujarAtanA vyaktitvane jovA mATe je je bhUmivibhAgeAe enA vyaktitvane ghaDavAmAM phALA ApyA che te jovA ghaTe--pachI bhale ne Aje e gujarAtanI rAjakIya sImAnI bahAra hAya. A mATe atyAre rAjasthAnamAM Avela bhinnamAla ke zrImAlane paNa jovuM ghaTe. gujarAtanI saMskRtinA abhyAsIe gujarAta eTale 20.5thI 24.0 uttara akSAMza ane 69.2thI 74.9 pUrva rekhAMza sudhInA pradeza nahIM, paraMtu saurASTra ane kaccha sahitanA pazcima-hiMdustAnanA bhAga evI vyApaka vyAkhyA ApavI paDaze. gujarAtanA sAMskRtika ghaDataramAM suddha sImADA, phaLadrupa jamIna, lAMbo, thoDAMka badarAvALA kinAro, niyamita AvatuM cAmAsa ane samazIteSNa AbohavA jevA bhaugAlika sacAgeAe paNa keTalAka bhAga bhajavyeA che. gujarAtanA sAgarakAMThA e enI eka bhaugeAlika vizeSatA che ane e sAMskRtika ghaDataramAM mahattvanuM khaLa khanI che. prAgaitihAsika kALamAM gujarAtanI dharatI para rahelI nAga prajAnI samudrayAnanI vRtti ane vANijyavRttimAM AnuM pageruM zodhavAnA prayatno thayA che. vaLI prAcIna gujarAtane paradeza sAthe rAjakIya saMbadhA karatAM vyApArI saMbadhA vizeSa hatA. Aje paNu gujarAtIe emanA vepArakauzala ane vyavahArajhINavaTa mATe jANItA che. atyAre teA hiMdanuM bhAgye ja evuM kAI gAma haze jyAM gujarAtI vANijya arthe vasavATa karatA na hAya! gujarAtanA vepArIe kunehabAja paNa kharA. gaMbhUya (gabhU) gAmanA Thakkura ninnaya, jagaDuzA, samarasi'ha, zAMtidAsa jhaverI ane dilhInA bAdazAha pAsethI musalamAnAe teADelAM jaina madirAnA jIIddhAranu` kharca' meLavavAnI vaga dharAvatA amadAvAdanA nagarazeThanA dAkhalA maLe che. Ama samudre ApaNI vANijyavRtti khIlavI; A vANijye ApaNAmAM samAdhAnavRtti ANI. mahAjanasa sthAne vikAsa gujarAtanI samAdhAnapriya ane kalezathI ka`TALavAnI vRttine lIdhe gujarAtamAM jeTalAM mahAjanA khIlyAM che teTalAM khIje kAMya khIlyAM nathI. A mahAjanasa'sthA gujarAtanuM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kumAspALa desAI gujarAtanA sAMskRtika ghaDataranAM paribaLa 129 eka nedhapAtra saMskRtibaLa che, enuM gaurava che. saMghabaLane bhAre mahimA A saMsthAmAM jovAya che. keTalIka vAra rAjasattA je kAma lAMbA gALe, moTA kharce ne manasaMteSe karI zakatI nathI, te kAma A saMsthA alpa samaya ane dravyathI, baMne pakSanA saMtoSa sAthe, pUruM kare che. mahAjanee ghaNu vakhata sudhI paradezIone vepAramAM pesavA dIdhA nahotA, kamI verajhera para kAbU rAkhyo hato ne svacchaMda rAjasattAone nAthavAnA prayatno paNa karyA hatA. sAmAjika ane vyAvahArika niyama paNa mahAjane ghaDIne paLAvyA hatA. mahAjane vepAra upara verA nAkhatA, lAgA mUkatA ne daMDa paNa karatA. sutAra-luhAranAM mahAjanathI laIne milamAlikonuM mahAjana Aje paNa jovA maLe che. gAMdhIjIe te majUra mahAjanane janma ApI audyogika duniyAmAM eka no dAkhalo besADyo che. samAdhAnapriyatA ane vIratva | samAdhAnapriyatA sadA samanvaya ne saumyatAne zodhe che. jaina maMdiromAM thayelI aMbAmAtAnI sthApanA e A samanvayavRttine purAvo che, te gujarAtamAM bhayAnaka rasavALA saMpradAya paNa sAmya banyA, e Ano bIjo purAve che. gujarAte zivadharmamAMthI enA ugra tatvane ochuM karI nAkhyuM. kAlImAtA A pradeza para bhadrakAlImAtA banyAM. paraMtu gujarAtanI samAdhAnapriyatA ane sAmyatAne joI "ahIM vIratA vikasI ja nathI" ema kahenAra thApa khAya che. sisodiyA vaMzanA mULapuruSa bApA rAvaLa IDaranA hatA. cAvaDA vaMza, selaMkI vaMza ane vAghelA vaMzanI itihAsagAthAmAM sthaLe sthaLe parAkrama teja chalakAtuM jovA maLe che. siddharAja ane kumArapAla jevA kSatriyAnAM ane vimaLazA ane vastupAla jevA vaNikonAM hadayamAM dharmabaLa ane hAthamAM yuddhakauzalya paDeluM dekhAya che. kaccha ane saurASTra mAM TheraThera jovA maLatA pALiyAo AnI ja sAkSI pUre che. bhIla, kaLI, AhIra, cAraNa, mIra, miyANA, vAghera ane kAThI jevI jAtio Ajeya bahAdura jAti gaNAya che. asahakAranI caLavaLa vakhate A pradezanA badhA varNanAM purUSo, strIo tema ja bALakoe pitAnI ThaMDI tAkAta batAvI hatI. A badhuM hovA chatAM eTaluM to svIkAravuM paDaze ke gujarAtanI saMskRtinA AgavA tava lekhe vIratvane batAvI zakIzuM nahIM. AnuM kAraNa e paNa hoI zake ke je prajA bahArathI ahIM AvI hoya, te TharIThAma banavAnI mane vRttivALI banI gaI hoya. ahI AvelA kSatriya TharIThAma banavAnI vRttivALA hatA ema kahI zakAya. rajapUto ahI AvyA tyAM lagImAM emanI rajapUtavRtti ochI thaI gaI. gujarAta pAse vahANavaTAnI gauravazALI paraMparA hatI. bhAratane lagabhaga trIjA bhAgane sAgarakAMThe dharAvatA gujarAtamAM bharUca, sopArI, khaMbhAta, dvArakA, rAyapura (mAMDavI baMdara), somanAtha, surata vagere sAgarasAhasa ane paradezI samRddhithI chalakAtAM baMdare hatAM. seLamI sadImAM rANI elijhAbethe akabara bAdazAhane patra lakhyo temAM akabarane khaMbhAtane zahenazAha kahyo hato. samagra hiMdane samrATa gujarAtanA eka baMdarane lIdhe videzamAM oLakhAya te e baMdaranI jAhojalAlI sUcave che. kacchanAM nAkhavAo potAnI kAbeliyatathI dUra-dezAvaramAM DaMko vagADatA. Aje ApaNe dariyA tarapha pITha karIne besI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsavagayA chIe. iMglenDanI kalpanAne jema dariye ghaDe che tevuM gujarAtane mATe have nathI rahyuM! "laMkAnI lADI ne gheghAne vara" e vAta eka uktirUpe ja sacavAI rahI che. Ama vANijya taraphano jheka ne TharIThAma thavAnI vRttine kAraNe vIratvane udraka che thayA hovAno saMbhava khare. AthI ja kavi narmade "gujarAtIonI sthiti mAM jeso ane zarIrabaLa vadhArI "ThaMDA lohInuM sukha choDI "garama lohInA sukhane bhogavavAnI vAta karI che ! gujarAtanI saMskRti ahiMsA, jIvadayA, sarvadharmasamanvaya, samAdhAnavRtti jevAM viziSTa tothI ghaDAyelI che. A badhAM to saumyatA ane udAttatAthI paripUrNa che. AnI aMdara eka navuM baLa pragaTAvyuM mahAtmA gAMdhIjIe. emaNe nirbaLa gaNatI bhAvanAnI sabaLatAnuM jagatane bhAna karAvyuM. gAMdhIjInI vizeSatA gujarAtamAM paDelAM A bIjane manabhara ane manahara vikAsa sAdhavAmAM che. ApaNuM saMskRtito e mahAna vyaktinA pArasaspaze cetanavaMtAM thayAM ane ene prasAra bhAratamAM ja nahIM, paNa samagra vizvamAM thaye. bhAratIya saMskRtinuM ja aMga gujarAtamAM khIlelI A bhAvanAo suvAMga gujarAtanI ja che evuM nathI. kharekhara te gujarAtanI saMskRti tattvataH bhAratIya saMskRtithI aLagI nathI, paNa prAMtIya vaizilyanA raMga dhAraNa karatAM karatAM enI keTalIka bhAvanAo vizeSapaNe vikasI che. paraMtu A prAMtIya vizeSatAonI raMgaberaMgI puSpamALAnuM saLaMgasUtra to bhAratIya saMskRti ja che. gujarAtamAM keTalIka bhaugolika yA sAmAjika vizeSatA jovA maLe, paNa ApaNe ahiMsA ane sarvadharma samabhAva jevA saMskAro mAtra gujarAtamAM ja dekhAya che ema nathI; amuka aMze e AkhA bhAratamAM paNa dekhAya che. Ane vize eTaluM kahI zakIe ke A saMskAronI vizeSa khilAvaTa gujarAtamAM thaI che. Ama bhAratanA judAjudA pradezanI prajAnA rItarivAja, Tevo, valaNe ane mAnyatA bhale judAM hoya, paNa emanAM mUlya to eka ja che. jevI rIte ApaNe svAdhInatAnI bhAvanAne bhagatasiMha, tilaka, rAnaDe, gAMdhIjI ane zrI araviMdamAM jude jude rUpe AviSkAra thaye, evuM ja ApaNI bhAratIya saMskRti vize che. 'upamAthI kahIe te AnuM pita eka ja che, emAM bhAta judI judI, avanavA raMgenI jhalakavALI dekhAya che eTaluM ja,