Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ ujajyantagirinI kharatara-vasahI madhusUdana DhAMkI ujajayantagirinA adhiSThAtRdeva, jina ariSTaneminA prAsAdanI jagatanA uttara dvArethI utaratAM heThANa bhAge DAbI bAjue je paheluM moTuM maMdira Ave che te vatamAne "melavasahI' vA "merakavasahI ke "merakavazI' nAme oLakhAya che: paraMtu A abhidhAna bhramamUlaka che; kemake je be'eka caityaparipATIkAre "melAgara' (melA sAha) nA maMdirane ulekha kare che te maMdira te tamanA kathana anusAra "dharamanAtha" (jina dharmanAtha)nuM hatuM, kevaLa nAnI deharA rUpe ja hatuM, ane tenuM sthAna neminAthanI jagatInA pUrvAranI pAse kayAMka hatuM. jyAre A kahevAtI "melaka vasahI" te uttaradvArathI heThANamAM racAyela mAruM bAvana jinAlaya che ane te aSTa 1da ane sametazikharane bhadraprAsAde, gUDhamaMDapa, ane raMgamaMDapanI racanAo uparAnta "paMcAgavAra" ane "nAgabadhu' ityAdi camatkRtibharI AkRtionI karaNavALI, tema ja anya vAstuzAstrokata prakArAvALI sarasa chatAthI zobhAyamAna maMdira che. paMdaramA zatakanA uttarArdhanA caityaparipATIkAre A maMdiranuM khUba hAzapUrvaka ane vigate varNana kare che, je sarva te vartamAna maMdiranI racanA sAthe maLI rahe che, je viSaya ahIM agAu upara joIzu. caityaparipATIkAroe A maMdirane spaSTatayA "kharatara-vasahA" kahyuM che ane tenA nirmAtA tarIke bhaNasAla narapAla saMghavInuM nAma ApyuM che. prastuta kharatara-vasahInI nirmANamiti kharataragacchIya upAdhyAya jayama svaracita "jayasAgaropAdhyAya-prazasti"mAM saM. 1511/I.sa. 1455 batAve che; paraMtu rANakapuranA dharaNuvihAramAM sthita, saM. 150 I.sa. 1451mAM banelA "zatruMjaya-giranAra zilA paTTamAM paNa giranAra paranI A kharatara-vasahInuM aMkana kareluM hAI prastuta vasahI te pUrve baMdhAI cUkI havA joIe - A maMdira viSe bIjI eka khoTI kiMvadatI, je sAmpratakAlina vetAmbara jaina lekhake anaveSaNa karyA vagara lakhe ja rAkhe che,-te e che ke sajajana maMtrAe TIpa karIne taiyAra rAkheluM neminAtha maMdiranA nirmANa-kharca jeTaluM dravya jayasiMhadeva siddharAje grahaNa na karatAM tene upayoga A maMdirane baMdhAvavAmAM thayo hatA; paNa A maMdira sambaddha koI ja samakAlika ke uttarakAlika ullekha A mAnyatAnuM samarthana karatA hovAnuM jJAta nathI. maMdiranI zailI to spaSTataH 15 mA saikAnI che. maMdiranA mUlagabhArAmAM vartamAna saM. 1859 I.sa. 1803mAM vijaya jinendrasUri dvArA pratiSThita sahastraphaNA-pArzvanAtha mULanAyaka rUpe virAjamAna che; paNa 5 daramAM zatakamAM te temAM sa-tAraNa pittaLanI, sonAthI rasela, "sevanamaya vIra'nI pratimA adhinAyaka rUpe pratiSThita hatI; ane tenI aDakhepaDakhe zAntinAtha ane pArzvanAthanI pittaLanI kAryotsarga pratimAo hatI te caityaparipATIkAranA kathana parathI nirNaya thAya che. mUlanAyakanI pratimA "saMpratikArita" hevAnuM tapAgacchIya hemahaMsagaNi, zavarAja saMdhavAnI yAtrAnuM varNana karanAra tyaparipATIkAra, kharatagacchIya raMgasAra, temaja karaNasiMha prAgvATa paNa kahe che. A uparathI A maMdira te kALe saMprati rAjAnuM maMdira kahevAtuM haze. paNa hAlamAM te A maMdiranI sAmenI dhAra para Avela, khaMbhAtanA zreSThIvare zANarAja ane bhave I.sa. 1459mAM baMdhAvela, asalamAM jina vimalanAthanA, maMdirane saMprati rAjAnuM maMdira hevAnuM
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI 213 prastuta kharataravasahInA banAvanArAoe upalabdha jagyAnA khanI zake teTale upayoga karI, temAM khAvana jinAlayanA taLaccha Mda lAghavapUrvaka samAvI lIdhA che, ghATavALA, paNa alpAla kRta staMbhA ane dvAravALI mukhacekI vaTAvI aMdara pravezatAM sau pahelAM mukhamaDapa kivA agramaMDapa Ave che. temAM 'pa'cAgavAra'ja (citra 1) ane 'vAsudeva-geApa-lIlA' citra 2)nAM AlekhatA kaMDArelAM che. (AmA kalevarAnI mahamUda bidharAtA AkramaNu samaye kha'Dita thayela mukhAkRtine saM. 1932/I.sa. 1876nA kezavajI nAyakanA Aira samaye pharIne dhaDI vaNusAvI mArI che.) ahIM keTalIka bIjI paNa sArI (ane vAstuzAstrokta) chatA che, jemAMthI nAbhinaMdAraka' vanI eka ahIM citra 3mAM rajU karI che. mukhamaMDapa vaTAvatAM tenA anusadhAne karela 2 gamaDapamAM jovA lAyaka vastu che tene 'sabhApadma-ma dAraka' tinA mahAvitAna (citra 4). ahIM rUpakaMThamAM kalyANukAnA, ane jinadarzIne jatA leka samudAyanA, dekhAvA kaMDAryA che (citra 5-6). te pachI AvatA traNa gajatALuM, ane tyAra bAda bahu ja ghATIlA 'kAla'nA paNa traNa tharA lIdhA che, jenAM paDakhalAMemAM surekha ratnenI jhINI kaMDAra zAbhA kADhI che (citra 4); ane 'vajrazRgeA'mAM kamaLapuSpA bharyAM che (citra 4). A tharA pachI 16 'lUmA' (lAMkhasA)ne padma Ave che. te pachI (hAvI dhaTe ta) asalI 'padmazilA'ne sthAne Adhunika II. dhAramAM raeNAmaka zailInu 'lambana' kheAsI, seAnAnI thALImAM leADhAnI mekha mArI che! A mukhya valayAkAra mahAna vitAnanA bahAranA pratyeka vikavitAnA (tarakhuNIyA)mAM meTuM ane mAtabara prAsamukha kAreluM che (citra 7). ragamaMDapa pachI 'cekI' karelI che; paNa tenuM taLa UMcuM levAne badale ra MgamaMDapanA taLa kharAkhara rAkhavAthI vAstu vinyAsa ane eya AMtara zananA laya nabaLA paDI jAya che, rasarekhA chanda pazu vilAi jAya che. ahI keTalIka ghumaTIe karI che H temAnI ekanA 'nAbhicchanda' jAtinA vitAnanA upADa bahu ja jIvALa ane suzliSDa seAnI paMktithI karyAM che (citra 8). 2'gama`Dapa temaja cekInAM stambhomAM gheADIka ja kAraNI karelI hAI, vitAnAne mukAbale (ane virAvAbhAsathI) te sau zuSka lAge che. cha cokImAM gUDhamaMDapa'nuM mukhya kAraNIyukta saptazAkhAdAra paDe che (citra 10), jenA uMbaranu ArasanuM mANu alakhata Adhunika che. dvArAnI banne bAjue, mathALe IllikAvalaNu'nA meDa yukta, laphnI (citra 9) ane sarasvatInI madhyamUrtivALA majhAnA 'khattaka' (AkhalA) kADhavA che, gUDhamaMDapanI bahAranI bhita tatkAlIna zilpa-para dharAne anukuLa ane vAstuzAstromAM varNavI haze tevI, dhATa ane rUpAdi ala kArayukta racanA batAve che (citra 11). AmAM 'kummA' para yakSayakSIo-vidyAdevIe, ane '4 dhA'mAM dikpAlA, apsarAe ane khaDgAsana jinamUrti kaDAralI che, jemAMnI ghaNI kharI khaDita che. 5 daramA zatakanA anyatra che tane mukAbale ahInI keTalIka mUrtio --khAsa karIne dikpAlAdinI mUrti-nA kAmamAM lacakIlapaNuM jarUra dekhAya che; mUrtio khaMDita hovA chatAM. gUDhamaMDapanI aMdaranA bhAgamAM divAlemAM gAkhalAe karyAM che, te prAcIna che (jo ke temAM asalI mUrti e rahI nathI); paNa mATI ti tA mULa alaMkRta vitAnane haTAvI te sthaLe chaIhAramAM
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 ujajayantagirinI kharatara-vasahI Adhunika ghummaTa karI nAkhe che, te che. gUDhamaMDapanAM paDakhAnAM (uttara-dakSiNa) dvAre je ke mULa dvArane mukAbale ochI zAkhAvALAM hovA chatAM temAM velanuM kaMDAra-kAma sughaDa ane sucAru che (citra 11). maMdiranA mULa prAsAdane soLamA zatakanA ane ke sattaramA saikAnA prAraMbhe AmUlacUla dUra karI tene sthAne navo banAvelo che; ane temAM rUpakAmane badale pabandha karyA che (citra 12), jemAM vaceTa puchapabadhamAM mughalAI kArigarIne parAmarza varatAya che. ahIM je narapAla zAha kArita prAsAda hatuM tenuM (vAstuzAstrokta) abhidhAna ratnasiMhasUriziSya "zrItIlaka" jaNAve che; upAdhyAya jayasama tene "lakSamI tIlaka" nAmaka "varavihAra' kahe che. (vastutayA bane abhidhAne ekAAvAcI che.5) paNa pAchaLa joI gayA tema A prAsAdanA maMdiranI bahiraMganI mUtie khaMDita thavAthI tene pUrNatayA kADhI nAkhI, zahenazAha akabaranA jamAnAmAM na prAsAda karyo, je ke gUDhamaMDapane khaMDita mUtio sAthe mULa avasthAmAM yathAtathA rahevA dIdhela. bikAneranA rAjAnA maMtrI, akabara-mAnya karmacandra bachAvate, kharataragacachIya jinacandrasUri (caturtha)nA upadezathI, zatruMjaya-giranAratIrthamAM punaruddhArAthe dravya mokaleluM tevI noMdha maLe che.6 karamacaMda barachAvata kharataragacachanI AnA yanA zrAvaka hAI svAbhAvika rIte ja, temanuM dravya giranAra para to "kharataravasahI "uddhAramAM vaparAyuM haze; ane prastuta uddhAramAM khAsa to mUlaprAsAda na thAya te ja ghaTanA banI haze tema jaNAya che. maMdira pharatI bAvana kulikAo che. temAM dhyAna kheMce tevI te traNa ja, ane mATI, deharIo che. temAM paNa gUDhamaMDapanA dvAra dakSiNe, "aSTA pada'nI racanA dharAvatA, bhaNasAlI jage karAvela, "bhadrakAsAda" ane e rIte uttara bAjue sametazaila (vA nadIzvara)nI racanAone ArasathI maDhIne tenAM mULa svarUpane naSTa karyuM che. dakSiNa taraphanA aSTApadavALA bhadraprasAdanI to divAlo paNa navI thaI gaI che; chatAM ahIM dhyAna kheMce tevI, ane bahumUlya kahI zakAya tevI, eka asalI saMracanA rahI gaI cha H te che tene "sabhAmadAraka' jatane vitAna pakavA karATaka (citra 14), ahI' rUpaka ThamAM bahu ja sarasa, saceta bhAsatA cakravAkAnI Avali kADhI che, ane Atare Atare 16 vidyAdevIne UbhavAnA 16 ghATIlA, vidyAdharA sAthe sa lagna evA madala dheDA) karyA che citra 15). mahAvidyAonA matie alabata khaMDana bAda dUra karavAmAM AvI jaNAya che.) A pachI gAjatAlunA traNa sughaTita sta rA. ane te pachI be navakha DA-gALa gALe padmavALA-kAla(kAyalA)ne thara che, jenA darzana bhAganI raNa 2 gamaMDapane kAla sadA che. ane te pachI, karATakanA mahelA bhAgavI zarU thatI, pAca ANa yALA ane sAdA pAdaDAthA kAcala ane jhINuM kinArIthI maDhela kAlanA kramazaH saMkocAtA jALIdAra pAca tharavALI, khUNA khUNe, na chUTA chUTA varala, pAvaNanA puSpa sahitanI ane kendrabhAge laTakatA padmakesarayukta manahara padmazilA kare che (citra 14). sAme uttara bAjue prativinyAse karelA sametazaila (vA nandIzvara) bhadraprasAdanI mULa bhIMte kAyama che (citra 13). tamAM vedibalpanA ku-kalazane maNibadha ane ratnAlaMkArathI khUba zobhita karyA che ane aMdhAmAM paNa devarUpalAdi karyA che. paNa temAnI khaMDita thayela te mukhAkRtio ityAdi punaruddhAramAM TocIne bagADI mAryA che. aMdaranA bhAgamAM joIe te ahIM paNa darzanIya vastu che, prAsAdane sama-padma-maMdAraka koTaka (citra 17.) A mahAvitAnamAM jatALa ane kolanA thara Ama to raMgamaMDapane thare deza che. paNa tharane taLabhAga vizeSa alakata che. rUpakaMThamAM paMcakalyANaka ane vidyAdharane badale tADikAnI TekaNavALA 16 pralamba madale karyA che
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI 15 (citra 18), rUpakaDanI nIce, sAmenA bhadraprAsAdanA vitAnamAM, maNipaTTikA che [citra 15]; jyAre ahI vela kADhI che [citra 18], mahAvidyAenAM biba ahIM paNu adRSTa thayAM che; ane nIcenA be gajatAlunA tharAnI paTTIonA taLiyAMnA bhAge puSpAvali ane trIjA thare jhINI jhINI ghaTikAAnI zreNI karelI che (citra 18). ra'gamaMDapamAM che tema ahIM paNa karATakanA madhyabhAgamAM 16 lUmAnA valayAkara UMDA paTTa, ane te pachI zarU thatI padmazilA dakSiNa bhadraprAsAdanA vitAnanI padmazilAne maLatI ja che; phera eTale ke ahI... pAyaNAne sthAne caMpaka ane arka (AMkaDA)nA puSpA chaMTakAva che, ane kendrabhAge pakesarane badale kamaLanA puTa dIdhe che (citra 17). aSTApada ane sammetazikharake nandIzvara-dvIpanA bhadraprAsAdAnA karATake jotAM lAge che ke rgamA~DapanI mULa padmazilA paNu jo sAbUta heta te te paNa kevI adbhuta lAgata. vastutayA paMdaramI zatAbdImAM giranAra paranI kharataravasahInI ane tyAM anyatra chatemAM je kAmanI saphAI, jhINavaTa, nAjukatA, ane namanIyatA che tenA mukAbalA nathI. enI sAme rAjasthAnamAM rANakapura, varakANA, hammIrapura, devakulapATaka (mevADa-delavADA), delavADA, ane cittoDagaDhamAM jovA maLatuM samAntara evuM samAkAlIna kAma dhIMgu, chIcharuM, ane kalpanAvihIna jaNAya che. dakSiNa taraphanA bhadraprAsAdamAM padmazAlAnA stambhAntaramAM suMdara kAraNIyukta kheDavALI aMdha' (adri) jALI bharAvelI che (citra 16). jyAre mUlaprAsAdanA gasutre rahela pazcima taraphanA bhadraprAsAdanuM mAvALa khulluM che. caityaparipATIkAra hemahaMsa gaNu tene zatru jayAvatAra'nA prAsAda kahe che, tenA nirmAtA viSe jANavA maLatuM nathI. parvatanI mekhalA(dhAra)ne sAva aDIne karele! A bhadraprAsAda sAdo hAI zilpanI daSTie temAM khAsa dhyAna kheMce tevuM kazuM nathI. (A traNe bhadraprAsAdA ahIMnI anya deharIne mukAbale ghaNA moTA che.) devakulikAo (deharIe)mAM khAsa dhyAna kheMce tevuM kazuM nathI; (keTalIka tA vacce bhI'tA karyAM sivAyanI saLaMga che.) A sivAya pazcima temaja uttara bAjunI deharInA gabhArAnAM, ane tene lagatI paTTazAlAonAM vitAne, temAMye bhamatInA vAyavya bhAganI padmazAlAnAM vitAnA, teA paMdaramA zatakanI vitAna-sarjanakalAnI parAkASThA dAkhavI rahe che. AmAMthI dazeka jeTalA cUnaMdA namUnAo ahI... mULa citrA sAthe avaleAkIzuM'. citra 19mAM darzAvela samatala vitAnamAM vacce kamalapuSpa karI, pharatI e paTTImAM sAsehAgaNa jevA bhAsatA cha pAMkhaDIvALAM phUlAnI hAra kADhI che, (jevA pachIthI amadAvAda pAsenI I.sa. 1500-1501mAM badhAyelI suprasiddha aDAlajanI vAvanA zaiAbhanAMkAmAM maLe che.) vaccenA bhAganI ceArasAIne rakSavA, ane enIla'bacArasAI tADavA, e bAjue kuMjarAkSanI paTTI karI che. te pachI upasatA kramamAM sadAsAhAgaNunI pharIne paTTI karI che. chevaTe bhArapaTTone taLiye cAre bAju meTAM padmAnI kAraNI karI che. citra 20mAM cAdAra paheALI paTTImAM sAmaMjasyanA vinyAsapade cAkhaDA bAra kAla karyAM che, ane vacce jatAlunA thara ApI UMDANumAM evuM ja, paNu jarA meTuM, maNiTTikAthI bAMdhela corasa kSetramAM, cAkhaDu kAla karyu che. AvA chandanI eka parivata nAyukta, mULe pharatAM moTAM ATha cekhaDA keAla ane vacceAvacca kSipta-prakriyAthI karela (navakhaMDamAM cokhaMDa kAla utArela haze tetrA) kiMtAnane vayalA TukaDo mAtra ja bacI gayA che (citra 21). upara kathita be prakArAnu vizeSa vikasita dRSTAnta have joIe. citra 23mAM samatala paTTamAM sAma`jasya-nyAsamAM 25 pUrNabhadra kAlanA saMdhAna bhAge padma-puSpAnA uDAva karelA che; jayAre citra
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 ujajayantagirinI kharatara vasahI 22mAM AvA kelanI saMkhyA vadhArIne pAMca ane cArane guru laghu krama praya che ane temAM chelle pharatAM ardhakAlanI hAra karI che. kelanA saMdhAna bhAge cha pAMkhaDIvALA bahu ja sarasa sadAhAgaNanAM, sajIva bhAsatAM, meTAM phUle chAMTelAM che, jemAMnA ghaNAkharAM durbhAgye khaMDita thayAM che. A prakAranA chandavinyAsanuM AgaLa vadheluM daSTAnta te kelane sthAne, 1149=99 kuMjara kSe samatalamAM utArIne, tenA saMdhAnabhAga cAra pAMkhaDIonAM puSpothI bharI lIdhA che. (citra 24). e ja haitava (motif) ane nyAsanuM jhINavaTa bharyuM, parivartita rU5 citra 25mAM batAvela samatala vitAnamAM jovA maLe che. tyAM chevaTe pharatI maNipaTTI kADhI che. citra 26mAM pharIne khaMDA kelanA pa44nA vizvAse karela samatala vitAnamAM gALe gALe vatuMlathI sImita karela moTAM puSpo ThAMsyAM che. bhamatInA bilakula naiRtya khUNAmAM rahelA (citra 27) kAlanA ghaTatA kramamAM UMDA utaratA jatA cAra tharothI sajatI cAra ukSipta lUmAonA saMyojanathI racAtA A pAka-nAbhinda jAtine vitAna te solaMkIyuganA kArigarene paNa stabdha karI de tevo che. pratyeka lUmAnI nAbhimAMthI nIkaLatA aNidAra pAMkhaDInAM padmaphUla, ane chatanA vacalA, UMcakAI AvatA bi dumAM karela kamaLa pAMkhaDIothI sarjAtAM kamaLaphUla, tema ja karNabhAge grAsanAM mukha ane bhadrabhAge caMpAnA pAnathI sehata A vitAna paMdaramA zatakanA sarjanamAM te bejoDa kahI zakAya te che. kolanA thanA UMDA utaratA jatA vinyAsathI sarjAtA eka kSipta-nAbhirachanda jAtinA virala tAnanuM dRSTAMta citra 28mAM jovA maLaze. bahusaMgI kolanA eka pachI eka, kSayakramathI, aMdara UtaratA jatA kula agiyAra jeTalA tharothI sarjAtA A vitAnanI to solaMkI kALamAMye joDI jaDatI nathI ! mancIzvara udayananA putra AdmabhaTTa dvArA navanimita zakunikAvihAra (I.sa. 116 6)mAM AvA siddhAnta para racAyelA ane ghaNuM moTA vitAne hatA; (hAla te bharUcanI jumA masjidamAM che); che temAM paNuM ATalA badhA paDo yukta ane AvaDI saMkhyAmAM thare levAnuM sAhasa zi9pIoe kaya hovAnA dAkhalA jANamAM nathI. ghaDImAM vAdaLAMnA paTalane pele pAra rahela lokAlokano pAra pAmavA mathato lAge, te ghaDImAM pAtALa-pANImAM bAjhela zevALanA eka pachI eka tharo vadhIne taLiyAne AMbavA yatna karato hoya evA vitAnanuM samagra bhAratamAM Aje te A mAtra daSTAnta che! vastupALa-tejapALanA samayanA, bhAtigaLa ane atirikta sUkSmAtisUkSama horaNI karanAra zipIo paNa jenA vakhANa kare te eka padmanAbha jatine cetAtara vitAna citra 29mAM rajakaryo che. AnI racanAmAM sau pahelAM te bhAroTathI UMDA UtarIne sadA sohAgaNanA cetanathI dhabakatAM, phUlonI kinArI karI, aMdara catura chandamAM gajalAlunA tharavALI, pachI vizeSa UMDA utArela ce rasI nyAsamAM kolane thara laI, aMdara banatA bhAMgAyukta kSetramAM cAra daLavALI. bahubhaMgI, cAra ukSipta lUmAone saMjana, ane vacce DUbakI detI kSipta lUmAnA AvibhavathI pragaTatA A mane rama vinAnanAM mULa te solaMkIkALamAM che; paNa daLadAra coTadAra kapanAmAM te AnI sAme AbhU-delavADAnI jagavikhyAta vimalavasahIne sUtradhAre paNa eka kora UbhA rahI jAya; ane tAkAtane bhoga ApyA sivAya nipajAvelI samagra ghATanI mulAyama saphAI, lUmAonA upasatA kendranA kamaLAmAM aNidAra pAMkhaDIomAM siphatathI utAravAmAM Avela kumAza, ane sAhajika sajIvatAnI sAme te ArAsaNanA Arasane mINanI jema prajI jANanAra, delavADAnI luNavasahInA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI 217 zilpIo paNa acaMbo pAmI UbhA rahI jAya! girirAja giranAra para AvuM benamUna kAma karI gayela zipIone mukAbale emanA jamAnAmAM anya koI sthaLonA gajadharo nahI karI zakyA heya. paMdaramA zatakamAM AvA sarvAMgasundara vitAnI racanA thaI zake te mAnavuM muzkela bane che ! paMdaramI zatAbdInA samakAlina ane samIpakAlina jaina yAtrI kavio-lekhakoe A kharataravasahI viSe je nedha lIdhI che te have joIe. emaNe varNavela maMdira giranAra paranA vartamAne astitvamAM nAnAM moTAM vIseka jinAlayomAM kevaLa A kahevAtI "melaka vasahI" ne ja lAgu paDe che. mUla kavionAM kavita vA zabdomAM ja te have joIe: (1) tapAgacachIya hemahaMsa gaNinI paMdaramA zatakanA madhyamAM racAyelI, giranAratyaparipATImAM yAtrI osavAla samarasiMha mAlade dvArA saM. 1494 I.sa. 1438mAM samuddhArela kalyANatrayane (hAlamAM sagarAma sonInA kahevAtA maMdiramAM) vAMdyA pachI, ane hAthI pagalAM tarapha vaLatAM pahelAM, nIce mujaba neMdha kare che: 8 havA jaIi narapAlasAha kAria prAsAda | saMprati niva karAvi vIra pittalamaya vAMdi ! naMdIsara aThThAvaha setuM jaya avatAra ! vihuM disi thajI (thakI ?) jiNa namIM niramAlaDie caMdraguphA majhAri raNA ahIM maMdira narapAla sAhe karAvyAne, temAM saMprati rAjAe karAvela pittaLanI (mUlanAyaka) mahAvIranI mUrtine, tema ja traNa dizAmAM (bhadraprAsAdamAM rahela) naMdIzvara, aSTApada, ane zatrujayAvatArane ulekha che, maMdiranuM je sthAna batAvyuM che te jotAM, ane bhadraprasAdanI vigata jotAM te vartamAne kahevAtI "merakavazI" ja che. (2) ujajyantazikhara para (giranAra para) "lamItilaka" nAmane meTA vihAra (jinAlaya) narapAla saMdhavIe (kharataragacchIya) jinarAjasUrinA paTTAlaMkAra jinabhadrasUrinA upadezathI saM.1511 karAvyAne ullekha isvIsananA 16mAM zatakanA antabhAge racAyela paMDita jayasomanI jayasAgaropAdhyAya prazastimAM A rIte maLe che. saMvata 1511 varSe zrI jinarAjasUri paTTAlaMkAre zrIjinabhadrasUri paTTAla kAra rAjye zrIujjayanvazikhare lakSmItilakAbhidho varavihAraH / narapAlasaMghapatinA yadAdi kArayitumA rebhe // (3) baMDatatapAgacchIca ratnasiMhasUriziSya (kadAca udayavalabhasUri ke pachI jJAnasAgara sUri) svaracita giranAratIrthamALAmAM (I.sa. 1453 bAda)mAM kalyANatrayanA darzana pachI je prAsAdamAM jAya che te A "merakavazI" ja che; tyAM tene narapAla sAhe sthApeva "zrItilakaprAsAda" kahyuM che, ane temAM (mUlanAyaka sovanamaya vira he vAnI vAta karI che; ane temAM DAbI jamaNI bAjue aSTApada ane sametazikharanI racanA hevAnI vAta kahI cheH yathAH
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 ujjayantagirinI kharatara-vasahI thApI zrItilakaprAsAdi hiMsAha narapAllRi puNya prasAdihiM, seAvanamaya zrI vIre; aSTApada saMmatasiharasyU DAvai jimaNi" ahu hirakyU', racanA ati ga'bhirA. 18 kavie prAsAdanI racanAne 'atigabhira' kahI che te yathArtha ja che. (4) paMdaramA zatakamAM zavarAja saMdhavInA saMdha sAthe gayelA kAI ajJAta yAtrI-munie karela giranAra caityaparipATImAM teA A jinAlayanA aMtaraMganI ghaNI vigata ApavA sAthe e je kaI kahe che tenAthI tA melakavasahI" te ja kharataravasahI" heAvAnA tathyane AkharI maheAra mArI de che. samarisaMha-mAladenA ma`dira bAda yAtrI je ma`diramAM Ave che tene spaSTarUpe teo "kharataravasahI" kahe che. te narapAla sAhu dvArA nimi`ta thayelI ane temAM (gabhagRhamAM) mahAvIranI satAraNu pittaLanI mUlanAyaka mUrti nI AjubAju e ja dhAtunI zAMtinAtha ane pArzvanAthanI kAyAtsaga* mUti hAvAnuM paNa kahyuM che. taduparAnta raMgamaMDapanuM varNana karatAM tyAM 'nAgandha' ane 'p'cAMgavIra'nI hatA, putaLIe (Aje vinaSTa), jamaNI bAju bhaNasALI joge karAvela aSTApada' ane DAkhI bAjue dharaNA sAhe karAvela sammetazikhara' (nA bhadraprAsAdenI) noMdha le che: 10 yathA : havaI kharataravasahI bhaNI Avi narapAlasAhanI thApanA e satAraNau pItalamaI vIra zAMti-pAsa chaI sAcau zarIra kAsagIA pIttala taNAe. 28 raMgama'Dipa nAgabaMdha nihAlau pUtilae ma'Dipa mana vAla paMcAMgavIra vasekhIie mAlAkhADaI maDapa jANu jimaNuI aSTA[] vakhANu bhaNasAlI jogarTa kIu'e. 29 DAvaI sametasihara prasIdhu te paNi dharaIsAhi kIdhau. 30 (5) paMdaramA-seALamA zatakanA uttarArdhamAM thayelA, bhAvatuSa -ziSya ragasAranI giranAra caityapari pATImAM11 muni-yAtrI tIrtha nAyaka neminAthanA madirane (devakulikAmAM parAvela) uttara dvArethI nIce utarIne je pahelA madira-hAlanI meraka vasahI-mAM Ave che. tene "kharataravasahI' kahevA uparAMta temAM saMpratirAjAnA karAvela pittaLamaya maneAhara vIra jinezvara, AjubAjunI bAvana deharIe ane madira bhItaranI avanavI kAraNInA ullekha kare che: RNu giraie nemavidvAra AvIyA kharataravasahI vAra // 12 // hAla sa'patirAya karAvi muhara pItalamaI zrIvIra jijJesara kharata[1]sahI mAhe pAkhatIyAM kha[]na jaNAla navala navala keAraNIya nihAla TAla kumati kasAya // 13 //
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI 219 raMgasAra pachI ane kAlakramamAM chellI noMdha soLamA-sattaramA zatakamAM thayelA (prAvATa) karNasiMha kRta giranArastha kharataravasahI-gIta aMtargata maLe che. emanA kathanamAM maMdirane "kharataravasahI" kahevA uparAnta temAM maMDapanI pUtaLIo, DAbI bAju (neminAthanA maMdira tarapha) "aSTApada' ane jamaNI bAju (kalyANatrayanA maMdiranI dizAe) "nandIzvara', gabhArAmAM saMmatie ANela saptadhAtunI tAraNa tema ja ratna khacita "jinavIranI mUrti ane ratna jaDita parikara tema ja A maMdira (agAunA) duHSama bhavanane sthAne bhaNasAlI narapAle jinabhadrasUrinA vacanathI uddhAra rUpe karAvyAnuM RyuM che: prIya kharataravasahI joIe jANe karatala vakhANuM rA maMDapi mehaNa pUnatI he jANe karikIo Ikaleka 3 nemi kaDaNi prabhu dAhiNi he aSTApada avatAra | vAmaI kalyANakata(na? ya) he naMdIsara jagasAra dA (saMgha mareI? saMpatirAI) aNuvila hai sAta dhAta jiNavIra ! parigara ratana jaDAviI ho teraNa ulakaI baI hAra chA lakhadhivaMta jinabhadrasUri gurujI suvacanI savisAla ! dUsama bhavana samuddharaI che se dhanadhana mA narapAla hatA bhaNasAlI te pari karaI ho - je kIo bharevesara rAse ujali aSTAure te nirakhata aMgi umAda velA Ama kharataragacchanAM ja nahIM, tapAgacchanAM paNa sA vartamAna "melavasahI" te asalamAM "kharataravasahI" hatI tema nirvivAda jaNAvI rahe che. cityaparipATIonAM vidhAnamAM Ama to ekavAkyatA che, paNa eka bAbatamAM matabheda che. jyAM hemahaMsagaNi ane karNasiMha "naMdIzvara" kahe che tyAM ratnasiMhasUriziSya tathA zavarAja saMghavI
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 ujvatagirinI kharatara-vasahI vALA yAtrI-muni "sametazikhara' kahe che. uttara bhadraprasAda-sthita A racanA Arasa nIce dabAI gaI heya asalI vAta zuM haze tene nirNaya thaI zake tema nathI. ma dira jeke kharataragacchIya bhaNasALI narapALa saMghavIe karAvyuM che, paNa karNasiMhanA kathana anusAra tyAM koI maMdira agAu hatuM ane A navuM maMdira ethI jUnAnA samudvAra rUpe karyAnuM mAnavuM rahyuM. vaLI aMdaranI pittaLanA mUlanAyakavIranI pratimA e kALe saMprati rAjAnI levAnI mAnyatA hatI. eTale mUrti narapAla sAhanA samayathI janI to kharI ja huM mAnuM chuM ke A maMdirane sthAne asalamAM magnIzvara vastupAla kArita "mahAvIra"nuM maMdira hatuM; (vastupAle giranAra para AdinAtha [vastupAla-vihAra] uparAMta (stambhapurAvatAra) pArzvanAtha tathA (satyapurAvatAra) mahAvIranAM maMdire karAvelAM) jenI naidha samakAlina lekhaka harSapurIcagachanA narendraprabhasUrie lIdhI che.12 karNasiMhanA kathana anusAra tyAM AgaLanI (mAlA-khADa nAmanI) khADa pUrIne (bilakula ghera rahelA) duSama bhavanane "uddhAra" karAvela. saMprati rAjAnI karAvela ke lAvela mUrti hevAnI vAta paMdaramAM zatakamAM vahetI thaI haze. IsvIsananI 14mI zatAbdInA pUrvArdhamAM kharataragacchIya jinaprabhasUrinI giranAra sambaddha judI judI cAra racanAomAM, emanAthI pahelAM tapagacchIya dhamakIrtigaNi (pachIthI dharmaghoSasUri)nA giranArakalpa (A. I.sa. 1264) aMtargata, ke nAgendragathvIya vijayasena sUrinA revaMtagirirAsa, (I.sa. 1232 bAda)mAM Ane sparzato koI ja ullekha nathI. | gujarAta-rAjasthAnanA uttara madhyakAlina jaina maMdiranA sarvekSaNa daramiyAna jovA maLe che ke kharataragacchamAM maMdironI racanA vinyAsa tarapha, ane tene surucipUrvaka AbhUSita karavA paratve khUba kALajI levAI che. zatruMjaya paranI kharataravasahI (A. I.sa. 1320-24), mevADamAM delavADA (devakulapATaka)nI kharataravasahI (15mA zatakane prAraMbha), rANakapuranI kharataravasahI (pArzvanAtha jinAlaya-15mA saikAne madhyabhAga), ane A giranAra paranI kharataravasahI tenAM javalaMta udAharaNa che. pAdaTIpe 1. A paTTa pada vistRta vivecana huM anyatra karI rahyo chuM. 2. (sva.) muni darzanavijayajI lakhe che: "A TUMka zrI siddharAjanA maMtrI sajajane baMdhAvela che. gUrjarAdhIza siddharAje sajajanane saurASTrane daMDanAyaka nImyo hato. temaNe saurASTranI traNa varSanI upajamAMthI giranAra para su dara jIrNoddhAra karAvyuM. traNa varSanI upaja siddharAjane na maLavAthI te gusse thaI jUnAgaDha AvyuM. sajajane junAgaDha ane vaMthalInA zrAvako pAsethI dhana meLavI siddharAjane caraNe dhayuM ane kahyuM ke joIe to jIrNoddhAranuM puNya hAMsala kare ane joIe te dhana . rAjA satya hakIkta jANuM atyaMta khuzI thayo. bAda AvelA dhanathI zrAvakanA kahevAthI sajajane A merakavazI TUMka banAvI." (jaina tIrthone itihAsa, zrI cAritra smAraka graMthamALA : pu5 38muM, amadAvAda 1949, pR. 122.) sva, munizrInI pahelI vAtane te prabone AdhAra che, paNuM sajajane prastuta dravyathI A merakavazInuM maMdira baMdhAvyAneya kayAMya ja ulekha nathI. paM. aMbAlAla premacaMda zAhe "melaka vasahI"nI carcA karatAM A ja sajajana maMtrI vALI vAta (sAcI ane parikRta gujarAtImAM) jaNAvI che; paNa teonI pAse ene lagatuM koI pramANa nahotuM; AthI sAvacetI khAtara emaNe lakhyA bAda umeryuM ke "..evI loka mAnyatA che. koI
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI 21 Ane melakazAhe baMdhAvyAnuM kahe che." (jaina tIrtha sa saMgraha, bhAga paheleA, khaMDa pahelA, amadAvAda 1953, pR. 123) muni nityAnaMda vajayajIe (5. zAha jevI sAvadhAnI rAkhyA sivAya) enI e ja kiMvadantI tathya rUpe mAnI rajU karI che. zrI raivatagiri spanA, vaDeAdarA vi.sa. 2020 (I. sa. 1964), pR. 129-130.) 3. ahIM AgaLa upara mULa kRtimAMthI prastuta bhAgA TAMkI carcA karI che. 4. Cf. M, A. Dhaky "The Nagabandha' and the Pancangavira' ceiling,' Sambodhi, vol. 4, No. 3 4, pp. 78-82, and plates. 5. AgaLanI carcAmAM tenA mULa sandaryAM TAMkayA che. 6. karmAMca-dranA jIvananI rUparekhA kharataragacchIya sAdhanAthI sva. mAhanalAla dalicaMda dezAIe jaina sAhityA sakSipta itihAsa, mu`baI 1932, pR. 836-845 para cI` che, tyAM jue. 7. saM.5, becaradAsa jIvarAja dezI, purAtattva, 1-3. eprila 1923, pR. 296. 2. A mahattvapUNuM caityaparipATInuM punarmudraNu thavAnI jarUra che. 9. A uddharaNu me` 5. abAlAla premacaMda zAha jaina tIrthaM., pR. 118 parathI lIdhu che; ane emaNe te aitihAsika jaina kAvyasa graha" (pR. 400) parathI lIdhuM hAvAnI taiAMdha karI che. (AnA saMpAdaka krANu che, kayAthI kayA varSamAM, kaI granthamALAmAM prastuta saMgraha chapAyA che, tenI tyAM taidha nathI levAI.) 10. A graMthamAM A caityaparipATInuM sa`prati lekhaka tathA vidhAtrI vArA dvArA sapAdana thayuM che. 11. sa'prati granthamAM (sva.) agaracaMda nahATA tathA pa. bAbulAla sava zAha dvArA saMpAdita thayela che. 12. vizeSaH daivatAca mUmrutaH zrInemilye linavemasutripu / zrIvastupAlaH prathama jinezvara pArzva ca vIraM ca mudAnvIvizat // 8 // --vastupARsprazakti: (jue muni puNyavijayajI, mutIti mAlA, [canyAMka 5] muMbaI 1961, pR. 28.) citrasUci 1. giranAra, khetaravasahI (vartamAna melakavasahI') mukhamaMDapa, mukhAlinda, samatalavitAnamAM pa'cAMgavIra'. 2. kharatavasahI, mukhamaMDapa, samatala-vitAna, 'vAsudeva-geApalIlA.' 3. mukhamaMDapa, nAbhimaMdAraka jAtine vitAna, 4. rMgamaMDapa, sabhA-padma-maMdAraka jAtine karATaka (mahAvitAna). 5. r gamaMDapa, mahAvitAna, rUpakamAM jinadate jatA lAka samudAyanuM dRzya. hohiti vastuvAdrazastitaMtrad, si"dhI jaina graMtha 6. -- ditto 7. ra'gama'Dapa, khuNAnA cAra paikInA eka vikaNu -vitAnamAM trAsamukha,
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 ujjayantagirinI kharatara-vasahI 8. cha cAkI, eka nAbhicchanda-vitAnamAM haMsAvala, 9. gUDhamaMDapanI pU`bhitti paranA eka khattaka paranA IllikAvalajInA madhyabhAge devI kamalAnI mUrti, 10. gUDhamaMDapanA pUrva dvAranI dvArazAkhA. 11. gUDhamaMDapanA uttariitta ane dvAra 12. kA~candra acchAvata dvAra navanimita mULaprAsAda (IsvIsananA 16mA zatakane antabhAga). 13. dharaNuAsAha dvArA vinimita, sammeta zikhara (vA nandIzvara) dharAvatA uttara taraphA bhadraprAsAda. 14. uttaranA bhadraprAsAdanA karATaka. 15. uttaranA bhadraprAsAdanA karATakanA rUpakaMThamAM cakravAka, mAlA ane vidyAdevInI TekaNunA madala (gheADA). 16. aSTApadanA dakSiNa taraphanA bhadraprAsAdanI paTTazAlAnI jALI. 17. aSTApadAvatAra uparanA karATaka. 18. aSTApadmAvatAranA karATakanA madalA sahitane rUpaka ane uparanA gajatAlunA thA. 19. pazcima dizAno padmazAlA (bhamatI)mAM jamaNI hArA puSpaka-maMdAraka jAtinA vitAna, 20. pazcima dizAnI bhamatImAM jamaNI hAramAM samatala nAbhicchaMda vitAna. avaziSThe bhAga 21. uttara dizAnI bhamatImAM ukSipta tinA vitAna 22. uttara dizAnI bhamatImAM samakSipta jAtinA vitAna. 23. uttara dizAnI bhamatImAM samakSipta jAtinA eka anya vitAna, 24. uttara dizAnI bhamatImAM samakSipta jAtinA eka trIjo vitAna. 25. uttara dizAnI bhamatImAM samakSipta zrRtinA eka ceAthe vitAna, 26. uttara dizAnI bhamatInA eka kSipteAkSipta jAtinA vitAna. 27. uttara dizAnI bhamatIne padmaka-nAbhicchanda jAtine vitAna. 28. uttara dizAnI eka devakulikAno kSipta-nAbhicchanda vittAna. 29. uttara dizAnI bhamatIne padmanAbha jAtinA vitAna.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. kharatara basahI, giranAra, (vartamAna melakavasahI), mukhAlida, samatala vitAna, paJcAGgavIra 2. kharataravasahI, samatala mukhamaNDapa, vitAna, vAsudeva-gopa lIlA PAAAAAAARI 26 GAI Actcctctcr jainely.org
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ICELECrored Insit:stsstitsthurtantant3 ROPATITIENTS MIEKUTA ASHETRATAKAM HAMARIJALDIER NIRALALI MROSATTA KAREETITIVITICAL NG SATT RACHANASI AMITTIVEmySTA FLAMETECH 3. kharataravasahI, mukhamaNDapa, nAbhicchanda jAtino vitAna 4. kharataravasahI, raMgamaNDapa, sabhApadmamaMdAraka jAtino vitAna 60-00809000 rielated Jain Educatio n al DESonaliSSEN
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. n`rvKH REVUTPANN 213171712771 1212121212 samAna 10 CL/AA AA 5. kharataravasahI, raMgamaNDapanA rupakaNThamA jinadarzanArthe jatA lokasamudAyanuM dRzya 6. kharataravasahI, rUpakaNThamAM jinadarzanArthe jatA lokasamudAyanuM dRzya, raMgamaNDapa, mahAvitAna 09004 212 3.1.8 20191 2017 418 AukAAAOLO LUAIIAN D www wwDVA 19 (2)
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ph sAya 5/2/2/12/27/18 Nain Education Rternationa 12525752 InIn M 8. cha caukI, eka nAbhicchanda vitAnamA haMsAvali 9 gUr3hamaNDapanI pUrvabhittinA eka khattaka para illikAvalaNano madhya bhAga, devI kamalAnI mUrti
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ITATARTMA IRALA ASHTRA 2999999oONESIAGE 10. gUr3hamaNDapanA pUrva dvAranI dvArazAkhA
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Kisaani Conta 11. gUr3hamaNDapanA uttara dvAranI dvArazAkhA lakSa
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12. karmacandra bacchAvata dvArA navanirmita mUlaprAsAda ( I0 16 mI zatIno anta bhAga Jain Egeatonternatio BETVICE 25006000 1850 250-10000 13. dharaNA sAha dvArA vinirmita sammetazikhara ( yA nandIzvarayukta) uttara dizAno bhadraprAsAda, ( I0 15 mI zatAbdIno tRtIya bhAga)
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Bellechianded c teenuset wwwwww oi! 090304000175 14. kharataravasahI, dakSiNa dizAnA bhadraprAsAdano karoTaka 15. uttara dizAnA bhadraprAsAdanA karoTakamA rupakaNThamA cakravAkamAlA evaM vidyA deviyonA TekaNanA madala Jain Education internationa waka daca acadadd Shi Chuan Men korikorikorikorikori nanay 742174171 nrKHKHygngmngyntm 70339333e For Private & Personal Us Shi O 20 supi 22222222222 MISSE MJA 21191017
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16. kharataravasahI, dakSiNa dizAnA bhadraprAsAdanI paTTazAlAnI jAlI 17. kharataravasahI, dakSiNa dizAnA bhadraprAsAdanI adaMrano karoTaka CCCCCC ICIA CIGractice mms (ALLERY Smomporn DoDIO actretiricornear STRATVIsnrn MMENTS KAKKARKatrina Jain Edile use Only avelibrary.org
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ NCICIENCET E CTION a ctreetOVIE 18. dakSiNa bhadra prAsAdanA karoTakano madalo sahitano rUpakaSTha ane UparanA gajatAlunA thara yAma MEG INSTITUN Wwwwwww sagarama M erayersawenses Mirror Tarta ATTrA Co0 m-LRIDD Erkiki 2. pazvima dizAnI paTTazAlA, (bhamatImA) jamaNI paMktimA puSpaka-mandAraka jAtino vitAna creterLLERaciurkistar CTC77TENTRITION PAHILO SHOROSTELAKHIMAL E STEsarasaRANIKHARA rririkCLCULE EXPHATTERRITTENTION ORLD Jain Education Internatio Jamsubmary.org
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20. pazcima dizAnI jamaNI paMktimAM samatala - nAbhicchanda vitAna 21. uttara dizAnI bhamatInA utkSipta jAtinA vitAnano avaziSTa bhAga 38 XXX 29T23 7/8/1313131313 For ate &ersonal 2312 Only ELCIAL EPIC*****RECES TELCELLELGECLCLS CLLLEECE cer 83 &
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22. uttara dizAnI bhamatImAM samakSipta jAtino vitAna 23. uttara dizAnI bhamatI mAM samAkSipta jAtino eka abhya vitAna LELEI 112 TELEVI LELELELELELGI (esclerckt Audiob LELETAJAR ARG1212 V51D CVC 112
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 24. uttara dizAnI bhamatImAM samakSipta jAtino eka trIjo vitAna 25. uttara dizAnI bhamataumAM samakSipta jAtino cotho vitAna O www.ainelibrary.org
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. uttara dizAnI bhamatIno eka kSiptokSipta jAtino vitAna CHICCHIRUT - uttara dizAnI bhamatIno padmakanAbhicchanda jAtino eka vitAna kAmakAjAICultuELICICICICICICICICICIC NuisitualHILLY TuentCol RIBRARHILIHERE Jain Education Internatio www.jainelibrarong
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ SCHE 28. uttara dizAnI eka devakulikAno kSipta-nAbhicchanda vitAna
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAgA GENGREHEREREDEEMERE RARIA honium 111111111 PARIKLAGUID PORNWWWzAsakamAra 166766rciniciartic17.. (PICAREERIOR( NRH M sarararaDDDDDDDDDDDDDDDU CATEGOctri" 29. uttara dizAnI bhamatIno padmanAbha jAtino eka vitAna :