Descriptive Catalogue Of Manuscripts Vol 04 Part 02

Author(s): P D Navathe
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Catalog link: https://jainqq.org/explore/018115/1

Page #1

Descriptive Catalogue of
Manuscripts
IN THE GOVERNMENT MANUSCRIPTS LIBRARY
deposited at the Bhandarkar Oriental Research Institute
Serial Number 34
KALPASŪTRAS
Bhandarkar Oriental Research Institute
POONA
1994

Page #2

Descriptive Catalogue of
Manuscripts
IN THE GOVERNMENT MANUSCRIPTS LIBRARY
deposited at the Bhandarkar. Oriental Research Institute -
Serial Number 34
KAUPASUTRAS
Bhandackar Oriental Research Institute
POONA

Page #3

Des 2215
iptive Cataloguocaf Mapuserint
Bhandarkar Oriental Resparch, Institute Poq4
(India)
ISTITUTE
POONA
FOUNDED
1917
NGU
वधीतमस्तु॥
Printed at : The Bhandarkat" Institute Press, Poona." Published by : A. M. Ghatage, Honorary Secretary,
Bhandarkar Oriental Research Institute, Poona,

Page #4

Descriptive Catalogue of
Manuscripts
IN THE GOVERNMENT MANUSCRIPTS LIBRARY
doposited at the Bhandarkar Oriental Research Institute
Serial Number 34
Volume IV, Part # KALPASŪTRAS B. Gșhya and Other Works
Soon through the Press by P. D, NAVATHE
Curator
Bhandarkar Oriental Research Institute
POONA
1994
Bhandarker Or POONA

Page #5

The Bhandarkar Oriental Research Institute acknowledges with grateful thanks the generous grant made by the National Archives of India, Government of India, towards the publication of this volume of the Descriptive Catalogue of Manuscripts:

Page #6

CONTENTS KALPASUTRAS B. Gșhya and Other Works
Pages
462
1990
7-9
9
499. Akşayatstiyāvyákhyāna
Agnimukba or Ajyatantraprayoga 161 Atharvagshyapaddhati
Atharvavedasya Dvā aptatipariśistāni
Atharvapariśiştaparyāya 464 Atharvaparisiştānukramanikā and Naksatrkalpa 4651 Atharvavedopākarma 4662467 Adhyāyotsargopākarma 168
"pākarmaprayoga 469 Anuşthānapaddhati ( Kausikokta ) 470. Arcāśuddhipaddhati
Avasānanirnaya
Asvatthāmāvidhi 473 Asvatthodyāpanavidhi 474 i: Ājyatantra 475
and Upanayanakarma 476 Atharvaṇatarpana 477 Atharvanapramitākşarā 478 Apastambamantrapraśna 479-480 Āpastambaghyasūtra (Gshyapraśna ) 481. 482
*sūtravivaraña 183
osūtravștti called Anākulā 184. Anastom
Āpastambaśulbavivaranapradipa 485 Apastambāhnika 486 Apastambiyotsarjanopākarmaprayoga 187. Ārsādhyāya 488 Asvalāyanagrbyakārikā
10 10-11 11-12 12-13 13-14
14
15
15-16 16-17 17-18 18-20
20
21
22-23 23-24 24-25 25-26 26-21 27-28

Page #7

Contents
489
Pages 28-29 29-30 30-31 31-33 33-39 39-44 44 46 46-47 47-48
509
49-50
511
516
Āśvalāyanagrhyakārikābhāşya 490
"kārikāvivarana 491
*kārikā with Vivarana 492-493 Āśvalāyanagshyaparisista 4 4-499 Ásvalāyanagsbyasūtra 500-503
ogļhyasūtravętti 504-505
grhyasūtratikā called Vimalodayamālā 506 Āśvalāyanasthālīpākaprayoga 507
Āhnikaratna 508 Uttaraparisista (Samdhyopāsanavidhi)
Utsargaparišişta 510 Utsarjanopākarmaprayoga
Udakaśānti 512 Udakaśāntiprayoga ( Āpastambiya ) 513 514-515 Upanayanavidhi
Upalekha ( parisista ) 517
, with Commentary
Upalekhāsūtravștti 519 Rgvedasamhitāhomavidhānaprayoga 520 Rjuprayoga and Simhasthasnānapaddhati 521 Rșitarpana 522
(Maitrāyaniyaśākhā :) 523
Ekavastraspānavidhi 524 Ekavāikāņda 525 Aurdhvadehikakriyāpaddhati 526-527 Karmapaddhati 528-529 Karmapradipa 530 Karmāntavivarana 531 Kalpasūtra 532
Kāthakagshyasūtra (sabhāsya) . 533. Kātyāyanaparisistabhāşikasūtravyākhyā 534
parisistasūtrāni 535 Kätyāyanapratijñāsūtra 536-537 Kātyāyanaśulba parisista 538
sulbabhāsya Kātyāyaniyaśulbasūtravivarana
52-53 53-55 55-56 56-57 57-58 58-59 59-60
518
61 61-62 62-63 63-64 64-66 66-68 68-69 69-70 70-71 71-72 72-73 73-74 74-75 75-76 76-71
539

Page #8

Contents
vii
542
545
546
90-92
No.
Pages 540 Kātyāyanaśrāddhasūtra
77-78 541
Navakandikāsūtraśrāddhakalpa of Kātyāyana
. : 78-79 'śrāddhasūtrabbāşya
79-80 543 Katyāyanasnānasūtra or trikandikāsūtra
80-81 544 'snānasūtra with Bhāşya
81-82 with Vivarana
82-83 with Vyākhyā
83-85 547 Kātyayaniyasnānasūtra with Bhāşya
85-86 548 'spānasūtrabbāsya
86-87 549 . Kātyāyaniyamūlyādhyāya.
87-88 550 'mūlādhyāyavivarana
88-89 551 Kārtikapañcamimāhātmya
89-90 552-553 Kuśakandikā 554 Kūrmalaksana
92-93 555-556 Kūşmāņdahoma
93.94 537
"homaprayoga (according to Baudhāyana ) 94-95 558
95 559-561 Kausikagrhyasūtra
96-99 562–563 (from the Atharvaveda)
99-101 564
'gphyasūtraţikā called Kausikapaddhati (Rgvidhāna)
101-102 Kausikapaddhati
102-103 566 Kansikiyakalpavyākhyā
103-104 567 Kriyāpaddhati
104-105 (Maitrāyaniya )
105-106 569 Khādiragphyasūtra ( Śārdūlasāmagānām )
106-107 570 Ganapatyekākşarapaddhati
107-108 571 Ganahoma
108 572 . Ganahomaprayoga ( According to Baudhāyana )
109 573 Ganesapaddhati 374-575 Garbhādhānādividhi
110-112 576 Galitapradipa
112-113 577 .Gāyatripaddhati
113-114 (also called Gāyatripūjanavidhi) W 114-115 579 - Gphyakārikā (also called Samskāravidhi)
115-116 580 .. Gphyatātparyadarśana
117
565
568
110
378
.

Page #9

viji
Contents
397
598
No. 581 Grhyapaddhati 582-583 Grhyasam grahaparisista 584-585 Gopālapūjāpaddhati 586-588 Gobhilagshyasūtra . 589-591 sūtratikā called Suboddhini 5921594 "sūtrabhāsya
. 595 Gobhili
'
! 596 Gobbiliyaśrāddhakalpabhāşya
Grabayajña (Vāsiştha )
Grahasthāpanapaddhati 598A Cāturguniyaśāntyudakavidhāna 598B' Caturmāsakatrayivyākhyāna 599-618 Caranavyūha 619-620 „ and Somotpatti 621 Caranavyūhabhāşya
Cūļākaraṇavidhi and Upanayanavidhi etc.
Caitanyapaddhati 624 Japahomapaddhati 625 Jyesthānaksatraśānti 626
Taittiriyaśrāddhapaddhati Dandakan Dattātreyapūjāpaddhati or Dattārcanakaumudi Nakşatraśānti Navagrahayāga Navagrahaśānti Nāgadevāhnika
Nilodvāhakarmapaddhati 644 Nilodvahapaddhati (Atharvaveda) 635-636 Nyāsavidhi 637 Pañcakavidhāna (from Atharvaveda) 638–639 Pañcāngarudrāņām
nyāsapūrvakam japahomārcanavidhi 640-642 Parisistāni 643 Pavamāpadipikā 644 Pavamānapadaprathamo'dhyāyah.
Pavamānapaddhati
Pages
118 119-120 121-122 122-125 125-128 128-131
132 132-133 133-134 134-135 135-136 136-137 138-153 153-155 155-156 156-157 157-158 158-159 159-160 160-161 161-162 162–163 163-164
164
165 65-166
167 67-168 68-170
170 170-172
172-174 174-175 175-176 176-177

Page #10

Contents
213
No.
Pages 646-656 Pāraskaragphyasūtra
177-186 057? (Ksepakakandika )
: 187 658-664
187-194 665 with Bhāsya
:
194-195 666 „ (Prayogapaddhati
195-196 667 (called Sajjanavallabha)
196-198 663-672
with Vyākhyāna (Prayogapaddhati). 198-204 6732 gshyasūtraprayogapaddhati
204-205 674-678 'grbyasūtrabhāsya':
205-210 679 called Sajjanavallabha
211 680 ghyasūtramantrabbasya
. 211-212 'grhyasūtravyākhyāna
213-213 682 Pitsbhakti (Yajurvediyaśrāddhavidhi)
214-215 683 Punyābavācana 684 - Puruşabodhini (Atharvana )
216 685 * Pșthivipūjā
216-217 686 Prayoganirnaya
217-218 887 Frayogapaddhati
218–220 688 : Prāsādapratisthāpaddhati
200 689 ?Babupcakārikā or Śākalakārikā
221-222 690 Baudhāyanadharmaśāstra ( sütra
222-223 691 Baudhāyanavibārakārikā Sulbakalpa
223-224 692 ; Baudhāyanasulbamimāṁsā
224-225 693 Bodbāyanasūtra
225-226 694 7. Brahmakalpa
1226–227 695 Brahmakūrcavidhi from Atharvaveda
227–228 , or Paficagavyahomavidhi
228-229 697 Bhāradvājasūtra
229-230 698 Bhāşikavętti
230-231 699-700 Mandalakārikā
231-233 701 Mandalasādhani
233-234 702**Mantrākşatāprayoga
234 703 Mahārudrapaddhati
2:5 703A also called Rudrapaddhati
235-236 704-707
236-240 7084". Mahāśānti
241-242 form Atharvaveda
242-243
709

Page #11

Contents
Non
Pages 243-244 244-246 246-247 247-251 251-252 252-255 255-256 256-257 257-258 258-260
260 261-262 262-263 263-264 264-265 265-269
269 270
710 Mülyādbyāyaparisista 711-713
'dhyāyavivarana 714 Merutrayodasivyākhyāna 715-718 Maitrāyaniyagrhyasūtra 719
ogļhyasūtrapaddhati 720-723 Rāmapaddhati 724 Rudrajapavidhāna 725
japaviniyoga 726 Rudravidhāna (from Rgveda ) 727-728 729
(Brahmavedokta ) 730-731 Rudrādhyāya (Maitrāyaniyaśākhā) 732 Rudrānusthānapaddhati 733 Lakşahomapaddhati 734
(Vāsistha ) 735-738 Laghukārikā 739 Laghurudranyāsa 740 Laghuśāntyudakaprayoga 741 Vasordbārā 742 . Vāstupaddhati 743 Vastupūjanapaduhati 744* Vāstusanti 745 Vidyāviņaye homavidhih 746 Vivāhakarma 747 Vivāhapaddhati 748 . , . etc. 749-750 Viśvāmitrakalpa
. 751 Vaišvadeva 752 Sãokhāyanakagrhyasamgraha 753-754 Sankhāyana grhyasamgraha 755-761 Sānkhāyanagļhyasūtra 762 Śāņkhāyanagshyasūtrabhāsya called Gshyapradipaka 763 Sānkbāyanagshyasūtravyākhyā 764 Sāňkhāyanagphysmstiśāstravivarana 765 Śārkhāyanaşodaśakarma 766 śāntipātha 767, Sulbavivarana
270-271 271-272 272-273 273-274 274-275 275-276 276-277 277-278 278-280
280
281
281-283 284-290 290-291 291-292 292-393 293–294 294-295 295-296

Page #12

Contents
773
779
No. 768-772 Sulbsūtravętti
Saunakoktavşddhakārikā 774
Śravaņikarmayidhi 775 Śrāddhakalpapariśişta 776 Śrāddhapaddhati 777
Srautapaddhati 778 Srautasmārtakriyāpaddhatayah
Samskāra paddhati 780 Samhitāvidhivivarana ( Kausikagphyasūtraţikā) 781 Sanksepadiksāprayoga 782-783 Samnyāsavidhi
Samānayaśrāddhavidhi 785 Samāvarttanakarma
Samāvartanaprayoga 787 Sarvasādbāraṇavidhi 788 Sāyamprātaragnihotrahoma
Sāya prātarhoma Snānadipika
Spānapaddhatitikā 792 Snānavidhisūtra 793 Snānavidhisūtravyākhyāna 794 Smārtādhāna 795 - Svādhyāya 796 Hira yakeśigshyasūtra 797 Hiranyakesidharmapraśnavyākhyā called Ujjvala 798 Hiranyakesidharmasūtrapraśna 799-801 Homapaddhati 802 Homavidhi
Pages 296,301 301-302 302-303 303-304 304-305 305-306 306-307 307-308 308-309 309-310 310-312 312-313 313-314
314 314-315 315-316 316-317 317–318 318-319 319-320 320-321
787
786
789 790 791
321
322 322-323 323-324
325 325-329 329-330

Page #13


Page #14

अक्षय तृतीया व्याख्यान
No. 459
Size 8 in. by 4 in.
-
Extent. 296 to 32b leaves; 13 lines to a page; 24 letters to a line.
Description
Modern country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting not quite legible; borders ruled in triple red lines and edges in single; red pigment used for marking; complete.
—
Age -Not very old
Author
Begins
-
Size - Extent
KALPASŪTRAS
Volume IV, Part II
B. Grhya and Other Works
Ends fol. 326
Kṣamākalyāṇa
- fol. 29b
अग्निमुख or आज्यतन्त्रप्रयोग
No. 460
—
Akṣayatṛtiyāvyākhyāna
70 (4)
1899-1915
प्रणिपत्य प्रभुपार्श्व श्रीचिंतामणिसंज्ञकं
अक्षयादितृतीयायां व्याख्यानं लेख्यते मया ॥ १ ॥ etc.
अक्षयादितृतीयाया । व्याख्यानं वीक्ष्य प्राक्तनम् । अलेखि सुगमं कृत्वा । क्षमाकल्याणपाठके ॥ १ ॥ graya(a)atar scrag || eft || eff ||
Agnimukha or Ajyatantraprayoga
492 (1)
1883-84
77 in. by 4
in.
1a to 34 leaves; 8 lines to a page; 20 letters to a line,

Page #15

Kalpasūtras
Description - Modern paper with watermarks; Devanāgari characters;
new in appearance; handwriting clear, legible and uniforms borders ruled in triple red lines; red pign.ent used for marking; folios numbered in both margins; complete.
The Ms. contains another work viz. - शान्त्युदकप्रयोग. Age - Modern (Saka 1753) Begins - fol. 1a
॥ श्रीगणेशाय नमः । हरिः ॐ॥ अथाज्यतंत्रप्रयोगः
भाचम्य प्राणानायम्य शातये ब्रह्म जज्ञानं जपेत् ॥ देशकालो संकीर्य । अमुकहोमं कर्तुं वेद्यादि सर्व कर्म करिष्ये । कर्मारंभणीयमंत्र जपति । भव्यसब ब्रह्मा लिंगोक्तानुष्टुप् । कर्मारंभणीयमंत्रजपे विनियोगः ॥
ॐ अव्यसश्च व्यचसश्च विलंविष्यामि मायया ॥
ताभ्यामुत्य वेदमथ कर्माणि कृण्महे ॥ १॥ etc. Ends - fol. 34a
स्वस्ति श्रद्धां मेधा यशः प्रज्ञां विद्या बुधि श्रियं बलं ।
आयुष्यं तेज भारो (ग्यं ) देहि मे हव्यवाहन ॥१॥॥ प्रमादाकुर्वता कर्म० ॥ यस्य स्मृत्या० ॥ अनेनामुककर्माणा श्रीपरमेश्वरः प्रीयता न मम ।
इति श्रीब्रह्मवेदे स्मातकर्मण्याज्यतंत्रप्रयोगः ।। कर्मणां कौशिकानां च व्याख्यातं तंत्रमाज्यकं ।। शुभं भवतु ॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥ छ॥
अथर्वगृह्यपद्धति
Atharvagěhyapaddhati No. 461
1884-86 Size - 97 in, by : } in. Extent - 54 leaves; 9 lines to a page; 36 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters with THT2's;
old in appearance; handwriting clear and legible but not uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; folios numbered in right-hand margins; edges

Page #16

B. Grhya and Other Works
slightly worn out; right-hand edges of fol. 41 onwards ex
tremely moth-eaten; foll. 1, 24, 26, 38 39 missing; incomplete. Age - Samvat 1595
Author - Dikshita Vāsudeva Subject - A treatise on domestic rites according to the Atharva school. Begins abruptly - fol. 2a
...ण । निधानं । आज्यनिर्वापः । चरुपाने प्रणीतोदकमासिध्य तंदलप्रक्षेपः भाज्याधिश्रयणं । उदकोपस्पर्शनं । चरोरधिश्रयणमाज्यस्योत्तरतः । पर्यनिकरणमुभयोः । etc.
fol 230 इति दीक्षितवासुदेवविरचितायां गृह्यपद्धतौ प्रथमं का समाप्तं ।।
fol 440 इति दीक्षितवासुदेवविरचितायो...द्वितीयं कांडं समाप्तं ॥ श्री। Ends - fol. 590
इदं रात्रीभ्यः ऋतस्य गर्भप्रथमारूफषस्य पामेकमहिमानं वि... स्येकाचरति नि । कृतिषु धर्मस्यैका सवितैको नियच्छतु स्वाहा इदं राज्य या प्रथमा व्यैच्छ ... घामसानः पयस्ववीधुक्षोत्तरामुत्तरा॥१॥ ___ संपत्त १५९५ भाद्रपदमासे...समा स्वाहा । इदं रात्र्यै । शुक्र ऋषभा. नभसा ज्योतिषाद्विश्वरूपा शबलैर ... नमर्थ • स्वपश्यमाना बिभ्राति जरामजर उष भागात्स्वाहा । इदं राध्यै। ... थमेयमागादहनानेत्री जनित्री प्रजानां । एका सती बहुघोषो व्यौ...जरयसि सर्वमन्यत्स्वाहा । इदं पल्यै । अथ स्थालोपाकेन चतस्त्र माहु ...... पृथिवीत्यादिभिमत्रैः । शांता पृथिवी शिवमंतरिक्ष शो घोरभयं कृ...
On the top of the folio we have अथर्वगृह्यपद्धतिः वासुदेवकृता ।
अथर्ववेदस्य
Atharvavedasya द्वासप्ततिपरिशिष्टानि
Dvāsaptatiparišistāni
44 No. 462
1884-87 Size - 8 in. by 4} in. Extent — 254 leaves; 8 lines to a page; 28 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari charcters; not very old in
appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; red

Page #17

Kalpasūtras
pigment used for marking the portion; folios numbered in both margins; white chick used occasionally for corrections; complete.
Age - Samvat 1844
Author -- Not mentioned Subject - Seventy-two parisistas of the Atharvaveda Begins fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ ॐ नमो ब्रह्मवेदाय ॥ अथर्ववेदस्य द्वासप्ततिः परिशिष्टानि भवंति ॥ कौशिकोक्तानि । कृतिका रोहिणी। प्रथम ॐ अथातः परिशिष्टस्यानुक्रमणिका व्याख्यास्यामः प्रथम
नक्षत्रकल्पाभिधानं etc. fol. 1120 इति परिशिष्टानां पूर्वाद्ध समाप्तमिति । Ends - fol. 254a
अधरादोन चक्षुर्वा जायते चेद्विदूलकं ।
एतदत्यद्भुतं नाम राष्ट्र राज्यक्षयंकरं। तमभिः स्नातं सुरभि सुगंधिं गतासुमग्नौ जुहुया...ताक्तं। गणेन रौद्रेण घृतं च हुत्वा तथा महात्मा शिवमस्य कुर्यात्तथा महात्मा शिवमस्य कुर्यादिति ॥ छ । श्रीः ॥ इति महाभूतानि समाप्तानि ॥ छ ।।७२ द्वासप्ततिष्परि
शिष्टानां पर्याप्ता॥ श्रीस्वस्ति संवत् १८४४ वर्षे आश्विन शुदि १३ गुरौ ॥ References - Mss. - A- Aufrecht's Catalogus Catalogorum :- i, 7a,
ii, 2a (the present Ms.); '1864 B - Descriptive Catalogues :- Weber's Catalogue
of Berlin Mss. No. 1497; Ulwar Mss. Cat, No. 360, extract 99.
अथर्वपरिशिष्टपर्याय
Atharvaparisistaparyāya No. 463
151
1879-80 Size- 84 in. by 4g in. Extent - 182 leaves: 8-10 lines to a page; 25-30 letters to a line.

Page #18

B. Grhya and other Works
5
.
Description -Modern paper; Devanagari characters%3; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in triple red lines; red pigment used for marking the portion; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; foll. 74, 78-82, 95, 120, 174.181, 183-182, 200, 201 missing; incomplete.
The Ms. contains a number of Parisistas from the
Atharvaveda. Age - Śaka 1751 Author - Not mentioned Begins --- fol. 16
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीकृष्णवेणीभ्यां नमः ।। श्रीब्रह्मवेदाय नमः ॥ हरिःऽ ओं॥ अथातः परिशिष्टस्यानुक्रमणिका व्याख्यामः॥
प्रथमं नक्षत्रकल्पाभिधानं । १ । ततो राष्ट्रसंाः २ ॥
राजप्रथमाभिषेकः ॥ ३॥ पुरोहितकर्माणि ॥ ४॥ पुष्पाभिषेकः । ५। etc. " fol. 25b इति ब्रह्मवेदे नक्षत्रकल्पाभिधानं प्रथमं परिशिष्टं समाप्तं ॥ Ends- fol. 20b
तमद्भिस्नानं सुरभिः सुगंधिं गतासमग्राग्नौ घृतै जुहुयात् घृताक्तं ॥ गणेन रौद्रेण घृतं च हुत्वा तथा महात्मान शिवमस्य कुर्यात्तथा महात्मा शिवमस्य कुर्यादिति ॥ इत्यथर्ववेदे महाद्भुतानि समाप्तानि शुभं भवतु ॥ ७२ श्रीकृष्णवेणी प्रसन्न श्रीशके १७५१ विरोधि नाम संवत्सवत्सरे श्रावणशुद्ध ५ भौमे प्रातः समाप्तं कृतं ।। इदं हस्ताक्षरं पुस्तकं च श्रीमत्कृष्णावेणीसंगमदक्षिणप्रयागपश्चिमतटाकस्य ज्योतिषी-कुलकर्णिकस्य व्यंबकसूनोः वापूविज्ञाथ
र्वणाग्निहोत्रिण इदं पुस्तकं ॥ Reference - See No. 44/1884-87.
अथर्वपरिशिष्टानुक्रमणिका
and नक्षत्रकल्प No. 464 Size - 10 in. by 43 in.
Atharvaparisistanukramanika and Nakşatrakalpa
27 1892-95

Page #19

Kalpasūtras
Extent -10 leaves; 8 lines to a page; 32-34 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting bold, clear, legible and uniforms borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the portion: folios numbered in both margins; incomplete.
Age-Does not appear to be very old. Author - Not mentioned Begins -- fol. 10
॥ॐ नमो भथर्ववेदाय ॥ अथर्ववेदस्य द्वासप्ततिः परिशिष्टानि भवति । कौशिकोक्तानि ॥ नक्षत्रकल्पः कृत्तिका रोहिणी प्रथमं ॥
राष्ट्रसंवर्गः ।। राजप्रथमाभिषेकः ॥ पुरोहितकर्माणि ॥ etc. ___fol. 20 इति परिशिष्टानुक्रमणीका समाप्ताः ॥ Ends abruptly - fol. 10°
वि पासहिं सहमानं स्वाहेत्यनौ हुस्वा रसेषु संपातानातीय संस्थाप्प होमांस्ततर एनं प्राशयति रसानेव चेदस्मै करोस्यस्य पुण्याकीर्तिर्गत्युपनं पुण्याकीतिस्तिष्टति नास्मात्पुण्याकीर्तिरपक्रामति कीर्तिमान्प्रजया परामिः
प्रिया गृह Reference - See No. 44/ 1884-87.
•
" अपर्यवेदोपार्म
Atharvavedopākarma
40 No. 465
188487 Size -7 in. by 4g in. Extent - 29 leaves ; 9 lines to a page; 20 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear.
ance; handwriting bold, clear and legible; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; slightly brittle leaves; edges of the last few folios worn out; incomplete,
The Ms. contains पक्षादिकम, भष्टकाकर्म, चैत्रीपर्म etc.

Page #20

B. Gịhya and Other Works
Age - Appears to be old
Author - Not mentioned Begins fol. 1b.
श्रीगणेशाय नमः॥ ॐ प्रयच्छ प मिति सार्द्धपादेन पात्रं गृहाति। ऋचशेषेण पहिलनाति ममाग्ने वर्च इति सूक्तेन एकादश समिधो जुहोति ॥ तेन त्यां बतपत इति ऋचा पुनः एका समिदं जुहोति ॥ इति पौर्णमासीकम ॥ etc
fol. 100 इति दर्शपौर्णमासाभ्यां पावकयज्ञाः ॥ पक्षादिकर्म समाप्तः ॥ श्री श्रीः॥ _fol. 180 अष्टकाकर्म समाप्तः।
fol. 190 इति चैत्रीकर्म समातं ।। छ॥ Ends - abruptly fol. 29b
इति द्वासप्ततिः परिशिष्टानि इति सर्वे ग्रंथानुवाचनं करोति वा। यथा सावकाशाः ॥ मंत्रब्राह्मणयोः पंचदशमुपनिषदं प्रशस्त । तत्रापि वेदागानि ग्रंथियाम्याकरणनैरुतः भाचार्यः पंचसप्तशिष्याणि वेदवेदांगपाठकाः स्तन सर्वे ग्रंथा. नुवाच कर्तव्यः । कोपि किंचित्पठनी किंचित् अपठनीयं स्तुवानमने साम्बलउनीयं ॥ तत्र मंत्रेण संपूर्णःशर्षमनुवाकस्य
अभ्यायोत्सर्गोपाकर्म
* Adhyāyotsargopākarma
494 No.466
1883-84 Size -73 in. by 31 in. Extent - 27 leaves; 8-10 lines to a page; 22-25 letters to a line. Description -Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्रा'; old
in appearance; handwriting somewhat careless but clear and legible; edges of some folios worn out; folios numbered in
both margins; complete. Age - Saka 1748 Author - Not mentioned

Page #21

Kalpasūtras
Begins fol. 1a
श्रीगणेशाय नमः॥ अथाध्यायोत्सर्गोपाकर्म ॥ तत्र कृतनित्यक्रियः । यवतिलदर्भदूर्वापामार्गगोमयमृत्तिका ऋष्यर्थ गंधपुष्पधूपदीपनैवेद्याच्छादनसूत्रयज्ञोपवीतातांबूलानि गृहीत्वा प्रामादुदकशिष्यैरन्यैर्ब्राह्मणैरंम्यजलाशयं गत्वा तीरं प्रक्षाल्य तत्र मृतिक
विन्यस्य यथोक्तं शौचं कुर्यात् ।। etc. Ends - fol. 27a
ततो द्वीराचमनं ॥ अस्मिन्कृताध्यायोत्सगोंपाकर्ममध्ये यन्यूनातिरितं तत्सर्व गणपतिप्रसादात्परिपूर्णमस्तु ॐ तत्सत्ब्रह्मार्पणमस्तु ततो ब्राह्मणभोजनसंकल्पः ॥ छ शके १७४८ व्ययनामसंवत्सरे भाषाढ शुद्ध १० भृगुवारे समाप्त
तिनः कोटयोधकोटी च ॥ तीर्थानां भुवनत्रये ॥ आयाति कृष्णवेण्यायां कन्यास्थे च बृहस्पती॥ अश्वमेधफलं चैव लक्षगोदानजं फलं ॥ प्राप्नोति स्नानमात्रेण कृष्णाया कन्यगे गुरौ ॥
अध्यायोत्सर्गोपाकर्म
Adhyāyotsargopākarma
496 No.467
1883-84 Size - 12s in. by 4g in. Extent - 2 leaves ; 17 lines to a page; 64 letters to a line. Description - Modern paper with watermarks; Devanagari characters%3B
new in appearance; handwriting small but clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; incomplete.
Age - Modern Author - Not mentioned Begins fol. 1a
श्रीगणेशाय नमः ॥ अथोत्सर्जनमुपाकमंदिने प्रातः शुचौ देशे सुस्नातः स्यासीन...वम्य प्राणाना. यम्य देशकालौ स्मृत्वा मम अध्याप्याना चाधीता छंदादीनां यातयामतानिरासेनाप्यायनद्वारा श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थ एभिब्राह्मणैः सहोत्सर्जनाख्यं कर्म करिष्य इति संकल्प्य तत्र होम कत्तुं स्थंडिलोल्लेखनाद्यमिप्रतिष्ठापनांतं कर्म करिष्ये ॥ etc.

Page #22

B. Grhya and Other Works
Ends-fol 20
__ मामेक्षेष्टाः प्राच्यां दिशि देवो ऋत्विजो मार्जयंता दक्षिणस्यां दिशि मासाः पितरो मा० प्रतीच्या दि. गृहाः पशवो मा उदिच्याश्याप मोषधयो मार्ज उर्वायां दिशि यज्ञसंवत्सरः प्रजापतिमार्ज इति दिक्षु प्रोक्षयेत् अशाप्रैः स्वशिरसि मार्जयेत् ॥ तत्र मंत्रः भापो अस्मान्देषःश्रव नापत्रिष्टुप् मार्जने वि.
अध्यायोत्सर्गोपाकर्म
Adhyāyotsargopākarma. ..... प्रयोग
prayoga
- 495 No. 468
1883-84 Size - 88 in. by 5t in. Extent - 10 leaves; 10 lines to a page; 20 letters to a line. Description - Rough country paper; Devanāgari characters; old in - appearance; handwriting clear, legible and uniform; edges
slightly worn out; yellow pigment used for corrections; folios
numbered in both margins%3B complete. Age - Appears to be old Author - Not mentioned Begins-fol. 10
॥श्नीगणेशाय नमः ॥ श्रीगुरुभ्या नमः॥ तारकाख्यमहं ब्रह्म तनमामि परात्परं ॥
यत्कृपालेशतो मूका वाचस्पत्यं प्रयांति हि॥३॥ उत्सर्गोपाकर्माभ्यां विना वेदजपफलाभावात् उत्सर्जनोपाकर्मणी न्यायायेते॥ तदुक्तं प्रयोगपारिजाते
उत्सर्जनं च वेदानांमुपाकर्म तथैव च॥ .
भकृत्वा वेदजाप्येन फलं नाप्नोति मानवः ॥ etc. ... .... Ends - fol. 10b
अतः होमपूर्वकमुपाकर्म नियमेन कार्य ।। एतद्व्यतिरिक्तानां सर्वेषांमुत्सर्गकर्मकारिणां उत्सर्गविधिसूत्रेण उत्सर्ग कृत्वा समाप्तिं कृत्वा ततः ऋषिसमीपे एव पूर्ववत् अभ्यायादीनां पठनं ।। पठनेनैव स्वीकणसिद्धिः इति पूर्वग्रंथेनैव निश्चितोयः कृतः छ तत;

Page #23

Kalpasūtras
अनुष्ठानपद्धति
Anuşthānapaddhati (ौशिकोत)
(Kausikokta)
155 No. 469
1880-81 Size - 7 in. by as in. Extent - 1 leaf; 11 lines to a page: 26 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear.
ance; handwriting clear, legible and uniform; some portion of the right-hand border has been cut off; the left-hand border
ruled in double black lines : left slightly brittle; complete. Age - Appears to be old Begins - fol. 10 ..... ॐ तथा तृतीयेभ्याये प्रवज्याधिकणे चतुष्वपि वेदेषु । म प्रथमयशे नम
यझोस्ति ॥ चतुर्वेदे गृहणं कृतं । चतुर्णा वेदानां यज्ञार्थमुक्तं ॥ ...भाशकारेण
मथर्ववेदादि चत्वारि श्रृंगेति चत्वारो होत्रकाप्रतिवे...मिति ब्याख्याताः ।। etc. Ends - fol. 10
मत उत्तरे ब्रह्मलोका महांतोथर्षणामंगिरसां च सा गतिरथर्वणामगिरसांच सा गतिरिति ब्राह्मणं ॥२॥ इति कौशिको कानां कर्मणां विदुषां हितार्थाय मनुष्ठानपद्धति समाताः॥
अर्चाशुद्धिपद्धति
Arcāśuddhipaddhati
172 No. 470
Viśrāma (1) Size - 87 in. by 34 in. Extent - 20 leaves; 7-8 lines to a page; 28-30 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting careless and not uniform but clear and legible; borders of the first few folios ruled in double red lines and of the rest ruled in double black lines; yellow pig. ment used for corrections; folios numbered in both margins; edges slightly worn out; complete.

Page #24

Grhya and Other Works
Age - Samvat 1659 Author - Not mentioned Begins-fol 10
श्रीगणेशाय नमः॥ अथार्चायद्विप्रयोगः ॥ अथ पिंडिकास्थितानां देवताना दिमधिकृत्य प्रयोगं वक्ष्यामः॥ तत्र महोपघाताः श्वचांगलपतितरजस्वलामेभ्यसरासवसंसर्मप्रासादकरणव्यापारकर्तृत्वेन म्लेच्छाग्रंत्यजातयोवस्थितादेकारमा स्व.
मादिषु निमित्तेषु महाचर्चा शुद्धिं कुर्यात् । etc. Ends - fol. 190
एवं कृतेह जन्मनि जन्मांतरे च सार्वकालं निरंतर पाणोपमोगा महास्वस्त्ययनमाचक्षत बौधायनेनोक्तत्वादिति ।।
इति महा_शुद्धिपद्धतिः समाप्ता ॥ संवत् १९५९ पिंगलाब्दे पौषकृष्ण पंचम्यां लिखितं । ॥ श्रीरस्तु । then follows on fol. 20 The मर्चाशुद्धिसामग्री
A/1881-2
अवसाननिर्णय
Avasānanirņaya
58 No. 471 Size – 87 in. by 31: in. Extent - 2 leaves; 13 lines to a page; 32 letters to a line. Description -Modern paper; Devanagari characters; new appearance%3B
handwriting small but -clear, legible and uniform; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both mar
gins; complete. Age-Modern Author - Not mentioned Begins fol. 1a
श्रीगणेशाय नमः नमस्कृत्य च तं देवं शंकास्य सुवं प्रभु यस्य प्रसादादेवेश बुद्धिभेदो प्रभून्मम भवसानास्तु वक्ष्यामि यथा प्रा यथा श्रुताः मतेनैवे च सर्वेषां यथावदनुपूर्वशः etc.

Page #25

Kalpasūtras
Ends fol. – 20
अथ मर्यादा शतं चतुर्दशनवतिच्छृवसानानि भवति शतचत्वारि येकाशीस्यंत्यावसानत्र्यवसान-चतुरवसान-मध्यावसान-पंचावसान-परवसान-न. ...वसानानि इति अवसाननिर्णयः समाप्तः
श्री दक्षिणामूर्ति वा० छ छ छ
4
अश्वत्थामाविधि ..
Asvatthāmāvidhi No. 472
1895-981 Size - 8t in. by 4g in. Extent -44 leaves; 8-10 lines to a page; 22 letters to a line. Description - Modern paper with watermarks; Devanāgari characters ,
new in appearance; handwriting clear and legible but not
uniform; folios numbered in both margins; complete. Age - Saka 1745 Author - Not mentioned Subject - A manual of some rites Begins - fol. 10
॥श्रीगणेशाय नमः॥ ... अथ होमद्रयाणां मानं ॥ सारदतिलके ॥
होमद्रव्यस्य यन्मानं यस्य या वयोच्यते ॥ कर्षमानं घृतं हामे सुक्तिमानं पयस्मृतं ॥१॥ उक्तानि पंचगव्यानी साधुभिः परिकीर्तितम् ॥ तत्समं मधुदुग्धान्नं अक्षमात्रंमुदाहृतं ॥२॥ दधीप्रसृतिमात्रं स्याल्लाजास्युर्मुष्टिसम्मिता ।
पृथुगास्तत्प्रमाणास्युसक्तुयोपि तथोदितः ॥३॥ etc. Ends -- fol. 446
पितृभ्यस्थानमासितिनुजपात्रं न कुर्वते ॥ प्रथमे पितृपात्रे तु किं घेनुश्च दश्चदक्षिणे ॥ ५७ ॥ मंडपोच्छ्रयणे केचित् कुलदेशादिधर्मतः अश्वत्थस्मा विप्रोक्तो ज्ञेयो निश्नं सदा बुधैः ॥ ५८ ॥

Page #26

B.
Grhya and Other Works
इति अश्वत्थामाविधिसमाप्ताः ॥ शके १७४५ श्रीमुखनाम संवरे माहे कार्तीक राख ७ सप्तमि सोमे तहिने समातं ॥ छ । छ ।
Aśvatthodyāpanavidhi
अश्वत्थोद्यापनविधि
No. 473 Size - 11 in by 51 in.
38
1895-1902
Extent - 20 (eaves; 11 lines to a page; 35 letters to a line.
Description -Modern paper with watermorks%3 Devanagari characters,
new in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; folios numbered in
both margins; complete. Age - Śaka 1690 Author - Not mentioned Subject — The ceremony of raising a bank of earth round an Aśvattha. Begins — fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥ अश्वस्थनारायणाय नमः॥ मथाश्वत्थोद्यापन लिख्यते ॥ तत्र कालमाह शौनकः ॥ स्थापनादष्टमे वर्षे द्वादशैकादशेपि वा ॥ ततः कालत्रये शस्ते कुर्यात्तस्योपनायनं ।।। तथाच ॥ अथात्तरायणे श्रेष्टे गुरुशुक्रप्रकाशिते ॥ माधफाल्गुनवैशाखचैत्र मासि प्रशस्यते ।। न कुर्याच्छेदिते वृक्षे विधुदावाग्निनाहते। उद्यापन प्रकुर्वीत गुमे पत्रांकुरान्विते ॥ शुक्लपक्षे शुभः च सुवारतिथिलग्नके॥
चंद्रानुकूल्ये कत्तुश्च दिवा कुर्याच्च यत्नतः ॥ etc. Ends - fol. 200
पुत्रैविना न सुगतिश्च भवेश्वरार्णा दुःपुनरपिरथोभयलोकनाशः॥ एतद्विचार्य सुधिया तरवः पृथिव्यां पुत्राः पुराणविधिना परिकल्पनीयाः।।

Page #27

14
Kalpasútras
इति भवत्योद्यापनविधिः ॥ ॥ श्रीरस्तु । ॥ शके १६९० सर्वधारीनाम संवत्सरे मार्गशीषवदि चतुर्थी भौमवासरे तदिनी बोधं भट्टात्मजगोविंदभट्टकोनकरोपनामकस्य इदं पुस्तकं लिखितं ॥
मात्मार्थ ॥ परोपकारार्थ च ॥ ॥ अथ प्रतिकुलविधानं ।। हे पुस्तक मोरेश्वर सदाशिवभटपाठक यांसि मी स्वतां धर्मार्थ दिले सत्य सत्य शके १७३७ श्रावण शुद्ध ७
•
आज्यतन्त्र
Ajyatantra
114 No.474
1880-81 Size - 9t in. by 4g in. Extent -8 leaves; 10 lines to a page; 25 letters to a line. Description-Country paper; Devanagari characters%3 old in appear
ance; handwriting clear; legible and uniform; edges extremely worn out and torn; red pigment used for marking the verse numbers; white chalk used for corrections; folios numbered in right hand margins%3; foll. 5,6,7, missing incomplete.
Age - Appears to be old Author - Not mentioned Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ अथाऽयतंत्रमारभ्यते । आचमन प्राणायामः ॥ मद्य श्रीब्रह्मणोइत्यादिमासे पक्षे तिथौ भमुककर्मप्रारंभनिमित्तं भग्निस्थापनमहं करिष्ये ॥ त्यमूषु वातारमिंद्रमा मट्टैरिंद्र मर्माणि तेति स्वस्त्ययनं । त्यमूषु वाजिनं देव... जूतं सहोवानं तरुतारं रथानां । मरिष्ट. नेमि पृतनाजिमाशं स्वस्तये ताक्ष्यमिहा हुवेम ॥१॥ etc.
_fol. 90 इत्याज्यतंत्र ग्रहगणं ॥ Ends fol. 11a
मृत्युः प्रजानामधिपतिः समावतु ॥ अस्मिन् ... यमः पितॄणामधिपतिः समावतु ॥ अस्मिन् ॥१४॥ पितरः परे ते माव ... अस्मिन् ॥ १५॥ तता भवरे ते मावंतु ॥ अस्मिन् ॥ १६ ॥ ततस्ततामहार ... मावंतु ॥ अस्मिन्ब्रह्मण्यस्मिन्कर्मण्यस्यां पुरोधायामस्यां वित्यामस्यामाकूस्यामस्यामाशिष्यस्यां देवहूरयां स्वाहा ॥ १७॥ इत्याज्यमागौ पूर्वतंत्र ।
-
-
-

Page #28

.
B. Grhya and Other Works
15 आज्यतन्त्र and उपनयनकर्म
Ajyatantra and Upanayanakarma
115 No.415
1880-81 Size - 10d in. by 58 in. Extent - 34 + 1 leaves; 11 lines to a page; 30 letters to a line. Description -Country paper; Devanagari characters; old in appear
ance; handwriting bold, clear, legible and uniform: folios numbered in right-hand margins; yellow pigment used for corrections; edges of some folio slightly worn out; leaves brittle; fol. 1 repeated; the Ms. contains two works: -89754.
तन्त्र and उपनयनकर्म; the second work is incomplete. Age-Appears to be old Author - Not mentioned
Begins-fol. 10
। श्रीगणेशाय नमः॥ ॥ ॐ नमः अथर्ववेदाय ॥ माज्य । तंत्र लखिते ॥ .
आचमनं प्राणायाम अद्यत्यादि प्रयोगः मम य ममः मस्य गृहे गर्भाधान पुंसवनं सिमंतोनयन एकतंत्रेण कर्मतृकर्म प्रारभति मित्रं भनिस्थापनकाह करिष्ये ॥ etc.
fol. 7 अथ उपनयनकम लिख्यते॥
Ends-fol. 330
पृथिवीतिरतरिक्षं शांतिद्यौः शांतिरापः शातिरोषधयः शांतिवनस्पतयः शांतिर्विश्वे मे देवाः शांतिः सर्वे मे देवाः शांतिः शांतिः शांतीभिः वाभिः शांतिभिः सर्व सा तिमि समयामेहं यदिहरु घोरं यदिह घोरं यदिह क्रूरं यदिह पापं तच्छांतं तच्छिवं सर्वमेव शमस्तु नः १४ इति शांतिगण...भक्ष...
Atharvaṇatarpaņa
116
आथर्वणतर्पण
No. 476 Size - 78 in. by 4t in.
1880-81.

Page #29

16
Kalpasūtrrs
Extent - 5 leaves; 10 lines to a page; 26 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear.
, ance%3; handwriting clear, legible and uniform; folios numbered
in right-hand margins; complete.
Age-Samvat 1794
Author - Not mentioned
Begins — fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः॥ मथर्वणतर्पणविधि लिख्यते ॥
* स्नातोपस्पर्शनकाले भवगाद्यं देवतास्तर्पयति ॥ बसून मम ॥ वैभवणाय नमः। धर्माय नमः । कामाय नम । लोकाय नमः । देवाय नमः। वेदाय नमः।
ऋषिभ्यो नमः। अंगिरेभ्यो नमः । भोगिरेभ्यो नमः। etc. Ends-fol.50
आधामासि पुनयरायाथनो गृहीन् हविरत्रुसुप्रजसः सुवीराः । क्षमध्वं । स्वर्ग गन्छः । इति अथर्वणतर्पण समाप्तः। सं. १७९४ वर्षे पोषादि । भृगुवासरे। लि. दवेजीवणरामः।
भाथर्वणप्रमिताक्षरा
Ātharvaņapramitākṣarā
117 No. 477
1880-81 Size - 101 in. by 4g in. Extent - 19 leaves; 10 lines to a page; 30 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters: old in appear.
ance; handwriting clear, legible and uniform; red pigment used for marking certain portions of the text and the colo
phons; folios numbered in right-hand margins; complete. Age - Appears to be old Author - Vasudeva, son of Sripati Subject – Explanation of some Mantras

Page #30

B. Grhya and Other Works .
17
Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ सुविनयकामृततरंगचयां ग्रहसंग्रहामृततरंगचयां ॥ अधिदेवतादिसकलामृतगांनयनातिथीकृतवशीरथवा कृतगां ॥३॥ शिखिना जयंतमुखवास्तुगणां दशदिक्पतिप्रमुखदेवगणा नतदेववासुमुखदेवबुधः प्रमिताक्षरामिह नदामि बुधः ॥२॥ etc.
fol. 6a इति द्विवेदश्रीश्रीपतिकनिष्टननवासुदेवविरचितायां चतुःशाखीयप्रमिताक्षरातोविन्हतायामथर्वणप्रमिताक्षराया विनायकमंत्रव्याख्या समाप्त ॥
Ends - fol. 190
अथाश्विनोः ॥ अस्याथर्वा ऋषिः । प्रजापति स्त्रिष्टुप् छंदः ॥ अश्विनो देवता । .. पूजा. गः मंत्र ॥ सं चेन्नयाथो अश्विना कामिना सं च वक्षथः॥ सं वां भगासो
अग्मत सं चित्तानि योगः ॥ इति ॥५॥
इति श्रीद्विवेदश्रीश्रीपतिकनिषुतनयवासुदेव विरचितायामाथर्वणप्रमिताक्षरायां गणपत्यादिपंचकमंत्रव्याख्या समाप्त ।।
This is the only Ms. recorded by Aufrecht.
आपस्तम्बमन्त्रप्रश्न
Āpastambamantrapraśna
- 17 No. 478
1870-71 Size - 7} in, by 5 in. Extent -- 33 leaves; 11 lines to a page; 20-22 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear.
ance; handwriting somewhat careless but legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for
colophons; edges slightly worn out and moth-eaten; complete. Age-Samvat 1826 Author - Not mentioned Begins — fol. 1a
श्रीगणेशाय नमः ॥ हरिः ॐ प्रसुग्मंताधियसानस्य सक्षणिवरेभिवरा अभि षु प्रसीदतः ॥ भस्माकमिंद्र उभयं जुजोषति यत्सौम्यस्यांधसोवबोधति ॥ अन्यक्षरा ऋजवः संत पंथा येभिः
-

Page #31

Kalpasūtras सखायो यति नो वरेयं ।। समर्यमा सं भगो नो निनीयात्सं जास्पत्य सुखममा देवाः ॥
fol. 3° सोमः प्रथम षोडश ॥३॥
fol. 156 इति प्रथमपाठा समाप्तः॥. Ends - fol. 330
परि त्वाने परिमृजामि ॥ १७ ॥ सुश्रवः सुश्रवसं मा कुरु ॥ १८॥ योगे योगेतवत्सरं ॥ १९॥ भागंत्रासमगन्महि ॥२०॥ आयुर्दादेवजरसंवृणानः ॥२१॥ उष्णेन वाय उदकेनेहि ॥ २२ ॥ उष्णेन धाता ददातु उक ... श्च द्वाविंशतिः ॥छ॥ श्रीरस्तु ॥
इदं पुस्तकं मापस्तंबीयमंत्रपाठानाम्नोः लिखितं । संवत् १८२६ विरोधी संवत्सरे मार्गशिर्ष वद्य ६ सोमवारे लिखितं ॥ स्वार्थ परार्थ च ॥छ ॥॥
पुस्तकमिदं गीरिधर दशपुत्रोपनामकस्थ ॥ छ ।
आपस्तम्बगृह्यसूत्र
(गृहप्रश्न) No. 479
Apastambagshyasūtra
(Grhyaprasna)
10 1871-72
Size -81 in. by 31 in.
Extent - 18 leaves; 8-10 lines to a page; 25-30 letters to a line.
Description -Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्रा'%B
old in appearance; handwriting careless and not uniform but clear and legible; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; folios numbered in both margins; folios being torn pasted with paper-slips; the Ms. contains the Gphyapraśna only.
Age - Appears to be old Author - Apastamba Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ हरिः ॐ॥ अथ कर्माण्याचाराद्यानि etc. as in No. 11/1871-72

Page #32

B. Grhya and Other Works
19
Ends - fol. 180
उपनयनं म्याख्यामः etc. up to गृहप्रश्नः समाप्तः॥ as in No. 11/ ____1871-72 followed by श्रीरस्तु ।। Reference - See No. 11/1871-72
आपस्तम्बगृह्यसूत्र
Apastambagļhyasūtra (गृहप्रश्न)
(Grhyaprasna)
11 No. 480
1871-72 Size - 84 in. by 38 in. Extent -19 leaves; 6 lines to a pag:; 28-30 letters to a line. Description - Modern paper; Devanāgarij characters; new in appear.
ance; handwriting clear, legible and uniform; red pigment used for marking; folios numbered in both margins; the Ms. contains Gphyapraśna only. The Ms. is copied by one
Sivarama Yajnika, son of Nilakantha. Age - Samvat 1813; Saka 1679 Author - Apastamba Begins-fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः॥ अथ कर्माण्याचाराद्यानि गृह्यतउप्टायनपूर्वपक्षाऽहः पुण्याहेषु कायाणि यज्ञोपवीतिना प्रदक्षिण पुरस्तादुदग्वोपक्रमस्तथाऽपवर्गाऽपरपक्षे पित्र्याणि प्राचीनावीतिना प्रसव्यं दक्षिणोतोऽपवर्गो निमित्तावेक्षाणि नैमित्तिकान्यग्निमिध्वा प्रागप्रै भैरग्निं परिस्तीर्य प्रागुदगग्रैर्वा दक्षिणाप्रैः पित्र्येषु दक्षिणाप्रागो
क्तरेणाग्निं दर्भान्सस्तीर्य द्वंद्व न्यंचि पात्राणि प्रयुनक्ति etc. Ends - fol. 180
___ अथ कर्माण्याचारायानि गृह्यते ।। ११ । अथ कर्माणि सुहृदोथैनां वेद मधीत्य सोमंतोनयनदक्षिणप्रत्यप्रवणं मासि श्राद्धस्याष्टौ ॥ इत्यापस्तंबसूत्रे गृहप्रश्नः समाप्तः।। संवत् १८१३ व. श. १६७९ प्र. चैत्र शुक्ल १० बुधे अद्येहमिहिरपुरवास्तव्य कंडूलज्ञातीय याज्ञिकबह्मीभूतः भ श्री ५ नीलकंठात्मजेन याशिकशिवरामेण लिस्त्रितमापस्तंबगृह्यसूत्रे गृह्यप्रश्नः ॥ श्रीयज्ञपुरुषाय नमः ॥छ॥छ । सुरतपुरवासिना सूर्यापराव्हयविख्यातमहाराष्ट्रज्ञातीयेन नगनेत्रनिध्यके संवत्यलेखि

Page #33

20
Kalpasūtras
References -(1) Mss. -A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum:- .
___i, 50a; ii, 104; iii, 110. B - Descriptive Catalogues :- Bikaner Mss.
Cat. 284-5.. (2) Printed Editions:- Trans. S. B. E. Series Vol. 30.
आपस्तम्बगृह्यसूत्र
Apastambagļhyasūtra
3A
No.481
1886-92 Size - 8 in. by 43 in. Extent -11 leaves; 11-12 lines to a page; 40 letters to a line. . Description - Thin country paper; Devanagari characters; not very old
in appearance; handwriting clear and legible but not quite uniform; edges of some folios slightly worn out; complete.
Age - Does not appear to be very old Author - Apastamba Subject - Grhya ritual Begins -fol. 10
॥श्रीमते रामानुजाय नमः। श्रीहयग्रीवाय नमः। अथ आपस्तंबस्त्र गृह्यप्रश्नप्रारंभः।
अथ कर्माण्याचाराद्यानि गृह्यत उदगयनपूर्वक्षाहःपुण्याहेषु कार्याणि यज्ञोपवीतिना प्रदक्षिणां पुरस्तादुदग्वोपक्रमस्तेथापवर्गोपरक्षेपि ...। याणि प्राचीनावीतिना प्रसन्यं दक्षिणतोपवर्गो निमित्तावेक्षाणि नैमित्तान्यमिध्वा प्रागौर्दभैरग्निं परिस्तृणाति etc.
fol. 20 इति प्रथमः पटलः । Ends - fol. 11a
अथ कर्माण्याचाराद्यानि गृह्यते । अथ कर्माणि सुहृदोथैनामुपनयनं वेदमधीत्य सीमंतोनयनं दक्षिणाप्रत्यक्प्रवणं मासि श्राद्धस्याष्टौ । इत्यापस्तंबसूत्र
गृह्यप्रश्नः ।। श्रीविकानेरमध्ये ॥ लिखितम् ॥१०॥ References - see No. 11/1871-72

Page #34

B. Gịhya and Other Works आपस्तम्बगृह्यसूत्र
Āpastambagrhyasūtraविवरण
vivaraña
44 No. 482
1879-80 Size - 71 in. by 4g in. Extent - 46 leaves; 13 lines to a page; 28 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari eharacters with occasional
पृष्ठमात्राs; old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; edges slightly worn out; slightly moth-eaten also; complete.
A commentary on the Grhyasutras of Āpastamba. Age – Samvat 1560 Author - Karkopādhyāya. Earlier than 1100 A. D. (History of
Dharmaśāstra by P. V. Kane, p. 684).
Begins-fol. 10
॥ नमो गणेशाय । ॥ौतान्याधानादीन्युक्तानि कर्माणि । तदनंतरं स्मात्न्यनुविधीयते । तत्रैतदादिसूत्रं ॥ अथातो गृह्यस्थालीपाकानां कर्म व्याख्यास्यत इति शेषः । तत्रामथशब्द आनंतयेदृष्टव्यः । श्रौतानं विधानसमनंतरं स्मार्लान्यनुविधीयंत इति । etc. ___fol. 180 इति श्रीउपाध्यायकर्ककृतौ गृह्यभाष्ये प्रथमकांड परिसमाप्तमिति
॥छ। शुभमस्तु॥ Endes-fol. 460
अथासिंचंतु मरुतः समिंद्रः स बृहस्पतिः। समायमग्निः सिंचंतु प्रजया च धनेन चेत्यनेन मंत्रेण ॥ अथातः सभाप्रवेशनादि वाचा स्वा परिदधामीत्येवमंतं निगदव्याख्यातमिति ।। छ ।
कर्कोपाध्यायकृतौ गृह्यविवरण समाप्तमिति ॥ सं. १५६० वर्षे वैशापयदि
२ भौमे पुस्तकं लिखापितं ।। श्रीरस्तु ॥ शुभमस्तु ॥ छ । References - Mss. -A- Aufrecht's Catalogus Catalogorum :-i, 504.
For a described Ms. see R. Mitra, Notices No. 1679.
-
-
-

Page #35

Kalpasūtras
आपस्तम्बगृह्यसूत्रवृत्ति
Apastambagshyasūtravrtti called अनाकुला
called Anākulā
2 No.483
1866-68 Size -13 in. by 71 in Extent - 45 leaves; 15 lines to a page: 45 letters to a line. Description --Modern paper: Devanāgari Characters; blue in appear
ance; handwriting bold, clear, legible and uniform; red pigment used for marking: folios numbered in both margins; fol. 1 blank: slightly moth-eaten in the margins; the Ms. contains commentary on the Apastambagrhyasātra Patalas 1-8.
The Ms. is a bound copy and bears the embossed stamp
of the Elphinstone College Bombay. Age — Śaka 1789 Author - Haradattamisra Begins — fol. 20
श्रीगणपतये नमः नमो रुद्राय यद्गृह्यमापस्तंबेन निर्मितं
क्रियते हरदत्तेन तस्य वृत्तिरनाकुला अथ कर्माण्याचाराधानि गृह्मते द्विप्रकाराणि कर्माणि श्रुतिलक्षणानि भाचारलक्षणानि च। तत्र श्रुतिलक्षणानि व्याख्यातानि । अथेदानीं यानि कर्माणि विवाहप्रभृतीनि आचारात्प्रयोगाद् गृह्यते ज्ञायते न प्रत्यक्षश्रुतेः । तानि व्याख्या. FITH: 1 etc.
fcl. 90 इति गृह्यवृत्तावनाकुलायां प्रथमः पटलः । ३ ।
fol. 164 इत्यनाकुलायां द्वितीयः पटलः । Ends - fol. 46a
येषां पूर्वापरा अन्वचः प्रमीयते येभिमृतास्तेभ्यस्तदर्थ तेषां मृत्युशमनार्थमुत्सरं कर्म होममिमं कृत्वा परिषेचनांतेश्मानं परिधिमंतर्धानं मृत्युनिवारणं प्रतिष्ठापयत्युत्तरयर्चा । इमं जीवेभ्य इत्येतया अभ्यासः समातिसूचकः ॥ २३ ॥
इति हरदत्तमिश्रविरचितायां आपस्तंबीयगृह्यवृत्तावनाकुलायामुत्तममष्टमं पटलं।
बिंदुदुलिपिविसर्गवीथिका शृंगपंक्तिपदभेददूषणं
हस्तवेगजमबुद्धिपूर्वकं क्षतुमर्हथ समीक्ष्य सम्जनाः ।। शके १७८९ प्रभव नामसंवत्सरे मार्गशीर्ष शुक्ल २

Page #36

B. Grhya and Other Works
23 गुरुवारे लिखितमिदं पुस्तकं फाटक इत्युपनामकेन बबाजिना ॥ श्रीपरमेश्वरार्पण
मस्तु ॥छ छ छ छ References-(1) Mss.-A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :
i, 504; ii, 189b; some Mss. of this commentary are available in the Govt. Mss.
Library Madras. (2) Printed Editions :- 1 Mysore, G. O. Series; 2 with
extracts from the commentaries of Haradatta and Sudarsanācārya, Ed. by M. Winternitz Vienna, Alfred Hölder, 1887: 3 Do-by Pandit A. Chinnaswami Sastri, Benares, Chowkhamba Sanskrit Series 1928.
2B
आपस्तम्बशुल्बविवरण
Āpastambaśulbavivarañaप्रदीप
pradipa No. 484
A/1879-80 Size -98 in. by 38 in. Extent. -44 leaves; 10-11 lines to a page; 30-35 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari Characters; old in appear.
ance; handwriting clear and legible but not uniform; borders rnled in two double black lines; red pigment used for marking certain portions of the text; folios numbered in both margins: edges slightly moth-eaten; the Mss. contains Patalas 1-6.
Age -Samvat 1638
Author. - Sundararāja Subject - A commentary on the Apastambaśulbasūtra Begins — fol, 10
___ श्रीगणेशाय नमः ॥ गुरुभ्यो नमः॥ पितृचरणेभ्योनः ॥ श्रीविश्वनाथाय नमः॥ ॐ ॥ श्रीनृसिंहाय नमः॥
मापस्तंबेन योयं व्यरचि भवता शुल्बसंज्ञो गभीरः प्रश्नोर्थ तस्य भाष्यप्रभृतिषु कथित विस्तृतं वीक्ष्य कृत्स्नं ।

Page #37

Kalpasūtras
-
संक्षिप्योद्वोधनार्थ कुशिककुल निधेमधवार्यस्य यष्टुः पुत्रः शुल्बप्रदीपं विवरणमधुना सुंदरो निमिमीते ।
विहारयोगाव्यान्व्यास्यामः । विहारो विहरणं etc. Ends - fol. 440
अश्वमेधः प्राप्तश्चेदाहार ऊर्ध्वा विधामभ्यस्येत् । नेतरदाद्रियेतादितश्चेदाहरेदाहृत्य कृतानात्प्रत्याददीतेति ॥ इति सुंदरराजीये शुल्बप्रदीपे षष्ठः पटलः ॥ ॥श्रीनृसिंहार्पणमस्तु । संवत् १६३८ विरोधिनामसंवत्सरे आश्विने मासि शुक्ल
पक्षे प्रतिपदि गुरौ श्री-॥ शुभमस्तु सर्वजगतः ॥ श्रीविश्वेश्वरो जयति ॥ References -(1) Mss-A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :
i,51a; ii, 18903; iii, 11b. B-Descriptive Catalogues :- I. O. Cat. Nos. 4676-77; Mad. Triennial Cat. II. 1913-16,
R. No. 911 and R. No. 931 (d). (2) Printed Editions :- The Apastamba Sulbasutra with
the commentaries of Kapardiswamin, Kararuda; and Sundararāja, edited by Dr. Srinivasachar and Vidwan S. Narasimhacara xxix, 308, Mysore, Bibli. Sansk. 1931.
आपस्तम्बाह्निक No. 485
Apastambāhnika
24 1902-1907
Size -115 in by 4} in.
Extent – 20 leaves: 9 lines to a page; 40 letters to a line. Description - Countary paper: Devanāgari characters; old in appear
ance: handwriting clear, legible and uniform: borders ruled in two double red lines; edges worn out; folios numbered in
both margins ; slightly moth-eaten : complete. Age - Saka 1648 Author - Nilakantha, son of Govinda Subject — Rules for the performance of deity rites according to Āpa
stamba school.

Page #38

B. Grhya and Other Works Begins - fol. 10
श्रीविनायकाय नमः॥ निर्विघ्नमस्तु । गणेशं गिरीशं सूर्य विष्णुमंबां सरस्वतीं। आपस्तंबमनिन्नत्वा दृष्ट्वा तत्सूत्रवार्तिक । निबंधांश्च तथाचारं शिष्टानां चैव पद्धतिः ॥ अभट्टात्मजः श्रीमद्भगोविंदसूनुना ॥ भान्हिकं नीलकंठेन क्रीयते शिष्टतुष्टये ॥
आन्हिकं लिख्यते । तत्र रात्रे पश्चिमयामस्य तृतीयमुहूर्तों बास
इत्युच्यते । etc. Ends -- fol. 198
एवमान्हिकं प्रत्येत्वं कुर्यात् ॥
विष्णुर्योनि कल्पयतु त्वष्टा रुपाणि समधंय आरोहोरूमित्यनुवाक् ५ समावेशने जपेदन्यौ वैनामभिमंत्रयेत तु स्नातामृतुसमावेशने जपेद्विष्णुर्यो निमिति समर्थयांताभिमंत्रयते ॥
अणंभहात्मजश्रीमद्भगोविंदसूदन । सूत्रं सूत्रांतरं व्याख्यानिबंधाश्च यथामिति । शिष्टाचारं तथा दृष्ट्वा कृत्वा तैः स्सह संप्रति ॥ गेकुले। नीलकंठेन आपस्तंबान्हिकं कृतं ।।
श्रीसूर्यतुष्टये कृष्टशिवशिष्टेतुष्टोष्टतुष्टये आन्हिकं समाप्तं ॥ ॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तुः ।। विठ्ठलरायात्मजेन कृष्णरायेन लिखितं आन्हिकं समाप्त ॥ शके १६४८ विश्वावसुनाम संवत्सरे भाषाशुधचतुर्दश्यां तहिनि समाप्तः॥छ छ Then follows some verses.
13
आपस्तम्बीयोत्सर्जनोपा
Āpastambiyotsarjanopāकर्मप्रयोग
karmaprayoga No. 486
1871-72 Size - 7} in by 41 in Extent -28 leaves; 12-14 lines to a page; 20-25 letters to a line. Description - Modern paper with watermarks; Devanāgari characters'
new in appearance; handwriting small and clear but not uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the portion; folios numbered in both margins;
complete. . Age-Modern

Page #39

26
Author Not mentioned
Begins
- fol. 1b
Ends - fol. 280
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ बौधायनः ॥
प्राजापत्यानृषीन्सर्वान्कृत्वा दर्भमयान्नव इति ॥ तर्पयित्वा यथाशक्ति तर्पयेद्वंश उद्धरनिति ।। इदं च स्मार्तानौ कार्य ॥ तदाह शौनकः ॥ अध्यायोपाकृति कुर्यात्तोपासनवन्हिनेति ॥ etc.
आर्षाध्याय
No. 487
Size
-
Kalpasūtras
पाहि नो अग्न एकया ॥ पाह्यूर्ज द्वितीयया ॥ पाह्यजं तृतीयया ॥ पाहि गीर्भिश्चतसृभिर्वसो स्वाहा ॥ वसव इदं ॥ १७ ॥
इति हुत्वा ॥ पर्जन्यऽसूक्तं पठित्वा ॥ इत्थापस्तंबशाखीय उत्सर्जन - उपाकर्मप्रयोगः ॥
० ।। १५ ।।
यज्ञं पाहि विभावसो स्वाहा विभावसव इदं सर्व पाहि शतक्रतो स्वाहा । शतक्रतव इदं १६ ॥
147 in by 63 in
Extent – 5 leaves ; 12 lines to a page; 45 letters to a line.
Description - Smooth country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; yellow pigment used for corrections; complete.
-
Arṣādhyāya
3
1875-76
The portion probably appears to be a part of the authors work called Kathakagṛhyasutra.
Age Does not appear to be very old
Author
Laugākṣhi
Begins fol. 1a
ॐ अथाषध्याये लिख्यते ॐ अथायमार्षः प्रदेशो भव ऋषीणां नामधेयगोत्रानुधारणन्यन्यं यशस्यमायुष्यं पु... पुण्यं स्वर्गमित्यावक्ष ते यो हवा अविदितार्षेणाविदितब्राह्मणेन वा यज्ञे कारयते कुरुते वा स्थाणुमृच्छति गर्ते वा पतते प्र वा सीयते सर्वज्यानिं वा जीयते पापीयान्भवति etc.

Page #40

B. Grhya and Other Works
Bnds - fol. 50
शेषो देवपथीयानां पुरुषमेधाः पुरुषस्य नारायणस्य पितृमेधोर्यसस्यनाज्ञस्सर्वमेधो ब्रह्मणः प्रजापते ब्राह्मणानि सुमंतोः कश्यपस्य तदंतेवासिनं चोपनिषद्ब्रह्मणो यश्चानिरुक्तं यद्वा निरुक्तं
इति काठकलौनाक्षिसूत्रे आर्षाध्यायस्समाप्तः
आश्वलायनगृह्यकारिका
Āśvalāyanagrhyakārikā
11 A/1882-83
No. 488
Size - 97 in by 44 in.
Extent-41 leaves; 9 lines to a page: 35-40 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear.
ance; handwriting somewhat careless but clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; edges worn out; slightly moth-eaten; the Ms. contains Adhyāyas 1-4.
Age - Samvat 1735
Author - Jayanta. In Cal. San. College Cat. the work is ascribed to
Yallambhatta Subject - Gșhyasūtra of Āśvalāyana rendered into verse — Begins -- fol. 10
ॐ नमो श्रीगणेशाय ॥ भाश्वलायनमाचार्य नत्वा तद्गृह्यकर्मणां ॥ प्रयोगं वच्मि संक्षेपावृत्तिकारादिभाषितं ॥१॥ प्राणानायम्य संकल्प्य परितस्थंडिले शुचिः॥ ।
अधिकं वेषुमात्रं वा गोमयेनोपलिप्य च ॥ etc. fol. 50 इति आश्वलायनगृह्यकारिकासु स्थालीपाकप्रयोगः ॥छ । fol. 20° इति आश्वलायनगृह्यकारिकासु प्रथमोध्यायः समाप्तः ॥ fol. 30° इत्याश्वलायनगृह्यकारिकासु द्वितीयोध्यायः समाप्तः ॥ छ fol. 35° इत्याश्वलायनगृह्मकारिकासु तृतीयोध्यायः समासः॥ छ ।।

Page #41

28
Ends – fol. 410
अप नः शोशुचेत्याभिरष्टाभिः प्रत्यृचं ततः ॥ हुत्वा स्विष्टकृतं चाथ होमशेषं समापयेत् ॥ ब्राह्मणान्नोजयित्वैतां नो स्वस्त्यृद्धयादि वाचयेत् ॥ गोकांस्ये हृतवस्त्रं च त्रीणि तेभ्यो ददात्यथ ॥ २४ ॥
Kalpasūtras
इत्याश्वलायनगृह्यकारिकासु चतुर्थोऽध्यायः समाप्तः । इति आश्वलायनोकशाखायां जयंतमते कारिका समाप्तः । स्वस्ति संवत् १७३५ वर्षे श्रावणमासे शुक्लपक्षे ९ बुधे । जां हरीरामात्मजजयरामेन आश्वलायनगृह्यकारिका लिखितं । यादृशमिति ज्ञाया न मे...
आश्वलायनगृह्यकारिकाभाष्य
References – (1) Mss. - A - Aufrecht's Catalogus Catalogorum:i, 200b; ii, 110
-
...
Age - Śaka 1702
Author- Nārāyaṇa
Begins – fol. 1b
-
7
B Descriptive Catalogues :- Cal. Sans. College Des. Cat. Nos 438-39.
Asvalayanagṛhyakārikābhāṣya
177
A/1881-82
No. 489
Size – 113⁄4 in by 41s in
Extent – 148 leaves; 10 lines to a page; 36 letters to a line.
Description Modern paper wrth watermarks; Devanagari characters; new in appearance; handwriting clear and legible but not quite uniform; borders ruled in double red lines: red pigment used for marking; folios numbered in both_margins; the Ms. contains Adhyāyas 1-3.
Same as No. H-15 / 1871-72
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीगुरुदक्षिणमूर्तये नमः ॥ अविघ्नमस्तु ॥ नवा तमाश्वलायनमाचार्य सर्वकर्मायातारं ॥ यद्गृह्यकारिकार्थीयं तदनुग्रहतः समर्थ्यते क्वापि ॥

Page #42

Ends — fol. 148b
B. Grhya and Other Works
अध्ययनेकदेशस्पर्शिनां
तत्रादावाश्वलायनसूत्रमात्रेणैवाल्पव्युत्पत्तिमतां तदुक्तं तत्कर्मनिर्वाहो दुस्तर इति वृत्तिकृन्नारायणो वृत्तिमाकरोत्येतामेव वृत्तिं पुरस्कृत्य सूत्रार्थानुकूलान् जयंतादिकाचार्य कारिकाकारः क्रमेणैवेति कर्त्तव्यताकारिणीं कारिकां चकार ॥ etc.
प्रमादवशात् ॥ द्वयहं त्र्यहं दिनत्रयं वा पंचमहायज्ञा न कृताश्चेत्तदा तिस्रस्तंतुमतीर्हुत्वा चतस्रो वारुणीजपेत् ॥ अनंतरं पंचमहायज्ञाः कार्याः ॥ एवं दशद्वादशेहे निवृत्तेषु सत्सु चतस्रो वारुणीं हुत्वा अनंतरं तंतुमत्याश्च क्रमात्तिस्रस्तंतुमत्याश्चतस्त्रो वारुण्यश्च हुत्वा पंचमहायनाः कार्या इत्यर्थः ॥
इत्याश्रलायनकारिकाव्याख्याने तृतीयोध्यायः ॥ छ
शके १७०२ शाखरीनाम संवच्छरे मार्गेश्वरवद्यदशमी ॥ १० ॥ तदीनी पुस्तकं समाप्तः ॥ छ छ
आश्वलायनगृह्य कारिकाविवरण
No. 490
11
इदं पुस्तकं गंधोपनाम्ना रघुनाथभहस्येदं पुस्तकं ॥ छ यादृशं पुस्तकं... एवं वदति पुस्तकं ॥ छ ॥ त्यजेदुलेखनं क्षेत्रं पश्चिमे चतुरंगुलं ॥
याम्ये चोत्तरतश्चाष्टौ पूर्वे वेदांगुलं त्यजेत् ॥ १॥
29
Asvalayanagṛhyakārikāvivarana
15 1871-72
Size
10 in by 42 in
Extent – 167 leaves : 12-14 lines to a page ; 30-35 letters to a line. Description
1 - Country paper: Devanāgarī characters; old in appearance; handwriting clear and legible but not uniform; borders ruled in double red lines; red pigment used for colophons; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins: edges slightly worn out; the Ms. contains commentary on the āśvalayana Grhyakārikas Adhyāyas 1-3. The Ms. contains the text also.
Age-Samvat 1750: Śaka 1615
For a described Ms, of this work see No. 440 of the cal. Sans. College Des. Cat.

Page #43

'30
Kalpasūtras
Author - Nārāyana, pupil of Uhaderabhatta. Begins - fol. 1b
श्रीगणपतये नमः॥ नत्वा तमाश्वलायनमाचार्य सर्वकर्मयतारं।
यद्गृह्यकारिकार्थो यदनुग्रहः समर्थ्यते कापि ॥ १ ॥ तत्रादावाश्वलायनगृह्यसूत्रमात्रेणैवा ...... व्युत्पत्तिमता अध्ययनैकदेशस्पर्शिनां तदुक्ततत्तत्कर्मनिर्वाहो दुस्तर इति वृत्तिकृन्नारायणो वृत्तिमकरोत् ।। तामेव वृत्ति पुरस्कृत्य सूत्रार्थानुक्लान् जयंतादीन् विचार्य कारिकाकारः क्रमेणैव वेतिकर्तव्यताकारिणी कारिकां चकार etc.
fol. 89b इति आश्वलायनगृह्यकारिकाविवरणे प्रथमोध्यायः ॥ १॥
fol. 1584 इत्यावलायनकारिकाविवरणे द्वितीयोध्यायः समाप्तः । Ends - fol. 1666
दशाहं द्वादशाहं वा निवृत्तेषु तु सर्वशः। __ चतस्रो वारुणोर्तुत्वा कार्यस्तंतुमतश्चरुः । रिति ॥ ८६॥ अस्यार्थः ॥ प्रमादवशाहिनद्वयं त्रयं वा पंचमहायज्ञानकृताश्चेत्तदा तिस्रस्तंतुमतीर्तुत्वा चतस्रो वारुणीर्जपेत् अनंतरं तंतुमत्यश्च हुत्वा पंचमहायज्ञाः कार्या इत्यर्थः॥
इत्याश्वलायनकारिकाविवरणे गृह्यसूत्रे तृतीयोध्यायः ॥ संवत १७५०
शके १६१५ श्रीमुखसंवत्सरे चैत्रमासे शुद्धपक्षे Reference — Mss.-A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :- i, 57a;
आश्वलायनगृह्यकारिका with विवरण
Asvalāyanagļhyakārikā with Vivaraña
176 A/1881-82
No. 491
Size-11 in by51 in.
- Extent-140 leaves; 12 lines to a page: 40-42 letters to a line.
Description - Modern paper with watermarks; Devanāgari characters
new in appearance; handwriting clear, legible and uniform borders ruled in double red lines; folios numbered in right hand margins; the Ms. contains both text and the commentary, it contains Adhyāyas 1-3.
Same as No. 15/1871-72

Page #44

B.
Grhya and Other Works
31.
Age -modern. Author of the text — Jayanta
, of the comm. - Narayana Begins (text)-- fol. 10
आश्वलायनमाचार्य नत्वा तत्वातद्गृह्यकर्मणां ।
प्रयोगं वच्मि केषांचिद्वृत्तिकारादिभाषितं ॥ etc Begins (comm.)- fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ नत्वा तमाश्वलायनमाचार्य सर्वकर्मयंतारं। यद्गृद्रुह्यकारिकार्थो यदनुग्रहः समर्थ्यते क्वापि । १।
तत्रादावाश्वलायनगृह्यसूत्रमात्रेणैवाल्यव्यु ... त्तिमतां अध्ययनैवादेशस्
पर्शिनां तदुक्तं तत्तत्कर्म निर्वाहो दुस्तर इति वृत्तिकृन्नारायणे वृत्तिमकरोत् । etc. Ends ( text) - fol. 140a
चतस्रो वारूणीर्तुत्वा कार्यस्तंतुमतीश्वरुरिति ॥ Ends (comm.) - fol. 140a
अस्यार्थः । प्रमादवशादिनद्वयं त्रयं वा पंचमहायज्ञा न कृताश्चेत्तदा तित्रस्तंतुमतीर्तुत्वा चतस्रो वारुणीजपेत् । अनंतरं पंचमहायज्ञाः कार्याः। एवं दशद्वादशदिनाहे निवृत्तेषु सत्सु चतस्रो वारुणीर्तुत्वा अनंतरं तंतुमत्याच क्रमात्तिस्रस्तंतुमत्यः चतस्रो वारुण्यश्च हुत्वा पंचमहायज्ञाः कार्या इत्यर्थः॥
इत्याश्वलायनकारिकाविवरणे तृतीयोध्यायः ॥ श्री॥ भर्वात्रिरात्रं जुहुयादयाश्चेदा सप्तराना च मनस्वती च॥ एकादशाहे सह संतुमत्ये आ द्वादशाहे भवदग्निनाशः ॥ १ ॥ श्री ।।
आश्वलायनगृह्यपरिशिष्ट
Āśvalāyanagshya parisista 'No. 492
17
A/1879-80 Size - 91 in by 41 in. Extent -23 leaves; 12 lines to a page; 45 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting small and closely writen but clear, legible

Page #45

Kalpasūtras
and uniform; borders ruled in two double black lines } red pigment used for marking; folios numbered in both margins; edges slightly moth-eatan; the Ms contains Adhyāyas 1-3.
Same as No. 17/1919-24 Age - Samvat 1815 Author – Āśvalāyana Begins — fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ अथास्मिशाश्वलायनगृह्ये यानि कानिचिदन्यत्रोक्तानी etc. as in No 17/1919-24
fol 9b इत्यऽश्वलायनगृह्यपरिशिष्टे प्रथमोध्यायः १ ॥
fol 186 इत्याऽश्वलायनगृह्यपरिशिष्ट द्वितीयोध्यायः Ends. - fol. 230
तस्मादेकादशेति etc. up to नम आश्वलायनाय नम आश्वलायनाय १८, as in No. 17/ 1919-24 followed by इत्याश्वलायनगृहापरिशिडे तृतीयोघ्यायः ॥ श्रीराम ॥ शुभं शुभं शुभमस्तु सर्वजगतां श्रोरस्तु धर्मरस्तु मतिरस्तु ॥ ॐ नमो नारायणाय ॐ संवत १८१५
17
आश्वलायनगृह्यपरिशिष्ट Asvalāyanagěhyaparisista No. 493
1919-24 Size - 10g in by 4g in. Extent - 49 leaves; 8 lines to a page; 35 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not old in
appearance; this is a printed pothi: borders ruled in two double black lines; folios numbered in left-hand margins; leaves slightly brittle; the pothi contains Adhyāyas 1-3. This pothi was printed in Poona by Vāmanasāstri Bedarkar in Saka 1795.
Age-Saka 1795
Author - Āśvalāyana

Page #46

B. Grhya and Other Works
33
33
Begins fol. 26
श्रीगणेशाय नमः॥ भथास्मिन्नाश्वलायनगृह्म यानि कानिचिदन्यत्रोक्तानीहेछताचार्येणानुमतानि शापितानि यानि चोक्तप्रदर्शितक्रियाणि तानि सर्वावबोधाय यथावदभिधास्यामः कर्ता स्नातो धौतानावासा यज्ञोपवीत्याचांतः प्राङ्मुख आसीनो दक्षिणांगकारी समाहितो मंत्रांते कर्म कुर्वीत etc.
fol. 19 इत्याश्वलायनगृह्यपरिशिष्टे प्रथमोध्यायः॥
fol. 386 इत्याश्वलायनगृह्यपरिशिष्टे द्वितीयोध्यायः ॥ Ends — fol. 496
...श्के रुद्रमेव यजते स एव पशुपतिरिति शंतातीयं जपन्गृहमेत्य सर्पिपोदनं ब्राह्मणान्भोजयित्वाग्नी रुद्रः शर्वः पशुपतिरुपः शूली भवो महादेव इति नामभिरर्चयेदुद्रमेव वा यथासंभवमुद्दिशेत्स्वस्त्ययनं वाचयेदेवमेतानि कर्माणि यथोक्तं कुर्यात्सर्वाणि श्रेयांस्याप्नोति तदेतदाश्वलायनगृह्यपरिशिष्टं नम भाश्वला (यना) य नम आश्वला (यना) य॥ ८॥
इत्याश्वलायनगृह्यपरिशिष्ट तृतीयोध्यायः॥
॥ शके १७९५ श्रीमुखनामसंवत्सरे बेदरकरोपाव्हय-वामनशाक्षिणा
पुण्याख्यपत्तने सुविधाप्रकाशयंत्रे मुद्रितं References - (1) Mss.-A-Aufiecht's Catalogus Catalogorum :
____i,574; ii, 114, 1904; iii, 13a. B-Descriptive Catalogues :- Cal. Sam. Coll.
Cat. Nos. 441-43; Mad. Des. Cat. No. 1162. (2) Printed Editions:-1. Bibliotheca Indica Series, 1869,
printed with the Āśvalāyanagshyasūtra; 2. Edited by Vāsudeva Sarmā Pansikar, Nirnaya Sāgara Press, Bombay 1894; 3. Lith
Ms. form, ff 50, Vrttaprakasa Press, Poona, 1885.
आश्वलायनगृह्यसूत्र
Asvalāyanagrhyasūtra
9
No. 494
A/1879-80
Size -11g in by 38 in Extent - 17 leaves ;19 lines to a page; 45 letters to a linę.

Page #47

Kalpasūtrrs
Description Modern paper with watermarks; Devanagari characters; new in appearance: handwriting small but clear and legible; borders ruled in two double red lines; red pigment used for marking, yellow pigment used for corrections: folios numbered in both margins; the Ms. contains Adhyāyas 1-3. Age - Modern.
Author
Begins
34
-
-
Aśvalayana
fol. 1b
श्रीगणेशाय नमः ॥ हरिः ॐ ३ म् ॥
उक्तानि वैतानिकानि गृह्याणि वक्ष्याम etc. as in No 18 / 1919-24
fol. 100 इत्याश्वलायनगृह्यसूत्रे प्रथमोध्यायः ॥ fol. 13b इत्याश्वलायनगृह्यसूत्रे द्वितीयोध्यायः ॥
Ends – fol. 170
वाचयति प्र यो वां मित्रावरुणेति च द्वे अथैनमन्वीक्षेताप्रतिरथशाससौपर्णैः प्रधारयंतु मधुनो घृतस्येत्येतत्सौपर्णं सर्वा दिशोनुपरियायादादित्यमौशनसंसावस्थाय प्रयोधयेदुपश्वासय पृथिवीमुत धामिति तृचेन दुंदुभिमभिमृशेदवसृष्टा परा पतेतीपूविसर्जयेद्यत्र बाणाः संपतीति युध्यमानेषु जपेत्संशिष्याद्वा शिष्याद्वा १२
इत्याश्वलायनगृह्यसूत्रे तृतीयोध्यायः समाप्तोयम् ॥ यादृशी पुस्तकं दोषो न विद्यते ॥ छ छ छ ॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥ लेखकपाठकयोः शुभं भवतु श्रीमहालक्ष्मीमल्लिनाथ प्रसंनोस्तु ॥
References — see No. 60 / 1895-19.2.
....
Asvalayanagṛhyasūtra
आश्वलायन गृह्यसूत्र
No. 495
Size - 81⁄2 in by 33 in
Extent – 33 leaves; 8 lines to a page; 30 letters to a line.
Description - Modern paper with watermarks: Devanagari characters; new in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections: white chalk also
75
A/1881-82

Page #48

B. Grhya and Other Works
35
used; folios numbered in both margins; the Ms. contains Adhyāyas 1-3 and the 4th incomplete.
Age -- Modern Author - Āśvalāyana Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥ हरिः ओ ३ म् ॥ ॥ उक्तानि वैतानिकानि गृह्याणि etc. fol. 166 इत्याश्वलायनगृह्यसूत्रे प्रथमोऽध्यायः समाप्तः ॥१॥ fol. 226 इत्याश्व० सूत्रे द्वि० २ अध्यायः ॥२॥
fol. 296 इत्याश्वलायनगृ०सूत्रे तृ. ३ऽध्यायः ॥३॥ Ends abruptly - fol. 33a
दक्षिणाद्वारपक्षात्प्रक्रम्याविच्छिन्नामुदकधारां हरेत्तुं तन्वत्रजसो भानुमन्चीहीत्योत्तरस्मादथाग्निमुपसमाधाय पश्चादस्यानदुहं चर्मास्तीर्य प्राग्रीवमुत्तरलोम तस्मिन्नमात्यानामारोहयेदारोहतायुर्जरसं वृणाना इतीमं जीवेभ्यः यरिधि दधामीति परिधि परिदध्यादतर्मृत्युं दधतां पर्वतेनेत्यश्मानमुत्तरतोग्नेः कृत्वा परं मृत्यो अनुपरेहि पंथामिति चतसृभि प्रत्यूचं हुत्वा यथाहान्यनुपूर्व भवंतीत्यमात्यानीक्षत युवतयः पृथक् पाणिभ्या दर्भतरुणकैर्नवनीतेन चांगुष्ठोपकनिष्ठिकाभ्यामक्षिणी भाज्यपरांचो विसृजेयुरिमा नारीरविधवाः सुपत्नीरित्यंजना
ईक्षेता References - see No. 60/1895-1902.
68
आश्वलायनगृह्यसूत्र
Asvalāyanagļhyasūtra No. 496
1884-87 Size -8 in by 318 in. Extent -- 36 leaves; 9 lines to a page; 28 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting clear, legible and uniform: borders ruled in double red lines: red pigment used for marking; yellow pig. ment used for corrections; edges worn out; slightly moth-eaten; folios numbered in both margins; modern paper used for folt. 32 and 333; the Ms. contains Adhyayas 1-4.

Page #49

36
Kalpasūtras
Age-Saka 1694 Author - Āśvalāyana Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ ॐ उक्तानि वैतानिकानि गृह्याणि वक्ष्याम etc. as in No. 18/1919-24 fol. 174 इत्याश्वलायनगृह्यसूत्रे प्रथमोध्यायः॥ fol. 226 इत्याश्वलायनगृह्यसूत्रे द्वितीयोध्यायः॥ fol. 29a इत्याश्वलायनगृह्यसूत्रे तृतीयोध्यायः ॥ एषद्धोत्रतधरध्वमिति etc. up to शौनकाय नमः शौनकाय ॥९॥ as in No. 18/1919-24 followed by इत्याश्वलायनगृह्यसूत्रे
चतुर्थोध्यायः ॥ Ends -- fol. 356
श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥ पुस्तका कटिका बाळा परहस्ता गता गताः॥ कदाचित्पुनरायाता भ्रष्टघ्रष्टा च मर्दिता ॥१॥ अर्जितं भूरिकष्टेन पुस्तकं यच्च तन्मया ॥ हर्तुमिच्छतु यः पापी तस्य वंशक्षयो भवेत् ॥ २ ॥छ॥
सके १६९४ नंदननामसंवत्सरे कार्तिकशुक्ल द्वितीयां सोम्यवासरे तरिने श्रीक्षेत्री पांडुरंगभटरूपलगेन लिखितं ।। समातोयं गमत् ॥
अदृष्टदोषोन्मतिविभ्रमाद्वा यत्किचिदूनं लिखितं मया वा । तत्सर्वमार्यैः परिशोधनीयं कोपन्न कुर्यात्खलु लेखनस्य ।।
इत्याश्वलायन गृह्यसूत्र समाप्तः ।। References - see No. 60/1895-1902.
आश्वलायनगृह्यसूत्र
Ašvalāyanagshyasūtra
60 No.497
1895-1902 Siza-88 in by 4 in. Extent-36 leaves%
39 lines to a page; 25-28 letters to a line. Description - Modern country paper; Devanāgari characters; not very
old in appearance: handwriting clear, legible and uniform

Page #50

37
B. Grhya and Other Works
borders ruled in two double red lines; red pigment used for marking the portion; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; edges of some folios slightly worn out; the Ms. contains ādhyāyas 1-4.
Age Does not appear to be very old
Author
Aśvalāyana
-
Begins – fol. 18
-
श्रीगणेशाय नमः ॥ ॐ म् ॥
अनग्नौ
वैतानि गृह्याणि वक्ष्यामस्त्रयः पाकयज्ञा हुताऽअग्नौ हूयमाना प्रहुता ब्राह्मणभोजने ब्रह्मणि हुता अथाप्यृच उदाहरंति etc. fol. 15b इत्याश्वलायनगृह्यसूत्रे प्रथमोऽध्यायः समाप्तिमगमत् ॥ छ ॥ श्रीशिवसांबप्रसन्न ॥ छ ॥
fol. 229 इति गृह्यसूत्रे द्वितीयोध्यायः ॥
fol. 286 इति गृह्यसूत्रे तृतीयोध्यायः छ ॥ श्री ॥
Ends - fol. 366
स एष शूलगवो धन्यो लोक्यः पुण्यः पुत्र्यः पशव्य आयुष्यो यशस्य इष्ट्वा मुत्सृजेवानुसृष्टस्यान्महापशुर्भवतीति विज्ञायते शंतातीयं जपन्गृहानियारपशूनामुपताप एतमेव देवं मध्ये गोष्टस्य यजेत स्थालीपाकं सर्वहुतं बर्हिराज्यं चानुप्रहृत्य धूमतो गा भानयेच्छंतातीयं जपन्पशूनां मध्यमियान्मध्यमियान्नमः शौनकाय नमः शौनकाय ॥ ९ ॥ ९ ॥ छ ॥
इत्याश्वलायनसूत्रे गृह्यचतुर्थोध्यायः समाप्तः
References – (1) Mss. – A - Aufrecht's Catalogus Catalogorum :- 1,560; ii 114, 190° ; iii, 13.
B-Descriptive Catalogues : - I. O. Cat. Nos. 248-53 and 4544-49.
(2) Printed Editions :- 1 Translated by H. Oldenberg S. B. E. 29; 2 Ed. by Prof. Max Müller ZDMG 9; 3 Ed. by A. F. Stenzler, Leipzig, 1864; 4 with comm. of Nārāyana, ed. by Ramanarayana Vidyaratna and Anandehautva Vedantavagisa, Calcutta 1869 Bib. Ind. Series. 5 Ed. by Vasudeva sarma Panshikar N. S. Press, Bombay, 1894.

Page #51

38
Kalpasūtras
आश्वलायनगृह्यसूत्र
No. 498
Size-77 in by 4 in.
Extent – 34 leaves : 9 lines to a page; 30 letters to a line.
Description 1 - Modern paper with watermarks; Devanāgari characters; new in appearance; handwriting beautiful, clear, legible and uniform; borders ruled in two double red lines; red pigment used for marking; folios numbered in both margins; white chalk used for corrections; the Ms. contains 1-4 Adhyāyas. Age-Śaka 1794
Author - - Āśvalayana
Begins – fol. 16
Ends fol. 336
Āśvalayanagṛhyasutra
श्रीलंबोदराय नमः ॥
ॐ उक्तानि वैतानिकानि गृह्याणि वक्ष्यामस्त्रयः पाकयज्ञा हुता भ हूयमाना अनौ प्रहुता ब्राह्मणभोजने ब्रह्मणि हुता अथापृच उदाहरंति यः समिधा य आहुती यो वेदेनेति समिधमेवापि श्रद्दधान / आदधन्मन्येत यज इदमिति नमस्तस्मै य आहुत्या यो वेदेनेति विद्ययैवाप्यस्ति प्रीतिस्तदेतत्पश्यंनृषिरुवाच ॥ etc.
fol. 100 इत्यश्वलायनगृह्यसूत्रे प्रथमोऽध्यायः ॥
fol. 216 इस्याश्वलायनगृह्यसूत्रे द्वितीयोऽध्यायः ॥ २ ॥ fol. 276 इत्यश्वलायनगृह्यसूत्रस्य तृतीयोऽध्यायः ॥ ३ ॥
18
1919-24
References — see No. 60 / 1895-1902.
शेतातीयम्जपन्गृहानियात्पशूनामुपतापं एतमेव देवं मध्ये गोष्टस्य यजेत्स्थालीपाकं सर्वहुतं बर्हिराज्यं चानुप्रहृत्य धूमंतोगा आनयेच्छंतातीय जपन्पशूनां मध्यमियान्मध्यमियान्नमः शौनकाय नमः शौनकाय ॥ ९ ॥
इत्यश्वलायनगृह्यसूत्रे चतुर्थोऽध्यायः समाप्तः ॥ ४ ॥
इदं पुस्तकं शालिवाहनशके १७९४ अंगिरानाम संवत्सरे कार्तिकशुक्लगुरुवासरे ने ज्योतिषोपनामक- दिनकरसुत - गोपालेन भागानगरपतने शालिंबडास्थाने लिखितं || स्वार्थ परार्थं च ॥
तैलाद्रक्षे ... यत्नेन परिपालयेत् ॥ १ ॥

Page #52

B. Grhya and Other Works
39
आश्वलायनगृह्यसूत्र
Ašvalāyanagshyasūtra
8 No. 499
Visrama (i) Size - 94 in by 3} in. Extent - 20 leaves; 11 lines to a page; 36 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters: old in appear
ance; handwriting clear, legible and uniform: red pigment used for marking; edges slightly worn out; folios numbered
in right-hand margins; the Ms. contains Adhyāyas 1-4. Age - Saka 1514 Author - Asvalayana Begins--fol. 10
श्रीगणाधिपतये नमः ॥ उक्तानि वैतानिकानि गृह्याणि वक्ष्याम etc. as in No. 18 / 1919-24 fol. 76 इत्याश्वलायनसूत्रप्रथमोध्यायः ।। fol. 12b इत्याश्वाला ॥२॥
fol. 164 इत्याश्वलायनसूत्रे ॥ ३ ॥ Ends-fol 206
एद्वोत्र तरध्वमिति etc. upto नमः शौनकाय नमः शौनकाय ।। as in No. 18/1919-24 followed by इत्याश्वलायनसूत्रे गृह्यस्य चतुर्थः॥४
समाप्तेदं सूत्रं ॥ छ ॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु॥ शके १५९४ विरोधीनामसंवत्सरे
भाषढशुक्लतृतीया हिने लिखितं त्रिंबकभटात्मज ... References - See No. 60/1895-1902.
आश्वलायनगृह्यसूत्रवृत्ति No. 500 Size -118 in by 8 in.
Asvalayanagrhyasutravrtti
40 1868-69
Extent-42 leaves%3; 18 lines to a page; 50 letters to a line.

Page #53

40
Kalpasūtras
Description-Modern paper with watermarks; Devanagari characters%3B
new in appearance; handwriting clear; legible and uniform; borders ruled in double black lines, yellow pigment used for corrections: folios numbered in both margins; the Ms. contains
commentary on the Āśvalāyanagrhyasūtra-adhyayas 1-4. Age ... Saka 1791
Author - Nārāyana
Begins fol. 10
श्रीगणेशाय नमः शुभमस्तु । भाश्वलायनमाचार्य प्रणिपत्य जगदुरुं॥ देवस्वामिप्रसादेन क्रियते वृत्तिरीदृशी॥१॥ उक्तानि वक्ष्यामः॥
वैतानिकान्युक्तानि गृह्माणि अतःपरं वक्ष्यामः ॥ वितानोनीनां विस्तारस्तत्र भवानि वैतानिकानि बन्दग्निसाध्यानि कर्माणीत्यर्थः ॥ गृहनिमित्तो गृणास्तत्र भवानि कर्माण्यपि लक्षणया गृह्याणीत्युच्यते । गृहशब्दो भार्यायां शालायां च वर्तते ॥ तथा सगृहो गृहमागत इति ॥ etc.
fol 176 इत्याश्वलायनगृह्यविवरणे नारायणभट्टीययां वृत्तौ प्रथमोध्यायः॥ fol. 236 इत्याश्वलायनगृह्यनारायणीयवृत्तौ द्वितीयोध्यायः॥
fol. 28 इत्याश्वलायनगृह्ये नारायणीयायां वृत्तौ तृतीयोध्यायः ॥ Ends - fol. 42a
अध्यायांतलक्षणार्थ द्विवचनं । नमः शौनकाय नमः शौनकाय । शौनकनमस्कारस्तत्प्रसादेनेदं गृह्यशास्त्रमस्माभिः प्रणीतं । तच्च समाप्तिमितिज्ञापनार्थ
आश्वलायनकं गृह्यमित्थं वै विवृतं मया। सनिसारं तु वै गृह्यमसारं त्यज्यतामिति ।।
इस्याश्वलायनगृह्यविवृत्तौ नारायणीयायां चतुर्थोध्यायः ॥ Then follows अथ बहुचामाचार्यांतरमतेन सपिंडीकरणप्रयोगं वक्ष्यामः सौकर्याथ etc. fol. 420 आश्वलायनगृह्यस्य भाष्यं भगवता कृतं ॥
देवखामिसमाख्येन विस्तीर्ण तत्प्रसादतः ॥ दिवाकरद्विजार्यस्य सूनुना नैध्रुवेण वै॥ नारायणेन विप्रेण कृतेयं वृत्तिरीद्दशी ॥छ ।
शके १७९१ शुक्ल नाम संवत्सरवैशाखवद्यदशमी स्थिरवासरे समातं ॥ छ। References. - (1) Mss.-A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :
i,56%; ii, 114, 1904 ; iii, 13a

Page #54

B. Grhya and Other Works
B-Descriptive Catalogues:- Cal. San. Coll.
Des. Cal. No. 444, 445, 448 and 621 (1st Adhy).
आश्वलायनगृह्यसूत्रवृत्ति Āśvalāyanagshyasūtravrtti No. 501
1895-1902 Size - 94 in. by 4} in. Extent -95 leaves; 10 lines to a page; 40 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear.
ance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in two double black lines; edges extremely worn out and motheaten; leaves extremely brittle; yellow pigment occasionally used for corrections; the Ms. contains commentary on Asval. āyanagļhyasūtra Adhyāyas 1-4.
Age - Appears to be fairly old
Author - Nārāyana
Begins-fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ आश्वलायनमाचार्य प्रणिपत्य जगढुंहे।
देवस्वामिप्रसादेन क्रियते वृत्तिरीदशी। उक्तानि वक्ष्यामः॥ वैतानिकान्युक्तानि गृह्याणि अतःपरं वक्ष्यामः etc. fol. 390 इत्याश्वलायनगृह्यविवरणे नारायणीयायां वृत्तौ प्रथमोध्यायः fol. 55a इत्याश्वलायनगृह्यनारायणीयवृत्तौ द्वितीयोध्यायः॥
fol. 67a इत्याश्वलायनगृह्ये नारायणीयायां वृत्तौ तृतीयोध्यायः ॥ Ends - fol. 95a
अध्यायांतलक्षणार्थ द्विवचनं । नमः शौनकाय नमः शौनकाय । शौनकनमस्कारस्तत्प्रसादेनेदं गृह्यशास्त्रमस्माभिः प्रणीतं तच्च समाप्तमिति ज्ञापनाथ।
पाश्वलायनकं गृह्यमित्थं वै विवृतं मया। सद्धिः सारं तु वै ग्राह्यमसारं त्यज्यतामिति ॥
-6

Page #55

Kalpasūtras इत्याश्वलायनगृह्यविवृतौ नारायणीयायां चतुर्थोध्यायः ॥ Then follows ...... अथ बहवृचार्यातरमतेन सपिंडीकरणप्रयोगं वक्ष्यामः सौकर्यार्थ etc. References – See No. 51 /1895-1902.
25
आश्वलायनगृह्यसूत्रवृत्ति Asvalāyanagrhyasātravrtti No. 502
1902-1907 Size - 8 in. by 4 in. Extent -104 leaves; 9 lines to a page; 25 letters to a line. Description - Modern paper with watermarks; Devanagari characters%3B .. ' not very old in appearance; handwriting clear, legible and .... uniform; folios numbered in both margins: edges slightly
moth-eatan; the Ms. contains commentary on Asvalayana
gshyasūtra Adhyāyas 1 and 2. Age -- Modern Author - Narayana Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीगुरुभ्यो नमः ॥ श्रीसरस्वत्यै नमः ॥ हरिः ॐ ॥ आश्वलायनमाचार्य प्रणिपत्य जगद्गुरुं. ।। देवस्वामिप्रसादेन क्रियते वृत्तिरीद्दशी ॥१॥
उक्तानि वैतानिकानि गृह्याणि वक्ष्यामः | etc. ... fol. 68b इत्याशक्यनगृह्यविवरणे नारायणीयायावृत्तो प्रथमोध्यायः ।। Ends - fol. 1034
आसांगवामगुरुगविनां संथानुपतिष्टेताहरहः। भूतास्थेति । गुरुणावस्तासु तिष्टंति चेनोपतिष्टेत ।। सर्वत्र स्थित्वैवोपस्थेयं । नोपविश्या तथा चोक्तं । उभयस्थानं तदेव स्थान प्रणतिस्थानसंयुत्तमिति । .....
शमयिजानीध्वमिति सरकृते देववक्तव्यं । अध्यायपरिसमाप्ये लक्षणार्थद्विर्वचनं ।
इत्याश्वलायनगृह्यविवरणे नारायणीयायां वृत्तौ द्वितीयोध्यायाः ॥ अथातः पंचमहायज्ञाः नाम यज्ञावक्ष्यंत इत्यार्थः । इत्येत इत्याह । देवयज्ञो भूतयेशाः

Page #56

B. Grhya and Other Works पितृयज्ञो मनुष्ययज्ञ इति । तेषां स्वरूपमाह । ...... अथेष्टतंत्रपरिहारार्थो ब्रह्मयज्ञस्योपदेशः। तनतद्युक्तं । तत्र भेदस्यां सिद्धत्वात् । पंचयज्ञा इत्यादि । तमूळत्वेच सति कथं तत्र भेदसंभवं । तस्माद्वैश्वदेवादया एव पं (च) यज्ञा
इतिः
References - See No. 40/1868-69.
आश्वलायनगृह्यसूत्रवृत्ति
Āśvalāyanagļhyasūtravrtti No. 503
Visrāma (ii) Size - 14 in. by 5t in. Extent - 90 leaves; 10 lines to a page; 48 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear legible and uniform; borders ruled in double red lines; folios numbered in both margins, the Ms. contains commentary on Āśvalāyanagshyasūtra
Adhyāyas 1-4. Age-Saka 1691 • Author - Narayana 'Begins - fol. 10
॥ श्रीमन्महागणाधिपतये नमः ॥ आश्वलायनमाचार्य प्रणिपत्य जगद्गुरुं देवस्वामिप्रसादेन क्रियते वृत्तिरीदृशी॥ उक्तानि वैतानिकानि गृह्याणि वक्ष्यामः ।। etc. fol. 54° इत्याश्वलायनगृह्यनारायणीयवृत्तौ द्वितीयोध्यायः छ ..
fol. 664 हत्याश्वलायनगृह्यनारायणीयायां घृत्तौ तु (ती) - योध्यापा
समाप्तिमगमत् ॥ छ छ छ Ends-fol. 890
अध्यायांतलक्षणार्थ द्विवचनं नमः शौनकाय नमः शौनकाय शौनकनमस्कार तत्प्रसादेनेदं गृह्यशास्त्रमस्माभिः प्रणीतं तच्च समाप्तमिति ज्ञापनार्थ
आश्वलायनकं गृह्यमित्थं वै विवृतं मया . . .. सद्भिः सारं तु वै ग्राह्यमसारं त्यजतामिति इत्याश्वलायनगृह्य विवृतौ नारायणीयायां चतुर्थोध्यायः

Page #57

Kalpasūtras Then follows मथ बढ़चाचार्यातमतेन सपिंडीकरण प्रयोगं वक्ष्याम: etc. fol. 900 भाश्वलायनगृह्यस्य भाष्यं भगवता कृतं
देवस्वामिसमाख्येन विस्तीर्ण तत्प्रसादतः १ दिवाकर द्विजार्यस्य सूनुना नैध्रुवेण वै
नारायणेन विप्रेण कृतेयं वृत्तिरीत्शी २ ॐ तत्सत् ब्रह्माणमस्तु श्रीशालिवाहनशके १६९१ विरोधिनाम संवत्सरे भाषाढशुद्धप्रतिपदायां इदं पुस्तकलेखन समाप्तं ॥ हस्ताक्षर माणको गिर
माजी उपनाम कानडे ॥ छ । छ॥ References - see No. 40/1868-69.
आश्वलायनगृह्यसूत्रटीका Ašvalāyanagrhyasūtratikā called विमलोदयमाला
called Vimalodayamāfa
178 No. 504
A/1881-82 Size - 114 in. by 54 in. Extent - 57 leaves ; 11 lines to a page; 35 letters to a line. Description - Modern paper with watermarks; Devanāgari characters;
new in appearance; handwriting clear, legible and uniforma, red pigment used for marking; folios numbered in both margins; the Ms. contains commentary on Asvalayanagrhyasūtra Adhyāyas 1-4.
Same as No. 45/1899-1915. Age - Saka 1705 Author - Jayantaswami Begins — fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ - प्रणिपत्य जगनाथं शंकर त्रिपुरद्विषं etc. as in No 45/1899-1915
fol. 310 माश्वलायनगृह्यस्य जयतस्वामिनः कृतौ विमलोदयमालायां प्रथमोध्याय ईरितः॥
fol. 404...द्वितीयोध्याय ईरिवः ।

Page #58

B. Grhya and Other Works
Ends - fol. 560
बदात्मनः पशूनां etc. up to चतुर्थोध्याय ईरितः॥ as in No. 45/ 1899-1915 followed by शके १७०५ शोभकृतनामसंवत्सरे कार्तिकशुद्धएकादशी तदिनी समाप्तं । श्रीराम ॥ जयराम ॥ जय जय राम ॥ हरेकृष्ण कृष्ण हरे ॥ श्रीराम ॥ जयजयराम | then follows the अनुक्रमणिका and then after the definition of ब्रह्माअलि ब्रह्मयज्ञे ब्रह्मांजलिकरणं शाखांतरविषयं ॥ आश्वलायनानां तु । दक्षिणोत्तरी पाणी संधायेति सूत्रं ।। ब्रह्मयशेभिहितत्वात् ॥ स्वयं शिष्यैः सह जपेत् । प्रयोगदर्पणे ॥ छ । छ।
श्वीरामजयराम जयजयराम हरेकृष्ण हरेकृष्ण कृष्ण कृष्णहरे
45
आश्वलायनगृह्यसूत्रटीका
Asvalāyanagrhyasūtraţikā called विमलोदयमाला
called Vimalodayamālā No. 505
1899-1915 Size - 7% in, by 4 in. Extent - 45 leaves; 12-13 lines to a page; 42 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting small but clear, legible and uniform: edges worn out and slightly moth-eaten%3; folios numbered in rightband margins; the Ms. contains commentary on Āśvalāyanagshyasūtra Adhyāyas 1-4.
The Ms. was copied by one Nrsaimha in Saka 1657.
Age - Saka 1657
Author - Jayantaswāmi
Begins -
fol. 18
श्रीगणेशाय नमः॥ प्रणिपत्य जगनाथं शंकर त्रिपुरद्विषं ॥ शौनकादींस्तथाचार्यान् सर्वान् स्मृत्यर्थवेदिनः॥१॥ योर्थो निरूपितः सम्यगुणध्यायैर्हितैषिभिः॥ गृह्यस्य क्रियते तस्य स्मरणाय निबंधन ॥२॥ etc.

Page #59

46
Kalpasūtras
Ends - fol. 45b
सर्वहुतत्वावदानधर्ममर्थलुसं स्विष्टकृच्च वहिराज्यादि षट् द्रव्यमत्रोपयुक्तं तत्सर्वमग्नौ प्रक्षिप्य येन यथा धूमोमिच्छंति तेनैव यथा परना मथित्वा पूर्णपात्रनिनयनादिशेषकर्म परिसमाप्य शंतातीयं जपन् पशूना मेण्यं गच्छेत् ॥
भाश्वलायनगृह्यस्य जयंत: स्वामिनः कृतौ विमलोदय जयंतमालायां चतुर्थोध्यायः ॥ समाप्तमिदं ।। शाके नगेषुषट्चंद्रे मितेन्दे दक्षिणायने ।
उपाकर्म दिने भौमे नृसिंहो व्यलखत्स्वयं ॥ References. - Mss. - A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :
i,560; ii ila B-Descriptive Catalogues :- R. Mitra, Notices
No. 4029.
आश्वलायनस्थालीपाकप्रयोग Asvalayanasthalipakaprayoga No. 506
124
1886-927 Size — 9} in. by 4 in. Extent - 8 leaves; 8 lines to a page; 28 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear. ance; handwriting somewbat careless but clear, and legible;
borders ruled in double red lines; red pigment used for
marking; edges slightly. worn out; complete. Age - Samvat 1810 Author - (?) Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः॥ भाचम्य । प्राणानायम्य ॥ देशकालौ संकीर्त्य ॥ मम उपपतिदुरितक्षयद्वारा श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थ दर्शपौर्णमासाभ्यां स्थालीपाकाभ्यां यक्ष्ये ॥ तत्र इदानी
पौर्णमासस्थालीपाकं यक्ष्ये ॥ दशै तु दर्शस्थालीपाकं यक्ष्ये।। etc. Ends-fol. 20
यस्य स्मृत्या च नामोक्त्या तपोयज्ञक्रियादिषु ।। न्यून संपूर्णतां यातु सद्यो वंदे न मुच्यता

Page #60

B.
Grhya and Other Works
• कायेन वाचा मनसेंद्रिया वा बुध्यात्मभावा प्रकृतिः स्वभावा। करोमि यद्यत्सकलं परस्मि नारायणायेति समर्पयामि ॥ यस्य स्मृत्यादिक्षमापयेत् ॥
इत्याश्वलायनस्थालीपाकः समाप्तः ॥ श्री॥ संवत् ॥ १८१० मीतीती
वैशाष शुक्ल ६ चंद्रेण लिषितं॥ References. - Mss.-A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :
i,57a. . B-Descriptive Catalogues :- Burnell: Cat. p. 27a.
आन्हिकरत्न
B .
Anhikaratna
16 No. 507
1871-72 Size - 10% in. by 5t in.. . । Extent - 24 leaves; 12-13 lines to a page; 30-32 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters: old in appear
ance; handwriting clear, legible and uniform; borders and edges ruled in double red lines; red pigment used for marking the portion; edges slightly worn out; slightly moth-eatan%3B
yellow pigment occasionally used for corrections; folios ...... numbered in both margius; fol 22 missing, the Ms. contains
Prakāśas 1-3. Age.-'Saka 1697 Author - Dākṣinātya Siromanibhatta Begins - fol. 10 .. ...... ॥श्रीगणेशाय नमः॥ ................ श्रीगणेशं गिरी देवीं गुरुं नत्वा गरूपमं ॥
ग्रंथमाह्निकरत्नायं वितनोति शिरोमणिः ॥ १ ॥ निबंधमिममालोक्य सदाचारा द्विजोत्तमाः ।।
कुवंतु नित्यकृत्यानि क्रमेण मुखतोऽनिशं ॥२॥ . अथ प्रबोध ॥ निबंधे ॥
ब्राह्म मुहूर्ते चोत्थाय चिंतयेदात्मनो हितं ॥ स्मृत्वा नारायणं देवं स्तोत्राण्यपि च संजयेत् ॥ etc.

Page #61

Kalpasūtras
fol 8a इति वा (क्षि) गास्यश्रीशिरोमणिभट्टविरचिते वाहिकाने प्रथमः
प्रकाशः॥१॥ fol 194 इति श्रीशिरोमणिभद्दविरचिते माहिकरने द्वितीक प्रकाशः ॥२॥ Ends - fol. 254 विष्णुपुराणे॥
न विशाला न वा भन्नां नासमा मलिनां तथा।
न च जंतुमयीं शयांमधितिष्ठेदनास्तृतां ॥ दक्षः॥
प्रदोषपश्चिमौ यामौ वेदाभ्यासेन यो नयेत् ॥
यामद्वयं शयानश्च ब्रह्मभूयाय कल्पते । इति श्रीदक्षिणात्यशिरोमणिभदृविरचिते मालिकरत्ने तृतीयः प्रकाशः ॥ समाप्तोयं ग्रंथः ॥३॥
शके १६९७ मन्मथ नाम सवत्सरे चैत्र व ७ शनेउ समात ॥छ । References - Mss.-A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum:- 1, 584.
B-Descriptive Catalogues :- Bikaner Mss. Cat,
No.771.
उत्तरपरिशिष्ट (संध्योपासनविधि)
No. 508 Size -81 in. by 4g in.
Uttaraparisista (Sandhyopāsagavidhi)
191 1880-81
Extent - 5 leaves; 8 lines to a page; 24 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear.
ance; handwriting clear, legible and uniform; borders and edges ruled in double red lines; red pigment used for marking; edges slightly worn out; complete.
Age — Appears to be old
Author - Not mentioned Subject – On the performance of Samdhyā

Page #62

Begins
Ends -
fol. 1a
—
fol. 5a
...7
हरि ॐ म् ॥
अथातः संध्योपासनविधिं व्याख्यास्यामः प्रावेदग्वा ग्रामान्निष्क्रम्य शुचिः शुचौ देशे गुप्तत्तीर्थायतनेषु सुप्रक्षालितपाणिपादवदनः प्राङ्वीरासनेनोपविश्य जीवास्थेत्याचयापोहिष्टेत्यभ्युक्ष प्राणायामान् कृत्वाच्यम्योतिष्टन् दक्षिणहस्तस्था आप अयोजला । etc.
उत्सर्गपरिशिष्ट
No. 509
B. Grhya and Other Works
पौर्णमासी चामावास्या च स्तनावद्दश्च रात्री पार्श्व दश दिशः कुक्षी सर्वज्ञानानि व्याकरणस्मुदरं पृथिवी श्रोणिवायुः प्रस्थानं भूषणं नक्षत्राणि श्रीसरस्वतीरूपा पदक्रममंत्रब्राह्मणकल्पशरीरा सावित्री गोत्रे ब्रह्मदेया भवति ब्रह्मदेया भवतीति ब्राह्मणं ॥ ६ ॥
इति उत्तरपरिशिष्टे ब्रह्मवेदे संध्योपासनविधिः पंचमः समाप्तः ॥ विलक्रीपारामभाइ - मंछारामेण लषीत । रावलमांडणजीसुतकदु आपठनार्थ ॥ लषीतं ॥ श्रीरस्तु ॥ व्याधस्याचरणं धुवस्य च वयो विधा गजेंद्रस्य व काजातिवि
Size
78 in by 44 in
Extert – 2 leaves; 9 lines to a page; 18 letters to a line.
Description
49
-
Age Appears to be old
Author- Not mentioned Begins — fol. 10
Utsargaparisista
14
1886-92
Country paper; Devanagari characters; old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the portion; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; complete.
ॐ नमः ॥ अथातइछंदसात्मुत्सर्गोपाकरणक्रियां व्याख्यास्यामः प्रौष्टपदे तिष्येण बहिरपोभ्येत्योपस्पृश्य कृतकृत्याः कौशानृषीन् स्थलस्थान् गंधमाल्यधूपादिभिः संपूज्य नाभिदघ्न उदकेनुपविष्टा ब्रह्माणं वेदां देवानृषी ( इछंदा - स्याचार्या (श्व तर्याम्युच्च ऋषीनभिषिंचति etc.

Page #63

Kalpasūtras
Ends -- fol. 20
इति विछंदा (स्युत्सर्गोपाकरणमुत्स्यर्गोपाकरणं ॥१॥ इत्युत्सर्गपरिशिष्ठं समाप्तं ॥ छ । माधवजी लि. ॥
Utsarjanopākarmaprayoga
168
उत्सर्जनोपाकर्मप्रयोग
No. 510 Size - 68 in. by 4g in.
1880-81
Extent -15 leaves%
39 lines to a page%3; 20 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting bold clear, legible and uniform; folios numbered in both margins; complete.
Age- Not very old
Author-Not mentioned
Begings — fol. 10
॥श्रीगणेशाय नमः ॥ अथ उत्सर्जनप्रयोगः॥
आचम्य प्राणानायम्य देशकालौ संकीर्त्य ममाध्याप्यानां चाधीताना छंदमादीनां यातयामतानिरासेनाप्यायनद्वारा श्रीप (र) मेश्वरप्रीत्यर्थ एभिब्राह्मणैः सउसर्जनारव्यं कर्म करिष्य इति संकल्प्य etc.
Ends -fol. 15a
उच्चैरो...वा ब्याहृतयः सावित्री च निरभ्यसेयुः ॥ ब्रह्मयज्ञवत् ॥ अग्निमीक इत्यादिरपब्रह्मण इत्यंतहा उपाकृता वै वेदा इत्यत्क प्रायश्चित्तादिहोमशषं सामापयेत् ॥ इत्त्युपाकर्म समाता ॥ श्रीरामचंद्रार्पणमस्तु । इत्युत्स्यर्जनीपाकर्मप्रयोगः सप्तः।।
श्रावण्यां श्रक्षेचसायामग्निसंनिधौ । सश्रादीपप्रदानेन प्रीयतां मे महेश्वर ।। श्रोदीपब्रह्मरूपीहं ज्योतिषा प्रशुरव्यय । पुत्रां देहि धनं देहि अ...धव्यं च देहि मे ।।

Page #64

B. Grhya and Other Works
उदकशान्ति No. 511
Udakaśānti
013 1883-84
Size -88 in. by 4 in.
Extent -28 leaves; 10 lines to a page; 32 letters to a line.
Description - Modern paper with water marks; Devanāgari characters;
new in appearance; handwriting clear, legible and uniform%3B borders ruled in double red lines; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; complete.
Copied by one Krishna, son of Bachambhat surnamed Kuvalekar.
Age - Saka 1728
Author - Not mentioned
Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ आधानादौ संकल्पात्पूर्वदिने वा नांदीमुखं कृत्वा रात्रौ उदकशांति कुर्यात् । तथाहि पादौ प्रक्षाल्याचम्य युग्मान्ब्राह्मणान्प्रक्षालितपाणिपादानपभाचम्य प्रतिदिशमासनेषूपविश्य गोमयेन गोचर्म मात्रं चतुरस्नमुपलिप्य दर्भेषु प्राङ्मुखः सपत्नीक उपविश्य दूर्वा दांश्च धारयमाणः पवित्रपाणिः प्राणानायम्य देशकालौ संकीर्त्य करिष्यमाणकांगभूतामुदकशांति करिष्य इति संकल्प्य ॥ etc.
Ends - fol. 270
मित्रबंधुसुहृज्ञातिसंबंधिबांधवानां राज्ञां राजपुरोहितानां च बालवृद्धांतवलीचाल्परोगीदीर्घरोगीकृशातुरान्प्रोक्षति ॥ हस्त्यश्वश्वोष्ट्रमहिण्याजाविकभृत्यांग धनधान्यानि च प्रोक्षत्येवमेकरात्रं त्रिरात्रं पंचरात्रं सप्तरात्रं वेत्यपमृत्यु जयति ।। इत्याह भगवान्बौधायनः ।। ॥ इत्युदकशांति समाप्तः ॥ छ । ___ श्रीशके १७२८ क्षयनाम संवत्सरे पौषशुद्ध अष्टमी मंदवासरे तहिनी इदं पुस्तकं समाप्तं । कुवळे करोपनामक-बचंभटात्मजकृष्णाने इदं पुस्तकं लिखितं । स्वार्थ परोपकारार्थ च ॥
तैलाद्रक्षे ......... तस्य वंशः क्षयो भवेत् ॥ २ ॥

Page #65

Kalpasūtrrs
उदकशान्तिप्रयोग
Udakaśāntiprayoga (आपस्तम्बीय)
(Apastambiya)
169 No. 512
1880-81 Size -8 in. by 4g in. Extent -44 leaves; 7 lines to a page; 30 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; yellow pigment used for corrections; white chalk also used;
folios numbered in both margins; complete. Age - Does not appear to be very old Author - Visvesvara Subject - A manual on Udakaśānti
Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ अथास्मद्गुरुभदविश्वेश्वरकृतामुदकशांतिप्रयोगास्माभि लिख्यते ॥ ॥ गोमयेन गोचर्ममात्रं चतुरस्रमुपलिप्य कर्ता शुचिः सुप्रक्षालितपाणिपाद भाचांतो दर्भेषूपविश्य दूर्वा दर्भा५श्च धारयमाणः प्राणानायम्य देशकालौ संकीर्त्याः
मुककांगभुतामुदकशांतिं करिष्य इति संकल्प्य etc. Ends - fol. 44a
पवमानः सुवर्जन इत्यनुवाकात्प्राक् हिरण्यवर्णाः शुचयः पावका इति चतसृणामते यददः संप्रयतीरहाबनदताहते त्यादि ब्रह्मवर्चसायत्त्वे उत्यंतमनुवाकं जपित्वा ।। पवमानः सुवर्जन इत्यादि प्रतिसरवंधोक्रवत्सर्व जपित्वा ।। संस्कार्य पोक्ष्य प्रतिसरसूत्रं च तद्धस्ते बध्नीयादिति तंत्रपक्षे विशेषः ।।
॥ इत्युदकशांतिप्रतिसरयोस्तंत्रप्रयोगः ॥ ॥ इति उदकशांतिप्रयोग आपस्तंभशाखोक्त समाप्त । छ । छ । हे पुस्तक विठलभटसुदामे पारनेरकर याचे असेत् ॥
उदकशान्तिप्रयोग No. 513
Udakaśāntiprayoga
267 A/1881-82
Size -9 in. by 4 in.

Page #66

B. Grhya and Other Works
Extent - 50 leaves; 7 lines to a page; 25 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance%3; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in two double red lines; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; foll 16 and 29, also
foll. 49b and 50a are blank; complete. Age - Not very old Author - Not mentioned Begins - fol. 20
श्रीगणेशाय नमः ॥ अथ उदकशांतिप्रारंभः॥ __ गोमयेन गोचर्ममात्रं चतुरसमुपलिप्य ॥ कर्ता शुचिः॥ सुप्रक्षालितपाणिपाद भाचांतो दर्भेषूपविश्य ॥ दूर्वा दर्भा धारयमाणः ॥ पत्न्या सह ॥प्राणा
नायम्य ॥ देशकालौ संकीर्त्य ॥ अमुककर्मागभूतं ॥ उदकशांतिं करिष्ये ।। etc. Ends-fol. 49a
देवस्य त्वा सवितुः प्रसवे ॥ भश्विनोर्बाहुभ्यां ॥ पूष्णो हस्ताभ्यां ।। इंद्रस्येंद्रियेण ॥ श्रियै यशसे बलायाभिषिंचामि ॥ देवस्य त्वा सवितुः प्रसवेश्विनोर्बाहुभ्यां पूष्णो हस्ताभ्या रसरस्वत्यै वाचो यंतु यंत्रेणानेस्त्वा साम्राज्येणाभिषिचामींद्रस्य बृहस्पतेस्त्वा साम्राज्येणाभिषिचामि ॥ on fol. 1a we have :- ॥ अथ उदकशांतिप्रयोगप्रारंभः ॥ श्रीरस्तु । on fol. 506 - इति श्रीउदकशांतिप्रयोगः समाप्तोयम् ।
उपनयनविधि
Upanayanavidhi
30 No. 514
1875-76 Size - 14 in by 68 in. Extent - 34 leaves; 11 lines to a page; 40 letters to a line. Description -Smooth country paper; Kasmiri Devanagari characterss
not very old in appearance; handwriting clear, legible and uniform ; folios numbered in both margins; yellow pigment used for corrections; additional portion in the margins;
complete; the Ms. contains some other works in addition. Age - Does not appear to be very old

Page #67

Kalpasūtras
Author - Not mentioned Subject - A small manual dealing with the thread-ceremony Begins - fol. 10
___ॐ नमः सरस्वत्यै ___ॐ अग्निं परिसमूह्य पर्युक्ष्य परिविष्य परिस्तीर्य प्रजापतये जुष्टं निर्वपामि एवं प्रोक्षामि आ ... रादाज्यभागांतं ... त्वा या मापो दिव्या इति यजमानपत्न्याः ऋतौ स्नातायां चतुर्थ्या निशि प्राजापत्यं चरुं श्रपयित्वा प्रजापते नहीति स्थालीपाकेन प्रपानम् etc. fol. 2a इति सीमंतोन्नयनम् ॥ २॥
fol. 3a इति पुंसवनम् ॥ ३ ॥ Ends -- fol. 34a
___ कस्ता विमुंचति स चा विमुंचतु विष्णुस्त्वा विमुंचत्वस्य व्यैमोसनत्या अध्ययनायामुष्यै कामायाजुषे त्वा प्राणाय त्वा व्यानाय त्वापानाय त्वा म्यष्टौ त्वा रय्यै त्वा रापसे त्वा पोषाय त्वा घोषाय त्वा रा...पाय स्वा प्रतिष्टौता नमो ब्रह्मणे ॥ उदकलशमिति बोधश्चमेति स्वस्त्ययनम् ॥ इत्युपनयनविधिः संपूर्णः ॥
-
उपनयनविधि
Upanayanavidhi
192 No. 515
1880-81 Size - 93 in. by 4g in. Extent-24 leaves; 7-8 lines to a page; 18 letters to a line. Description -Country paper; Devanagari characters; with पृष्ठमात्रा।
old in appearance; handwriting bold but careless and at times not quite legible; borders ruled in single black lines; red pigment used for marking certain portions of the text; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both marginss
foll. 1-5 missing; edges slightly worn out; incomplete. Age — Appears to be old Author -Not mentioned Subject - A small treatise on the thread-ceremony

Page #68

Begins abruptly - fol. 6a
B. Grhya and Other Works
.... हृतिभिश्च ॥ हवजातकर्मपुत्रे जाते वरं ददाति ॥ ॐ अमेरायुरसितेनास्मा अमुष्मा आयुर्वेहि स्वाहा ॥
ॐ ईद्रस्य प्राणोसि प्राणं देह्यमुष्मै यस्य ते प्राणः स्वाहा ॥ २ ॥ etc. fol. 86 इति जातकर्म समाप्त ॥ छ ॥ श्री ॥
Ends abruptly
-
- fol. 29a
erro पुण्यतिथौ भवतं ब्राह्मणानां वचनात् श्रीगणेशगोत्रदेवत्योप्रसादात् उपनयन क्रमकृतस्य विधेः सर्व परिपूर्णतास्तु ॥ पुण्याहं दीर्घमायुरस्तु ॥ स्वस्ती ते अस्तु ॥
उपलेख (परिशिष्ट )
No. 516
Size - 7 in. by 4g in.
Extent – 12 leaves; 8 lines to a page; 16 letters to a line.
Description Country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders carelessly ruled in double black lines; red pigment used for marking the text at times; edges slightly worn out and motheaten, complete.
Samvat 1740
-
55
Age
Author Not mentioned
Subject
Begins - fol. 16
Upalekha (pariśista )
13
1879-80
On the Kramapatha of the Ṛgveda.
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ ॐ म् ॥ उपलेख लिख्यते ।।
अकारादयो द्वादश स्वराः शिष्टं व्यंजनं ककारादयः पंच पंचवर्ग स्पर्शा यकारायदश्चतस्रोंतस्था: शकारादयोष्टा ऊष्माणाः प्रथमद्वितीयो वर्गाणामूष्माणाः श्व इकारवर्जमद्यो प्यवंतः शिष्टं व्वोषवद्धस्वमेकमात्रं दीर्घ द्विमात्रं प्लुतं त्रिमात्रं व्यंजन मर्द्ध मात्रं स्वरभक्तिश्चाक्रमे क्रमे त्वर्द्धा नाक्रमो द्वैपदशस्तयो उत्तरेणोत्तरं पदं संदध्यादार्द्धर्चादूं इति मितीत्याकारे पत्वसंहितेस्विति पदेनः परे नावस्येत् ॥ १ ॥ etc.
fol. 10b इत्युपलेख समाप्तम् ॥ शुभं भवतु ॥

Page #69

56
Kalpasūtras
Ends — fol. 120
इति षट्पंचाशत् क्रमकाले कंपोत्पते ॥ समाप्तः ॥ श्री॥ संवत् १७४० वरषे पौखकृष्ण १२ बुधे वाराणासीमध्ये नागरज्ञातीय-दवे-बालकृष्णसुत्शिवकृष्णेन लिखितं स्वार्थ च ।। दवे श्री ५ केशवसुत् रघुनाथत । बालकृष्णत ।
जयकृष्णत । शंकरस्येदं पुस्तकं उपलेखं परिशिष्टं। References - A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :- i, 689; ii,
191a. For a described Ms. see Weber's Cat. of Berlin Mss. No. 38.
Upalekha with Commentary
उपलेख with
टीका No. 517 Size -83 in. by 4 in.
69
1884-87
Extent. - 16 leaves; 8-9 lines to a page; 30 letters to a line.
Description - Modern paper with watermarks; Devanāgari characters;
new in appearance; handwriting clear, ligible and uniform ; borders ruled in double black lines; right-hand edges extremely worn ont; folios torn and moth-eaten; folios numbered in both margins; yellow pigment used for corrections; nos. 10 to 11 on the same folio; the Ms. contains Adhyayas 1-7. It contains commentary on the sütras in Canarese.
Age-Modern
Author - Not mentioned
Subject - Upalekha in a manual on the Kramapātha of the Rgveda.
The present Ms. contains a commentary on it. Begins -- fol. 10
श्रीमन्मध्वमूतये नमः ॥ गणपतये नमः ॥ निर्विघ्नमस्तु ॥ अथोपलेखटीका लिख्यते ॥ हरिः ॐ ३ म् । अकारादयो द्वादश स्वराः॥ शिष्ट व्यंजनं । घोषवत् । अकारादि ... गिवुळिदवु हनेरडु स्वरगळु । अदुभावावटुयंदरे ॥ भ आ।इई उ ऊ ऋ ए ऐ। ओ औ । etc.

Page #70

57
57
.
B. Gșhya and Other Works
fol 3 इति प्रथमोध्यायः ॥ समाप्तः॥ Ends - fol. 170
भथाम्रलोपेन यदाह स क्रमः समात्रकालं पदसंहितं द्वयोः मथो बहूनामविलोपकार ... रवस्यंत्यतिगम्य कानिचित् अपृक्कमेकाक्षरमिद्वियोनि यत्तदानुनासिक्यभयादतोय... ॥१॥ नतं च पूर्वेण परस्य कारणं न ते परस्योभयहेतुसंग्रहात्। परीत इत्युत्तरमेतयोर्द्धयोः परं हि पूर्वो ... तीत्यतीयते ।। ततोपरे संध्यमवेक्ष्यकार ... र्थजं ... ममत्र कुर्वते ॥ एकवर्णमनोकारं ... तिनः परे ॥ पदेन च व्यवेतंयत्पदं तच्चष्यवायि
17
उपलेखासूत्रवृत्ति
Upalekhāsūtravrtti No. 518
1871-72 Size - Hin. by 4k in. Extent - 21 leaves; 9 lines to a page; 24 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting bold but careless and at times not quite legible; borders ruled in double red lines; edges worn out; folios numbered in both margins; complete; the Ms. contains
Khandas 1-8. Age - Samvat 1588 Author - Not mentioned Begins - fol. 18
श्रीगणेशाय नमः ।। ओं॥ प्रणम्य जोपलेखाख्यसूत्रशाख्या विधीयते ।
उपलेखाख्यं क्रमलक्षणं वक्तुकामो ग्रंथकृदाचार्याः ॥ भादौ तदुपयोगिनीं संज्ञा संगृण्हन् माह । अकारादयो द्वादश स्वरा इति अकार मादिर्वेषां वर्णानां ते अकारादयो द्वादश वर्णा स्वरसंज्ञा भवंति etc.
fol 4a इत्युपलेखावृत्तौ प्रथमः खंडः ॥ १ ॥ Ends - fol. 21a
सवनाचितो भवति । सर्वजनेः अनितो भवति । पूजितो भवति केन साधनेन भर्चितेन विशिष्ठन फलेन तेन पूजितो भवंति । उक्तं च । संहितां न पते सूर्यपदं शशिनि पदक्रमोपि नयते सूक्ष्मबलग्रंथसमाप्तौ ग्रंथनाम दर्शयति ।

Page #71

58
Kalpasūtras
वृद्धाचार्य नमस्करोति । नमः शौनकाय नमः शौनकाय ॥ इत्युपलेखावृत्तौ अष्टमः खंडः ॥ स्वस्ति संवत् १५८८ वर्ष मार्गशिर्षवदि द्वितीगागुरौ श्रीमद्विश्वेश्वरराजधान्या श्रीकाश्याद्विवेदिश्रीकालातनूजेन भामेन लिखितमिदं पुस्तकमुलेखावृत्तेः समाप्तमिति ॥ शुभगस्त लेखकपाठकयोः श्रीकृष्णाय नमः श्रीरघुनाथाय नमः ॥ श्रीराम जयराम जयराम श्रीकृष्णार्पमस्तु ।।
ऋग्वेदसंहिताहोमविधानप्रयोग
No. 519
Size -
Rgvedasaṁhitāhomavidhāna prayoga
Ends -
288 1884-87
122 in by 4g in.
Extent - 15 leaves; 7 lines to a page; 30-35 letters to a line.
Description
Modern paper; with watermarks: Devanagari characters new in appearance; handwriting clear but careless and not uniform; folios numbered in both margins; portion occasionally scratched out in black ink; complete.
Age - Modern
Author - Not mentioned
Subject-Offering of oblations as prescribed by the Rgveda school. Begins – fol. 1b
-
श्रीवेंकटेशाय नमः श्रीगुरुभ्यो नमः ॥
अथातो ऋग्वेदसंहिताहोमविधानप्रयोगः ॥
तत्र यजमानकृतनित्यक्रियः ज्योतिर्विदादिष्टे सुमुहूर्ते शुक्लांबरधरः कुशपाणिः शुचौ देशे स्वासने प्राङ्मुख उपविश्याचम्य प्राणानायम्य सुमुखश्चेत्यादिना देशकालौ स्मृत्वा अमुकगोत्रस्यामुकशर्मणो ममानंतजन्मार्जितपातका दिनिरसनद्वारा चतुर्विधपुरुषार्थप्राप्तये वेदप्रतिपाद्यश्रीविष्णुप्रीत्यर्थ ऋग्वेदसंहितामघृताक्ततिलहवनं करिष्ये etc.
fol. 14b
ततः । ब्राह्मणेभ्यो भूयसीं दक्षिणां दत्वाशिषोगृहीयाद्यजमानः । ततः मंत्र संख्या परिमिवान् अध्याय संख्या परिमितान्वा ब्राह्मणान् भोजयित्वा कर्मेश्वरार्पणं कृत्वा वन्हिं विसर्जयेदित्युक्संहिताहोमविधानं । कुंडे तुलस्यारोपणं सांप्रदायिकमिति शिवं ॥

Page #72

59
B. Grhya and Other Works इति ऋग्वेदसंहिताहोमविधि
fol. [5b
ऋजुप्रयोग and
Rjuprayoga and सिंहस्थस्नानपद्धति
Simhasthasnānapaddhatti
53 No. 520
Vibrāma (1) Size - 6 in. by 4 in. Extent - 34 leaves; 8 lines to a page; 16 letters to a line. Description - Country paper Devanāgari characters; not very old in
appearance%3; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines%3; folios numbered in right-hand margins; edges of some folios slightly worn out; complete.
The Rjuprayaga is based on the author's work calied the
Tirthadarpana. Age - Saka 1663 Author - Rānasingh, son of Viśvanātha Begins --- fol. 10
श्रीरामकल्पद्रुमः ॥ श्रीलक्ष्मीनृसिंहाय नमः॥ गौतमीयात्राचिकीर्षायां देशकालकीर्तनांते सकुशेजलं गृहीत्वा ।
ब्रह्मचर्यादिभियुक्तो ब्रते देवि कृपां कुरु ॥
तव यात्रां विधास्यामि सर्वकामार्थ सिद्धये ।। etc. Ends. -- fol. 33a
ततः पूर्वनिबंधोक्तादिकर्म देशकाळ द्रव्यानुसारेण तीर्थश्राद्धं स्वगृह्म विधिना निधाय पूर्वोक्तविशेषपिंडौ दत्वां कर्मेश्वरार्पणं कुर्यात् । इति श्रीहोसिंगोपनामक भविश्वनाथात्मजरामेण कृततीर्थदर्पणाख्य निबंधानुसारेण ऋजुप्रयोगः॥ ।। शुभं भवतु ॥ श्रीलक्ष्मीनृसिंहः प्रीयतां ॥ ॥ शके १६६३ दुंदुभीश्रावणकृष्णतृतीयायां गौतम्या पोळ इत्युपनामकनृसिंहेन समापितं ॥ राम-भावाभट्टकानळस्करस्य पुस्तकं॥
देशकालौ स्मृत्वा बृहस्पतिप्रीत्यर्थ ब्राह्मणाय वायनदानमहं करिष्ये ॥ ततः ब्राह्मणसुवासिनीपूजनं ॥ ततः वायनदानं ।।
सुवर्णभाजनं युग्मं सवस्त्रफळसंयुतं ।। सोभाग्यद्रब्यसंयुक्तं ब्राह्मणेभ्यः प्रदाम्यहं ।।

Page #73

Kalpasūtras
प्रतिगृह्य द्विजः श्रेष्ठ संपूर्ण फळदायका॥ त्वत्प्रसादादहं विप्र मु... सर्वपातकात् ।। इति वायनदानमंत्रः ॥ इति सिंहस्थस्नानपद्धति समाप्त ॥
ऋषितर्पण
Rsitarpana
135 No. 521
1880-81 Size- 8} in. by 3 $ in. Extent -45 leaves: 8 lines to a page; 24 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari Characters; old in appear
ance; handwriting clear, legible and uniform; borders suled in double black lines; red pigment used for marking; yellow
pigment used for corrections; edges worn out, complete. ___Age -- Samvat 1672
Author - Not mentioned Subject - Offerings to the Rșis Begins -- fol. 10
श्रीगणेशांबिकाभ्यां नमः ।। अथ ऋषितर्पणमुच्यते। तोथै गत्वा स्नात्वा पाणिपादौ प्रक्षाल्य भाचम्य ... अधेत्यादि मासे पक्षे तिथौ सकलपापक्षयार्थ स्नानविधिना स्नानमहं करिष्ये।
सरस्वती नमस्तुभ्यं पवित्रे पापनाशनी।
हरस्व पातकं देवि यन्मया पूर्वसंचित । १ etc. Ends-fol. 450
अथ उपनिषत् । ब्रह्मा दैवानां प्रथमः संबभूदविश्वस्य कर्ता भुवनस्य गोहा॥ स ब्रह्मविद्या सर्व विद्या प्रतिष्टामथर्वाय ज्येष्ठपुत्राय प्राह ।। तदेतत्सत्य. मृषिरंगिराः पुरोवाच नैतदचीर्णव्रतोधोते नमः परमऋषिभ्यो नमः परमऋषिभ्यः॥ छ ।
इस्युपनिषदादि ॥ इति ऋषितर्पणं । संवत १६७२ वर्षे श्रावण शुक्ल १५ भृगौ ... यादवसुतेन गणेशेन लिखितमिदं पुस्तकं परार्य स्वार्थ च ॥ शुभ भवतु । छ । श्री॥

Page #74

B. Gșhya and Other Works ऋषितर्पण
Rsitarpaņa (मैत्रायणीय शाखा)
(Maitrāyaniya śākhā)
136 No. 522
1880-81 Size - 9} in. by 4} in. Extent - 21 leaves; 8 lines to a page; 20-25 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear.
ance; handwriting careless but clear and legible; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; edges slightly worn out; folios numbered in both margins; fol. 1 missing; incomplete.
Age - Samvat 1779
Author - Not mentioned Begins abruptly - fol. २a
___... सर्वदा ।। सप्तः ॐ भूर्भुवः भरद्धाजं भावाहामि स्थापयामि पूज. यामि नमः॥३॥ विश्वामित्र नमस्तेस्तुज्वलनमुखमहाजन ॥ प्रत्यक्षकृतजनगायत्री तस्मै तूभ्यं नमो नमः ॥ सप्त. ॐ भूर्भुवः विश्वामोत्रं भावा० ॥४॥
गैतमः सर्वलोकानां ऋषिणां च महायशः ॥
श्रौतानां कर्मणां चैव संप्रदायप्रवर्तकः । etc. Ends - fol. 226
__गृहे गत्वानववस्त्रपरिधानं ॥ किचितदाक्षणा देया ॥ ब्राह्मणभोजनो चेत्० स्वयं भुक्तव्यं ॥ ईति मैत्रायणीशाखायं ऋषितर्पणं स्यस्माप्तं ॥ शुभ भवत् । संवत् १७७९ वरखे फागण शुद ३ वार भौमे शेरथाग्रामे मोठज्ञातीजनि।। मोहनजोसूत मुकंदन लखिते यादृश पुस्तकं दृष्टवा तादृशं लिखितं मय यदि शुद्धमशुद्धं वा मम दोषो मदियते ॥ शुभं भवतु श्री छ श्री छ।।
एकवस्त्रस्नानविधि
Ekavastrasnānavidhi
193 No. 523
1880-81 Size-71 in. by 4 in. Extent-5 leaves; 9 lines to apage%3; 20 letters to a line.

Page #75

Kalpasūtras
Description - Country paper; Devanagari characters; with पृष्ठमात्रा's; old
in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the verse numbers folios numbered in right-hand margins;
complete. Age - Samvat 1666 Author-Isvara Begins fol. 10
श्रीगणेशाय नमः इश्वरप्रणीत एकवस्त्रविधिलिख्यते ॥ उपहार। अष्टदल । योग्यतंदूलाशर २४ श्रीफल ५ उदबरश्याखास दशवस्त्रयुगा अहत । कुंभी बीजाकुंभ ५ नारिंग। उत्तती। दाडिमपूगीमदनफल ! वंशपात्री। सर्वोषधी । मोड । टोडर। सप्तधान्य । दक्षिणा। मादेप्राश्चित । ब्राह्मण ५ तथा १७ सप्तधान्य सप्तफल । ब्राह्मणवरुणं। वरुणश्राब। अस्य। स्वस्ति वाचनं । अस्य यागस्य ।
अथ शुक्रस्यप्रवेश प्रणिपत्य जगद्गुरुं
एकवासोविधि बूहि स्यामि विस्तरतो मम |etc. Ends - fol. 50
सदीपं वंशपात्रं च नित्वा याति शीवालये. शिवस्य पुरतो भुक्त्वा वंशपात्रं प्रणम्य च ॥५० देव देव जगन्नाथ दुर्गा नाम महेश्वरः
भव त्वीशान सर्वज्ञ न मे। स्तुस्तुप्रजोस्तु मे। इति ऐकवस्त्रस्नानविधि समात ॥ श्रीरस्तु महुंधावास्तव्यं नागरज्ञाति । लिखीतं अनंतभाणजी १६६६ वर्षे वैशाख व. ७ ......
एकवाईकाण्ड
Ekavāïkānda
'3 No. 524
____1866-68 Size — 127 in. by 7} in. Extent - 38 leaves; 13 lines to a page; 40 letters to a line. Description - Modern paper with water-marks; Devanāgari characters;
blue in appearance; handwriting small, clear, legible and uniform; borders ruled in two double red lines, folios numbered

Page #76

B. Grhya and Other Works
63
in both margins; yellow pigment used for corrections; the Ms. contains Adhyāyas 1-6.
The Ms. is a bound copy and bears the embossed stamp
of the Elphinstone College Bombay. Age - Śaka 1790 Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः श्रीसरस्वत्यै नमः हरिः मोम् सवै संभारान्संभरति यद्वा एनानित्याच्चेस्थाच्च संभरति तदेव संभाराणार संभारत्व ५सरयनयत्राग्नेय॑क्तं भवति ततस्तत एन ५संभरति यशसेवत्वदन ५ समर्थयन्पशभिरिव त्वन्मिथनेनेव त्वदेनं प्रजननेन समर्थयति संभर रस्तमाद्वाव संभारान्संभरति ॥१॥ etc.
fol. 25 प्रथमं ब्राह्मणं ॥१॥ fol. 40 द्वितीयं ब्राह्मणं ॥२॥
fol. 40 तृतीयं ब्राह्मणं ॥३॥ fol. 74 चतुर्थ ब्राह्मणं ॥ प्रथमोध्यायः॥१॥
fol. 13a एकवायोकांडे द्वितीयोध्यायः समाप्तः ॥ Ends fol. 376
चातुर्मास्ययाज्यमुं लोकमेति स एनमृतुः परस्मा ऋतवे प्रयच्छंति परः परस्मै तमेवमृतवः संप्रदायं परममेव स्थानं परमं लोकं गमयति तस्मादाहुश्चतुर्मासायाजिनं नानुविंदतीति परम रह्येव स लोकं परमां जिति ॥ जयतीति ॥९॥ चतुर्थ ब्राह्मणं ॥ एकवाईकांडे षष्ठोध्यायः समाप्तः ॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥
. खंडसंख्या ॥५७॥ कांडस्य खंडसंख्या ॥३७॥ यनिलाद॥१॥ धतासाध ॥२॥ देनिचनं ॥३॥ कृपस ॥४॥णाषाय ॥५॥ कृलायप्रा ॥६॥ ग्रंथसंख्या ॥१२००॥ ब्राह्मणसंख्या २२ अध्यायसंख्या ६॥ कांडसंख्या ॥१॥॥छ॥
शके १७९० विभवनामसंवत्सरे श्रावणशुक्ल ८ अष्ठम्यां तारीख २७ माहे जुलाई सन १८६८ इसवी रोजी समापितं । नकल लिहिणार व्यंकाजी नारायण घळसाशी क-हाडकर याने लिपितं ॥ छ॥ ॥छ।
और्ध्वदेहिकक्रियापद्धति 'No. 525 Size - 8} in. by 44 in.
Aurdhvadehikakriyāpaddhati
83 1892-95

Page #77

Kalpasūtras
Extent - 69 leaves; 10-11 lines to a page; 28-30 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari Characters; old in appear
ance; handwriting carcless but legible; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the portion; yellow pigment used for corrections; foll 4, 5, 22-29, 32, 33,48, 80-89 missing; foll. 346 and 700 blank; incomplete.
Age — Appears to be old Author - Visvanātha Subject-On the funeral rites
Begins fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ गणेशं गिरं पद्मनाभं सुरेशं विभु विश्वनाथं विशालाक्षिमाचं ॥ विरंचि विवस्वंतमन्यांश्च नत्वा क्रियापद्धति विश्वनाथः करोति ॥ १ ॥ बहवार्था श्रुतिसमतां च सरला कर्तव्यमार्गप्रदा नानाग्रंथ विलोक्यसाररचि तां प्रेतत्वमुक्तिप्रदां ॥२॥ शिष्याणां सुखहेतवे च विदुषां चित्ताप्रसादप्रदं
गुरुर्विष्टस्य प्रसादजां च सुधिया सर्वार्थदामाद्रतां ॥ etc. fol. 216 ॥ इति दाहप्रकरणं ॥ Ends abruptly-fol. 92b
____* या दिव्या० भवंतु ॥ अपसव्यं ॥ दशमं प्रेत एषेते भर्घः ॥मार्सिचतु..
कर्मपद्धति No. 526
Karmapaddhati
____ 153 1880-81
Size -91 in. by4 in.
Extent-14 leaves%3; 11 lines to a page; 32 letters to a line.
Description - Country paper; Devanagari Characters with पृष्ठमात्रा's; old
in appearance; handwriting careless and sometimes not quite clear; borders ruled in double bli.ck lines; red pigment used for marking; edges worn out; leaves slightly brittle; complete,

Page #78

Age - Appears to be old
Author
Not mentioed
Begins
fol. 1a
1
Ends – fol. 14b
B. Grhya and Other Works
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
अथ मरणसंन्निहितकाले वितरणिदानविधिः । प्रथमं शोडषपवार । विष्णुपुजनं । पंचोपवारैवा । वैतरणि दानप्रतिगृहित्रे एतत्ते पाद्यं एष ते अर्धः पादयोः पूतिपादप्रक्षालनं । आवमनं । दत्वा स्वकीयं पादप्रक्षालनं । आवमनं । प्राणाया ... सप्तव्याधा० देवताभ्यो० । गयायां देवरूपेण वितरणिदानो उपहाराणां पवित्रतास्तु ॥ etc.
कर्मपद्धति
No. 527
Size -
65
अनेन समिधमादधाति । सत्यंत्वत्र्त्तेन परिसंचामि जातवेद इति सह हविपिर्युक्षति ॥ इविरुच्छिष्टान्युद्वासयति ॥ पूर्णपात्रं दक्षिणा || कर्मापवर्गब्रह्मणभोजनसंकल्पः ॥ तत उत्तिष्ट ब्राह्मणसप्ते श० १ । ब्रह्मोच्छापनं । यस्मात्कोशादिति अभि नमसकरोति । अद्य पूर्वो० । अ... अमुकप्रेतस्य प्रेतत्व निवृति० । वृषोत्सर्गकृतस्य वधेर्यन्पुनः । अनेन वृषोत्सर्ग कर्मण... सदगती० । अग्रे भाय श्रा... योगीतप्राप्तिः । इ... साहेब...
1
101⁄2 in by 48 in
Extent — 15 leaves; 8 lines to a page; 32 letters to a line. Description - Country paper; Devanagari characters with 8; old in appearance; handwriting some what careless but clear and legible; borders carclessly ruled in double black lines; edges extremely worn out; folios numbered in right-hand margins; moth-eaten; complete.
Age – Samvat 1555
Author – Not mentioned.
Begins
- fol. 10
Karmapaddhati
154
1880-81
ॐ नमो गणेशाय ॥
अथ कर्मपद्धतिः । पूर्वं घुलद्दत । काले सर्वत्र प्राङ्मुखो दाता प्रतिग्राही उद_ङ्मुखः । आमान्नप्रतिग्राहकब्रह्मण एतत्ते पाद्यं । संलग्नपादप्रक्षालनं । स्वचरणप्रक्षा
...9

Page #79

66
Kalpasūtras लनं । आचमनं प्राणायामंत्र उपकल्पित उपहाराणां भवेत्यादि । विवाहादिकर्म
गणप्रारंभनिमित्तं वरवरणनिमित्तं वरस्यार्चनमहं करिष्ये । etc. Ends — fol. 146
___ अथ उत्थाय शकटसमीपे वनस्पतेति जपेत् ॥ गाभिःसन्नद । इति शकटरूढं मास्थातेति मंत्रेण अध्वानं ततः पितादिकं पृच्छति । पुनः । गृहमागतः। मातरादि नमस्कृत्य गणेशगोत्रदेवतयोः । नमस्कृत्य इति ॥ गणेशप्रसादात् कर्मपद्धति । समाप्तः ॥ शुभमस्तु ॥ शुभं भवतु ॥ कल्याणप्राप्तिः संवत् १५५५ वर्षे श्रावणशुदि १ गरौं अधे श्रीरस्तुह राजपुरवास्तम्य श्री श्रीमालज्ञातीयत्रि. सदाफलसुतत्रि. अनंतसुतत्रिः यादवपठनार्थ । शुभं भवतु ॥ ॐ नमो भगवते श्रीः ॥ श्रीः॥ निद्रावशेन भवता ह्यनपेक्षमाणा । पर्युत्सुकत्व श्रीः॥छ ॥श्री॥ छ॥ श्री:
Karmapradipa
A/1881-82
कर्मप्रदीप
83 No. 528 Size - 111 in by 4 in Extent - 20 leaves; 11 lines to a page; 38 letters to a line Description - Modern country paper; Devanāgari characters; not very
old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in triple red lines; folios numbered in both margins; the Ms. contains Prapāthakas 1-3.
Age - Does not appear to be very old
Author - Gobhila Begins fol. 1b
॥ ॐ नमः सामवेदाय॥ ॥अथातो गोभिलोक्तानामन्येषां चैव कर्मणां ॥ अस्पष्टानां विधिं संम्यक् दर्शयिष्ये प्रदीपवत् ॥ १॥ as in No. 8/1895-98 fol. 70 इति श्रीकर्मप्रदीपे प्रथम प्रपाठकः॥
fol. 144 इति श्रीकर्मप्रदीपे द्वितीयः प्रपाठकः ॥२॥ Ends — fol. 200
वशंगमाविति ब्रोहीन् etc. up to मधुपर्क समर्पयेत् ॥ १३३ ॥

Page #80

B. Grhya and Other Works as in No. 8/1895-98 followed by इति श्रीकर्मप्रदीपे तृतीयः
प्रपाठकः ॥३॥श्रीरस्तु॥ References - See No. 8/1895-98
Karmapradipa
कर्मप्रदीप No. 529
8
1895-98
Size -81 in by 31 in
Extent - 32 leaves; 9 lines to a page; 26 letters to a line. Description - Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs;
old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking verse-numbers and colophons: edges slightly worn out; folios numbered in right-hand margins; fol. 9 missing; the
Ms. contains Prapāthakas 1-3. Age - Samvat 1461 Author - Katyayana Subject - A metrical treatise on domestic rites, intended as a suppli
ment to the rules of Gobhila. “ The treatise, which consists of little short of five hundred Slokas, in three Prapāthakas of ten kandikas each, is usually aseribed to Kātyāyana and has been printed in India as the Kāryāyana-smrtiśāstra'
(I.O. No.460). Begins - fol. 10
ॐ नमः सामवेदाय ॥ गुरुभ्यो नमः ।। अथातो गोभिलोक्तानामन्येषां चैव कर्मणां । भस्पष्टानां विधि " सम्यद्गर्शयिश्ये प्रदीपवत् ।। त्रिवृद्धवृतं कार्य तंतुत्रयमधोवृतं । त्रिवृत्तच्चोपवीत " स्यात्तस्यैको ग्रंथिरिष्यते ।। पृष्ठव शे च नाभ्यां च धृतं यद्विंदते कटिं। तद्धार्यमुपवीत स्थानातोलंब न चोच्छृतं ॥३ etc. fol. 110 इति कर्मप्रदीपे प्रथमः प्रपाठकः ॥ श्री ॥

Page #81

68
Ends
-
Kalpasūtras
fol. 226 इति द्वितीयः प्रपाठकः ॥ छ ॥
fol. 33a
वशंगमाविति व्रीहीं छंखश्चेति यवास्तथा । असावित्यत्र नामोक्त्वा जुहुयात्क्षिप्रहोमवत् । १७ साक्षत सुमनोयुक्तमुदकं दधिसंयुतं । अर्ध्य दधिमधुभ्यां च मधुपर्को विधीयते । १८ स्वर्हणीयस्य निनयेदर्घ्यमंजलौ ।
पिधानं कायस्थं मधुपर्क" समर्पयेत् ॥ १९
खंड ॥ १८ ॥ छ ॥
इति कर्मप्रदीपे तृतीयः प्रपाठकः ॥ समाप्तमिति कर्मप्रदीपं ना परिशिष्टं ॥ छ ॥ शुभं भवतु ॥ कल्याणचास्तु ॥ श्रीः || लेखकपाठकयोः मंगलमस्तु ॥ संवत् १४६१ वर्षे आषाढ प्रथम शुदि १३ बुध दिने । धवल के पुस्तक लिखापिता ॥ याहशमित्यादि ॥ छ ॥ श्रीः ॥
References - (1) Mss. – A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :i, 83; ii, 16, 1918; iii, 18b
(2) Printed Editions :- I Prapāthaka with Asarka's Com. Ed. by F. Schrader, 1889; II Prapāthaka,
Ed. by Stael Holstein, 1900.
कर्मान्तविवरण
No. 530
B-Descriptive Catalogues :- I. O. Cat. Nos. 460-61 and 4796-97; Cal. Sans. College Cat. Vol-2. Nos. 28-29;
-
Karmantavivaraṇa
Size -
- 8 in by 6′′ in
Extent —— 59 leaves; 13 lines to a page; 26 letters to a line. Description
73
1884-87
Modern paper with water-marks; Devanagari characters; new in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; folios numbered in both margins; white chalk used for corrections; the Ms. contains commentary on Karmantasūtrapraśnas 1-3, a part of the Baudhāyanasūtra

Page #82

Age - Śaka 1808
Author Bhavasvamin
Begins
fol. 18
Ends
-
B. Grhya and Other Works
—
69
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
• पंचत येनक० यमवेक्षेतेत्यादि कर्मांतर इत्यन्वर्थसंज्ञा कर्मणामंत इति समाप्तिरत्र कर्माणि समाप्यते किंचिदविशेषेणोक्तं विशेष्यते पूर्वार्धादवदायापराधदिति अंगुष्ठपर्वमात्राणीत्यादि किंचिदनुक्तं कल्पे उच्यते । सर्वमेव याजनानं पितृयस उत्सीदतात्यादे क्वचित्कल्पे दर्शितस्य प्रयोग उच्यते । fol. 49 इति भवस्वामिकृते कर्मात विवरणे प्रथमस्य कर्मांतस्य प्रथमोध्यायः
॥ १
fol. 250 इति भवस्वामिकृते कर्मांतनिवरणे प्रथमस्य कर्मातस्य विशोध्यायः । fol. 410 इति द्वितीयस्य कर्मांतस्यैकोनविंशोध्यायः ॥
fol. 58b
यथावकाशमिति देवताप्रयुक्तंमाप्रयणांप्रेष्विति ग्रहणाधर्मत्वं वाचंयम इति विसृष्टवागितियस्थानधर्मत्वं विलुप्य सशेषे सति माने पृष्ठयषडह इति संघातधर्मत्वं न कुर्यादिति धर्मत्वं कुर्यादिति एवमादि सर्व अंकित मिमित्येतत्प्रतिपादि यज्ञे यज्ञमुपलक्षयतेत्यभ्यास्यः समाप्तितुष्टिमंगलार्थः ॥
॥ इति भवस्वामिकृते कर्मांतविवरणे तृतीयस्य कर्मांतस्य विंशोध्यायः ॥ समाप्तश्च मूलकल्पा द्वैधकर्माताः ॥ श्रीलंबोदरार्पणमस्तु ॥ श० १८०८ References - Mss. – A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :iii, 800
Kalpasūtra
957
1884-87
कल्पसूत्र
No. 531
Size—9 in by 4‡ in
Extent – 13 leaves; 14 lines to a page; 40 letters to a line. Description-Country paper Devanägari characters; old in appearance: handwriting careless but clear and legible; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; edges slightly worn out; complete. Age Appears to be old

Page #83

Kalpasūtras
Author-Agastya Begins - fol. 10
॥श्रीगणेशाय नमः॥ अथातो दीक्षा ग्याख्यास्यामो भगवान्परमशिवभट्टारका भुत्याचष्टावश विद्याः सर्वाणि दर्शनानि लीलया तत्तदवस्थापनः प्रीय सविमत्याभगवत्ता भैरव्या स्वात्माभित्रया पृष्टः पंचभिर्मुखः पंचाम्नावान् परमार्थसाररूपान् प्रणिनाय । तत्रायं सिद्धांतः । षट्रिंशत्तत्वानि । विश्वं शरीरं । कंचुकितः शिवो जीवः।
निष्कंचुकः परमशिवः । etc. Ends - fol. 13a
सर्वप्रयत्नेन विद्याराध्यद्वारा पूर्णताख्यातिसमावेशनेछा चेत्येते सांप्रदायिकाः परे च शास्त्रानुशिष्टाः इत्थं विदित्वा विधिवदनुष्ठितवतः कुलनिष्ठस्य सर्वतः कृतकृत्यताय इमां दशखंडी महोपनिषदं महात्रैपुर सिद्धांतसर्वस्वभूतामधीते स सर्वेषु यज्ञेषु यष्टा भवति यं यं ऋतुमधीते तेन तेनास्येष्टं भवतीति हि श्रूयत इत्युपनिषदिति शिवं ॥ १०॥ इति अगस्त्यविरतं कल्पसूत्रम् ॥
काठकगृह्यसूत्र(सभाष्य) Kathakagrhyasātra(sabhāsya)
11 No. 532
1875-76 Size -15 in by 7 in. Extent -175 leaves; 14 lines to a page; 48 letters to a ling. Description - Modern paper with water marks; Devanāgari characters;
handwriting clear, legible and uniform; borders unruled edges slightly worn out; yellow pigment used for corrections;
red pigment frequently used: complete Age - Appears to be old Author - Laugākshi Begins - fol. 10
॥ॐ श्रीगणेशाय नमः॥ * भाचारमग्निकार्य च सन्ध्योपासनमेव च।
मध्यमपुरुषप्रयोगेनेदमप्यनुबूयादिस्युपाध्यायाः ॥ यथोपनयनप्रभृति व्रत. चारोस्थाः प्रागुपनयनात्कामचारवादभक्षः
कृतोपनयनस्यास्य व्रतादेशनमिष्यते।
बस्नणो ग्रहणं चैव क्रमेण विधिपूर्वकम् ॥ मार्गवासास्याः

Page #84

B. Grhya and Other Works
कृष्णशारस्तु चरति मृगो यत्र स्वभावतः॥ स ज्ञेयो याज्ञिको देशे म्लेच्छदेशमतः परम ॥
मार्गवास्यास्याः मृगस्वेदं मार्गम etc. Ends-fol. 1730
अथात्र मंत्रभाज्यम। यास्तेराकेसुमतयस्सुपेशसो यामिर्ददासि दाशुषे वसूनि । ता मित्रो अयसुमना उपागहि सहस्रपोषं सुभगे रराणा ।।
सीमन्तोन्नयने व्याख्यातेयम् इन्द्राणीमासु नारीषु सुपत्नीमहमश्रवम नस्वस्या अपरञ्च न मासु सर्वासु नारीषु मध्ये महमिन्द्राणीमिन्द्रपत्नीमेव व्यतिरिक्तस्त्रीणां गुण भास्तातोत इयमेव । अत्रोत्तमा एतन्माहात्म्यादेव ॥
इति काठग्रह समाप्तः॥
कात्यायनपरिशिष्टभाषिक- Kātyāyanaparisistabhāşikaसूत्रव्याख्या
sūtravyākhyā
47 No. 533
A/1881-82 Size-12} in by 4g in. Extent- 10 leaves; 10 lines to a page; 45 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform: red pigment used for marking the portion; yellow pigment used for corrections; folios numbered in right-hand margins; the Ms.
contains Kandikas 1-3. Age = Śaka 1734 Author - Not mentioned Subject - A commentary on the Bhāșika sūtra which deals with the
manner of marking the accents in the Sa tapatha Brāhmaṇa.
The work is attributed to Kātyāyana. Begins--fol. la
श्रीगणेशाय नमः॥ याज्ञवल्क्यमुनिं नस्वा कात्यायनमुनीनपि । व्याख्यास्ये भाषिकं सूत्रं कात्यायनमुनीरितं ॥ १॥

Page #85

Kalpasūtrrs
मैत्रलक्षणभिन्नत्वाच्छतपथब्राह्मणस्य तु॥ तल्लक्षणार्थ मुनिना प्रणीतं भाषिकं खलु ॥२॥ तस्येदमादिमं सूत्रं ॥
मथ ब्राह्मणस्वरसंस्कारनियमः ॥ अथशब्दः आनंतर्यार्थः । etc. Ends-fol. 106
___ तदेते श्लोका भवंति। उदात्तः स्वर्यते नीचो नीच उच्चस्वरो भवेत् । ब्राह्मणस्य स्वरो ह्येष ज्ञायते वेदपारगैः । ऋषिप्रोक्त्यनुसारेण स्वरं ज्ञात्वा द्विजः पठेत् । स वेदफलमानोति यन्यथा नरकं व्रजेत् । एकं ब्राह्मणं सम्यक् स्वरार्थज्ञानपूर्वकं । योधीते । वेदवित्स स्यादन्यथा स्थाणुरुच्यत इति ॥ इति कात्यायनपरिशिष्टे भाषिकसूत्रे तृतीयकंडिका ॥३॥
शके १७३४ अंगिरो नाम संवत्सरे कार्तिकशुक्ल ८ गुरुवासरे समाहं ।। इदं पुस्तकं रामचंद्रभट्ट खटावकरशास्त्री पुस्तकं ।। काळे इत्युपनामक बाळकृष्णेन लिखितं शा० योगेन
ईश विस्मरसि दत्तमर्थिने विस्मरस्यपकृतं परेण यत् ॥ . राम विस्मरणशीललीलया मां तथा हृदि गतं न विस्मर | etc.
कात्यायनपरिशिष्टसूत्राणि Kātyāyanaparisistasūtrāņi
69 No. 534
1895-1902 Size -73 in by4g in. Extent - 9 leaves; 9 lines to a page; 34 letters to a line. Description - Modern paper with water marks;Devanāgari Characters;
new in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; red pigment used for marking the colophons; edges of some folios slightly worn out; folios numbered in both margnis; the Ms. contains the following परिशिष्ठसूत्र १ प्रतिज्ञासूत्र
२ त्रिकण्डिकासूत्र ३ भोजनविधिसूत्र
४ श्राद्धसूत्र Age - Modern Author — Kātyāyana

Page #86

B. Grhya and Other Works
73
Begins-fol. 16
॥ श्रीगणेशाय नमः॥ अथ प्रतिज्ञा मंत्रब्राह्मणयोर्वेदनामधेयं तस्मिच्छुक्ले याजुषाम्नाये माध्यंदिनीयके मंत्रे स्वरप्रक्रिया हृधनुदात्तो मून्युदातः श्रुतिमूले स्वरित एवं जात्यादयोभिहिता ब्राह्मणे तूदात्तानुदातौ भाषिकस्वारौ तानस्वराणि छंदोवत्सूत्राणि ॥१॥ etc. fol. 2a इति कात्यायनपरिशिष्टे प्रतिज्ञासूत्रं समाप्तम् ॥ fol. 36 इति कात्यायनपरिशिष्टे त्रिकंडिकासूत्रं समाप्तं ।।
fol 56 इति .................. भोजनविधिसूत्रं समाप्तं ॥२॥ Ends-fol. 86
अथ काभ्यानि भवंति ॥ स्त्रियोया प्रतिरूपाः प्रतिपदि द्वितीयायां । स्त्रीजन्माश्वास्त्रीतीयायां चतुर्थ्या क्षुद्रपशवः पुत्राः पंचमार षष्ठयां चूतद्धिः कृषिः सप्तम्यां वाणिज्यमष्टम्यामेकशफं तु नवम्यां दशम्यां गावः परिचारका एकादश्यां धनधान्य हिरण्यं तु द्वादश्यां कुप्यं ज्ञातिश्रेष्ठयं च त्रयोदश्यां युवानस्तत्र नियंते शस्त्रहतस्य चतुर्दश्याममावास्यायार सर्वमित्यमावास्याया सर्वमिति । इति कात्यायनोक्तं श्राद्धसत्रं समाप्तिमगमत् ॥९॥
कात्यायनप्रतिक्षासूत्र
Kātyāyanapratijñāsūtra
362(1) No. 535
1883-84 Size - 8} in by 4 in. Extent -10 to 10 leaves; 8 lines to a page; 30 letters to a line. Description-Country paper; Devanagari Characters; old in appear
ance; handwriting clear, legible and uniform; yellow pigment used for corrections; edges worn out; complete.
Age - Appears to be old
Author - Kātyāyana
Begins ... fol. 1a
श्रीगणेशाय नमः। अथ प्रतिज्ञा मंत्रब्राह्मणयोर्वेदनामधेयं तस्मिन्च्छुक्ले याजुषांम्नाये माध्यदिनीयके मंत्रे स्वरप्रक्रिया हृद्यनुदात्तो मूर्युदात्तः श्रुतिमूले स्यात्स्वरितस्त्वेवं
-10

Page #87

74
Kalpasūtras
जात्यादयोभिहिता ब्राह्मणे तूदात्तानुदात्तौ भाषिकरच...न स्वराणि छन्दोवत्सू.
त्राणि ॥ १ ॥ etc. Ends - fol. 10
अथानुस्वारस्य " मित्यादेशः शषसहरेफेषु परेषु तस्य त्रैविध्यमाख्यातं -हस्वदीर्धगुरुभेदर्दीर्घात्परो -हस्वो -हस्वात्परों दी? गुरौ परे गुरुः परसवर्ण षत्प्रकृत्या चान्यत्र विसँगै षद्विरामः पदाद्यस्य संयुक्ताकारस्येषदीर्घता च भवति । इति प्रतिज्ञासूत्र समाप्त।
74
कात्यायनशुल्बपरिशिष्ट
Kātyāyanasulbaparisista No. 536
A/1881-82 Size -91 in by 4t in Extent - 8 leaves; 8 lines to a page; 28 letters to a line. Description - Smooth Country paper; Devanagari characters; old in
appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; yellow pigment used for corrections; folios numbered in left hand margins; edges on the right worn out and moth-eaten;
complete. Age - Appears to be old Author - Kātyāyana Begins - fol. 16
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ ॐ रज्जुसमासं वक्ष्यामः॥ समे शंकु निखाय शंकुसंम्मितयारज्वा मंडलं परिलिख्य यत्र लेखयोः शंकग्रच्छाया निपतति तत्र शंकू निहंति सा प्राची॥ तदंतर...रज्वाभ्यस्य पाशी कृत्वा शक्कोः पाशी प्रतिमुच्य दक्षिणायम्य मध्ये शकु निहंत्येवमुत्तरः सोदीची॥
etc. Ends ... fol. 8a
भागमा भवेच्छंकुस्तदर्दू च निरंछन। अनेन विधिना यस्तु वेदिं करोति मानवः ।। ३८॥ यजमानं तं उभौ तारयते हि सः॥ सूत्रदोषदरिद्रस्य गूढमंत्रस्य धीमतः ॥ ३९ ॥ समाप्तेयं क्रिया शौल्बी कात्यायनमाहात्मनः॥४०॥

Page #88

B. Grhya and Other Works
इति भगवत्कात्यायनकृतं शुल्बपरिशिष्ठं समाप्तं ॥ शुभं भूयात् ॥
कात्यायनशुल्बपरिशिष्ट
No. 537
Size – 8 in by 4 in.
Extent – 7 leaves; 9 lines to a page ; 30 letters to a line.
Description – Country paper; Devanāgari characters; old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in triple black lines; red pigment used for marking the portion; folios numbered in both margins; folios moth-eaten ; complete. Age — Samvat 1682
Not mentioned
Author Begins fol. 1b
Ends... fol. 7b
Size -
Katyayanasulbaparisista
श्रीगणेशाय नमः ॥
रज्जुसमासं वक्ष्यामः समेशकुन्निखाय शंकुसंमितया रज्वा मंडलं परिलिख्य यत्र लेखयोः शंकग्रच्छाया निपतति तत्र शंकू निहंति सा प्राची तदंतर रज्वा भ्यस्य पाशौ कृत्वा शंक्कोः पाशौ प्रतिमुच्य दक्षिणायम्य मध्ये शंकुं मिहंत्येवमुत्तरतः सोदीची रज्वंतयोः पाशौ करोति etc.
कात्यायन शुल्बभाष्य
No. 538
169
1884-86
परिलेख्यस्तुर्यस्तथैव वाष्ट द्विगुणीरथर्यस्त्रिंशद्विरायम्य हरेतृतीयं ॥ ३७ ॥ अरुक्सार्द्ध नवांगुले मध्यं ततो लिखेत् ॥
वृत्तमेको न विंशत्या प्राची ज्यामध्यगा भवेत् ॥ ३८ ॥
75
- 94 in by 30 in
उदग विहायार्वाक खरो... ईक्षिणस्य तु ॥ सूत्रदोषदरिद्रस्य... मंत्रस्य धीमतः ।। ३९ ।।
समाप्तेयं क्रिया शौल्बी कात्यायनमहात्मन इति ॥ ४० ॥
समाप्तं शुल्बपरिशिष्टं ॥ संवत् १६८२ वर्षे श्रावणशुदि ७ रखौ कि० त्रिपाठी - गोवर्धनसुत- हरिहरेण ॥
Katyāyanaśulbabhāṣya
212 1880-81

Page #89

16
Kalpasūtras
Extent-15 leaves; 9 lines to a page: 36 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters with 48#1913;
old in appearance: handwriting small but clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; edges worn out and moth-eaten; foll. 1-9, 17-27 and 29–33 missing; incomplete.
Age-Appears to be old Author - Not mentioned Begins abruptly - fol. 10a
.... मवेद्यामपि न मध्यसंग्रहः वारुणप्रद्यासिक्यो वेदयो वहुधोक्तास्ता एवं च यशावतिदिष्टास्तत्र षडरनिः प्राची व्यरस्नितत्तिर्यक् चतुररनिप्रतीचीतिर्य
कमिति पक्षे परिशिष्टश्लोकः etc. Ends-fol. 390
कर्णोभिवर्द्धते यस्यामादष्टात्रिंशदंगुलैः । स सार्द्धतिलयुग्मैः स्याद्धन्वायामाग्रकावधि । उत्तरे रत्न्यायतास्तु दक्षिणे कर्णशोभिताः । चतस्रः स्युरिति त्वष्टौ वक्रास्तियग्विलेखिताः। द्वयरत्नि विस्तारार्द्धन भ्रमात्तद्धन्वसाधनं ॥ अंगुलस्य त्रयस्त्रिंशो भागस्त्वत्र तिलो मतः॥ इति शुल्बभाष्यं समातानि ॥ शुभं।
कात्यायनीयशुल्बसूत्र
Kātyāyaniyasulbasūtraविवरण
vivarana
363 No. 539
1883-84 Size - 10% in. by 5 in. Extent - 30 leaves; 10 lines to a pag3; 32 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; red pigment used for marking the portion; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; complete.

Page #90

B. Grhya and Other Works
77
A commentary on Kātyāyana's Sulbasūtra; the work was
composed in 1646 ( Samvat?) Age - Does not appear to be very old Author - Mahidharal Begins — fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ श्रीनृसिंहं नमस्कृत्य रमेशं भक्तवत्सलं ॥.
शुल्बस्य विवृति वच्मि भाप्यवृत्यनुसारिणीं ॥ __ श्रीमान्कात्यायनः पंचदशशाखासाधारणं कल्पसूत्रं विरच्य तत्र कथितवेद्यादिमानोपियोगितयंशुल्बपरिशिष्टं चिकीर्षुः प्रतिजानीते । etc. fol. 6 इति शौल्बविवरणे महीधरविरचिते प्राच्यादिकथनं नाम प्रथम
कंडिका ॥१॥ fol. 124 इति शुल्बविवरणे महीधरविनिर्मिते चतुरनादिकथनं द्वितीया
कंडिकारामत् ।। Ends - fol. 304
विदुषां सुखबोधाय व्यधाब्दुध्यनुसारतः । भाष्यं रामकृतां वृत्तिं सूत्राण्यालोच्य ततः ३ नीलकंठो रमानाथः सिताभश्चंद्रशेखरः
भैरवेशः कृपासिंघुः समे तुष्यान्नृकेसरी ४ इति श्रीमन्महीधरविरचितं शुल्बसूत्रविवरणं समाप्तं ॥ छ॥ छ॥ छ । छ।
कात्यायनश्राद्धसूत्र
Kātyāyanaśrāddhasūtra
362 (2) No.540
1883-84 Size -8 in. by 4 in Extent — 10 to 50 leaves; 8 lines to a page: 30 letters to a line. Description -Country paper: Devanagari characters; old in appear
ance; handwriting bold, clear, legible and uniform; red pigment used for the colophon; yellow pigment used for correction;
edges worn out; complete. Age - Appears to be old Author - Kātyāyana

Page #91

78
Kalpasūtras
Subject - On Śrāddha rite Begins - fol. 16
॥श्री ॐ॥ अपरपक्षे श्राद्धं कुर्वीतोवं वा चतुर्थ्या षदहः संपनेत तदह ब्राह्मणानामंत्र्य पूर्वेधुर्वा स्नातकानेके यतीन् गृहस्थान् साधून्वा श्रोत्रियान वृद्धाननवद्यात्स्वकर्मस्थानभावेपि शिष्यान्त्स्वाम्वारान् द्विर्ननशुलविलीधश्यावदंतविद्धप्रजननव्याधितव्यं गिश्वित्रिकुष्टिकुनखिवर्जमनिये नाम त्रितोनापकामे
दामंत्रितो वान्यदन्नं न प्रतिगृण्हीयात् etc. Ends - fol. 5a
अथ काम्यानि भवंति स्त्रियो प्रतिरूपाः प्रतिपदि द्वितीयाया रस्त्रीजन्माश्वास्तृतीयायां चतुर्थ्यां क्षुद्रपशवः पुत्राः पंचम्यां षष्ठयां द्युतर्द्धिः कृषिः सप्तम्यां वाणिज्यमष्टम्यामेकशेफ नवम्यां दशम्यां गाव परिचारका ऽ एकादश्यां धनधान्यर हिरण्यं तु द्वादश्यां कुप्यं ज्ञातिश्रेष्टयं च त्रयोदश्यां युवानस्तत्र म्रियते शस्त्रहतस्य चतुर्दश्याममेवास्याया सर्व मिथ्यमावास्यो या सर्वमिति ॥९॥ इति श्रीकात्यायनमुनिप्रोक्तं नवकंडिकाश्राद्धसूत्रं समाप्त छ ॥ छ...
कात्यायनश्राद्धसूत्र or Kātyāyanaśrāddhasūtra or नवकण्डिक्रासूत्रश्राद्धकल्प Navakandikasutrasraddhakalpa कात्यायनोक्त
of Kātyāyana
514 No.541
1882-83 Size -88 in. by 4s in. Extent. -8 leaves; 8 lines to a page; 25 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; folios numbered in both margins: modern paper used for the last two folios; complete.
Same as No. 362 (2)/1883-84 Age - Does not appear to be very old Author.-Not mentioned Begins --- fol. 1a
श्रीगणेशाय नमः॥ अथ प्रतिज्ञा मंत्रब्राह्मणयोर्वेदनामधेयं तस्मिन्छुल्ले याजुषो नाम्ना ये माध्यंदिनीयके मंत्रे स्वरप्रक्रिया हृद्यनुदात्तो मूयुदातः श्रुतिमुले स्वरित एवं

Page #92

B. Grhya and Other Works जात्यादयोभिहिता ब्राह्मणे तूदात्तानुदात्तौभाषिकस्वारौ तानस्वराणि छंदोवसूत्राणि ।। १॥ etc.
fol 44 इति त्रिकंडिका समाप्तं ॥ छ । Ends - fol. 8a
अथ काम्यानि भवंति ।। खियो प्रतिरूपाः प्रतिपदि द्वितीयायार स्त्रीजन्माश्वास्तृतीयायां चतुर्थी क्षुद्रपशवः पुत्राः पंचम्यार षड्यां द्यूतद्धिः कृषिः सप्तम्यां वाणिज्यमष्टम्यामेकश फं नवम्यां वाणिज्यमष्टम्यामेकश६ नवम्यां दशम्यां गावः परिचारका एकादश्यां धनधान्य हिरण्यं तु द्वादश्यां कुप्यं ज्ञातिश्रेष्ठयं च त्रयोदश्यां युवानस्तत्र म्रियते शस्त्रहतस्य चतुर्दश्याममावास्याया र सर्वमित्यमाया सर्व मिति ॥९॥ इति कात्यायनोक्तः नवकंडिक सूत्रश्राद्धकल्पः समाप्तः ॥ छ ॥ अथातो धर्मजि...
कात्यायनश्राद्धसूत्रभाष्य
Kātyāyanaśrāddhasūtrabhāşya
79
No. 542
A/1881-82 Size -91 in. by 41 in. Extent --- 12 leaves; 9 lines to a page; 45 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting small, closely written, clear, legible and uniform; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; complete; the Ms. contains commentary on Kātyāyanaśrāddhasūtra.
Age - Does not appear to be very old Author — Karkopādhyāya Begins — fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीतकर्मसमनंतरं स्मातव्यावसथ्यादीन्यनुविहितानि तत्र श्राद्धमनुक्तं तद्वक्तव्यमित्यत आह । अपरपक्षे श्राद्धं कुर्वीतेति ॥ श्राद्ध मिति कर्मणो नामधेयं । द्रव्यगुणादावप्रसिद्धेः । तच्च समुदायस्य समिधानाद्विशेषाद्राजसूयवत् । स्मृतेश्च श्राद्धमन भुक्तमिति । पिंडदानप्राधान्ये हि भुज्यर्थानुपपत्तिः कार्यत्त्वाविशेषाच्च । तस्मात्समुदायस्य नामधेयमित्येवं प्राप्त उच्यते । etc.

Page #93

80
Kalpasūtras
Ends - fol. 12a
शस्त्रहतस्येति जलादि मृतानुपलक्षयति । तेन सपिंउसोदकतगोगोत्रेभ्यस्त्रयोदश्यां पार्वणश्राद्धं देयं । शस्त्रादिमृतेभ्यस्तु एकोद्दिष्टविधिना अपरपक्षे चतुर्दश्यां श्राद्धं देयं सर्वमिति सर्वतिथिफलं ॥९॥
इति कर्कोपाध्यायकृतनिगदव्याख्यानव्याख्यानसमाप्तं ॥ व्याघ्रः गंधपुष्पादिधूपं च दीपं च विनिवेदयेत् । एतद्वःपितरो वासोदशा दद्यात्पृथक् बृहस्पतिस्तु दिपधूपैर्माल्यगंधैस्तथावस्त्रांजनादिना समभ्यर्थोदपात्रं तु तेशामुपरि निक्षिपेत् । वाईस्पत्यशब्देन भक्षभोज्यफलताबुलादि गृह्यते। देवलः । एवं निवेशपिंडास्तीन् अलंकुर्याच पूर्ववत् पक्कानेन बलिं चैथः पिंडेभ्यो
दपयेहुधः । संख्या।' २७५॥ References - Mss. -A- Aufrecht's Catalogus Catalogorum :
i,6645; ii, 159a B-Descriptive Catalogues :- Bik Cat. No. 353
369
कात्यायनस्नानसूत्र or
Kātyāyanasnānasūtra or त्रिकण्डिकासूत्र
Trikandikāsūtra No. 543
1883-84 Size – 8 in. by 4 in. Extent -3 leaves; 8 lines to a page; 20 letters to a line.
Description -Country paper; Devanagari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; folios numbered in both margins; complete.
Age – Does not appear to be very old
Author - Kātyāyana
Begins - fol. 10
. अथातो नित्यस्नानं नद्यादौ मृदगोमयकुशत्तिलसुमनस आहृत्योदकांतं गत्वा शुचौ देशे स्थाप्य प्रक्षाल्य पाणिपादं कुशोपग्रहो बद्धशिषी यज्ञोपवीत्या. चम्योरू५ हीति तोयमंत्र्यावर्तयेद्येते शतमिति सुमित्रिया न इत्यपोंजलिमादाय दुर्मित्रियाऽइति द्वेष्यं प्रति निषिचेत्कट वस्थूरू जंधे चरणौ करौ मृदा निस्त्रिः प्रक्षाल्याचम्य नमस्योदकमालभेत् । etc.

Page #94

B. Grhya and Other Works
81
Ends -- fol. 36
इत्युपस्थाय प्रदक्षिणीकृत्य दिशश्च देवताय नमस्कृत्योपविश्य ब्रह्मानिपृथिव्यौषधिवाऽवाचस्पतिर्विष्णुमहद्भयोपांपतये वरुणाय नम इति सर्वत्र संवर्चसेति मुखं विमृष्टे देवा गातुविद इति विसर्जयेदेष स्नानविधिरेष स्नानविधिः ॥३॥
इति स्नानसूत्र समाप्तः॥ References - Mss. - A- Aufrecht's Catalogus Catalogorum :-1, 74473;
iii,154a B- Descriptive Catalogues :- Stein's Cat. of
Jammu Mss. 22.
कात्यायनस्नानसूत्र with भाष्य
Kātyāyanasnānasūtra
with Bhāsya
77
No. 544
1891-95 Size — 101 in, by 5} in. Extent- 12 leaves%3; 20-22 lines to a page; 45 letters to a line. Description - Rough country paper; Devanāgari characters; old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; edges worn out; foll. moth-eaten and torn; folios pasted with paper-slips; folios numbered in right-hand margins; the Ms contanis the Text and the Com.
mentary: complete. Age — Saka 1714 Author of the Text - Kātyāyana
of the Comm - Yājñikacakracūļāmani Begings (Text) - fol. la
___ अथातो नित्यस्नानं etc. Begins (Comm.) - fol. 1a.
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ यस्य निश्वसिते वेदा यो वेदेभ्योऽखिलं जगत् ।। निर्ममे तमहं वंदे विद्यातीर्थमह ...... ...... स्मरंति नामाद्ध नित्यं वैष्णवशांभवाः ॥
तस्य पुरुषरूपस्य वंदे चरणपंकजं ॥२॥ ...11

Page #95

Kalpasūtrrs
भवानीतनयं वंदे मुनि ...... नंतया। पितरं भ्रातरं वृद्धान्भाष्यकारान्परानय ॥३॥
कुर्वे पारस्करस्नानपरिशिष्ट परिश्रमं ॥ etc. Ends (Text) - fol. 12a
एष स्नानविधिरेष स्नानविधिः॥ Ends (comm.)-fol. 12a
सर्वत्रानित्यनैमित्तिककाम्येषु अथवार्येण मध्यान्हस्नानविधि ॥ प्रातःस्नाने भतिदिश्यते दिरुक्तिसमाप्तिलिंगं॥ श्रीदक्षिणामूर्तियदप्रसादात् कात्यायनस्नानविधायिसूत्रे छागाभिधो याज्ञिकचक्रचुडाचितामणिर्भाष्यमिदं चकार । छ॥ सके १७१४ शार्वरीनामसंवत्सरे फाल्गुनशुद्धप्रतिपदा सोमवार धनिष्टनक्षत्रीं समाप्तः ॥ मगमत् ॥ छ।
_ हस्ताक्षर व पुस्तक विसाजि सोनदेव कुळकर्णी मौजे सेडिपोखर्डि प्रगण पाडिये पेडगाः तस्य जेष्टपुत्रपुरुषोत्तमनाम्नेन लिखिते ॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु । ॥ श्रीशिवार्पणमस्तु ॥ ॥शुभं भवतु ॥ छ ॥ श्री। छ। This is the only Ms. recorded by Aufrecht.
कात्यायनस्तानसूत्र with विवरण
Kātyāyanasnānasūtra with vivarana
80 A/1881-82
No. 545
Size - 9 in. by 4 in.
Extent - 14 leaves; 10 lines to a page; 26 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear.
ance; handwriting somewhat careless but clear, legible and uniform; borders carelessly ruled in double black lines; edges slightly worn out; red pigment used for marking the text; yellow pigment used for corrections; folios numbered in righthand margins; the Ms. contains both Text and Commentary,
complete. Age - Appears to be old Author of the Text - Kātyāyana
, of the Comm.-Hariharagnihotii

Page #96

B. Grhya and Other Works
Begins ( Text ) — fol. 1b अथातो नित्यस्नानं etc. Begins (Comm. ) - fo. 18
श्री महागणाधिपतये नमः ॥ प्रणतोस्मि हरेरंध्रिसरसीरुद्दमादरात् ॥ यज्जगत्पावनं पाथः प्रासोष्ठामरसैधवं ॥ १ ॥
कात्यायनकृतस्नान विधेर्व्याख्यापुरःसरं ॥
विधास्ये पद्धति विद्वत्सदाचारद्विजप्रियां ॥ २ ॥ अथातो नित्यस्नानं ॥ अथ श्रौतस्मार्त्त क्रियानुविधानानंतरं ॥ etc.
Ends ( Text ) - fol. 129
एष स्नानविधिरेष स्नानविधिः ॥
Ends (Comm.) - fol. 126 यथाह योगयाज्ञवल्क्यः ।
ब्राह्मणक्षत्रियविशां स्नानं मंत्रवदिष्यते । तूष्णीमेव तु शूद्रस्य स्त्रीणां चैव तथास्मृतं । बौधायनश्च ।।
faraगानं स्नानं विहितं सार्ववर्णिकं । मंत्रवत्प्रोक्षणं वापि द्विजातीनां विशिष्यत इति ॥
नमो नारायणीयेति ॥ छ ॥ इति हरिहराग्निहोत्री विरचितं कात्यायन - स्नानविधिसूत्र विवरण समाप्तमिति ॥ छ ॥ देव्यार्पणमस्तु ॥ छ श्री ॥ छ तत्सब्रह्मार्पणमस्तु ॥ छ ॥ श्रीकृष्णाय नमः ॥ छ ॥ छ ॥ छ ॥
References - See No. 81 / A1881-82
कात्यायन स्नानसूत्र
with व्याख्या
83
Katyāyanasnānasūtra with Commentary
81
A/1881-82
No. 546
Size-9 in by 4 in.
Extent -23 leaves: 10 lines to a page; 42 letters to a line.
Description - Country paper: Devanāgarī characters; not very old in appearance: handwriting clear, legible and uniform : borders

Page #97

Kalpasūtras
ruled in two double black lines; folios numbered in both margins; red pigment used for marking the colophons; edges slighlty moth-eaten : the Ms. cnntains both the Text and the
Commentary; complete; the Ms. also contains the 'स्नानपचति'. Age-Samvat 1784 : Saka 1648 Author of the Text - Kātyāyana
, of the Comm. - Hariharagnihotri. Begins (Text)- fol. 10
अथातो नित्यस्नानं ॥ Begins (Comm.)- fol. 16 श्रीमंगलमूर्ति जयति
ॐ भुवनेशिं गुरुं नत्वा वक्रतुंडं च शारदां विश्वेशं दुढिराजं च लिखेहं भाष्यमादरात् १ श्री कारश्चाथ शब्दश्च द्वावेतौ ब्रह्मणः पुरा॥ कंठं भित्वा विनिर्यातौ तस्मान्मांगलिकावुभौ ।। प्रणतोस्मि हरेरंध्रिसरसीरामादुरात् ॥ यजगत्पावनं पाथः प्रासोष्टामरसैंधवं ।
कात्यायनकृतस्नानं विधेाख्यापुरः॥ विधास्ये पद्धति विद्वत्सदाचारद्विजप्रियं ॥ श्रीरस्तू ।। etc.
fol. 5a इति स्नानसूत्रभाष्ये प्रथमकंडिकार्थः।। Ends ( Text.) - fol. 90
एष स्नानविविरेष स्नानविधिः ॥ ३ ॥ Ends (Comm.) - fol. 116
अंभोवगाहन स्नानं विहितं सार्वपर्णिकं ॥ यत्र चेत्प्रोक्षग वापि ता द्विजानां विशिष्यत इति । नमस्कारश्च नमो नारायणायेति ॥
इति श्रीभिश्राग्निहोत्रिहरिहरविरचितं कात्यायनस्नानविधिसूत्र विवरण समात ।
Then follows the cafè beginning with श्रीमन्मंगलभौवनेशाय नमः ।। मंगलमूर्तये नमः॥
अथ पद्धतिः । तत्रा ... धाविभक्तस्यान्हश्चतुर्थे भागे मृदादीनि स्नानोपकरणान्याहृत्य ॥ नयादुदकाशपगत्वा । etc. fol. 210 इति श्रीमिश्राग्निहोत्रिहरिहरकृतौ कात्यायविशेत् ॥ देव्यगातुविद इति
विसर्ज़येन स्नामसूत्रव्याख्यापूर्विका स्नानादिपद्धतिः ॥छ । संवत् १७८४

Page #98

B. Grhya and other Works
86 शके १६४८ किलकसंवत्सरे उदगयने फाल्गुने प्रल १३ चंद्रे पुष्मनक्षत्रे सिद्धियोगे काश्यां महादेवज्ञस्य सुत माणिक्य तत्सुत नारायणार्थ कात्या
यनसूत्रभाष्य लिखितं ॥ छ । fol. 236 अष्टमे नवमे मासि या सो भवति नो
भासने शयने पाके दूरतः परिवर्जयेत् ॥ गर्भिण्या नवमासादित्रिपक्षांतं पदा भवेत् । तस्या हस्तेन गृण्हीयाग्निक्षुर्मिक्षा न कदाचन । ।
व्यासवचनात् ॥ शुभमस्तु ॥ श्रीसमत १८५८ मी. भादौ सुदी मनी
वीरसप्त ॥ श्रीगुरगोवींदनारायनजी सहाय References - Mss. - A - Aufrecht's Catalogus Catalogorum :
i,7446; ii 179a, 2350; iii, 154a B-Descriptive Catalogues :-Ulwar Mss. Cat.
172, Extr. No. 53.
कात्यावनीयस्नानसूत्र
Kātyāyaniya snānasūtra with भाष्य
with Bhāsya
370 No. 547
1883-84 Size-91 in by 4t in Extent-13 leaves; 9 lines to a page%3; 28 letters to a iine. Description - Country paper: Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders of the first four folios ruled in double red lines; folios numbered in both margins; foll 13, 14 missing; the Ms. contain: both Text and Commentary: incomplete.
Age-Does not appear to be very old
Author of Text - Kātyāyana
, of Comm. - Karka . Begins (Text)-fol. 10
. अथातो नित्यस्नानं ॥ अथ श्रौतस्मातक्रियानुविधानानंतरं ॥ यतस्ताः क्रियाः स्नानपूर्विकाः अतो हेतोर्नित्यं संध्योपासनपंचयज्ञादिनित्यक्रियानुष्टानाविवरसं ॥ etc.

Page #99

86
Kalpasūtras
Begins (Comm.)-fol. 16
॥ श्रीगणेशाय नमः॥ प्रणतोस्मि हरेरध्रिसरसीरुहमादरात् ।। यजगत्पावनं पाथः प्रासोष्टामरसैंधवं ॥१॥ कात्यायनमुनेः स्नानविधे व्याख्यापुरस्सरं ॥
विधास्ये पद्धति विद्वत्सदाचारद्विजप्रियां ॥ etc. Ends (Text)-- fol. 15a
स्नानविधिरेषस्स्नानविधिरेष इति Ends (Comm.)- fol. 15a
___ अनाचार्यमाध्याम्हिकस्नानेतिकर्तव्यतामभिधाय इदानीं एष स्नानविधित्य. नेन स्नानांतरे नैमित्तिके प्रातस्नाने वा इतिकर्तव्यतामतिदिशति । भिन्न एवैष इतिकर्तव्यता सर्वत्र स्नाने यथाहति तथा प्रातर्नित्यं स्नायादनातुर इति भति
देशात् ॥ इति गोपाध्यायकृतौ कात्यायनीयस्नानविवरणं समाप्तं ॥ छ । References - Mss. - Aufrecht's Catalogus Catalogorum:-i, 7440%;
ii 1790, 2350; iii, 154a
•
कात्यायनीयस्नानसूत्रभाष्य
Katyayaniyasnānasutrabhasya
No. 548
371 1883-84
Size-8 in by 3 in
Extent - 58 leaves; 7 lines to a page; 30 letters to a line.
Description - Modern paper with water marks; Devanāgari characters;
new in appearance; handwriting clear, legible and uniform%3B borders ruled in double red lines: red pigment used for marking the portion; folios numbered in the left-hand margins only; complete.
A Commentary on the Kātyāyanasnānasūtra.
Age - Saka 1720 Author - Son of Trimalla

Page #100

B. Grhya and Other Works
87
87 . Begins - fol. 18
॥ श्री गणेशाय नमः॥ गंगामानम्य कमलात्रिमल्लतनयः सुधीः॥
कुर्वे कात्यायनः स्नानपरिशिष्टे परिश्रम ॥ इह तावन्नित्यं नैमित्तिकं काम्यक्रियांग मलापकर्षणं क्रियास्नानमिति षड्विधानि स्नानानि तेषु च बहुमंत्रसाध्यत्वा नित्यमेव जयहितमिति तदेवाह ।।
अथातो नित्यस्नानं नद्यादौ ॥ etc. fol. 234 इति ज्योतिर्विदाराध्यत्रिमल्लसुतनिर्मिते । स्नानप्रयोगः प्रथमः परिच्छेदः । Ends - fol. 58a
सुबलसुनकाणी मांडव्याप्सुहोत्र पराशरोशिजकुशिकजवण्युद्दालकासितपर्वसाः । कृतुषकशिनिवाको तथ्यादयश्च पदाश्चये महतिसुखिनोभूवन्कण्वं नमामि तमीश्वरं ॥ इति स्नानसूत्रभाष्य समाप्तं ।। शके १७२० रौद्रनामसंवत्सरे ज्येष्ठ शुद्धप्रतिपदेदं पुस्तकं समाप्तं ॥
यादशि ......... दोषो न विद्यते ॥
श्रीराम जयराम् जयजयराम् ।। This is the only Ms, recorded by Aufrecht.
कात्यायनीयमूल्याध्याय
Kātyāyaniyamūlyādhyāya
22 No. 549
1884-86 Size — 10% in by 54 in. Extent-4 leaves; 13 lines to a page: 44 letters to a line. Description - Modern country paper; Devanāgari characters; not very
old in appearance%3; handwriting clear, legible and uniform red pigment used for marking the portion; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; the
Ms. contains only the Text the Commentary; compl te. Age - Does not appear to be very old
Author-Katyayana
Subject -- Rules relating to the valuation of cattles etc. when substitutes
are given for these in a rite.

Page #101

Kalpasūtras
Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः। अथ मूलाध्यायः परिशिष्टे
द्वात्रिंशत्पणिकागावश्चतुः कार्षापणो वरः वृषे षट् कापणका अष्टावनडुहि स्मृताः १ दश कार्षापणा धेनोरश्वे पंचदशैव तु हिरण्ये कार्षायणकः पणा नव तथाधिकाः २ etc.
Bids - fol. 4b
अथ दोलामानमाह पंच कार्षापणा: प्रोक्ताः दोलायामिति दोला नरवाशे वाले तत्र पंचकार्षापणामूल्यं भवति अथ धेन्वपेक्षयाई क्रमेण वोध्यं अथ रथमूल्यमाह षड्थे तथेति रथे षटकार्षापणामूल्यं भवति मथ गृहमूल्यमाह गृहेष्टौ कार्षापणका इति गृहे अष्टौ कार्षापणा मूल्यं भवति भत्रानदुहः क्रमेण बोध्यं मय पणलक्षणमाह ताम्रकर्षेपणः स्मृत इति कर्ष इति तात्रेण बोध्य इत्यर्थः॥मभ्यासो
ग्रंथसमाप्तिसूचकः इति कात्यायनकृतमूलाध्यायः १ Reference - Mss.-A- Aufrecht's Catalogus Catalogorum :- j, 4840; ii
. 107; iii 100
कात्यायनीयमूलाध्यायविवरण No. 550
Kātyāyaniyamūlādhyāyavivarana
23 1884-86
Size - 81 in by 3} in.
Extent - 4 leaves; 11 lines to a page: 45 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting small but clear, legible and uniform; red pigment used for marking the portiðn; yellow pigment used for corrections; the Ms. contanis the Commentary, on the Mulādhyāya of Kātyāyana; complete
Age - Samvat 1814 Author - Gopāla

Page #102

B. Grhya and Other Works
89.
Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ श्रीगोपालं गोपगोपीपरीतं नत्वा सम्यक् श्रीगुरुन् जीवदेवान् ।
मौलाध्याये भाष्यमेतद्विधत्ते श्रीगोपालो याज्ञिकानां हितार्थे ॥१॥ तत्रादावाचार्या अभ्यर्हिततत्वात्सर्वयागप्रदेयत्वाच्च गोमौल्यमेव वदंति ॥
etc. Ends - fol. 40
अथ पणलक्षणमाह ताम्रकर्षे पणस्मृतस्ताम्र कर्षे पण स्मृत इति । कर्षपात्रे ताम्र पणे बोध्य इत्यर्थः । भभ्यासो ग्रंथिसमाप्तिसूचकाः ॥
इति कात्यायनीकृते मूलाध्याये गोपालकृत विवरण समारं ॥ स. १८१४
आश्विनशुद्ध १३ मदे लिखितं ॥ छ॥ References - Cat. Cat. i, 4844; ii, 107b; iii, 1094.
For a described Ms. of this commentary R. Mitra Notices Vol. V. No. 1796.
कार्तिकपञ्चमीमाहात्म्य
Kārtika pñcamimāhātmya
70(2) No. 551
1899-1915 Size - 8} in. by 4 in. Extent -17b to 23a leaves; 14 lines to a page; 28-30 letters to a line.
Description -Modern country paper: Devanagari characters%3 not
very old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in triple red lines and edges in single; red pigment used for marking the portion; complete.
Composed in Samvat 1655.
Age - Samvat 1903 Author - Vijayagani Begins-fol. 17b
श्रीसरस्वत्यै नमः। ॥श्रीमत्पावजिनाधीशं फलवर्द्धिपुरस्थितं प्रणम्य परया भक्त्या सर्वाभिष्टार्थसाधकम् १

Page #103

Kalpasūtras
शुक्लकार्तिकपंचम्या माहात्म्यं वयेते तथा
भव्यानामुपकाराय यथोक्तं पूर्वसूरिभिः २ etc. Ends -fol. 230
बुधपद्मबिजयगणिभिः प्रवरै भीमादि बिजयगणिभिश्च संशोधिता कथेयं भूतेषु रसेंदु १६५५ मित वर्षे ५० गणिबिजसुंदराणामभ्यर्थतया कृता कथामयका प्रथमादर्श लिखिता तैरेव च मेरुतानगरे १५१
इति श्रीकार्तिके सौभाग्यपंचमीमाहात्मविषये वरदत्तगुणमंजरोकथानकं संपूर्णम् संवत् १९०३ रा मिती आश्विन्वसुदिघचतुर्थीदिने लिपीकृतं । मुं। रूपचंद्रेण स्वपठनं हेतवे ।। श्रीः ॥ श्रीषभायतनगरै ।।
18
कुशकण्डिका
Kusakandikā No. 552
1892-95 Size - 7 in. by 4 in. Extent — 3 leaves; 9 lines to a page; 30 letters to a line. Description - Modern paper with watermarks Devanāgari characters;
handwriting clear, legible and uniform; borders ruled In double red lines; edges slightly worn out; corrections on the
margins: red pigment used; complete Age - Appears to be old Author - Not mentioned Begins -- fol. 10
श्रीगणेशाय नमः गणेश गिरिजा नत्वा गुरुं हरिहरौ तथा। करोमि बालबोधार्थ पद्धति दशकर्मणां ॥१॥
तत्र सकलकर्मप्रयोगिनि कुशकंडिका प्रोच्यते । स्थंदिले पंच भूसंस्कारान् विस्तिः कुर्यात ।। दभैः परिसमुह्य । गोमयेनोपलिप्य ॥ स्रवेणोल्लिख्य ॥ अनामिकांगुष्टेनोद्धत्त्य उदकेनाभ्युक्ष्य अग्निमुप
समाधाय । दक्षिणतो ब्रह्मासनं ॥ etc. Ends. - fol.30
इदं वरुणा सवित्रे विष्णवे विश्वेभ्यो देवेभ्यो मरुनयः ॥ स्वभ्यो न मम ।। उदुत्तमं वरुण स्याम स्वाहा । इदं वरुणाया दित्यादितये ॥ ८ ॥

Page #104

B. Grhya and Other Works
91 प्रजापतये स्वाहा । इदं प्रजापतये ॥९॥ भाज्यमेव हविश्वेत्तदा अत्र स्विष्टकृत् आज्येन ॥
संस्रवप्राप्तनं पवित्राभ्यामार्जनं ॥ पवित्रः प्रतिपत्तिः वन्ही प्रक्षेपः॥ प्रणिताविमोकः ॥ ब्रह्मणो पूर्णपात्रं ॥ इति कुशकंडिका होममात्रे सर्वत्र कर्तव्या जातकर्मणि न कर्तव्या ॥ इति कुशकंडिका ।।
कुशाण्डिका
Kuśāndikā
99 1887-91
No.553
Size - 8 in. by 3 in.
Extent - 11 leaves; 7 lines to a page; 22 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting bold, clear, legible and uniforms folios numbered in both margins; red pigment used for
marking; yellow pigment used for corrections; complete. Age - Not very old Author - Not mentioned Subject - Vedic ritual
Begins fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ ॐ ब्रह्मवेदोक्तदशकर्म लिख्यते ॥ भथ कुशाडिका लिख्यते ।
अथ पाकतंत्रमारभ्यते तत्र पादानुक्रमो यथापूर्व स्वस्तिवाचनं त्यमूषु वाजिनं देवजूतं सहोवानं तरुतारं रथानां अरिष्टनेमि पृतनाजिमाशु स्वस्तये ताक्ष्य मिहा हुवेम।
आतारमिद्रमवितारमिद्रं हषेहवे सुहवा ५ शूरमिद्रं हुवे नु शक्रं पुरुहूतमिंद्र
स्वस्ति न इंद्रो मघवान्क्रणोतु ॥ etc. Ends-fol. 11b
अस्मिन्ब्रह्मण्यस्मिन्कर्मण्यस्यां पुरोधायामस्या प्रतिष्ठायामस्यां चित्यामस्यामाकूत्यामस्यामाशीशस्यां देवहूत्यां स्वाहा १७ इति अभ्यातानानिमिति समाप्तः॥ शुभमस्तु श्रीरस्तु ।। छ।

Page #105

92
कूर्मलक्षण
No. 554
On fol 1a we have :
॥ कुशांडिकानुक्रमः । अव्यसश्च बर्हिलवनं । भूम्यपस्थानं । भिभानुमंत्रणं । वेदि । उत्तरवेदि । अभिप्रणयनं । अभिप्रतिष्ठापनं ॥ ब्रतग्रहणं ॥ पवित्रकरणं ॥ पवित्रेणेध्यप्रोक्षणं । इध्मोपसमाधानं । बर्द्दिप्रोक्षणं । ब्रह्मासनं । ब्रह्मवरणं ॥ स्तरणं । स्तीर्ण प्रोक्षणं । आत्मासनं । उदपात्रस्थापनं । भाग्यसंस्कारः । स्रुवः प्रतपनं । ग्रहग्रहणं । पुरस्ताद्बोमः । आज्यभागौं । शांत्युदकं । अभ्यातानं तं पूर्वतंत्र ॥
Size --
82 in by 30 in.
Extent – 1 leaf; 11 lines to a page; 30 letters to a line.
-
Description – Country paper; Devanāgari characters with पृष्ठमात्रा 's ; old in appearance; handwriting clear, legible and uniform ; borders ruled in double black lines; red pigment used for verse numbers and the colophon; complete
- Samvat 1561
Age
Author Not mentioned
Subject .
Kalpasūtras
- 18th pariśisth of Kātyāyana
Begins - fol. 16
Kūrmalakṣaṇa
78
1891-95
ॐ नमो विघ्नहर्त्रे ॥ मंत्रब्राह्मणकल्पैस्तु ... ते कूर्म चिनोति यः । सा वै कूर्मो भवेत्तत्र प्राश्चितं कथं भवेत् ॥ १ ॥
Ends - fol. 16
गायत्र्यष्टसहस्त्रं तु जुहुयास्तत्र ऋत्विजः
प्रायश्चित्ते कृते तस्मि ... कूर्मस्तत्रोपधीयते ॥ २ ॥ etc.
· कुर्मलक्षणमित्येतत् यः पठेदृषिको त्तितं ।
सर्वकामसमृद्धेन भवे यज्ञेन जिष्टवान् ॥ १०
कूर्मलक्षणं समाप्तः सवत १५६१ वर्षे माघवदि गरौ । - मदाकस्य -

Page #106

48
B. Grhya and Other Works
93. कूष्माण्डहोम
Kūşmāņdahoma No. 555
1899-1915 Sinz -7d in. by 4 in. Exten1 — 2 leaves; 12 lines to a page; 30 letters to a line Description - Modern paper; Devanāgari characters; new in appearD a nce; handwriting small but clear and legible; incomplete. Age - Modern Author - Not mentioned Begins — fol. la
___ॐ कूष्मांडै जुहुयाद्योपूत इव मन्येत यथा स्तेनो यथा भ्रूगहैवमेष्वभवति यो योनौ रेतः ॥ सिंचति यदर्वाचीनमेनो भ्रूणहत्यायास्तस्मान्मुच्यत इत्ययोनौ रेतः सिक्कान्यत्र स्वप्नादिरेतो वा पवित्रकामोमावास्यायां पौर्णमा
स्यां वा केशश्मश्रुलोमनखानि वापयित्वा ब्रह्मचारिकल्पेन व्रतमुपैति etc. Ends -- fol. 26
॥ कूश्मांडहोम ॥ ॥ संकल्प ॥ मम सर्वपापक्षयकामः येनोनिबर्हणार्थ सर्वप्रायश्चित्तरूपं कुश्मांडोष्यै ॥ अग्निध्यानंतिकृत्वा । समिद्वयमादाय मया क्रियमाणे कुश्मांड. होमे देवतापरिग्रहार्थमन्वाधानं करिष्ये । अस्मिनन्वाहिते प्रा ... त्यादि चक्षुषी भाज्ये ... त्यं तमुत्का । अत्र प्रधान सवितारं चरुणा पुनरत्र प्रधानं देवामादित्यानित्यादि एताः प्रधानदेवताः भाज्येन शेषेण स्विष्ठकृतमित्यादि । निर्वपणकाले तूष्णीं चतुरो मुष्टीन् गृहीत्वा। तथैव प्रोक्षणं चरुं श्रपयित्वा आज्यभागांत कृत्वा चरु ... मेण सविता जुहोति । भवतेस्विष्टकृतिः । सुवेण जुहोति ।
कूष्माण्डहोम
Kūsmāņdahoma No. 556
49
1899-1915 Size - 8 in. by 4 in. Extent-6 leaves%3; 10 lines to a page%; 30 letters to a line
Description-Modern paper; Devanagari characters; new in appear
ance; handwriting somewhat careless but clear and legible; folios numbered in both margins; complete.

Page #107

94
Kalpasūtras
Age - Modern
Author-Not mentioned
Begins - fol. 16
श्रीमहागणपतये नमः॥ .
अथ कूष्मांडहोमः॥ प्राणानायम्य देशकालौ मम समस्तपातकनिबर्हणार्थ कूष्मांडोष्यामि इति संकल्प्य केशश्मश्रुलोमनखानि वापयित्वा स्नानानि विधाय पुण्याहं वाच. यित्वा पूर्ववत्संकल्प्य स्थंडिलायग्निमुखादि कृत्वा आधारांतमुक्तवा सवितार
चरुणा यक्ष्ये देवानामित्यानाज्येन यक्ष्ये । etc. Ends - fol. 60
इति द्वादशचेन सूक्तेनोपस्थाय । यन्मया मनसा वाचा कृतमेनः कदाचन । सर्वस्मातस्मान्मैळितो मोग्धि त्व ५ हि वेत्थ यथातथर स्वा० ॥ समिधमनौ जुहु०॥ अग्नये वैश्वानरायेदं स्विष्टकृदादिहोमशेष समाप्य ॥
कूष्माण्डहोमप्रयोग
Kūşmāņdahomaprayoga (According to
(According to बौधायन)
Baudhāyana )
127(1) No. 557
1887-91 Size -10 in. by 4g in. Extent — 10 to 70 leaves; 9 lines to a page; 44 letters to a line
Description-Country paper, Devanagari characters; not very old in
appearance; handwriting small but clear, legible and uniforms folios numbered in both margins; complete; the Ms, contains another work viz. - गणहोम'
Age - Does not appear to be very old Author - Not mentioned Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ।। कूष्मांडैर्जुहुयाद्योपूत इव मन्येत यथा स्तेनो यथा भ्रूगं हैवमेष भवति यो यौनौ रेतः सिंचति मदर्वाचीनमेनो भ्रूणहत्यायास्तस्मान्मुच्यत इत्ययोनौ वा

Page #108

B. Grhya and Other Works
रेतः सिक्तान्यत्र स्वमादिरेतो वा पवित्रकामो यावास्यायां पौर्णमास्यां वा केशश्मश्रुलोमनखानि वापयित्वा ब्रह्मचारिकल्पेन व्रतमुपैति etc.
Ends fol. 7a
कूष्माण्ड प्रयोग
No. 558
न शूद्रायोच्छिष्टं दद्यात् । दिवा न स्वपेत् । एतत्सर्वं मन संकल्पपूर्वकं कुर्यात् । पयोव्रताकरणसामर्थ्य ओदनं पावकं वा ब्राह्मणोनुव्रतयेत् । धाना राजन्यः । आमिक्षां वैश्यः ॥ इति बौधायनोक्तः कूष्मांडहोमः ॥
-
Age Appears to be modern
Author Not mentioned
Subject
Begins
Size – 88 in by 4g in.
Extent – 63 leaves ; 10 lines to a page; 30 letters to a line.
Description - Modern paper; Devanāgari characters; new in appear
ance; handwriting somewhat careless but clear and legible; borders ruled in double black lines: yellow pigment used for corrections; edges worn out; fol. 2 missing; incomplete.
- fol. 10
-
- A manual on the ritual called Kūsmandahoma.
-
Kūsmāṇḍahomaprayoga
95
58
1895-1902
Ends - fol. 646
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
अग्नीनाधास्यमानः पापस्य तारतम्यं विचार्य संवत्सरं चतुर्विशतिदिनानि षट् दिनानि त्रीणि दिनानि वा कूश्मांडर्जुहुयात् ॥ भ्रमावास्यां पौर्णमास्यां वोपक्रमः ॥ अथ कूश्मांडहोमप्रयोगः ॥ छ ॥ प्राणानायम्य तिथ्यादि संकीर्त्य आधानाधिकार संपादकसमस्तपातकनिबर्हणाथं कूश्मांडेये etc.
fol. 8 ॥ इति कूश्मांडहोमः ॥
...
अनुमंत्रणं प्रकृतिवत् ॥ अन्वाहा ... मासाद्य रथं वासः अनड्वानिहमिति दक्षिणां ददाति । दक्षिणाप्रतिग्रहे रथैदेवस्यस्त्वेत्यनुवृत्य देविदेक्षि ...

Page #109

96
कौशिक गृह्यसूत्र
No. 559
Size 1 in. by 7ğ in.
Extent - 44 leaves; 16 lines to a page; 36 letters to a line.
Description
1
-
-
Age Śaka 1788
Author Not mentioned
Modern paper with watermarks; Devanari characters; blue in appearance; handwriting small, clear, legible and uniform; folios numbered in both margins; yellow pigment used for corrections; slightly moth eatan in the margins; the Ms. contains 1-14 Adhyāyas.
Kalpasūtras
Begins fol. 16
-
The Ms. is a bound copy and bears the embossed stamp of the Elphinstone College Bombay.
Kausikagṛhyasutra
Fnds -- fol. 44a
4
1866-68
श्रीगणेशाय नमः ॥ ॐ अथ विधिं वक्ष्यामः ॥
स पुनराम्नाय प्रत्यय आम्नायः पुनर्मत्राश्च ब्राह्मणानि च तथथा ब्राह्मणं विधिरेवं कर्मलिंगामंत्रास्तथात्यार्थास्तथा ब्राह्मणलिंगा मंत्रास्तदभावे संप्रदायः प्रमुक्तत्वाद्ब्राह्मणानां यज्ञं व्याख्यामो etc.
fol. 5a इति कौशिके प्रथमोध्यायः समाप्तः ॥
fol. 70 इति श्रीकौशिके द्वितीयोध्यायः ॥ २ ॥ छ ॥
दुर्गेशूद्र ह्यां पैडे शब्दे भये रुते etc. up to सा तत्र प्रायश्चित्तिः ॥ ५ ॥ १४१ ॥ छ ॥ छ ॥ as in No. 5 / 1866-68 followed by इति कौशिक गृह्यसूत्रे चतुर्दशोध्यायः समाप्तः ॥
References – See No. 5 / 1866-55.
संवत् १७५० सर्वजिनामसंवत्सरे अश्वीनकृष्ण त्रयोदश्यां समापितं ॥ गोविंदराव लिमये यांचा पुस्तकावरून ही नकल तयार केली असे ॥ शके १७८८ क्षयनामसंवत्सरे पौष कृष्ण ११ एकादश्यां गुरुवारी तारीख ३१ माहे जानेवारी ते दिनी कन्हाटकक्षेत्रस्थव्यंकाजीनारायण घळसाशी याने लिखितं । ग्रंथ सर्कारी आसे ॥ ग्रंथसंख्या ॥ १८९० ॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥ छ ॥ छ ॥

Page #110

कौशिकगृह्यसूत्र No. 560
B. Grhya and Other Works
97 Kausikagěhyasūtra
____5
1866-68
Size - 125 in. by 75 in.
Extent-90 leaves; 9 lines to a page; 32-34 letters to a line.
Description - Modern paper with watermarks; Devanāgari charactess;
new in appearance; handwriting bold, clear. legible and uniform ; folios numbered in both margins; yellow pigment used for corrections;very slightly moth-eatan in the left-hand margins; the Ms. contains Adhyayas 1-14.
The Ms. is a bound copy and it bears the embossed stamp of the Elphinstone College, Bombay.
Age - Modern
Author - Not mentioned
Begins -- fol. la
श्रीगणेशाय नमः॥ अथ विधिं वक्ष्यामः स पुनराम्नायः प्रत्यय भाम्नायः पुनमंत्राच ब्रामणानि च तद्यथा ब्राह्मणविधिरेवं कर्मलिंगा मंत्रास्तथान्यास्तथा ब्राह्मणालिंगा मंत्रास्तदभाव संप्रदायः प्रमुक्तत्वाद् ब्राह्मणानां यज्ञं व्याख्यास्यामो देवानां पितृणां च प्राङ्मुख उपांशु करोति etc. fol. 9a इति प्रथमोध्यायः॥ fol. 136 इति द्वितीयोध्यायः॥
Ends - fol. 900
विरम्य मारते शीने प्रत्यारंभो विभाषितः ॥ सर्वेणापररात्रेण विरम्य प्रत्यारंभो न विद्यते ॥
पौषीप्रमाणभ्रेष्वापतु चेदधीयानां वर्ष विद्युत्स्तनयिउर्वा विपद्यते त्रिरात्रं स्थानांसनं ब्रह्मचर्यमरसाः संचोपेयुः सा तत्र प्रायश्चितिः सा तत्र प्रायश्चितिः ॥५॥ उत्तरार्धे षांडिका ।। ८२ ॥ पूर्वार्द्धषांडिका ॥ ५९॥ इति चतुर्दशाध्यायः
समाप्तः ॥ ॥ श्रीर्जयति ॥ ।। सांबार्पणमस्तु References-(1) Mss. -A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum:- 1,13103B
____ii 1956(?), iii, 286, ...13

Page #111

98
● कौशिक गृह्यसूत्र
No. 561
Size
-
(2) Printed Editions :- Edited with notes and introduc tion by M. Bloomfield, New Haven 1890.
Kalpasūtras
B-Descriptive Catalogues:-B. B. R. A. S. Cat. Nos. 649-50,
9 in. by 4 in.
Extent - 41 leaves ; 12-13 lines to a page; 28 letters to a line.
-
Description - Country paper; Devanāgarī characters; old in appearan ce; handwriting somewhat careless but clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; red pigment used for colophons; yellow pigment used for corrections; folios numbered in right-hand margins; the Ms. contains Adhyāyas 1-7.
Samvat 1740: Śaka 1606
Age
Begins — fol. 18
-
Ends
Kausikagrhyasūtra
॥ ॐ नमोऽ... वेदाय नमः ॥ ॐ अथ विधि वक्ष्यामः
9
1870-71
स पुनराम्नायः प्रत्यय आम्नायः पुनर्मत्राश्च ब्राह्मणानि च तद्यथा ब्राह्मविधिरेवं कर्मलिंगा मंत्रास्तथान्यार्थास्तथा ब्राह्मणलिंगा मंत्रास्तदभावे संप्रदायः प्रमुक्तत्वाद् ब्राह्मणानां यज्ञं व्याख्यास्यामी etc
fol. 90 प्रथमोध्यायः ॥
fol. [30 इति द्वितीयोऽध्यायः समाप्तः ॥
fol. 180 इति तृतीयोऽध्यायः समाप्तः ॥
fol 41a
एवं कंडिका ॥ ५९ ॥ इति श्री कौशिके सप्तमोऽध्यायः समाप्तः ॥
छ । संवत् १७४० वर्षे शाके १६०६ प्रवर्तमाने अचेह ब्रगुक्षेत्रमाहाशुभस्थाने दवे श्री ५ जयकृष्णसुत-देवकृष्णेन लिखितं || || शुभं भवतु ॥ कल्याण

Page #112

B. Grhya and Other Works
99
मस्तु ॥ सवत् सत्तरच्यालीशवर्षे शाके शोलशेत्सप्रवर्त्तमाने फाल्गुनवदि १० शुक्रेण लिखितं कौशिकं पूर्वार्द्ध लिखितमस्ति || शुभमस्तु ॥ छ ॥ श्री ॥ References See No. 5/1866-68.
कौशिकगृह्यसूत्र (from अथर्ववेद)
No. 562
Size — 92 in by 43 in
Extent – 142 leaves; 7 lines to a page; 28 letters to a line.
Description Modern country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; not very old in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines and edges in single; folios numbered in left-hand margins; white chalk occasionally used for corrections; the Ms. contains Adhyāyas 1-14; complete.
-
Kausikagṛhyasūtra (from Atharvaveda)
150
1879-80
On the last folio there is a beautiful picture of God śankara. Same as No. 5 of 1866-68.
Age
-Not very old
Author Not mentioned
Begins
fol. 16
॥ ॐ नमो विनायकाय || अथ विधिं वक्ष्यामः ॥
स पुनराम्नाय प्रत्ययः भाम्नायः ॥ पुनमंत्राश्च ब्राह्मणानि च तद्यथा ब्राह्मणविधिरेवं कर्मलिंगा मंत्रास्तथान्यार्थास्तथा ब्राह्मणलिंगा मंत्रास्तदभावे संप्रदायः प्रयुक्तत्वाद्राह्मणानां यज्ञं व्याख्यास्यामो देवानां पितॄणां च प्राङ्मुख उपांच करोति यज्ञोपवीती देवानां प्राचीनावीती पितॄणां प्रागुदग्वा देवानां दक्षिणा पितॄणां प्रागुदगपवर्गी देवानां etc.
fol. 136 प्रथमोध्यायः समाप्तः ९
fol. 200 द्वितीयोध्यायः समाप्तः छ
fol. 576 इति श्रीअथर्ववेदस्य कौशिकीये षष्ठोध्यायः ॥ छ ॥

Page #113

100
Kalpasūtras
Ends -- fol. 142a
विरम्य मारुतशीघ्र प्रत्यारंभो विभाषितः
सर्वेणा परिरात्रेण विरम्य प्रत्यारंभो न विद्यते । पोषीममाणमभ्रेष्वापत्तु चेदधीयानां वर्षविद्युसूनयिन्नुर्वा विपद्यते त्रिरात्र स्थानासनं ब्रह्मचर्यमरसाः शं चोपेयुः सा तत्र प्रायश्चित्तिः सा तत्र प्रायश्चित्तिः ॥५॥ चतुर्दशमोध्यायः समाप्तः ॥ छ ।
लिखाविमेतात्रिकमजीतत्तनयकृपारांम लिखावितं काशिपुरिमध्ये इदं पुस्तकं पंचोलिरामकृष्णस्य दत्तं कृष्णार्पणं श्रीरस्तु
कौशिकगृह्यसूत्र (from अथर्ववेद) No. 563
Kausikagshyasūtra (from Atharvaveda)
86 1880-81
Size - 9 in by 41 in.
Extent-125 leaves%3; 8 lines to a page330 letters to a line.
Description-Country paper; Devanagari characters; old and mouty
in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking folio numbers and the colophons; edges slightly worn out, leaves slightly brittle; the Ms. contains Adhyāyas 1-14; complete.
Same as No. 5/1866-68.
Age-5amvat 1708 Author - Not mentioned Bagins -- fol. 10
॥ॐ श्रीगोपीजनवल्लभाय नमः ॥ ॐ नमो ब्रह्मवेदाय ॥ ' अथ विधिं वक्ष्यामः etc. fol. 126 इति प्रथमोध्यायः ॥ छ । fol. 19a इति द्वितीयोध्यायः ॥

Page #114

B. Grhya and Other Works
101.
Ends -- fol. 125a
विरम्य मारुते शीघ्र प्रत्यारंभो विभाषतः ॥
सर्वेणापररात्रेण विरम्य प्रत्यारंभो न विद्यते ॥
पोषी प्रमाणमभ्रेष्वापर्तुं चेदधीयानां वर्षे विद्युत्स्तनयि । न्नुर्वा विपद्यते त्रिरात्रं स्थानासनं ब्रह्मचर्यमरसाः शं चोपेयुः सा तत्र प्रायश्चित्तिः सा तत्र प्रायश्चित्तिः ॥५॥
इति अथर्ववेदे कौशिकसूत्रे चतुर्दशोध्यायः समाप्तः ॥ ॥ शुभं भवतु ॥ इति कौशिकः समाप्तः ।। स्वस्ति श्री संवत् १७०८ वर्षे कार्तिकशुद १० रवी अोह श्रीमफलीपुरवास्तव्यं आभ्यंतरनागरज्ञातीय त्रिवाडी श्री५ शिवजीसूत्जेयकृष्णेन स्वयं लिषीतंमिदं ॥ ॥ शुभं भवतु ॥ कल्याणमस्तु । श्री ॥ श्री॥
अग्रेह मफलीपुरवास्तव्यं आभ्यंतरनागरज्ञातीय॥ पंचकल्पी श्री गणेशसूत् पंचकल्पी गणपत्य भ्रातृगंगाधर भ्रातृराहाव्ववजी भ्रातृगदाधर भ्रातृविद्याधरपठनार्थ ॥ शुभं भवतु ।। ॥ कल्याणमस्तु ।। यादृशं ... दोषो न दीयते ॥ श्री।। श्री ॥ श्री ॥ श्री || शुभं भवतु ॥ कल्याणमस्तु ।। श्री श्री॥ यादृशं पुस्तिकं दृष्टं ... दोषो न दीयते ॥ श्री श्री श्री श्री
कौशिकगृह्यसूत्रटीका (?)
Kausikagrhyasūtraţikā called कौशिकपद्धति
called Kausikapaddhati (ऋग्विधान)
(Rgvidhāna) No. 564
1899-1915 Size — 103 in. by 6 in. Extent – 101 leaves; 13-14 lines to a page; 30-34 letters to a line. Description - Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; old
in appearance; handwriting clear and legible but not quite uniform; borders ruled in double black lines with a line of red pigment over them; red pigment used for colophons etc; edges slightly worn out; fol. 1 missing; incomplete. The Ms. contains portion up to the 2nd Kandikā of the seventh Adhyāya.
Age — Appears to be old Author - Not mentioned

Page #115

: 102
Kalpasūtras
Begins abruptly --fol. 2a
...त्यभ्यारद्याताय प्रयच्छति । तथा ब्राह्मणलिंगा मंत्राः । ब्रह्म ह वा इदमग्र आदिपूसीदित्यादि पूर्वब्राह्मणं ॥ एवंरूपा भपि मंत्रा भवंति । यथा विराड् वा इदमन भासीदित्यादि अर्थवावादार्थ अपि मंत्रा भवंति ॥ छ ॥ etc. fol. 40 कंडिका प्रथमा ॥छ॥ fol. 5a द्वितीया कंडिका ।। fol. 136 इति प्रथमोध्यायः समाप्तः ॥ छ । fol. 32° इति द्वितीयोध्यायः समाप्तः ॥ छ । fol. 454 इति कौशिकपद्धतौ तृतीयोऽध्यायः समाप्तः ।। छ ।। fol. 1016 सप्तमेध्याये द्वितीया कंडिका ॥ छ ।
Ends abruptly -- fol. 1026
यत्र क्वचिच्छांति क्रियते तत्र सर्वत्र स्वस्त्ययनहोमः कुर्यात् । गृहे नगरे वने वा बर्हि वा पत्तने वा ग्रामे पुरे वा ... स्वस्त्ययनं कृत्वा सर्वेषु काम्येषु स्वस्त्ययनहोमः ॥ समाप्तानि स्वस्त्ययनानि ॥ छ ॥ ॐ नमो विनायकाय । आयुष्य...
कौशिकपद्धति
Kausikapaddhati
640 No.565
1899-1915 Size - 111 in by 44 in Extent -- 331 leaves; 6-7 lines to a page; 36 letters to a line. Description - Country paper; Devanagari characters; old in appearan
ce%3; handwriting bold, clear, legible and uniform; borders ruled in two double black lines; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; the Ms. is extremely motheaten; edges worn out; folios numbered in both margins; fol. 1 and 2 missing; incomplete.
Age ... Samvat 1693
Author -- Not mentioned

Page #116

Begins abruptly
Ends - fol. 333a
B. Grhya and Other Works
.fol. 3a
... तुल्या हि इति भगवानुपवर्षेणाचार्येण प्रतिपादितं । अन्येकल्पाः स्मृतितुल्याः ॥ यज्ञं व्याख्यास्यामः ।। पाकतंत्रमाज्यतंत्रं यज्ञं शब्देनोच्यते ॥ तं व्याख्यास्यामः । etc.
कौशिकीयकल्पव्याख्या
No. 566
-
1
103
अथ ह प्रजापतिः सोमेन यक्षमाण इत्यादि चतुर्होत्रमुदाहृतं । तथा अनुचरापितद्विदो भवंति । चतुर्ष्वपि वेदेषु । तथा उत्तरब्राह्मणे चतुष्पात्सकलो यज्ञ इत्यादि । भारते सभापर्वणि ब्रह्मसभायां चत्वारो वेदार्थं ब्रह्मपार्श्वेतिपुन्मूर्तिमंताः । पूर्वब्राह्मणे । त्रिविष्टपं त्रिदिवं नाकमुत्तमं तमेतया त्रय्या विद्ययेति । अत उत्तरे ब्रह्मलोका महांतोथर्वणामंगिरसां च सा गतिरथर्वणामंगिरसांवसा गतिरिति ब्राह्मणं ॥ ॥ इति कौशिकपद्धतिः समाप्ताः ॥ शुभं भवतु सर्वजगतः ॥
॥ श्रीः ॥ संवत् १६९३ समये आषाढशुद्ध १०
Kausikiyakalpavyākhyā
24
1884-86
Size
117s in. by 43⁄4 in.
Extent - 46 leaves ; 13 lines to a page; 48 letters to a line. Description - Country paper; Devanagari characters with gas; old in appearance; handwriting small but clear, legible and uniform: borders ruled in double black lines; edges slightly worn out; folios numbered in right hand margins; foll. 13-19, 29, 32 missing; incomplete.
Age Samvat 1564
Author Not mentioned
Begins
1 fol. 1b
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
अंतेष्टिसमं पितृमेधं व्याख्यास्यामः ॥ दद्दनविधानदेशपरिवृक्षानि .. ....... नकान इति । ब्रह्मणोक्तं । दुर्बलीभवंतं । दुर्बलीशब्देन मृत्युकालः । शालात्रिणेषु । दर्भानास्तीर्य स्योनास्मै भवति । ऋचद्व... मंत्रेक्ते । श्रचचतुखं । यदि कृमिसपैकी कि काश्चानदेष्ठम्रियते । तदायते कृष्ण इत्यृचा । एकाज्याहुती जुहोति । etc.

Page #117

104
Kalpasūtras
fol. 85 कौशकीये वैतानकल्पे सोमादित्यस्याक्षेपानुविधौ प्रथमोध्यायः ॥छ।। Ends - fol. 500
___ भाक्षेपात्तु विधिर्नाम । सोमादित्यस्य भाषितं । पर्चाक्षिप्तं यदेतेन वियद्यतु विधीयते । आक्षेपानुविधिस्तेमनासाभृदस्य योगिकाहेममयस्य सुमेरोतहसूचहनंदी। तद्वय ... प्रोक्तकेचिहृदंका सौमाय॥ ॥ इति समाप्तौ कौशिकीयकल्पे आक्षेपानुविधिरिति ॥ इति सूत्रभाष्यं समाप्तं ॥ संवत् १५६४ वर्षे कार्तिक वदि १० रवौ भयेह श्रीसिद्धपुरे पठनार्थ वास्तव्य श्रीराजपुरे। प० नरहरिपठनाथ व्या. लाईयाख्येन लिखितं ।।।शुभं भवतु ॥ कल्याणमस्तु ।
॥ श्रीरस्तु ॥ श्रीः॥ References - Mss. ---Aufrecht's Catalogus Catalogorum:- i, 132a.
(the present Ms.); this is the only Ms. referred to by Aufrecht.
क्रियापद्धति
Kriyāpaddhati
118 1879-80
No.567
Size - 91 in. by 41 in.
Extent - 46+3 leaves; 9 lines to a page; 25 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appearan
ce; handwriting bold, clear and legible; red pigment used for marking; edges slightly worn out; the Ms. contains three extra
folios; complete. Age - Samvat 1856 : Saka 1722 Author – Not mentioned Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ ॐ श्री सामवेदाय नमः॥ अथ क्रियापद्धतिः॥
दुर्बलस्य स्नापयित्वा शुद्धचैलाभिसंवृतां दक्षिणाशिरसंभूमौर्बहिष्णत्या
निवेशयेत् ॥ ॐमित्युच्चै—यात् ॥ etc. Ends - fol. 46b
, ततोनंतरं स्वस्तिवाचनं कृत्वा । तिलकमंत्रआशीर्वादः मंत्राः ब्राह्मणेभ्योभिवादयेत् । ब्रह्मणा ब्रू युः । स्वस्तिने अस्तु । यं यं कामयते सोस्मै कामः समृध्यते पुण्यालक्षिर्यशो जयति । बहुपुत्रं बहुधनं चायुष्यं चास्तु ।

Page #118

क्रियापद्धति ( मैत्रायणीय)
No. 568
Size
B. Grhya and Other Works
इति भातुर अवस्थानि श्रवणीकर्म क्रियापद्धति समाप्तः ॥ संवत् १८५६ ना शाके १७२२ ना घोष शुद ७ गुरु लिखितं व्यासदेवजी तस्यात्मज शामजी ॥ अवाडी श्री ५ भगवान्सुत कानजीपठनार्थ वा पुत्रपौत्रादिपठनार्थ ॥ ॥ शुभं भवतु ॥ कल्याणं भूयात् ॥ शिवो जयति ॥ श्रीरस्तु ॥ छ ॥ श्री ॥ श्री ॥ छ ॥ छ ॥ श्री
—
- 94 in. by 46 in.
Extent – 71 leaves; 8 lines to a page; 30 letters to a line.
Description - Country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting clear and legible but not uniform; borders ruled in double red lines; red pigment used for marking the portion; folios numbered in both margins; complete.
Age – Samvat 1881
Author
Not mentioned
Subject A manual of funeral rites
-
Begins-fol. 1b
105
-
Kriyāpaddhati (Maitrāyaniya )
156
1880-81
The Ms. contains the description of the funeral rites as mentioned in the Maitrāyaṇiya Śākhā.
Ends-fol. 70a
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
अथ मंत्रीशाखोक्त तु उर्विधि लिख्यते ॥ प्रथमं दुर्बलं स्नापयित्वा । दक्षिणशिरं कृत्वा ॥ उत्तरपादः । विष्णुमुर्त्तिपार्श्वे मुक्ता ॥ दर्भतुलसियचतिल । गोपीचंदनं तिलकं कृत्वा रामकृष्ण मंत्रेणमुच्चर्य । विष्णुसुक्कयमगाथा पठेत् ॥
etc.
उदकोपस्पृशनं ।। आचमनं ॥ अद्य पूर्वोः ॥ तिथौं ॥ अस्य श्रवणीकर्म - कृतस्य विधेः परिपूर्णतामस्तु ॥ श्रीरस्तु ॥ इति मत्रीशाखोक्त उर्ध्व देहि किक्रियापद्धिति संपूर्ण समाप्तं ॥
...14

Page #119

106
Kalpasūtras
...
यादृशं पुस्तकं मम दोषो न दियेते ॥ सवत् ॥ १८ ॥ ३१ ॥ ना वर्षे आशवन मासे कृष्णपक्षे ७ अमावासयगरुवासरे ॥ अमदाबादवनारसोतारतिपोलमवृराइ पाडवातवंमोठज्ञाति श्रुलकः ॥ श्री ५ ॥ पितंबरसुत तुलजारामसुत प्रणानाथ लिख्यते || आत्मपठनर्थं ॥ श्रीरस्तु ॥ कल्याणमस्तु ॥
खादिरगृह्यसूत्र ( शार्दूल सामगानां )
No. 569
Size --
आमश्राद्धे तथा प्रेते तीर्थे श्राद्धे सपिंडिके || विकरं नैव कुर्वीत कर्त्त गच्छत्यधोगति ॥ १ ॥
Age Appears to be old
Author
Not mentioned
Begins
- fol. 1b
101 in. by 44 in.
Extent – 13 leaves; 11 lines to a page; 30 letters to a line. Description - Country paper; Devanagari characters with gas; old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in two double black lines; red pigment used for marking; folios numbered in right-hand margins only; edges worn out; complete.
Khādiragṛhyasūtra (śārdūlasāmagānām)
Ends - fol. 130
79
1891-95
॥ ॐ नमः सामवेदाय ॥
अथातो गृह्यकर्माण्युद्गयनपूर्वपक्ष पुण्याहेषु प्रागावर्त्तनादन्छः कालोऽनादेशेपवर्गे यथोत्साहं ब्राह्मणानाशयेन्यज्ञोपवीत ९ सौत्रं कौशं वा ग्रीवायां प्रतिमुख्य दक्षिण बाहुमुद्धृत्य यज्ञोपवीती भवति । सव्यं प्राचीनावीती । त्रिराचम्यापो द्विः परिमृजीत । etc.
मधुपर्क त्रिः पिबेद्यशसो महसः श्रिया इति तूष्णीं चतुर्थ भूयोभिपाय ब्राह्मणायोच्छिष्टं दद्याद्गां वेदिनामनुमंत्रयेत मुंच गामित्यमुष्य चेत्यर्हयितुर्नाम ब्रूयादेवमयज्ञे कुरुत इति यज्ञ आचार्य ऋत्विक्स्नातको राजा विवाह्यः प्रिय इति षडः प्रतिसंवत्सरानही यत्पुनर्यज्ञ विवाहयोश्च पुनर्यज्ञविवाहयोश्च ॥ १९
॥ छ ॥
इति शार्दूलसामगानां खादिरो गृह्यः समाप्तः ॥
॥ त्रि बडू आपठनार्थं पुत्रपौत्राणां च ॥ छ ॥

Page #120

B. Grhya and Other Works
107
References -(1) Mss.-Descriptive Catalogues :- For described Mss.
see I.O. Cat. Nos. 4574-76; Ms. No. 4575
is a copy of the present Ms. (2) Printed Editions:- The text has been edited with
Rudraskandasvāmin's commentary by A. Mahadeva Sastri L. Śrinivāsācārya in Bibliotheca Sanskritica No. 41, Mysore, 1913.
गणपत्येकाक्षरपद्धति No. 570
Gaņa patyekāksarapaddhati
477 1895-98
Size - 63 in. by 34 in.
Extent - 12 leaves; 8 lines to a page; 20 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appearan
ce; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in triple red lines; folios numbered in both margins; edges
slightly worn out and moth-eaten: complete. Age – Samvat 1720 : Saka 1585 Author - Not mentioned Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः॥ उत्तिष्ठच्छयनान्मंत्री त्रिवर्गपरिपूर्तये ॥
मूर्तिमन्मंगलं गौरीनंदनं नंदिदं स्मरेत् ॥ १॥ प्रातःस्मरामि गणनाथमनाथबंधु बंधूकबंधमतिबंधुरसिंधुरास्यं ॥ पंचास्यपद्मजसुरासुरवंद्यमानमानंदतुंदमिव तुंदिलमर्थदेहं ॥२॥ इत्यादि पठेतुत्थाय यथावच्छौचाचमनवस्त्रपरिवर्तनदंतधावनविभूतिस्नाननि
विधाय वक्ष्यमाणप्रकारेणासनेनुपविश्य ॥ etc. Ends — fol. 12a
प्रयोगाः कुर्यात्स्वतर्पयेच्छलिलैःशुद्धर्दिनशो गणपताय कां चतुश्चत्वारिंशदाढयं चतुः शतमतंडितः॥ आप्नुयान्मंडला दर्वागभिष्टमधिकं नरः ॥

Page #121

- 108
Kalpasūtras
नारिकेलैः कृतो होमश्चतुर्थ्यां श्रीपदो भवेत् ॥ इति श्रीगणपति एकाक्षरपद्धतिः सरणिः संक्षेपः ॥ छ । श्रीगणेशार्पणमस्तु ।। छ । इति समाता पद्धतिः। श्रीः । संवत् १७२० शके १५८५ कार्तिकसितपंचमी चंद्रे लिलेखि ॥छ॥
Gaņahoma
गणहोम No. 571
50
1899-1915
Size -84 in. by 4 in.
Extent-7 leaves; 11 lines to a page; 42 letters to a line.
Description - Modern paper with watermarks; Devanāgari characters;
handwriting clear, bold and uniform: borders unruled; edges slightly worn out; red pigment used; complete.
Age-Appears to be old.
Author - Not mentioned. Begins - fol. 10
॥ॐ श्रीमहागणपतये नमः॥ अथ गणहोमः ॥ तत्सूत्रबौधायनसूत्रे । स्वापवित्रः सहस्राक्षो मृरा होमुचौं गणौ ॥ पावमान्यश्च कूष्मांडयौ वैश्वानर्यक्षचाश्रयाः।
घृतोदनेन जुहुयात्स्वप्नाहं सवनत्रयं ॥ etc. Ends - fol. 10
ततस्ता नापो नैऋती दिशमुत्सिंचति ।
सुमिध्या न आप ओषधयः संतु ॥ दुर्मित्रास्तस्मै भूया सूर्योस्मा द्वेष्टि थे च वयं द्विष्मः । परास्य पात्रं अनपेक्षमाणा आयंति । हस्तपादान्प्रक्षालय गृहं प्रविशंति । ततः कर्मषानुण्याय विष्णुं स्मृत्वा कूष्मांडहोमवत्धवंतं कुर्यात् । एवं प्रकारे सप्ताहं त्रिषवणं गणहोमं कुर्यात् ॥ इति गणहोमसमासः ॥ हेरंब ।। इदं पुस्तकं रघुनाथेन लिखितं यांचे असे । हेरंबप्रसा।।

Page #122

B. Grhya and Other Works
109 गणहोमप्रयोग
Ganahomaprayoga ( According to बौधायन) (According to Baudhayana) No. 572
128 (11)
1887-91 Size - 10 in. by 4g in. Extent-7b to 15a leaves; 9 lines to a page; 44 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting small but clear, legible and uniform; folios numbered in both margins; complete.
Age - Does not appear to be very old. Author - Not mentioned. Begins — fol. 70
अथ गणहोमः॥
तत्र बौधायनसूत्रे ॥ क्ष्मापवित्रः सहस्राक्षो मृगारा होमुचो गणौ । पावमान्यश्च कूश्मांड्यो वैश्वानर्यऋचश्च याः। घृतौदनेन जुहुयात्सप्ताहं सवनत्रयं । मौनव्रतो हविष्याशी निग्रहीतो जितेंद्रियः । सि हे मासा अपां पूर्ण पात्रेवेक्ष्य चतुष्पथे ॥ मुच्यते सर्वपापेभ्यः सामर्यजुरथर्वणः ।
कर्मभिर्यैरवामोति क्षिप्रकामान्मनोगतान् इति । Ends - fol. 15a
अयैता आपों अलिनोपसंहति । सुमित्रा न आप ओषधयः संतु । नैर्ऋतीं दिशं सिंचति । दुर्मित्रास्तस्मै भूयासुर्योस्मान्द्वेष्टि यं च वयं द्विष्मः । परास्य पात्रमनवेक्ष्यमाणा आयंति । ततो हस्तपादान् प्रक्षाल्य गृहं प्रविशंति । ततः कर्म पाडगुण्यार्थे व्रताचरणपूर्वकं विष्णुं स्मरेत् । एवमेव सप्ताहं विषवणेन गणहोमं कुर्यात् अंते यथाशक्ति ब्राह्मणान्भोजयेत् ॥ इति बौधायनोक्तो गणहोमप्रयोगः।। Then follows गायत्र्या विश्वामित्र सविता गायत्री । अग्नेनयेति षडर्चस्व सूक्तस्य विश्वे देवा ऋषयः भग्निर्देवता त्रिष्टुप्छंदः ॥ etc. up to विश्वे देवा ऋषयः वैश्वानरो देवता भाये गायथ्यौ तृतीया जगती ततस्तिस्रस्त्रिष्टुभः सप्तमी जगती अष्टमी त्रिष्टुप् सर्वेषां चतुरुहोमे विनियोगः ॥
-

Page #123

110
Kalpasūtras गणेशपद्धति
Gaņeśapaddhati
299 No. 573
Visrama (i) Size — 87 in. by 376 in. Extent -34 leaves; 9 lines to a page; 20-25 letters to a line. Description - Country paper; Deyanāgari characters; not old in appe
arance; handwriting clear, legible and uniform; red pigment used for marking the portion; yellow pigment used for correc
ctions; folios numbered in both margins; complete. Age - Not very old. Author - Not mentioned. Subject - On the worship of Ganeśa. Begins - fol. 10
- श्री गणेशाय नमः ॥ नागाननं नमस्कृत्य प्रत्युहध्वांतभास्करं ॥ तत्प्रसादात्तदर्चायाः प्रयोगोयं विधीयते ॥१॥
ब्राह्मे मुहूर्त पाद्याचमनं कृत्वा रात्रिवासः प्रविहा अन्यद्धृत्वा मानसं स्नानं कुर्यात् ।। etc. Ends. - fol. 340
ईश्वरः सर्वभूतानां हृद्देशेऽर्जुन तिष्ठति । भ्रामयन् सर्वभूतानि यंत्रारूढानि माययेति स्वीयं सकळं कर्म गणपतिपरतंत्र इति भावयन् संहारमुद्रया पीठात् पुष्पं गृहीत्वा देवतेजः पुष्यद्वाराश्वासग्रहणेन हृदंबुजे समानीय महागणपतिरहमिति भावनां हृदि वहन् यथासुखं विहरेत् ।।
On fol. 14 गणेशपद्धतिपुस्तकमिदं
गर्भाधानादिविधि
Garbhādhānādividhi
194 No. 574
1880-81 Size:-94 in by 4t in. Extent -- 3 leaves; 12 lines to a page; 28 letters to a line.

Page #124

B. Grhya and Other Works
111
Description-Country paper; Devanagari characters; very old in appe
arance; handwriting careless and not quite legible; borders ruled in double black lines; edges extremely worn out; folios
torn; complete. Age. - Fairly old. Author. - Not mentioned. Begins - fol. 1a
श्रीगणेशाय नमः।
गर्भाधानादि ...... न लिख्यते। स्नानं । संध्या । तर्पणं । सव्ये । देवपूजा । वैश्वदेव । सर्वस ... मातृस्थापनं वसोद्धारा । मा भाभ्योदयिकश्राद्धं । कुशंडीकरणं भाचमनं ३ । प्राणायाम ३ स्वस्त्ययनं । संगमेमहि । अयेत्यादिप्रयोगः । गर्भाधानादिसीमंतोन्नयनप्रारंभनिमित्तं सर्वारिष्टपर्याराहारार्थ सर्वकामसमृध्यर्थं सर्वदुरितोपशांत्यर्थ
अविघ्नेन कर्मणां सिध्यर्थं च । कुशंडीकमाहं करिष्ये । etc. Ends.-fol. 30
पवित्रेग्नौ प्रक्षिप्यः । बर्हिहोमः । प्रणीतावि ... कः । ब्रह्म...र्णपात्रं । सहिरयं ब्रह्म तुभ्यमहं संप्रददे । ब्रह्मोसजनं । शन्तपंचोनाशांतिः । शंन्न हहानीवगु३ त्रयोर्वय...तुभिश्च । सीमंत समाप्तं ॥
Garbhādhānādividhi
1411
गांधानादिविधि
No. 575 Size. — 10 in. by 41 in.
1886-92
Extent. - 11 leaves; 14 lines to a page; 40 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appea
rance; handwriting somewhat careless but clear, legible and uniform; borders ruled in two double black lines; red pige ment used for marking; white chalk used for corrections; folios numbered in right-hand margins; fol. 1 missing; the Ms. contains the following topics :1 पुण्याहविधि
3 जातकर्म 2 गर्भाधानविधि 4 इत्युपनयनविधि

Page #125

112
Kalpasūtras
5 श्रावणविधि 7 मरणविधि 6 विवाहविधि
8 माश्रमलक्षणं etc. incomplete. Age. - Samvat 1538. Author. - Not mentioned. Begins abruptly - fol. 2a
चमनविधिः पंचदशधा। ततः ॐ हींह श्रीपवित्रं संधारयामि स्वाहा । इत्युच्चारयनऽनामिकायां दर्भ निधायानामिकांगुष्टाभ्यां नासिकाग्रं गृहीत्वा ॐ ह्रीं भूर्भुवः स्वः असि भाउसाह प्राणायामं करोमि स्वाहा। हति
त्रिरुच्चारयेत् । etc. Ends — fol. 116
अनोपनयनादारभ्य समावर्तनपय्यंत उपनयनब्रह्मचारी स्त्रीसेवा कुर्वाणो जुगुप्सया गुरुमभक्षितनिवृत्तः भालंबनब्रह्मचारी । विवाहादिपूर्वकं निधुवनपरिग्रहारंभादिक्रियाप्रवृत्तो गृहस्थः । परिग्रहानुमत्युद्दिष्टनिवृत्तो वानप्रस्थः वैराग्यादिदीक्षितो महावतो भिक्षुः ॥ इत्याश्रमलक्षणं ॥ छ । ___ संवत् १५३८ मार्गशीर्ष कृष्ण ९ नवम्यां गुरुवारे ॥ श्रीमूलसंघे नंथाम्नाये वलात्कारगणे सरस्वतीगच्छे । श्रीकुंदकुंदाचार्यान्वये । भट्टारकश्रीपानंदिदेवास्तत्पट्टे भट्टारक श्रीशुभचंद्रदेवास्तत्पट्टे भट्टारक श्रीजिनचंद्र देवास्तच्छिष्येण श्रीभुवनकीर्तिनाम्ना मुनीश्वरेण निजकरलिखितमिदं शास्त्रं गुरुबांधवाय वीरत्नकीर्तिसंज्ञकमुनये दत्तं ॥ ज्ञानवान् ज्ञानदानेन निर्भयोभयदानतः । अन्नदानात्सुखी नित्यं भेषजाद् व्याधिनुत्पुमान् ॥ १॥छ॥ श्री॥छ॥श्री॥
गलितप्रदीप
Galitapradipa
32 No. 576
1884-86 Size. -11 in. by she in. Extent. -5 leaves%3; 10 lines to a page; 36 letters to a line. Description. - Modern country paper; Devanāgari characters; not old
in appearance; handwriting beautiful, clear, legible and uniform; borders ruled in two double black lives with a design between them; folios numbered in both margins%3 complete.
The Ms. contains only the text.

Page #126

B.
Grhya and Other Works
113
Age. - Saka 1807.
Author. - Laksmidhara.
Subject. - A list of literally repeated passages. Begins — fol. 10
॥ श्चीपरमात्मने नमः॥ प्रणम्य सच्चिदानंदं सामाग्रंतवर्जितं ॥ देवमृग्वेदगलितं पदवृंदं प्रचक्ष्यते ॥१॥ अलक्ष्यत्वादनुह्यत्वाददृष्टानविधानतः ॥ अथेषां प्रातिशाखायैरतः समयनामता ॥२॥ ऋचोखिला गलंत्येवं यथापूर्व पुनर्गताः ॥
नूमे ब्रह्माणि यज्ञेन विनैताभ्यामिति स्थितिः ॥ ३॥ etc. Ends ... fol. 40
इमं गलितदीपाख्य भारद्वाज गर्थवित्॥ लक्ष्मीधरोकरोत्पूर्व संप्रदायानुसारतः ॥७८ ॥ गलदीपिकाभाष्यं समाप्तं ॥ श्रीवेदपुरुषार्पणमस्तु । इदं पुस्तकम् मुंबैयाख्यराजधान्यां गोडबोलोपाव्हय-गणेशपरशरामेण फाल्गुनकृष्णनवम्यां भौमवार तदिनम् स्वहस्तेन लिख्यते
शकाब्दे १८०७ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥ छ॥ छ॥ fol. 56 इति गलितदीपिकाभारद्वाज समाप्तं ॥ References — Mss.-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :- 1,1514;
see also Hall P. 134 B-Descriptive Catalogues :- Weber's Cat. of Berlin
Mss. No. 45.
गायत्रीपद्धति
Gayatripaddhati
172 No. 577
1886-92 Size - 113 in. by 51 in. Extent -21 leaves%3; 10 lines to a page3 28 letters to a line.
Description - Thick modern country paper; Devanāgari characters;
not very old in appearance; handwriting bold, clear, legible -15

Page #127

114
Kalpasūtras
and uniform; borders ruled in double black lines%3; folios num. bered in both margins; yellow pigment used for corrections; complete.
Age – Does not appear to be very old Author- Not mentioned Begins ... fol. 10
॥हरिः ॐ हरिः श्रीगणेशाय नमः ।
अमुकाराधनयोपेतासिद्धयर्थ भूशुद्धिभूतशुद्धिप्राणप्रतिष्टांतर्मातृकावहि तृकान्यासांश्च करिष्ये ऊईकेशि विरूपाक्षि इति शिखाबंधन पृथिवीति
मंत्रस्य मेरुपृष्ट ऋषिः कर्मो देवता सुतलं छंदः आसने विनियोगः etc. Ends - fol. 210
अस्त्रजपानंतरं शताक्षरां एकवारं जपेत् तत्सवितुः जातवेदसे ध्यंबकं इति गायत्रीशताक्षरा ब्रह्मास्त्रं ब्रह्मशीर्ष च ब्रह्मदंडं विलोमतः वर्णशः पदशः पच्छः क्रमात् ज्ञेयं विचक्षणैः इति श्रीगायत्रीपद्धतिः हरिः हरिः ॐ तत्सत् छ
गायत्रीपद्धति also called Gāyatripaddhati also called गायत्रीपूजनविधि
Gāyatripūjapavidhi
225 No. 578
1879-80 Size - 84 in. by 4 in. Extent - 48 leaves; 7 lines to a page; 21 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; red pigment used for marking the portion; yellow pigment used for
corrections; folios rumbered in right-hand margins; complete. Age - Does not appear to be very old Author - Bhuvanesvara Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीगुरुभ्यो नमः॥
अथ गायत्रीपद्धतिः।।

Page #128

115
.
1. Grhya and Other Works ब्रह्मविष्णुशिवाराध्यमवाङमनसगोचरं । पुरुषं तमजं वंदे कर्तारं नामरूपयोः ॥ १ ॥ दृष्टवा च सारदां पूर्व व्याख्यां तस्यावलोक्य च ॥
संप्रदायानुरोधेन लिखेयं पूजनक्रमं ॥२॥ ततः साधकः समुत्थाय सुखासने समुपविश्य मूनि सहस्रदलकमले स्वगुरुं ध्यायेत् ।। etc.
fol 23b इति बहिर्मातृका समाप्ता ॥ Ends - fol. 48a
___ अथ किंचिन्नैमित्तिकमुच्यते ॥ तत गुरुजन्मदिवसे स्वजन्मदिवसे स्वजन्मनक्षत्रे विद्याप्राप्तिदिवसे पूर्णायां व्यतिपातादिसंक्रांतिग्रहणादियोगेषु सबि. शेषं पूजयेत् ॥ इति नैमित्तिकं ॥ ____ इति श्रीविमर्शानंदनाथभगवद्गोस्वामी-तत्पादशिष्य-आनंदनंदनाथभुव. नेश्वरविरचिता गायत्रीपूजनविधिः॥॥श्रीरस्तु ॥
॥कल्याणमस्तु ।। गायत्रीपुरश्चरणे विधिःविशेषः॥ References - Mss-A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :- i, 1524.
____This is the only Ms. recorded by Aufrecht.
गृह्यकारिका
Gshyakārikā also called संस्कारविधि also called Samskāra vidhi No. 579
139
1880-81 Size - 9 in. by 4g in. Extent - 216 leaves; 7 lines to a page; 22 letters to a line. Description - Country paper;Devanāgari characters with q8hfEts;hand
writing bold, clear, legible and uniform; borders ruled in dou. ble black lines; red pigment used for marking the verse numbers and colophons; edges worn out; almost all folios mere or less moth-eaten; folios numbered in right-hand margins; foll. 85, 160-162, 180 missing; incomplete.
Ms. work was composed in Saka 1188 i.e. A. D. 1266.
Age-Samvat 1581
Author - Renuka

Page #129

116
Kalpasūtras
Subject — An exposition of Pāraskara's Grhyasūtra
Begins fol. 16
॥ छ ॥ श्री ॥ ॐ नमः ॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ ॥ श्रीसारदाइ नमः ॥ पुरा पुरारिणापैः पुराण्युपयुपूरिरे । गुणग्राममुद्गीर्य गणनाथो जयत्ययं ॥ १ मरवादिकर्म विज्ञान कुमुदोद्बोधहेतवे । नमस्तस्मै गणेशांहि । नखचंद्रमरीचये ॥ २
हुष्टिबुधिस्मृतिभक्तिभाशांत्यादियोषिद्वरवल्लभोऽहं । ब्रवीमि संस्कारविधिं निषेकाद् ब्राह्मं प्रणम्याब्जभवांहिप | ३ संस्कारो द्विविधः प्रोको ब्राह्मो देवो मनीषिभिः । गर्भाधानादिको ब्राह्मो दैविकः पाययज्ञियः ॥ ४ etc. fol. 86 इति गृह्यकारिका गर्भाधानं ॥ छ ॥ छ ॥ fol. 100 इति पुंसवनं ॥
fol. 136 इति सीमंतोन्नयनं ॥
Ends - fol. 2210
इति तत्वार्थ संपूर्णा रेणुकार्येण यज्वना ॥ ३७ कृतायां सूत्र विवृत्तः समाप्ता गृह्यकारिका ।। ३८.... अब्दे क्षयाक्षे मधुसंज्ञि मासि साकेष्टवश्वीस्वर संमितांके । ग्रंथः क्रतोयं कमलालयांघ्रिसरोरुद्दामादितपघनेन ॥ ३ ॥ यदुक्तमनुरुक्तं वा यच्वोक्तमसमंजसं । तदत्र निपुणै सम्यक् विधातव्यं समंजसं ॥ ४
इति गृह्यकारिकाः समाप्ताः ॥ छ ॥ शुभं भवतु ॥ छ ॥ छ ॥
श्रीः ॥ स्वस्ति संवत् १५८१ वर्षे अचैत्रशुदि १२ सोमे ॥ अहवीरमग्रामवास्तव्यराणश्रीमानसंहविजयरायैस त्तपुरज्ञातीन्यासदमोदर लक्षतं । दुषे
कामा अध्यनर्थ ।
References - Mss. - Aufrecht's Catalogus Catalogorum :- i. 158.
This is the only Ms. recorded by Aufrecht in his Catalogus Catalogorum.
For a described Ms. of this work see I. O. Cat. No. 361.

Page #130

तात्पर्यदर्शन
No. 580
Size -
111⁄2 in. by 53⁄4 in.
B. Grhya and Other Works
-
Ends — fol. 1160
Grhyatātparyadarśana
Extent. - 116 leaves; 10 lines to a page; 36 letters to a line. Description 1- Modern country paper; Devanāgarī characters; not old in appearance; handwriting beautiful, clear, legible and uniform; borders ruled in two doble black lines; folios numbered in both margins; the Ms. contains the 8th Patala only.
Age - Samvat 1911
Author – Sudarśanarya
Subject Probably a commentary on the Apastamba Gṛhyasutra
Begins - fol. 1a
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीरामाय नमः ॥ यौवरज्यते नित्यैः कर्मभिचोदितैर्निजैः तेभ्योपवर्गदो यश्च तन्नम्यद्भुतं हरिं ॥ आपस्तंबमुनि वंदे मंदधी हितकाम्यया ।। योनुष्ठेयपदार्थानां क्रमकल्पमकल्पयत् ॥ १ ॥ यत्कृतं वेदवद्भाष्यमाद्वियं विपश्चितः ॥ स कपर्दी चिरं जीयाद्वेदवेदार्थतत्ववित् । सुदर्शनार्यः कुरुते गृह्येतात्पर्यदर्शनम् ॥ केवलं वैदिकश्रद्धाप्रेरितो मंदधीरपि ॥ ४ ॥ etc.
117
33
1884-86
इच्छं सुदर्शनार्येण गृह्यतात्पर्यदर्शनं । कृतं भाष्यानुसारेण यथामति यथाश्रुतं ॥ अन्ना उक्तं दुरुक्तं वा म.ते मद्याच्छ्रुतस्य वा सन्मार्गप्रवणानास्तः क्षंतुमर्हति पंडिताः ॥
समाप्तः ॥
इति सुदर्शनार्यकृतौ गृह्यतौ गृह्यतात्पर्यदर्शनेष्टमः पटलः श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥ शके संवत् १९११ भाद्रपदमासे समाप्तोयम् । इदं पुस्तकं गोडबोलोपाव्हय गणेशपरशरामेण ज्येष्टमासे द्वितीयपक्षे द्वितीया तिथि दिनं लिख्यते शके १८०८

Page #131

118
Kalpasūtras
गृह्यपद्धति
Grhyapaddhati
119 No. 581
1879-80 Size — 101 in. by 41 in. Extent - 30 leaves; 10-11 lines to a page; 35 letters to a line. Description-Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमावाs
very old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used
for marking; edges worn out; complete. Age- Samvat 1539 Author-Not mentioned Subject - Domestic ritual Begins — fol. 10
।। ॐ नमः श्रीसामवेदाय ।। परिभाषातिदेशानां शास्त्रापेक्षादियुक्तिभिः ।
कर्मणां विप्रकीर्णानां गृह्ये पद्धतिरुच्यते। अथातः समिदाधानादिकालानामन्यतस्मिन्नंबरीषादि योनीनामन्यतरस्या आहृतस्याने राधं ... । तत्रादौ मातृपूजाश्राद्धमेकं दंपत्योरोवापवसत्विकं भुक्वेत्येवमादि गृह्यांतरविहितेन विधिना पोषितयोरहतक्षौमादिवासः । etc. fol. 64 इति गृह्यपद्धतौ प्रथमः प्रपाठकः समाप्तः॥
fol. 140 इति गृयपद्धृत्यां द्वितीयः प्रपाठकः ॥ छ । Ends - fol. 360
भमूढेन कृतं कर्म द्विगुणं न भवेत्वचित् ।
अवैगुण्यात्फलाथिक्यं तस्माजानीत पद्धति ॥ छ ।। शुभं इति गृह्मपद्धतिः समाप्तः ॥ छ । शुभं भवतु ॥
ग्रंथसंख्या शत ७०० ॥ एवं सप्तशतानि ॥ छ । संवत १५३९ वर्षे चैनशुदि ५ बुधे अधेह श्रीपत्तनवास्तव्य श्रीश्रीश्रीमालज्ञातीय त्रि० गंगाधरसुतत्र विद्याधरपठनार्थ इति भावसथ्याधानपद्धति लिषापितः समाप्तः ॥ लेखकपाठकयो शुभं भवतु ।। कल्याणं च ॥
करकृतमपराधं संतुमर्हति संतः॥छ छ । श्रीरस्तु यादृशं पुस्तके ......... दोषो न दीयते ।। इति वचा...

Page #132

B. Grhya and Other Works
119
गृथासंग्रहपरिशिष्ट
Grhyāsaingrahaparišista
108 No. 582
1879-80 Size-81 in. by 31 in. Extent - 24 leaves; 8 lines to a page; 18 letters to a line.
Description -Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; old
in appearance; handwriting somewhat careless but bold, clear and legible; borders ruled in triple red lines; red pigment used for marking the verse-numbers; folios numbered in both mar
gins; edges slightly worn out; leaves slightly brittle; complete. Age-Samvat 1797 Author - Son of Gobhila
Subject - A versified supplement to Gobhila's aphorism Begins ... fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ ॐ नमः सामवेदाय ॥
अथातः संप्रवक्ष्यामि यदुक्तं पद्मयोनिना ॥ ब्राह्मणाना २ हितार्थाय स र स्कारार्थे तु भाषितं ॥ १ ॥ लौकिकः पावको ह्यग्निः प्रथमः परिकीर्तितः॥ अग्निस्तु मारुतो नाम गर्भाधाने विधीयते ॥ २ ॥ पु र सवने चांद्रमसः शुंगाकर्मणि शोभनः ।। सीमंते मंगलो नाम प्रगल्भो जातकर्मणि ।। ३ ।। नाम्नि च पार्थिवो ह्यग्निः प्राशने तु शुचिस्तथा ।
सभ्यनामाथ चौडे तु तु व्रतादेशे समुद्भवः ॥ ४ ॥ etc. Ends - fol. 24b
पुनरुक्तमतिक्रांतं यच्च सीऽहावलोकितं ॥ गोभिले यं न गृहंति न ते ज्ञास्यति गोभिलं ॥२२॥ गोभिलाचार्यपुत्रेण योधीते संग्रहं द्विजः ।।
सर्पकर्मस्वसंमूढः परा ५ सिद्धिमवाप्नुयात् ॥ २३ ॥ इति गृह्यासंग्रह नाम परिशिष्टं समाप्तं ॥ श्रीरस्तु ॥ श्री ॥ संवत् १७९७
वर्खे अष.डीसुध ॥ गरेड ॥ ...... ॥ नोत्तमेन ॥ छ । छ ॥ छ ।। References -(1) Mss. A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum:-i, 15803;
ii, 197b (ascribed to Gobhila); iii, 34b.

Page #133

120
Kalpasūtras
B-Descriptive Catalogues :- I. O. Cat, No. 277–
78; Bikaner Mss. Cat. No. 20. (2) Printed Editions :- 1 Edited by Satyavrata Sāmaśrami
Calcutta 1891; 2 With the commentary of the editor; edited by M. M. Chandrakānta Tarkālamkāra, Calcutta, Asiatic Society of Bengal, 1910; 3 Edited by Dr. M. Bloomfield. Z. D. M. G. 35, 1881. (Text in Roman characters and Translation ).
गृह्यासंग्रहपरिशिष्ट
Grhyāsamgrahaparisista
107 No. 583
1879-80 Size — 7in. by 317 in. Extent - 15 leaves; 9 lines to a page; 24 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters with T8HTET'S; old
in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking verse-numbers; folios numbered in rigbt-hand margins; foll.
10, 11 missing; incomplete. Age. - Samvat 1643 Author - Son of Gobhila Begins — fol. 1a
IMA#: salera 11 afera: finantot aga qurilfaatti etc. as in No. 108 1879-80 Ends ... fol. 170
gaan fasia etc. up to fa sittdaES ATA of fag FAIR as in No. 108 / 1879-80 followed by sittata a fare il ॥ स्वस्ति संवत् १६४३ वर्षे श्रावणवदि ५ सोमे ॥ शिवं ॥ श्रीरस्तु ॥ छ श्रीरस्तु
SITTEE || SÍTTET II References :- See. No. 108 / 1879-80

Page #134

B. Grhya and Other Works
121 गोपालपूजापद्धति
Gopālapūjāpaddhati
449 No. 584
1891-95 Size -6 in. by 4g in. Extent --- 35 leaves; 11 lines to a page; 20 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting somewhat careless but clear, legible and uniform; folios numbered in right-hand margins; edges sli
ghtly worn out; fol. 34 missing; incomplete. Age - Samvat 1881: Saka 1746
Author - Not mentioned
Sutject -- A manual on the worship of Gopāla or Krşņa Begins — fol. 10
श्रीगणेशाय नमः श्रीनिंबादित्याय नमः गोपीजनांते प्रवदेवल्लभायाग्निसुंदरी अयं दशाक्षरो मंत्रो दृष्टादृष्टफलप्रदः १
गोपीजनांते प्रवदेदेति गोपीजनपदमुद्धृत्य वल्लभाय स्वाहेति वदेत् तथा च गोपीजनवल्लभाय स्वाहा इति दशाक्षरमंत्र अग्निसुंदरी स्वाहा अथ पूजापद्धति प्रात: शिरशि शुक्लेग्वेद्विनेत्रं द्विभुजं गुरुम् वरानयकरं शांतं स्मरे त्तन्नामपूर्वकं
अज्ञानतिमिरांधस्य ज्ञानांजनशलाकया चक्षुरुन्मीलितं येन तस्मै श्रीगुरवे नमः २ etc.
Ends - fol. 360
पुनप्राणायामं कृत्वा देवस्य दक्षहस्ते जपसमर्पणं ततः प्रदक्षणं दंडप्रणाम. स्तवपाठः धूपसमर्पणं दीपर्निमच्छनं आत्मसमर्पणं संहारमुद्रपा...हृदये देवानयनं विष्वक्सेनपूजानिर्माQधारणं नैवेद्यभक्षणं इत्यनुक्रममिका इति गोपालपूजापद्धति समाप्ता सं १८८१ शाके १७४६
Aufrecht records only two Mss. of this work in his Cat. Cat. viz the present Ms. and Ms. No. 263 of 1892-95. Both Mss. are from the Govt. Mss. Library.
...16

Page #135

122
Kalpasūtras
गोपालपूजापद्धति No. 585
Gopālapājāpaddhati
263
1892-95
Size - 94 in, by 4} in. Extent - 13 leaves ; 12 lines to a page; 46 letters to a line.
Description - Country paper; Deva nāgari characters; old in appear
ance; handwriting clear, legible and uniform; borders of the first three folios ruled in triple reddish lines and edges in double; edges worn out; complete.
Same as No. 419/1891-95 Age - Samvat 1810 Author - Not mentioned Begins - fol. 18
॥ॐ नमः ॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीकृष्णपरमात्मने नमः ॥
गोपीजनांते प्रवदेवल्लभायाग्निसुन्दरीम् । अयं दशाक्षरो मंत्रो दृष्टादृष्टफलप्रदः etc. as in No.449/1891-95.
Ends - fol. 130
ततः पुनात्वा etc. upto नैवेद्यभक्षणं इत्यनुक्रमिकाः as in No. 449 / 1891-95 followed by इति श्रीगोपाल पूजापद्धतिः समाप्ता॥ संवत् १८१० वर्षे वैशाखशुक्लचतुर्दशी बुधे
93
गोभिलगृह्यसूत्र
Gobhilagrhyasūtra No. 586
1879-80 Size - 10 in. by 5t in. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appearan
ce%3; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; red pigment used for marking the portion; edges slightly worn out.
The Ms. contains Prapāthakas 1-4. Age -- Appears to be old.

Page #136

B. Grhya and Other Works
123
Author - Gobhila
Begins - fol. 10
॥ ॐ नमः श्रीगणेशाय ॥ अथातो गृह्याकर्माण्युपदेक्ष्यामो यज्ञोपवीतिनाचांतोदकेन कृत्यमुदगयने पूर्वपक्षे पुण्येहनि प्रागावर्तनादन्दः कालं विद्याद्यथादेशं च सर्वाण्येवान्वाहार्यवंत्यपवर्गेभिरूपभोजनं यथाशक्ति ब्रह्मचारी वेदमधीयांत्या २ समिधमभ्याध्यास्यन् जायाया वा पाणिं जिघृक्षन्ननुगुप्ता अप आहृत्य प्रागुदक्प्रवणं देश समं वा परिसमुह्योपलिप्य मध्यत: प्राची लेखामुल्लिख्योदीची च सह तां पश्चान्मध्ये प्राचीस्तिस्र उल्लिख्याभ्युक्षल्लक्षणावृदेषा सर्वत्र भूर्भुवः स्वरित्यभिमुखमनिं प्रणयंति etc. fol. 7 इति गृह्यसूत्रे प्रथमः प्रपाठकः ॥
fol. 144 इति गृह्यसूत्रे द्वितीय प्रपाठकः ॥ Ends - fol. 26a
षडाहीं भवंत्याचार्य ऋत्विक स्नातको राजा विवाह्यः प्रियोतिथिरिति प्रतिसंवत्सरानईयेयुः पुनर्यज्ञविवाहयोश्च पुनर्यज्ञविवायोश्च ॥ १०॥
इति गृह्यसूत्रे चतुर्थः प्रपाठकः समाप्तोयं ग्रंथः ॥
॥ इदं पुस्तकं द्विवेदीशामात्मजशंकरण भानयत्रिपाठीभंबारामस्य दत्त शिवार्पणं ॥ References -- (1) Mss.-A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :
i, 1644; ii, 33a, 1984%; iii, 350. B-Descriptive Catalogues :-I.O.Cat. Nos.
273-75. (2) Printed Editions :- 1 Translated by H. Oldenberg in
the SBE. Vol. 30; 2 Ed. by Chandrakanta Tarkalamkar with a commentary by himself Bib. Ind. 73; 3 Ed. by Dr. F. Knauer, Leipzig, 1884.
गोभिलगृह्यसूत्र
No. 587 Size - 101 in. by 54 in. Extent-26 leaves; 13 lines to a page;
Gobhilagshyasūtra
94 1879-80
letters to a line.

Page #137

124
Kalpasūtras
Description-Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; very
old in appearance; handwriting careless but clear and legible; borders ruled in double black lines and besmeared with red pigment; red pigment used for marking the colophons; edges
worn out; the Ms. contains Prapāthakas 1-4. Age - Samvat 1650 Author -Gobhila
Begins - fol. 10
॥ ॐ नमः सामवेदाय ॥
अथातो गृह्याकाण्युपदेक्ष्यामो etc. as in No. 93/1879-80. fol. 70 इति श्रीगृह्यसूत्रे प्रथमः प्रपाठकः समाप्तः ॥ छ ।
fol. 204 इति श्रीगृह्यसूत्रे तृतीयः प्रपाठकः ॥ छ । Ends - fol. 260
षडाही भवंत्याचार्य ऋत्विक् स्नातको राजा विवाह्यः प्रियोतिथिरिति प्रतिसंवत्सरानईयेयुः पुनर्यज्ञविवाहयोश्च पुनर्यज्ञविवाहयोश्च ॥ १० ॥ इति श्री. गृह्यसूत्रे चतुर्थः प्रपाठकः ॥ छ ।
स्वस्ति संवत १६५० वर्षे भाद्रपदमासे कृष्णपक्षे ८ अष्टम्यां तिथी शनिवासरेऽयेह पेटलाइवास्तव्य-श्रीवृद्धनागरज्ञातीयत्रिपाठी-श्रीविष्णु-तत्सुतत्रिपाठीमूलराजकस्य रीडाकेन लिखितमिदं दत्तं ॥ श्री॥ यादृशमिति न्यायाभेदोजः॥
भग्नपृष्टि ... ... परिपालयेत् ॥ छ ॥ छ । संवत् १६८४ वर्षे श्रावण शुद्ध १३ गृह्यसोंतु वद्य २ अर्षि आरंभ्य ।
Gobhilagphyasūtra
गोभिलगृह्यसूत्र No. 588
35 . 1886-92
Size - 101. in. by 4g in.
Extent -36 leaves%3; 8 lines to a page%3; 32 letters to a line.
Description - Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; old
in appearance; handwriting somewhat careless but clear and

Page #138

Age
Author
Begins
-
B. Grhya and Other Works
155
legible; borders ruled in triple red lines; red pigment used for marking; edges worn out; foll. 24-35 torn; the Ms. contains Prapāthakas 1-4.
Samvat 1752
-
Gobhila
- fol. 16
॥ ॐ नमः ॐ ॥
अथातो गृह्याकर्माण्युपदेक्ष्यामो etc as in No. 93 1879-80
fol. 10 इति प्रथमः प्रपाठकः ॥
fol. 194 इति द्वितीयः प्रपाठकः ॥
Ends - fol. 36a
use भवत्याचार्य ऋत्विक् स्नातको राजा विवाह्यः प्रियो तिथिरिति परिसंवत्सरानर्हयेयुः पुनर्यज्ञविवाहयोश्च पुनर्यज्ञविवाहयोश्च ॥ १८ ॥
इति गृह्यसूत्रे चतुर्थः प्रपाठकः ॥
इति छांदोग्यगृह्यसूत्र समाप्तः ॥ मंगलमस्तु ॥
॥ स्वस्ति श्रीसंवत् १७५२ ना वर्षे भाद्रपदमासे शुक्लपक्षे पंचम्यां तिथौ भोमवारे लिखितं । शुक्कु श्री५ शवजी तथा शुक्ल० श्री ५ वीरासुतचतुर्भुजेन लिखितं । श्रीरस्तु ॥ श्रीः ॥
On fol. 36b we have :
॥ शुक्लं देवेंद्रात्मज शुक्र० सोमेश्वरसुत शुक्ल बालमुकुंद आत्मज शुक्लनंदकेश्वरने हरिभक्तियोस्तु शिवसानकुलहोन्यासकृष्णजी स्वामिनि कृपा ॥ ॥ ब्रह्मा विष्णु रुद्र |
गोभिलगृह्यसूत्रटीका called सुबोधिनी
No. 589
Size - 10g in. by 54 in.
Extent - 35 leaves; 10 lines to a page; 32 letters to a line.
Description
Gobhilagṛhyasutraṭikā called Subodhini
46
1881-82
-
Country paper; Devanagari characters; old in appearan ce; handwriting clear, legible and uniform ; red pigment used

Page #139

126
Kalpasūtras
for marking; yellow pigment used for corrections%3; folios numbered in both margins; the Ms. contains a chapter called -
वास्तुशान्तिप्रयोग. Age - Appears to be old Author - Śivarāma son of Viśrāma Begins -- fol. 10
ॐ नमः श्रीगणेशाय नमः
अथ वास्तुशांति लिख्यते तत्र दिन शुद्धयादिकं निर्णये दृष्टव्यं होमबलिदानादिकं कृत्वाऽनंतरं ग्रहप्रवेश इति ग्रंथकारा आहुः अस्मद्देशियास्तु प्रवेशानंतरं होमादि कुर्वते तथा
स्वाचारमनुष्टेयं तत्रादावुपयुक्ता संभारा उच्यते etc. Ends. - fol. 350
सकलनं यजमानामुपवेश्य यथाविधिना स्वस्तिवाचनं करि। यंत्वा तत्क लशोदकेनाभिषिच्य नैगमाश्वाशिषो दधुः । मंत्रं च पठेयुः ।
चंद्राकविनिपयंतं गृहेस्मिन्विप्रवाक्यतः।
स्वच्छया तिष्ट संहृष्टो भुक्ष्व भोगां शुखि भवः । ततो दैवज्ञं द्विजांश्च दक्षिणादानादिभिः । परितोष्य ब्राह्मणैरिष्टैर्बधुभिश्च परिवृतोः। भुंजित । तदिने महांतमुत्सवं कुर्यान् ।।
इति शुक्लश्रीविश्रामात्मजशिवरामविर्चितायां गोभिलगृह्यपद्धतौ सुबो
धिन्यां सग्रहवास्तुशांतिप्रयोग समाप्तः References -Mss.)A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :
i, 1646; ii, 334; iii, 350. B - Descriptive Catalogues :- Oxf. Cat. 365a.
गोभिलगृह्यसूत्रटीका
Gobhilagphyasūtraţikā called सुबोधिनी
called Subodhini
94 No. 590
1892-95 Size- 10} in. by 5} in. Extent - 6+3 leaves: 14 lines to a page; 40 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appearan
ce; handwriting clear, legible and uniform; red pigment used for marking; edges slightly worn out; folios numbered in both

Page #140

-~
Age
Appears to be old
Author — Śivarāma, son of Viśrāma
B. Grhya and Other Works
margins; the Ms. begins abruptly on fol. 81 and ends abruptly on fol. 86; at the end of the Ms. there are three stray leaves; incomplete.
Same as No. 46 / 1881-82
Begins abruptly — fol. 816
-
Begins
Ends abruptly - fol. 86b
...येने भिरस्थात् । शतशनिरसि शतशनिं मा कुर्वा त्वा विशाम्या मा विश । २ उद्यन्भ्राजभृष्टिभिरिंद्रो मरुद्भिरस्थात् सायं यावभिरस्थात् । सहस्रसनिरसि सहस्रसनिमां कुर्वा त्वा विशाम्या मा विश ३ । etc.
fol. 816 इति शुक्लश्रीविश्रामात्मज शिवरामविरचितायां गोभिल गृह्य पद्धतौ सुबोधिन्यां विवाहादिसंस्कारप्रयोगः समाप्तः ॥
भुवो विश्वमभ्यदेवमोजसा विददूर्जऽशतक्रतुविदे दिषं । अतिशक्करीनृ० त्रिकडुकेषू महिषो यवाशिरं तुविशुष्मस्तृपत्सोममपिबद्विष्णुना सुतं यथावशं । सममादम हि कर्मकर्त्तवे महामुरु ५ सेन
Then follow some stray leaves
- fol. 97a
127
अष्टस्तृ० । अस्तु श्रौषट् ॥ अत्यष्टिस्तृ० ॥ शंयमन व्याय० कृतिस्तृ । etc.
Ends – fol. 998
इति द्वितीयं पुष्टिकर्म ॥ ॥ अथ तृतीयं ॥ पूर्वं त्रिरात्रमुपवासः ॥ पूर्वान्हकालः पुष्टिकर्मांगनांदीश्राद्धमहं करिष्ये ॥ इति संकल्पे । ततः पूर्वान्हे आचमनादि || देशकालकीर्तनांतं विधाय गवां पुष्टिकामोहं ॥ वसमिथुनयोः कर्णे लक्षण ५ नं तं जां रां चिं जं । चां महं करिष्ये ॥ इति संकलय्य | ता.......
गोभिल गृह्यसूत्र टीका called gaffarft
No. 591
Size - 10‡ in by 42 in.
Extent – 15 leaves; 8 lines to a page; 35 letters to a line.
-
Gobhilagṛhyasūtratikā
called Subodhini
51
1899-1915

Page #141

128
Kalpasūtras
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; borders of fol. 24-47 ruled in double red lines; red pigment used for marking; folios numbered in right-hand margins; edges slightly worn out; foll. 1-15, 26-42 missing; the Ms. contains स्थालीपाकमयोग, सीमन्तकरणप्रयोग etc. incomplete.
Same as No. 46/1881-92
Age - Does not appear to be very old Author - Sivarāma, Son of Viśrāma,
Begins - fol. 16a
श्रीगणेशाय नमः। ततः पत्नीयाजमानौ हविष्यं प्रातहॊष्यमाणद्रव्यव्यतिरिक्तं सघृतमसौहित्येन भुंजीयातां अग्निशालायामास्तृतायां भूमौ शयीयानां पुण्यकथादिजागरणोपायेन रात्रि ब्रह्मचर्येण नयेयातां॥ इति पर्वाहिकृत्यप्रयोगः।। अथ पक्षादिस्थालीपाकप्रयोगः ॥ etc. fol 23b इति शुक्लश्रीविश्रामात्मजशिवरामविरचिताया गोभिलगृह्यपद्धती सुबोधिन्यां तृतीयप्रकाशे पार्वाहकृत्यस्थालीपाकप्रयोगः समाप्तः॥
Ends — fol. 47a
ततस्तं चरुं सर्वमेवमेक्षणेन.धृत्य पात्रांतरे कृत्वा गर्भवती भुंजीत ॥ ततःस्त्वा भुंजानां ब्राह्मण्यो वीरसूस्त्वं भव ॥ जीवसूस्त्वं भवा जीवपत्नी भवेत्येवं मंगलवचनरूपेण यजुषा गायेरन् । पतिस्तुव्याहृतिहोमादितंत्रं समाप्य ब्रह्मणे पूर्वपात्रदक्षिणां दत्वा दश ब्राह्मणान् भोज(ये )त् ॥
इति सीमंतकरणप्रयोगः ।।
95
गोभिलगृह्यसूत्रभाष्य
Gobhilagļhyasūtrabhāsya No. 592
1879-80 Size — 111 in. by 4s in. Extent — 188 leaves; 14 lines to a page; 40 letters to a line Description -Country paper; Devanagari character with पृष्ठमात्राs%3B
old in appearance; handwriting clear, legible and uniform except that on fol. 102, where it seems to be different; borders

Page #142

B.
Grhya and Other Works
129
ruled in double black lines; red pigment used for marking; edges worn out; slightly moth-eatan; the folio after fol. no. 57 bears two numbers viz 58 and 59%; fol. 167 repeated; the Ms. contains commentary on Gobhilagshyasūtra; contains Pra.
pathakas 1-4; complete. Age-Samvat 1553
Author - Nārāyana Begins - fol. 10
॥ॐ नमः श्रीगणेशाय ॥ सामवेदाय नमः ॥ आसीने चंद्रमौलौ etc. as in No. 64 1895-1902 fo1 614 इति भट्टनारायणविरचिते गृह्यसूत्रभाष्ये प्रथमः प्रपाठकः समाप्तः । fol 97a इति गृह्यभाष्ये द्वितीयस्य दशमी कंडिका। छ॥ द्वितीयः प्रपाठक:
समाप्तः ॥ छ॥ Ends - fol. 1876
आसीद्वत्सगोत्रोस्या ब्राह्मणो ब्राह्मणाःग्रणी etc. up to श्लोका पंचदशेतीयं संख्या नारायणोदिता। १६ | as in No. 641895-1902. followed by इति गृह्यभाष्ये चतुर्थस्य दशमी कंडिका ॥ चतुर्थः प्रपाठक: छ। छ । छ॥
...रस्तु ।।।शुभं भवतु ॥ कल्याणं च ॥ संवत् १५५३ वर्षे माघशुदि
१० शनी पुस्तिका लिखिता॥ यादृशं पुस्तकं......दोषो न दीयते ॥श्री॥ References-See. No. 64/1895-1902
गोभिलगृह्यसूत्रभाष्य
Gobhilagrhyasūtrabhāsya No. 593
-96...
1879-80 Size -11 in. by 5 in. Extent - 147 leaves; 11 lines to a page; 40 letters to a line. Description -Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; old
in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in triple black lines; red pigment used for marking; edges; worn out; foll, 1-2 missing; folios numbered in right-hand margins; the Ms. contains commentry on Gobhilagrhyasūtra; contains portion upto the 9th Kandikā of
...17

Page #143

130
Kalpasūtras
the 4th Prapāthaka and some portion of the 10th Kandikā;
the Ms. begins and ends abruptly; incomplete. Age - Appears to be old Author - Nārāyana Begins abruptly - fol. 3a
___ .......मदर्शपर्णमासपुंसवनादीनामिति । तथा ।अपराण्हपिंडपितृयज्ञस्य विधानात्कालापत्तौ स.. ...पस्यात्तदनिष्टं। तथावशातातपः । ___ अपराण्हे क्षयक्षीणे क्षोणशेषे दिवाकरे।
___ स काल आसुरो ज्ञेयो वजितः श्राद्धकर्मणि ॥ छ । etc. fol 6 इति गृह्यभाष्ये प्रथमकंडिका ॥ छ। fol 43 इति गृह्यभाष्ये नवमी कंडिका समाप्तः ॥ छ ।
प्रथमः प्रपाठक- समाप्तः॥छ।
fol 1466 इति गृह्यभाष्ये चतुर्थस्य नवमी कंडिका । छ। Ends abruptly - fol. 149b
प्रियत्वं वृत्तस्वाध्यायसपोविशेषेण गुणयोगाद्भवति स हि पूजितो दृष्टा दृष्ठसंबंधेन महतेभ्युदयाय भवत्युक्तं च मनुना।
विद्यातपासमृद्धेषु हुतं विप्रमुखः ग्निषु। निस्तारयति दुर्गाच्च महतश्चैककिल्बिषात् ।
इत्यतोसौ प्रिय इति एवं वय एवंगु... References - See No. 64/1895-1902
गोभिलगृह्यसूत्रभाष्य
Gobhilagrhyasūtrabhāsya
65
No.594
1895-1902 Size -10% in. by 4} in. Extent -156 leaves; 12 lines to a page; 40 letters to a line. Description - Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs;
old in appearance; handwriting clear, and legible but not quite uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; almost every folio more or less moth-eaten; edges slightly worn out; fol. 45 missing; fol 135 repeated; the Ms contains commentary on Gobhilagphyasūtra; contains Prapathakās 1-4.

Page #144

B. Grhya and Other Works
13
Age - Samvat 1583 Author -- Nārāyana, son of Mahābala Begins -- fol. 16
॥ ॐ नमः श्रीसामवेदाय । ॐ नमो विघ्नवल्लिविध्वंसनगजवदनाय ।
आसीने चंद्रमौलौ नगपतिसुतया साकमुद्वाहकाले। कर्तुं या मंगलार्थ तिलकमुपगता भ्रांतहस्ता ललाटे । नीते शोषं स्मरारेनयनहुतभुजा चंदने जातहासा। सा देवी विश्ववंद्या दिशतु शुभविधौ मंगलं मंगला नः ॥ विश्वस्य कारणं विष्णुं प्रणभ्य कृयते मया।
गृह्याख्यायाः स्मृतेर्भाष्यं विवेकार्थममेधसां । छ॥ ॐ अथातो गृह्याकर्माण्युपदेक्ष्यामः ॥ अथ कोऽस्य संबंधः उच्यते । धर्मार्थकाममोक्षाः सृनुभृतामितीहाक्षिलः पुरुषार्थस्तेषां धर्मप्रधानस्तन्मूलावर्थक्समौ । तथा च व्यासः।
कामार्थो लिश्यमानस्सु धर्ममेवादितरः श्चरेत् ।
न हि धर्मादपेतोर्थः कामो वापि कदाचन ।। etc. fol. 76 इति गृह्यभाष्ये प्रथमा कंडिका ॥ छ ।। Ends -- fol. 1556
अतो ग्रंथश्लोकसंख्याकः श्लोकाः। अत्र श्लोकसहस्त्रणि चत्वार्यष्टौ शतानि च।
श्लोकाः पंचदशेतीयं संख्या नारायणोदिता ।। छ । कुवलयदलबर्हिणांभोदचंद्रार्कभृत्कंठधातासि भित्रांजलालिचिषेके सरायो. द्यपीता
स्वरोद्भासितांगायभक्त्यानतांगात्तिविध्वंसिने । सुररिपुनिधनोचता रावभिक्षः शिरो ... मेदोवसाशोणिताक्तोगृबक्षायपृथ्वीभृते भवजलधितरंगलोलाकुलीभूतहक् । श्रोत्रवक्त्रस्य जंतो ... वीयाच्युतानंतगोविंदनाम्ने नमः ॥छ॥ ___इति नारायणीभाष्ये दशमी कंडिका ॥ छ। चतुर्थः प्रपाठकः समाप्तः॥छ॥ स्वस्ति संवत् १५८३ वर्षे आखाढशुदि ५ बुधे त्रिवाडीकान्हासुत त्रिवारी
बंडू आपठनार्थ लिखितं ॥ References -(1 ) Mss. A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :-i, 1646;
iii, 35b. B-Descriptive Catalogues :- R. Mitra, Notices
No. 1967.

Page #145

132
Kalpasūtras
Gobhili
गोभिली No. 595
47
1881-82
Size -91 in. by43 in.
Extent -10 leaves; 11 lines to a page; 32-35 letters to a lin'. Description -Country paper; Devanagari characters with पृष्टमात्राs; old
in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in two double black lines; red pigment used for
marking verse-unmbers; edges extremely worn out; yellow pig. ment used for corrections: moth eaten; folios pasted with
paper slips; complete 'Age-Appears to be old
Author-Gobhila Begins - fol. 10
एछए ॐ नमः सामवेदाय। देवदानवगंधवाः पिशाचोरगराक्षसाः। पीडयंते ग्रहपीडाया किं पुनर्भुवि मानुः ।। मादित्ये द्वादशे वैव रावणः । सगणो हतः
अष्टमेन शशांकेन हिरण्यकश्यपुर्हतः॥Retc. Ends - fol. 90
सर्वेषामृत्विजी चैव नमस्कार पृथक् पृथक् । मालोड्य सर्वशास्त्रेभ्य समुद्धृत्य च सारवित् । भायुश्च विद्या च तथा सुखं च धर्मार्थलाभो बहुपुत्रतां च ।
शतुकायं राज्यसुपजितं वस्तुताग्रहाः सर्वमेतहदतु ॥ इति गोभिली समाप्ता । य । श्री। छ । शुभशुभं ॥ श्रीनरसंगदासलंष्यतं ॥ छ । भट विश्वनाथनि पोथी॥
____ॐ श्रीगणेशाय नमः ॥
गोभिलीयश्राद्धकल्पभाष्य
No. 596 Size -98 in. by 4g in.
Gobhiliyasraddhakalpabhāsya
38 1884-86

Page #146

B. Grħya and Other Works
133 Extent - 57 leaves; 10 lines to a page; 30 letters to a line. Description - Country paper Devanagari characters with पृष्टमात्राs%3;
old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; edges worn out; red pigment used for markir g; corners of the left-hand side of folios pasted with paper-slips; some portion on each folio has disappeared; foll. 13, 49 and 51 missing; incomplete.
The Ms. contains Adhyāyas 1-6. A commentary on the Gobhilaśrāddhakalpa.
Age - appears to be old
Begins — fol. 16
... भाराधितो नरैर्यस्तु वांछितार्थफलप्रदः । तमहं भक्तियुक्तः ...... नं। १ नस्वा गोभिलमाचार्य नत्वा भट्ट तु तार्किकं । करिष्ये श्राद्धवि ...... स्फुटां। २
अथ श्राद्ध ममावास्यायो पितृभ्यो दद्यात् । यपिडपितृय ... सूचितं तच्छाद्ध मितरदन्व्याहार्य मासीनमिति वदता न च तस्येतिकतं ... चेदुक्ता तदर्थ श्राद्धकल्पः प्रारभ्यते । etc. fol. 14a इति गोभि ... भाष्ये प्रथमोध्यायः ॥ छ ।
fol. 360 इति गोभिलीयश्राद्धकल्पभाष्ये द्वितीयोध्यायः ॥ छ । Ends — fol. 606
अथवा ॥ कृष्णग्रीवे रक्तशिराः । शुल्कको विहंगमः। स वाध्रीणसः। अन्ये प्रसिद्धाः पदार्थाः । एतेषां मांसैर्दत्तैः पितृणां यथोक्ता तृप्तिर्भवतीत्यर्थः ॥ छ । इति गोभिलीये श्राद्धकल्पभाष्ये षष्टोध्यायः॥
अथाक्षय्यतृप्तीर्दशयिष्यतीति वाक्यशेषः॥ षङ्गःकालशाकाः लोहितळागोमधुमहाशत्को वर्षासुमवाश्रा ... हस्तिछायायां च । उद्गारण्यपशुः हस्ति ... साशः ॥ कालशाकं प्रसिद्धं । लोहा ...
Grahayajña (Vāsistha )
ग्रहयज्ञ (वासिष्ठ) No. 597
- 350 1891-95
Size -98 in. by 4g in.

Page #147

134
- aipasútras
Extent-10 leaves; 12 lines to a page3; 32 letters to a line.
Description-Country paper; Devanagari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; edges worn out; red pigment used for marking verse-numbers and the colophon; folios numbered
in right-hand margins; complete. Age - Saka 1686: Samvat 1821
Author - Vas'istha Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ वशिष्ट उवाच ।। सवितादिग्रहात्सर्वान्प्रणम्य ऋषिसत्तमः मखं नवग्रह घूते वशिष्टो मुनिपुंगवः ॥ १॥ श्रद्धया पृच्छमानस्तु समैण विनयेन तु वेदवेदांगशास्त्रेषु कुशलः त्वमहामुने ॥२॥ किमर्थ मे वने जातं कस्माद्राज्याद्विवासितः॥
एतदिच्छाम्यहं श्रोतुं त्वत्प्रसादाद्विजोत्तमः ।। ३ ।। etc. Eads - fol. 100
तामेवं च पुरस्कृत्य वसिष्टेनैव भाषितं । शांतिक य पठेद्भक्त्या श्रद्धयो च शृणोति च ॥२३॥ सुनुकूलाग्रहास्तस्य सर्वकालं भवति च ॥ १४ ॥
इति वासिष्ट संपूर्णः ॥ श्रीरस्तु ॥ संवत् १८२१। साके १६८६ मीती भादवा शुद्धीद मंदवासरे लिषितं जोसी नाथुरामेण भात्मपटनाथ। शुभं भवतु ॥ श्री श्री॥ श्री॥श्री॥
ब्रहस्थापनपद्धति
Grahasthāpanapaddhati
__ 178 No. 598
1886-92 Size-8 in. by 5t in. Extent-18 leaves%3 8 lines to a page; 24 letters to a line. Description - Thick country paper; Devanägari characters; not very
ald in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; folios numbered in both margins; complete.

Page #148

Age Does not appear to be very old
Author
Not mentioned
Begins
-
Ends --
fol. 1b
-
B. Grhya and Other Works
fol. 18a
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
अथ ग्रहस्थापन लिख्यते ॥
आकृष्णेनेति मंत्रेण मध्ये संस्थापयेद्रविं ॥ सर्वे मंत्राः प्रयोक्तव्या ध्रुवव्याहृतिपूर्वकाः ॥ अविदित्वा ऋषिच्छंदो दैवतं विनियोजयेत् ॥ योध्यापयेजपेद्वापि पापियान् जायते तु सः ॥
अथेत्यादि वेदशास्त्रोक्तपुण्यर्थ आदित्यादिनवग्रहाणां सदैवतानां यत्किं - चित् स्थापितोक्तानां रुद्रकलशसहितानां स्थापनप्रतिष्ठापूजनमहं करिष्ये ॥ etc.
चातुर्गुणीय शान्त्युदक
विधान
135
कण्वश्विनौ गायत्री || साश्विन्यश्विनीप्रीत्यर्थे साश्विन्यश्विन्बावाहने विनियोगः ॥ ॐ भूर्भुवः स्वः । एषो उषा अपूर्व्या व्युच्छति प्रिया दिवः ॥ स्तुषे वामश्विना बृहत् ॥ साव्यश्विन्यामावाहयामि स्थापयामि ॥ २७ ॥ यमोयमस्त्रिष्टुप् सयमभरणीप्रीत्यर्थे स यमभरण्या वा. गः ॥ ॐ भूर्भुवः स्वः परेयिवांसं प्र० स्य । ल यममरणीभावा॰ स्था० मि० ॥ इति ग्रहस्थापनसमाप्तं ॥ ग्रहस्येशान कौणे कलशस्थापनं ॥ तत्र मंत्राः ॥
-
Caturguniyaśāntyudaka
vidhāna
186 1880-81
No. 598A
Size - 92 in by 4g in
Extent – 16 leaves ; 13-14 lines to a page; 35 letters to a line. Description — Country paper; Devanāgari characters; old in appearance; handwriting somewhat careless but clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; edges worn out ; extremely moth-eaten on the right so that much of the portion is gone; complete.
Age Appears to be old
Author Not mentioned

Page #149

136
Kalpasūtras
Begins - fol. 10
___ श्रीगणेशाय नमः। अथ चातुर्गुणीयशांत्युदकविधानमुच्यते । महतवासाः कसे शांत्युदकं ... अतिसृष्टो अपां वृषस इति सूक्तेन कांस्यपात्रेऽविछिन्नामुंदकधारा निनयति । etc. fol 10a इति वास्तोष्पतिगणः। fol 11b इति मातृनामा गणः ।।
fol 16 इति चातनगणः ॥ Ends — fol. 160
____ इति शांत्युदके शात्युदकं प्रक्षिपति ॥ तेन त्रि ... निं संप्रोक्षति त्रिका. रयमाणमाचामयति च संप्रोक्षति यज्ञवास्तु च ॥ इति चातुर्गण ... यशांस्युदकं ॥ छ । पूर्वयार्शातिगणेन कुर्वीतेति गाय॑पार्थश्रवसभागलिकाकायनोऽपरि बभ्रवकौशिकजाटिकायनकोरुपथयः । एते चतुर्गणेन बृहद्गणेनकेन वा कुर्वति ॥छ । अन्यया कुर्वीतेति युवा कौशिकः सर्वे ते कर्त्तारो विकल्प मन्यते ॥ श्रीरस्तु॥
चातुर्मासकत्रयीव्याख्यान Cāturmāsakatrayivyākhyāna
70 (1) No. 598B
1899-1915 Size --8 in by 4g in Extent - 10 to 176 leaves; 13-14 lines to a page; 26 letters to a line.
Description - Modern country paper; Devanāgari characters; not
very old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in triple red lines and edges in single; red pigment used for marking the portion; folios numbered in both' margins; complete. The Ms. contains three other works viz.
1 Merutrayodasivyākhyāna 2 Kārtikapañcamimāhātmya
3 Akşayya trtiyāvyākhyāna Age - Samvat 1903 Author - Kșamākalyāņa

Page #150

B. Grhya and Other Works
137
137
Begins -fol. 10
। श्रीगुरुभ्यो नमः॥ स्मारं २ स्फुरिद् ज्ञानधांमजैनं जगन्मतं । कारंकारं क्रमांभोजे गौरवे प्रणतिं पुनः १ निबद्धां धानः प्राज्ञे वीक्ष्य व्याख्यां न पद्धति लिख्यते लेशतो व्याख्या चतुर्मासकपर्वणः २ युग्मं etc.
Ends -- fol. 17a
संबबाणुकृशानुसिद्धिवसुधासंख्ये नभस्ये सिते पक्षे पावनपंचमीसुदिवसे पाटोधिसंज्ञे पुरे श्रीमच्छ्रीजिनलाभसूरिंगणभृत्तुल्यप्रतापोद्भुरे कांते श्रीजिनचंद्रसूरिमुनिपे धर्मेशतां विचति १ श्रीमंतो गुणशालिनः समभवन्प्रीतादिमाः सागरास्तच्छिष्यामृतधर्मवाचकबराः संति स्वधर्मादराः तत्पादांबुजरेणुराप्तवचनस्मतविपश्चित्क्षमा
कल्याणः कृतवानिदं सुविशदं वाख्यानमाख्यानभृत् २ युग्मं
इति चातुर्मासकत्रयीव्याख्यानम् ॥ सं। १९०३ वर्षे मिती भासोजकृष्ण नवम्यां तिथौ भोमवासरे लिपिकृतं । मुं । रूपराजद्रेण ॥ स्वपरवाचनाय ॥ श्रीअविचलगच्छे ॥ सहर... भायतबिंदर । माणकचोके । रत्नागरतहै।
श्रीथंभणाजीप्रसादनात् ॥ मूरषकों पोथी दयी वांचणको गुणगाथ जैसे निर्मल भारसी देई अंधके हाथ । १ । जवलग मेरू अडिगरहे जबलग ससियरसूर तबलग मापोथी सदारहन्यौ गुण भरपूर । २ । विद्याधन उद्यमविना कहो सौपावे कोण वणाडुलायां नही डुले ज्यु पंषेइ जुंपान । ३ । सजन तुम मत जाणीहो तुम विचरतमोय चेन
भालीवनकीलकडी सुघतहे दिनरेयणः । ४ । श्रीरस्तु । कल्याणमस्तु । सुभं भवतु श्रीभैरवाय नमः । श्रीगुरुभ्यो नमः । श्रीसरस्वत्यै नमः । श्रीमहड्यो नमः
-18

Page #151

138
Kalpasūtras
24
चरणव्यूह
Caranavyūha No. 599
1870-71 Size — 518 in. by 3* in. Extent — 5 leavers; 9-10 lines to a page; 20-22 letters to a line. Description - Modern paper with water-marks; Devanāgari characters;
new in appearance; handwriting small but beautiful; clear, legible and uniform; yellow pigment used for corrections; red pigment used for marking; folios numbered in both margins;
complete. Age-Saka 1792 Author - Not mentioned Begins -- fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥
Teta qulaye Telefia etc. as in No. 55 / 1879–80. Ends -- fol. 56
g inage sfolt nagfrazi etc. up to each onegla as in No. 55 / 1879-80 followed by aacá merge AA इत्याह भगवान्व्यासः पाराशर्यो नमो नमः परमऋषिभ्यो नमः परमऋषिभ्यो
नम इति ॥५॥ समाप्त ॥ शके १७९२ References - See No. 55/ 1879-80
चरणव्यूह
Caraṇavyūha
55 No. 600
1879-80 Size — 91 in by 4 in Extent - 4 leaves; 11 lines to a page; 32 letters to a line.
Description - Country paper; Devarāgari characters; not very old in
appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; red ink used for dandas;

Page #152

B. Grhya and Other Works
139
yellow pigment used for corrections; folios numbered in right-hand margins; complete.
Age - Samvat 1760 Author - Not mentioned Subject - A catalogue of Vedic schools supposed to be one of the
supplements of the White Yajurveda. Begins -- fol. 16
॥ श्रीकृष्णाय नमः ॥ ॐ अथात:श्चरणव्यूह व्याख्यास्यामस्तत्र निरुक्तं चातुर्विद्य चतुरो वेदा विज्ञातानि भवंत्यूग्वेदो यजुर्वेदः सामवेदोऽथर्ववेदश्चेति । तत्र ऋग्वेदस्याटस्थानानि भवंति चर्चा श्रावकश्चर्चकः । श्रवणीपारः क्रमपारः क्रमचटः क्रमजटः क्रमदंडश्चेति etc.
Ends -- fol. 36
य इदं चरणव्यूहं पठेत्पर्वसु पर्वसु ॥ विधूतपाम्याहते स्वर्गो ब्रह्मभूयाय गच्छति ॥ अश्वमेधसहस्राणि वाजपेयशतानि च ॥ तत्पुण्यं फलमामोति पठेच्च चरणव्यूहिके ॥ ४ ॥
इति चरणब्यूहसमाप्तमिति ॥ शुभमस्तु ॥ संवत् १७६० वर्षे मार्गशीर्ष ९ नवमी भोमवारे । नवानगरे वास्तव्यं उदीच्यज्ञातीयपाठकमहेश्वरेण लिखितमिदं । लेखकपाठकयोः शुभं भूयात् ।। कल्याणं भूयात् ॥ ॥श्रीः॥ श्रीः ॥ श्रीः ॥ श्रीः॥
Reference - (1) Mss.-A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :
i, 1844%3 B-Descriptive Catalogues :-I.O. Cat. Nos.
227-28, 4689-90, 7852-53. (2) Printed Editions :- Indische Studien iii, by Weber;
Edited with Mahidhara's comm. at Benares 1879-1902. ct. Max Müller, Ancient Sanskrit Literature p. 368; also see W. Siegling, Die Receunsionen des Caranavyuha 1906.

Page #153

140
Kalpasūtras
चरणव्यूह
Caraṇavyūha
56 No. 601
1879-80 Size - 9 in. by 4} in. Extent - 5 leaves; 9 lines to a page; 25 letters to a line. Description -- Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines%3; yellow pigment used for corrections%3 edges worn out and moth-eaten; folios numbered in both
margins; complete. Age- Samvat 1778
Author - Not mentioned
Begins — fol. 1a
श्रीगणेशाय नमः। __ अथातश्चरणव्यूहं व्याख्यास्यामस्तत्र निरुक्तं चातुर्वियं etc. as in No. 55/1879-80
Ends - fol. La
य इदं चरगव्यूहं गर्भिणी श्रावयेत् स्त्रियं etc. up to ब्रह्मभूयाय गच्छति as in No. 55 / 1879-80 followed by इति चरणव्यूह समाप्तं ॥ ___संवत् १७७८ वर्षे चैत्रमासे [कृष्णपक्षे सप्तम्यां बुधवासरे जोशीवल्लभ
रघुरामेण लिखितं आत्मपठनार्थ तथा परोपकारार्थ श्रीरस्तु ॥ कल्याणमस्तु ।। References - See No. 55/1879-80
चरणव्यूह
Caranavyūha
57 No. 602
1879-80 Size - 8s in. by 4g in. Extent. - 4 leaves; 11 lines to a page; 28 letters to a line. Description-Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्रा63B
old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines with a line of red pigment

Page #154

B. Grhya and Other Works
141
over them; red pigment used for marking the portion; folios numbered in both margins; moth eaten; folios being torn pasted with paper slips%3; complete.
Age -Samvat 1685
Author. - Not mentioned B:gins - fol. 10
श्रीः॥ ॐ अथातश्चरणव्यूह व्याख्यास्याम etc. as in No. 55/1879-80 Ends - fol. 4a
___ य इदं चरणध्यूहं गर्भिणी श्रावयेत्रियां । etc. up to ब्रह्मभूयाय गच्छति ॥४॥ as in No. 55 / 1879-80 followed by इति चरणब्यूहं समासः॥ श्रीरस्तु॥
श्रीशौनकाय नमः ॥ स्वस्ति सवत् १६८५ वर्षे भाश्वनशुसि ॥ गुरौं अद्यहनटपद्रवास्तव्याभ्यंतरनागरज्ञातीय ... न लिखितं । तथा च परोपकारार्थ शुभं भवतु ॥ श्रीः॥छ । श्रीः॥
यादृशं पुस्तकं ... दोषो न दीयते ॥१॥
इति धृतिशिवाशामाश्वचारोवेदपत्रिकाः न्यातध्यायज्ञकालेषु श्यानादिब्यव स्थिता। लक्षं त चतरो वेदा लक्षं भारथमेव च। लक्षंत व्याकर्ण प्रोक्तं चतलंज्क्षं तु ज्योतिष । ऋग्वेदो देवदेवत्वं यजुर्वेदस्तु मानवाः । सामान्या तु पितृदेवत्यं
शि ... स स्मृतः॥ इति चर्णव्युः References :- See No. 55/1899-80
Carañavyūba
चरणव्यूह No. 603
58
1879-80
Size -9 in by 4 in.
Extent - 4 leaves; 9-10 lines to a page; 30 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; white chalk used for corrections; left-hand edges slightly worn
out; folios numbered in right-hand margins; complete. Age - Does not appear to be very old Author-Not mentioned

Page #155

142
Begins-fol. 1b
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
अवर्णम्यू लिख्यते ॐ अथातःश्चरणम्यूहं व्याख्यास्यामः etc. as in No. 55/1879-80
Ends – fol. 48
Kalpasūtras
य इदं चरणव्यूहं गर्भिणीं श्रावये स्त्रियां etc. up to तत्पुण्यं फलमामोति मुच्यते ब्रह्महत्यया मुच्यते ब्रह्महत्यया ॥ ४॥ as in No. 55 / 1879-80 followed by इति श्चरणव्युहं समाप्तः ॥
References : - See No. 55 / 1879-80
चरणव्यूह
No. 604
Size – 91⁄2 in by 4g in.
Extent – 4 leaves; 10 lines to a page; 26 letters to a line.
Description – Country paper; Devanāgari characters; old in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; borders carelessly ruled in double black lines; red pigment used for marking the portion; edges slightly worn out; folios numbered in both margins; complete.
Age – Samvat 1725.
Author – Not mentioned.
Begins – fol. 1b
Caraṇavyuha
59
1879-80
Ends. fol. 40
॥ ॐ नमः श्रीगणेशाय नमः ॥
अथातश्चरणन्यूहं व्याख्यास्याम etc. as in No. 55 / 1879-80
य इदं चरणव्यूहं गर्भिणीं श्रावयेत्स्त्रियां etc. up to ब्रह्मभूयाय गच्छति । २ । as in No. 55 / 1879-80 followed by इति चरणव्यूहं समाप्ता संवत् १७१५ वर्षे भाद्रपदमासे शुक्लपक्षे प्रतिपदायां तिथौ भ्रगुवासरे वंशपुरमध्ये राउल श्री ५ कुशल सिंहविजयराज्ये दवेगोपालसुत - दवे मेघ जीलिखिमिदं पुस्तकम् || श्रीरस्तु || कल्याणमस्तु ॥ छ ॥

Page #156

143
B. Gịhya and Other Works References --- See No 55. 1879–80
Caraṇavyūba
चरणव्यूह No. 605
41
1880-92
Size-5% in by 41 in
Extent - 9 leaves; 8-9 lines to a page: 15-16 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting careless but bold, clear and ligible; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both
margins; complete. Age - Samvat 1762 Author - Not mentioned
Begins --- fol. 10
TOUTO FA: Il ve Il
TamTag 571TTIRTA etc. as in No. 55/1879-80 Ends - fol. 86
agare fruit sagliari etc. up to rara neefa 114 | as in No. 55 / 1879-80 followed by gfa uy FATA: 11 श्रीश्रीश्री ॥ शुभं भवतु ॥ द्विरसाद्रींदुवर्षेष कृ ... खितं । आमोतिराम नि
पोथिनापत्र ।। Reference :- See No. 55/1879-80
चरणव्यूह No. 606 Size - 8} in. by 4 in.
Caranavyūha
61 A/1881-82
Extent - 6 leaves; 8 lines to a page; 20 letters to a line.
Description - Modern paper with water-marks; Devanāgari characters;
new in appearance; handwriting clear, legible and uniform; folios numb red in both margins; complete.

Page #157

144
Kalpasūtras
Age-Modern Author - Not mentioned Begins - fol. 10
॥श्रीगणेशाय नमः॥
अथातश्चरणव्यूहं व्याख्यास्याम etc. as in No. 55/1879-80 Ends-fol. Ea
य इमं चरणव्यूह गर्भिण्या श्रावयेवियं पुमांसं जनयेत्पुत्रां सर्वशं वेदपारगं। य इमं चरणं व्यूहं श्राद्धकाले सदा पठेत् । अक्षयं तद्भवे श्राद्धं पितॄश्चैवोपतिष्ठति योधीते चरणव्यूहः स विप्रः पंक्तिपावनः। तारयत्यखिला लोकांन्पुरुषां सप्त सप्त सप्त च ॥ यो नाम पुरा देवा अमृतत्वं च गच्छति ।
लोकातीतं महाशांतममृतत्वं च गच्छत्यमृतत्वं च गच्छत्यो नम इत्याभगवान्व्यासः पाराशर्यव्यासः पाराशर्य नमः परमऋषिम्यों नमः परमऋषिभ्यो
नम इति॥ References - See No. 55/1879-80.
62
चरणव्यूह
Caraṇavyūha No. 607
A/1881-82 Size -8bin. by 318 in. Extent - 4 leaves; 9 lines to a page; 30 letters to a line. Description-Modern paper with watermarks; Devanagari characters%3
new in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; folios numberd in both
margins; complete. Age - Modern Author - Not mentioned Begins - fol. 1b
श्रीगणेशाय नमः हरिॐऽम् अथातश्चरणव्यूहं व्याख्यास्याम etc. as in No. 55/1879-80

Page #158

B. Grhya and Other Works
145
145 Inds - fol. 40
योधीते घरणम्यूहः स विप्रः पंक्तिपावनः तारयत्यखिलान् पूर्वान् पुरुषानसप्त च सप्त च योनामयपुरावेदा अमृतत्वं च गच्छति
लोकातीतमहाशांतममृतत्वं च गच्छत्यमृतत्वं च गच्छत्यों नम इत्याह भगवान् व्यासः पाराशर्यो व्यासः पाराशर्योचमः परमऋषिभ्योनमः परमऋषिभ्योसम इति ॥छ छ छ छ
इति चरणव्यूहः समाप्तः छ छ छ छ श्रीदुर्गायै नमः छ छ छ छ श्रीदुर्गा प्रसन् ।
श्रीगोपीकाजनवल्लभाय नमः। छ छ References – See No. 55,1879-80
चरणव्यूह
Caraṇavyūha
63 No. 608
A/1881-82 Size - 8} in, by 4 in. Extent-4 leaves; 9 lines to a page; 30 letters to a line. Description - Modern paper with watermarks; Devanāgari characters;
new.in appearance; handwriting clear, legible and uniform: borders ruled in bouble red lines; folios numbered in righthand margins; complete.
Age - Modern
Author - Not mentioned
Begins — fol. la
अथातश्चरणव्यूई व्याख्यास्यामः upto मुच्यते ब्रह्महत्यया ४ etc. as - in No. 55/1879-80 Ends -- fol. 4a
य इदं चरणम्यूहं गर्भणी श्रावये स्त्रियं etc. up to मुच्यते ब्रह्महत्यया। ..... as in No. 55/1819-80 followed by इति चरणव्यूहं संपूर्ण समासं। ..... छ छ छ श्री ॥ चतुर्वेदे चरणव्यूह ॥ छ ।
...19

Page #159

146
-aspastaras
चरणव्यूह
Caramavyha
261 No. 609
1882-83 Size - 9} in. by 5} in. Extent - 6 leaves; 9 lines to a page; 24 letters to a line. Description-Country paper; Devanagari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; folios
numbered in both margins; complete. Age- Samvat 1914 Author - Not mentioned Begins - fol. 10
॥श्रीगणेशाय नमः॥ वेदपुरुषाय नमः॥
अथातश्चरणव्यूह व्याख्यास्याम etc. as in No. 55/1879-80 Ends - fol. 50
लक्षं तु चतुरो वेदाः च लक्षं भारतमेव च ॥ लक्षं व्याकरणं प्रोक्तं चतुर्लक्षं तु ज्योतिषं । अश्वमेधसहस्राणि वाजपेयशतानि च।
तत्पुज्यं समवामोति चरणम्यूहपाठकः ॥१॥ संवत् १९१४ मा भाद्रवा शुदी ९ वार शनौ लिखितं । मोजा केवलरांम लिखित ॥ मोजा केवलरांम सस्य पुत्र अंबाशंकर तथा तेजराम पठणार्थ ॥
श्रीरस्तु॥ Reference-See No.55/1879-80
चरणव्यूह
Carañavyūha
373 No. 610
1883-84 Size - 8 in. by 4 in. Extent -4 leaves; 9-10 lines to a page; 28 letters to a line. Description -Modern paper with watermarks; Devanagari characters%3B
new in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; red pigment used for mark.

Page #160

B. Grhya and Other Works
147
ing; yellow pigment used for corrections; folios numbered
in both margins%3; complete. Age -- Saka 1700 Author - Not mentioned Begins — fol. la
श्रीगणेशाय नमः । ॐ॥
अथातश्चरणन्यूह व्याल्यावाम etc. as in No. 55/1879-80 Ends-fol.4a य इदं चरणव्यूह गर्भिणी श्रावयेखियो । etc. upto अमृतत्वं च
गच्छति | as in No. 55/1879-80 followed by अमृतवं ... गच्छत्यों नम इत्याह भगवान्व्यासः पाराशर्यो नमो नमः परमऋषिभ्यो नमः परमऋषिभ्यों नम इति ॥ ४ ॥ श्रीगजाननार्पणमस्तु ।। छ। शके सतराशे १०००, विकारी नाम संवत्सरे तहिने चरणव्यूहपुस्तकं समाप्तं ॥ घाणेकरोपनाम रामेश्वरभट्टस्य पुस्तकं स्वराय परोपकारार्थ ॥ छ । तैलारसे ...... एवं व्यति पुस्तकं॥छ॥छ॥
चरणव्यूह
Caraṇavyūha No. 611
39
1884-86 Size — 7} in. by 4 in. Extent - 6 leaves; 9 lines to a page; 18-20 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting bold, clear and legible; borders ruled in double black lines%3; edges extremely worn out; folios number
ed in right-hand margins%3; complete. Age - Samvat 1721 : Saka 1587 Author - Not mentioned "Begins -fol. 10
श्री गणेशाय नमः॥ ॥ॐनमश्चातुर्वेदाय नमः॥ अथातश्चरणव्युहं ब्याख्यास्याम etc. as No. 55/1879-80

Page #161

148
. Ends fol. 66
इतिश्चरणयु समाप्तः शुभं भवति ॥ कल्यांणमस्तु संवत १७२१ शाके १५८७ प्रवर्त्तमाने भादरवा वद ११ शुक्रे लषतबा सुद २ वादाद २ पवो गोवंद सुत हस्यत पठनार्थ
लक्षं तु चतुरो वेदा लक्षं भारतमेव च । लक्षं व्याकरणं प्रोक्तं चतुर्लक्षं तु ज्योतिषं ॥
Reference - See No. 55/1879-80
...
— Samvat 1816
Begins fol. 1b
Kalpasūtras
चरणव्यूह
No. 612
• Size + 8h in by 4 in.
Extent – 7 leaves; 8 lines to a page; 25 letters to a line
Description Country paper: Devanagari characters; not vory old in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; folios numbered in both margins; complete.
Age
Author Not mentioned
-
- Bnds - fol. 74
Caraṇavyuha
43
1884-87
॥ ॐ नमः श्रीगणेशाय नमः ॥
अथातश्चरणव्यूहं व्याख्यास्याम etc. as in No. 55/1879-80
लक्षति चतुरो वेदा लक्षं भारथमेव च । लक्षं व्याकरणं प्रोक्तं चतुर्लक्षति ज्योतिश ॥ ऋग्वेदो देवदेवत्वं यजुर्वेदस्य मानवा सामां तु पित्रदैवत्यं शिशरोऽथर्वसंस्मृतं ॥ ४ ॥
इति चरणव्यूहं समाप्तं ॥ श्रीरस्तु ॥ कल्याणमस्तु ॥ संमत १८१६ मिती
जेठ वद ९ रामकृष्णाय नमः नमः ॥
Reference – See No. 55 / 1879-80

Page #162

चरणव्यूह
No. 613
Size 6 in. by 4 in.
Extent - 16 to 9a leaves; 8 lines to a page; 15 letters to a line.
Description
Age Samvat 1760
Author Not mentioned
Begins
Ends -
-
- fol. 1b
B. Grhya and Other Works
Country paper; Devanagari characters; old in appear. ance; handwriting bold, clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the portion; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; edges slightly worn out; complete; the Ms. contains another work viz
चरणम्यूह
No. 614
Caraṇavyuha
42 (1) 1886-92
श्रीकृष्णाय नमः ॥
भातश्चरणव्यूहं व्याख्यास्याम etc. as in No. 55/1879–80
fol. 8b
य इदं चरणव्यूहं गर्भिणीं श्रावयेत्स्त्रियं ॥ etc. upto ब्रह्मभूयाय गच्छति ॥ ४ ॥ as in No. 55/1879-80 followed by इति श्रीचातुर्वेदपरिज्ञानं चरणम्यूह नाम परिशिष्ट संपूर्णः । संवत् १७६० कार्तिग कृष्ण १३ बुद्धवासरे ॥
Reference See No. 55/1879-80
-
149
अश्वत्थामा वलिर्व्यासो हनूमांश्त्र बिभीषणः ॥
मार्कडेयो कृपश्चैव सप्तैते चिरजीविनः ॥ १ ॥ शुभमस्तु ॥ छ छ छ
Size 8 in. by 3 in.
--
Caraṇavyuha
57
1891-95
Extent
6 leaves; 8 lines to a page; 25 letters to a line.
Description Country paper; Devanagari characters; old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in

Page #163

150
Kaipasūtras
double red lines; yellow pigment used for corrections; edges worn out and moth eaten; complete.
Age-Samvat 1716 Author - Not mentioned Begins-10
श्रीगणेशाय नमः॥
*अथातश्चरणव्यूह व्याख्यास्याम etc. as in No. 55/1879-80 Ends -- fol. 50
य इदं चरणव्यूह गर्मिणी श्रवये स्त्रियं etc. upto ब्रह्मभूयाय गच्छति ॥४॥ as in No. 55/187.-80 followed by इति श्रीचातुर्वेदपरिज्ञानं चरणव्यूहं नाम परिशिष्टं पंचमं संपूर्ण ॥५॥ संवत् १७१६ वषे मार्गशिरष शुदी.
रवी जदिवजीसुत सारिंगधरनी पोथी। जांनी वल्लभ तत्षुत्र वासुदेवेन लिषितं Reference - See No. 05/18',9-80
चरणव्यूह
Caranavyūha
58 No. 615
1891-95 Size -98 in. by 5 in. Extent – 5 leaves; 10 lines to a page; 25 letters to a line. Description - Country paper, Devanāgari characters; old in appearan
ce: handwriting carelass but clear and legible; borders carelessly ruled ia double black lines; edges slightly worn out and
moth-eaten; completo. Age - Appears to be old Author - Not mentioned Begins-fol. 10
॥श्रीगणेशाय नमः॥ __..अथातश्चरणव्यूह व्याख्यास्याम etc. as in No. 55/1879-80 Ends. - fol. 5a
य इदं चरण व्यूहं गार्भणी श्रावयेस्त्रियं etc. upto ब्रह्मभूयाय गच्छति॥ as in No. 55/1879-80 followed by श्ति चरणव्यूह समाज ।।

Page #164

B. Grhya and Other Works
191
समत् सत्सर संवत्सबरवरर्षे भाश्वमासे कृष्णपक्षे ।। संजय ॥ शुभं भवतु ॥ छ छ छ। श्रीरस्तु कल्याणमस्तु ॥
दंतैरुचलितं धिया प्रचलितं पाण्यंघ्रिणा कंपित गर्गभ्यांसंगलितं । बलेन चलित नेत्रश्रिया प्रोसितं भायोति जमभूपतेरिह नराप्रमढ्यं समंतातदहो
वाष्णा केवलमेकी के वसुभटजौथ्यं परतिहति ॥१॥ Reference - See No. 55/1879-80
चरणव्यूह
Caraña vyūha No. 616
____ 19
1868-69 Size -9 in. by 5t in. Extent - 5 leaves; 10 limes to a page; 30 letters to a fine Description - Country paper;Devanāgari characters;old in appearance;
handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; edges worn out; folios scem to be moth eaten;
folios numbered in right-hand margins; complete. Age - Samvat 1808 Author - Not mentioned Begins — fol. 16
॥भीमहागणपतिभ्यो नमः ॥
मथातश्चरणव्यूह व्याख्यालाम etc. as in No. 55/1879-80 Ends. — fol. 46
य इदं चरणम्यूह गर्भिणी श्रावयेत्वियं etc. upto ब्रह्मभूपाय कल्पत इति ॥५॥ as in No. 55/1879-80 followed by इति चरणब्यूह परिशिष्ट समातं ॥ संबत् १८०८ ना द्वीतीय भाषाड शुदी १४ भौमवासरे। दिक्षित् दयाशंकरसुत् करुणाशंकरेण लिखितमिदं पुस्तकं ॥ शुभं भवतु
॥श्री। छ। श्री॥ References - See No. 55/1879-80

Page #165

152
Kalpasūtras :
16
चरणन्यूह . .
Caranavyūha No. 617
1916-18 Size - 8} in. by 41 in. Exten) — 4 leaves; 10 lines to a page; 24 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting careless but clear and legible;borders carelessly ruled in double black lines; red pigment used for
marking; yellow pigment used for corrections; complete. Age - Samvat 1846 Author - Not mentioned
Begins - fol. la
श्रीगणेशाय नमः ॥
* अथातःश्वर्णव्यूहं व्याख्यास्यामः ॥ etc. as in No.55/1879-80 Ends - fol. 4b
__य इदं वर्णम्यूहं गर्भिणी श्रावयेत्रियां । etc. upto ब्रह्ममूयाय गच्छति 118! as in No. 55/1879-80 followed by
इतिधृतिशिवाश्यामाश्चत्वारो वेदपलिनकाः ॥ ज्ञातव्या यज्ञकोलेषु इशानादि व्यवस्थिताः। लक्षं तु चतुरो वेदा लक्षं भारतमेव च ॥
लक्षं व्याकरणं प्रोक्तं चतुर्लक्षं तु ज्योतिषं ।। इति चर्णन्यूह संपूर्णम् समाप्त ॥ भाषाढ सुदी ११ भृगुः । पं. उदरामजी तत्पुत्रा चिरंजीव शिवराम पठनार्थ ।। सं १८४६ शुभं भवतु ॥ मारोग्यमस्तु ।
शिवाय नमः महादेवजी सा० ॥ श्री॥ ...... Reference - See No. 55 / 1879-80
22
चरणव्यूह
Caraṇavyūha • No.618
. 1919-24 Size - 121 in. by sis in. Extent - 4 leaves; 10 lines to a page; 30 letters to a line.

Page #166

B. Grhya and Other Works
153
Description - Modern paper with watermarks; Devanāgari characters;
new in appearance ; handwriting bold, clear, legible and uniform; borders ruled in two double red lines; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; com
plete.
Age-Modern
Author - Not mentioned Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥ ॐ तत्सत् ।।
अथातश्चरणव्यूह व्याख्यास्याम etc. as in No. 55/1879-80 Ends - fol. 4a
योधीते चरणव्यूहःस विप्रः पडिक्तपावनः॥ तारयेत्य खिलान्पूर्वान् पुरुषं सप्त सप्त च ॥ यो नाम निपुरा देवाममृतत्वं च गच्छति ॥
लोकातीतं महाशांतं ममृतत्वं च गच्छत्यों नम इत्याह भगवान्व्यासः पाराशर्यः परमऋषिभ्यो नमः परमऋषिभ्यो नम इति ।।
अचतुरवदनो ब्रह्मा द्विबाहुरपरो हरिः॥ अभाललोचनः शंभुर्भगवान् बादरायणः ॥ इति चरणव्यूह समाप्त ॥
चरणव्यूह and 'सोमोत्पत्ति No. 619
Caranavyūha and Somotpatti -
140 1880-81
Size-7 in. by 4g in.
Extent - 10 leaves; 9 lines to a page; 25 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the portion; folios numbered in right-hand margins; the Ms. contains another work viz. सोमोत्पत्ति ; complete.
For Caranavyūha see No. 55 / 1879-80. .. 20

Page #167

154
Age – Samvat 1836
Author
Begins - fol. 16
Not mentioned
Ends - fol. 60
Ends
--
ॐ नमः श्रीगणेशाय नमः
अथातश्चरणव्यूहं व्याख्यास्याम etc. as in No. 55/18 9-80
Kalpasūtras
fol. 7a अश्वमेधसहस्राणि वाजपेयशतानि च ॥
तत पुण्यं फलमामेति मुच्यते ब्रह्महत्यया । संपूर्ण ॥ श्री ॥ then follows सोमोत्पत्ति beginning with
fol 7b ॐ अग्निहोत्रं हुतासीनं etc. as in No. 15 / 1892-95 fol. 10a य इमां सोमोत्पत्ति पर्वकाले सदा पठेत् ॥
सर्वान् कामानवाप्नोति सोमलोकं स गच्छति सोमलोकं स गच्छति ॥ ३४ ॥ इति सोमोत्पत्तिः संपूर्णं ॥ श्रीरस्तु सं. १८३६ मादासुदी ३वार भोमे । ल० पंडा० उत्तमजी क्रीपाराम ॥
चरणन्यू | सोमोत्पत्तिः संपूर्ण ॥ श्रीपत्र १० श्री ॥ श्री ॥
चरणव्यूह and सोमोत्पत्ति
इति धृतिः शिवं । श्यामाश्चत्वारो वेदपत्निका । ज्ञातव्यां यज्ञकालेषु ईशान्यादि व्यवस्थिता ॥ ऋग्वेदपितरं प्रोक्तं यजुर्वेद पितामहा । सामस्तु प्रपितामहश्वाथर्वणो पंक्तिपावनश्वाथर्वणो पंक्तिपावनश्चेति || श्री श्रीचरणव्यू समाप्त || श्री
Caraṇavyuha and Somotpatti
No.620
Size 8 in. by 4 in.
-
Extent - 8 leaves; 8 lines to a page; 24 letters to a line.
Description
15
1892-95
Country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform ; borders ruled in both margins; the Ms. contains another work viz., सोमोत्पत्ति; complete.
For Ca: anavyūha see No. 55 / 1879-80.

Page #168

B. Grhya and Other Works
155
155
Age - Does not appear to be very old Author - Not mentioned Begins - fol. 10
ॐ श्रीगणेशाय नमः ___ॐ अथातश्चरणव्यूह व्याख्यास्याम etc. as in No. 55/1879-80 Ends ... fol. 50
य इदं चरणव्यूहं गर्भिणी श्रावये स्त्रियं etc. upto ब्रह्मभूयाय गच्छति as in No.55/1879-80 followed by इति चरणम्यूहं समाप्तं ।
then follows another work viz.-सोमोत्पत्तिBegins - fol. 6a
| श्रीरामजी ॥ ॐम् अग्निहोत्रं हुतासीनं गाय॑वृद्धं महामुन विनयेनोपसंक्रम्य भ्यागुरिः परिपृच्छति कथं सोमसमुत्पत्तिः कथं वा क्षीयते पुनः
किं नापेकः समुत्थाने केन सृष्टश्च ब्रूहि मान् etc. Ends ... fol. 8a
य इमां सोमोत्पत्तिं गर्भिणी श्रावएस्त्रियं ॥ पुत्रं सा लभते वारं धर्मज्ञे वेदपारगम् य इमां सो. श्राद्धकाले सदा पठेत् तदन्नममृतं भूत्वा पितृणां दत्तमक्षयं । य इमां ... पठेत्संपङ्क्तिपावनः तारयेत्प्रभृतीन्पूत्रान्पुरुषः सप्तसप्तरपति । य इमां पर्वकाले सदा पठेत्
सर्वान् कामानवाप्नोति सोमलोकं स गच्छति ॥६॥ इति सोमोत्पत्तिः समाप्तं । छ
चरणव्यूहभाष्य
Caraṇavyūhabhāșya
19 No. 621
1871-72 . . Size - 12 in. by 718 in. Extent — 20 leaves; 13 lines to a page; 32 letters to a line. Description - Modern paper with watermarks; Devanāgari characters;
new in appearance; handwriting clear, legible and uniform%3B

Page #169

156
Kalpasūtras
borders ruled in two double reddish lines; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; com
plete. Age -Saka 1788 Author - Not mentioned Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीभानू राजते ॥ अथातश्चर व्यूह व्याख्यास्यामस्तत्र यदुक्तं चातुर्वेद्यं चत्वारो वेदा विज्ञाता भवंति सत्र ऋग्वेदो यजुर्वेदः सामवेदोथर्ववेदश्चेति तत्र ऋग्वेदस्याष्टभेदा भवंति चर्चाश्रावकश्चर्चकः श्रवणीयपारः क्रमपारः क्रमयदः क्रमजटाक्रमदंडश्चेति चतुष्पारायणमेतेषां शाखाः पंच भवत्याश्वलायनी सांख्यायनी शाकला बाष्कला
मांडूकाश्चेति तेषामध्ययनमध्यायाश्चतुःषष्टिमंडलानि दशैव तु ॥ etc. Ends - fol. 20a
इतिकृती शिवा श्यामा चत्वारो वेदपत्निकाः ।। ज्ञातव्या यज्ञकालेषु ईशानादेव्यवस्थिताः ॥ ८॥ लक्षं च चतुरो वेदा लक्षं भारतमुच्यते ॥
लक्षं व्याकरणं प्रोक्तं चतुर्लक्षं तु ज्योतिषं । ९ ॥ इति चरणव्यूहभाष्यं समाप्तं ॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥ शके १७५७ मन्मथ नामाब्दे सखोपंत दादा लिमये अष्टेकर यांचा पुस्तकावरून ही नकल तयार केली आहे ॥ शके १७८८ क्षयनामसंवत्सरे पौषकृष्ण १४ तारीख ३ माहे फेबरवारी सन्न :८६० इसवी रोजी समाप्त केली । नकल तयार करणार व्यंकाजी नारायण घळसाशी राहणार श्रीक्षेत्र कडाड हल्ली मुकाम अष्टे येथे लिखितं ।। ग्रंथा हा सर्कारी से ।। ग्रंथ संख्या ५७५॥ श्रीरामचंद्र प्रसन्न ।। छ। छ॥छ।
चूडाकरणविधि and उपनयनविधि etc. No.622
Cūdākarañavidbi and Upanayanavidhi etc.
195
-
1880-81
Size-71 in. by41 in.
Extent - 26 leaves; 8 lines to a page; 18 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting careless but clear and legible; bor

Page #170

B
Grhya and Other Works
157
ders ruled in double red lines; red pigment used for marking the portion; edges worn out and moth-eaten; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; the
Ms. contains चूडाकरणविधि, उपनयनविधि and some other rites. Age - Does not appears to be very old Author - Not mentioned Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥ अथ चूडाकरण लिख्यते ॥ दक्षिणतो ब्रह्मासनादि भासादने विशेषः ॥ उष्णोदकं । सीतोदकं । नवनीतपिंडं । दधिपिंडो वा । त्र्येणी शलली । सप्तविंशतिकुशतरुणानि । ताम्रमयक्षुर । गोमयं । नापितश्च । ततो माता कुमारमादाय । भाप्लाव्याहते वाससी
परिधाय । अंके कृत्वा पश्चादग्नेरुपविशति । etc. Ends - fol. 264
समावर्त्तनसांगतासिध्यर्थं यथा संपनेनांने तृप्तिपर्यतेन भोजनेन ब्राह्मणान तर्पयिष्ये । कांगदेवताः प्रीयंतां । कर्मापवगांसमिद्धोमः । उत्सर्जनं ब्रह्मणः उपयमनकुशाग्नौ प्रक्षेपः । सहै । चतु०मः । श्रीयज्ञपुरु० मः ॥ तत कुमारसांक अवतविसर्गकर्मप्रतिष्ठासिध्यर्थं आग्नेयं हितं नि ... यिभूतं द्रव्यं आचार्याय तुभ्यं संप्रददे । भूयसि च ॥ आशिरवादः पठनं ४ विश्वानि देवेति ऋषिः । सविता देवता । गायत्री छंदः । आशीग्रहणे विनियोगः॥ विश्वानि देवः ।।
452
चैतन्यपद्धति
Caitanyapaddhati No. 623
1891-95 Size - 103 in. by 58 in. Extent-34 leaves; 8 lines to a page; 30 letters to a line. Description -- Thick Country paper: Devanāgari characters; not very
old in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; complete.
This is the only Ms. recorded by Aufrecht. Age -Not very old Subject - Not mentioned

Page #171

158
Kalpasūtras
Subject - On daily duties Begins -- fol. 18
॥श्रीराधाकृष्णाभ्यां नमः ।। ॥वैहायसपंचरात्रे च ॥
तथैव रात्रिशेषं तु कालं सूर्योदयावधि ॥ कर्तव्यं सजपं ध्यानं नित्यमाराधकेन वै॥ विभज्य पंचधा रात्रिं शेषे देवार्चनादिकं ।।
जपहोत्रं तथा ध्यानं नित्यं कुर्वीत साधकः ।। अत एव विष्णुस्मृतौ॥
रात्रेस्तु पश्चिमो यामो मुहूर्ता ब्रह्मय उच्यते । ब्राह्म मुहूर्ते उत्थाय कृष्ण कृष्णेति कीर्तयन् ॥
प्रख्याल्प पाणिपादौ च दंतधावनमाचरेत् ।। etc. Ends-fol. 340
विदूषकः पीठमईः प्रियनमस्तथा नर्मप्रयोगे नैपुण्यं सदा गाढानुरागिना ॥ देशकालाज्ञतादाक्ष्यं रुष्टगोपीप्रसादनं ॥ निगूढमंत्रतेल्याधा एषामपि गुणा मताः ।। एते दशसु पत्रेषु संति कुंजान्विताः सदाः ॥ श्रीकासायान्न च भोजनादिनियमान्नो वा वने वासतो व्याख्यानादथवा मुनिव्रतभवाञ्चितोद्भव क्षीयते ॥ किं तु स्फीतकलिंदशैलतनयातीरेशु विक्रीडितो
गोविंदस्य पदारविंदभजनारंभस्य लेसादपि ॥॥ श्रीराधाकृष्णाभ्यां नमः॥ ॥ शुभमस्तु । श्रीहरये नमः ।।
जपहोमपद्धति
Japahomapaddhati
963 No. 624
1884-87. Size - 9f in. by 4 in.
Extent -8 leaves; 10 lines to a page; 35 letters to a line. Description - Country paper; Devabāgari characters; old in appear
ance%3; handwriting clear, legible and uniform; edges worn out3B
folios numbered in right-hand margins; complete. - Age-Samvat 1852: Saka 1718

Page #172

Autuoi
Begins - fol. 18
Jhānānanda
Ends - fol. 8a
B. Grhya and Other Works
--
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
अथ जपहोमपद्धतिर्लिख्यते ॥
पूर्वादिदिङमुखे वश्यमानेय्यामभिचारकं । दक्षिणे मारणं प्रोक्तं नैर्ऋत्यां द्वेषणं तथा । पश्चिमे धनविद्याथीमायव्योश्चाटने यथा । etc.
Age Appears to be old
Author
Not mentioned
Begins
- fol. 16
विशेषणे तु नैऋत्या ममर्षमनिले पुरः । पूर्वाभिमुखशांत्य र्थस्तं भने पश्चिमामुखः । १४ । उत्तराभिमुखो भूत्वा सर्वकर्माणि साधयेत् । पूर्वाह्न पूर्वरात्रौ च शुभकमणि साधयेत् । मध्याह्ने मध्यरात्रे च कुर्यादुच्चाटनादिकं । १५ ।
इति काम्यहोमविधिः ॥ छ ॥ छ ॥ श्री ॥ हरिनंदने ... संवत् १८५२ शा.
१७१८
ज्येष्ठा नक्षत्र शान्ति
No. 625
Size 7 in. by 4 in.
Extent - 7 leaves; 9 lines to a page; 18 letters to a line.
Description – Country paper; Devanāgarī characters; old in appear
ance; handwriting careless but bold, clear and legible; borders ruled in double black lines; folios numbered in right-hand margins; edges slightly worn out; incomplete.
159
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
अथ ज्येष्टानक्षत्रशांति लिषिते ॥
Jyeṣṭhānakṣatraśānti
205
1880-81
अद्येत्यादि पुण्ये काले देशे च मम गणेशांबिकयोः पूजनं । तत्र प्रयोगः अथेहे श्री० देशे च० ॥

Page #173

160
Kalpasūtras
· मम सुतस्य सुतायाः ज्येष्टानक्षत्रजातस्य जातायाः तदोषपरिहारावं मातापित्रोः शरिरे सुषप्राप्त्यर्थ सनावग्रहीकजेष्टाशांतिकर्मप्रारंभनिमीत्तं अविनेन कर्मणां सिध्यर्थ पूर्व गणेशांबिकयोः पंचभिरुपचारैः पूजनाद्यर्चनमहं करिष्ये। etc.
Ends - fol. 70
योसो निधिपति देवो गदाभृन्नरवाहनः । मातापित्रोः शिशोश्चेव ज्येष्ठादोषं व्यपोहतु ॥७॥ योसो पशुपतिर्देवः पिनाकिवृषभवाहनः । ज्येष्ठं मूलगंडांतं दोषमाशुं व्यपोहतु ।। विप्रेशां क्षेत्रपो दुर्गा लोकपाला नवग्रहाः। सर्वदोषप्रशमनं सर्वे के पंचशांतिदाः ॥ ८ ॥
यासोवागीश्वरो नोमे ... धि ...... अधिदेवो बृहस्पति । मातापित्रो। शिशोश्चैव गंडांतं च व्यपोहतु ॥
तैत्तिरीयश्राद्धपद्धति
Taittiriyaśrāddhapaddhati
25 No. 626
1898-99 Size - 8 in. by 4g in. Extent – 15 leaves ; 10 lines to a page; 24 letters to a line. Description - Modern paper; Devanāgari characters; new in appear
ance; handwriting careless but clear and legible; folios numbered in both margins; complete.
Age - Modern
Author -- Not mentioned
Subject - Performance of the śrāddha ceremony according to the Tai
ttiriya School,
Begins ... fol. 16
श्रीगणेशाय नमः॥
॥अथ श्राद्धपद्धतिः ॥ तिथ्यादि संकीर्त्य उपावरोह जातवेदः पुनस्त्वं देवेभ्यो हव्यवहनः प्रजानन् ॥ आयुःप्रजा" सरयिमस्मासुधेयजस्रो दीदिहि नो दुरोणे ॥ तिथ्याहदि संकीर्त्य श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थ प्रातहोमं तंडुलै होष्ये ।। etc.

Page #174

B. Grhya and Other Works
161
Ends - fol. 15a
पवित्रग्रंथि विस्मस्य ।। शुद्धदेशे ॥ ॥ पाणिसमारोपणं ॥ वृह ॥ या ते भने यज्ञियातनूस्तयेह्यारोहात्मात्मानं ॥ अच्छा वसूनि कृण्वं तस्मे नर्या पुरूणि ॥ यशो भूत्वा यज्ञमासीद स्वां योनि । जातवेदो भुव भाजायमानः स क्षय यहि ।। पाणिं आज्यसंस्कारं कृत्वा । प्राय ॥ तैत्तिरीयाणां श्राद्धपद्धतिः समाता । ये के चास्मस्कुले जाता इति वस्त्रोदकं दत्वा ॥ ये भूताः प्रचरंति दिवा नक्तं बलिमिच्छतो वितुदस्य प्रेष्याः ॥ तेभ्यो बलिं पुष्टिकामो हरामि मयि पुष्टिं पुष्टिपतिर्दधातु स्वाहा दिवाचारि॥ शांतिः शांतिः शांतिः ॥
दण्डक
Dandaka
83 No. 627
A/1882-83 Size -111 in. by 51 in. Extent-28 leaves; 6 lines to a page; 25-28 letters to a line. Description -- Country paper: Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; slightly moth-eaten; the Ms. contains the following topics :1 नवग्रहदेवतास्थापन
4 वेदादिस्थापन 2 नवग्रहप्रत्याधिदेवतास्थापन 5 पूर्णाहुति 3 नक्षत्रस्थापन
6 वैश्वानरस्तुति Age - Does not appear to be very old Author - Not mentioned Begins — fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ हरिः ॐम् ॥ ॐनमः पवित्रेस्त्थोच्चै ६भ्मल्पौ सवितुर्वः प्रसवऽउत्पुनामम्यछिद्रेण पवित्रेण सूर्यस्य रश्मिभिः तस्य ते पवित्रपते पवित्रपूतस्य यत्कामः पुने तछकेयम् ॥१॥ etc. fol. 9। इति श्रीनवग्रहदेवतास्थापनम् fol. 110 इति नवग्रहप्रत्याधिदेवतास्थापनम् ॥६॥
fol. 156 इति नक्षत्रस्थापनम् ॥८॥ ...21

Page #175

162
Kalpasūtras
fol. 18a इति वेदादिस्थापनम् fol. 20° इति पूर्णाहुतिः ॥१२॥
fol. 22 इति वैश्वानरस्तुतिः ॥१३॥ Ends - fol. 28a
उत्तिष्ठ ब्रह्मणस्य ते देवयन्तस्त्वेमहे उपप्रयन्तु यन्तु मरुतः सदानवऽइन्द्रप्राश्त्तूय॑वासचाः ॥१३॥ गच्छ गच्छ सुरश्रेष्ट मात्मासंसारवाहनम् गच्छ ब्रह्मादयो देवा आगच्छन्तु हुताशनम् ॥१४॥ इति दण्डक समाप्तम् ।।
यदि शुद्धमशुद्धं वा मम दोषो न दीयते। यादृशं पुस्तकं दृष्टवा तादृशं लिखितं मया ॥
दत्तात्रेयपूजापद्धति or
Dattātreyapūjāpaddhati or दत्तार्चनकौमुदी
Dattārcanakaumudi
157 , No. 628
1880-81 Size - 6f in. by 5} in. Extent — 102 leaves; 9 lines to a page; 18 letters to a line. Description - Thick country paper; Devanāgari characters; not very
old in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; folios numbered in both margins%3; edges slightly worn out;
complete. Age - Does not appear to be very old Author - Caitanyagiri Subject - A manual on the worship of Dattātreya
Begins-fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीगुरुर्जयति ॥
ॐ नमो योगेश्वराय॥ युगमुखासनशंकरतेजसे॥ . विमुखमिश्रघनक्षयहेतवे ॥ कचतृतीयमुखायमपूर्वयानिमहराय तपांतविसर्जनं ॥१॥ etc.

Page #176

B. Grhya and Other Works
___163
Ends — fol. 102a
शुभं वाप्यशुभं वापि काम्यं कर्म करोति यः तस्यारितं व्रजेन्मंत्रो न तस्मात्तत्परो भवेत् ॥॥ विषेयासक्तचित्तानां संतोषाय प्रकाशितं ॥ पूर्वाचार्योंदितं काम्यं कर्म नैतद्धितावहं ॥१॥ काम्यकर्मप्रसक्तानां तावन्मत्रं भवेत्फलं। निःकामं भजतां देवमखिलाभीष्टसिद्धये ॥१॥
श्रीगुरुचरणकमलाय नमः ॥ श्रीः॥ श्रीः। श्रीः॥ References -(1) Mss. -A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum:-i,24403B
this is the only Ms. recorded by Aufrecht.
-
-
-
नक्षत्रशान्ति
Naksatraśānti
97 No. 629
A/1882-83 Size - 101 in. by'23 in. Extent - 6 leaves; 12 lines to a page; 48 letters to a line. Description -Country paper: Devanagari characters; old in appear
ance; handwriting small but clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines: red pigment used for marking; edges worn out; some of the edges being torn pasted with
paperslips; all folios are not of equal size; complete. Age - Appears to be old Author - Baudhāyana Begins-fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः॥ अथ नक्षत्रशांतिः । भादौ पूजा ॥ अश्विन्यामहोरात्रपीडा। मत्र भविनों देवते प्रतिमां कुर्यात् ॥ नीलोत्पलपुष्पं ॥ करंजकोधूपं ॥ मोदकनैवेद्यं ॥ तदश्विन्येही वाक्ये कुर्यात् ॥ भनेनैव होमं कुर्यात् । पूर्वोक्तनक्षत्रजपहोमं कुर्यात् ॥ etc.
fol. 56 इत्यष्टाविंशतिः नक्षत्रशांतिः संपूर्णा ॥ Ends-fol. 60
भाचार्यादीनां कृतस्य तत्फल तत्फलं नक्षत्रविपतये समर्पयेत् ॥ तत् प्रतिमा भाचार्याय वस्त्रयुग्मवेष्टिता दद्यात् ॥ ततो ब्राह्मणभोजनं ।। अनेन विधिना शांति

Page #177

164
waipasutras
... करोति विचक्षणः ॥ तजनितपीडायां सुखमश्नुत इत्याह भगवान् बौधायनमः ।। इति अष्टौ वाक्यानि नक्षत्रशांतिः॥॥ श्रीरस्तु॥
नवग्रहयाग
Navagrahayāga
146 1880-81
No. 630
Size - 7s in by 44 in.
Extent-16 leaves; 9 lines to a page: 20-22 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting careless but clear and legible; borders of the first few folios ruled in double red lines: folios numbered in right-hand margins; leaves slightly brittle; edges slig
htly worn out; complete. Age - Samvat 1795
Author - Not mentioned
Subject - A manual of the sacrifice to be performed in honour of the
nine planets.
Begins - fol. 1b
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
नवग्रहशांतिविधिरुच्यते ॥ प्रथमं पूवादिने व्याहृतिमंत्रेण कोटिहोमः ॥ अथवा लक्षहोमः । वा भयुतहोमः वा सहस्रहोमः ।। चतुर्पु प्रकारेषु एक एव ॥ ततो ग्रहशांतिः॥ भाचमनं प्राणायामः ॥ अदेत्यादि०॥ नवग्रहसानुकूलार्थ नवग्रहशांतिमाहं
aficit i etc. Ends - fol. 16a
ततो ग्रहाणां पूजनं ततो वन्हिपूजा ततो विमुंचामीत्यादि कर्म समापतयेत् पश्चात्कामस्तदन्न इति सर्वकामजपः इति नवग्रहयागः समाप्तः अभिषेकादि मंत्रपाठः अद्य पूर्वोच्चरित यस्य स्मृत्या छ । श्रीरस्तु कल्याणमस्तु संवत १७९५ ना वरपक्षे मागसरमासे शुक्लपक्ष्ये ४ वाररवेउ लिषितं गरावलक्रुबेरजोवीश्वेश्वर लेषकपाठकयोशुभमस्तु । श्रीरस्तु कल्याणमस्तु । श्रीश्रीश्री

Page #178

नवग्रहशान्ति
No. 631
Size - 82 in by 42 in.
Extent – 48 leaves; 10 lines to a page; 25 letters to a line. Description Country paper; Devanagari characters with
-
B. Grhya and Other Works
; old
in appearance; handwriting clear and legible but not quite uniform; borders ruled in double red lines; red pigment used for marking; edges worn out; foll, 35-41, 46 and 47 missing; incomplete.
Age — Appears to be old
Not mentioned
Author Begins – fol. 16
Ends – fol. 570
165
Navagrahaśānti
206
1880-81
.......णेशा....
विनायकस्नपनस्य इशानयागस्य नव स्य च विधि लिख्यते । पूर्व भूमि संशोध्य तत्र षोडशहस्तद्वादशहस्त दशहस्रवा कुर्यात् ॥ अथवा स्थंडिनं कुर्यात् । चतुरस्रं कुंड मेखलायोनिसंयुक्तं चतुरस्रं तु सर्वत्र समं स्याद्विजयावहं इति वचनात् । तत्र विनायक ... नवग्रहस्य च उपहारो लिप्यते ॥ fol 11 इति विनायकपूजनं समाप्तं ॥
अथ होमांते ग्रहपूजनं प्रयोगः । अपगंधः पुष्प । धूप । दीपः फल अर्धनैवेद्य | आरात्रीकं । पश्चात् । यजमानः उपथाय आयुर्विद्यावदस्य यशः शौर्यवपुष्कलं । पुत्रदत्तधनदत्तसर्वान्कामाश्च दत्व मे नवग्रहशांत्य संमाप्त
नागदेवाह्निक
No. 632
Size 9ğ in. by 4 in.
श्री अग्निस्थापनं ग्रहस्थापनं गणश अंबिकं स्थापनं कलशस्थापनं । चर चढावु चक्षुषीहोमः भद्रासन स्वस्तिवाचनशालकं ... चरुहोम भाज्यहोम पूर्णाहुति । चत्वारि पूजामंत्र आशीर्वादः । इदं पुस्तकं रा० बचु आरंणछोडसुत्तमं नच्छारस्वयं लखितं गमस्तु ॥ श्री ॥ श्री
Nāgadevāhnika
147 1880-81

Page #179

166
Kalpasūtrás
Extent – 7 leaves; 14 lines to a page; 48 letters to a line.
Description - -Country paper; Devanagari characters with occasional पृष्ठमात्राs; old in appearance; handwriting beautiful, clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the verse-numbers; edges extremely worn out and right-hand edges torn; complete.
Appears to be old
Age
Author – Nāgadeva
Subject A short manual on the performance of daily duties. Begins fol. 10
-
अथ प्राणायामंत्रः । ॐ भूः ॐ भुवः ॐ स्वः ॐ महः ॐ जनः ॐ तपः ॐ सत्यं ॐ तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गो देवस्य धीमहि धियो यो नः प्रचोदयात् ॐ आपो ज्योतिरसोमृतं ब्रह्मभूर्भुवः स्वरों । प्राणायामत्रयं कुर्यात् । अथ जलप्राशनमंत्रः । सूर्यश्वमेति नारायण ऋषिः सूर्यो देवता अनुष्टुप् छंदः । प्राशने विनियोगः । etc.
Ends - fol. 76
अगस्तिमधिवश्चैव मुचुकुंदोथ महामुनिः कपिलो शेषशायी च पंचैते सुखशायिनः ॥ २॥ इत्यादिकनागदेवभटाख्यं संपूर्णं ॥ श्री श्री ॥ श्री ॥ व्याहृत्यादिस्त्रयो दद्यात् । षट् दद्याच्छाकला हुतिः । अंते स्विष्टकृतं दद्यात् वैश्वदेवे दशाहुतिः ॥ १॥ सुखमात्यंतिकं यत्तद्बुद्धिग्राह्यमतींद्रियं तद्वै मोक्षं विजानीयाद् दुःप्रापमकृतात्मभिः ॥१॥ ............पतच्च मोक्षोभिव्यज्यते ॥ १॥
आत्मनो वै शरीराणि बहूनि मनुजेश्वरा कुर्यात रेत् ॥ ॥
भुंजीत विषयान् कैश्वित्कैश्चिदुयं तपश्चरन् । भ ... हरेच्च पुनस्तानि सूर्यो रश्मिगणानि वै ॥ यथा ......... वेष्टयिष्यति मानवाः ।
तदा शिवमविज्ञाय दुःखस्यांतो भविष्यति ॥३॥
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीकृष्णाय नमः | श्रीगोपीजनवल्लभाय नमः ॥ श्रीसरस्वत्यै नमः ॥
.........
...
योगबल

Page #180

B. Gịhya and Other Works
167 नीलोद्वाहकर्मपद्धति
Nilodvāhakarmapaddhati
122 No. 633
1879-80 Sixe – 9} in. by 4} in. Extent - 5 leaves; 10 lines to a page; 30 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appearan
ce; handwriting careless but legible; borders carelessly ruled in double black lines; red pigment used for marking; edges
slightly worn out; complete. Age - Samvat 1725. Author - Not mentioned Begins - fol. 10
___ श्रीसामवेदाय नमः। अथ नीलोद्वाहपद्धतिः॥
प्रथमं मातृपूजनं ॥ वृद्धिश्राद्धं ब्राह्मणानां चरणप्रक्षालनं ।। तत्र प्रयोगः।। इहेत्यादि०॥भपसव्यं ॥ गोत्राणां पितृ. महानां । अमुक ३ शर्मणां । गोत्राणां
मा०महानां । अमुकी अमुक ३ शर्मणां तथा च । etc. Ends — fol. 30
वामदेव्यगानं पिंडान् उत्सृजेत् इति नीलोद्वाहकर्मपद्धति समाप्तः ।। संवत् १७२५ वर्षे मागशर वदि १२ रवउढा । नृसिंह तत्सुत रहियाकेन्य लिखितं शुभं । ओ । शुषदेवपठनार्थ ॥ ॥ श्रीरस्तु । शुभं भवतु
नीलोद्वाहपद्धति
Nilodvāhapaddhati (अथर्ववेद)
(Atharvaveda) No. 634
____150
1880-81 Size -7 in. by 37s in. Extent -- 17 leaves; 12 lines to a page ; 30 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appeara
nce; handwriting small but clear, legible and uniform ; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking;

Page #181

168
Kalpasūtras
edges of some folios slightly worn out; folios numbered in
right-hand margins only; complete. Age. - Samvat 1733.
Author.-Not mentioned.
Subject - A manual on sacrificing a coll (?) as prescribed in the Athar
vaveda. Begins - fol. 10
अथर्ववेदे नीलोद्वाह लिख्यते ।। प्रातरुत्थाय स्नानसंध्यातर्पणदेवपूजानित्यवैश्वदेवं कृत्वा । अत्रायेति प्रयोगः
नीलोद्वाहकर्माधिकारार्थ यथाशक्ति देहराद्धप्रायश्चित्तमहं करिष्येत। etc. Ends-fol. 17a
विवाहं नीलरूपस्य ये करिष्यति मानवाः । पितृत्तुदिश्य तेषां वै कुले नैवास्ति नारकी।५। एकादशाहे प्रेतस्य यस्य नोत्सृज्यते वृषः । प्रेतत्वं सततं तस्य दत्तैः श्राद्धशतैरपि । ६। एकवर्षमतिक्रांतो यावद्वषत्रयं भवेत् ।
तस्याद्वाह तु यः कुर्याद्वाजपेयफलं भवेत् ॥ इति नीलोद्वाहः समाप्तः। सं. १७३३ पोस शु. ११ गुरौ लि. पंचोली श्री ७ रामात्मजी शेवजीकेन
न्यासविधि
Nyāsa vidhi
196 No. 635
1880-81 Size -51 in. by 3 in. Extent - 14 leaves; 7 lines to a page; 16 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines%3; folios numbered in left-hand margins%3B
complete. Age - Appears to be old Author - Not mentioned

Page #182

B. Grhya and Other Works
169
ject – On the mental appropriation of various parts of the body to
turtelary divinities and offering of prayers. Begins — fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ अथ न्यासविधिः ॥ अथ शिषाबंधनं ॥ मंत्रः॥ ॐ नमः कपर्दिने । भाचमनं ॥प्राणायामः ॥ अद्येत्यादि प्रयोगः मम सकलकामप्राप्तिकामाथे सांसं
न्यासध्यानपूर्वकं सांगं रुद्रजपमहं करिष्ये ।। इति कल्पः ॥ etc. Ends. - fol. 14a
सहस्राक्षं विरूपाक्षं महादेवं शिवमावाहयामि ॥ मुद्रा। भगवान् आवाहियो भव ॥ संस्थापितो भव ।। संनिहि० संनिरुद्धो भव । अवगुंठितो भव ॥ अमृती:
कृतो भव ॥ सकलीक्रतो भव ॥ ॐ शंभवे नमः इति स्थापनं ॥ ॐ नमः ... शंभवायेति पूजनं ॥
न्यासविधि
Nyāsavidhi
232 No. 636
1886-92 - Size -8 in. by 4g in. Extent-31 leaves; 7 lines to a page; 15 letters to a line. .. Description - Country paper; Devanāgari characters; not old in app
earance; bandwriting bold, clear, legible and uniform; borders carelessly ruled in double red lines, folios numbered in right
hand margins; complete. Age - Samvat 1900 Author - Trivikrama
Begins--fol. 16
श्रीगणेशाय नमः॥ अथ त्रिविक्रम्योक्त न्यास लिख्यते। ते च त्रि. म्यां। प्रतिमायां न्यासमारभेत् ॥ तद्यथा ॥ अ पादयोः। उ हृदये म ललाटे ॥ इति प्रणवन्यासः भूः
पादयोः । भुवः । हृदये। स्वः । ललाटे। इति व्याहृतीन्यासः ॥ etc. Ends - fol. 310
शन्नो वातः शंन्नइंद्राग्नि शं नो देवीऽरिति शांतिकाकामंत्राः पुष्टिनर एवान गयस्फान: त्र्यंबकमिति पौष्टिकाः अथ पूर्वकुंडे अग्निमील इति ॥॥इति त्रिविक्र...22

Page #183

170
Kalpasūtras
म्योतन्यास समाप्तः ॥ यारशमित्यादि। संवत् १९०० ना चैत्रमा कृष्णपणे द्वादश्यां भानुरे लिखितमिदं त्रिपाठि-लालशंकरसुत्-गुलाबशेकरेण ॥छ
पञ्चविधान (अथर्वोक्तं)
Pañcakavidhāna (from Atharvaveda)
187 1880-81 ..
No. 637
Size. -91 in. by 4g in.
Extent. - 5 leaves; 10 lines to a page; 28-30 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting careless and sometimes iliegible; borders
ruled in double black lines; red pigment used for markings .... edges worn out; complete. Age - Appears to be old. Author - Not mentioned. Begins -- fol. 1a
अथर्वोक्तं । धनिष्टादि पंचनक्षत्रमध्ये मरणकृतदाहश्च तज्जनितदोषपरिहारार्थ
पंचकविधान लख्यते। उपहारः कथ्यते । etc. Ends - fol 5a
सर्वसां ब्राह्मणानां वचनात् सर्व परिपूर्णमस्तु । उत्तरे कर्मणि निर्विघ्नमस्तु अनेन पंचकविधानकृतेन गोत्रस्य प्रेतस्य निवृत्त ।। मसद्गतिविनाशसहगवि. स्वर्गलोकप्राप्तिः। अग्रे कर्मयोगीताप्राप्ती॥
इति पंचकविधान अथर्वोक्तं ॥ छ॥ श्री॥श्री। Then follow some four lines beginning with वसवो वरुणो मजकया अहिर्बुनपूषा etc.
पञ्चाङ्गरुद्राणां न्यास- Pañcăngarudrāņāṁ nyāsaपूर्वक जपहोमार्चनविधि pūrvakaṁ japahomārcanavidhi
157 No. 638
1880-81 Size - 74 in. by 48 in. Extent — 10 leaves; 10 lines to a page; 34 letters to a linę,

Page #184

B. Grhya and Other Works
Description 1 - Country paper; Devanāgari characters; old in appearan ce; handwriting beautiful, clear and uniform : borders ruled in two double black lines; folios numbered in right-hand margins; edges slightly worn out and moth-eaten; complete. Age – Appears to be old.
-
Author - Not mentioned.
Begins - fol. 1b
etc.
Ends - fol. 106
॥ ॐ नमः शिवाय ॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
अथातः पंचांगरुद्राणां न्यासपूर्वकं जपहोमार्चनविधिं व्याख्यास्यामः ॥
171
-
...
आत्मा हृदये । हृदयं मयि । अहममृते । अमृतं ब्रह्मणि ॥ आत्मा पुनरा गात् । पुनः प्राण पुनरा नागात् । वैश्वानरो रश्मिभिर्वावृधानः । अंतस्वि• ष्टत्वमृतस्य गोपाः । सर्वेष्टगेषु सर्वा देवता यथास्थानं तिष्टंतु ॥ मा ५ रक्षंतु ॥ यजमान रक्षंतु ॥ ॥ इति न्यासमाप्तः ॥ छ ॥
Age. — Appears to be old.
-
Author - Not mentioned.
Begins fol. 16
पञ्चाङ्गरुद्राणां न्यासपूर्वकं जपहोमार्चनविधि
No. 639
Size. – 7 in. by 4g in.
Extent. — 6 leaves; 10 lines to a page; 24 letters to a line. Description - Country paper; Devanagari characters; old in appearance; handwriting careless and not quite uniform but clear and legible; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; folios numbered in right-hand margins edges worn out; incomplete.
Pancangarudrāṇām nyāsapūrvakam japahomarcanavidhi
198
1880-81
श्रीगणेशाय नमः ॥ ॐम् ।
अथातः पंचांगरुद्राणां न्यासपूर्वकं जपहोमार्चनविधि व्याख्यास्यामः ॥ या ते

Page #185

172
Kalpasūtras
रुद्र शिवातनून् ... हि शिखाय नमः॥ अस्मिन्महत्यर्णवे० तन्मनसि। शिरसे।
सहस्राणि सरस्र० तेषा० सि ॥ ललाटायon etc. Ends — fol. 66
एवं गुण । लघुन्यासविधिपूर्वक रुद्रावर्तनं च करिष्ये ।। प्रजनने ब्रह्मास्तिष्ठतु ॥ पादयो विष्णुस्तिष्ठतु । हस्तयोर्हरस्तिष्ठतु ।। बाव्होरिंद्रस्तिष्ठतु । जठरेग्निस्तिष्ठत ॥ हृदये शिवस्तिष्ठत ॥ कंठे वसवस्तिष्ठतु ।। वक्त्रे सरस्वतीस्तिष्ठत। नासिकयोर्वायुस्तिष्ठतु ॥ नयनयोः सूयाचंद्रमसौस्तिष्ठेतां ।। कर्णयोः रश्विनीकुमारौस्तिष्ठेता...
परिशिष्टानि
Parišiştāni
54 No. 640
1879-80 Size-98 in. by 38 in. Extent -- 55 leaves; 9 lines to a page; 30 letters to a line. Description -Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; old ___in appearance; handwriting clear, legible and uniform;
borders ruled in single black lines; red pigment used for marking; edges worn out and moth-eaten; folios numbered
in right-hand margins; complete. Age- Samvat 1482 Author - Not mentioned Begins — fol. 10
ॐनमो गणपतये। अथातो प्रहागां समिन्मंत्रोपहारदक्षिणारजतवर्ण च व्याख्यास्यामो गोम्ये गोचर्ममात्र ५ स्थंडिलं उपलिप्योल्लिख्याभ्युख्याग्निमुपसमाधाय परिसमुह
पर्युक्ष्य परिस्तीयोत्तरपूर्वतो मंडलमालिख्य ग्रहानावाह्य पूजयेत् । etc. Ends -- fol. 55a
कूर्माभावे पुरोडाशं ... वेदोपधीयते । कूर्मो भू चासमथेत तस्मात्क्रूर्म इति स्थितिः। कूर्मलक्षणमित्येत ... षि कीतितं ।
सर्वकामसमृद्धेत भवेद्यज्ञेन यष्टवान् ।। इति कूर्मलक्षणं । शुभं भवतु । परिशिष्टपुस्तिका समाप्ता॥ श्रीः । संवत् १४८२ वर्षे फाल्गुनशुदि ८ भृगौ श्री ... नलगर्भवास्तव्याभ्यंतरनागर

Page #186

B. Grhya and Other Works
173
• ज्ञातीय त्रि० नागसूनुखि० नर्मदेन वटप इ...याज्ञिकदेवो सूनुयाज्ञिकमाधवेन भ्रातृणां सुतानां ज्ञापनार्थ...... शुभं भवतु ॥ छ ॥ छ ॥ छ ॥
परिशिष्टानि
No. 641
Size – 8‡ in. by 4 is in.
Extent
-6 leaves; 13 lines to a page; 28 letters to a line.
Description — Country paper; Devanāgari characters; old in appearan ce; handwriting careless but clear and legible; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; folios numbered in both margins; left-hand edges of the first two folios worn out and moth-eaten ; complete.
- Samvat 1724
Age
Author - Not mentioned.
Begins
-
-
fol. 10
Ends — fol. 66
....... ख्यास्यामः ॥
मूलप्रक्षेषु जायेत् पुत्रो वा यदि वा स्त्रियः ॥ तदा ब्रह्मणमाकार्येषु मुलानाश । तमुद्धरेत् | १ |
Parisiṣṭāni 165
1880-81
प्रात मुलं तु विन्यस्य हेममूलेन संयुतं । तीर्थवारिशतं विवफलानि सप्तसंयुतं । २ । तंदुलारक्तवस्त्रं च रक्तपुष्पाणि चंदनं । कुंदरं च तथा धूपं निवेद्यं च गुडोदनं । ३ । etc.
इति परिशिष्टोक्तं अश्लेषाविधानं । अश्लेषा प्रथमे पादे जन्मनः सुखदो भवेत् । द्वितिये धनहानिश्च जनमतः स्त्रीणां सदा ॥ तृतिये मातुदुः षाय पितुश्चैव चतुर्थकं । १ ।
संवत् १७२४ वर्षे फालग्नु शुद ८ रवौ लषितं राउल भीमासुत रा०
नाना लषीतं पठनार्थ श्रीरस्तु कल्याणमस्तु ॥ शुभं भवतु । श्री छ ॥

Page #187

A
174
Kalpasūtras परिशिष्टानि
Parisiştāni No. 642
1884-86 Size -98 in. by 4g in. (foll. 67-82)
___98 in. by 3 in. (foll. 111-174) Extent -48 leaves; 8-9 lines to a page; 25-30 letters to a line. Description-Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; old
in appearance; handwriting careless and not uniform but clear and legible; borders rukd in double black lines; red pigment used for marking the portion; edges worn out; folios number red in right-hand margins; foll. 1-66, 73, 75-77, 83-110, 122
130. 132, 136-152, 154 missing; incomplete. Age - Samvat 1471 Author -- Not mentioned Begins abruptly - fol. 67a
...न समश्नुत इति ॥छ। बृहल्लाहोमः समाप्तः ॥ छ ।
नुदेवाश्च ऋषयश्चैव पीढ्यमाना महासुरैः । मृत्युना व्याधिभिश्चैव ब्रह्माणमिदमब्रुवन् । कर्मणा केन देवेश मृत्युाधिश्च जीयते ।
ऐश्वर्य प्राप्यते वापि स्थानं च परमं प्रभो । etc. fol. 824 इति परिशिष्टानां पूर्वार्द्ध समाप्तमिति ॥छ।। श्रीरस्तु ॥ कल्याणं भूयात्
स्वस्तिश्रीसंवत् १४... वर्षे पौषकृष्ण एकादश्यां रविवासरे ॥ आभ्यंतरनागरज्ञातिपंचुली विश्रुपसुत पं. । वसीष्टसुत पं । लहूभासुतपठनार्थ । विनायक
लिषितं ब्रह्मार्पणमस्तु ।। शुभंभवतु। fol. 1204 इति परिशिष्टानां पूर्वार्द्ध समाप्तमिति । छ।। एवं ॥श २५७ खांड ।।
सर्वांके ॥छ। स्वस्ति संवर्त : ४७१ वर्षे फाल्गुन वदि ६ षष्टयां शुक्रे॥ Ends abruptly - fol. 1740
समुच्चय प्रायश्चित्तानि । ब्रह्मर्च विधि :।। पैठीनसिस्तडागविधिः ।। पाशु. पतव्रतविधिः ॥ संध्योपासनविधिः ॥ स्नानविधिः॥ तर्पण...
Pavamānadipikā
पवमानदीपिका
No. 643 Size - 103 in. by 4g in.
1902-1907

Page #188

B. Grhya and Other Works
175
Extent -12 leaves; 10-12 lines to a page; 25-30 letters to a line. . Description - Country paper; Devanāgari characters: old in appear
ance; handwriting somewhat careless but clear and legible: borders of the last two folios only ruled in triple red lines; red pigment used for colophons; yellow pigment used for corrections; edges on the right worn out and slightly moth-eaten%3B complete.
Age-Appears to be old
Author - Ramacandra Subject - Commentary on the Pavamānahoma, a Vedic rite. Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ नमस्कृत्य गणेशं च रामेणैव तु शारदां ॥
पवमानानुष्ठानस्य दीपीका क्रियते मया ।। पवमानशब्देन पवित्रीकत्तुं योग्यानां नवममंडलस्थानां सर्वासां महापावमानौऋचानां समूहो महापवमानमित्युच्यते ।। etc. fol. 6 इति वसिष्ठशौनकोक्तमहापवमानानुष्ठविधिः॥ fol 76 इति ऋग्विधानोक्तमध्यमपवमानानुष्ठानविधिः समाप्तः ॥छ।। fol gb इति शौनकोक्तलघुपवमानानुष्ठानविधिः
fol रति महापवमानस्य ब्राह्मणभोजनद्वारा अनुष्ठानविधिः समाप्तः॥ Ends - fol. 12a
शौनकं प्रणिपत्याहं वसिष्ठं चैवमेव तु। पाशीवदिनैव तयोदीपिका क्रियते मया ॥छ।। वत्सरे सर्वधारी च कार्तिके मासिमेव च
कुर्याद्भानुदिने चैव समाप्तिं घटिकाद्वये ॥ __इति श्रीविनायकसूतुरामचंद्रेण कृतां पवमानदीपिकां समाप्तिमगमत् ॥ . ४ल ३७ ह ३६४
पवमानपदप्रथमोऽध्यायः
No. 644 Size – 84 in. by 4 in,
Pava mānapadaprathamo'dhyayah
590 Visrāma (i) ..

Page #189

1-76
Kalpasūtras
Extent -9 leaves; 7 lines to a page; 24 letters to a line.
Description - Modern paper with watermarks; Devanagari characters; handwriting clear, bold, beautiful and uniform; borders unruled; edges sligetly worn cut; Ms. contains first Adhyaya only. Appears to be old
Not mentioned
Age
Author
Begins
——
fol. 14
Ends fol. 9a
Age
Author
----
श्रीगणेशाय नमः ॥
zangga1 | Afdgar | qaza | giatandan | ¿zla | adâ | gas i रक्षो॒ ऽा । वि॒श्वच॑र्षणिः । अ॒भि । योनि॑ । अया॑ ऽतं । दुर्णा । स॒धऽस्मै॑ । आ । असत् । etc.
पवमानपद्धति
No. 645
Size 9 in. by 4 in.
Extent 10 leaves; 12 lines to a page; 32 letters to a line.
Description -Country paper; Devanagari characters; old in appearance; handwriting somewhat careless but clear and legible; edges worn out; moth-eaten; folios numbered in both margins; occasionally some of the portion is struck off with black ink; complete.
Same as No. 9/1902-07
Appears to be old.
Ramacandra, son of Vinayaka
मानु॑षा । यु॒गा अ॒भि । प्रि॒या । दि॒वः । प॒दा । सोम॑ हिन्वा॒नः । अ॒र्षति॒ । विप्र॑स्य । धार॑या । क॒विः । आ । पवमान । धारय॒ । र॒यिं । सहस्रव॑ऽवर्चसं । अ॒स्मे इति॑ । इ॑दा॒ इति॑ । सु॒ऽआ॒भुवं॑ ॥ २४ ॥
॥ इति पवमानपदप्रथमोध्यायः ॥ हरिः ॐम् ।
Pavamānapaddhati
9
1895-1902

Page #190

B. Gșhya and Other Works
17
177
Begins — fol. la
श्रीगणेशा(य) नमः॥ नमस्कृत्य गणेशं च गुरुं चैव तु शारदां।
रामेण क्रियते सम्यक् पवमानस्य दीपिका । पवमानशब्देन पवित्रीकत्तुं योग्यानां नवममंडलस्थानां सर्वासां महापाव
मानोचानां समूहो महापवमानमित्युच्यते । etc. Ends-fol. 10a
शौनकं प्रणिपत्याह वसिष्ठं चैवमेव च । माशीर्वादेनैव तयोः पद्धतिः क्रियते स्फुटा ॥१०॥ वत्सरे सर्वधारी च कार्तिके मासि मेव च।
कुर्यादानुदिने चैव समाप्तिं घटिकाद्वये इति ॥छ।॥११॥ इति श्रीकाश्यपगोत्रोत्पन्नोन २ विनायकसूनुना रामचंद्रेण कृता पवमानपद्धती समाप्तिमगमत्॥
पारस्करगृह्यसूत्र
Pāraskaragshyasūtra
91
No. 646
1880-81
Size -8 in. by4t in.
Extent - 31 leaves; 11 lines to a page; 30 letters to a line. Description -Country paper; Devanagari characters; old in appearane
ce; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled ia double black lines; red pigment used for marking the colophons and verse-numbers; folios numbered in both margins;
the Ms. contains kandas 1-3. Age -Samvat 1830 Author - Pāraskara Begins - fol. 10
।।ॐ नमः श्रीगणेशाय नमः॥ अथातो गृह्यस्थालीपाकानां etc. as in No. 374/1883-84 fol. 12a इति गृह्यसूत्रेण प्रथमकांडः समाप्तः ॥ fol. 22a इति गृह्यसूत्रे द्वितीयकांडं समाप्तः॥
...23

Page #191

178
Ends. - fol. 30b
चौवा ददातु पृथिवीत्वा प्रतिगृण्हात्विति etc. up to मनसि तितु तिष्ठतु ॥ १६ ॥ as in No. 374 / 1883-84 followed by इति गृह्यसूत्रेण तृतीयो कांडः ॥ समाप्तः ॥ श्रीरस्तु कल्याणमस्तु ॥......
Aaipasūtras
अग्रे च विधवा नारी कोणे चैव मृतप्रजा ॥
जुहुयाच्छूर्पकुष्ठेन न चाग्रे न च कोणयोः ॥ ६ ॥
इति संपूर्ण श्रीरस्तु ।। सं १८३०षे । माहाशुदीपंचमीयायं महापुन्यतिथौ चंद्रवासरे || ल०पंडा उत्तमजी क्रीपारामभाई नायकजी पडीनार्थ सुभं भवतु ॥ References - See No. 509 / 1882-83
1
अवरयोर्वहारोहे गाथागाने तथैव च । अभिमंत्रणोषिके आचार्यो मंत्रपाठकः ॥ ५ ॥
Age Appears to be old
Author. - Pāraskara
Begins - fol. 16
पारस्करगृह्यसूत्र
No. 647
Size — 92 in. by 4 in.
Extent —– 23 leaves; 8 lines to a page; 35 letters to a line
Description – Country paper; Devanāgarī characters; old in appearance; handwriting clear and legible but not uniform; borders ruled in double black lines; edges slightly worn out; folios numbered in both margins; the Ms. contains Kāndas 1-2.
Ends - fol. 230
Pāraskaragṛhyasūtra
श्रीगणेशाय नमः ॥
artat गृह्यस्थालीपाकानां etc.
fol. 148 इति परस्करविरचिते गृह्यसूत्रे प्रथमः कांडः समाप्तः ॥
190
1881-82
1. वादित्रशब्दभार्त्तस्वने ग्रामांते श्मशाने श्वगईभोलूकशृगालसामशब्देषु शिष्टाचरितेषु च तत्कालं गुरौ प्रेते योभ्यवेयाद्दशरात्रं चोपरमेम्सतानूनष्त्रिणि सब्रह्मचारिणि त्रिरात्रामकरात्र मस ब्रह्मचारिण्यर्द्धषष्ठान्मासानधीत्योसृजेयुरर्द्ध सप्तमान्वाथेमाचं जपेत्युभा कवी युगा यो नो धर्मः परापतत् ॥

Page #192

B. Grhya and Other Works
179 परि सख्यानि धम्मिणो वि सख्यानि विसृजामहऽइति त्रिरात्रः सहोण्यं विप्रतिष्ठेरन् ॥ १५॥
इति पारस्करविरचिते गृह्यसूत्रे पूर्वार्द्धकांडं समाप्त ॥ शुभंभवतु ॥श्री॥छ।
पंड्या देवाकरसुत रत्नेश्वरर्नु पुस्तकं । गृह्याद्धं ।। Reference - See No. 509 / 1882–83
पारस्करगृह्यसूत्र
Pāraskaragshyasūtra
76 No. 648
A/1881-82 Size - 98 in. by 4t in. Extert - 69 leaves; 7 lines to a page; 21 letters to a line. Description - Rough Country paper; Devanāgari characters; old in
appearance; handwriting somewhat careless and not quite uniform but clear and legible;borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections%3; folios numbered in both margins; the Ms. contains 1-3
Kāndas. Age - Samvat 1724 Author - Pāraskara Begins — fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः॥ अथातो गृह्यस्थालीपाकानां etc. as in No. 374/1883-84 fol. 26° इति गृह्यसूत्रे प्रथमकांडं समाप्तं ॥
fol. 470 इति गृह्यसूत्रे द्वितीयं कांडं समाप्तं ॥ Ends - fol. 680
द्यौस्त्वा ददातु etc. upto मनसि तिष्ठतु तिष्ठस्विति ॥ १६॥as in No. 374/1883-84 followed by इति गृह्यपारस्करविरचिते तृतीयको समाप्त ग्रंथसंख्या ॥ कंडिका ॥ छ । छ । ...
उपविष्टस्तु य श्राद्धे ब्राह्मणो बलिमुसृजेत् ॥ स हि स्तेयेन युज्येत पितृघाती स उच्यते ॥ उष्वाहे पुत्रजनने पित्र्येष्टवा सौमके मखो। तीथें ब्राह्मण आयाते षडेते जीवतः पितुः

Page #193

180
Kalpasūtras
पुत्रस्य श्राद्धकाला ॥
ऋतं सत्यं परं ब्रह्यं पुरुषं कृष्णं पिगलं ॥ . उर्वलिगं विरुपाक्षं विश्वरूपं नमो नमः ।।
इति रुदोपस्थानमंत्रः संवत् १.२४ ॥ दुदुभिनामसंवत्सरे भाषाढशुद्ध
प्रतिपदा तहिनी लिख्यतम् ॥ शुभं भवतु श्रीरस्तु छ छ Reference - See No. 509/1882-83
509
पारस्करगृह्यसूत्र
Pāraskaragļhyasūtra No. 649
1882-83 Size -8/in. by 3 in. Extent - 34 leaves; 8 lines to a page; 25 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance%3; handwriting boid, clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; red pigment used for marking; folios numbered in the right hand margins; the Ms. contains
the first two Kāndas and some portion of the third. Age -Not very old Author -Paraskara Begins. - fol. 1a
॥श्रीगगेशाय नमः॥ अथातो गृह्यस्थालीपाकानां कर्म परिसमुह्योपलिप्योल्लिख्योद्धृत्याभ्युक्ष्यानिमुपसमाधाय दक्षिणतो ब्रह्मासनमास्तीर्य प्रणीय परिस्तीर्यार्थवदासाथ पवित्रे कृत्वा प्रोक्षणीः संस्कृत्यार्थवत्प्रोक्ष्य निरूप्याज्यमधिश्रित्य पर्यग्निकुर्यात्स्क्र प्रतप्य संमृज्याभ्युक्ष्य पुनः प्रतप्य निदध्यादाज्यमुद्वास्योत्पूयावेक्ष्य प्रोक्षणीश्च पूर्ववदुपयमनान् कुशानादाय समिधोभ्याधाय पर्युक्ष्य जुहुयादेष एव विधिर्यत्र क्वचि
होमः ॥१॥ etc. fol. 164 इति गृह्यसूत्रे प्रथमकांडं समाप्तं ।।१।।
fol. 320 इति गृह्मसूत्रे द्वितीयकांडं समाप्त ।। Ends abruptly - fol 34a
कंबुकंदारास्कंदसोडाति उदरलंबते आलवीष्टिति ॥ मुहुर्तिते चतुर्भुजगोचरी असगा ५॥ दीव्यांबरे भु...यो किति अभयवरद जो सिद्धिचापतिलादु मोदकासन सदा करी। आसांग ॥६॥किर्ति सर्वदा वेदर्वणीति । सकललो

Page #194

References
-
B. Grhya and Other Works
(1) Mss.-A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :-1,334b; ii, 740, 210a: iii, 716
पारस्करगृह्यसूत्र
No. 650
-
(2) Printed Editions:- 1 Trans. by H. Oldenberg; S. B. E. 29; 2 Ed. by Stenvzler. Lnipzig 1876; 3 Printed by Ganesha Prabhakar Press, 1885; 4 Ed. by Mukunda Pant Puntamkar, Benares Vidyavilasa Press, 1920
Size - 79 in. by 4 in. (not uniform)
-
Age
Author
Begins. fol. 16
B-Descriptive Catalogues :- R. Mitra, Notices No. 658, 1768; B. B. R. A. S. Cat. No. 652.
37 leaves: 8 lines to a page; 18 letters to a line.
Extent Description Country paper; Devanagari characters; old in appearance; handwriting careless and not uniform; borders of some folios ruled in two double black lines and of some in two double red lines; red pigment used for marking the portion;yellow pigment used for corrections; folios numbered in right-hand margins; the Ms. contains the 1st Kanda and some portion of the second; incomplete.
Appears to be old
Pāraskara
Ends abruptly- fol. ?76
181
श्रीगणेशाय नमः ॥छ॥
Pāraskaragṛhyasūtra
510
1882-83
! etc. as in No. 509/1882-83
fol 210 इति श्रीयजुर्वेद वा जस्नेयपारस्कृताचार्यकृते गृह्यसूत्रे प्रथमकांडं समाप्तं ॥
Reference See No. 509/1882-83
afta... asfoit fa gearfa faqangs gfa fani ardetza लोमनखा नाम निकृतनमेके प्रागुत्सर्गात् ॥

Page #195

182
Kalpasūtras
पारस्करगृह्यसूत्र
Pāraskaragshyasūtra
511 No. 651
1882-83 Size - 8} in. by 44 in. Extent -- 29 leaves; 10 lines to a page; 28 letters to a line. Description - Thick country paper; Devanāgari characters; old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders of some folios ruled ix double black lines and some in double red lines; red pigment used for marking; edges slightly worn out; the Ms. contains Kāndas 1-2.
The authorship assigned to Kātyāyana at the end of the
2nd Kanda is wrong. Age - Appears to be old
Author - Pāraskara
Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीवरदमूर्ति यति ॥
अथातो गृह्यस्थालिपाकानां etc. as in No. 509/1882-83 fol. 160 इति गृहसूत्रे प्रथमकांडं समाप्तम् ॥ छ Ends - fol. 290
तेत्वोत्तरतः क्षेत्रे खले गृहेध्वनि गोपायंत्वप्रमत्ता अनपायिनो नम एषां करोम्यहं...ळिमेभ्यो हरामीममिति प्रकृतादन्यस्मादाज्यशेषेण च पूर्ववद्धळिकर्म स्त्रियश्वोपयजेरन्नाचरितेत्वात्स र स्थिते कर्मणि ब्राह्मणान्भोजयेत्स र स्थिते कर्मणि ब्राह्मणान्भोजयेत् ॥२०॥
इति कात्यायनगृह्यसूत्रे द्वितीयकांडं समाप्तम् ॥छ।। References - See No. 509/1882-83
56
पारस्करगृह्यसूत्र
Pāraskaragļhyasūtra No. 652
A/1882-83 Size -93 in. by 4g in. Extent - 30 leaves; 11 lines to a page; 32 letters to a line.

Page #196

B.
Grhya and Other Works
183
Description-Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs: old
in appearance; handwriting careless and sometimes illegible; borders ruled in double black lines with a line of red pigment over them; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; folios numbered in right-hand margins%3B the Ms. contains Kandas 1-3.
Age-Samvat 1618
Autuvi - Pāraskara Begins - fol. 16
* ॥ नमो श्रीगणेशाय नमःश्रीः॥ अथातो गृह्यस्थालीपाकानां कर्म etc. fol 110 इति गृह्यसूत्रे प्रथम कांड समाप्तं ॥ श्रीः ॥छ॥श्रीछ।।
fol 2.6 इति श्रीगृह्यसूत्रे द्वितीयं कोडं समाप्तं । श्रोगछ। श्री।। Ends - fol. 30a
चौस्त्वा ददातु पृथिवी त्वा प्रतिगृहातु etc. up to तन्मे मनसि तिष्टतु तिष्टतु तिष्टत्विति ॥१७॥ followed by इति गृह्यसूत्रे तृतीयं कांडं समाप्त ॥छ।।श्री॥ शुभं भवत् मंगलमस्तु । लेखपाठकयोः ॥श्रीः॥ संवत् १ षोडशभष्टदशाधिकतमिते वर्षे शुक्लनाम्नि संवत्सरे तुत्तरायने श्रीसूर्ये ग्रीष्मऋतौ आषाढमासे असिते पक्षे प्रतिपदायां पुण्यतिथी भृगुवासरे लिखितमिति॥ भद्येहर्द्धर्मपुरीवास्तव्यं उदोचज्ञातीयजोशी-श्रीवत्सराजत्मजेन माधव ... लिखितमिदं ॥ मात्मपठनार्थ ततः परोपकारार्थ शुभं भवतु कल्याणमस्तु ।।... श्रीः। श्रीश्रीः ॥
छ। छ । छ । श्री। श्री। श्री॥ Reference - See No. 509/1882-83
पारस्करगृह्यसूत्र
Pāraskaragļhyasūtra
374 No. 653
1883-84 Size -- 107 in. by 4 in. Extent-38 leaves; 9 lines to a page; 28 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; folios numbered in both margins;

Page #197

184
Kalpasūtras
red pigment used for marking; white chalk used for corrections; the Ms. contains Kāndas 1-3.
Age - Śaka 1712
Author Pāraskara
Begins - fol. 16
श्रीगणेशाय नमः ॥
reat गृस्थालीपाकानां कर्म्मपरिसमुह्योपलिप्योलि स्यो जुत्याभ्युक्षा निमुपसमाधाय दक्षिणतो ब्रह्मासनमास्तीर्य etc.
fol 150 इति श्रीगृह्यसूत्रे पारस्करकृते प्रथमकांडे समासं ॥१॥ fol 28 इति गृह्यसूत्रे द्वितीयकांडम्
Ends - fol. 380
ब्रह्मः प्रवचनमसि ब्रह्मण: प्रतिष्ठानमसि ब्रह्मकोशोसि सानिरसि शांतिरइयनिकारणमसि ब्रह्मकोशं मे विश वाचा त्वापिदधामि वाचा त्वापिदधामि तिष्ट प्रतिष्ठ स्वर करण कंठ्यौरस दंत्योष्ठ्यो मेधामाधुर्यग्रहणधारणोच्चारणशक्तिर्मयि भवत्वाप्यायंतु मंगानि वाक्यापश्चक्षुः श्रोत्रं यशो बलं यन्मे श्रुतमधीतं तन्मे मवसि तिष्ठतु तिष्ठतु ॥ ९६ छ ॥ छ ॥
इति गृह्मसूत्रे पारस्करकृते तृतीयं कांडं समाप्तम् ॥ शुभं भवतु स्वस्ति श्रीनृपशालिवाहन शके १७१२ साधारण नाम संवत्सरे उत्तरायणे अषाढ अधिकमासे कृष्णपक्षे तिथौ प्रतिपदायां रविवासरे तदिने समाप्तं इदं पुस्तकं दादभट वटेश्वर याचे असे ॥ छ छ छ छ
Reference - See No. 509 / 1882-83
पारस्करगृह्यसूत्र
No. 654
Pāraskaragṛhyasūtra
375
1883-84
Size - • 10g in by 4g in.
Extent - 47 leaves; 7 lines to a page; 28 letters to a line.
Description – Country paper; Devanagari characters; old in appearance; handwriting somewhat careless but clear, legible and uniform; borders of the first 30 folios ruled in double red lines 3 edges worn out; leaves brittle; red pigment used; foll. 1, 2, 35, 37 missing; incomplete.

Page #198

185
__B. Grhya and other Works Age - Appears to be old
t
Author-Paraskara
Begins abruptly-fol.30
... नाय सध्या पाद-प्रक्षाल्य दक्षिणं प्रक्षालयति मागहक्षिणं प्रथम - विराजो दोहोसि विराजो दोहमशीय मयि पायायै विराजो दोहः इत्यर्थ प्रति
गृण्हात्यापस्थो. सुष्माभिः सम्वन्किामानवासवानीति निमपनभित्रयते समुद्रं
वः प्रहिणोमि स्वां योनिभिगच्छत ।।.etc. fol 20b इति गृह्यसूत्रे प्रथमः कांडः समाप्तः । छ।छ।। Ends abruptly - fol. 57b
शिवा नस्ताः संतु यास्त्व सृजसि वृत्रहन्निति क्षेम्यो ह्येव भवति शिवां वाश्यमानामभिमंत्रयते शिवो नामेति शकुनि वाश्यमानमभिमंवयेोहियवर्ण शकुने देवानां प्रहितं गमः । यमदूत नमस्ते अस्तु किं त्वा कार्कारिणो ब्रवी.
दितिReferences - See No. 509/1882-83
.
पारस्करगृह्यसूत्र No. 655
..... Paraskaragxhyasutra
376 (1) 11883-84.
Size - 8 in. by 3* in.
Exten) — 25 leaves; 6–7 lines to a page; 20 letters to asline. Description - Country paper: Devanagari characters; old in appearan
ce; handwriting bold, clear, legible and uniforms atges slightly worn out and moth-eaten; yellow pigntent used for corrections; the Ms. is divided into two parts; the first part foll. 1-25 con. tains the 2nd Kānda only; the second part foll. 41-73 contains
the 3rd Kānda; this is part I. Age - Appears to be old Author -- Pāraskara Begins – fol. 1a
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीगुरुपदाभ्यो नमः ।।
सांवत्सरीकस्य घूढाकरणं तृतीये वा प्रतिहते षोडशवर्षस्य केशांतो यथा-24

Page #199

186
Kalpasūtras
मसलंबा सर्व प्राणान्मोजयित्वा माता कुमारमावाबाहाम्वाहते पासली
परिधाग्यांक नापाय पवादपविशत्यन्वारब्धा । etc. Ends -- fol. 24a
___ नम एषां करोम्यहं वलिमेभ्यो हरामीममिति प्रकृतादन्यस्मादाज्यशेष
पूर्ववलिकर्मविपश्योपण्जेरनाचरितस्वास्सरस्थिते कर्मणि ब्राह्मणाम्भोजबेत्स स्थिते कर्मणि ब्राह्मणान्मोजयेत् ॥१७॥ इति पारस्करकृते गृह्यसूत्रे
नितीयको समाप्तं ॥२॥ तेलावले ... यत्नेन परिपालयेत् ॥छ॥छ।। Reference - See No. 509/1882-83
पारस्करगृह्यसूत्र
Pāraskaragěhyasūtra No. 656
376 (2)
1883-84 Size - 8 in. by 34 in. Extent -33 leaves; 8 lines to a page; 20 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; the Ms. contains the 3rd Kánda; is complete; then follow
the Parisistas; the Ms. ends abruptly. Age--Saka 1700 Author - Paraskara Begins - fol. 410
...गृहसूत्रे द्वितीयाकांडः समासः ।। अनाहिताविप्राशनं ।। नव र स्थालीपाक र अपवित्वाज्यभागाविष्टवान्याहुती
होति शतायुधाय शतवीर्याय शतोतयेमिमातिषाहे ।। etc. Ends - fol. 600
ग्रौस्त्वा ददातु etc. upto मनसि तिष्ठतु तिष्ठतु ॥ १५ ॥ as in No. 374/1883-84 followed by इति गृहसूत्रे तृतीयः कांडः समाप्तः ।।
then follows-पथ परिशिष्टानि ॥ अथातो मूळविधि व्याख्यास्यामः । etc. fol. 720 इति पारस्कराचार्यविरचिते गृह्यसूत्रे षष्ठिकंडिकासूत्रं समाप्तः ।। श्री
कृष्णार्पणमस्तु ॥ शके १७००० tol. 73• विस्जेदवबामस्योदयं चित्रं देवाना ... Reference - See No. 509/188 :-83

Page #200

B.
Grhya and other Works
187
377
पारस्करगृह्यसूत्र
Pāraskaragshyasūtra (क्षेप कण्डिका)
(Ksepakakandika) No. 657
1883-84 Size — 87 in, by 418 in. Extent - 6 leaves; 7 lines to a page; 20 letters to a line. Description - Modern paper with watermarks; Devanāgari characters;
new in appearance; handwriting bold, clear, legible and upi. form; folios numbered in both margins%3; the Ms. contains the 'क्षेपककण्डिका' only from Paraskaragrhyasutra.
Age -Modern
Author - Pāraskara
Begins ... fol. 14
श्रीगणेशाय नमः ॥ अथ क्षेपकडिका लिख्यते ॥
अथ गर्भाधान र स्त्रियाः पुष्पवत्याशतुरहादूर्व रस्नात्वा विरणापास्तस्मिनुदकामादित्यं गर्भमित्यादित्यमवेक्षते गृहे वा स्नात्वापः कल्पयस्विति भुतेस्तस्मिन्प्रजायाः संभवकाले निशायां कुर्वाचदि दिवा मैथुनं बजेस्कीवाल्पवीर्या
स्पायुषश्च प्रसूर्यते ।। etc. Ends - fol. 60
____दशर्थ ५ हुस्वा स्थाशीपाकख जुहोतिऽभमये स्वाहा सोमाय स्वाहा यज्ञाय स्बाहोप्राय स्वाहा भीमाय स्वाहा शतकतवे स्वाहा म्युष्यै स्वाहा स्वर्गाव स्वाहेति यथोक्तस्विष्टकृत् प्राशनांते जलचरान क्षिप्वालंकृत्व गां नगरविवा. चार्याय वरं दत्वा पुरुषसूक्तं जपिस्वासौ युग्मं धेनुदक्षिणा ततो. बामणभोजन
Reference - See No. 509/1882-83
Pāraskaraghyasātra
20
पारस्करगृह्यसूत्र
No. 658 Size - 10t in. by 4t in.
1884-85

Page #201

188
Kalpasūtras
Extent - 24+2 leaves ; 7 lines to a page; 22 letters to a line.
.
Desoription - Thick country paper; Devanāgari characters; not very
old in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; folios numbered in both margins; the Ms. contains Kānda I only.
Age- Samvat 1800
Author
Páraskara
Subject - A treatise:pn.domestic rites '! Begins — fol. 10
॥श्रीगणेशाय नमः॥
अथातो गृह्यस्थालीपाकानां कर्म etc. __Ends - fol. 240
प्राशनांते सर्वान् रसान्सर्वमन्चमेकतोवृत्यायनं माशय तूष्णी ५हंतेति वाहतकार. मनुष्या इति श्रुतेभरिद्वाज़्यामा र सेन याक् प्रसारिकामस्य कपिंजलमारसेनामाद्यकामस्य सर्जवनकामस्य कृकयय आयुःकामस्याद्या ब्राह्मणभोजनं ।।
इति समासूबे प्रथमकांवं समासं ॥
Then on fol. 24b follow some fiver or six lines of the 2nd Kānda and on the next folios bearing no. 24, again there are 8 lines of the 2nd Kanda from the beginning and we have the following lines at the end on the next folio which bears
no.571 इति गृह्यसूत्रे तृतीयकांड समाप्तं ।। शुभं भवत् ।। सं १८०० वर्षे माघ - शुक्ले १४ भौमें संपूर्ण ळिषतं जोसी नाथूसम' Reference - See No. 509 / 1882-832
TL
पारस्करगृह्यसूत्र
Pāraskaragphyasūtra
34 NDU659: :.
1884-86 Size -81-in: by 48 in. Extent -- 29 leaves; 12 lines to a page; 30-32 letters to a line: A

Page #202

B.
Grhyar and:Other Works
189:
Description-Country paper3 Devanagari characters with occasional
पृष्ठमात्रा6% old in appearance%3, handwriting clear, legible and uniform; borders. carelessly ruled in double black lines%3; red pig. ment used for marking; folios numbered in both margins; the
Ms. contains Kāndas 1-3. Age-Samvat 1/10 Author - Pāraskara Begins — fol. 10
नमो यजुनंदाय॥ अथातो गृह्यस्थालीपांकानां etc. " fol. 11a इति गृह्यसूत्रे प्रथमः कांडः समाप्तः॥
fol 19b इति श्रीगृह्यसूत्रे द्वितियं कांडं समाप्तः ॥२॥ Ends. - fol. 29a
चौस्त्वा ददातु पृथिवी त्वा प्रतिगृहातु etc. upto तन्मे मनसि तिष्टतु तिष्टतुः ।।१५॥. followed by इति श्रीगृह्यसूत्रे तृतीयः कांस समाप्तः॥
संवत्सप्तदशशते दशभिरधिकादशे ॥ नभस्ये च सिते पक्षे नवम्यां शनिवासरे ॥ गर्जरे च निवास्तव्यं मोटजातीसमद्भव लिषितं महादेवेन चिरं तिष्टति पुस्तकं ॥२॥ चतुर्विंशतिवर्षाणि नाम महादेवस्तथा ।
कर्मकांडं च कुर्वीत माधवं विप्रपठितं ॥ ३ ॥ . श्रीरस्तु । कल्याणमस्तु ।
यादृशं पुस्तकं दृष्टवा तादृशं लषितं मया।
यदि शुद्धमशुद्धं वा मम दोषो न दीयते ॥१॥ श्री शु. जे देवसुनदयालसुतकाहानजीसुतमहादेवलषितं ॥ श्री॥ श्रीरस्तु ।
श्री। श्री। सू Reference -- See No. 509/1882-833
पारस्करगृह्यसूत्र
... Paraskaragrhyasutra
.....35 No. 660
. 1884-86 Size - 10% in. by 47s in. Extent -55 leaves; 7 lines to a page%3; 30 letters to a line : .

Page #203

190
Kalpasūtras
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance%3; handwriting clear, legible and uniform; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins;
the Ms. contains adhyayas 1-3. Age - Not very old Author - Pāraskara Begins — fol. 10
॥श्री गणेशाय नमः ॥ॐ नमः। ॐ अथातो गृहस्थालीपाकानां कर्म etc. fol. 210 इति गृह्यसूत्रे प्रथमकांड समाप्तः ॥
fol. 30b इति गृह्यसूत्र समाप्तः ।। ___fol 39a इति श्रीपारस्करविरचिते गृह्यसूत्रे द्वितीयकति समासः ।। Ends - fol. 540
घौस्त्वा ददातु पृथिवी स्वा प्रतिगृहात etc. upto नन्मे मनसि तिष्टतु तिष्टतु ॥१६॥ followed by इति श्रीपारस्करगृह्यसूत्रे तृतीयोध्यायः॥
समाप्तोयं ग्रंथः। श्वी॥ Reference - See No. 509/1882-83
Pāraskaragļhyasūtra
पारस्करगृह्यसूत्र No. 661
36
1886-92
Size -91 in. by 43 in. Extent -4 leaves; 9 lines to a page; 32 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance%3; handwriting clear,-legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; edges of some folios slightly worn out; the Ms. contains Kāndas 1-3.
Age - Samvat 1777 Author - Pāraskara

Page #204

B. Grhya and Other Works
191
191
Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः॥ अथातो गृह्यस्थालीपाकानां etc. fol. 11 इति गृह्यसूत्रे प्रथमकांडं समाप्तं १
fol. 234 इति गृह्यसूत्रे द्वितीयं कांडं समाप्त ॥ Ends - fol. 340
चौस्त्वा ददातु पृथिवी त्वा प्रतिगृहातु etc. upto तन्मे मनसि तिष्ठतु तिष्टतु १६ followed by इति गृह्यसूत्रे तृतीयं कांडं समाप्त ॥३॥श्लो० ॥
७३०॥ संवत् १७७७॥ इदं पुस्तकं साधुराम लिखतं काश्यां मध्ये ॥ उपराम॥ Reference - See No. 509/1882-83
पारस्करगृह्यसूत्र
Pāraskaragļhyasūtra
37
No.661 A
1886-92 Size -8 in. by 3/in. Extent - 45 leaves; 7 lines to a page; 32 letters to a line. Description - Modern paper with watermarks: Devanāgari characters;
new in appearance; handwriting small but beautiful, clear, legible and uniform; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins the Ms. contains Kāndas 1-3.
Age - Modern
Author-Paraskara
Begins - fol. la
श्रीगणपतये नमः॥ अथातो गृह्यस्थालीपाकानां etc. fol. 156 इति गृह्यसूत्रे प्रथमकांडं समाप्त पारस्कृतः ॥१॥
fol. 310 इति गृह्यसूत्रे द्वितीयं कांडं ॥ Bas-fol. 44b
चौस्त्वा ददातु पृथिवी त्वा प्रतिगृहात्विति etc. upto तन्मे मनसि तिष्ठत तिष्ठतु ॥१५॥ followed by इति गृह्यसूत्रे तृतीयं का समासं ॥॥

Page #205

192
..Kalpasūtras
षष्टितमकंडिका समाप्त ।। श्री ॥ छ । श्रीचंद्रलांबापर्णमस्त छ। भीतीत
रामार्पणं ॥छ।। Reference - See No. 505/1882-83
Pāraskaragěhyasūtra
.70
पारस्करगृह्यसूत्र . No.662 Size — 74 in. by 49 in.
- 1887-91
Extent-23 leaves%3; 13 lines to a page; 24 letters to a line.
Description-Country.paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; old
in appearance; handwriting small and sometimes being disco
loured ; illegible; borders ruled in triple black lines; red pig. :ment used for marking; edges worn out; folios numbered in
both margins; foll. 12-16 missing; the Ms: contains Kāndlas 1-3; incomplete.
Age - Sanvat 1539 . . . Author Pāraskara -Begins -- fol. 10
॥ॐ नमो गणेशाय । अथातो गृहस्थालीपाकानां etc. fol. 1la इति गृह्यसूत्रे प्रथमं कांड १॥
fol. 20b इति गृह्यसूत्रे द्वितीयं कांडं ॥छ । Ends - fol. 28a
ग्रौस्त्वा ददातु पृथिवी-स्वा प्रतिकातु ete. upto तन्मे मनसि तिष्ठतु तिष्ठतु १५ followed by इति गृह्यसूत्रे तृतीयः कापडः समाप्तः। इति गृह्ये कंडिका संख्या ५॥ संवत् १५३९ वर्षे मार्गशिरमासे शुक्लपक्षे तिथि १४ वार शनैश्चर अग्रेह मालवकादशे सीलुठग्रामे त्रिवाडीभाणंदसत त्रिवाडीदेवनाथ भाग्मपठनार्थे स्वयंमप्यलिखितं । शुभं भवतु ॥ मंगलमस्तु । श्रीश्री श्री श्री
।। छ॥छ।यादशं पुस्तकं... मम दोषो न दीयते ।। Reference See No. 509-1882-83

Page #206

पारस्करगृह्यसूत्र
No. 663
Size 10 in by 5f in.
Aga - Śaka 1789
Author Pāraskara
-
Begins
31 leaves; 11 lines to a page; 30 letters to a line.
Extent Description - Country paper; Devanāgarī characters; not old in appearance; handwriting clear and legible but not quite form; borders ruled in triple red lines; yellow pgment used for corrections; folios numbered in both margins; moth-eaten; folios numbered as 1-10 and then 1-21; the Ms. contains Kāndas 1-3.
B. Grhya and Other Works
- fol 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीसरस्वत्यै नमः श्रीगुरुभ्यो नमः ॥ अथातो गृहस्थालीपाकानां etc as in No. 509/1882-83 fol. 10b इति गृह्यसूत्रे प्रथमकाडं समाप्तं ॥
श्रीरस्तु ॥ शुभं भवतु ॥ श्रीसांब सदाशिवार्पणमस्तु ॥ fol. 226 इति गृह्यसूत्रे द्वितीयकांडः समाप्तः ॥ २ ॥
पारस्करगृह्यसूत्र
664
No.
193
- Pāraskaragrhyasūtra
Size - 10 in by St in 1..25
61
1895-1902
"Bnds - fol 318
uttar ददातु etc. upto तन्मे मनसि तिष्ठतु तिष्ठत्विति ॥ १५ ॥ followed by इति गृह्यसूत्रे त्रितीयकांड समाप्तः । सके १७८९ प्रभव नाम संवत्सरे उत्तरायणे ग्रीश्मऋतो मासोत्तमे मासे माघमासे शुक्लपक्षे तिथौ ९ मंदवासरे त्रितियप्रहरे समाप्तः ॥ हस्ताक्षर रंगनाथात्मज बाळंभट धर्माधिकारिनगरकर...न लिखितं ॥ शुभं भवतु ॥ श्रीरस्तु ॥ श्रीरस्तु ॥ श्रीकृष्णार्पण. Reference : - See No 509 / 1882-83
C
Pāraskaragṛhyasūtra
62 1895-1902

Page #207

194
Kalpastras
Batest - 11 leaves; 11 lines to a page; 30 letters to a line. Description -Country paper; Devanagari characters; old in appear.
ance; handwriting bold, clear and legible; borders ruled in triple red lines; red pigment used for marking; edges slightly worn out; folios numbered in both margins; some of the folios being torn pasted with paper-slips; the Ms. contains the
first Kānda and some portion of the second. Age - Appears to be old Author-Paraskara
Begins - fol. 16
॥श्रीगणेशाय नमः॥
*अथातो गृहस्थालीपाकानां etc. Ends — fol. 106
जुहोति प्राणेनोसमयशीय स्वाहापानेन गंधानशीय स्वाहा चक्षुषा रूपाण्यशाम स्वाहा श्रोत्रेण यशोयशीय स्वा हेति प्राशनांते सर्वान्नसान्सर्वमन्चमेकतोऽत्यायन प्राशयेतूष्णीं हंतेति वाहतकारं मनुष्याऽइति श्रुते भारद्वाज्या मा र सेन वाक्यसारिकामस्य कपिजलमा २ सेनानायकामस्य मत्स्यैवनकामस्य...कषाया मायुःष्कामस्याचा ब्रह्मवर्चसकामस्य सर्वैः सर्वकामस्यानपर्षाय वा ततो ब्रह्मणभोजनमापर्यायराततो ब्राह्मणभोजनं ॥ २०॥ इति गृह्यसूत्रे प्रथमः कारः
समात: then follows सांवत्सरीकस्य चूडाकरणं ॥ etc. fol. 11 तेन ब्रह्माणो वपतेदमस्यायुष्यं जरदष्टिर्यथासदिति सकेशानि प्रच्छियानको
गोमयपिंडे प्रास्यत्युत्तरतो ध्रियमाणःReferences - Mss. - A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :
i,334b; ii 74b, 2100%; iii 71b B-Descriptive Catalogues :- R. Mitra, Notices, Nos. 658 and 1768.
पारस्करगृह्यसूत्र with भाज्य
Pāraskaragrhyasūtra
with Bbāsye
73
No. 665
1887
Size -10% in. by 4t in.

Page #208

B. Grhya and Other Works
19
Extent-125 leaves%
39 lines to a page: 32 letters to aline. Description - Country paper; Devanāgari Characters; old in appear.
ance; handwriting eareless but bold and legible; edges of some folios worn out; folios numbered in right hand margins%3; foll, 1,4, 24, 26, 88-91, 93 missing; the Ms. contaings both text and commentary; contains the first Kānda and some portion
of the second Kānda; begins and ends abruptly. Age - Appears to be old Author-of the text. Pāraskara
of the comm. Harihara Agnihotri Bagins abruptly - fol. 2a
....ने प्रागप्रानुदगमात्वात्त्रीकुशान्दत्त्वा प्राडमुख उपविश्य वाग्यतः। शुदायां भूमौ सप्तविंसत्यंगुलं मंडलं परिलिख्य । तत्र परिसमुख विभिईभैः पासूनपसार्य। उपलिप्य गोमयोदकेन उल्लिख्या खादिरेण हस्तमात्रेग खड्गाकृतिना स्फेन
gigeu li etc. fol. 846 इत्यग्निहोत्रीहरिहरविरचितायां पारस्करगृह्यसूत्रव्याख्यानपूर्विकायां प्रयोग.
पवतो प्रथमाकांडः समाप्तः॥ Ends. abruptly - fol. 1346
ताभ्यां पिंडं प्रदास्यामि स्याता मे त्वावहिंसकौ । इदं श्वभ्याः ।
देवा मनुष्या पशवो वांसिद्धान् च यक्षोण देत्यसंघाः ।
प्रेताः पिशाचास्तरवः समासापेवातमिच्छंति मया प्रदत्तं ॥ इदं देवादिभ्यः पिपीलिकाः कीटयतं. कायाः बुभुक्षिताः कर्मति बद्धवदाः। तुत्प...... Reference :- See No. 39/1868-69
पारस्करगृह्यसूत्र with
Pāraskaragshyasūtra with भाष्य (प्रयोगपद्धति)
Bhasya (Prayogapaddhati) No. 666
__31
1895-98 Sin-Hin. by *in. Extent -196 leaves; 6 lines to a page; 45-50 letters to a line. Description - Modern paper with watermarks; Devanāgari characters;
new in appearance; handwriting beautiful, clear, legible and

Page #209

196
2
. Kalpasūtras
.
for corrections.
uniform; borders ruled-in double red lines : white chalk used
for corrections; folios numbered in right-hand margins%3; folios ....numbered as:-1-44; 1-152. the Ms. contains both Text and
the Commentary; contains Kāndas 1 and 2; the Third is incomplete.. .
. .. Age - Modern Author of Text - Pāraskara
, of Comm. - Harihara Agnihotri .. Begins ( Text ) - fol. 1a
अथातो गृह्यस्थालीपाकानां कर्म etc. as in No. 374/1883-84. Begins (Comm.)-- fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीसरस्वत्यै नमः । श्रीसप्तशृंगाय नमः ।। - 'इष्टापूर्ते क्रियासिद्धि हेतु यज्ञभुजां मुखं ॥ etc. as in No. 39/1868-69. fol. 84 ( 52a) इति अग्निहोत्रिहरिहरविरचितायां पारस्करसूत्रव्याख्यानपूर्विकाषां
प्रयोगपद्धतो प्रथमः ॥ काण्डः समाप्तः ॥ .. fol. 86a (1304) इत्यग्निहोत्रिहरिहर विरचितायां पारस्करगृह्यसूत्रव्याख्यानपूर्वि
कायां प्रयोगपद्धतो द्वितोयकांड समाप्तं । शुभम् ।।
॥ श्रीगोपालकृष्ण प्रीयतां ॥ Ends abruptly - fol. 1524 (196a ) .. .. इति संश्रुत्ये गच्छेयुगृहं बालं पुरःसराः।।
विदश्य निंबपत्राणि न्यिता द्वारि वेश्मनः ।। माशौकं कुरुतानित्ये सर्वस्मिन्प्राणधर्मिण ॥
धर्म कुरुतमेत्तेन यो वः सह गमिष्यति। विष्णुः । यदुदगयनं तदहर्देवानां दक्षिणायनं रात्रिः संवत्सरो यहोरात्रं तत्त्रिशतमासो द्वादश मासा वर्ष द्वादश वर्षाशतानि दिव्यानि कलियगं
द्विगुणानि द्वापरं त्रिगुणानि वेता चतुगु... Reference - see No. 39/1868-69
-
पारस्करगृह्यसूत्र with भाष्य called सजनवल्लभ No.667
. size-12 in. by4t in. .
Paraskaragrhyasutra with Bhasya called Sajjanavallabha
... " 512 .
1882-8321 ... ..... .. ......:

Page #210

B. Grhya and Other Works
197 Extent -78 leaves; 3-4 lines to a page; 40 letters to a line. (Text) 7 " " 52
(Comm.) -Description -- Country paper; Devanagari characters; not very old in - appearance%3; handwriting small and closely written but clear,
legible and uniform; borders ruled in two double black lines; red pigment used for marking; Text in the middle with the Commentary above and below it; folios numbered in both margins; the Ms. contains Kāndas 1-3.
The commentary seems to have been written in Samvat
0.
1611.
Age - Samvat 1858 Author of the Text. -- Paraskara 2 , of the Comm. - Jayarama 'Begins (Text) - fol. 2a
__ अथातो गृह्यस्थालीपाकानां etc. as in No. 509 /1882-83 Begins (Comm.)- fol. 10
श्रीगणेशाय नमः श्रीमत्केशवचाग्गणाधिपपदद्वंद्वप्रभाभासुरस्वांतोल्पाहावजूंभितामलमतिग्राह्येव गृह्येकतेः दृष्टवा कर्कमुखः कृतानि बहशो भाष्याणि गुह्यानि तद्देशार्थ स्वमतेरिदं जयपरो रामो लिखत्यादरात् ।
Then after 9 versesभादौ तावत्सूत्रकृता श्रौतान्याधानादि कर्माण्युक्तानि । स्मार्त्तानि चाभि
धीयते । तत्रैतदादिम सूत्रं । अथातो गृह्यस्थालीपाकानां कर्मेति । etc.. Ends ( Text)- fol. 77b
वाचा स्वापिदधामि वाचा त्वापिदधामि स्वरकरणकथौरसदत्यौष्ठय..ग्रहणधारणोच्चारणशक्तियि भवत्वाप्यायंतुर्मेगानि वाक् प्राणश्चक्षुः श्रोत्रं यशो
चलं । यनो श्रुतमधीतं तन्मे मनसि तिष्ठतु तिष्ठतु १९
इति श्रीमत्पारस्करकृते गृह्यसूत्रे तृतीयं कांडं समाप्तमिदं गुणसूत्र ।
शुभं भवतु ।। छ । Ends (Comm.)-fo1 770
कर्कादि द्विजवर्याणां दृष्टवा भाष्याणि भूरिशः ।। उपचेतुं तनुच्छिष्ठं जयरामो लिषत्स्फुटं २

Page #211

198
References - - (1) Mss. - A - Aufrecht's Catalogus Catalogorum :- 1, 33463 ii, 2100
Size -
Kalpasitras
शशींदुरचंद्रे मम्मी प्रथमे दले ॥ त्रयोदश्यामिदुयुजि प्रालेखोदं सतां प्रियं ६
इति श्रीमातीगृह्यसूत्रभाष्ये मज्जनवल्लभाये जयरामकृतौ तृतीयकडविवरण समाप्तं । श्रीसंवत् १८५८ मीति कुभारवदी बकादसी ११ वारसनीदुपहरी चढे |
श्रीगुरगोवींद नारायनजी सहाय ॥ श्रीसीवजी सहाय
पारस्करगृह्यसूत्र with व्याख्यान ( प्रयोगपद्धति)
No. 668
„
(2) Printed Editions : - This commentary on the 3rd Kainda
only has been published in the Chowkhamba Sanskrit series, 1925.
124 in by 8 in.
Author of the Text.
Extent – 156 leaves; 11 lines to a page; 35 letters to a line. Description - Modern paper with watermarks; Devanagari characters; new in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; folios numbered in both margins; the Ms. contains both Text and Commentary on Kändas 1-3 of Paraskaragṛhyasūtra. Saka 1704
of the Comm.
B-Descriptive Catalogues:-Weber's Cat. of Berlin Mss. No. 264; Ulwar Mss. Cat. No. 135 extr. 40.
Pāraskara
1
Begins (Text ) - fol. 10
Pāraskaragṛhyasūtra with Vyakhyāna (Prayogapaddhati )
39
1868-69
Harihara Agnihotri
अथातो गृहस्थालीपाकानां कर्म etc as in No. 374 / 1883-84

Page #212

B. Gșhya and Other Works
199 Basian (Comm.)-- fot. ta
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीसरस्वत्यै नमः॥ इष्टापूर्तिक्रियासिद्धिहेतुं यज्ञभुजां मुखं ॥ भनि त्रयीवचःसारं वंदे वागांधदैवतं ॥१॥ पारस्करकृते गृह्यसूत्रे व्याख्यानपूर्वकं ।
प्रयोगपद्धति कुवे वासदेवादिसंमतां ॥२॥
अथातो गृह्यस्थालीपाकानां कर्म ।। इति सूत्रशेषः । etc. fol. 52° भग्निहोत्रीहरिहरविरचितायां पारस्करगृह्यसूत्रव्याख्यानपूर्वकायां प्रयोग
पद्धतौ प्रथमकांड समाप्त ॥ fol. 1030 इस्यमिहोत्रीहारविरचितायां पारस्करगृह्यसूत्रव्याख्यानपूर्विका प्रयोग
पद्धतौ द्वितीयः कांडः समासः॥ Ends (Text)-fol. 1556
चक्षुः श्रोत्रं यशो बलं यन्मे श्रुतमधीतं तन्मे मनसि तिष्टतु तिष्टविति।। Fnds (Comm.)- fol. 1564
___ अथ तस्मिन्नम्नौ मायंप्रातोमं पंचमहायज्ञपिंडपितृयज्ञपक्षाचाप्रयणानि कुर्यात् । मणिकाधानादि सर्व वावसध्याधानादिवत् । अनुदिते होमः । एवं तुम न वृथा पाको भवति न वृथा पाकं पचेन्न वृथा पाकमाभीयान वृथा पाकमभीयादिति ॥
इत्यनिहोत्रीश्रीहरिहरविरचितायो पारस्करगृह्यसूत्रव्याख्यानपूर्वकप्रयोगपद्धतौ तृतीयः कांडः समाप्तः ॥ शके १७१४ परिधावी नामाब्दे कार्तिके मासि सिते पक्षे वैकुंठचतुर्दश्यायां भानुवासरे प्रथमप्रहरे श्रीमोरेश्वरसंनिधी लेखन
समाप्तमगमत् ॥छाछा छ।। श्रीरामार्पणमस्तु ॥ लेखकपाठकयोः शुभं भवतु ॥ References -(1) Mss. -A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum:-i,33543B
____ii,740, 2100%; iii,716 B-Descriptive Catalogues:-R. Mitra, Notices
No. 1827; Tanjore Mss. Cat. No. 11788.. (2) Printed Editions:- 1 Lithographed Ms. form, folios
13 , Benares, 1879%; 2 Bombay 1889; 3 Edited by Khemaraja Krsnadasa, Bombay, $rivenkate. Svara Prees, 1093..

Page #213

200
Kalpasūtras
Pāraskaragrħyasūita?
with Vyākhyāna (Prayogapaddhati)
पारस्करगृह्यसूत्र with व्याख्यान (प्रयोगपद्धति) No. 669 Size - 103 in. by 58 in.
48
1869-70
Extent - 207 leaves%3; 10 lines to a page; 32 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not old in appe
arance%3; handwriting beautiful. clear, legible and uniform; bor.. . ders ruled in triple red lines; folios numbered in both margins,
the Ms. contains both Text and Commentary; contains Kandas 1-3; complete.
Age-Samvat 1926 : Saka 1791
Author of the Text. - Pāraskara
, of the Comm.- Harihara Agnihotri Begins (Text) - fol. 10 .... . अथातो गृह्यस्थालीपाकानां कर्म । etc. as in No. 374/1883-84 Begins ( Comm. ) – fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः॥ इष्टापूर्तक्रियासिद्धिहेतुं यज्ञभुजां मुखं ॥ etc. as in No. 39/1868-69 fol. 700 इत्यग्निहोत्रीहरिहरविरचितायां पारस्करकृतगृह्यसूत्रे व्याख्यानपूविकायाः
प्रयोगपद्धतौ प्रथमः कांडः समाप्तः ।। fol. 1380 इत्यग्निहोत्रीहरिहरविरचितायां पारस्करगृह्मसूत्रे व्याख्यानपूर्वीकायो
प्रयोगपद्धतौ द्वितीय कांडः ॥ Ends r Text)-- fol. 2060 . ..... ....चक्षु श्रोत्रं यशो बलं जन्म श्रुवमधीतन्तन्मे मनसि तिष्टतु तिष्टविति । Ends 7 Comm.) – fol. 207a.
मथ परिशिष्टोक्तं etc. upto पिंडापितृयज्ञपक्षाधामायणाति कुर्यात् as in No. 39/1868-69 followed by पूर्ववद् गृह्योक्तं पृष्टो दिवि विधान॥ इति भनिहोत्रीहरिहरविरचितायां पारस्करगृह्यसूत्रव्याल्यानपूविकायां प्रयोग. परतो तृतीयकोड समाप्तः ॥

Page #214

B. Grhya and Other Works संवत् १९२६ ना वर्षे शाके १७९१ ना प्रवर्तमान्ये फागुनमासे कृच्छपसे तिथौ १२ द्वादश्यां श्रीचंद्रवासरे समातोयं ग्रंथः ॥ ल. मेतारांमकृष्ण जादवजी श्रीहलवदमध्ये घास्तव्यम् ॥ श्रीरस्तु॥ कल्याणमस्तु । शुभं भवतु ॥
लषावितं भाचारजश्री ५प्राणजीवन हरिशंकर आत्मपठनार्थमिदं पुस्तकं॥ Reference - see No. 39/1868-69
पारस्करगृह्यसूत्र
Pāraskaragļhyasūtra with व्याख्यान
with Vyākhyāna . (प्रयोगपद्धति)
(Prayogapaddhati)
158 No. 670
1880-81 Size -98 in. by 4g in. Exteit -128 leaves; 11 12 lines to a page; 35 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting small but clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; folios numbered in both margins; edges worn out; leaves very brittle ; foll. 49-80 missing; fol. 121 repeated; the Ms. contains both Text and Commentary
on Kandas 1-3; complete. Age - Samvat 1720, Saka 1585 Author - Harihara Agnihotri, disciple of Vijñāneśvarācārya Begins (Text)- fol. 10
अथातो गृह्यस्थालीपाकानां कर्म etc. as in No. 374/1883-84 Begins (Comm.)- fol. 10
॥ॐ नमो गणेशाय ॥
इष्टापूर्तक्रियासिद्धिहेतुं यशभुजां मुखin as in No. 39/1868-69 _fol. 1020 इत्यग्निहोत्रीहरिहरविरचितायां पारस्करगृह्यसूत्रव्याख्यानपूर्चिका प्रयो
गपद्धतौ द्वितीयः कांडः ॥ Ends ( Text)- fol. 158a
___ तन्मे मनसि तिष्ठतु तिष्ठतु ॥ .-26

Page #215

202
- Ends (Comm.) - fol. 1586
Reference - See No. 39 / 1868-69
पारस्करगृह्यसूत्र with व्याख्यान ( प्रयोगपद्धति)
अथ परिशिष्टोक्तं etc. upto पिंडपितृयज्ञाद्याप्रयणानि कुयात् । as in No.29/1868-69 followed by गृह्येोक्तं पृष्टो दिवि विधानं ॥ इति श्रीविज्ञानेश्वराचार्यशिष्याग्निहोत्रिहरिहरविरचितायां पारस्करगृह्यसूत्र व्याख्यानपूर्विकायां प्रयोगपद्धतौ तृतीयः कांडः समाप्तः ॥ संवत् १९२० वर्षे शाके १५८५ प्रवर्त्तमाने उत्तरायनगते श्रीसूर्ये शिशिरऋतौ सन्मांगल्यप्रदमासोत्तममाद्यमासे कृष्णपक्षे चतुर्थी भृगुवासरे अद्येद्द जंबुसरस्थित श्रीगौडद्विजशु० श्री श्री ७ महेद्रात्मज गोवर्द्धनात्मजप्रयागात्मजपुरुषोत्तमात्मजछा भाई सुनुरीडासु ० चतुर्भुजसु० यदुरामेणात्म- अवलोकनार्थ तथा च परोपकारार्थं लिखितं ॥ एवत् ग्रंथसंख्या ४२५० प्रमाणं ॥ शुभमस्तु ॥ श्रीभवानीशंकरो जयतु ।।
यादृशं पुस्तके दृष्टं तादृशं लिखितं मया ॥ यदि शुद्धमशुद्धं वा मम दोषो न दीयते ॥
No. 671
Sixe -
..
Kalpasūtras
9 in. by 4 in.
Extent — 224 leaves; 11 lines to a page; 30 letters to a line.
Description Country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in triple reddish lines; red pigment used for marking; folios numbered in both margins; the Ms. contains both Text and Commentary on Kāndas 1-3. Samvat 1800, Śaka 1666
-
Age
Author of the Text - Paraskara
of the Comm. Harihara Agnihotri.
Begins (Text ) fol. 16
-
Begins (Comm.) - fol. 16
Pāraskaragṛhyasūtra with Vyakhyāna (Prayogapaddhati )
191
1881-82
अथातो गृहस्थालीपाकानां कर्म etc. as in No. 374 / 1883-84
श्रीगणेशाय नमः ॥

Page #216

203
B. Grhya and Other Works
अथ गृह्यसूत्रहरिहरभाष्य लिख्यते ॥ इष्टापूर्तक्रियासिद्धि हेतुं यज्ञभुजां मुखं etc. as in No. 39/1868-69 fol 800 अग्निहोत्रिहरिहरविरचितायां पारस्करगृह्यसूत्रव्याख्यानपूर्विकायां प्रयोग
पद्धतौ प्रथमः कांडः समाप्तः । छ।। fol. 1556 इत्यग्निहोत्रिहरिहरविरचितायां पारस्करगृह्यसूत्रव्याख्यानपूर्विकार्या
प्रयोगपध्दतौ द्वितीयः कांडः समाप्तः ॥२॥ छ॥ Ends (Text)- fol. 224a
__ मे सनसि तिष्ठतु । Ends (Comm.) – fol. 224a
__ अथ परिशिष्ठो पृष्टो दिविविधानं लिख्यते etc, upto पाकमनीया. दिति ॥१५|as in No. 39/1868-69 followed by इत्यग्निहोत्रिहरिहरविरचितायां पारस्करगृह्यसूत्रव्याख्यानपूर्विकार्या प्रयोगपद्धतौ तृतीयः कांडः समाप्तः ॥३॥ समातश्चायं ग्रंथः ॥ स्वस्ति श्रीसन्नृपविक्रमार्कसमयातितः यावत् संवत् १८०० वर्षे शालिवाहन शाके १६६६ प्रवर्त्तमाने भावनाम संवत्सरे उदगयने ग्रीष्मऋतौ महामांगल्यफलप्रदज्येष्टमासे कृष्णपक्षे नवम्यां गुरुवासरे पूर्वाभद्रपदनक्षत्रे प्रीतियोगे तैतलकरणे मिथुनलग्ने एवं पंचांगे ॥ अद्यह श्रीसिंहपुरवास्तव्यं - उदीच्यसहस्त्रज्ञातीय-पंड्या-भारद्वाज- तत्सुनु-मधुसुदनतत्सुत-महावजी-तरसुनु - हरिकृष्णसुतपंडा - हरिसुतपंड्या-देवाकरसुतररनेश्वरेण लिखितं । आत्मपठनार्थ ।। शुभं भवतु ।। लेखकपाठकयोमंगलं। यादृशं पु० ॥१॥
तैलाइक्षे.-छ॥छ। Reference - See No. 39/1868-69
1883-84
पारस्करगृह्यसूत्र
Pāraskaragļhyasūtra with व्याख्यान
with Vyākhyāna (प्रयोगपद्धति)
(Prayogapaddhati)
13 No.672 Size-98 in. by 4g in. Extent- 72 leaves; 12 lines to a page : 45 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old and inusty
in appearance; handwriting small, clear, legible and uniform; borders ruled in triple black lines; red pigment used for the text; edges worn out; yellow pigment occasionally used for

Page #217

204
Kalpasūtras
corrections; folios numbered in right-hand margins; foll. 1-3 and 30–79 missing; the Ms. contains both Text and Commentary un Kāndas 1-3; incomplete.
Age. — Appears to be old.
Author. of the Text. - Paraskara
" of the Comm. - Harihara
Begins (Text)- fol. 4a
दायाचकाल एकेषां etc. Begins (Comm.) abruptly - fol. 4a
___ ...ग्निसंस्कारस्य पारस्कराचार्येण पृथगभिधानात् । तत्संस्कारसंस्कृतोनिरौपासनः ॥ दायाद्यकाल एकेषां । एकेषामाचार्याणां मते दायाद्यकालेभ्रातृणां पित्र्यधनविभागकाले अविभक्त हि पिध्ये धने सर्वेषां भातृणां स्वत्वस्य साधारणत्वेन विनियोगार्द्धनहत्वात् । धनविनियोगसाध्यं हि भावसथ्यादिकर्मानुष्टा
नम् । etc. . fol. 846 इत्यग्निहोत्रीहरिहरविरचितायां पारस्करगृह्यसूत्रव्याख्यान पूर्विकायां
प्रयोगपद्धतौ द्वितीयः कांडः॥ Ends (Text) - fol. 1256
चक्षुः श्रोत्रं यशो बलं यन्मे श्रुतमधीतं तन्मे मनसि तिष्टतु तिष्टविति । Ends (Comm.) - fol. 125b
____ अस्यार्थः ॥ प्रतीकं मुख मे मम विवक्षणं साधुशब्दोच्चारणसमर्थ मे मभि जिम्हा यदचो मधुरसवत् तद्वचस्विति शेषः । एवमभीप्सितः शेषः सर्वत्र पूरणीयः । कर्णाभ्यां भुरि बहु शुश्रुवे शृणुयां। अहं मा स्वं । हार्षी मयि विषये यत्
श्रुतं अधीतं पठीतं वर्तते तत्वं मा Reference - see No. 39/1868-69
पारस्करगृह्यसूत्र
Pāraskaragrhyasūtraप्रयोगपद्धति
prayogapaddhati No. 673
1891-95 Size — 103 in. by 5} in. Bistent-53 leaves; 9 lines to a page; 36 letters to a line.
30

Page #218

B. Grhya and Other Works
Country paper; Devanāgari characters; old in appearan ce; handwriting not quite clear on many folios; borders ruled in two double black lines; red pigment used for marking; edges extremely worn out; folios being torn pasted with paperslips; most of the folio-numbers are not clearly seen as the edges are worn out; folios not in proper order; the Ms. begins and ends abruptly.
Description
Age Appears to be fairly old.
Author
Harihara Agnihotri
Begins. abruptly fol. ( ? )
-
-
-
-
...तिरौद्रस्तं पशुं छागं आलभते संज्ञपयति । कथंभूतंम् | सांडम् | अंडाभ्यां सह वर्तत इति सांडस्तम् ॥ अनपुंसकमित्यर्थः ॥
fol. ...“ इत्यग्निहोन्रीहरिहर विरचितायां पारस्करगृह्यसूत्रे व्याख्यानपूर्विकायां प्रयोग पदतौ प्रथमः कांडः ॥ १ ॥
: fol. 132 इस्यग्निहोत्री हरिहरविरचितायां... द्वितीयः कांडः ॥२॥
Ends. abruptly - fol. 170b
अथ पद्धतिः
205
Reference - See No. 39 / 1868-69
तत्र स्वर्गादीनामन्यतमफलप्राप्तिकाम कार्त्तिक्यां पौर्णमास्य... युजस्य रेवत्यां वा ।। शास्त्रांतराच्चैश्यामाश्वयुज्यां व मातृपूजाभ्युदयिकश्राध्दे विधाय गे... मत्वा गमध्ये पंचभूसंस्कारान् कृत्वावसथ्याभि
पारस्करगृह्यसूत्रभाष्य
- No. 674
Size
102 in. by 42 in.
Extent 26 leaves; 11 lines to a page; 45 letters to a line. Description
Pāraskaragrhyasūtrabhāṣya
28
1870-71
1
- Country paper; Devanāgarī characters with पृष्ठमात्राs very old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines with red pigment on them; edges extremely worn out and moth-eatan; red pigment used for marking; folios numbered in right-band margins; the Ms.

Page #219

206
Kalpasūtras
contains commentary on Pāraskaragphyasūtra-kānda 7 and some portion of Kānda II; incomplete.
Same as No. 78/A1881-82 Age - Fairly old Author - Karkopadhyaya Begins - fol. 1b
ॐ नमो विनायकाय श्रीगणपतये कात्यायनाय च ॥ श्रोतान्याधानादीन्युक्तानि कर्माणि तदनंतरं स्मार्त्तान्यनुविधीयते । तत्रैतदादिसूत्रं । etc. as
in No. 78/A1881-82 ___fol. 16° इति कर्कोपाध्यायकृतौ गृह्यभाष्यकांडं प्रथमं ॥ Ends abruptly - fol. 260
एवमादिभिस्त्रिभिमत्रैः तिम्न आहुतयः । सर्व माहुतामेके कपालं ध्रुवाव भौमाय स्वाहेति । स्थालीपाकधानासक्तूभ्यः स्विष्ठकृत । प्राशनांते सक्तूनामेक दिश र सूप्पेन्युत्योपनिः क्रम्य बहिः शालायास्थं दिलमुपलिप्योकायां धिपमाणायांमातरागमनेन्युक्त्वा वाः तः । सर्पो न बने जथत्याग्नेयपाहुपार्थिवाना मित्येभिर्मत्रैः । शेष निगदव्याख्या
पारस्करगृह्यसूत्रभाष्य
Pāraskaragrhyasūtrabhāșya
77 No. 675
A/1881-82 Size -91 in. by 41 in. Extent — 74 leaves; 9 lines to a page; 45 letters to a line. Description -- Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting beautiful, clear and legible but not quite uniform; red pigment used; folios numbered in both margins; foll. 48,50&52 are yellowish in appearance%3; modern paper used for foll. 53-56; the Ms. contains Commentary
on 2nd Kanda of Paraskaragrhyasutra. Age. - Not very old Author. - Gadadhara, son of Vamana Diksita Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥छ॥ चूडाकरणमाह सांवत्सरिकस्य चूगकरणं

Page #220

B. Grhya and Other Works
संवत्सरो जातो यस्य स सांवत्सरिकः तस्य वालकस्य चूडाकरणं चूडाकर णाख्यं कर्म कुर्यादिति शेषः चूडाकरणमिति वक्ष्यमाणसंस्कारकर्मणो नामधेयं तृतीये वाऽप्रतिहते अथवा तृतीये संवत्सरे अप्रतिहते अपूर्णे असमाप्ते चूडाकरणं कुर्यात् etc.
fol. 68 इति श्रीत्रिरग्निचित्संम्राटस्थपतिश्रीमहायाज्ञिकवामनात्मजदीक्षित गदाधर - कृते गृह्यसूत्रभाष्ये द्वितीये कांडे प्रथमकंडिका ?
fol. 166 इति
द्वितीया कंडिका २
Ends - fol. 736
207
............
ततस्त्रियो भार्यादिका उपयजेरं वल्लिहरणं कुर्युरिंद्रादिभ्योन्येभ्यश्च क्षेत्र - पाला देवताभ्यो वृद्धव्यवहारेण । कुतः आचरितत्वात्। प्राचीनाभिः कृतत्वात् वलिकर्मणः संस्थिते कर्मणि ब्राह्मणां भोजयेद्ब्राह्मणान्भोजयेत् । समाप्ते स्त्रीकर्तृकवल्यनंतरं श्रीन्ब्राह्मणान्भोजयेत् । द्विरभ्यासः कांडसमाप्तिमुचनार्थः इति श्रीमत्संम्रा वामनात्मज दीक्षितगदाधरकृते गृह्यसूत्रभाष्ये द्वितीयकांचं समाप्तं ॥ then follows अथ पदार्थक्रमः
fol. 746 इति श्रीरनिचित्संम्राट् वामनाचार्य स्थपतिमहायाज्ञिक वामनात्मज दीक्षित गदाधरकृते सीतायज्ञे पदार्थक्रमः समाप्तं द्वितीयकांडं ।
Reference – (1) Mss. - A - Aufrecht's Catalogus Catalogorum :- i, 334b; ii, 748, 2100; iii, 710
B-Descriptive Catalogues :- R. Mitra, Notices, No. 832.
(2) Printed Editions : - Commentary on two Kandas has been published in the Chowkhamba Sanskrit series, 1925.
Pāraskaragṛhyasūtra bhāṣya
78
A/1881-82
पारस्करगृह्यसूत्रभाष्य
No. 676
Size - 98 in by 42 in.
Extent — 37 leaves; 10 lines to a page; 45 letters to a line.
Description-Smooth country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting clear legible and uniform; borders ruled in two double black lines; folios numbered

Page #221

208
Kalpasitras
in both margins; the Ms. contains Commentary on the Pāraskaragrhyasūtra, Kāndas 1-3.
Age Samvat 1858
Author.
Begins – fol. 18
Karkopādhyāya
श्रीगणेशाय नमः ॥
॥ पारस्करकृतस्मार्त्तसूत्रव्याख्या गृरूक्तितः । कोपाध्याय नेयं तेने नत्वा जगद्गुरुम् ॥
श्रतान्याधानादीनि कर्माण्युक्तानि । तदनंतरं स्माश्रम्यनुविधीयते । तत्रैतदादिमं सूत्रम् ॥ अथातो गृह्यस्थालीपाकानां कम्र्मेति । व्याख्यास्यत इति सूत्रशेषः । तत्रायमथशब्द भानतर्ये । श्रौतानु विधानसमनंतरं स्मार्त्तान्यनुविधीयते इति । etc.
fol. 15 इति श्रीकर्कोपाध्यायकृते गृह्यभाष्ये प्रथमकांड विवरण संपूर्णम् ॥ fol. 26 इति कर्को (पा) ध्यायकृते गृह्मभाष्ये द्वितीयं कोडं समाप्तम् ॥ fol. 37a
Ends
-
अथोपतिष्ठते सं मा सिंदंतु मरुता । सप्पैत्रः सं बृहस्पतिः । संस्वयमनिः सिंचतु प्रजया व धनेन चेति । अनेन मंत्रेण । १२ । अथातः सभाप्रवेशन मित्येव - मादि यत्तत्सर्वे निगदव्याख्यातमेव ॥१३॥
इति श्रीकर्कोपाध्यायकृतं गृह्मसूत्र टिप्पणं संपूर्णम् । इति श्रीसंवत् १८५८ मी. भादौ वदि एकम१सोमार संमाप्त ॥ श्रीगुरगोविंद नारायनजी सहाय || श्रीसीव ॥
Reference — Mss. - A - Aufrecht's Catalogus Catalogorum :-i, 3348; ii, 2104; iii, 716
पारस्करगृह्यसूत्रभाष्य
No. 677
Size 93 in. by 4 in.
Extent – 86 leaves; 18 lines to a page ; 48 letters to a line.
Description-Country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting small but clear, legible and uniform;
Pāraskaragṛhyasūtrabhāṣya
21
1884-86

Page #222

B. Grhya and Other Works
209
borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; edges of some of the folios slightly worn out; folios numbered in both margins; the Ms, contains Kāndas 1 and 2; separate pagina
tion for each. Age-Samvat 1773
Author-Gadadhara, son of Vamana
Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीगुरुभ्यो नमः ॥ आविर्भूतश्चतुर्द्धा यः कपिभिः परिवारितः॥ हतवान् राक्षसानीकं रामं दाशरथिं भजे ॥१॥ स्वाभिप्रायेण हि मया न किंचिदिह लिख्यते ॥
किं तु वाचनिकं सर्वमतो ग्राह्यं च निर्भयैः॥२॥ अथातोधिकार इत्यादिना श्रौतानि कर्मण्युक्तानि तदनंतरं स्मात्तानि विधीयते। तत्रैतत्प्रथमं सूत्रं ॥ अथातो गृहस्थालीपाकानां कर्म । उच्चत इति
सूत्रशेषः।। etc. fol 58b ॥ इति श्रीसम्राट्वामनारमजदीक्षितगदाधरकृते गृह्यसूत्रभाष्ये प्रथमकार्ड
समाप्तं ।। श्रीविश्वेश्वरार्पणमस्तु ।। संवत् १७३३ परामवनाम संवत्सरे भाषाह
मासे शुधपक्षे अष्टमीमंदवासरे केशवभट्टेन लिखित ॥ श्रीराम ॥ Ends - fol. 286 (861)
__संस्थिते कर्मणि ब्राह्मणान्भोजयेद् ब्राह्मणान्भोजयेत् ॥ समाते सीकर्तृवल्यनंतरं जीन्ब्राह्मणान्भोजयेत् । द्विरभ्यासः कांडसमाप्तिसूचनार्थः । ___ इति श्रीसम्राट्वामनात्मजदीक्षितगदाधरकृते गृह्यसूत्रभाष्ये द्वितीय कांड समात । अथ पदार्थक्रमः।
....... इदं भीमाभ्यो वायुसमजवेभ्यः । चोराज्यस्य च मिश्रणं । तेन लांगलयोजनं देवताभ्यः इंद्रादिम्योनुमत्यंतेभ्यो बलिहरणं । ततो बलिपटलकेन नियश्च बलिहरणं कुर्युरिंद्रादिभ्योन्येभ्यश्च क्षेत्रपालादिदेवताभ्यो वृद्धाचारेण । ततो ब्राह्मणभोजन ॥
इति श्रीत्रिरग्निचिन्सम्राट्स्थपतिश्रीमहायाशिकवामनात्मजदीक्षितगदाधर कृते सीतायशे पदार्थक्रमः । समाप्त द्वितीयंकांडं । संवत् १७७३ पराभव
संवत्सरे श्रावणवदि पंचमी गुरुवासर केशवेन लिखितं । Reference - See No. 77/ A1881-82
....27

Page #223

210
: पारस्करगृह्यसूत्रभाष्य
No. 678
Size -
Age
Author Gadadhara
Begins
fol. 1b
12 in by 52 in.
Extent – 42 leaves; 9 lines to a page; 30 letters to a line.
Description – Country paper; Devanāgari characters; old in appearance; handwriting bold and careless but clear and legible; folios numbered in both margins; edges slightly worn out; motheaten ; incomplete.
Appears to be old
-
1
Kalpasitras
Ends - fol. 420
Pāraskaragṛhyasūtrabhāṣya
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीराम प्रसन्न ॥ आदि भूतश्चतुर्धा यः कपिभिः परिवारितः ॥ हतवान्राक्षसानीकं रामं दाशरथिं भजे ॥ स्वाभिप्रायेण हि मया न किंचिदिद्द लिख्यते ॥ किंतु वाचनिकं सर्वमतो ग्राह्यं च निर्भयैः ॥
59
1895-1902
अथातो धिकार इत्यादिना श्रौतकर्माण्युक्तानि तदनंतरं स्मार्त्तानि विधीयते !! तत्रैतत्प्रथमं सूत्रं अथातो गृह्यस्थालीपाकानां कर्म ॥ गृयः शालाग्निः तत्र मे स्थालीपाकास्ते गृह्यस्थालीपाकाः तेषां गृह्यस्थालीपाकानां कर्म क्रियतेति ॥ etc.
Reference – See No. 77 / A1881-82
हे छत्र त्वं बृहस्पत पितामहस्य छदिः धर्मादिनिवर्तकोसि प्रथमं ॥ अतः पाप्मनो निषिद्धाचरणात् मां अंतर्देहि अंतर्हितं कुरु ॥ तेजसश्च सकाशात् मांतधेहि मा व्यहितं कुरु तद्युक्तं कुर्वित्यर्थः ॥ प्रतिष्ठेस्थो विश्वतो मा पातमित्युपानौ प्रतिमुंचते । मंत्रार्थः ॥ हे उपानहीं देवते यवां प्रतिष्ठा स्थितिहेतुस्थः भवतः भतो विश्वतः सर्व
रामकृष्ण मोरेश्वर पाठकस्येदं पुस्तकं ॥ गदाधर भाष्य

Page #224

211
B. Grhya and Other Works पारस्करगृह्यसूत्रभाष्य
Pāraskaragļhyasūtrabhāşya called सजनवल्लभ
called Sajjanavallabha
85
No.679
1880-81
Size -98 in. by 4g in.
Extent-75 leaves%3; 12 lines to a page; 36 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear and legible but not uniform; borders of the first 43 folios only ruled in two double black lines%3; folios numbered in both margins; the Ms. contains a
commentary on the Kāndas 1-3 of Kātyāyanagshyasūtra, Age - Samvat 1872 : Saka 1737 Author - Jayarāma Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीमत्केशववाग्गणाधिपपदद्वंद्वप्रभाभासुर etc.
as in No. 512/1882-83 Ends — fol. 746
अंगानि गात्राणि मे ममाप्यायंतां वर्द्धता etc. upto भाष्यं सज्जनवल्लभ जययुजा रामेग मत्यै शुभं ॥ as in No. 514/1882-83 followed by इति श्रीमस्कातीयगृह्मभाष्ये सज्जनवल्लभाष्ये जयरामकृतौ तृतीयकाण्डस्य भाष्य संपूर्णम् ॥ श्रीरस्तु ॥ मंगलं ददातु ।। संवत् १८७२ शाके १७३७ लिखितं ब्राझणसना ...... शिवदत्तशुक्ल काशीमध्ये लिखायतं गुरूदलपतजी भास्मपठ
नार्थम् ।। शुभं भूयात् Reference - See No. 512/1882-83
पारस्करगृह्यसूत्रमन्त्र-.. भाष्य
Pāraskaragrhyasūtramantra
bhāsya
No. 680
1872-73
Size - 81. in. by 3$ in.
Extent-78 leaves: 8-9 lines to apage:30 letters toaline.
"

Page #225

212
Kalpasūtras
Description - Country paper; Devanāgari characters with a dd
in appearance; handwriting small but clear, legible and uniform; borders ruled carelessly in double black lines; red pig. ment used for marking edges; worn out and moth-eaten; folios numbered in right-hand margins; foll. 78-91 missing; the M8. contains commentary on the mantras in Pāraskaraghyastitra Kandas 1-2 and some portion of Kanda 3; incomplete. ..
Age - Appears to be very old
Author -Murari Misra
Begins - fol. 16
ॐ नमो भगवते वासुदेवाय ॥ प्रणम्य पूर्व पुरुषं पुराणं तथैव कात्यायनपादपमं । तनोति पारस्करमंत्रभाष्यं मुरारिमिश्रः पितृगृह्यभाष्यात् । गृह्यप्रकाशाभिधभाष्यगर्भाच्छीवेदमित्रैविधिवत्प्रणीतात् । भाकृष्य मंत्र विदधाति बंधुं मुरारिमिश्रः श्रुतितो विविच्छ।
स्वं नो अन्न इत्यादि । त्वं नः सत्वं न इति etc. fol. 514 इति प्रथमकांडस्य मंत्रार्थः समाप्तः॥ fol. 75a इति श्रीवेदमिश्रप्रणीतगृह्यप्रकाशाख्यान्महाभाष्यादुद्धत्य तमुरारिमिश्रकृत
द्वितीयं कांडं मंत्रभाष्यं समाप्तं । Ends abruptly -- fol. 920
तेनेमं प्रियेण गाईपत्या गार्हपत्ये द्वे आहुती जुहोति । उक्तमतः पशवो
नियम्यते । एकांते इह यजReferences - Mss. - A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :
i,3346; ii 74b; 2100%; iii, 710 B-Descriptive Catalogues :- Ulwar Mss. Cat.
137 Extr. 41.
पारस्करगृह्यसूत्रव्याख्यान
Pāraskaragrhyasūtra
vyākhyāna
_
38
No. 681 Size - 84 in. by 3 in.
1886-92 -

Page #226

B. Grhya and other Works
213
Extent - 196 leaves; 8 lines to a page; 25 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not old in
appearance; handwriting clear and legible but not uniform; borders of foll. 124 onwards upto the end ruled in double red lines and edges in single red lines: folios numbered in both margins; fol. 14 repeated; the Ms. contains commentary on the
2nd and 3rd Kāndas of Pāraskaragphyasūtra. Age - Saka 1746 Samvat 1882. Author -Agnihotri Harihara Begins - fol. 16
॥श्रीगणेशाय नमः। . अथ चूडाकरणकेशांती तंत्रेण सूत्रयति ।।
सांवत्सरीकस्य चूडाकरणं तृतीये वा प्रतिहते संवत्सरमब्द अतिक्रांतः सांवत्सरिकः । तस्य कुमारस्य चूडाकरणं चूडाकर्म कुर्यात् तृतीये वा संवत्सरे। अप्रतिहते अल्पावशिष्ट ।। यथा मंगल वा सर्वेषां।।यद्वा यथामंगलं
यथाकुलाचारं ॥ एतदुक्तं भवति ॥ etc. fol 1010 इत्यग्निहोत्रीहरविरचितायां पारस्करगृह्यसूत्रव्याख्यानपूर्विकायां प्रयोग
पद्धतो द्वितीयः कांडः समाप्तः।। Ends -- fol. 1954
यन्मे श्रुतमधीतं तन्मे मनसि तिष्टतु । यन्मे मम श्रुतं मीमांसादि अधीतं सृगादितत्पुरुत्सर्व मे मनसि तिष्टतु स्विरां भवतु । अत्र वीप्सा मथ
भूयस्त्वप्रतिपादनाथं ग्रंथसमाप्तिज्ञापनार्थ वा । १५॥ इत्यग्निहोत्रीहरिहरर्चितायां पारस्करसूत्रव्याख्यानपूर्विकायां प्रयोगपद्धती तृतीयकांडः समाप्तः ॥१॥
अथ पृष्टोदिविविधानं ॥ अथ परिशिष्टोक्तं प्रष्टोदिविविधानं वक्ष्यामि...... पंचमहायज्ञपिंडपितृयज्ञाद्याग्रयणादि कुर्यात् । मणिकावधानादि सर्व भावसस्याधानादिवत् ॥ मनुदिने च होमः। इति परिशिष्ठोकं पृष्टोदिविविधानं । इत्यमिहोत्रीहरिहरविरचितायां पारस्करगृह्यसूत्रन्याख्यानपूर्विकायां पढ़तौ तृतीयकार समाप्तोः ॥ संवत १८१८२ का शके १७/४६ का मासाना उत्तममासे पुरुषोसममासे सुभे शुक्लपक्षे चतूंदश्यां गुरुवासरे कृत्यगानामनक्षत्रे साध्य नाम योगे ग्यणज्यनामकरणे थनल मोयं समाप्तोसिम्यहं श्रीराम ॥ श्रीराम ॥ श्रीराम ॥
श्रीराम ॥ श्री॥ Referoinos-See No. 39/1868-69

Page #227

214
Kalpasūtras
पितृभक्ति (यजुर्वेदीयश्राद्धविधि) No. 682
Pitbhakti (Yajurvediyaśrāddhavidhi!)
34 1899-1915
Size - 12 in. by 44 in.
Extent - 25 leaves; 12 lines to a page; 50-55 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not old in appe.
arance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in two double black lines; red p!gment used for marking cortain words of the text; yellow pigment often used for corrections; edges being torn pasted with paper slips; moth eaten in the left-hand margins; folios numbered in both nargins; comp
lete. Age – Does not appears to be very old Author - Śridatta
Begins-fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ कातीयकल्पं सहकर्कभाष्यं भूपालगोपालमतादिष्ट्रा सतां च वाक्यानि निशम्य संस्थग्यजुर्विदा श्राद्धविधि विधास्ये ।।
किं पुनरिदं श्राद्धं नाम पितृदेवताकस्त्याग इति चेत् न तर्पणे पिंडपितृयज्ञे च गतत्वात् ब्राह्मणभोजन इति चेत् । न । शूद्रश्राद्धान्यापनात् ॥ मन्त्र
कल्पतरकारः । पितॄनुदिश्य द्रव्यत्यागो ब्राह्मणसीकारपर्यतः श्राद्धमित्याह । etc. fol 15' इति महामहोपाध्याय श्रीश्रीदत्तविरचितायां पितृभको श्राद्धकरूपे निर्णया
ध्यायः संपूर्णः प्रथमः।। Ends - fol. 25a
.. मांदीसुखान्पितून वाचयिष्ये इति पृष्ट्वा वाच्यतामित्युनुज्ञातो नांदीमुखाः पितरः पितामहाः प्रपितामहाः मातामहाः प्रमातामहा बृद्धप्रमातामहाम प्रीयंतामित्युक्ते प्रीयंतामिसि ब्राह्मणैरुन्यमाने ऊर्जवहंतीरिति वारिधारा दत्वा पिंडाना नायोप्त्याप्यदर्भानुल्मुकं च वन्हौ निःक्षिप्याधयानमुत्रानीकृत्य दक्षिणा दत्वा विश्वे देवाः प्रीयंतामिति वाचयित्वा पंक्तिमूर्धन्यमंगुष्टे गृहीत्वा विसज्य प्रदक्षीणीकृत्य गृहं प्रविश्योत्तरकर्म संयोदयेत् ॥ ___इति श्रीमहामहोपाध्याय - श्रीदत्तविरचितायां पितृभको संकीर्णान्यायो द्वितीयः समाप्तः एभस्तु ॥

Page #228

B. Gșhya and Other Works
215 References - Mss. - A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum:-1,3379..
B-Descriptive Catalogues :-R. Mitra, Notices No.
1924; Bik. Mss. Cat. No. 928.
पुण्याहवाचन
Punyāhavācana No. 683
167
1880-81 Size - 89 in. by ?f in. Extent -10 leaves; 7 lines to a page; 20 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appearan
ce; handwriting somewhat careless but clear and legible; bor. ders ruled in double black lines; red pigment used for marking; folios moth eaten; edges worn out; foll. 2, 3 missing; incomplete.
Age - Śarvat 1768 Author - Not mentioned Begins — fol. 10
श्रीगणेशाय नमः । चतुर्वेदाय नमः ॥ संपूज्य गंधमाल्याथैब्राह्म ... न स्वस्ति वाचयेत् । धर्मकर्मणि मांगल्ये संग्रामाद्भुतदर्शने। पुण्याहवाचनं दैवे ब्राह्मणस्य विधीयते। एतदेव निरोंकारं कुर्या ... क्षत्रियवैश्ययोः । सोंकारं ब्राह्मणे कुर्या निरोंकारं महीपतौ।
... शुचतया वै स्यस्वस्ति शूद्रं न कारयेत् । etc. Ends — fol. 110
वेदस्वस्ति ... धण स्वस्ति परशुदि परशुनः स्वस्ति । हविष्कृतोयं नीयान्यकामास्ते देवासो ... जुषतां ॥ पुन्याइवाचनस्मृद्धिरस्तु ।। स्वस्ति संवत१७६८ वर्षे आखाडमासे ऋष्टपक्षे दशमीआं १० गुरुवामरे नटपइवास्तेयं अभ्यातरमागरन्यातीय ॥ वीरेश्वरगोपाल व्यषितं ॥ श्रीचतुर्वेदेना भाशीर्वाद सही बीरेश्वर स्वयं क्यषीते ॥श्री॥

Page #229

29
216
Kalpasltras पुरुषकोधिनी (आयर्वण) Purusabodhini ( Atharvama) No. 684
1892-95 Size-10 in. by 5t in. Extent - 3 leaves ; 12-13 lines to a page; 38 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appoarta
ce; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in two double red lines on all sides; red pigment used for marking the colophons; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; edges worn out; leaves
slightly brittle; the Ms. contains Prapāthakas 1-4. Age - Appears to be old Author - Not mentioned Begins-fol. 10
॥ श्रीराधाकांतो जयति ॥ * अथ सुषुप्तौ रामः स्वबोधमाधाय इव किं मे देव कासौ कृष्णः पोवं मम भ्रातेति तस्य का निष्ठा बहीति सा वै युवाच राम श्रृणु । भभुवः स्वर जनस्तपः सत्यं तलं वितलं सुतलं रसातलं तलातलं महातलं पातालमेवं पंचाशत्कोटियोजनबहुलं स्वर्णांडं ब्रह्मांडमिति । etc. fol. 2a इत्याथर्वणि पुरुषबोधिन्यां पारमहंसे प्रथमः प्रपाठकः ॥1॥ .....
fol. 26 इत्याथर्वणि पुरुषबोधिन्यां पारमहंस्ये द्वितीयः प्रपाठकः ॥२॥ Ends-fol. 36
मानसपूजया जपेन । ध्यानेन ॥ कीर्तनेन ॥ स्तुतिमानसेन सर्वेण नित्यस्थळ प्रामोति नान्येनेति नान्येनेति ॥
इति वेदवचनं भवति ।। इति वेदवचनं भवति ॥ इति वेदवचनं भवतीति॥
इत्याथर्वणपुरुषबोधिन्या पारमहंसो चतुर्थः प्रपाठकः ॥१॥ श्री ॥ शुभं भूयात् ॥१॥ श्री ॥२॥ श्रीरस्तु ।। श्री ॥१॥ कल्याणमस्तु
पृथिवीपूजा
No. 685 Size-121 in. by 31 in.
Prthivipājā
411 - 1883-84

Page #230

B. Grhya and Other Works
Extent - 2 leaves; 7 lines to a page; 40 letters to a line. Description - Modern paper with watermarks; Devanāgarī characters; new in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; folios numbered in both margins; complete.
Age - Modern
Auto-Not mentioned
Subject Begins fol. 18
-
On the worship of earth.
Ends - fol. 26
217
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
शुभ दिने सपत्नीको यजमानो गंधादिपूजासंभारान् गृहीत्वा ब्राह्मणैः सह मंगलघोषं कारयन् । करिष्यमाणदेवयजनभूमौ गत्वा शुचौ देशे पूजासंभागसंस्थाप्य । देशकालौ संकीर्त्य ॥ अस्यां भूमौ करिष्यमाणसा निचिदग्निष्टोम - यज्ञांगभूतशालायतनकर्मणो निर्विघ्नतासिध्यर्थं गणपति भूमिकूर्मानंतविश्वकर्मपूजां करिष्ये ।। etc.
28
अव्यक्ते चाहते पूर्णे शुभे चांगिरसः सुते ॥ इष्टदेवं प्रयच्छेष्टं त्वां प्रतिष्ठापयाम्यहं ॥ ६ ॥
देशस्वामिपुरःस्वामिग्रहस्वामिपरिग्रहे ॥ मनुष्यधनस्त्यपशुवृद्धीकरी भव ॥
ततो गंधादिभिर्ब्राह्मणान्संपूज्य शिल्पिवर्ग पूजयेत् ॥ पृथिवी कूर्मानंतपूजाविधौ यन्यूनातिरिक्तं तत्सर्वं परिपूर्णतास्तु ॥ छ ॥
इति पृथिवीपूजा
समाप्ता ॥ छ ॥ छ ॥ छ ॥
प्रयोग निर्णय
No. 686
Size — 91 in. by 4g in.
Extent — 23 leaves; 12 lines to a page; 30-32 letters to a line.
Description Country paper; Devanagari characters; old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; red pigment used for marking; yellow pig
-
Prayoganirṇaya
14
1871-72

Page #231

218
Kalpasūtras
ment used for corrections; folios numbered in both margins; the Ms. deals with different Samskāras from गर्भाधानप्रयोग to समावर्तन.
Probably a part of the author's larger work called Samskāranirnaya.
Appears to be old.
Age
Author - Candracuḍa
Begins - fol. 1b
-
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
प्रणिपत्य महादेवं चंद्रचूडेन धीमता ॥
संस्काराणां प्रयोगस्य निर्णयः प्रोच्यतेऽधुना ॥ १ ॥
अथ गर्भाधानप्रयोगः ॥
चतुर्थदिनारभ्य षोडशाहाद्युग्मेष्वेव दिवसेषु पतिः पूर्वेद्युर्नादीश्राद्धं कृत्वा हिने स्वस्तिवाचनं कृत्वा प्राणानायम्य देशकालौ सकीर्त्य इमां पत्नीं गर्भाधानेन कर्मणा स स्करिष्य इति संकल्प्य || रात्रौ रत्यर्थं सुवस्त्रां स्वलंकृतां सुगंधतांबूलादिना वासितवक्त्रां स्वशय्यामारुठां स्वयमपि तादृशो भूत्वा ॥ ॐ विष्णुर्योनिं कल्पयतु स्वष्टरूपाणि पिशतु ॥ सिंचतु प्रजापतिर्धाता गर्भ दधातु ते ॥ etc.
Ends - fol. 236
आदिष्टनोदकं कुर्यादाव्रतस्य समापनं ॥ समाते तूदकं दत्वा त्रिरात्र मशुचिर्भवेदिति
अदिष्टी ब्रह्मचारी | यदि व्रतचर्ये कश्चिन्नमृतस्तदानेति ॥ सत्यपि जननेनाशौचमिति ॥ क्रांताशौचाभावाविति दिक् ॥ इति समावर्त्तनं समाप्तम् ॥ छ ॥
Prayogapaddhati
82.
1895-1902
प्रयोगद्ध
No. 687
Size -- 78 in. by 5 in.
Extent – 78 leaves; 12 lines to a page; 20-25 letters to a line. .. Description. --
- Country paper; Devanāgari characters; old in apperarce; handwriting careless and not uniform but legible; borders

Page #232

Age
Author
Subject
Begins
1
Samvat 1678
Ends
B. Grhya and Other Works
219
ruled in double red lines; red pigment used for the first few folios for marking; folios numbered in both margins; first few folios moth-eaten; edges worn out; foll. 11, 12, 73, 74 missing; white fol. 18 repeated; incomplete.
On fol. 10 we have स्मात्तगंगाधरिपद्धति.
Gangadharabhaṭṭa
A saerificial manual according to the Baudhāyana sehool. fol. 10
-
fol. 156 इति गंगाधर भट्टविरचितायां स्मार्त्तः पदार्थसंग्रहे मणिकावधानं समाप्तं ॥ fol. 46b इति श्रीमद्यज्ञ विद्याविशारदगंगाधर भट्टविरचितायां प्रयोगपद्धतौ उपाकर्म
समाप्तं ॥
—
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
गणनाथं नमस्कृत्य शारदां गुरुमेव च । ... अधानपद्धतिं कुर्वे स्मार्त्तसंग्रहकारकां ॥१॥ वैकल्पीकानृषीं छंदो देवता यज्ञकर्मणि ॥ देवतानामभिध्यानं वक्ष्ये संकल्पपूर्वकं ||२||
याधानं द्विजेंद्रेण कृतिका च विशाखयोः रेवती रोहिणी पुष्य मृगज्येष्ठोत्तरात्रये ॥३॥ माघादिपंचमासेषु श्रावणे चाश्विने तथा मार्गशीर्षेथवाधानं गृह्यग्निश्च प्रशस्यते ||४|| ete.
fol. 800
ब्रह्मपुराणेति । ये लौकिकानावज्ञानाद्वालस्यसंभवात् ।
विदेशे वा स्वदेशे वा भोजनाय नराधमाः ।
देशभंगप्रवासे वा व्याधिते व्यसनेथवा ।
अन्यस्मिन् केनचित्कार्य भोजनाय नराधमाः । इति दक्षः । स्मृतिसंग्रहे विष्णु कात्यायनौ ॥
दर्श वा पौर्णमासे वा पराप्नौपाकसेवनात् ।
आधानं च कृतं नश्येतस्मात्तं परिवर्जयत् ॥
॥ इति श्रीमद्यज्ञविद्याविशारदगंगाधर भट्टविरचितायां प्रयोपध्दतौ पाक • यज्ञसहित गृह्यायाधानपध्दतिः समाप्ता ॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥ श्रीयश नारायणार्पणमस्तु || श्रीरस्तु || शुभं भवतु ॥
.........
संवत् १६७८ घातानाम संवत्सरे भाद्रपदवद्य ७ सप्तमिवासरे सौम्यवासरे रोहिणिदिवसनक्षत्रे कन्यस्थिते चन्द्रे च शुर्यसि तुळे स्थिते देवगुरुबाइन

Page #233

220
Kalpasūtras
रघुनाथसूत दादापाठके कप्तबेपारणेर लिखितं आत्मकार्यार्थ परोपकार्याथत् ॥ याशं पुस्तकं ...... येवं वदति पुस्तकः ॥३॥छछ।।
Then follow some vorses, References - Mss. - Aufrecht's Catalogus Catalogorum: -i, 3556;
ii, 7903; 2114.
प्रासादप्रतिष्ठापद्धति
Prāsādapratisthāpaddhati
204 No. 688
1902-07 Size - 916 in. by 4} in. Extent – 20 leaves; 11 lines to a page; 32 letters to a line Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; folios numbered in both margins;
complete. Age -- Saka 1700 Author - Not mentioned Subject - Rites to be performed at the time of building a palace. Begins — fol 10
श्रीगणेशाय नमः ॥ अथ त्रैविक्रमी ग्रंथांतर चावलंब्य प्रासादप्रतिष्ठापद्धतिर्लिख्यते ॥ तत्र स्वयंभुवे देवे पूर्वप्रतिष्ठिते वा ॥ अदृश्यमाने प्रासादावये वा ॥ श्रख या शिला. न्यासपूर्वकं पाषाणेऽष्टकादादिभिर्नवं प्रासादं निर्माय सिद्धे प्रासादे ।। स्वानुकूलेहि प्रासादादुत्तरतः पूर्वतः ईशाव्यां वा । द्वादशहस्तं दशहस्तं अष्टहस्तंबा मंडपं कृत्वा । तन्मध्य त्रिभागे वेदिकामापाद्य तस्याः परितः प्रतिष्ठायागवत्
पंचकुंडानि etc. Ends - fol. 20
__ पूर्णाहुतिसामग्री नारीकेळादिवस्त्रादि वसोर्धारानुक् भारंभसमाप्तिपर्यंत
तुपमणसवामण अग्निजिव्हा १ भद्रासन , अभिषेकार्थव ताम्रपान ,दर्भ- पेंढी ४ गोर्दानार्थ १ अश्व १ वृषभ १ ऋत्विक् दक्षिणा ब्राह्मणभोजनसाहित्य प्रासादसामग्रो उद्यापन समाप्ता ।। छ ।
खखाद्रिक्ष्मामिते शाके श्रावणे शुक्लपक्षके ॥ त्रयोदश्यां गुरुवा ......... लिखच्छुभं ॥१॥

Page #234

B. Grhya and Other Works
221
बढचगृह्यकारिका or
B hvrcagshvakārikā or शाकलकारिका
Śākalakārikā
43 No. 689
1868-69 Size -12% in. by 8 in. Extent - 37 leaves ; 16 lines to a page; 36-33 letters to a line. Description - Modern paper with watermarks; Devanagari characters%3B
blue in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double re idish lines; yellow pigment used for correetions%3; folios numbered in both margins; the Ms. contains the description of different kinds of religious rites;
complete. Age - Modern Author - Śākalācārya Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः । श्रीशाकलाचायाय नमः॥ शाकलोहं प्रयोगं च वक्ष्ये बव्हचकर्मणा ॥ कारिकायामनुक्तं यत्तदेव हि समंत्रकं १
आचार्यस्य च वै वाण्या सत्कर्माध्वप्रदर्शिनी ॥ प्रोच्यते कारिकेतीह सद्भिश्चैव तु लौकिके २ अपानपाणिपादस्य शोधनं शुद्धिकारकं ॥
सर्वेषामेव वर्णानामिदमादो प्रचक्षते ३ etc. Ends - fol. 370
ब्रह्महत्यादि किं पापं ब्राह्मणः कुरुते यदि स दोपपातनिरतः पतितः परिकीर्तितः ८ प्रमादाचेनवेदंग पृथग्देहाद्विजस्य तु तच्चैवाप्सु क्षिपेदंगं करणादांगुलादिकं १ . एवंभूतस्य विप्रत्य मरणं जायते यदि कुर्यासस्य सुतः कर्म प्रायश्चित्तपुरःस्सरं १० तारयेद्यः पितृन्यापात्तथैवंतरति स्वयं
इत्येवे कथितो धर्म शाकलेन महर्षिणा १३११ इति श्रीशाकलाचार्यकृतकारिकायां शौचादि संन्यास विधिप्रकरणं समास एवं ग्रंथस्तु ॥ ॥छ । छ॥ ..

Page #235

Kalpasūtras
अनुक्रमणिकापारंभ
Then follows an index of the various topics dealt with in ... the Manuscript. References - Mss. —A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :- i, 368a;
ii 83a B-Descriptive Catalogues :- R. Mitra Notices,
No. 3244 (inc)
बौधायनधर्मशास्त्र(सूत्र)
Baudhāyanadharmaśāstra
(sutra)
No. 690
1868-69 Size -14 in. by51 in. Extent – 28 leaves ; 11 lines to a page; 52 letters to a line. Description-Country paper;Devanagari characters;old in appearances
handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in two double black lines; red pigment used for marking coiophons; yellow pigment used for corrections; edges slightly worn out; folios numbered in both margins; the Ms. contains Prasnas 1-4.
Age - Appears to be old
Author - Bodhāyana
Subject - Dharmasāstra Begins - fol. 10
॥ॐ॥ उपदिष्ठो धर्मः प्रतिवेदं तस्यानुव्याख्यास्यामः स्यात्तों द्वितीयस्तृतीयः शिष्टागमः । शिष्टाः खलु विगतमत्सरा निरहंकाराः कुंभीधाम्या भलो. लुपा दमदमेलोभमोहक्रोधविवर्जिताः ।
धर्मेणाधिगतो येषां वेदः सपरिबृंहणाः ।।
शिष्टास्तदनुमानज्ञाः श्रुतिप्रत्यक्षहेतव इति । etc. fol. 24 इति धर्मशाने प्रथमोध्यायः ॥ ..... fol. 20 इति द्वितीयः ।।
fol. 30 इति बौधायने धर्मशाने तृतीयाध्यायः ।।

Page #236

B. Gphya and Other Works
223 Ends - fol. 280
प्राजापत्यमिदं पुण्यं ऋषिणा समुदीरितं । इमध्यापयेन्नित्यं धारयेत् श्रुणुतेपि वा। मुच्यते सर्वपापेभ्यो ब्रह्मलोके महीयते । यान् सिसाधयिषुर्मत्रान् द्वादशाहानि तान् जपेत् । घृतेन पपसा दध्ना प्राश्य निश्योदनं सकृत् । दशवार तथा होमं सर्पिषा सवनत्रयं । पूर्वसेवा भवेदेषा मन्त्राणां कर्मसाधने इति । भथातं संप्रवक्ष्यामि । प्रायश्चित्तानि वक्ष्यामः॥
॥ इति बौधायने धर्मशास्त्रे चतुर्थः प्रश्नः ॥ छ । References -(1)-A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :-i, 3790; ii,
85b; iii,81a
See also P. V. Kane : Hist. of Dh. pp. 20-32. B-Descriptive Catalogues :- Bikaner Mss. Cat.
No. 989. (2) Printed Editions:- Trans by Bühler in S. B. E. series
Vol. XIV; Ed. by Hultzsah, Leipzig 1*84, 1922; Anandāśrama Sanskrit texts; Published in Mysore, Government Oriental series 1907, etc.
बौधायनविहारकारिका
Baudhāyanavihārakārikā .: शुल्बकल्प
Sulbakalpa
29 No. 691
- 1883-84 Size -8 in. by 4} in. Extent -3 leaves; 12 lines to a page; 32 letters to a line.. ...... Description - Country paper ; Devanāgari characters; old in appearail
ce; handwriting careless but clear and legible; borders ruled in double black lines; edges worn out; folios numered in both margins; complete.
Age - Appears to be old Author - Not mentioed

Page #237

224
Kalpasūtras
Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ कथितं लक्षणं शुल्बकल्पे बौधायनीयके । वेद्यग्निविष्टियानां च दर्शयज्ञे तदुच्यते ॥१॥ अरनिमात्रं विज्ञेयमनेरायतनं शुभं । षत्रिंशदंगुलायाम विशत्यंगुलमेव वा ॥२॥ etc.
Ends - fol. 3a
चतुसूत्रैर्भवेद्नेहं पैतृकाहवनीयकं ...दिशाननत्यो रुन्कशौस्तः पदांतरे ॥२७॥ एवं प्रयंचिता वेदिः पैतृको शुल्बमानतः ॥ २८ ॥ ।" इति बौधायनविहारकारिका समाप्तः ॥ छ । छ । श्रीपार्वतीराजेश्वरप्रसन् ॥
Baudhāyanasulbamimāṁsā
बौधायनशुल्बमीमांसा No. 692
96 1891-95
Size -81 in. by 4g in.
Extent-134 leaves%3; 8 lines to a page; 28 letters to a line.
Description - Modern paper; Devanāgari characters; new in appearan.
ce%3; handwriting clear, legible and uniform; folios numbered in both margins; leaves slightly brittle; the Ms. contains Adhyāyas 1-3.
Age - Śaka 1814
Author - Vyankateśvara Dikṣita
Subjoct - A commentary on the Baudbāyanaśulbasūtra
Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ ॥ कांतामुखं संततमंतिकस्थं यस्यावतंसेंदुरवेक्ष्यमाणः॥ . भवाप कार्य किमु पांडुतां च ददातु देवः स सदा मुदं वः ॥१॥

Page #238

B. Grhya and Other Works
221
भयोधकरवं निखिलेषु वेदेष्वपास्य ये विष्टपमन्वगृण्हन् । सूत्रैर्विचित्रार्थचमत्कृतस्तान् बोधायनाचार्यवरान् भजामः ॥६॥ भट्टोक्ततंत्रोद्धरणप्रवीणानद्वैतविद्यापरिपालने च ॥ नमामि गोविंदमखिप्रवेकात् भक्त्या मुहुः संप्रति तातपादाम् ॥७॥ सर्वेषु तंत्रेषु समं स्वतंत्रश्रीयज्ञनारायणदीक्षितेंद्रः ॥ अध्यापयचं बहुधानवद्या विद्यामशेषामनुजं यथावत् ॥ ८॥ बोधायनोक्तसूत्रं बुध्वा बहुशो विचार्य नयरीत्या ।। श्रीवेंकटेश्वरमखी सुगमा मतनोति शुल्बमीमांसां ।। ९ ॥
इह खलु भगवान् बोधायनाचार्य अग्निचयान् व्याख्यास्थन् शिष्टाचारपरिप्राप्तमथशब्दोचारणं मंगलं कुर्वन् शिष्यावधानार्थ लक्ष्यमाणार्य प्रतिजानीते | etc.
Ends. - fol. 1346
एवं च सार्धत्रयोविंशपुरुषप्रमाणो वाग्मिरश्वमेधे कर्तव्य इत्यर्थः । ननु पक्षद्वयाभिधानमविरुद्ध मित्याशंक्य श्रुतिवाक्यद्वयवशात् विकल्पो युज्यत इत्युभयमुदाहरति । त्रिस्तावाग्निर्भवतीत्येकविंशोग्निर्भवतीत्युभयं ब्राह्मणमुभयं माह्मणमिति । द्विरुक्तिरध्यायसमाप्तिद्योतनार्था ॥ २१॥ ___ इति श्रीमद्वैत विद्याचार्यसानिचित्यसर्वतोमुखातिरात्रसाग्निचित्यसर्वपृष्ठा. सोमयाजिश्रीयज्ञनारायणदीक्षितानुजस्य तच्छिध्यतालब्धसमस्तविद्यावैशस्य सामिचित्यातवाजपेययाजिश्रीव्यंकटेश्वरदीक्षितस्य कृतिषु बोधायनाल्बमीमां
सायां तृतीयोध्यायः ॥ ३ ॥ शके १८१४ References- Mss.-A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :
i,379b%; iii,810. B-Descriptive Catalogues :-I. O. Cat. No. 291.
बोधायनसूत्र
Bodhāyanasūtra
15
No. 693
1895-1902 Size - 10} in. by 4g in. Extent - 194 leaves; 9 lines to a page; 35 letters to a line.
Description - Modern country paper; Devanāgari characters; not
very old in appearance; handwriting bold, clear, and legible;
folios numbered in both margins; moth-eaten; white chalk ...29

Page #239

226
Kalpasūtras
used for corrections%3; folios numbered as 1-123 and then
1-71; incomplete Age- Not very old Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॐ यथो ... श्रुतहुतः प्रहुतः शूलगवो बलिहरणं प्रत्यवरोहणमष्टकाहोम इति सप्त पाकयज्ञसंस्था इति ताभउ व्याख्यास्यामस्तत्र यध्दूयते स हुतो यथैतहिवाहः सीमंतोन्नयनं चेति तत्र हि हूयत एवाय यदुत्वा दीयते etc. fol. 15a गृह्ये प्रथमः प्रश्नः
fol. 32b इति द्वि(ती)यः प्रश्नः Ends - fol. 1930
परेयुवास इदं त्वावस्त्रमपैतदूहेमौ युनज्मि ते ख, वद्यन्वास्य पूषा कि - तच्यावयतु पृषेमा भाशा आयुर्विश्वायुरपेत वीतेयं नार्युदोर्व नारी सुवर्णहस्ता
च्चित्रं देवानां यचिद्धि ते यत्किचे दंकितवासोमैनमने शृतं यदाजोभागो य एतस्य न वायं वैत्वं प्रकेतुना नवाश्मन्वतीरे वतीर्यद्वै देवस्य सवितुः पवित्रं या राष्ट्रात्पन्नादुद्वयं तमसम्यरि धाता पुनातु विलोदकमुद्धर्य पुरुषसंस्कारमंत्रग्रहणं विधुरो विधवा चैव दहेदुत्तपनाग्निना यतिश्च
ब्रह्मकल्प
Brahmakalpa
250 No. 694
Višrāma (i): Size - 8} in. by 44 in. Extent - 13 leaves; 9 linesįto a page; 30 letters to a line. Description - Modern paper; Devanāgari characters; new in appear
ance; handwriting clear, legible and uniform; folios numbered
in right hand margins; complete. Age - Saka 1747 Author - Not mentioned Begins - fol. 10
॥ श्रीगणाधिपतये नमः ॥ शुभमस्तु । ब्रह्मसंकल्प । अचिंत्यव्यक्तरूपाय अब्दादौ मित्र. प्राङ्मुखः प्रयतो भूत्वा उत्तराभिमुखोपि च ॥ संवत्सरफलं सम्यक् श्रुवविप्राश्च दक्षिणं ॥२॥

Page #240

Ends – fol. 126
B. Grhya and Other Works
227
अथ सृष्टिक्रमं लिख्यते ॥ सर्वव्यापक अखंडदंडायमानजलं स्थित्वा । निर्गुणपरमात्मस्य लीलामात्रेण मायोपाधिवशं वर्तते ॥ etc.
—
आदिनारायणस्य मुखे ॥ ब्राह्मण उत्पत्यः ॥ बाहोः क्षत्रियः हृदये वैश्यः ॥ पादौ शूद्रः ॥ तदनंतरे आष्टादशजातिः ॥ मनसे चंद्रमाः ।। चक्षो सूर्यः मुखे इंद्राभिः ॥ प्राणात् वायुः ॥ नाभ्यां अंतरिक्षः ॥ तदनंतरे शृष्टिचक्रभ्रमदः ॥ देवदैत्यमनुष्ययक्ष पशुगंधर्वोरगादीनां नानाविधभूतसंभव उत्पत्यः ॥ एवं विशद पुरुषो ब्रह्मकल्पो वक्ष्यंते ॥
ब्रह्मकूर्चविधि from अथर्ववेद
No. 695
गदगदेशक धिपतिगलाद अतिशूर जयंतीबाई वेंकपैय्यनवरुब रिशिद ब्रह्मकल्प शके १७४७ नेया प्रवर्तमाने पार्थिवसंवत्सरे उत्तरायने हिमंतऋतौ पुष्यशुद्ध ५ पंचमी स्थिरवार द्वितिप्रहरसमय दल्लि सोरटूरग्रामसरनारग्रह दचावडि मध्यदल्लि कुळुतु बरदतिवायुनामकनु ॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥ राम ॥ कृष्ण ॥ मुकुंद ॥ मुरारे ॥ नारायण
-
Size
8 in. by 43 in.
Extent – 3 leaves; 6 lines to a page; 20 letters to a line. Description - 1 - Country paper; Devanāgarī characters; old in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the verse-numbers; yellow pigment used for corrections; edges slightly worn out and moth-eaten; folios numbered in righthand margins; complete.
38 th Pariśista of the Atharvaveda.
Brahmakurcavidhi from Atharvaveda
Age
- Appears to be old
Author - Not mentioned
Subject On the performance of a penance called Brahmakurca. Begins – fol. 1b
—
199
1880-81
श्रीरामचंद्राय नमः ॥
ब्रह्मकूर्धविधि पुण्यं संक्षेपाद्वच्म्यसंशयं ॥
पावनानां परं यो हि पावनं तपसां तपः ॥ १

Page #241

1228
Kalpasūtras स्नात्वा शुचिः शुचौ देशे गोमयेनावसे विते ॥ वस्त्रेण संहिते वापी सितपुष्पैः प्रपूजिते ॥३ अहोरात्रोषितः क्षांतः पवित्रात्मा प्रपावनः॥
शुक्लवासाः सुगंधिः प्रागुपविष्टः कुशासने ॥ ३ etc Ends-fol. 30
अर्धमासेधमासे च ऋषीणां लोकमुत्तमं । षडरात्रे चैव षडाने ब्रह्मलोकमनामयं ॥ १८ अहरहः प्रयुंजानः परं ब्रह्माधिगच्छति ॥ भनेन विधिनतद्यो देवतर्पणपूर्वकं ॥ १९ ब्रह्मणा निर्मितं ह्येतं पवित्रं परमं हितं पवित्रं परमं हितमिति ॥२०॥
इत्यथर्ववेदे ब्रह्मकूर्च विधि समाप्तः। रावलक्रीपारामभाइ मंच्छारामेण लषीतं रावलमांडणजी सुतकतनजी. पठनार्थ ।। श्रीरघुवर जय
-
-
ब्रह्मचविधि or
Brahmakūrcavidhi or पञ्चगव्यहोमविधि
Pañcaga vyahomavidhi
130 No. 696
1892-95 Size -63 in. by 4g in. Extent -6 leaves; 7 lines to a page; 24 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; folios numbered in right-hand margins; complete.
Age - Not very old Author - Not mentioned Begins - fol. 10
॥श्रीमते रामानुजाय नमः ।। स्नान आचमनं प्राणायाम संकल्प पुन्यतिथौ श्रीभगवदाज्ञा भगवदकथं पंचगव्यप्राशनं करस्यमाणतवंगब्रह्मकुर्वविधिना अग्निप्रतिष्टापनं कमस्ये संकल्प: etc.

Page #242

B. Grhya and Other Works
209
Ends. - fol. 6a
आचमनं प्राणानायम्य तदगव्यं प्रणवेनो उधरेण तु प्रणवेन समालोढिप्रणवेनामिमंत्रय च
प्रणवेन ततोपृत्य प्रणवेन च तत् पिबेत् यत्वगस्तिगतं पाप देहे तिष्टति मामके प्रासनं पंचगव्यस्य दहत्यनिरिवेधंनं इति मंत्रं समुचारय स्वाचांतं प्रणवं तथा सक्रदुत्वा तु मंत्रांत पिबेतूष्णी पुनः पुनः आचम्याग्निविरस्पसि गायत्रीस्तु जपेस्तथा मायास्तं यथासत्कि: अयुतं वा सहस्रक अष्टोतासतं वा आष्टाविंसतिरेव च । नारायणं नमस्कृत्य सूर्यमंडलमधिगं इती ब्रह्मकूर्च विधि वा पंचगव्यहोमविधि समाप्ता ॥१॥
____66
भारद्वाजसूत्र
Bhāradvājasūtra No. 697
1886-92 Sire-11 in. by 51 in. Extent - 30 leaves; 9 lines to a page; 48 letters to a line. Description - Modern country paper; Devanāgari characters; not very
old in appearance%3; handwriting beautiful, clear, legible and uniform; borders ruled in two double black lines; folios
numbered in both margins; fol. 1 missing; incomplete. Age - Not very old Author -- Not mentioned Begins abruptly-fol.2a
___...र्य मयि गृहाम्यग्रे अग्निमिति द्वाभ्यामात्मन्नग्निं गृहीत्वोत्तरेणाग्निं पात्रभ्यः स रस्तीर्य यथार्थ द्रव्याणि प्रयुनक्त्यश्मानमहंतं वासोऽजिन मौजीमेखला त्रिवृतां ब्राह्मणस्य मोर्वीि राजन्यस्य सोत्री वैश्यस्य बैक्वं पालाशं वा
दंडं ब्राह्मणस्य नैय्यग्रोधं राजंन्यस्यौदुंबरं etc. fol. 12° इति चौलकर्म समाप्त ॥ Ends abruptly - fol. 310
___ उत्तरस्मिकाल आगते होमश्चेदनिवृत्तः पूर्वस्य सेयं व्याधातिपत्तिस्तस्या प्रायश्चित्तं मनो ज्योतिरिति पूर्वस्य हुत्वा परस्य जुहुयात्पतिहोममा दशराबा.

Page #243

'230
Kalpasūtras
स्प्राणायामश्चैकादशीप्रभृति विंशतिरात्रादुपवासश्च त्रिंशदाबादत ऊवं मा षष्ठिरावात्तिस्रो रात्रीरुपवसेदन ऊर्ध्व प्राजापत्यं विहितमेकादशीप्रभृति तिस्रश्न तंतुमतीस्तंतुं तन्वनुहु ध्य स्वाग्नं त्रयस्त्रिंशत्तंतव इत्युत्तमनुगतोपवासाश्चाप्लेसीति जुहुदा निराम्रान्मनो ज्योतिरित्या सप्तराध्यादत ऊवं द्वादशराच्यात्तिस्रो रात्रीरुपवसेदत ऊवं प्राजपत्यं विहित एकादशीप्रभृति तिस्रश्च तंतुमती उक्तं द्वादशाहं विच्छि
भाषिकवृत्ति
Bhāșika vstti
519 No. 698
1882-83 Size - 7} in, by 4 in. Extent – 12 leaves; 10-11 lines to a page; 25 letters to a line. Description - Modern paper; Devanāgari characters; new in appear
ance; handwriting clear, legible and uniform; red pigment used for marking the portion; folios numbered in right-hand margins; slightly moth-eaten at the edges; complete.
This is the only Ms. recorded by Aufreht in his Cat. Cat. Age - Śaka 1713 Author:- Mahāsvami Begins - fol. 10
।। श्रीगणेशाय नमः॥ उदात्तानुदात्तौ भाषिकस्तत्संधिः । उदात्तश्चानुदात्तश्च उदात्तानुदात्तौ ।। तयोः संधिरेकवर्णतेत्यर्थः । स संधिर्भाषिकसंज्ञो भवति ॥ व्यवहारार्थ संज्ञा क्रियते । वक्ष्यति च भाषिके चोभयेषामिति ॥ etc.
Ends.. - fol. 12a
अन्येषा शाखिना येषां दृश्यते तेषां ब्राह्मणस्वरस्तान एव भवति । एक अतिरित्यर्थः । तान एवांगोपांगानां तानाएवांगोपांगानामिति । शिक्षा १ कल्पो
म्याकरणं ३ निरुक्तं १ छंदो५ज्योतिषमिति षडंगानि ॥ प्रतिपद मनपद २ छंदो भाषा ३ धर्मो ४ मीमांसा न्याय ५ स्तर्क ६ इत्युपांगानि । एतेषामंगानामुपांगानां तान एव स्वरो भवति ॥ द्विरभ्यासश्च शास्त्रपरिसमाप्त्यर्थः ॥ इति करणं चेति ॥ इति महास्वामिकृता भाषिकवृत्तिः॥
श्रीशालिवाहने शाके रामचंद्रायभूमिते । १७१३ ॥ विरोधकृत्यूर्जकृष्णे गौरीतिथ्यां ३ रवे दिने १॥ .

Page #244

प्रतिपुस्तकस्थमपि लोकद्वयं दुर्लभत्वप्रामाण्यप्रतिपत्तये लिख्यते । श्रीविक्रमागते वर्षे ऋषिग्रहर्तुभूमिते ।
भाद्रे शुक्कदशम्यां च काश्यां च मंदवासरे ॥ लिखितं बोपदेवेन गर्गवंशोद्भवेन चेति ॥
References - Mss. -A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum:- i, 4100 B-See Ind. Stud. X. 397.
-
B. Grhya and Other Works
संगमाख्य पुरे लेखि पुस्तं विठ्ठलश मेणा ॥ श्रोत्रियो पाभिमानेन भाषिकन्याकृतेरिदं ॥ २ ॥
मण्डलकारिका
No. 699
Size • 83 in. by 4 in.
Extent – 13 leaves ; 7 lines to a page; 24 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; red ink used for topical headings; folios numbered in both margins; complete.
. Age -Does not appear to be very old
Author Not mentioned
Begins
fol. 18
fol. 29 fol. 20
Ends – fol. 13b
231
Mandalakārikā
256
1886-92
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
॥ कारयेत्सर्वतोभद्रं वेदीकोपरि सुंदरं ||
तीर्यगूर्ध्वगतारेखा कुर्यादेकोनविंशतिः ॥ etc. as in No. 255/1886-92
इति हेमाद्रौ स्कांदे सर्वतोभद्रकारिका समाप्ताः ॥ इति हरिहरमंडल का रिका
वेदुः शृंखला श्वेता वल्ली श्वेतास्तथैव च ॥
भद्रं तु रक्तवर्ण स्यात पंक्ति स्यात् पीतवर्णका ॥ ६ ॥
वल्लीस्तु श्वेतवर्णा स्याच्छृंखला नीलवर्णका ॥ विश्वं रुपं तु रक्तं स्याद् ब्रह्मांडं कृष्णवर्णकं ॥ ७ ॥

Page #245

232
Age
इति विश्वरुपमंडल समाप्तं ॥
मण्डलकारिका
No. 700
Size – 8g in by 4g in.
Extent – 8 leaves; 12-14 lines to a page; 30-32 letters to a line.
Description 1 - Country paper; Devanāgari characters; not very old in appearance; handwriting small but clear, legible and uniform } borders ruled in single red lines; red ink used for dandas and topical headings; folios numbered in right-hand margins; edges of some folios slightly worn out; complete.
Same as No. 255 / 1886-92.
Kalpasūtras
पूजापंक्तिः श्वेतवर्णा । परिधिः पीतवर्णका ॥ पद्मं श्वेतं प्रकर्त्तव्यं बाह्ये सत्वरजस्तमाः ॥ ८ ॥
1
- Does not appear to be very old
Author Not mentioned
Begins
-
fol. 16
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
अथ मंडलकारिका लिख्यते
Ends – fol. 86
fol. 10 इति सर्वतोभद्रमंडलं ॥ १ ॥
fol. 20 इति हरिहरमंडलं बृहत् ॥ १४ ॥
Mandalakārikā
40
1892-95
॥ कारयेत्सर्वतोभद्रं वेदिकोपरि सुंदरं ॥ तीर्यगूर्द्धगता रेखा कुर्यादेकोनविंशतिः ॥ १ ॥ etc.
मंडलं देवतारूपं तस्मादपि च मंडले चतुर्भुजं प्रकर्तव्यं नांतरं देवमंडले १५ कुर्वदुःखमवाप्नोति रविचंद्र विभूषितं शेषनागफणाकारं लिखेदीशानकोणके १६

Page #246

233
233
B. Gịhya and Other Works एवं मंडलमालिख्य ततः कुर्याच पूजन
मण्डलसाधनी
Mandalasādhani
255 No. 701
1886-92 Size -88 in. by 31 in. Extent — 6 leaves; 9 lines to a page; 3. letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting small but clear, legible and uniform; bor. ders ruled in double black lines; red pigment used for marking topical beadings; yellow pigment used for corrections; edges
slightly worn out; complete. Age Appears to bz old Author - Not mentioned Begins -- fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥ सर्वमंडलसाधनी लिख्यते। कारयेत्सर्वतोभद्रं वेदिकोपरि सुंदरं। तिर्यगूध्वगता रेखाः कुर्यादेकोनविंशतिः।। खंडेदुस्निपदा कोणे शृंखला पंचकोष्टकाः। एकादशपदा वल्लो भद्रं तु नवभिः पदैः ॥ चतुर्विशत्पदा वापी परिधिर्विशतिः पदैः॥
मध्ये षोडशभिः कोठैः पद्ममष्टदलं स्मृतं । etc. fol. 10 इति सर्वतोभद्रमंडलं॥ fol. 2a इति हरिहरमंडलं ॥२॥
fol. 2b इति लतालिंगोद्भवं मंडलं ॥३॥ Ends - fol. 60
इति सूर्यव्रतमंडलं १३॥ प्रागुदीच्या गता रेखा कुर्याश्च सप्तविंशतिः। खंडेंदुत्रिपदा कोणे शृंखला नवभिः पदैः।
वल्लर्येकोनविंशत्या वापी चतुर्विशतिभिः । -30

Page #247

204
Kalpasūtras
भद्रं नवपदैः कार्यमीश्वरवाष्टविंशतिः। पृष्ठं षोडशभिः कार्य परिधिविंशतिः पदैः । मध्ये षोडशभिः कोष्ठैः पद्ममष्टदलं शुभं ।
चतुर्लिंगोद्भवं शैवं मंडलं व्रतसिद्धिदं।। इति चतुर्लिंगोद्भवं मंडलं इति सर्वमंडलसाधनी समाता ॥ शुभमस्तु । श्रीरामः शरणं ममेति परमो मंत्रः॥
मन्त्राक्षताप्रयोग
Mantrākṣatāprayoga
257 No. 702
1886-92 Size – 8 in. by 3.ia in. Extent -8 leaves ; 11 lines to a page; 30 letters to a line. Description-Country paper; Devanagari characters; old in appearan
ce; handwriting small and careless but clear and legible; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; edges worn out; folios numbered in both margins; complete.
Age-Appears to be old Author-Not mentioned
Begins - fol. 10
... इदमग्नेसामचास्ता सैव नाम अगासीद ... नाम सा वा ऋक्सामोपावादन्मिथुनसंभवा ... प्रजात्या इति नेत्यब्रवीत्सामज्यया अन्वातो मम महिमेति ते द्वे शून्वोपावदतां तेन प्रति चन समवदत्तास्तिस्त्रो भूत्वोपावसंस्तस्ति
सृभिसमभवद्यत्तिसृभिः समभवत्तस्मातिसृभिस्तुवंति etc. Ends-fol. 70
अक्रीतोस्य सोमस्यानास्यतेमुष्मिलोके सोम र रक्षेयुर्य देतेभ्यः सोमक्रयणाननुदिशति क्रोतोस्य सोमो भवत्येतेस्यामुष्मिलोके सोम रक्षति । पर्याप्त्या अनंतरायाय सर्वस्तोमोतिरात्र उत्तममहर्भवति सर्वस्याप्त्यै सर्वस्य जित्यै सर्व
मेव तेनामोति सर्व जयति । इति मंत्राक्षता ॥ On fol. 8b we have :
पंचनदान्वयलक्ष्मीनृसिंहभट्टसुतरघुरामस्य पुस्तकमद मंत्राक्षतामं पत्र ।

Page #248

B.Grhya and Other Works
235
महारुद्रपद्धति
Mahārudrapaddhati
159 No. 703
-1880-81 Size -9} in. by 4} in. Extent -19 leaves; 7 lines to a page; 25-28 letters to a line. Description -Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्रा's%3B
old in appearance; handwriting clear legible and uniform; borders ruled in two double black lines; red pigment used for marking; edges slightly worn out and moth-eaten; folios
numbered in right-hand margins; fol. 1 missing; incomplete. Age - Appears to be old Author -- Not mentioned Begins abruptly - fol. 2a
...युक्ता वेदशास्त्रविचक्षणाः ।।
तान्मन्प्रणिपत्याहं रुद्रयज्ञं समारभे ॥६॥ ॐ नमो रुद्राय ।। अथ महारुद्रपद्धति ॥
सुदिने शोभने चंद्रे विष्टयादिदोषवर्जिते ॥ ब्राझे मूहुर्त उत्थाय शुचिः प्राणिनियंम्य च ॥ १ गुरो रुद्राय चरणौ नत्वा नद्यादिकं व्रजेत् ॥
सूत्रोक्तविधिनाशोचपूर्व स्नानं समाचरेत् ॥२॥ etc. Ends - fol. 200
गच्छ त्वं भगवन्नने स्थानमंडपमध्यतः॥ हव्यामादाम देवेभ्यः शीत्रं देहि प्रसीद मे । गच्छ गच्छ सुरश्रेष्ट स्वस्थानं परमेश्वर । यत्र ब्रह्मादयो देवीस्तत्र गच्छ हुताशन ॥ शं नः पंचो नाशांतिः पठेत् । चतुभिश्चर । इत्यग्निविसर्जनं ॥ अथ नियमवृतिः । जपछि ॥ श्लोक ॥ ॥ इति महारुद्रपद्धतिः समाप्तः।।
महारुद्रपद्धति also called रुद्रपद्धति
No. 703A Size-101 in. by 4g in.
Mahārudrapaddhati also called Rudrapaddhati
160 1880-81

Page #249

:236
Kalpasūtras
Extent -93 leaves; 9 lines to a page%3; 30 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appearat
ce; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; edges slightly worn out; folios numbered
in both margins; foll. 8, 77, 79-84, >0-92 missing; incomplete. Age - Samvat 1788 : Saka 1653. Author -Kasi Diksita, son of Sadasiva Diksita Begins — fol. 10
॥श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीमहारुद्राय नमः ।।
॥ अथ महारुद्रपद्धतिरुच्यते ॥ ॥ तत्र यजमानो ज्योतिर्विदुक्तशुभकाले गुरुं भार्गवयोमौंब्यबाल्यवार्धक्यरहिते यथाविहितादिना प्रायश्चित्तं कृत्वा कर्म समारभेत् ।। तक्रकूष्मांडगणहोम कुर्यात् ॥ ततो यजमानः संपादितप्रातःकालाननित्यकर्मक्रियामध्यानसमये पादप्रक्षालनादि देशकालकीर्तिनांतं कृत्वा प्रारिप्सितामुकरुद्रांगस्नानमध्या
न्हिकस्नानं च एकतंत्रनाहं करिष्ये etc. fol. 184 इति रुद्रपद्धती जपारंभदिनकृत्यं समाप्त । Ends - fol. 1046
ततस्तेषां मंत्राशिषो गृहीत्वा तत्सानुनयं विसृज्य ब्राह्मणान्भोजयित्वा दीनानाथांश्चांन्नादिना संतीष्व स्वयं सुहृन्मित्रादियुतो सोत्पाहः संतुष्टं हविष्य मुंजीतेति ॥ ग्रंथाननेकानालोक्य विचार्य सदसञ्चयं । कृतश्रम ... स्तेन विभुः शंकरः प्रीयतां ममः ॥ १ ॥
इति श्रीयाज्ञिकसदाशिवदिक्षितसुतकाशीदिक्षितकृता रूद्रपद्धतिं संपूर्णतामापः ॥ १॥ संवत् १७४८ वर्षे शाके १६ ॥ ५३॥ प्रव० फाल्गुणमासे शुक्लपक्ष प्रतिपदाभौमवासरे लषितं ग॥ भटजआनंदसुतभटनाथ ॥ रेक्यवज्ञाती॥ ॥शुभं भवितु ॥ उमासहितमहारुद्राभवानिशंकराय नमः ।। याशं पुस्तकं ... दोषो न दीयते ॥ १॥ श्री। श्री॥छ ।
महारुद्रपद्धति ।
Mahārudrapaddhati
71 .No. 704
1886-92 Size - 91 in. by 4g in. Extent-88 leaves ; 10 lines to a page; 25 letters to a line. . .

Page #250

B. Grhya and Other Works
-237
Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting upto foll. 1-29, clear, legible and uniform, but from folio 30 onwards it is careless. and sometimes not quite legible; borders of foll. 1-29 ruled in two double black lines, while those of foll. 30 onwards ruled in double black lines; red p!gment used for marking; yellow pigment used for corrections; edges slightly worn out; foll. 40, 50-58, 61 missing; fol. 29 repeated; incomplete.
The work was composed in Samvat 1665.
Age - Appears to be old
Author - Malaji Begins — fol. 16
॥श्रीगणेशाय नमः ॥ अथ शतरुद्रियहोमसंज्ञो जुहोतिरुच्यते । तत्र जंघामा आदिषु तिसृषु परिश्रित्सु अड्यन्वाधानं । तत्र तूष्णीमेव समिद्वयस्य जंघामाच्या प्रक्षेपः कार्यः । ततश्चतुरासनं । etc. fol. 67b इति भट्टश्रीत्यगलात्मजमालजीना विरचितायां जपातोविधि । fol. 80b इति भट्टश्रीश्री त्रिलोचनात्मजमालजीना विरचितायां जपप्रशांतोविधि ।।
fol 88a इति श्री. रुद्रपद्धती बलिदानांतो विधिः ॥ Ends -- fol. 972
एवं श्रीमन्महारुद्धकर्मक्रमनिरूपणं ॥ कृतं साधारणं तेन प्रीयतां परमेश्वरः॥ संवद्विक्रमभूपस्य तर्कचंद्रशतेगते ॥ पंचरागोत्तरेवर्षे कार्तिक्यां च प्रकाश्यके।। उदीच्यज्ञोविप्रेण श्रीत्यगलत्मख्य(7ज सुनना ॥
मालजीना कृता येयं महारुद्रस्य पद्धतिः ॥ छ । श्री। ॥ इति श्रीभट्टत्यगलात्मजमाल जिना विरचितायां रुद्रपद्धतौ समाप्त्यंती. विधिः॥ ॥ शुभं भवतु ॥ संव......
Then there are 5 verses which enumerate various rites. Reference - See No. 444/Vis. I.

Page #251

238
Kalpasūtras
Mahārudrapaddhati
72
महारुद्रपद्धति
No. 705 Size – 8.7 in. by 38 in.
1886-92
Extent - 18+1 leaves; 9 lines to a page; 22 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting somewhat careless but clear, legible and uniform; borders ruled) in double black lines; red pigment used for marking; edges slightly worn out; folios numbered in both margins; there is an extra leaf bearing number 1; complete.
Age — Appears to be old
Author - Śukla Balibhadra Begins — fol. 16
श्रीगणेशाय नमः ॥
अथ महारुद्रानुक्रमः । श्रीनृसीहं नमस्कृत्य विलोक्य विविधागमान् ॥
बलभद्रः प्रतनुते महारुदस्य पद्धति ॥ प्रारंभदिने आचम्य प्राणानायम्य गुरोः रुद्रस्य चरणौ नत्वा महानंदी व्रजेत् ॥ तत्र स्वशाखानुसारेण स्नानसंध्योपस्थानतर्पणानि कुर्यात् ।। ततो देहशुद्धिः प्रायश्चित्तं कुर्यात् ।। etc.
Ends — fol. 18a
एवं स्तुन्वाप्पंये ... ... देवं देवस्य मूर्द्धनि ॥ अभिषेकं ततः कुर्यान्मंत्रैऋग्यदिसंभवैः ॥ १२ । माशिषो भूरि संस्थाप्य पुन्याहं वाचयेरपुनः॥ एवं रुद्र समाराध्य गृहं गत्वाशुभान् द्विजान् । वृद्धा ये वांश्चाभिवाद्य भुंजीत हृष्टमानसः।।
गुरुभिबालवृद्धश्च यथेष्टविचरेततः ।। इति श्रीशुक्लबलिभद्रविरतामाहारुद्रपद्धति स्माप्तः । रा० सोमदत्तात्मरा० मयारामस्येदं पुस्तकं ॥

Page #252

B. Grhya and Other Works
239 Mahārudrapaddhati
महारुद्रपद्धति
73
No. 706
1886-92 Size -12 in. by 45 in. Extent -- 83 leaves; 10 lines to a page; 35–36 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting somewhat careless but clear and legible; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the portion; folios numbered in both margins; edges
slightly worn out; complete. Age — Appears to be old Author-Kasidiksita, son of Sadasivadiksita
Begins --- fol. 16
ॐनमः श्रीगणपतये ॥ ॥ अथ रुद्ररुद्रीमहारुद्रातिरुद्राऽनुष्ठानपद्धति लिख्यते स्कंदपुराणादिम्यः । पराशरवाक्यं
वैशाखे श्रावणे मासे चाश्विने मार्गशीर्षके ॥ माघ फाल्गुनयोर्वापि सिते पक्षे शुभे दिने। रुद्रारंभः प्रकर्त्तव्यः पुत्रपौत्रादिवृद्धये ।। कार्तिके स्वर्णलाभः स्यादिति केचित् ॥ अनध्यायं तिथिं रिक्तां तथष्टी विहाय च । इतरासु च कर्त्तव्यो रुद्रारंभः शुभे दिने । अनध्याये च संध्यायामपराण्हे कथंचन ।
स्त्रियां रजस्वलायर्या च रुद्रारंभो न सिद्धिदः ॥ ४ ॥ भत्रानुष्ठाने त्रैवणिकानामेवाधिकारो न स्त्रिशूदानुपनीतानां तेषां वैदिकमंत्रयुक्तकर्मण्यऽध्ययनाभावेन साक्षाद्वचनाभावेऽनधिकारादिति । तत्र रुद्रः
पंचविधः etc. fol. 150 इति रुद्रपद्धतौ जपारंभादिकृत्यं संपूर्ण ॥ छ ।'
fol 34a इति रुद्रपद्धतौ रुद्रविधानं संपूर्ण ॥ छ ।। Ends -- fol. 836
तत ब्रह्मार्पणं ब्रह्म हविः etc. upto शंकरः प्रीयतां मम || as in No. 160/1880-81 followed by इति श्रीयाशिकसदाशिवदीक्षितसुतकाशिदीक्षतकृता महारुद्रपद्धतिः समाप्ता

Page #253

240.:
Kalpasūtras
महारुद्रपद्धति
Mahārudrapaddhati
444 No. 707
Visrāma (1) Size - 97 in. by 34 in. Extent-104 leaves; 7 lines to a page; 30-35 letters to a line. Description – Thick country paper; Devanāgari characters; old in
appearance; handwriting clear and legible but not uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the colophons etc.; folios numbered in both margins, folios from 60 onwards extremely brittle; edges worn outs
slightly moth-eaten; complete. Age - Samvat 1726 Author - Mālaji, son of Tigalabhatta, suruamed Vedāngarāya Begins - fol. 10
। श्रीगणेशाय नमः ॥ नत्वा विघ्नविनाशनाय च गुरुं विघ्नेशपादांबुजं हृत्पद्मांतरनित्यवर्तिजडतानाशाय विद्याप्रदं। विप्राणामुपकारकाय तिगलाभट्टात्मजो मालनी
नामाहं प्रकरोमि पद्धतिमिमां रुद्रार्चनामंजरीं ॥ etc. fol. 320 इति श्रीत्पगलात्मजेन मालजिना विरचितायां रुद्रपद्धतौ मातृकान्या
सांतो विधिः॥ fol. cob इति ... ... रुद्रमंजर्या जपांतो विधिः॥ fol. 80b इति भट्टश्रीत्रिलोचनात्मजेन वेदांगरायोपनाम्ना मालजिना विरचितायां
रुद्रमंजयां जपप्रशांतो विधिः ।। Ends - fol. 1036
ततो यजमानोंजलिं बधा ब्राह्मणान् प्रार्थयेत् । मया यत्कृतं महारुद्रपूयनादिकं तत् न्यूनातिरिक्तं युष्मद्वचनात् परिपूर्णमस्त्विति । ते च परिपूर्णमस्त्विति ब्रूयुः ॥ ततः सानुनयं ब्राह्मणान्विसृज्य सुहृदादियुतः सोत्साहो भुंजीतेति ।।
इति विद्वन्मुकुटमाणिक्यभट्टश्रीरक्तात्मजभट्टश्रीत्यगलासूनुना मालजिना वेदांगरायोपनाम्ना कृतेयं महारुद्रपद्धतिः ॥ संवत् १७२६ वर्षे मागशरवदि. बुधे ॥ देव ॥ छ । शिवशि ॥ छ । वमाहा ।।

Page #254

B. Gșhya and Other Works
.341 एक्लभात्माराम सुखवल्लभपठनाय ॥ शुभं भवस्तुः॥
यारशं पुस्तकं... ... ... दोषो न विद्यते ॥१॥ References - Mss. - A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum: - i, 44103;
___ii, 1010, 2160.
B-Descriptive Catalogues :-Ulwar Mss. Cat. 1415; ___Extract No. 338.
महाशान्ति
Mahāśānti
209 No. 708
1880-81.. Size -94 in. by 4g in. Extent - 12 leaves; 10 lines to a page; 32 letters to a line. Description-Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; old
and musty in appearance; handwriting clear legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; edges worn out and moth-eaten; leaves brittle;
incomplete. Age - Fairly old Author. - Not mentioned Begins - fol. 10
॥ॐ नमो गणेशाय नमः॥ ॐ महाशातिं प्रवक्ष्यामि यां प्राप्य महतीं श्रियं । ब्राह्मणः क्षत्रियो वापि वैश्यो वा म्युपसर्जति ॥ ब्राह्मणः सर्वकामाप्तिं क्षत्रियः प्रिथिवी जयं। सर्वतस्तु समृद्धि तु वैश्यः समृधिगच्छति ॥ etc.
as in No. 208/1880-81 fol. 7° इति पूर्वाधः ॥ श्रीः ॥छ Ends - fol. 120
अथातोद्भुतमहाशांती दिशो यजते विदिशोयममिदं वरुणं देवेश्वर विष्णुसुर्याचंद्रमसावनिं प्रहान् वायुमश्विनावित्येके मथ मंत्रा माशामिति दिशां विदिग्भ्यः स्वाहेति विदिशां यमो नो गातुमिति यमस्येंद्रमं प्रतरं ... भीतींद्रस्याप्सु ते राजनिति वरुणस्प यो भस्य विश्वजन्मन इति विश्वेश्वरस्योर
-
".31

Page #255

342
Kalpasūtras
विष्णो विक्रमस्येति विष्णो शिवास्ते संधोपाधय इति सूर्याचंद्रमसाब पामनित्यविषा सहिमित्यादयो प्रहाणामुक्कावायवारुधिन इति वायोरश्विना ब्रह्म...
महाशान्ति from अथर्ववेद
No. 709
Size - 8 in. by 4 in.
Extent -- 27 leaves; 9 lines to a page; 20 letters to a line.
Description1- Country paper; Devanagari characters; old in appearance; handwriting careless but clear and legible; borders ruled in double black lines; edges worn out; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; complete.
Age – Śamvat 1685
Author
Begins – fol. 10
Not mentioned
fol. 11 Ends -
- fol.
...
॥ ब्रह्मवेदाय नमः ॥
...
महाशांति प्रवक्ष्यामि यां प्राप्यमह स्त्रीयं ब्राह्मणः क्षत्रियो वापि वैश्यो वाप्युपसज्जेनि ॥ १ ॥ ... ण सर्वकामाप्ति क्षत्रियः पृथिवीजयं ॥ सर्वतस्तु समृ तु वैश्यः समधिगच्छति ॥ २ ॥ दिव्यं वा पार्थिवं वार्थांतरिक्ष थापि वा ॥ महाशांतिः शमयत्यन्यद्वाभयमुच्छितं ॥ ३ ॥
Mahāśānti from Atharvaveda
...
हं ततोधिकं ॥ प्रा कोह
...रोग्यमरथं पुत्रांश्चानमित्रं तथैव च ॥
सौभाग्यं च सम... च महाशांतिः प्रयच्छति ॥ ४ ॥ etc.
इति पूर्वमहाशांतिः समाप्तः ॥
27b
ब्राह्मणो दश गा दद्यादन सीराधिकं ततो वैश्यः स्त राजा दद्याद्वरं ग्रामं समूहो
राज ... स्तथा ॥
parai दक्षिणां दद्यात्सकलं फलमश्रुते सकलं फलमश्रुत इति ॥ ५ ॥
....
208
1880-81
४ ॥

Page #256

B. Grhya and Other Works
343
इति redवेदे शांतिकल्पः समाप्तः । संवत् १६८५ वर्षे पौषवदि ५ लिखितं ॥ ... • मधीयासुतरा० रघुनाथसुतरा० त्रिविक्रममा ... पठनार्थं स्वहस्तेन लिखितं ॥
मूल्याध्याय परिशिष्ट
No. 710
Size - 13 in. by Shin
Extent — 4 leaves; 15 lines to a page; 40 letters to a line.
Description
Age-Does not appear to be old
Begins
Modern country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting clear, legible and uniform f white chalk occasionally used for corrections; folios numbered in right-hand margins; complete.
Author – Katyāyana
Subject -"Substitution of money according to the ability of the donor for the gift of animals and other property in case of want of these articles (cc. II. 1078 ).
--
fol. 16
Mūlyādhyāyaparisista
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
अथ मूल्याध्यायपरिशिष्टं
43
1892-95
द्वात्रिंशत्पणका गावश्चतुः कार्षापणो वरः वृषे षट्कार्षीपणका अष्टावनुहि स्मृताः दशकार्षापणो धेनोरक्वे पंचदशैव तु हिरण्ये कार्षापणका पणा नव तथाधिकाः
काषापणा छाच्छौंप द्वादशाविके वृषल्यामथ पंचाशन्मूल्यं कार्षापणा स्मृताः निष्क पंचमादेवस्या द्वजे पंचशतानि तु पंचकार्षापणा प्रोक्ता दोलायां षट् रष्ये तथा गृहेष्टौ कार्षीपणकास्ताने कार्षापणः स्मृतः (?) ताम्रकर्षे च पण इति मूल्यप्रकल्पना अधिकं कल्पयेन्मूल्यं न्यूनं विक्कानुसारतः इति मूल्याध्यायः etc.

Page #257

344
Kalpasūtras
Ends - fol. 4a
भय गृहमूल्यमाह गृहेष्टौ कार्षापणका इति गृहे अष्टौ कार्षापणा मूल्यं भवति अत्रानहुः क्रमेण बोध्यं अथ पणलक्षणमाह ताम्रकर्षे स्मृतस्तानं इति स्मृता इति कर्षति तानेणा वो इत्यर्थः अभ्यासो प्रथसमाप्तिसूचिकः इति
कात्यायनमूल्याध्यायः लीपिकृतंनिदेन स्वस्थ प्र. References - Mss. - A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :-..
i,465a; ii, 107b; iii, 1004.
मूल्याध्यायविवरण
Mūlyādhyāyavivaraņā
302 No. 711
1884-87 Size --10% in. by 41 in. Éxtent - 6 leaves; 10 lines to a page; 40 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear and legible; yellow pigment used for corrections complete.
Same as No. 292/1887-91. Age - Does not appear to be very old. Author-Gopala Begins — fol. 1a
॥ श्रीगणेशाय नमः॥
श्रीगोपालं गोपगोपीपरीतं etc. as in No. 292/1887-91 Ends — fol. 60
अथ पणलक्षणमाह । तानकर्षेपणः स्मृतस्ताम्रकपणः स्मृत इति । कर्षमात्रताळेपणो बोध्य इत्यर्थः । अभ्यासो ग्रंथसमाप्तिसूचकः ।।
इति कात्यायनकृते मूल्याध्याये गोपालकृतं विवरणं समाप्तम् ॥ श्रीदक्षिणकेदारार्पणमस्तु ।
मूल्याध्यायविवरण
No. 712 Size - 10} in. by 4g in.
Mūlyādhyāyavivarana
292 1887-91

Page #258

B. Grhya and Other Works
Extent - 3 leaves; 15 lines to a page; 40 letters to a line. Description
1
Age Does not appear to be very old
Author Gopāla
Begins
Country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting small but clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the portion; yellow pigment used for corrections; edges slightly worn out and torn; folios numbered in righthand margins; complete.
-
Ends -
—
—
-
- fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
श्रीगोपालं गोपवीतं नत्वा सम्यक् श्रीगुरून् जीवदेवान् ॥
मूल्याध्याये भाष्यमेतद्विधत्ते गोपालः श्रीयाशिकानां हितार्थं ॥ १ ॥ तत्राचार्या अभ्यर्हितत्वात्सर्वयाग प्रदेपत्वाच्च गोमूल्यमेव वदंति ॥ इात्रिशत्पणिका गाव इति ॥ etc.
• fol. 36
345
_ अथ गृहमूल्यमाह ॥ गृहेष्टौ कार्षापणाका इति ॥ गृहेष्टौ कार्षापणा मूल्य भवति ॥ अत्राद्वक्रमेण बोध्यं ॥ अथ पणलक्षणमाह ॥ ताम्रकर्षेपण स्मृतताम्रकर्षेण स्मृत इति ॥ कर्षमात्रे ताम्रपणो बोध्य इत्यर्थः ॥ अभ्यासो ग्रंथसमाप्तिसूचकः ॥ इति कात्यायनकृते मूल्याध्याये परिशिष्टे गोपालजीकृतं विवरणं समाप्तम् ॥ लिखितमिदं द्विवेदी जीवनरामेण ॥ श्रीरस्तु ॥ Reference - Mss. -A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum : - i, 916. B-Descriptive Catalogues:- R. Mitra, Notices, 1796.
मूल्याध्याय विवरण
No. 713
Mulyadhyāyavivaraṇa
407
1899-1915
Size
88 in by 4g in.
Extent – 9 leaves; 10 lines to a page; 28-30 letters to a line.
Description-Country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; folios numbered in both margins; slightly moth-eaten ; complete.

Page #259

346
Kalpasūtras
Age. -Does not appear to be very old Author - Kamadeva Diksita Subject - A Commentary on the Mülyādhyāya of Kātyāyana Begins — fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ प्रणम्य विघ्ननाशं हि मुनि कात्यायनं मुनिः। दीक्षितान्वासुदेवांश्च गुरूनस्वा सरस्वती ।। हितार्थ याज्ञिकानां च मूल्याध्यायस्य कांक्षितं ॥
अकृतत्वा सुरावाथैाख्यानं क्रियते मया ।। २॥ etc. Ends - fol. 9a
भत्र पूर्णपात्रो दक्षिणा । तथा च श्रीषुकं धनुर्दक्षिणा दंडो वेस्यादौ प्रस्याम्नायस्यानुक्तस्वात्कर्मणश्चावश्यक-वायथाशक्ति तत्तन्मूल्यमेव देयं । न द्रव्यांतर. प्रतिनिधिः । अभावेन्यत्र मूल्यदानस्यैव दृष्टत्वात् । तथा च शांतिरत्ने ।
उक्ता लामे ततो दद्यादाचार्य ब्रह्मऋविजां।
तत्तन्मूल्यं प्रदातव्यं शक्त्या वाथ प्रदापयेदिति ।। इति कामदेवदीक्षितकृतं मूल्याध्यायविवरणं समातं ॥ श्रीः॥
मेरुत्रयोदशीव्याख्यान
Merutrayodasivyākhyāna No.714
70(3)
1899-1915 Size - 81 in. by 4. in. Extent-230 to 290 leaves; 14 lines to apage: 30 letters to a line. Description - Modern country paper; Devanāgari characters; not very
old in appearance%3; handwriting clear, legible and uniforms borders ruled in triple red lines and edges in single; red pig
ment used for marking; complete. Age + Sadevat 1903 Author-Ksamakalyana
Camposed in 1860 (Samvat?) Begins - fol. 23b
॥ अथ मेस्त्रयोदशीव्याख्यान लिष्यते ॥
मारुदेवं जिनं नस्वा स्मृत्वा सदुइमारतीम् मेस्त्रयोदशीपत्रव्याख्यानं लिख्यते मया १etc.

Page #260

Ends -
fol. 29b
Size -
मैत्रायणीयगृह्यसूत्र
No. 715
B. Grhya and Other Works
संबद्वयोमरसाष्टेंदुमिते फाल्गुनमासके असितैकादशीतियां बीकानेराख्यसत्पुरे १ व्याख्यानं प्राक्तनं वीक्ष्य निबद्धं लोकभाषया मलेखि संस्कृतीकृत्य क्षमाकल्याणपाठकैः २ संविग्नचाचमाचार्यपटूस्थानां सुधीमताम् श्रीयुक्तामृतधर्माणां शिष्यैरामोदतस्त्वदः ३ त्रिभिर्विशेषकम् इति श्रीमेरुत्रयोदशीव्याख्यानम् ॥ १ ॥
इति संपूर्णम् ॥ लिषतुं । मुं रूपराजेन । श्रीषंभायते चतुर्मासक स्थितो अस्ति । श्रीमविचलगच्छे संवत् १९०३ मति । आसोजसुदि चतुर्थी रात्रो संपूरणा कृता इदं ॥ श्री ॥
347
-
Maitrayaniyagrhyasūtra
20
1879-80
- 9th in by 42 in.
Extent - 12 leaves; 12 lines to a page; 40 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; with पृष्ठमात्रा ; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in two double black lines with a thick red line between them; red pigment used for m rking; yellow pigment used for correc tions; edges extremely worn out; some of the folios pasted with paper slips; complete. The Ms. contains Purusa first only, dealing with the thread ceremony.
Age. — Samvat 1623
Author Not mentioned
Begins
fol. 10
॥ ॐ उपनयनप्रभृतिव्रतचारीस्यान्भार्गवासाः संहितकेशो भैक्षा वार्यवृत्तिः सशल्कदंडः सप्तमुंजां मेखलां धारयेदाचार्यस्या प्रतीकूलः सर्वकारी यदेनमुपेयादस्मै दद्यात् बहूनां येन संयुक्तो नास्य श... माविशेषमवस्त्रेवरथमारोनानृतवदेन्नमु ... तां खीं प्रेक्षेत न विहारार्थों जल्पेन रुच्यर्थकिंचन धारीत सर्वाणि सं" सत्संकानि स्त्रीभ्यो वर्जयेन मुधुमासे प्राश्नीयात् । etc.

Page #261

348
Ends - fol. 120
मैत्रायणीयगृह्यसूत्र
No. 716
-
ननुवाकान् उवाचयेत् ॥
शाददद्भिरितेव रहस्यमध्येष्यमाणः प्रवर्ग्यमा देशे यथा पुस्ताद्वयाख्यातमादितः । पंचविंशत्यनुवाकाननुवाचये त्रैविद्यकमुपनयमेव्याख्यातमादितस्त्रोननुवाकाननुवाचयेत् । व्याख्यातानि व्रतानि । व्याख्यातानि व्रतानि । उदुत्तमं वरुणपाशमिति मेखलान्मुचति ॥ २३ ॥
॥ इति द्वाविंशतिखंडः । इति मैत्रायणीये गृह्ये प्रथम पुरुषः समाप्तः ॥ ॥ श्रीः ॥ ॥ ॐ शुभं भवतु ।। कल्याणमस्तु लेषकपाठकयोः ॥ छ ॥ ॥ श्री ॥
Age
Kalpasūtras
स्वस्ति श्रीसंवत् १६२३ विंशाधिकशततमे वर्षे चैत्रमासे कृष्णपक्षे वसंतऋतौ सोमवासरे त्रयोदशीदिन अधेह श्रीभणद्दिल्लपुरपत्तने वास्तम्यचातुर्विधमोतीय यद्वेदीगोराक्ष सुतमाद्दावततसुतना हानउनाम्नेन भयं गृह्यपुरुष लषितं । स्वपुत्र गोपालपठनार्थ ॥
, - Samvat 1831
...
Size
103 in. by 4g in.
Extent - 15 leaves; 9 lines to a page; 28 letters to a line. Description 1 – Thick country paper; Devanāgari characters; not very old in appearance; handwriting bold, clear and legible but not quite uniform; borders ruled in double black lines; and edges in single; red pigment used for colophons; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; edges of the first two folios slightly worn out; foll. 2, 5, 7, 8, 16 missing; while fol. 3 repeated; incomplete. The Ms. con tains first Puruşa only.
Same as No. 20 / 1879-80
Author Not mentioned
Begins. - fol. 16
Maitrayaniyagrhyasūtra
94
1880-81
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
ॐ अष्टावक्रेभ्यो नमः ॥ अथ गृह्य लिख्यते ॥

Page #262

B. Grhya and Other Works
॥ ॐ उपनयनप्रभृतिव्रतचारी स्थान्मार्गवासास्संहतके शोभेक्षाचार्गवृतिः etc. as in No. 20 / 1879-80.
fol. 4a इति मैत्रायणीशाखायां गृह्य तृतीयः खंडः ॥
Ends – fol. (?)
Age -
Author
Begins
मैत्रायणीयगृह्यसूत्र
No. 717
Size - 10 in by 42 in.
Extent – 18 leaves; 10 lines to a page; 32 letters to a line.
Description – Country paper; Devanāgari characters with पृष्ठमात्राs; not very old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; folios _numbered in both margins; complete. The Ms. contains first purusa only.
Same as No. 20 / 1879-80.
शाददद्भिरिति etc. upto मेखलामुन्मुंचति २४ as in No. 20 / 1879-80 followed by इति मैत्रायणीये गृह्यसूत्रे प्रथमः पुरुषः संपूर्णः ॥ संवत् १८३१ वरषे पैषशुदि १३ वाराः सने ३ रवौ ॥ शुभं भवतु ॥ वेणी तु कल्याणं भूयात् ॥ Then after the 3 concluding stanzas of the Rgveda we have
Samvat 1824
-
कीर्तिस्ते जातजात्रेव चतुरंभोधिमजुक्रवा आलपापमहीपाळगतामारीः ॥ श्री श्री ॥ श्री ॥
जानीः लक्ष्मीरामतः वजरामः पठनारथं गरंथ करावे के
-
-32
249
Not mentioned
fol. 16
Maitrāyaṇiyagrhyasūtra
95
1880-81
श्रीगणेशाय नमः ॥ ॐ गुरुभ्यो नमः ॥
॥ अथ मैत्रिशाखोकगृझ लिख्यते ॥
।। ॐ उपनयनप्रभृतिव्रतचारीस्यान् । etc. as in No. 20/1879-80,

Page #263

$250
Ends - fol. 186
शार्ददद्भिरिति etc. upto मेखलामनुर्मुचयति ॥ २३ ॥ as in No. 20/ 1879-80 followed by एके खंड समात्तिं वदंति च भ्रष्टावक्रादि आचार्यः यो विशतिखंडैः प्रथमः पुरुषः समाप्तः ॥ ॥ श्रीरस्तु ॥ संवत् १८२४ । वर्षे अश्वमासे शुकपक्षे द्वितीयायां तिथौ गुरुवासरे । मौढज्ञातियः शु० । श्री ५ विशरामात्मज । कृष्णजीसु । विवेश्वरात्मज दयालजी लिखितं ग ॥ पुत्रपौत्रादिक पठनार्थं ॥
Kalpasūtras
यादृशं पुस्तकं दृष्ट्वा तादृशं लिखितं मया । यदि शुद्धमशुद्ध वा मम दोशो न दीयते ॥ १ ॥ कल्याणमस्तु
On fol. 1a — श्रीगणेशाय नमः ॥
-
मैत्रायणीयगृह्यसूत्र
No. 718
Size 10g in. by 41⁄2 in.
Extent - 16 leaves; 10 lines to a page; 24 letters to a line.
Description — Thick country paper; Devanāgari characters; not very old in appearance; handwriting clear, legible and uniform ; borders ruled in double red lines; red pigment used for marking; edges slightly worn out and moth-eaten ; folios numbered in both margins; the Ms. contains 'द्वितीय पुरुष ' only Age - Samvat 1828
Author
Not mentioned
Subject
धुपं दहती पापानि दिपं मृत्युनाशनं चंदनेन विना सौख्यं नैवेद्यं परमं पदं ॥ १ ॥ पादौ पानसमायुक्तं यत्तोयं पिबते द्विज सुरापानेन ततुल्यं मित्येवं मनुरब्रवी ॥ १ ॥
Begins – fol 10
-
Maitrāyaṇiyagṛhyasōtra
Grhyasūtra according to the Maitrayani school.
96
1880-81
श्रीगणेशाय नमः ॥ ॐ नमो यजुर्वेदाय ॥
ॐ अष्टावक्रेभ्यो नमः ॥ अथ मैत्राणिशाखोकगृह्यसूत्र द्वितियपूरुष लिख्यते ॥

Page #264

B. Grhya and Other Works
251
औद्वाह्निकं प्रेत पिताशालाग्निं कुर्वीताऽन्यत्र ततः प्रेते पितरि यज्वलय-"" तोनिं जागरयेयुः पर्व्वणि ज्योत्स्ने पुण्ये नक्षत्रेऽन्यत्र नवम्यां स्नातः शुचिर इतवासाः शुक्लवाससा वाग्यतावर णिपाणीजाप्रतोवकाशेक्षतान् यवान् पिष्टवा मंथमा यौनालंब के शालाकया बहुलं ।। हिरण्यपाणि ९ सवितारं वायुमिंद्र प्रजापति विश्वां देवानंगिरसो हवामह अमुं क्रव्याद शमयंत्वग्निमिति मथेनाविचिति ॥ etc.
Ends – fol. 15b
हेतिः पक्षिणीनदभात्वस्मानाष्ट्रयां पदं कृणुते अनिधने । राम्रोगोभ्य पुरुषेभ्यश्चास्तु मानोहि सोदिह देवाः कपोतः ॥ ३ ॥
-
यदुलूको वदंति मोघमेतद्यत्कपोतः पदमनौ कृणोतु ॥ यस्य दूतः प्रहित एतत्तस्मै यमाय नमो अस्तु मृत्यवे ॥ ४ ॥
ह्यस्य द्वितीयः पुरुषाख्यो भागः समाप्तं श्रीरस्तु संवत् १८२८ प्रथम आषाढ कृष्ण ८ म्यगुदिने लिषितंमीदं पुस्तकं ॥
यादृशं पुस्तकं दृष्ट्वा तादृशं लिषितं मया ॥ जामिलषिरामसुतये रामपठनारभ्य ॥ छ ॥
श्रीश हजि सत्पछे
References — Mss. - A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :- ii, 108b. B-Descriptive Catalogues :- The present work
......
appears to be the sane as No. 456 described in the Calcutta Sanskrit College Catalogue Vol. I. p. 293.
मैत्रायणीयगृह्यसूत्र पद्धति
No. 719
Size
9 in. by 3 in.
Extent - 47 leaves; 15 lines to a page; 40-42 letters to a line,
Maitrāyaṇiyagrhyasūtra paddhati
21
1879-80
-
Description – Country paper; Devanāgari characters with पृष्ठमात्राs; very old in appearance; handwriting small but clear, legible and uniform; borders ruled in single black lines; edges extrremely worn out; folios numbered in right-hand margins; fol. 1 missing; red pigment used for marking; incomplete.

Page #265

252
Age-Fairly old
Autuor -Not mentioned
Begins abruptly
- fol. 24
एकादशमं कंठे ॥ ” ॐ इदं विष्णु रे ॥ द्वादशं बाहौ । १२ ॐ इदं विष्णु रे ॥ त्रयोदशं दक्षिणे बाहू । १३ ॐ इदं विष्णु रे ।। चतुर्दशं मुखे ।१४ etc.
-
Ends fol. 48b
ॐ यथेयं पृथिवी मधुतानां गर्भमादधे । ... वं स्वं गर्भमाधेहि दशमे मासि सूतये स्वाहा ।२ उपस्तार्यादि पूर्ववत् ॥ ॐ विष्णोः श्रेष्ठेणास्यां योगवीन्यां । पुमांसं पुत्रमाधेहि दशमे मासि सूतवे स्वाहा । ३ भाकजाय ० १३ सिष्टकृतादि ि ॥ समिव । उपस्थानं । दक्षिणाकमांग बर्हिप्रहारवामदेव्यं शुभं भवतु ॥छ॥ लघु । जनार्जन । पठनार्थ लिखितं ॥
...
रामपद्धति
No. 720
Size 8 in. by 4 in.
-
Kalpasūtras
-
Extent – 20 leaves; 7 lines to a page; 18-20 letters to a line.
Description Country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting careless but bold, clear, and legible; borders and edges ruled in double red lines; red pigment used for marking certain portions of the text; yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins; complete.
Age Does not appear to be very old
-
Author Rāmānuja
Begins - fol. 1b
Rāmapaddhati
60
A/1883-84
॥ ॐ श्रीरामाय नमः ॥ श्रीगुरुचरणकमलेभ्यो नमः ॥
ओं गुरुर्ब्रह्मा गुरुर्विष्णु गुरु साक्षात्महेश्वरः
गुरुर्देव परं ब्रह्म तस्मै श्रीगुरवे नमः etc.
as in No. 1143 / 1886-92

Page #266

B. Grhya and Other Works
253
Ends - fol. 200
ॐ भाद्य ब्राह्मणे द्वितीयमहराद्धे श्रीश्वेतवाराहकल्पे कलौयुगे जंबूदीपे भरथखंडे ॥ आर्यावर्तों वैवस्वत मन्वंतरे अमुकमासे अमुकपसे भमुकवासरे। अमुकक्षेत्रे भमुकतीथें श्रीरामाप्रीत्यर्थे स्नानमहं करिष्य ॥ जद अक्षरपदमिदं मात्राहीनं दजो भवेत ॥ तत्सर्व क्षेमतां देव परसिचध्य पुरुषोत्तमः ॥१॥
इति श्रीरामानुजविरचीतं वेदोक्तं रामपद्धत संपूर्ण ॥ श्रीरामजी Reference - See No. 1143/1886-92
रामपद्धति
Rāmapaddhati
280 No. 721
1886-92 Size - 4 in. by 3} in. Extent - 43 leaves; 8 lines to a page; 15 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting small but clear, legible and uniform, borders ruled in double black lines; folios numbered in righthand margins; red pigment used occasionally; edges slightly
worn out; complete. Age — Appears to be old Author - Not mentioned Begins — fol. 10
श्रीगणेशाय नमः श्रीरामाय नमः अथ साधको ब्राह्म मुहूर्ते उत्थाय रात्रिवासस्स्यक्तावासोंऽतरं परिभाष स्वशिरसि गुरुं ध्यायेत् यथा
सहस्रदलपंकजे तुहिनरश्मिविबोदरे स्तुताक्षरकयादिभिः प्रसृमरे हलक्ष्मांतरे : वराभयकर गुरुं हदि सुगंधिमात्मांबरं
भजे शिशिरभासुरं तरुणरक्तशक्त्याकुलम् १ etc.. ....... Ends - fol. 436
. यथा पूर्वोक्तऋष्यादि म्यासादिकं विधाय संस्कृतमालामादायाष्टोत्तरशतं प्रजन्य माला शिरसि संस्थाप्य गुह्येतिमूलं चोच्चार्य देवदक्षिणकरे समर्थ

Page #267

254
Kaipasutras
शिरःस्थमालामादाय तो निधाय ॐ माले पाले महापाले सर्वशक्तिवरूपिणि।। चतुर्वर्गस्त्वविन्यस्तस्तस्मान्मे वरदा भव ।।
इति श्रीरामपद्धति समाप्तम् ।।
रामपद्धतिः
Rāmapaddhati
1143 No. 722
1886-92 Size - 81in. by 3* in. Extent.-- 15 leaves; 7 lines to a page ; 26 letters to a line. Description-Modern paper; Devanagari characters; new in appears
ance%3; handwriting bold clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; red ink used for dandas and topical
headings; folios numbered in both margins; complete. Age - Modern Author – Rāmānuja Begina ---fol.10
श्रीमते रामानुजाय नमः ॥ श्रीरामाय नमः ।।
ॐ गुरुर्ब्रह्मा गुरुर्विष्णुर्गुरुर्देव महेश्वरं ।। गुरुरेव परब्रह्म तस्मै श्रीगुरवे नमः॥ अज्ञानतिमिरांधस्य ज्ञानांजनसलाकया।
चक्षुरुषमीलितं येन तस्मै श्रीगुरवे नमः etc. Ends - fol. 15a
ऊर्द्धपुड़ ऋणु सौम्यं ललाटपरियंत 'शुभं ॥ चांजलोपि विशुद्धात्मा जयेनात्र संशयः ।। सर्प दृष्टवा यथालोके दुर्दुरोभत्रकोपतः॥
इति उईघुडं कृतं तद्वस्वंपते यमकिंकरः ॥ इति श्रीरामानुजकृतं वेदउक्त श्रीरामपद्धति संपूर्ण ॥ शुभमस्तु । भी ।
श्री॥ श्री॥ श्री। References -Mss.. -A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum:-i,5160%
ii, 12143; 2216; iii, 110a. B -Descriptive Catalogues :-Oxford Cat. No. 733.

Page #268

रामपद्धति
No. 723
1. Size - 622 in by 4g in.
: Extent — 27 leaves; 7 lines to a page; 20 letters to a line.
Description
1
B. Grhya and Other Works
Age - Author - Rāmānuja
• Begins abruptly - fol. 24
• Ends - fol. 280
Country paper; Devanagari characters; old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; folios numbered in right-hand margins; right-hand edges slightly worn out; foll. 1 and 24 missing while fol. 21 repeated; incomplete. Appears to be old
Size -
रुद्रजपविधान
No. 724
....... नमः ४
यस्य स्मरणमात्रेण ज्ञानमुत्पद्यते स्वयं
स एव सर्वसंपति तस्मै श्रीगुरवे नमः ५
अथ गुरु...नं सिष्य सिरसि शुक्लोज्ये द्विनेत्रं द्विभुजं गुरुं किरी... उलबनमालाज्ञानमुद्रोपसोभितं ६ कर्मणा... सा वाचा सदा भाराधयेद्गुरुं ७ etc.
उर्द्धपुटं ऋजुसौम्यं ललाटपरयंतं शु... चांडालोपि विसुधारमा प्रजपेनात्र संसयः सर्प दृष्टवा यथा लोके दर्द भयकंपिता ऊद्धं पुंकितं तद्वत् कंपते य किंकराः
Reference - See No. 1143 / 1886-92
255
Ramapaddhati
447
1891-95
इति श्रीरामानुजकत्वा रामपद्धति वेदोक्तसमाप्तं संपूर्ण श्रीरामकृष्णाय नमः श्री श्री श्री
श्रीगोपालदासजी रामपद्धति लिपि वा कौदई पाठनि
102 in. by!42 in.
Rudrajapavidhāna
158 A/1882-83

Page #269

256
Kalpasūtras
Extent - 16 leaves; 10 lines to a page; 32 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear
ance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in triple red lines, and edges in single; red pigment used for marking; first seven folios extremely torn and moth-eaten; folios numbered in both margins; complete.
Age - Samvat 1830 Author - Not mentioned Begins - fol. 10
॥ॐ नमः शिवाय ॥ श्रीगणेशाय नमः॥ अथ मैत्रायणीशाखायां रु ... अथातो रुद्रविधानकल्पं व्याख्यास्यामः॥ उत्तरतो ग्रामस्य पुस्ताद्वाशुचौ देश ... हवागा ... स्थंदिलं कृत्वा ।। मलापकर्षण स्नानें ॥ भाचमनं प्राणायामं । शिखाबंधनं ॥ त्र्यंबकमंत्रेण ... धारणं ॥ etc.
fol. 70 इति पंचवक्तरपूजा ॥ Ends-fol. 16a
पृथीवीशांतिः सौषधीभिः शांतिरतरिक्ष शांतिस्तद्वायु शांतिधौंशांतिः सावृषयाशांतिरापः शांतिरंतरिक्ष शांतिः रोषधयः शांतिवनस्पतय शांतिर्विश्वेदेवाः शांतिब्रह्मशांति ब्राह्मणां शांति शांतिः सर्वशांति स्त्वयाह ईशात्या सर्व शांत्या मह्यं द्विपदे चतुःष्पदे च शांतिं करोमि शांतिबभूव शांतिरसि शांति! अस्त्वभयं नो अस्तु ॥ इति रुद्रजपविधानं समाप्तं ॥
श्रीरस्तु। लेषकपाठकयोर्कल्याणं ब्रूयात् । संवत् १८०३० वर्षे मास भाश्वन मासे शुक्लपक्षे४ भौमवासरे। लषितं उज्ञामोहनराम वेणीरामजी ॥ श्रीरस्तु । श्रीकल्याणमस्तु । शुभं भवतु ॥ श्री ॥ श्री॥ श्री। ममदाबाद धनारसुतारनिपोलमवृरा इपा ज्ञातिढं मो शुक्ल श्री ५ पितंबरसुत तुलजारामसुत प्रणनाथपठनारर्थे सुभवतु ॥ श्रीरस्तु। छे॥श्री॥॥श्री॥
रुद्रजापविनियोग
Rudrajāpaviniyoga
181 No. 725
1880-81 Size -84 in. by 41 in. Extent-5 leaves; 8 lines to a page%3; 25 letters to a line

Page #270

B. Grhya and Other Works
257
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; red pigment used for marking; folios numbered in both margins;
complete. Age- Samvat 1907
Author - Not mentioned Begins — fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः॥ ऋषिभिरुपलक्षितं वाक्यं ऋषयश्छंदोभिरुपलक्षिता देवता मंत्रवर्णारग्यजुषयोर्विनियोगतश्च विज्ञेयाः सर्वमेतछंदो दैवतमार्ष च विज्ञाय यत्किंचिजपहो
मादि करोति तस्य फलमश्नुते etc. Ends - fol. 5a
ऋचं वाचं पंचाध्यायीं दध्यंगाथर्वणो ददर्शाग्निकाश्वमेधिकवर्जमायोध्यायशांत्यर्थो वैश्वदेव भायानि यजू "षि यन्मे बार्हस्पत्या पंक्तिः कयात्वमिन्यनिरुका गायत्रींद्रो विश्वस्य विरद् द्विपदांशंनो अनुष्टुभा वहानि द्विपदा गायत्रीशन इंदानी त्रिष्टुप् गायध्यावत्याशीीः शति यजू पि नमस्ते अनुष्टुभौ तपक्षुपुरउष्टिसौरीं ॥१॥ रुद्रजाप्ये विनियोगः॥ इति रुद्रजापनि अनुक्रमः षांडकां समाप्तः ।। संवत् १९०७ ना पौष वदी ७ ने वार शुक्रेल याज्ञीक् दयासंकर ...... नायजीसु नीरभे संकरपठनार्थ ।।
रुद्रविधान (ऋग्वेदोक्त)
Rudravidhāna (from Rgveda )
185 No. 726
1880-81 Size -7 in. by 4g in. Extent – 8 leaves ; 11 lines to a page; 25 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appear.
ance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; folios
numbered in right-hand margins; complete. Age - Appears to be old
...33

Page #271

258
Kalpasūtras
Author - Not mentioned Begins-fol. 10 .
॥ श्रीगणेशायनमः । ॐ महाराने प्रातरनुवाकायामंत्रितोणाग्री। धोयं धिष्ण्यतिष्टम्प्रपदो जपति भृः प्रपद्ये भुव प्रपद्ये स्वः प्रपद्येभूर्भुवस्वः प्रपये। *प्रपद्ये वाचमन्यं प्रपद्ये। मनो यजुः प्रपद्ये सामप्राणं प्रपद्ये । चक्षुश्रोत्रं प्रपद्ये। नमो देवेभ्यो नमो देवताभ्यो महते देवाय नमो गंधर्वाप्सरोभ्यो नमः सर्मन देव जनेभ्यो नमो भूताय नमो भविष्यत्ते नमः पितृभ्यः प्रतिनमस्कारेभ्योवोपि.
नमो दिशो यथारूपमुपतिष्यते ।१॥ etc. Ends - fol. 80
रुद्रध्यानं ॥ नीलग्रीवं त्रिनेत्रं स्फुटिकमणिनिभं व्याघ्रचर्मोत्तरीयं । पंचास्यं चंद्रचूडं दशभुजसहितं सर्वभूषाभिरामं । मांगे संदधानं कपिलजटामुमा सर्वदिपिम्यं । वालं शूलं ज्वलतंडमरुकुमुदयानाक्षसूत्रं च हस्ते ।।
अमृते नाप्लुतं देवं सुरासुर नमस्तुतं । विश्वेशांशाश्वतं नित्यं सर्वव्यापिनमक्षरं ।। नमस्त्र मूर्य निदिग्वहोभूयादगगनोदरं
चंद्रसूर्याग्निनेत्रस्या विश्वरूपजगत्पते । न्यास समाप्तः एवं ध्यात्वा द्विजः सम्यक् ततो यजमानमारभेत् ॥ श्री। On fol. 10 we have ऋग्वेदोक्त रुद्रविधानं॥
Rudra vidhāna
रुद्रविधान No. 727
188 1880-81
Size -98 in. by 41 in.
Extent -15 leaves%3; 7 lines to a page; 26 letters to a line.
Description -Country paper; Devanagari characters; with पृष्ठमात्राs; old
in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; edges slightly worn out; folios numbered in right
hand margins; complete. Age - Samvat 1720 Author - Not mentioned

Page #272

B. Grhya and Other Works
.259
Begins-fol. 10
॥श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीचंडीनाथजी सत्यछे ।।
संवत १७२० वरषे फालगुलशुद ५ रवौ लषवुभाडुछे ॥ ॐ अथ रुद्र विधाने ऋचानां ऋषि छंददेवता लोख्यते ॥ ॐ अग्निमाले मधुछंदा अग्निर्गायत्री ।।
ॐ भूर्भुवस्वः । मग्निर्माले ऋ । वामदेवोग्निस्त्रिष्टुप् ॐ भूर्भुवस्वः । etc. Ends. - fol. 15a
॥ॐ वसिष्टो रुद्रो जगती ॥ इमा रुद्रायस्थिरधव १॥ सोमा रुद्रा चतुष्कं भरद्वाजः सोमा रुद्रं त्रिष्टुप् ।। सोमा रुद्रा धारयेव १ ॥ वामदेवो रुद्रस्त्रिष्टुप्॥ भावोराजान ऋ१॥ वसिष्टो रुद्रास्त्रिष्टुप् ॥ध्यंबकं यजाम ऋ१ इति रुद्र विधानं समाप्त ॥छ श्री श्री। श्री धोलकीया पंचोली राघवजीसत गोपीनाथेन लषीतमीदं पंडा हरीरामने लषी आपीतं
रुद्रविधान
Rudravidhāna
189 No. 728
1880-81 Size -7 in. by 38 in. Extent - 10 leaves; 8 lines to a page; 17-18 letters to a line.
Description -Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; old
in appearance; handwriting careless but clear and legible; borders carelessly ruled in double black lines; leaves slightly
brittle; folios numbered in right-hand margins; incomplete. Age - Appears to be old Author - Not mentioned Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः ।। ॐ अथातो रुद्रविद्वानं व्याख्यास्यामः स्नानंसर्वोपद्रवनाशनं शंनो देवीरित्यादिषु मंत्रेषु याः क्रियाः प्रतिप्रवणं (भूवः स्वरिति चत्वारिशृंगेति स. शिरस्का गायत्री ।। चत्वारि शृंगा त्यो अस्य पादा द्वे शीर्षे सप्तहस्तासो अस्य ।
त्रिधा बधो वृषभो रोरवीति महो देवो मा आविवेश ॥१॥ etc. Ends. -- fol. 10a
__इति वरुणस्नानं समर्पयामि ॥ वरुणस्नानांते । पयःस्नानं ॥ पयस्वती. रोषधयः पयस्वम्मामकं वचः। अथो पयस्वती नामा। भरेह सहस्रशः॥१॥

Page #273

260
Kalpasūtras
पयस्नानांते वरुणस्नानं ।। वरुणस्नानांते दधिस्नानं ।।
रुद्रविधान (ब्रह्मवेदोक्त)
Rudravidhāna ( Brahmavedokta)
190 1880-81
No. 729
Size -91 in. by 4g in.
Extent-9 leaves; 8 lines to a page%3; 38 letters to a line.
Description -Country paper; Devanagari characters%3; old in appearan
ce; handwriting bold, clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; edges worn out; leaves slightly brittle; folios numbered in right-hand margins; slightly moth-eaten%3B complete.
Age - Appears to be old
Author -Not mentioned
Begins — fol. 16
ॐ नमो अथर्वेदाय ॥ भाचमनं प्राणायामः । न्यमुषु त्रातारमामदैरिति स्वस्त्ययनं । अव्यसश्चेति जपिरवा। एवं मायुरोग्यादि ब्राह्मणानां च मम सकलपापक्षया धमार्थकाममोक्षफलप्राप्त्यर्थ रुद्र... काजपधारूदैकादशजपकर्म प्रारंभनिमित्तं ब्रह्मवेदमूर्तये आचार्य एतद्वःपाद्य । एष अर्थः पादः प्रक्षालनं इदमत्र चंदनं पुष्पं । एवं प्रकारेण ऋग्यजुः सामाथर्वणानां च वरणं । वे...... वाह्यतः यजमानस्य पादप्रक्षालनं।
रुद्रस्थानसमीपे आगत्य । भाचमनं प्राणायामः । मार्जनं मांगल्यमंत्रैः ॥ etc. " Ends - fol. 90
जपादशांशको होमस्तर्पणं तदशांशकः । मार्जनं तद्दशांशेन दशाशाद्विप्रभोजनं । मस्तके हृदि विन्यस्य मुखे छंदः प्रतिष्ठितः। . हृदये देवतान्यस्य जपहोमेष्वयं विधिः। मधुरान्वितं ब्राह्मणभोजयेत् । यथाशक्या दक्षिणां दद्यात्। इति ब्रह्मवेदोक्तं रुद्रविधानं संपूर्णः ॥

Page #274

B.
Grhya and Other Works
261
रुद्राध्याय
Rudrādhyāya (मैत्रायणीयशाखा)
(Maitrāyaniyaśākhā)
. 182 No. 730
1880-81 Size -9t in. by 3g in. Extent - 36 leaves; 5 lines to a page; 16 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appearan
ce; handwriting bold, but careless and somewhat illegible3B borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; folios numbered in both margins; edges slightly worn
out; foll. 1-3, 8, 23, 26 missing; incomplete. Age - Samvat 1780 Author - Not mentioned Begins abruptly - fol. 4a
___ हस्तेरूकारं वामतो न्यसेत् ॥ द्राकारं नाभिमध्ये तु यकारं पादयोस्तथा पादयोसद्योजाताय नमः उरौ वामदेवायन्मः॥ हृदये अघोरायन्मः। मुखे तत्पुरु षायन्मः etc.
Ends - fol. 42a
___ आवाहितमावाहितनमस्कृतनमस्कृतविमर्जितविसर्जितपथं गछपथं गछति ... दिवं गच्छ स्वर्गच्छस्वर्गपछज्योतिर्गच्छज्योतिर्गच्छनमस्ते अस्तु मामा हिर सीः । ईति मैत्रायणीशाखायां रुद्राध्याय लिख्यते शुभंभवतु ॥ शेर ... ग्रामे... ज्ञातिजनीमोहनजीसुतमकनजी लखितं । शुभं भवतु ॥ संवत १७८० वरचे श्रवण शुद ... यहश पुस्तक दृष्टवा तादृशे लक्षितं मय यदि शुद्धमशुद्धं वा मम
दोखो मदियते ॥ श्रीसदाशिवप्रीत्यर्थ ॥ References- Mss.-A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :-i, 5334.
रुद्राध्याय .. (मैत्रायणीयशाखा) '- 'No. 731
Rudrādhyāya... (Maitrāyaniyaśākhā)
54
1884-86
Size -94 in. by48 in..

Page #275

262
Kalpasūtras
Extent
14 leaves; 8 lines to a page; 30 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appearan
ce; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; edges worn out, complete.
-
Age - Samvat 1770
Author Not mentioned
Begins- fol. 16
ॐ नमो यजुर्वेदाय ||
अथातो रुद्रविधानं कल्पं व्याख्यास्यामः ।
उत्तरतो ग्रामस्य पुरस्ताद्वाशुचौ देशे । मलापकर्षणं कृत्वा । आचमनं । प्राणायामः ॥ अद्य तिथौ श्रीसदाशिवप्रीत्यर्थ रुद्रजाप्यमहं करिष्ये । रुद्रस्नानं प्रकुर्वीत नमः शंभवेति स्नाखा असंख्याता सहस्राणीति दशभिर्माजनं ॥ उत्तरयवस्त्रे व परिधायाचम्य रुद्रं न्यसेत् ॥ etc.
Ends - fol. 140
गच्छ त्वं भगवान् पुनरागमनाय पुनर्दर्शनाय सह देव्याय सह वृषाय सह गाय । सह पार्षदाय यथाहूताय नमो नमाय नमः शिवाय नमस्ते अस्तु मा माहि सी: । आवाहितमावाहितनमस्कृत नमस्कृत विसर्जित विसर्जितपथं गच्छ पथं गच्छ दिवं गच्छ स्वर्गच्छ स्वर्गच्छ ज्योतिर्गच्छ ज्योतिर्गच्छ नमस्ते अस्तु मा मा हिंसीः ॥
Size 1
इति मैत्रायणीशाखायां रुद्राध्यायः ॥ संवत् १७७० वर्षे मार्गशीर्ष मासे कृष्णपक्षे ३ रविवासरे लिखितं पाठक शिवनंदन विश्वेश्वरेण ॥ शुभं भवतु ॥
रुद्रानुष्ठानपद्धति
No. 732
Rudrānusthāna paddhati
283
1886-92
8is in. by 43 in.
Extent – 97 leaves; 7 lines to a page; 22 letters to a line. Description-Country paper; Devanagari charaeters; not very old in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; borders ruled in triple red lines; folios numbered in both margins; edges of some folios slightly worn out; complete.

Page #276

B. Gșhya and Other Works
2633:
The work is also called Rudrapaddhati Ale - Samvat 1901 Author - Nārāyaṇasūri; son of Rāmeśvarabhatta Subject - A manual of directions for the performance of rites to
___Rudra. Begins — fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः॥ ॐ नमः शिवाय। ॥ भट्ट रामेश्वरसुतो भट्टनारायणः सुधीः॥ प्रणम्य रामं तनुते रुद्रानुष्ठानपद्धति ॥१॥ तत्र तावद्यद्यप्यनेकासुयजुःशाखासु रुद्रः पव्यते
तथापि तैत्तिरीयशाखानुसारेण रुद्रप्रयोग उच्यते॥ स्मार्तरुद्रप्रयोगस्य बौधायनसूत्रमूलकत्वेन बह्वचादीनां च तत्र बौधायन'
प्राचं बढ़चादिमिरादिति वाक्यानुसारेण बौधायनीयानुष्ठेयत्वादिति । etc. Ends - fol. 960
ततः संपूर्णमस्त्वछिद्रमस्त्विति सर्वे वदेयुः । ततस्तेषां मंत्राशिषो गृहीत्वा तान् सानुनयं विराज्य ब्राह्मणान भोजयित्वा दीनानाथांश्चानादीना संतोषयित्वा स्वयं सुहृन्मित्रादियुतः सोत्साहसंतुष्टोभुजः॥ तदावष्यमेवेति ॥
रामेश्वरभट्टात्मजनारायणसूरिणा काश्यां ।
कर्मठसजनतुष्टयै रुद्रानुष्ठानपद्धती रचिता ॥१॥ ग्रंथाननेकानालोक्य विचार्य सदसच्चयः ॥ समाप्तः॥
प्रवाडी गुलाबशङ्करलालशङ्करस्येदं पुस्तकम् ॥ लिखितमिदं फकीरभाई शर्मणा । संवत् १९०१ माघमासे शुद्धपक्षे १० तीथों भानुवासरे ॥ शुभं भवतु
लेखकपाठयोः । यादृशमिति न्यायान्न मे दोषः। ॐ नमः शिवाय ॥ श्री॥छ। Roferences — Mss. -A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum:- i, 5332;
ii, 1264, 222%3; iii, 1130. B-Descriptive Catalogues :-Ulwar Mss. Cat. No.
104, Extract No. 27, I. O.Cat. No. 1783.
लक्षहोमपद्धति
No. 733 Size - 10F in. by 4, in.
Laksahomapaddhati
73. 1872-73

Page #277

264
Kalpasūtras
Extent -7 leaves; 10 lines to a page; 38-40 letters to a line.
Description -Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; old
and musty in appearance; handwriting uniform but not quite clear, borders ruled in double black lines: folios numbered in the left-hand margins from 118-124 while in the right-hand margins from 1-7; red pigment used for marking the portion;
edges worn out and moth-eaten; complete. Age -- Appears to be fairly old Author -- Not mentioned Subject - On the offering of one hundred thousand oblations to the
fire. Begins -- fol. 10
सिद्धिः । प्रणिपत्य मुश्रेिष्टं वसिष्ठं नारदादयः।
पप्रच्छुर्मुनयः सर्वे लोकानां हितकाम्यया । १ भगवन् लक्षहोमस्य विधानं ब्रूहि नः प्रभो।
कस्मिन्काले कथं प्रोक्तं किमर्थ कैरुपस्करैः । २ वसिष्ट उवाच राष्ट्रोत्पातोपसगांदिव्याधितेतूदयेष्वपि।
शृणुध्वं सर्वशांत्यर्थ विषुवत्ययने ग्रहे । ३ लक्षाहुतिविधानस्य यज्ञस्य सकलां क्रिया।
ऋत्विक्मंडपभूशुद्धिवेदिकाकुंडलक्षणं । ४ etc. Ends - fol. 7b
चैत्रे मासे तु संप्राप्ते कार्तिके वा विशेषतः । प्रारंभः करणीयो वा वत्सरे २ नृप। ज्येष्टे न ज्येष्टयोः कार्य न भार्योः पाणिपीडनं । तयोरन्यतरे ज्येष्टे ज्येष्टोपि न विरुध्यति । दर्श चाब्दिके प्राप्ते कथं कुर्वति याज्ञिकाः। भाब्दिकं प्रथमं कृत्वा ततो दर्श समाचरेत् । १
लक्षहोमविधि (वासिष्ठ)
Laksahomavidhi
(Vasistha)
____160
A/1882-83
No.734 Size - 84 in. by 38 in.

Page #278

B. Grhya and Other Works
Extent - 7 leaves; 7 lines to a page; 24 letters to a line.
Description
Age – Samvat 1620, Śaka 1485
-
Begins
Country paper; Devanāgari characters with पृष्ठमात्राs; old in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform ; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the verse numbers and the colophon; folios numbered in right hand margins; complete.
Same as No. 73 of 1872-73
1
fol. 16
Ends – fol. 7a
oyकारिका No. 735
-
॥ ॐ नमो श्रीगणेशाय ॥ ॐ नमः श्रीविघ्नेश्वराय ॥ प्रणिपत्य मुनिश्रेष्ठं वसिष्ठं नारदादयः । य प्रच्छुर्मुनयः सर्वे लोकानां हितकाम्यया । १ भगवन् लक्षहोमस्य विधानं ब्रूहि नः प्रभो । कस्मिन्काले कथं प्रोक्तं किमर्थकैरूपस्करैः । २ etc.
भायुरारोग्य सिद्धयर्थं शालिनी वारितंदुलै। वृष्ट्यर्थ वेनसेनाथ । जपं वा प्रकीर्त्तिनात् ॥ ५२ त्र्यंबकाय वसुभ्यश्वा । वातायादिक्रमेण च । यो यदर्थं करोत्ये च सोच्य संपद्यते द्विजा ॥ ५३
इति वासिष्ट लक्षहोमविधि समाप्तः । छ ।
265
संवत् १६२० वर्षे शाके १४८५ प्रवर्त्तमाने अधेह संजयपुरीवास्तव्य उमयापालज्ञातीययाज्ञिकश्री कान्हजी सुतगदाधरलषितं । श्रीरस्तु ॥ शुभं भवतु ॥ ळेषकपाठकयोः ॥
- 8 in. by 4g in.
Laghukārikā.
285
1886-92
Size
Extent - 27 leaves; 9 lines to a page; 20 letters to a line.
Description - Thick country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting bold, somewhat careless but
...34

Page #279

266
Kalpasūtras
clear, legible and uniform; red pigment used for marking the verse numbers%3; white chalk used for corrections%3; folios num
bered in both margins; complete. Age - Samvat 1889 Author - Karkācārya
Begins-fol. 10
श्रीगणेशाय नमः॥ श्रीदेवदत्तोप्यविनायकः पुरा माध्यंदिनीयोप्यथ गौरवासीः श्रीविष्णुशर्मा इति तस्य नंदनः स कारिकाकारवयो बभूवः।। पारस्करं नमस्कृत्य येन पारप्रदर्शितं ॥ शाखाधीशयाज्ञवल्क्यं लघुकृते च कारिका ॥२॥
कारो यथ शब्दश्चद्धातेतौ ब्रह्मणः पुरा
कंठं भिस्वा विनिर्यातौ तस्मान्मंगलदावुभौ ॥३॥ Ends - fol. 276
समयादवचः स्तिष्टं त्रिशंन्नाभिमुखं स्वयं ॥ वितसरा सप्तमात्रा च दरमाला प्रकीर्तिता ॥७॥ चतुर्विशतितंतूनां वशिष्ठो वाक्यमब्रवीत् अधिकारी सपत्नीको दंपत्योरुपविष्टयोः।।
जलेशाभिमुखी दद्यात्प्रमुखायः प्रयोगतः ॥२७॥ इति श्रीकर्काचार्यविरचिते लघुकारिकायां यजुर्वेदब्रह्मसूत्र प्रकीश समासः। संवत् १८८९ ज्येष्ट शु १५ ब्रह्मसूत्रे प्रकाश समाप्तः॥
लघुकारिका
Laghukārikā
286 No.736
1886-92 Size -84 in. by 4 in. Extent -14 leaves; 8 lines to a page; 24 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines and edges in single; yellow pigment
used for corrections; folios numbered in both margins; incom.. plete.
.

Page #280

B. Grhya and Other Works
Age- Not very old Author-Karkācārya Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः। श्रीदेवदतोप्यतिनायकः । पुरा माध्यंदिनीयोप्यथगौडवासि ॥ श्रीविष्णुशर्मा इति तस्य नंदनः । स कारिकाकारवरो बभूव ॥ १॥
पारस्करं नमस्कृत्य येन पारं प्रदर्शितः। शाखाधीशं याज्ञवल्क्य लघु व्रते च कारिकां ॥२॥
etc. as in No. 285/1886-92 Ends-fol. 140
न कुर्याद्वैश्वदेवांते कुर्वन् गच्छत्यधोमुखं ॥ स्थालिपाकस्य यद्धोमं अंते दद्यात्प्रजापतिः ॥ अतेरिस्विष्टकतं दद्यास्थालीपाविना तुथः ।। भादौ गणपतिः पूज्यो मतरः स्तदनंतरं ॥१४७ ।।
Laghukārikā
लघुकारिका No. 737
69
1887-91
Size-5 in. by 4 in.
Extent - 31 leaves; 7-8 lines to a pag:; 20-22 letters to a line. . Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear and legible but not uniforñ; yellow pigment used for corrections; folios numberd in right
hand margins; complete. Age - Does not appear to be very old Author - Karkācārya Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः॥ श्रीदेवदत्तोप्यतिनायकः पुरा माध्यंदिनि योप्यथ गौडवासि । श्रीविष्णुशर्मा इति तस्य नंदनः स कारिकाकारपसे बभूव ।। १ ।। etc. as in No. 285/1886-92

Page #281

268
Kalpasūtras
Ends.-fol. 310
समपादं ततस्तिष्टं विशनाभिमुखस्वयः। वितस्त्या सप्तमात्रा च वरमाला प्रकीर्तिता ।। चतुर्विंशतितनूनां वसिष्टो वाक्यमब्रवीत् ।। अधिकारी सपत्नीको दंपत्योपविष्टयोः।
जले शाभिमुखी दद्या प्रामुखाय प्रयोगतः ।। इति श्रीकर्वाचार्यविरचिते लघुकारिकायां यजुर्वेदगृह्यसूत्रका समाप्ताः
संपूर्ण ॥
लघुकारिका
Laghukārikā
183 No. 738
1880-81 Size – 71 in. by 3} in. Extent-22 leaves; 10 lines to a page; 22 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters with quarats; old
in appearance; handwriting somewhat careless but clear and legible; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the verse numbers; edges slightly worn out and
moth-eaten; fol. 1 missing; fol 130 blank; incomplete. Age.-Samvat 1679 Author - Not mentioned Begins abruptly - fol. 2a
...... दुत्तरांधनदस्तथा ॥६ इष्टकाश्च सदा यज्ञे छिद्राकार्या प्रयत्नतः । दशि दिक्पतयो रक्षं । कुवतस्मिश्च मे यथा ॥. तथा रक्षांसनास्यंतु भवेर्यशः सुरक्षितः। छिद्रं वेलुकार्या पूर्व भूमिस्तापं न जायते ॥८
कूर्मपृ?न्ततं कुर्या स्थंडिलं सर्वदा द्विजैः॥९
इति स्थंडिल विधिः । etc. Bads - fol. 224
पीठे चाष्ट(द)लं पनं कृत्वा श्रेष्ठं सिताक्षतैः॥ सदकुंभ सर्वच सरखांमः सपल्लवं ।

Page #282

B. Grhya and Other Works
269
पुष्पचंदनसंयुक्तं पीठस्येशात्ततो न्यसेत् ॥छ॥ ऋत्विग्भिहूंयमानस्तु । जुम्हभिः पतिते बलिः।
स एव वरुणो भागः । तस्या चंजलमाश्रतः ॥ ३०० इति लघुकारिका समाप्तः। Then follow some six verses and after that
इति लघुकारिका समाप्तः ।। ॥ श्रीरस्तु ॥ कल्याणमस्तुः ।।
स्वस्तिश्री संवत् १६७९ वरषे अद्येह वृद्धनागरज्ञातीयजांनी श्रीपोषलीमासुतजांनी श्रीपूजातत्सुतजानि श्रीवासुदेव लघुभ्रातृकालाकेन लिखितमिदं । फाल्गुनमासे कृष्णपक्षे सप्तम्यां तिथो बुधवारेण लिखितः । मंगलमस्तु प्रत्येहुत्तएहबूल... ।।श्रीः ।। श्री।। छ॥ श्री ।। छ।
लघुरुद्रन्यास
Laghurudranyāsa
55 No. 739
1884-86 Size - 94 in. by 4} in. Extent - 5 leaves; 9 lines to a page; 28 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; yellow
pigment used for corrections; complete. Age -Not very old Author. - Not mentioned Begins - fol. 10
॥ॐ नमः ॥ अथातः पंचांगरुद्राणां न्यासपूर्वकं जपहोमार्चनाभिषेकविधि व्याख्यास्यामः । याते रुद्र इति शिखायां । अस्मिन्महत्यर्णव इति शिरसि । सहस्राणीति ललाटे । हसच्छिषदिति भुवोर्मध्ये । त्र्यंबकमिति नेत्रयोः।
नमः सृत्यायेति च कर्णयोः। etc. Ends-fol. 50
अथ वारमतै माशुषमाशास्ते अथैनसंमूर्धेन हिरण्यकलशोदकेन संतत. मुदकधारानभिषिच्यन् पयसा सर्पिषा दधाति मधुना चेक्षुरसेनाम्रारसेन नारिकेलसलिलेन फलपुष्पोद नैव आदौ शंचमेत्येकानुवाकेन नमस्ते रुद्रमन्यव इत्येकादशानुवाकेन प्रतिपूरुषं प्रतिपूरुषं त्वमग्ने त्वमग्ने ॐ नमो भगवते रुद्राय । हरिः ॐ नमस्ते रुद्रमन्यवउ.
-
-

Page #283

270
लघुशान्त्युदकप्रयोग
No. 740
Size 7hin. by 4g in.
Extent - 346 to 41b leaves; 8 lines to a page; 20 letters to a line. Description- Modern paper with water-marks; Devanagari characters; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in triple red lines; red pigment used for marking; complete.
Age-Śaka 1753
-
Author Not mentioned
Begins
fol. 34b
अथ शांत्युदकमुच्यते ।। तत्र यजमानोहतवास ॥ आचम्य प्राणानायम्य शांतये ब्रह्मजज्ञानं जपेत् । दर्भेषु कांस्यपात्रं निधाय तस्मिन्नुदकमासिंचति ॥ etc.
Bnds - fol. 416
Kalpasūtrás
Laghusantyudaka prayoga
492 (11)
1883-84
Pretefa
No. 741
Size --
ॐ पृथिव्यै श्रोत्राय वनस्पतिभ्योमयेधिपतये स्वाहा ॥ १ ॥ ॐ प्राणायांत रिक्षा वयोभ्यो वायवेधिपतये स्वाहा ॥ १ ॥
ॐ दिबे चक्षुषे नक्षत्रेभ्यः सूर्यायाधिपतये स्वाहा ॥१॥
"
इति लघुशांत्युदकं ॥ ततस्तेन शांत्युदकेन पृथिव्यै श्रोत्रायेत्यादित्रिभिर्मत्रैः प्रत्यृचं यजमान आचामयति यज्ञवास्तुच संप्राक्षतीति ॥ ॥ छ ॥ छ ॥
शके १७५३ खरनामसंवत्सरे । उत्तरायणे शशिऋतौ माघे मासे शु पक्षे १५ गुरुवासरे द्वितीयप्रहरे श्रीकृष्णावेणीसंनिधौ समाप्तः हस्ताक्षर शर्माचंद्रात्मज विष्णुभट्टेन लिखीतोयं स्वयं ग्रंथः ॥ श्रीकृष्णाबाई प्रसन्न ||
गच्छ गच्छ सुरश्रेष्ठ स्वस्थाने परमेश्वर ॥
यत्र ब्रह्मादयो देवास्तत्र गच्छ हुताशन ।।
113 in by 4g in.
Extent – 5 leaves; 7 lines to a page; 36 letters to a line.
Vasordhārā 55
1892-95

Page #284

B. Grhya and Other Works
Description-Country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; folios numbered in both margins; red pigment used for marking the portion; left-hand edges slightly worn out; complete.
Age - Does not appear to be very old.
Author Not mentioned
Begins
fol. 6a
-
-
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
॥ अथ प्रक्षालितपाद आचम्य देशकालौ स्मृत्वा कृतस्यामुकरुद्वांगहोमस्य संपूर्णता सिध्यर्थ पूर्णाहुतिहोममहं करिष्ये ॥ इति संकल्प्याज्यांतरमानीय राज्यस्थाल्यां निरूप्याप्रावधिश्रित्यस्तु चंकुशैः संमृज्याज्यमुद्रासोसूयावेक्ष्य... चि चतुगृहीतं द्वादशगृहीतं वाज्यं गृहीत्वा वस्त्रयुतं नालिकेरादिफलं चंदनमाला दियुतं तदुपरि निधाय पूर्णाहुति यजमानान्वारब्ध आचार्यो जुहुयात् ॥ etc.
Ends - fol. 104
अर्थ देवानामसुरो विराजति वसाहित्यावरुणस्य राज्ञः ॥ ततस्य रिब्रह्मणा साशदान उग्रस्य मन्योरुदिमं नसामि ॥१॥ नमस्ते राजन्वरुणास्तु मन्यवे विश्व ह्युग्रनिचिकेषिहग्धं । सहस्रमन्यान्प्रसुवामि साकं शतजीवा तिशरदस्तवायं ॥२॥
यदुवतवानृतं जिन्हुयावृजिनं बहु ॥ राज्ञस्त्वासत्यधर्मणो मुंचामि वरुणादहं ॥३॥
271
मुंचामि त्वा वैश्वानरादर्णवान्महतस्परि ॥ सजातानुग्रेा वद ब्रह्म चापचि कीहिनः ॥४॥ अथात्र समास्त्वा अग्रे पठितत्वं
वास्तुपद्धति
No. 742
Size - 10g in by 6 in.
Extent – 8 leaves ; 14 lines to a page; 30-32 letters to a line. Description - Country paper; Devanagari characters; old in apperance; hardwriting clear, legible and uniform; borders ruled in
Vāstupaddhati
123
1879-80

Page #285

272
Kalpasūtras
double black lines; red pigment used for marking; edges extremely worn out; complete.
Age-Samvat 1772
Author - Not mentioned
Subject - A rite to be performed at the time of entering a newly built
house Begins - fol. 16
॥ श्रीगणेशाय नमः। भथ सग्रहवास्तुशांतिर्लिख्यते ॥ नूतनगृहप्रवेशः। संध्या। देवपूजा। तर्पण। वैश्वेदेव । ततो गणपतिपूजा। वृद्धिश्राद्धं । सोम १ राजानं । अत्रायशास्त्रोकल्य नूतनगृहप्रवेशनाथं सग्रहवास्तुकर्मप्रारंभनिमित्तं ब्रह्माक्षाचार्य ऋत्विजां पादप्रक्षा
लनपूजनपूर्वकं वास्तुदेवतानां पूजनमहं करिष्ये । etc. Ends - fol. 8a
कर्मापवर्गे ब्राह्मणभोजनं । दक्षिणासंकल्पः । अबदानसंकल्पः । ततो भूयसी दक्षिणसंकल्पः । ब्रह्मोत्सर्जनं ॥ वामदेव्यगानं । मुखावलोकनं । भाज्यं ते इति मंत्रेण । पात्रं गुरवे दद्यात् । मांगल्यं आशीर्वादः । भनेविसर्जनं । गच्छ गच्छ सुरश्रेष्ठ॥ ततो पीठदेवतानां विसर्जनं ॥
यांतु देवगणाः सर्वे पूजामादाय कृत्स्नसः । __ ऋद्धिं च विपुलां दत्वा पुनरागमनाय च ॥ श्री ॥ श्री॥ इति वास्तुपद्धतिः समाप्ता॥ शुभमस्तु सर्वजगतः॥ श्री।
यादृशमिति न्यायान मे दोषः। संवत् १७७२ वर्षे श्रावणशुक्लप्रतिपत्तिथी रविवारे लिखितेयं वास्तुपद्धतिः ॥ त्रवाडीदादासुत वाडीकल्याणजिता लिखापिता।
वास्तुपूजनपद्धति
Vāstupūjanapaddhati
56 No.743
1883-84 Size - 11 in. by 4g in. Extent - 29 leaves; 9 lines to a page; 45 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting small but clear, legible and uniform; borders of folios 24-29 cnly ruled in double red lines; folios

Page #286

B. Gịhya and Other Works
273.
numbered in both margins; fol. 25 missing while fol. 27 repeat
ed; complete. Age. - Samvat 1829 Author-Devayajnika Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः अथ वास्तुपूजनपद्धतिलिख्यते प्रथमं गार्हस्थ्यकर्मसाधनभूतं गृह निर्माय कर्तव्य
श्रौतानि स्मातकर्माणि गृहस्थस्य सुखानि च
विनागारं न सिध्यति तस्मारकर्तव्यमेव तत् तद्वास्तुपूजनमावश्यकं तदकरणे भयावह मिति तदुक्तं
अकृत्वा वास्तुपूजां यः प्रविशेनवमंदिरं
कलहोद्वेगवैचित्र्यं हानिस्तस्य पदे पदे
पूर्व वास्तुपूजनं निधाय पश्चाद्गृहप्रवेशः etc. Ends-fol. 290
ब्राह्मणान् भोजयित्वा तत्रैव स्वयं स्वजनदीनां परिवृतो भुंजीत तथा चोक्तज्योतिःशास्त्रे
ततो नृपो विप्रसुहृत्पुरोधसः शिल्लिज्ञभूगोलविदश्च लिंगिनः धनैश्च रस्नैः पशुभिः समर्चयेत् सदग्धदीमान्पुरवासिनस्तथा
एवं यः प्रविशेद्राजा काले दैवज्ञकीर्तिते
शास्त्रोक्तनूनं शारीरं सुखमश्नुते .
इति गृहप्रवेशविधिः . इति देवयाज्ञिकविरचिता शालाकर्मादिगृहवेशनांत: समाप्तः सं १८२९ आषाढकृष्णा नवम्यां परिपूर्णता
This is the only Ms. recorded by Aufrecht in his Catalogus Catalogorum.
वास्तुशान्ति
Västuśānti No. 744
210
1880-81 Size - 9t in. by 4g in. Extent – 12 leaves; 11 lines to a page; 25 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appearan.
___ce; handwriting clear, legible and uniform; borders carelessly .-35

Page #287

25
kimpusútras
ruled in double red lines; red pigment used for marking the portion; edges worn out; leaves brittle; folios numbered in
right-hand margins; complete. Age – Appear to be old
Author - Not mentioned Bagins. - fol. 1b
।। श्रीगणेशाय नमः ॥ वास्तुपुरुषाय नमः ।। वेदोक्तश्च ततो मंत्रैः कुर्याद्वै वास्तुपुजनं ॥ सुब्रह्मण्योसि मंत्रेण साम्ना देवाभिमंत्रण। सुब्रह्मण्यः सुब्रह्मण्यामाव्हय ।। आवाहयामि देवेशं सर्वभूताधिपं प्रभु। सर्वांगधूलिना भसचिता व्याघ्राजिनांबलं ।। समीरणस्वांगसंभूवंद्रावहिलोचनं ।।
असंख्याताधरं रूपं । भमच्छ परमेश्वर । Ends - fol. 124
मध्योपरि कलशस्थापनं ॥ चतुर्कोणे कलशस्थापनं ॥ मध्यकलशे वास्तुमूहुर्तिस्थापनं ॥ मुहुर्तिनां अग्निउत्तारणं । पंचांनतेन स्नानं ॥ जय प्रतिष्ठा ।। शिल्पादिक्चत्वारिशदेवतानां चाविष्टादशद(दे?)वतानां । वास्तसहीलनां ।। सकलशान । सुतसिष्ठावा भवेयुः ।।पंचोपचारपूजनं ॥ अथ ध्यानं ॥
विद्याविषये होमविधिः
Vidyāvisaye homavidhih
103 No. 745
Visrama(ii) Size - 87 in. by 4 in. Extent - 4 leaves; 10 lines to a page; 30-32 letters to a line. Description Modern paper with water-marks; Devanāgari characters; ___new in appearance; handwriting clear, legible and uniform%3B
folios numbered in both margins; incomplete. Age - Modern Author - Not mentioned Rasins. --- fol 10
श्रीगुल्ाणपतीष्टदेवताभ्यो नमः ॥

Page #288

B.
Grhya and Other Works
295
आचम्य प्राणानायम्य देशकाळाधुल्लिख्य श्रीपरदेवताप्रीत्यर्थ भया कृतस्यामुकसंख्याजपस्य तत्सांगतासिद्धये तइशांशेनामुकद्रव्येण यक्ष्ये । इति संकल्प्य । मतगणपतिपजनादिमंडपांतः पूजावेहेरोशानकोणे विधिवतकडं सर्वमानो चतुरस्त्रं वालकास्थंडिलं वा विरच्य गोमयेनोप्रलिप्य तत्पश्चिमायां स्वयमुपविश्य
कुंडं संस्कुर्यात् । etc. Ends abruptly - fol. 40
इति योगपीठम्यासं कृत्वा ध्यायेत् ॥
इष्टं शक्तिं स्वस्तिकाभीतिमुच्चै र्दीधैःनिर्धारयतं जपाभं॥ हेमाकल्पं पद्मसंस्थं त्रिनेत्रं ध्यायेद्वन्हि बद्धमौलिं जटाभिः ॥१॥ इति ध्यात्वा मनसाभ्यर्च्य विशुद्धा... On fol. 1a we have
॥ श्रीविद्याविषये होमविधिः पत्राणि १५
Vivāhakarma
विवाहकर्म INo. 746 Size - 9} in. by 4f in.
203
1880-81
Extent-6 leaves%3; 12 lines to a page: 32 letters to a line.
Description -Country paper: Devanagari characters; old in appear
ance; handwriting careless but clear and legible; borders carelessly ruled in double black lines; red pigment used for mark
ing; edges worn out; complete. Age - Appears to be old Author:-Not mentioned Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः । विवाहकमे लिख्यते ॥ आदौ कंन्यमिरिक्षण । पश्चात्तांबूलदान । अथ कुशंडी किस्मते । आचमनं ३ प्राणायामः ३ स्वस्तिनोमिमीता । संगमेमहि ऋच ५ अत्रायमाहामांगल्यप्रदमासे पक्षे तिथौ वारे नक्षत्रे महापर्वनिमित्तं शास्त्रोक्तपुण्यफलावाप्त्यर्थ यजमानसुतस्य विवाहोल्पप्रारंभनिमित सर्वरिष्टपरिहारार्थ सर्वकामसमृध्यर्थ सर्वदुरितोपांत्य शास्त्रोक्तपुण्यमालाचाप्त्यर्थ कुशंडीकर्मकर्माहं करिष्ये । etc.

Page #289

1276
Kalpasitras
Ends -- fol. 62
स्वस्ति । अस्य चतुर्थीकर्मकर्मण्यो श्रीगणेशांबि ... वि ... ब्राह्मणानां प्रसादात् । सर्व परिपूर्णमस्तु गृहे वृद्धिशतानि । मस्तु वधोये भाशीर्वाद । स्रुच्यग्रंतम्यं ... अमेर्वासोसोति । तिसः समिधो जुहुयात् । यथोत्तापयुक्षणं ॥ इदमापऋचेनमर्णनं । पवित्रेनौ प्रक्षिप्य । बहिोमः। प्रणोतावि ... मोवः । ब्रह्मणे पूर्णपात्रं सहिरण्यं ब्रह्म तुभ्यमहं संप्रददे । ब्रह्मोत्सर्जनं। ...अपंचो नाशांति । शंक्ष इंद्रानीवर्ग त्रयो वै यज्ञेः । चतुर्भिश्च ...... ते च पुन द्वाभ्यां । श्रीयज्ञपुरुषाय नमः । विवाहकर्म चतुर्थः कर्म समाप्तः।
विवाहपद्धति
No. 747 Size - 133 in. by 6 in.
Vivāhapaddhati
35 1875-76
Extent - 16 leaves; 11 lines to a page; 42 letters to a line.
Description - Modern paper with water-marks; Devanāgari characters;
handwriting clear, bold, and uniform; borders unruled; edges slightly worn out; yellow pigment used for corrections; correction on the margin; complete.
Age. - Appears to be old
Author-Not mentioned
Begins -- fol. 10
ॐ श्रीगणेशाय नमः ॥ ॐ भारुणिवेगवतः प्राची दिगिति सूर्यस्याषा नमभीप्सिता।
ॐ अच्छिसोदेव्यस्तंभर्ममानुष्यछेदिनि विरदोसी दामहंतत्ति मृणामि यो. स्मान्द्वेष्टि यं च वयं द्विष्मो भिभूरस्यभ्यहं तं भूयासं योस्मान्द्वष्टि यं च वयं द्विष्मः प्रभूरसि प्राहं तमतिभूयासं योस्मान्द्वेष्टि यं च वयं द्विष्मः पूषा मा प्रपथे पात पूषा मा पशुपाः पातु पूषामादिपतिः पातु प्राची दिगग्निदेवताग्निं स ऋच्छतु यो मै तस्या दिशोभिदासति
Ends - fol. 160
सुरार्चनेन दान साधूनां संगमेन च । भाशीर्वादन विप्राणामपमृत्युविनश्यति ॥

Page #290

B. Grhya and Other Works
277
मंत्रार्थः सफलास्संतु पूर्णाः संतु मनोरथाः। शत्रूणां बुद्धिनाशोस्तु मित्राणामुदयस्तव । आयुरारोग्यमैश्वर्यमेतच्चित्तयमस्तु ते त्वं जीव शरदः शतम् सपुण्यहं सुनक्षत्रं सुलग्नं च सुमंगलम् ।
अस्मिन्त्रिवाहकाले तु देवो गणपतिर्दडः ।। इति विवाहमंगलपद्धति समाता ॥
विवाहपद्धति etc.
No.748 Size. – 9} in. by 4 in.
Vivahapaddhati etc.
151(2) 1880-81
Extent-14 leaves%3; 10-11 lines to a page3; 25 letters to a line.
Description - Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; old
in apperance; handwriting careless but clear and legible; bor
ders carelessly ruled in double black lines; red pigment used; ___edges worn out; complete.
The title appears to be faulty. The Ms deals with different Samskāras; hence the title should be Samskärapaddhati.
Age.-Appears to be fairly old
Author. - Not mentioned Subject - A manual of different Samskāras. Begins — fol. 1a
श्रीगणेशाय नमः । अथ विवाहपद्धतिर्लिख्यते । पश्चा ...... मेश्चत्वायलिनान्युप ... ... तांतेषूपविशति । पुरस्तात्प्रत्यरमुखो दाता । पश्चात्प्राङ्मुखो वरः । दातुरुत्तरतः प्रत्यछमुखी कन्या । दक्षिणत उदङ्मुख आचार्य. I etc.
fol. 9a इति विवाहपद्धतिः समाप्ता .. fol. 1ca इति गर्भाधानादिफलस्नानांतकर्मपद्धतिः समाप्ता ।। fol. 116 इत्यनप्राशनाकर्म समाप्तं ।। fol. 120 इति चूडाकर्मपद्धतिः समाप्ता ॥ ....

Page #291

"278
kaipasutras
Ends -- fol. 14a
___ अथ ब्रह्मचर्यप्रख्यापनं । यमेवं विद्वांस उपनयनप्रभृति इति घरद्वयं भावपेत् । मय भैक्षं चरते । भवति भिक्षा देहीति वाचयति । पूर्व माता भैक्ष ददाति । आचार्याय भैक्षमुपकल्पयते । तेनानुज्ञातो भुंजीत । समिदाधानादि कर्मसमापनं पूर्ववत् ॥ इति उपनयनपद्धतिः समाप्ता ॥ अथ व्रतविसर्गः ।। चापो हि ठेति तिसृभिः । हिरण्यशु जयदेवेन लिखितं Then follow some verses beginning with
निगमाष्टांगुला वेदी कार्या वैनायकी शुभा। विशेषेण प्रकर्त्तव्या वेधदोषविवर्जता॥ १ ॥etc.
विश्वामित्रकल्प
Viśvāmitrakalpa No. 749
281
A/1881-82 Size - 8 in. by 67 in. Extent - 53 leaves; 16 lines to a page; 30 letters to a line. Description - Modern paper with water-narks; Devanagari characters;
new in appearance;handwriting clear and legible but not quite uniform; red pigment used for topical headings; white chalk used for corrections; folios numbered in right hand margins; complete.
The Ms. contains the description of the daily duties to be
performed by the Brahmins. Age - Saka 1642 Author - Not mentioned Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥ विश्वामित्रगायत्रीकल्पः अथ निस्यविधानं ॥
प्रातरुत्थाय कर्तव्यं यद्विजेन दिनेदिने ।
तदहं संप्रवक्ष्यामि द्विजानामुपकारकं ॥ etc. Ends - fol. 534
___अनेन गायत्रीपुरश्चरणहोमेन भगवान् श्रीपरमेश्वरः प्रीयता etc. upto तर्पणं मार्जनं चैव भोजन चतुर्गुणं followed by इति विश्वामित्रकल्पे नित्यनैमित्तिकं गायत्रीपुराविधान सवा श्रीरघुनाथामणमस्तु । श्रीशके १६४१

Page #292

B.
Grhyar and other Works
शार्वरीनाम संबल्लारे फारगुणगुवप्रतिषका गुनासो बहिनी लिखितं प्रयोर्य समाप्तं । वादशं पुस्तकं ... दोषो न विद्यते ॥ छ ॥ छ ।
304
विश्वभित्रकल्प
Viśvāmitrakalpa No. 750
1884-87 Size-103 in. by 4g in. Extent -82 leaves%3 9 lines to a page3; 35 letters to a line. Description-Country paper; Devanagari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniforms edges. al. some folios slightly worn out; folios numbered in both mar. gins; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections: the Ms. contains several topics viz
१ पञ्चास्नानविधि. २ प्राणामिहोत्रविधि
३ गायत्रीपुरश्चरणविधि etc; complete. Age - Saka 1692
Author - Not mentioned
Begins — fol. 10
॥श्रीगणेशाय नमः। अथ विश्वामित्रगायत्रीकल्पः ॥ अथ नित्यविधानं ।।
प्रातहत्थाय कर्तव्यं यद्विजेन दिने दिने । तदहं संप्रवक्ष्यामि द्विजानामुपकास्कं ॥९॥ उदयास्तमयं यावद्विजः सत्कर्मकृद्भवेत् ॥
नित्यनैमित्तिकैयुक्तः काम्यैश्वान्यैरगर्हितः॥२॥ etc. fol 7a इति पंचांगस्नानविधिः ॥
fol 31a इति प्राणाग्निहोत्रविधिः ॥ Ends-fol.810
ॐ भूर्भुवः स्वः ॥ तत्सवितुः ।। श्रीगायत्रीं तर्पयामि ॥ जपाइशंशतने होमस्त दशांशेन तर्पणं॥
मार्जनं तहमांशेन तहमांशेन भोजनं ।। इति पंचांगप्रकारः।।

Page #293

280
Kalpasutras
अंगहीनादिकं कर्म जपो द्विगुण उच्यते ॥
तर्पणं मार्जनं चैव भोजनं च चतुर्गुणं ।। श्री। इति श्रीविश्वामित्रकल्पे नित्यनैमित्तिकादि गायत्रीपुरश्चरणविधि समाप्त ।। समाप्तिमगमत् ॥ श्रीगायध्ये नमः ॥ श्रीमद्गायत्र्यार्पणमस्तु ॥ श्री ।। शके १९९२ विकृतिनाम संवत्सरे माहे कार्तिककृष्ण ७ सप्तमि शुक्रवार तरिने संपूर्णमस्तु श्री। श्री। श्री। छ।
98
वैश्वदेव
Vaišvadeva No. 751
1891-95 Size - 94 in. by 5} in, Extent -- 2 le.ves; 9 lines to a page; 28 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance ;handwriting bold, clear, legible and uniform ;folios numbered in right-hand margins; edges worn out and slightly
moth-eaten; complete. Age - Does not appear to be very old Author-Not mentioned Begins-fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥ तिथिर्विष्णुस्तथावारनक्षत्रविष्णुरेव च ॥
... गस्य करणविष्णुसर्वविष्णुमयंजगत् ।। अद्य पूर्वोच्चरित एवंगुणविशेषविशेष्टां शुभपुण्यतिथौ तस्सतपरमेश्वरप्री(त्य)यं
वैश्वदेवाख्यं कर्म करिष्ये ॥ Ends - fol. 20
इदं गांभ्यः ॥ पिपिलिकाकिटपतंगकाद्या बुभुक्षिता कर्मणि बन्धबद्धाः प्रयातु ते तृप्तिमिदं मयानं तेभ्यो वशिष्टः सुखिनो भवंतु ।। इदं पीपीलकादि०॥
द्वौ श्वानो शाससबलौ वैवस्वतकुलोद्भवौ. ताभ्यामन प्रदाश्यामि स्यातामेतावहिंसकौ ॥१॥ इद्रवारुणवायव्यावैनैरुति तथा ।
वायसा प्रतिगृहंतुं भूमौ पिडं म्यार्पितं॥ इति वायसेभ्यो न मम ॥ इति वैश्वदेव समाप्तः ॥

Page #294

B. Grhya and Other Works
वा शाजायनकगृह्यसंग्रह Śārkhāyanakagrhya samgraha
77 No. 752
1895-1902 Size - 9f in. by 4} in. Extent - 69 leaves; 8 lines to a page; 36 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; folios numbered in both margins; extremely moth-eaten; the Ms.
contains Adhyāyas 1-4. Age - Does not appear to be very old Author-Vasudeva Begins - fol. 1b
श्रीगणेशाय नमः ब्रह्मा वृद्धः सुपेशो नयनपरिवृतः शंकरश्चापिनम्न श्चंद्रो ग्याधीकलंकी दृढतिबहुतभुर्दुनिसक्षो विवस्वान् इत्थं देवान् विहायावनतवदनया यः श्रियाश्लिष्टदेहः सो ... द्रोमांचितो वो मुकुलितनयनः स्विन्नगानो मुरारिः १ नारायणं नमस्कृत्य देवीं चैव सरस्वती विनायकं सुयज्ञं च इजुटी पितरं तथा शांखायनकगृह्यस्य दीक्षिते जटसूनुना
शिष्याणां हितकामाय प्रारब्धः कर्मसुसंग्रहः I etc. Ends - fol. 69a
कृत्वा गृहीत्वा स्वाहेति ततः सर्वेभ्योवद्यात् ततः स्विष्टकृत ततः महाव्याहृतिसर्वप्रायश्चित्तादिशेष समापनीयं बदरीपत्राथानि पिष्टमयानि कर्मकृते गुरघृतादिमिः संस्कृत्य ब्राह्मणाय दा ... नीतिस्थितं महिछन्नाविषये को ... वरवास्तव्यवासुदेवकृते शाखापनकगृह्यपद्धतौ चतुर्थोथ्यापा समाप्त भवतु
श्रीरस्तु शुभमस्तु श्रीरस्तु श्री श्री श्री Reference - See No. 8/1879-80
Śánkhāyanagrhyasarngraha
शालायनगृह्यसंग्रह
No. 753 Size -11 in. by 4g in.
...36
1879-80

Page #295

282
Kalpasutras
Extent -49 leaves; 11-12 lines to a page; 32 letters.to a line.: . Description - Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; old
and musty in appearance; handwriting careless and sometimes illegible, the letters being discoloured; edges worn out; red pigment used for marking; folios numbered in right-hand mar.
gins; fol. 210 blank; the Ms. contains Adhyayas 1-4.. .. 'Age - Samvat 1886
Author - Vasudeva Begins. - fol. 10
। नमो गणेशाय ॥ नमो भगवते वासुदेवाय सांखायनकसुत्रस्य दीक्षितेजटश्च ...
शिष्याणां हितकामाय कृतः कर्मसुसंग्रहः etc. as in No. 8/1879-80 fol 210 अहिच्छत्राविषये कोस्तुंबरवास्तव्यवासुदेवकृते शांखायनकगृह्यसंग्रह
प्रथमोध्यायः ॥ छ। fol 320 ... ... ... ... द्वितीयोध्यायः॥ Ends - fol. 49a
- गृहीत्वा रुद्राय स्याहेति ततः सर्वेभो 'दद्यात्ततः स्विष्टकृततो महान्याहतिभिः प्रायश्चित्तादि तं तंत्र शेष समापनीयं । वरिपत्राचानि पिष्टमयानि तानि घृतादिभिः संस्कृत्य ब्राह्मणाय ... नीतिस्थितं । अहिछन्नविषये कोस्तुंबरवास्तव्य. वासुदेवकृते सांख्यायनगृह्य संग्रहे चतुर्थोध्यायः॥ इति गृह्यपद्धति समाप्तः॥ गतपनपुरितं ॥ संवत १८८६ फागणसुदी ९ बुधे वडोदरी ...धेल ॥ दवेलज्जा
शंकरदयाशंकर अमदाबादवारतव्यं ॥ श्रीरस्तु शुभं भवतु ॥ श्री ॥ श्री।।.. - Reference --Ste No. 8/1879-50
शामायनगृह्यसंग्रह
Sankhāyanagrhyasamgraha
1879-80 .
No.754
Size - 8% in. by 38 in.
Extent -85 leaves%3; 8 lines to a page; 15 letters to a line.
Description-Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; old
in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines with a line of red pigment over

Page #296

B. Grhya and Other Works
283
them; red pigment used for marking; folios numbered in righthand margins%3; edges worn out; fol. 51 repeated; the Ms. con. tains Adhyāyas 1-3 and some portion of the fourth Adhyāya
incomplete. Age – Appears to be fairly old Author:- Vasudeva Subject — A treatise on the domestic ritual according to the śārkhā.
yanasūtra. It is not a commentary on the Sankhāyanagshyasūtra as stated by Aufrecht.
B:gins — fol. 10
॥ नमो भावते श्रीगणेशाय । नारायणं नमस्कृत्य देवीं चैव सरस्वतीं। विनायकं सुयज्ञं च इ...टं पितरं तथा। शांखायनकगृह्यस्य दक्षिनेजेटसूनुना ॥
शिष्याणां हितकामाय कृतः कर्मसु संग्रहः। ___भय किमनेन प्रयोजनमुच्यते । अनेन गार्याणि कर्माणि प्रयुज्यते । न त . सूत्रैरेव तेषां प्रयोगः कथित एव उच्यते । सूत्राणि गूढार्थानि भवंति सयेवमा
चार्याग्निं स्वामिदत्तब्रह्मदत्तादिभिर्व्याख्यातान्येव सूत्राणि सत्यं किं तुमचिन
ग्रंथे इतश्वेतश्च परिभाषासूत्राणि विद्युते । etc. fol. 429 अविस्थत्राविषये कौस्तुंबरवास्तव्यवासुदेवकृते शांखायनगृह्मसंग्रहे प्रथमो
ध्यायः॥ छ॥ fol. 61a अदिच्छत्राविषये कौस्तुंबरवास्तव्यवासुदेवकृते शांखायनगृह्यसंग्रहे द्विती
. योध्यायः समाप्तः। छ॥ __fol. 744 इति ... ... तृतीयोध्यायः ॥ Bnels abruptly - fol. 84b
- ग्रीष्मो हेमंत उत वा वसंतशरवर्षासु कृतं नो अस्तु । तेषामृतना शत. - शारदानां निपात एषामुथयस्थामस्वाप्र । अप ...त पदा जहि पूर्वणस्यापरेण
____सप्त च वारुणीरिमाः सर्वाः स ... References - (1) Mss. -A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum:-1, 63903
_ii, 152 (2) Printed Editions:- Edited by Somanāthopadhyāya
Nyāyopādhyāya, Ben. 1908

Page #297

१४4
Kalpasūtras
शाडायनगृह्यसूत्र
Śānkhāyanagshya sūtra No.755
1868-69 Size -98 in. by 4g in. Extent -41 leaves; 8 lines to a page; 28 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters with TÝHTITS; very
old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; edges worn out and moth-eaten; folios numbered in right-hand margins; modern paper used for the last folio; the
Ms. contains Adhyayas 1-6. Age - Fairly old Author - Sankhāyana Begins - fol. 10
॥ॐ नमः । श्रीपुरुषोत्तमाय ॥ श्रीगणेशाय नमः गुरुभ्यो नमः ॥ अथातः पाकयज्ञन्व्यिाख्यास्यामोभिसमावस्येमानो यत्रोत्या समिधमभ्यादध्यत्ते मग्नि ... धात वैवाह्य वा दायायकाल एके प्रेते वा गृहपतौ स्क्यं ज्यायान्वै. शाख्याममावास्यायामन्यस्यां वा कामतो नक्षत्र एके ... संस्था सोमसंस्थास्त
थापरा: एकविशंतिरित्येता यज्ञसंस्था प्रकीर्तिताःetc. fol. 14a प्रथमोध्यायः समाप्तः ॥ • fol. 210 द्वितीयोध्यायः समाप्तः ॥छ। शुभं भवतु ॥ Ends - fol. 412
___ समुद्र व इत्यापो निनीय वामदेव्यं जपिरवा यथाकामं विप्रतिष्ठते यथागमप्रज्ञाश्रुतिस्मृतिविभवादनुक्रांतमानादविवादप्रतिष्टादभयं संभवे नोस्तु नमोस देवषिपितमनुष्येभ्यः शिवमायुर्वपुरनामयं शांतिमरिष्टमक्षितिमोजस्तेजो यशो बलं ब्रह्मवर्थसं कीर्तिमायुप्रजा पशंखमो नमस्कृता वईयंतु तयुतां दुरुपयुक्ता म्युनाधिकाच सर्वस्मार्तस्वतिदेवऋषिभ्यश्च ब्रह्म सत्यं च पातु मामिति हमसत्यं पातु मामिति ॥
इति श्रीशांखायनगृह्यसूत्रे षष्टोध्यायः । श्रीरस्तु ॥ नटपत्तनपाठशालायां
संस्कृताध्यापकेन रविशंकराऽभिधेयेन संधितं गृह्यसूत्रं ।। References -(1) Mss.-A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum:-1, 6396%3B
ii, 1524, 229a ; iii, 132b.

Page #298

शाङ्खायनगृह्यसूत्र
No. 736
(2) Printed Editions:- 1 Trans. by H. Oldenberg 5. B. E. 29; 2 Indische Studien, 1878 (Text and Trans.)
-
B. Grhya and Other Works
285
B-Descriptive Catalogues:- R. Mitra, Notices, 4, 18, 4130; Bikaner Mss. Cat. No. 286.
Age
Author Sankhāyana
Begins
fol. 16
1
Size 9 in. by 3 in.
Extent 40 leaves; 8 lines to a page; 25-30 letters to a line. Description Country paper; Devanagari characters with Tens; old in appearance; handwriting careless, not uniform and sometimes illegible; borders ruled carelessly in double black lines; red pigment used for marking; edges slightly worn out and moth. eaten; fol. 9 missing; the Ms. contains Adhyayas 1-6.
Samvat 1586
Ends. fol. 40°
Sankhayanagṛhyasūtra
1879-80
॥ ॐ नमो गणेशाय ।
अथातः । पाकयज्ञान् व्याख्यास्यम्मो etc. as in No. 4/1868-69 fol. 150 इति प्रथमोध्यायः ॥ fol. 23 इति द्वितीयोध्यायः ॥
सविता पाता etc. upto ब्रह्म सत्यं च तु कामिति ॥ as in No. 4/1868-69 followed by इति शांखायनगृहझे बोध्याम समासः ॥
Reference See No. 4/1868-69
स्वस्ति संवत् १५८६ ॥ वर्ष श्रावण वद्य पंचमि रविवासरे अरोह शिरिपुरे पंम्वरामसुतयागलिखितं । शुभं भवतु ॥ कल्याणमस्तु ॥ ॥ छ ॥ श्री श्री ॥ श्री ॥

Page #299

286 "शामायनगृह्यसूत्र ar e
Kalpasūtras
Sankhāvanagrhvasutra
-
73
.INo. 757.. .... -
1884-86 Size - 91 in. by 4} in. Extent - 41 leaves; 8 lines to a page; 28 letters to a line. Description - Country paper; Devanagari characters; old in appearan. Dance; bandwriting, bold clear, legible and uniform; borders ruled
in double red lines; red pigment used for marking; folios num. - bered in right-hand margins; edges worn out and tort; leaves 18. brittle; folios 1 and 21-24 missing; the Ms. contains Adhyāyas
1-6; incomplete. Age - Samvat:1733 Author - Śāńkhāyana i Wegins abruptly - fol. 20
. ... संस्थाः सोमसंस्थास्तथापराः। एकविंशतिरित्येता यज्ञसंस्थाः प्रकीर्तिताः ॥ १॥
कर्मापवर्गे ब्राह्मणभोजनं वायूपवयःश्रुतशीलवृत्तानि गुणाः श्रुतं तु सर्वात नयेति न श्रुतमतीयात् ।
अधिदैवमयाध्यात्ममधियज्ञमिति अर्थ मंत्रेषु वाह्मणे चैव श्रुतमित्यभिधीयते।
. . क्रियावंतमधीयानं श्रुतबुद्धं तपस्विनं ।
भोजयेत्तं सकृद्यस्त न तं भूयः क्षुदश्नुते । etc.. fol. 17b इति शांखायनगृह्यसूत्रे प्रथमोध्यायः॥
fol. 260 इति शांखायनगृह्यसूत्रे द्वितीयोध्यायः॥ , Ends - fol. 450
सविता पश्चातासक्षुरियादित्यमुपस्थाय etc. upto ब्रह्म सत्यं च पात
मामिति etc. followed by इति शांखायनगृहये षष्ठोध्यायः समातः ॥ .... संवत् १७३३ वर्षे पौषशुकि ९ भौमे शुक्ल । सूरजीसुततुलसीकेन लिखितं । " शुभं भवतु॥...
पादशं पुस्तकं ... ... दोषो न दीयते ॥ १॥ श्री ॥ श्री ॥ श्री॥ Reference - See No. 4/1868-69

Page #300

B. Grhya and Other Works
287 शाहायनगृह्यसूत्र ....
Sankhayanagrhyasutras:
- 42 No. 758 .... .
.. . .. 1884-87 Size - 9 in. by 3 in. Extent -- 48 leaves; 7 lines to a page; 24 letters to a line. Description-Country paper; Devanagari characters; not. very.old.in
appearance; handwriting bold, clear and legible but not quite uniform; borders ruled in triple and double black lines; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; edges slightly worn out; leaves slightly brittle; folios numbered
in both margins; the Ms. contains Adhyāyas 1-6. Age - Samvat 1822 : Saka 1687 Begins - fol. 18
ॐ नमो गणेशाय नमः ॥ .. ॥ॐ अथातः पाकयशाळ्याख्यास्यामो etc. fol. 166 इति प्रथमोध्यायः समाप्तः॥ .... Tol. 246 इति द्वितीयोध्यायः समाप्तः॥ * fol. 300 इति शाखायनगृह्ये तृतीयोध्यायः ॥ Ends-fol. 47a
सविता पश्चातात्तश्चक्षुरादित्यमुपस्थाय etc. upto ब्रह्म सत्यं च पाठ मामिति । ६॥ followed by इति शाखायनगृह्मसूत्रे षष्ठोध्यायः समास ॥
॥संवत् १८२२ शाके १६८७ वर्षे मार्गशीर्षशुक्ल १४ भौमवासरेण ... लिखितं शुक्लोपनाम उदीच्यज्ञातीय इच्छेश्वर तत्पुत्र श्रीवत्सतत्पुत्र गंगावत्स
पठनार्य स्वार्थ परोपकारार्थ ॥ Reference - See No. 4/1868-69
७.०
शाहायनगृह्यसूत्र
Sankhāyanagrhyasutra . .
.
39.. . No. 759 ...
1886-92 Size -91 in. by 4 in. Extent -- 46 leaves; 7 lines to a page; 30 letters to a linç, 17

Page #301

288
Kalpasutras
Description Country paper; Devanāgari characters; not very a in
appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; red pigment used for marking;yellow pigment used for corrections; folios numbered in both margins%3; the Ms. .contains Adhyayas
1-6. Age - Samvat 1810 : Saka 1675 Author - Sankhāyana Begins --- fol. 10
॥ॐ नमोः । विनायकाय ॥ ॥ अथातः पाक्यज्ञान व्याल्याखामोमिसमावरस्य॑मानो etc. fol. 176 इति शाल्यावनगृह्यसूत्रे प्रथमोध्यायः । समसः ।। fol. 26s इति गृह्यसूत्रे द्वितीयोध्यायः समासः । fol, 306 इति गृह्यसूत्रे तृतीयोध्याय ॥ समाप्तः ॥ fol. 410 इति गृह्यसूत्रे सुर्योध्याय
fol. 434 इति शांखायनगृह्यसूत्रे पंचमोध्यायः ॥ समाः ।। Ends - fol. 464
स्वस्ति देवऋषिभ्यश्च ब्रह्मऋषिभ्यश्च ब्रह्म सत्य व वातु मार्मिति सत्य च यांतु मामिति ।। इति श्रीगृह्यसूत्रे षष्टोभ्यायः ।। समाप्त ॥श्रीरस्तु ॥ दीर्घायु संवत् १८१० वर्षे साके १६७५ जेष्टविद ५ भौमे लिखितं ग्रंथसंख्या श्लोक
६५२ ।। श्रीरस्तु ॥ Reference -- See No. 4/1868-69
-
शाजायनगृह्यसूत्र
Śārkhāyanagļhyasūtra
81 No.760
1887-91 Size — 84 in. by 44 in. Extent - 40 leaves; 9-10 fines to a page; 28 letters to a lipg Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appearan
ce; handwriting clear legible and uniform; borders ruled in both margins; the Ms. contains Adhyāyas 1-5 and almost all the portion of the sixth Adhyāya except a few lines at the çnd; incompletę.

Page #302

B. Grhya and Other Works
289 Age - Appears to be old Author - Sankhāyana Begins — fol 10
श्रीगणेशाय नमः॥ ॐ अथातः पाकयज्ञान् व्याख्यास्यामो etc. as in No. 4/1868-69 fol. 15b इति शांखायनगृह्यसूत्रे प्रथमोध्यायः समाप्तः ॥ fol. 24a इति गृह्यसूत्रे द्वितीयोध्यायः समाप्तः
fol. 37b इति शांखायनगृह्यसूत्रे पंचमोध्यायः समाप्तः Ends. abruptly - fol. 40b
समुद्रं वनस्यपोनवनीय वामदेव्यं जपित्वा यथाकामं विप्रेतिष्टये यथागमनप्रज्ञाश्रुतिस्मृतिविभावान्तुक्कातमनादविवादं प्रति ... ष्टाभयसंभबेनास्तु नमोस्तु
देवज्ञऋषिपितृमनुष्येभ्यः शिवमायर्वपुनामयं शांतिमरिष्टेमक्षितिमोजस्ते॥ Reference - Same as No. 4/1868-69
Śārkhāyanagļhyasūtra
शाडायनगृह्यसूत्र No. 761
82
1887-91
Size -93 in. by 41 in.
Extent -38 leaves%3; 8 lines to a page%3; 32 letters to a line.
Description-Country paper; Devanagari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; folios numbered in left-hand margins; the Ms. contains Adhyāyas 1-6
Age - Does not appear to be very old Authoi — śānkhāyana Begins - fol. 10
॥श्रीगणेशाय नमः॥ - अथातः पाकयज्ञानयाख्यास्यामो etc. as in No. 4/1868-69
fol. 136 इति प्रथमोऽध्यायः समाप्तः ।। fol. 21a इति द्वितीयोध्यायः समाप्तः॥ --37

Page #303

290
Ends -
fol. 37b
सविता पश्चातात्तच्चक्षुरित्यादि etc. upto ब्रह्म सत्यं च पातु मामिति ॥ ६ ॥ as in No. 4/1868-69 इति षष्टोऽध्यायः समाप्तः ॥
Kalpasutras:
Reference - See No. 4 / 1868-69.
शाङ्खायनगृह्यसूत्रभाष्य called
प्रदीपक
Sankhayanagṛhyasūtrabhāṣya called Grhyapradipaka
Nārāyaṇa
No. 762
Bize - 924 in. by Shain.
Extent - 213 leaves ; 12-13 lines to a page; 32-35 letters to a line. Description
-
- Country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting clear and legible but not quite uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; folios numbered in right-hand margins; edges slightly worn out; the Ms. contains a commentary on Sankhāyanagṛhyasūtra Adhyāyas
1-6.
6
1879-80
The work was composed in Samvat 1629 i. e. A. D. 1573. Age - Samvat 1/99
Author
"Begins fol. 1b
ॐ नमो गणेशांबिकाय ॥
संसारभोगी रसना विदष्ट त्रिलोक संरक्षकमेकमाचं ॥
भोगींद्र भोगासनसंनिविष्टं वंदे नृसिंहं भुवनैकनाथं ॥ १ ॥ ...
अज्ञानतिमिरांधानां विप्राणां मार्गदर्शनात् ॥
इत्याख्यां भजते ग्रंथो गृह्यसूत्रप्रदीपकः ॥ ४ ॥
अथातः पाकयज्ञान्व्याख्यास्यामः ॥ तत्र तावद् ग्रंथादौ प्रथमध्ये ग्रंथांते
शिष्ट परंपराप्राप्तं मंगलाचरणं कर्त्तव्यं ॥ etc.
fol. 126 इति गृह्यप्रदीपिके प्रथमे प्रथमः खंडः ॥ १ ॥

Page #304

B. Grhya and Other Works
291
fol. 6la इति श्रीमत्सकलविद्वजनमंडलीमंडनद्विवेदिश्रीश्रीपति - तत्सुत - द्विवेदी
श्रीकृष्णजीतत्तनयनारायणविरचिते गृह्यप्रदीपके भाष्ये प्रथमोध्यायः
संपूर्णः॥छ। fol. 88a इति ... ... द्वितीयोध्यायः समाप्तः ॥
fol. 1134 इति ... ... तृतीयोऽध्यायः संपूर्णः ॥ समाप्तः ॥ छ । Ends - fol. 211a
नमेस्तु देवषीत्यादौ नमःशब्दः स्वस्ति देवर्षिभ्य इत्यत्र स्वस्तिशब्दो ग्रंथांते मंगलद्योतनार्थः । सर्वेषमध्येन्नृणां ग्रंथादौ ग्रंथांते ग्रंथमध्ये च मंगलाचरणं विधेयमिति शिष्टाचारात् ॥ छ॥ इति षष्ठः खंडः।६। ___ इति श्रीमरसकलविद्वजनमंडलीमंडन द्विवेदी - श्रीश्रीपतितत्सुत - द्विवेदीश्रीकृष्णजी-तत्तनयनारायणविरचिते गृह्मप्रदीपके भाये षष्टोध्यायः समाप्तः । समाप्तं च गृह्यप्रदीपकं नाम भाष्यं
Then after 15 verses
श्रीनृसिंहाय नमः ॥ संवत् १७९९ वर्षे आश्विन मासे कृष्णपक्षे ११ बुधे वासरे । अदेह पटलाद्रवास्तव्यं भाभ्यंतरवृद्धनागरन्यातीय दु. इंद्रजीसुद नाथजीभ्रात् - मंगळजीभ्रात् - सुद्रजोअवलोकर्नार्थ लिखितं । मिदं॥श्रीमातादेवाय नमः ॥ परोपकारार्थे लिखितं ।। श्री॥ छ ॥ श्री। समाप्तः॥
दवे वीकासुत् महीयासुत् गणेशसुत्गोवत्ससुत्का ... दामसुत् अनंतजी. सुत् इंद्रजीसुत् नाथजीभ्रात् मंगल जीभ्रात् सुदजी तथा कल्याणजी तथा मानक्सी पत्र ३२ नांनी भाश्यारांम नारायणजीकेन्यलिखितं । मिदं ।। श्री। श्रीगणेशा ।। तैला ... एवं वदंति पुस्तिका ।।
विश्वासप्रतिबंधाना जे नरविश्वासघातकः।
ते नरा नरकं यांति यावश्चिद्रो दिवाकरः ।। छ ।।। References-Mss. -A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum:-i, 639;
ii, 1524, 229a B-Descriptive Catalogues :- Weber's Cat. No. 1423; Ulwar Mss. Cat. Extr. 1.
समगृह्यसूत्रव्याख्या
Śānkhāyanagļhyasūtra
vyākhyā
26
No. 763
1871-72 Size - 10 in. by 44 in. Extent - 25 leaves; 10-12 lines to a page; 35-50 letters to a line.

Page #305

-292
Kaipasūtras
Description-Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्रts; old
in appearance; handwriting clear and legible but not quite uniform; borders ruled in two double black lines; edges slight
ly worn out; the Ms. contains the वैश्वदेवप्रकरण Age - Samvat 1655 Author - Not mentioned Begins - fol. 10
॥श्रीगणेशाय नमः ॥ अथ शांखायनगृह्यसूत्रे ।।
तृणान्यप्यूछतो नित्यमग्निहोत्रं च जुम्हतः । सर्व सुकृतमादत्ते ब्राह्मणानर्चितो वसन् । उदपात्रात्तु दातव्यमाका जुहुयादपि आसूक्तादनुवाकाद्वा ब्रह्मयज्ञो विधीयते।। नोपवासः प्रवासे स्यात्पनी धारयते व्रतं । पुत्रोलानाथवा पत्नी शिष्यो वास्य बलिं हरेत् । वैश्वदेवमिमं ये तु सायंप्रातः प्रकुर्वते।
ते अर्थैरायुषा कीर्त्या प्रजाभिश्च समृध्नुयुरिति ॥१॥ fol. 8b_इति प्रवासविधिः ॥ छ । 7-Ends - fol. 25a
... अकृतो वैश्वदेवेति वचनं सकृद्वैश्वदेवपाक्षिकानां । न नु सायंप्रातवैश्वीना च ।। माश्वलायनादीनां प्रदोषांते होमकालस्तदनंतरं वैश्वदेव इति । यत्र प्रातोमानंतरे वैश्वदेवो न कृतस्तदा पूर्व वैश्वदेवं कृत्वा प्रदोषांतं होमानंतरं पुनवेश्च देवश्चेति ।। इति ॥ समाप्तः ॥छ । श्रीः। संवत् १६५५ ब. चैत्र शुदि ५ भौमे लिषितं ।। श्रीः ।। योगीसुतहरीरामेण लिखितमिदं ।। श्रीरस्तु ।
शालायनगृह्यस्मृति
Śārkhāyanagļhyasmrtiशास्त्रविवरण
sāstravivarana
27 -No. 764
___1882-83 Size -9f in. by 37. in. Extent --- 91 leaves; 8-10 lines to a page; 30-35 letters to a line. Description -Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs%3B
handwriting clear and legible but not uniform; borders ruled

Page #306

B. Grhya and Other Works
293
in double black lines; red pigment used for marking; edges worn out and slightly moth-eaten ; foll. 1-10 missing; the Ms. contains commentary on Sankhayanagṛhyasmrti Adhyāyas 1-5 of which the first Adhyāya is incomplete.
- Samvat 1543
Age
Author - Not mentioned
Subject
Begins abruptly - fol. 11a
-
Commentary on Sankhāyanagṛhyasūtra
...
• प्रतिदिनं यावजोवं अर्थाविरुद्धेषु कालेषु यथाशक्ति स्वाध्यायवेदमचन्याथी धायते । दृष्टादृष्टफलत्वात् ब्रह्मयज्ञः पूर्वमुक्तः । अधा नो देव सवितरिति द्वे अहि मनसस्यत इति द्वे सूक्तं । etc.
fol. 496 इति शांखायनान्नायगृह्यस्मृतिशास्त्र विवरणे प्रथमोध्यायः समाप्तः ॥ fol, 720 इति शांखायनान्मायगृह्यस्मृतिशास्त्रविवरणे द्वितीयोध्यायः समाप्तः ॥ fol. 856 इति ... तृतीयोध्यायः ॥ छ ॥
Ends. fol. 1010
पश्चात् स्रुवग्रहणं दर्शपूर्णमासयोः पंचदशमध्यायां मध्यवार्षिके चाष्टके तिस्रो वा भवंति पितृयज्ञवद्धोमः ॥ ९ ॥
यदि गृहे वल्मीकसंभूतिर्गृहोत्सर्गः । अथ त्रिरात्रमुपोष्य महाशांतिं कुर्यामहाशांति कुर्यात | लक्षहोमादिकं । अध्यायपरिसमाप्तौ द्विरभ्यासः । परिशिष्टस्याद्भुतस्याद्भुतस्यांते त्रयोस्वन्येन विशेषा ज्ञेयाः ॥ १० ॥ समाप्त
इति शांखायनगृह्यस्मृतिशास्त्र विवरणे पंचमोध्यायः समाप्तः ॥ संवत् १५४८ वर्षे मार्गशीर्षवदि १२ सोमे । अद्येह हर्षपुरे वास्तम्य बाह्यनागर ज्ञातीय दुवेनूनासुत वैकुंठे लिखितं ॥ शुभं भवतु ॥
यादृशं ... दोषो न दीयते ॥ छ ॥ श्रीरस्तु || मंगलमस्तु ।। कल्याणं भूयात् ॥ छ ॥ श्रीः ॥
Sankhayanaṣoḍaśakarma
शाङ्खायन षोडशकर्म
No. 765
: Size - 9 in by 42 in.
Extent — 9 leaves; 9 lines to a page; 30 letters to a line.
417
1891-95

Page #307

294
Kalpasutras
Description - Thick country paper; Devanāgari characters; not very
old in appearance%3; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; yellow pigment used for corrections%3; folios numbered in right-hand margins; the Ms.
contains the 'षोडशकर्म' of the Sankhāyanas. Age - Not very old Author -Not mentioned Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः अथ शाखायनानां षोडशकर्म लिख्यते । समुकश्च कदंतश्चेत्यादिगणपतिस्मरणं । माचम्य प्राणानायम्य देशकालौ संकीय॑ऽमुककम करिष्ये ।। तदंगं स्वस्ति पुण्याहवाचनमातृकापूजननांदीश्राद्धं च करिष्ये । तदादौ निर्विघ्नतासिध्यर्थ
मणपतिपूजनं च करिष्ये । etc. Ends. - fol. 90
__ कृतस्य नांदीश्राद्धस्य प्रतिष्ठासियर्थ द्राक्षामलकनिष्क्रयणी दक्षिणां दाgमहमुत्सृजे ।
माता पिता मही चैव तथैव प्रपितामही। पिता पितामहश्चैव तथैव प्रपितामहः । मातामहस्तत्पिता चप्रमातामहकादयः।
एते भवंतु सुप्रीताः प्रयच्छंतु च मंगलं । * इळामने पुरुसनिंगोः शश्वत्तमं हवमानाय साध स्यानः सूनुस्तनयोविजावाग्ने सा ते सुमति स्वस्मे ।
शिवं शिवं ॥ अनेन कर्मणानांदीमुखदेवताः प्रीयंतां वृद्धिः । इति पुण्याहवाचननांदीश्राद्धप्रयोगः।।
शान्तिपाठ
śāntipātha No. 766
_151 (1)
1880-81 Sinor- in.by-4 in. Extent-5 leaves%3; 10 lines to a page%3 20-25 letters to a line. Description-Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्राs; old
in appearance; handwriting careless but clear and legible; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the portion; edges worn out; complete.

Page #308

B. Grhya and Other Works ...... The Ms. contains the following topics. .. । विवाहपद्धति
2 गर्भाधानादिफलस्नानातकर्मपद्धति 3 अन्नप्राशनाकर्मपद्धति 4 चूडाकर्मपद्धति
5 उपनयनपद्धति Age — Appears to be fairly old Author.-Not mentioned Begins - fol. 10
* विवेषयन्माधिषणानुजानस्तवैपुरापार्य डिंदमन्हः। महसो पत्र पिपरयथा नो नावेव यांतमुभये हवंते। अहोमुचे प्रभरेमा मनीषां भूयिष्ठदा ... सुमतीमावृणानः। इदमिंद्र प्रति हव्यं जुषस्व सत्याः संतु यजमानस्य कामाः। त्रातारमिंदर्मावता मद्र हवे हवे सुहव ५ शूरमिंद्र।
हुवेनु शक्रं पुरुहूतमिंद्र र स्वस्ति नो मघवादात्विद्रः । etc. Ends — fol. 58
इदं ते हव्यं धृतावत्सरस्वति सत्यवाचे प्रयतेमा हवींषि ॥ इमानि ते उदिता शंतमानि तेभियर सुभगासस्याम ।।२
इति शांतिपाठः संपूर्णः॥ वाराणस्यां स्थितेन४० पुजारमज विभाग लिखितः पुत्रपौत्राणां पठनार्थ । शुभंभवतु ॥
शुल्बविवरण
Śulbavivarana
18 No. 767
__1883-84 Size - 10 in. by 43 in. Extent -8 leaves; 10-11 lines to a page; 36 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appearan
ce; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in single black lines; red pigment used for marking the portion;
left-hand edges worn out and moth-eaten; incomplete. Age-Appears to be old . Author — Karka upādhyāya Begins - fol. 10
... कस्य पंचसु भागेषु संसितेषु ॥

Page #309

296
Kalpasūtras
तृतीये च निहतेष्टांगुलं भवति । तत्पुरुषप्रमाणे चं दध्यादिति ॥ अपरमभिक्षेत्रे समसिते पुरुषप्रमाणे च तत्र च हिते प्रतिपुरुषमष्टांगुलाभ्यधिकानि भवति
etc.
fol. 2a इति कूर्मभक्षणं ॥
Ends - fol. 8b
एतच्च रथाश्रमात्रांतरालपक्षे भवति तेन वेदि द्वादशांगुलं पदं पुरस्तादपधियेत्येवमादिर्भवति न हि वेदियूपयोरंगांगिभक्षणं असंयोग इति सिद्धं ॥ इत्युपाध्यायकर्ककृतौ शुल्ब विवरणं समाप्तं ॥ भ० आत्मारामस्येदं पुस्तकम् ॥ श्री छ References— Mss. - A - Aufrecht's Catalogus Catalogorum :- i, 6596; ii, 1576, 2306; iii, 1374.
B-Descriptive Catalogues:-I. O. Cat. No. 364.
शुल्बसूत्रवृत्ति
No. 768
Siże - 12 in. by 5f in.
Extent — 22 leaves; 12 lines to a page; 45 letters to a line. Description – Country paper; Devanāgarī characters with पृष्ठमात्राs; old in appearance; handwriting clear and legible but not uniform; borders ruled in triple black lines; red pigment occationally used for marking the portion; edges worn out and moth-eaten; the Ms. contains Kandikās 1-6.
Age – Samvat 1593
Author Rāmacandra
Begins
-
fol. 1a
Śulbasūtravṛtti
4
1872-73
श्रीकृष्णाय नमः ॥
नमो गणेशाय नमः ॥
रामो नैमिषवास्तव्य ! etc. as in No. 99 / 1891-95
Ends - fol. 220
शुल् क्रतुकृतां नेत्रे मखदेशप्रकाशके etc. upto षष्टी कंडिका समाप्ता as in No. 99 /1891-95 followed by समाप्त
वृत्ति रेखारामस्यति

Page #310

B. Grhya and Other Works
शिवं । शांत् १५९३ वर्षे शर्त्तकशुदिः रवै इ. ८ दुर्गे... रामेण स्वयं आलोक वांछनद्धं । लुनरूपहीनं । स्तुन । गृहे । षोडशा सप्त । चाष्टौ तिथौ दिशांते । प्रथमे च कोजु । द्विसप्तत्र्यष्ट त्तु । वेद । पंचलानि पक्ष मुनि सान्निर्वसु चंद्रे वेद | बाणो । रज्जुमासपक्ष्यामः । समेशकुनिरवाय शंकुसमितया रज्वा मंडलं परिलिखात्तत्र लेखयेश इच्छायानिवगति ... ॥
1
Reference - See No. 45 / 1879-80
शुल्बसूत्रवृत्ति
No. 769
Size -- 93 in. by 42 in.
Extent - 46 leaves; 10 lines to a page; 32 letters to a line.
Description
--
Country paper; Devanagari characters with 81s; old in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the colophon and some portion of the text; edges slightly worn out; some folios are britlte; the Ms. contains Kandikās 1-6.
Age – Samvat 1677
Author - Rāmacandra, son of Suryadasa
Subject
Begins fol. 18
Sulbasūtravṛtti
45
1879-80
Commentary on the 7th Parisista of Katyayana.
297
ॐ नमः श्रीगणेशाय । ।
विष्णुं यज्ञभुजं न चारामो मैमिषमाश्रितः । साम्राजोभिचितः सूनुसूर्यदासस्य धीमतः ॥ १ ॥ स्वयंकृत्तस्य सिद्धांतं वार्त्तिकस्य समाश्रयत् । करोति शुल्बसूत्राणां वृति बालावबुद्धये ॥ २ ॥ रज्जुसमासं वक्षामः ॥ १ ॥ etc.
fol. 18 इति नैमिषेयं सोममुद्रामचंद्रकृतायां स्ववृत्तौ
प्रथमकंडिका समाप्ताः ॥ १ ॥ छ ॥
fol. 256 इति द्वितीय कंडिका ॥ २ ॥
...38
......

Page #311

298
Ends fol. 45th
!
:
अर्थं कचित्तु न गुरोरुपदेशगीमें नोवे भाष्यविषयेपि य ईक्षितार्थः । उद्घाटितस्तु यदसौ गुरु चित्तवर्त्ती कश्चित्क्षपातिशय एव हि तत्र हेतुः ।
References — Mss. ( 1 ) - A- Aufrecht's Catalogus Catalogorum:-i, 6598 ;
ii, 1570, 230; iii, 1370.
Kalpasūras
इति श्रीवैशालाख्येय- नैमिषीय सोममुद्रामचंद्रकृतायां शुल्बसूत्रवृत्तौ षष्ठि कंडिका : समाप्तः ॥ श्रीरस्तु ॥ समाप्तश्चायं शुल्बसूत्रवृत्तिः ॥ छ ॥ कल्याणमस्तु ॥ संवत् १६७७ वर्षे मार्गशिरखमासे कृष्ण ७ सप्तमी भोमवासरे जोखि वासुदेवसुत - आनंदकेन लिखितमस्ति ॥ छ ॥ यो यो यां यां तनूं भक्तश्रद्धयात्रितुमिच्छति । तस्य तस्य चलां श्रद्धां तामेव विदधाम्यहं ॥ १ ॥ श्रीरस्तु ॥ कल्याण* मस्तु ॥
शुल्बसूत्रवृत्ति No, 770
शुल्बे कृतुकृता नेत्रे मखदेशप्रकाशके । अबोधण्याधिकलिले वृत्तिर्भेषजमस्त्वियं ॥ छात्रबोधाय कृत्वेमां वृत्तिं यस्मर्जितं । तदर्पितं मया यज्ञभोक्त्रे देवाय विष्णवे ॥ छ ॥ श्रीः ॥
Size — 93 in. by 4g in.
-
-
B-Descriptive Catalogues :- Des. Cat. of Cal. ' Sanskrit College 1. No. 268.
(2) Printed Editions : - Commentary on only two kandikas has been published in the Pandit N. S. Vol. IV.
Śulbasūtravṛtti
253
1884-87
-
- 10 leaves; 10 lines to a page; 36 letters to a line.
Extent Description Country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting clear and legible but not uniform; folios numbered in both margins; fol. 6 missing;edges of some folios slightly worn out and moth-eaten ; the Ms. contains com - mentary on the śulbasūtra; incomplete. Same as No. 363 / 1883-84
Age - e - Does not appear to be very old.

Page #312

B. Grhya and Other Works
299
Author - Mahidhara
Begins -- fol. la
॥ श्रीगणेशाय नमः॥ यस्य लीलावशेनेदं जन्मस्थितिलयं व्रजेत् । मानंदेकरसं वंदे तमुमासहितं शिवं ।। श्रीनृसिंहं नमस्कृत्य रमेशं भक्तवत्सलं ॥
शुल्बस्य विवृतिं वच्मि भाष्यवृत्यनुसारिणीं ॥ २ ॥ श्रीमान्कात्यायनः पंचदशशाखासाधारणं कल्पसनं विरच्य तत्र कथितवेद्यादिमानोपयोगिताया शुल्बपरिशिष्टं चिकिर्षुः प्रतिजानिते ॥ etc. fol. 116 इति शौल्वे विवरणे महीधरविनिर्मितसमासव्यासकथनं तृतीयकंरिका
गता॥ Ends. -- fol. 116
एवमग्निनुद्दिश्य क्रमेण तेषां क्षेत्रसमासमाह ॥ दोणे यावानग्निः सपक्षपुच्छविशेषस्तावत्समचतुरस्रं कृत्वा द्रोणं दशविभागो वृत्तमित्येके ॥ ॥ एके भाचार्या इति वदंति ॥ यत् ॥ द्रोणे द्रोणचितौ स पर ॥
॥ श्रीसरस्वतिर्यज्ञनारायणौ जयेतां ॥ श्रीरस्तु ।। कल्याणमस्तु ॥ ॥ सुरतकर शुक्ल अंबाशंकरेण लिहला माहे ॥ ॐ खं ब्रह्म ।। श्री।
99
शुल्बसूत्रवृत्ति
Śulbasūtravștti No. 771 Size — 8.1 in. by 4 in. Extent-31 leaves; 13 lines to a page; 26-30 letters to a line.
1886-92
Description - Country paper; Devanāgari characters with TATONB; old
in appearance; handwriting somewhat careless but clear, legible and uniform; borders ruled in bouble black lines; red pigthent used for marking the colophons and certain portions of the text; edges slightly worn out; foll. 10, 11 missing; the Ms.
contains Kandikās 1-6. Age - Samvat 1634 Authorāmačandra

Page #313

300
Kalpasūtras
Begins - fol. 10
ॐ नमो गणेशाय ॥ रामो नैमिषवास्तव्यः etc. as in No. 99/1891-95 fol. 12a इति नैमिषीपसोमसुदामचंद्रकृतायां शुल्बवृत्तौ प्रथमा कंडिका ॥१॥ Begins - fol. 32b
शुल्बे क्रतुकृतां नेत्रे मखशप्रकाशके । अबोधव्याधिकलिते वृत्तिर्भेषजमस्त्वियं ॥१॥ उच्छेत्तुं जनमोहयात्तुं त्रातुं महीदेवता देवेंद्राश्रमनाम राम उदभूत्तस्यानुकं पापदं । संम्राडन्वयगोपयाज्ञिकसुतश्रीनैयजः कृष्ण
इत्यास्ते तस्य कृते कृतेति विवृति शुल्बस्य रामः स्फुटं ॥ छ ॥३॥ इति निमिषीयसोमसुदामचंद्राचार्यकृतायां शुल्बसूत्रवृत्तौ षष्टी कंडिका समाता॥छ॥ विवृत्तिरेषा कृतिरामस्येत्ति शिवं ॥छ । श्रीः ॥ शुभं भवतु ।। ॥छ॥ कल्याणमस्तु ।। Then follow some verses beginning with
गर्भाधानमथापि पुंसवन etc. Ends-fol. 300
स्वस्ति संवत् १६३४ वर्षे चैत्रवदि २ भौमे अधेह श्रीरेवातीरे वास्तव्यं नागरज्ञातीययाज्ञिकश्री ... कस्य सभ्रातृसपौत्राणामध्ययनाथ पुस्तकं लिषितं । शुभमस्तु ।। छ।
यादृशं पुस्तकं ... एवं वदति पुस्तिका ॥२॥ रामाय नमः॥ Reference - See No. 85/1879-80
.99
शुल्बसूत्रवृत्ति
Sulbasūtravrtti S, No.772
1891-95 ... Size - 10- in. by 4g in. * Extent - 57 leaves ; 8-9 lines to a page; 30 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear and legible but not uniform; borders ruled in double black lines; foll. 9-24 brittle; folios numbered in both margins; the Ms. contains Kandikās 1-6.

Page #314

-
Age
Author Rāmacandra
Begins fol. 16.
Does not appear to be very old
B. Grhya and Other Works
Ends - fol. 576
ॐ नमः श्रीरामचंद्राय नमः ॥ रामो नैषस्थ वास्तव्यः सोमपीथीगुरून्हरीं । प्रणम्य वृत्तिमाधत्ते शुल्बसूत्रेष्वविस्तरां ॥ १ ॥ उत् सारभूतार्थं स्वकृता शुल्बवार्त्तिकान् । सूत्रार्थविवृत्तिद्वारा वालेभ्यः प्रपदे स्फटं ॥ २ ॥ रजुसमासं वक्ष्यमः प्रतिज्ञासूत्रमेतत् । etc.
-
शुल्बे ऋतुकृतां नेत्रे मखदेशप्रकाशके अबोधव्याधिकलिले वृत्तिर्भेषजमस्त्रियं । शास्त्रबोधयकृत्वेमां वृत्ति यत्पुमर्जितं । तदर्पितं मया यज्ञभोक्त्रे देवाय विष्णवे ॥ छ ॥
: Reference - See No. 45 / 1879-80
इति वैशालाक्षेयनैमिषीयसोमसुद्रामचंद्रकृतायां शुल्बसूत्रवृतौ षष्टी कंडिका समाप्तं । समाप्तश्चायं शुल्बसूत्रवृत्तौ । श्रीयशपुरुषाय नमः श्रीगोपालजी
301
शौनकोक्तवृद्धकारिका
No. 773
Size - 1 1 1 in by 42 in.
Extent188 leaves; 11 lines to a page; 40 letters to a line.
Description – Country paper; Devanāgari characters with पृष्ठमात्राs; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in dou - ble black lines; edges worn out; corrections on the margin ; No. 27, 31, 32, 54, 77, 78, 106 repeated; folios 11, 16, 111, 113, 140, 151 missing; pagination hopelessly badly marked; complete.
Age.
Samvat 1653
Author Not mentioned
Saunakoktavṛddhakārikā
97
1869-70

Page #315

9802
Kalpasūtras
Begins — fol. 16
श्रीगणेशभारतीभ्यां नमः ॥ श्रीमहारुवाय नमः ॥ भाश्वलायनमाचायं नत्वा बवृधशाखिनां । शाखाभेदांश्च संक्षेपादुदकर्माणि पंच च ॥ प्रयोगामन्यकास्तेषां शौनको वच्मि कारिकां।
कर्मसाधारणं चात्र ज्ञेयमृग्वेदशाखिमां ।etc. Ends-fol. 1866
इमं ग्रंथमधीयानं ३ इकामांन्समश्रुते ।
सर्वान् कामानवामोति ह्यते सायुज्यमाप्नुयात् ।। खंडः । १५ इति श्रीशौनकोक्तवृद्धकारिकायां होमद्रव्यादिदक्षिणाभिषेकबाह्मणाराधनो नाम वि(?)मोध्यायः समाप्तः ॥ श्रीः ।। श्रीरामार्पणमस्तु ।।
रामाक्षरसभूम्यग्दे विक्रमस्य गते शुमे। पौषे मासि सिते पक्षे नवम्यां भार्गवे दिने। अग्निहोत्रीफलानामा जातो द्याम्रावतीपरे । तत्सूनुना नृसिंहेण लिखिता वृद्धकारिका ।। श्रीरस्तु॥
कल्याणं भूयात् ॥ शुभं भवतु ॥ स्वस्ति श्री संवत्षोडशशत १६५३ वर्षे पौषमासे शुक्लपक्षे नवम्यां तिथौ भार्गवे दिने उभ्रि ढिवास्तव्यश्रुतिस्मृतिज्ञयाज्ञिकद्विवेदीश्रीजोगमुतदुबेषोया अतत्सुनः अग्निहोत्री शुक्लश्री शुक्लश्रीफला तत्सुनुना नृसिंहेन महारुद्र पंचानुष्ठान पद्धतिरुपं ग्रंथोयं वृद्धकारिकाभिधः समाप्तः॥ श्रीः श्रीधुमं । कल्याणं भूयात् । श्रीरघुनाथार्पणमस्तु ॥ विद्वद्भिर्विशोधनीयं । श्रीमहारुद्रप्रीयत
श्रवणीकर्मविधि
Śravaņikármavidhi
- 15762) No. 774
1879-80 Size - 8} in, by 5 in. MExteht-150 to 18a leaves; 10 lines to a page; 20 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not old in appear
ance; handwriting clear, legible and uniform; red pigment used for marking the portion;white chalk used for corrections
complete. A -Samvat 1883

Page #316

B. Grhya rand Osher Works
3030
Author - Not mentioned Regins - fol. 15a
॥ अथ श्रवणीधर्मविधिः ॥ स्नानादिसंभ्यावदनं ॥ नित्यतर्पणं । देवपूजनं ॥ षोडशोपचार करवा.॥
अत्रापतिथौ । etc. Ends -- fol. 18a
मच पूर्वोच्चरितस्य भवतां ब्राह्मणानाम् वचनान् श्रीमहाविष्णोः प्रसादात् श्रवणीकर्मकृतस्य विधेः सर्व परिपूर्णतामस्तुः ॥
प्रमादात् कुर्वतां कर्म प्रत्यवत्यध्वरेषु च ॥
स्मरणादेवताद्विष्णो संपूर्णोयं दितिश्रुते ॥१॥ इति श्रवणीकर्मविधिः ॥
लिषतं पंचलिरामकृष्णेन ॥ श्रीशिवो जयति ।। संव. १८८३ना वर्षे माहवदि ५ गुरु
श्रावकल्पपरिशिष्ट
Śrāddhakalpaparisista No.775.
42(2)
1886-92 Size - 61 in, by 4} in. Extent – 90 to 200 leaves ; 8 lines to a page; 15 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appearan
ce; handwriting bold, clear, legible and uniform, berders ruledA
in double black lines%3; edges slighly worn out; complete. ... Age - Samvat 1778 Author - Not mentioned Begins - fol. 18
पितृभ्यो नमः ॥ ॐ अथ श्राद्धममावास्यायां पितृभ्यो दद्यापंचमीप्रभृति वापरपक्षस्य यदहरूपपोत तदहाह्मणानामंत्र्य पूर्वेधुर्वा निघेनामंत्रितोनाप
क्रामेत् etc. Ends-fol. 195
उरसि पितरो भुंके वामपार्चे पितामहाः। प्रपितामहा दक्षिणतः पृष्ठतः पिंडतकुंकाः ॥११॥

Page #317

304
श्राद्धपद्धति
No. 776
93 in. by 4k in.
Kalpasutras
पौरुषी अर्थाer: पित्राद्याः पिंडभाजिनः ॥ fist: सप्त सप्ते सा तृप्तिः सप्तपौरुषी ॥ भटेत पृथिवीं कृत्स्नां सशैलवनकाननां ॥ लभेत यदि पित्र साम्नामक्षरचितकं साम्नामक्षरचितकं ॥ १६ ॥
इति श्राद्धकरूपपरिशिष्ट समाप्तः ॥ छ छ छ
Followed by 6 verses after which we have
इति श्रीसंवत् १७७८
-
Size
Extent – 5 leaves; 8-10 lines to a page; 25-30 letters to a line. Description – Country paper; Devanāgarī characters; old in appearance; handwriting careless and not uniform but clear and legible; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; edges slightly worn out; leaves slightly brittle; folios numbered in right-hand margins only; complete.
The work is also called Darśaśraddhapaddhati.
-
Age.
Appears to be old
Author.
Raghunatha
Subject A treatise on funeral rites
Begins - fol. 10
Śrāddhapaddhati
39
1899-1915
Ends - fol. 51b
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
भट्टनारायणं नत्वा पितरौ ढुंढिमाधवौ ॥
रघुनाथः संविधार्य तनुते श्राद्धपद्धति ॥ १ ॥
तत्र पित्रादिदेवतोडेशेन श्रद्धया द्रव्यत्यागः श्राद्धं ॥ तत्पंचविधमिस्वाहाश्वलायनः ॥ नित्यं नेमित्तिकं काम्यं वृद्धिरेकोद्दिष्टं च पार्वणं इति । etc.
स्वपितृभ्यः पिता दद्यात्सुतसंस्कार कर्मसु । पिंडानोद्वाहनात्तेषां तस्याभावे तु वक्रमादिति ।

Page #318

B. Grhya and Other Works
305
कात्यायनोक्तेः । अत्र संस्कारकर्मावधिस्वेनोक्तेः संस्कारकर्म रूपमाद्यो हाहन्ट मेव गृह्यते । अत्र बहु बक्तव्यं हेमाद्विनिबंधेभ्योवगंतव्यं । इति वृद्धिश्राद्धं ॥ सपिंडीकरणादीनि प्रेतश्राद्धानि अस्मात्पितृव्यभट्टनारायणकृतायामौर्ध्वदेहिक - पद्धतौ द्रष्टव्यानीत्यळं ॥
इति श्रीरघुनाथवाजपेयिविरचिता श्राद्धपद्धतिः ।।
श्रीरस्तु || प्रयोगपारिजाते । मात्रादीनां द्विले बहुत्वेपि सर्वासां नामगोत्राण्युमुकमेकं पिंडं दद्यात् ॥
Reference - Mss. - A- Aufrecht's Catalogus Catalogorum :- 1, 6658;
iii, 1380
श्रीतपद्धति
No. 777 -
Size — 92 in. by 4g in.
Extent : - 18 leaves; 11-12 lines to a page; 30 letters to a line.
Description – Country paper; Devanāgari characters with पृष्ठमात्राs: handwriting somewhat careless and not uniform but legible; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the portion; edges worn out: fol. 6 missing; hence incomplete.
. - Samvat 1718
Age.
Author
Begins - fol. 16
Śrautapaddhati
198
A/1882-83
Sivabhadraśukla
॥ ॐ नमः ऋषिभ्यः ॥
Ra
भाभी दो सुरहरो नित्यं वृषोपासनो मुक्ताराध्यतमः सुकामजननो लंबोदरश्रीधरः । प्रीतो मोदकसेवनेन वितत। रिष्टाद्यनाशक्षमो हेरंबो हरतादरीन्हरिरिव श्रेयांसि वः पुष्यतु । १ अथ दानस्य वाक्यानि परामृश्य बुधैः सह । योगेश्वरेण क्रियते दानवाक्यसमुच्चयः ॥ २ etc.
fol. 26 इति गुडाधनुदानवाक्यं ॥ १ fol. 30 इति घृतधेनुदानवाक्यं ॥ २ +39

Page #319

36
Ralpastitras Brd-fol. 18
भवाडयझं जातवेदा अंतरः पूर्वी अस्मिनिष ... सन्द रसनि सुवि... विमुंच धेयस्मभ्यं द्रविणं जातवेदः स्वाहेति । यज्ञमेवैत्ततर्पयतीति श्रुतेस्तपैयतीति श्रुतेः॥
इति सूत्रकर्कानुसारेण कृतेयं श्रौतपद्धतिः ।
श्रीशिवभद्रशुक्लन स्तंभतीर्थे निवासिना ॥१॥ संवत् १७१८ श्रा. लिमिदं शभमस्त सदा सर्वेषाम ॥ This is the only Ms. recorded by Aufrecht
श्रौतस्मार्तक्रियापद्धतयः Śrautasmārtakriyāpaddha
tayah No.778
164
1880-81 Size — 9f in. by 5% in. Extent – 279 leaves; 12 lines to a page; 26 letters to a line. Description - Thick country paper; Devanāgari characters; not very
old in appearance; handwriting bold, clear and legible; bor. ders ruled in double black lines, red pigment used for marking verse-numbers, topical headings and colophons; the Ms. is in
bound form and contains several small sacrificial manuals. Age - Samvat 1785 : Saka 1651 Author - Not mentioned Subject - On the performance of duties according to the Śrutis and
Smrtis. Begins - fol. 10
आणेहिष्टामार्जनं । प्रणीतानि नयनं । पुनः पूरणं । सुप्रोक्षितादिकरणं । मम सभार्यस्य आत्मसंस्कारार्थ स्माग्न्यिाधानकर्मणः प्रतिष्टासिध्यर्थ अजभनडवाहोतं निःकृतौ दास्यमानं मनसंल्पितद्रव्यं अध्वर्युब्रह्मभ्यामहं संप्रदास्ये । मम
संवत्रयः स्त्रिशत् ब्राह्मणान् भोजनेनाहं तर्पयिष्ये ॥ etc. fol. 96 इत्याग्रहायणीपदार्थानुक्रमः समाप्तः ।। fol. 15a पाकगज्ञकर्तव्यता पदार्थसमातं fol. 65b इति लक्षदोमः

Page #320

B. Grhya and Other Works
307
fol. 72b रुद्रविधानं समातं fol. 1350 इति श्रीशुक्राचार्यप्रणितं एकवस्त्रविधान समातं ।
fol. 278a इति सम्यासविधिः। योगपदाभिधानं संपूर्ण मिति ॥ Ends. -fol. 279a
इति चातुर्मास्यसंकल्पः।
इमं करिष्ये नियम निर्विघ्नं कुरु मे यतः इदं च तन्मयादेव गृहीतं पूरतस्तव । निर्विधं सिद्धिमायात्तु प्रसादात्वे उमापते । उक्तवंत इति पार्श्वे स्थापयेच द्विजातयः ।
निवसंतु सखेनाक्रगमिष्यामि समाप्यतां ॥ इति व्यासपूजा समाप्तमिति ॥
॥ शुभं भूयात् ।। कल्याणमस्तु । पखकपायोः शुभं भवतु श्रीरस्तु । श्रीगोपीजनवल्लभाय नमः ॥
संवत् १७८५ वर्षे शाके १६५१ भाद्रपदमासे शुक्लपक्षे नवम्या पुण्यतिथौ । गुरुवासरेण लिख्यितमिदं पुस्तकं ।। श्रीकृष्णाय नमः ॥ शुक्लवेणीदतसुतपीतां. बरनी प्रत्य ...
-
संस्कारपद्धति
Samskāra paddhati
114 No. 779
1882-83 Size-78 in. by 41 in. Extent -123 leaves%3; 10 lines to a page3; 20 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appearan
ce; handwriting clear, legible and uniform except on somo folios where some of the letters have been effaced; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking certain portions of the text; edges worn out; extremely motheaten; folios numbered in right-hand margins; complete.
The Ms. contains the description of the षोडशकर्मविधि..
work is also called संस्कारगङ्गाधर Age- Samvat 1650 Author -Gangadhara Subject - A treatise dealing with the sixteen Samskāras.

Page #321

308
Begins
-
fol. 1b
Kalpasūtras
ॐ नमो श्रीगणेशाय ॥
श्रीनृसिंहं शिवं नत्वा मटंबां च सरस्वतीं । गणेश पितरौ कात्यायनादी कर्करेणुकौ । रामानिहोत्रीपुत्रस्य पुत्रो गंगाधरोभिधः । परोपकृत्यै कुरुते गद्यैः संस्कारपद्धति । २ । तत्र संस्कारक्रमः कारिकामुक्तः ॥
Ends - fol. 1226
गर्भाधानं पुसवनं सीमंतोनयनं ततः जातकर्माभिधानं च निष्क्रमः प्राशनं क्रमात् ॥ ३ ॥ etc.
अथ गंगाधरः प्रतिष्टाने धनेश्वरमली लिखेत् । कृष्णपक्षे पंचम्यां मृगशीरनक्षत्रे शुक्रवासरे युवानाम संवत्सरे याम्यायने शरदऋतौ आश्विनमासे विप्रोपकृतये कृत्वा गद्यैः संस्कारपद्धतिं । १ ।
विवाहे व्रतबंधे च व्रतस्योद्यापने तथा । दुर्गाोमे तथा शांतौ अग्निचक्रं न दुष्यति । बाल्यं वृद्धिबलं प्रज्ञा त्वक्चक्षु श्रोत्ररेतसा । दशकेन निवर्त्तते मनःकर्मेद्रियाणि च । २ ।
नभो० मुनिश्च । ७ भूपश्च १४ / ३ / ८ / १ / १२ / १६।७। रवी १२ दुश्च १ वसु ८ स्तथा । राम ३ मादौवद्यतव्यं भारसंख्या विधियते । १ ॥ संवत् १६५० वर्षे फागुमा कृष्णपक्षे पचम्यायां पुण्यतिथौ भृगुवासरे विशाषानक्षत्रे वृश्चिकस्थिते चंद्रे यथावारनक्षत्रयोगकर्णलग्नमुहूर्त्तव सिष्टायां पुण्यतिथौ । भद्येह बोरदवास्तव्य उदीचज्ञातिय दवे कुर्मसुत दवे वासुदेव लिषितं ॥ तथा परोपकारार्थ सर्वेषां ब्राह्मणानामुपकारार्थ ॥ यादृशं पुस्तकं दोषो न दीयते ॥ १ ॥
...
Samhitavidhivivarana (Kauśikagrhyasūtratikā)
संहिता विधिविवरण ( कौशिकगृह्यसूत्रीका )
No. 780
. Size - 81⁄2 in. by 42 in.
C
Extent — 48 leaves; 9 lines to a page; 25-26 letters to a line.
Description – Country paper; Devanāgari characters; old in appeara• nce; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for topical headings;
10
1870-71

Page #322

B. Grhya and Other Works
309
folios numbered in right-hand margins; edges worn out and moth-eaten; complete.
Commentary on the Kausikagrhyasūtra.
Age - Samvat 1674 Author - Not mentioned
Begins-fol. 10
ॐ नमो अथर्ववेदाय ॥
अथर्ववेदस्यसंहिताविधेविवरणं क्रियते तत्र अथर्ववेदस्य नव भेवा ....... भवंति । तत्र चतसृषु शाखासु शौनकादिषु कौशिकोऽयं संहिताविधिः सच
गोपथब्राह्मणादर्थवादादि परित्यज्य विधिमात्रं कल्पयित्वा विधेः कृतसूत्रययोपयोगं टोका क्रियते संहिताविधे तबाह कौशिकं ॥छ । भय विधि वक्ष्यामः॥ भथशब्द भानंतर्यार्थ संहिता विध्ययनोनंतरं विधेरधिकारः संहिताविधि
वक्ष्यामः I etc. fol. 70 इति बृहत् कुशंडिका समाप्ताः ॥
fol. 9a इति उत्तरतंत्रं समातं । Ends - fol. 46a
प्रेतस्य नाम गोत्र समुच्चार्य वृषवत्सतर्योः पुच्छे तर्पणं कुर्यात् । अयज्ञोपवीती भूस्वाइमं वृष रुद्रदैवतं ग्रीवावलंबितं पदं गोत्रस्य प्रेतस्य प्रेतत्वविमुत्पर्य
अहमुत्सृजामि दक्षिणेशे । यथेष्टं पर्यट । पार्वणाधुत्तरतंत्र । यदा स्विष्टकहोमः। ....... तद स्क्रुचा कृत्वा अवदानधर्मेण आ देवानामिति ओपस्विष्टकृद्धोमः एतत्पाक
तंत्रे विशेषः । शेषसमानं । वृषोत्सर्गः समाप्तमिति ॥ संवत् १६७४ वर्षे मार्ग. शीर्ष शुदि १३ रवौ लिखितमिदं ॥ छ ।
पंचोलीभवदेवनागजीनी पोथी कर्मातरनां पत्र ४८
संक्षेपदीक्षाप्रयोग
Sanksepadikṣāprayoga
219 No. 781
1886-92 Size. – 94 in. by 4 in.
Extent - 2 leaves; 13 lines to a page; 32 letters to a line. · Description --- Country paper; Devanāgari characters; ofd in apperan
ce; handwriting small but clear, legible and uniform; borders

Page #323

310
Kalpasitras
ruled in double black lines; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; complete.
Age. - Samvat 1820
--
Author. - Not mentioned
Subject
Begins
1
On the initiation of pupil.
fol. 1a
-
श्रीगणेशाय नमः
ग्रंथ संक्षेपदीक्षाप्रयोगः ॥
तत्र शिष्येण देहशुध्यर्थ प्रायश्चित्तं कृत्वा दीक्षादिनात्पूर्वदिने उपोषणं च कृत्वा दीक्षादिने प्रातः कृतनित्यक्रियः गणपतिपूजनं पुण्याहवाचनं च कृत्वा प्रधान संकल्पं कुर्यात् । etc.
Ends-fol. 26
यदिष्टतमं लोके गुरखे तत्तर्पयेत् ॥ गुरवे दक्षिणां दद्यात्स्वर्णवस्त्रसमन्वितां । भूमिं बृत्तकरी दद्यात्पुत्रपौत्रानुगामिनीं इत्युक्तेः ॥ सर्वामुपकल्पितां सामग्रीं गुरवे दद्यात् ॥
तदेतत्सर्व शिष्यात्प्रतिगृह्य अष्टोत्तरसहस्रं शतं
वा प्रदत्तं मंत्रं गुरुर्जपेत् ॥ ततो मिष्टान्नपानादिना ब्रह्मणम्परितोष्य स्वयं भुंजीत ॥
इति संक्षिप्तदीक्षाप्रयोगः ॥
संवत् १८२० माघकृष्ण ६ लिखितं द्विवेदीजगन्नाथात्मज इच्छारामेण ।।
-
संन्यासविधि
No. 782
Size — 91 in. by 4g in.
-
Extent - 9 leaves; 8 lines to a page; 24 letters to a line.
Description Country paper; Devanāgarī characters; old in appearance; handwriting careless but clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; leaves extremely brittle; folios numbered in right-hand margins; the Ms. contains several tapies like स्नानविधि, भिक्षाविधि, दण्डविचार, चातुर्मास्य विचार etc. complete.
Samnyāsavidhi
202
1880-81

Page #324

B. Grhya and Other Works
31
Age-Appears to be old Author - Jžānasāgara Begins. — fol. 16
___ ... नुभ्या नमः ॥ ... सभ्यासविधि ॥ प्रथमस्नानविधि ॥
बहिरतस्थित ... आत्मानं परमेश्वर ॥ .. श्यादृश्यद्वयातीतं नित्यमेकं नमाम्यहं ॥१॥ भाब्रह्मस्तं ... पर्यन्तं जगतस्थावरजंगम ॥. चराशीलक्षजीवानां संन्यस्तमेकलक्षणं ॥२॥ पतीनां मु ... तमाचारमोक्षसाधनमव्ययं ॥
भवपाशविनिमुक्तं देहो नित्यमीति ध्रुवं ।। ३ ।। etc.. Ends-fol. 9a
चैतन्यं परमं तत्वं ज्ञानविज्ञामगोचरं । अक्षरं परमा ... दं ज्ञानविज्ञाननाशनं ।। गुरुचरणमयाज्ञानं अन्यथा नास्तीकारणं
यस्य स्पर्शमात्रेण सर्वे नस्यति बंधनात् ॥ ॥११॥ इति श्रीपरमहंसपरिव्राजकाचार्य - श्रीनाथपादपुज्यज्ञानसागरविरचितं कैवल्प-उपनिषदः विद्वत्संन्याससंपूर्ण
सम्बालविधि
Samnya sewicht
121- ...No. 783
1882-83 Size -7d in. by 4g in. Extent -15 leaves; 11 lines to a page; 24 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting bold, clear legible and uniform%3B borders ruled in double red lines; folios numbered in right
hand margins; complete. Age - Does not appear to be very old Author - Not mentioned

Page #325

312.
Ralpasūtras
Begins. — fol. 10
॥श्रीगणाधिपतये नमः॥ भथ माश्रमोपनिषत् लिख्यते ॥
हरि ॐ अथात् श्चस्वारो आश्रमः षोडश भेदा भवंति। .. भत्र ब्रह्मचारि चतुर्विधा भवंति ।। गायभ्यो ब्रह्मणः प्राजापत्यो वृक्षमिति । य उपनयनादुर्द्धनीरावमक्षारालवणाशी गायत्रीमंत्रे स गायत्र्योः ॥ योष्टाचत्वा
रिंशद्वर्षाणि वेदब्रह्मचर्य चरेत्प्रतिवेदं द्वादश वा यावत् । etc. fol. 3a इति अथर्वणवेदे माश्रमोपनिषत्समाप्तः ॥१॥
॥ॐ नमः । गुरुभ्यो नमः ॥ अथ संन्यासिनो विरजाहोमो लिख्यते ॥ fol. 8a इति यजुर्वेदसंहितायां का एव शाखायां चत्वारिंशोध्यायः॥ Ends-fol. 15a
महं सवैषणां त्यस्का । युष्मच्छरणमागतः ॥ ब्राहि मां सर्वलोकेश गतिरन्या न विद्यते। संन्यस्तं मे जगन्नाथ त्राहि मां मधुसूदन । संन्यस्तं मे जगधोते पुंडरीकाक्षमोक्षदः॥ त्राहि मां पुरुषोत्तम अत ऊद्धजीवेतयुयदि तथापि गृहेन गच्छेत् ॥ यथाविधिकारं यथाविधि
दंडादीन गृहीत्वा स्वधर्मनि' भवेत् रत्यंतगिरा प्रोक्ता । इति भातुरसंन्यासविधि संपूर्ण ।।
समानयभ्राविधि
Samānayasrāddhavidhi No. 784
157 (1)
1879-80 Size.-8 in. by 5 in. Extent - 14 leaves; 10 lines to a page; 20 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not old in appear
ance%3; handwriting clear, legible and uniform; red pigment.
used for marking the portion; white chalk used for corrections; . complete.
The Ms. cantains one more work viz., squitaifafa Age - Samvat 1883 Author - Not mentioned

Page #326

B. Grhya and Other Works
33.
Begins - fol. 10
॥ श्रीगणेशाय नमः। अथ समानयश्राद लिख्यते । तीर्थ गत्वा स्नानविधिना स्नमहं करिष्ये ।। स्नानांगतर्पणं ॥ संध्यावदनं । गृहागत्य । भाचमनं । प्राणायामं । विष्णुपूजनं ।। षोडशोपचार उपहाराणां सर्वेषां पवित्रता etc.
Ends-fol. 140
आवाहनं ० मेश्वरः॥३॥ प्रमादात् कुर्वतां कर्म प्रतिवत्यध्वरेषु च । स्मरणादेवता विष्णः संपूणोयं दितिश्रुते ॥४॥ विधिः सपूर्ण ॥
Samāvarttanakarma
समानवर्तनकर्म
No. 785 Size - 7g in. by 4g in.
222 - 1880-81
Extent - 11 leaves ; 14 lines to a page: 24 letters to a line.
*
2
Description-Country paper; Devanagari characters with पृष्ठमात्रा6%; old
in appearance; handwriting careless but clear and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking; edges slightly worn out and moth-eaten; folios numbered in right-hand margins; complete.
.Age-Appears to be old
Author - Not mentioned
Subject - On the duties to be performed by a student on his returning
home after finishing his religious studies.
Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥ अथ यज्ञोपवित लिप्यते । पूर्वान्हे आचार्ययजमानयोः मलस्नानं । कृत्वा। मंध्या । सव्ये तर्पणं । देवपुजा । वैश्वदेवः । मांगल्यः । गणेश । अंबिका । ग्रहाणां । शातिक समृध्यर्थ । ब्राह्मणभोजनसंकल्पः । etc,
1.40

Page #327

SIA
Kalpasūtras fol. 6a इति सावित्रसंध्या समाप्ता। Ends - fol. 110
आदित्याचा ग्रहा इत्यादि । वृद्धस्सीमांगल्यकीयांकरि। उत्सर्जन ब्रह्माणः । उपयमनश्चानो प्रक्षेपः । साहेः । अस्य समावर्तनकर्मणो । गृहे. उत्त० इति समाप्यः । जां। जगनाथे ल०।
72
समावर्तनप्रयोग
Samāvartanaprayoga No. 786
1892-95 Size -- 81 in. by 4g in. Extent -- 14 leaves ; 8 lines to a page; 22 letters to a line. Description - Modern paper with water-marks; Devanagari characters;
handwriting clear, bold and uniform; borders ruled in double
red lines; edges worn out; complete. Age -- Appears to be old Author - Dharanidharaputra Begins - fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥ अथ प्रयोगः॥ कर्ता उपनयनदिनात्पूर्वेधुनिस्यक्रिया निवयं स्वस्थोपनेतृत्वाधिकारसिद्धये कृछत्रयं गोदानादिद्वारा कृत्वा द्वादशसहस्रं गायत्रीं द्वादशाधिकसहले गायत्रीं वा जपित्वा कुमारेण कामचारकामवादकामभक्षणादिदोषापनोदार्थ
कृध्रत्रयं कारयित्वा मंडपप्रतिष्ठा नांदीश्राद्धं स्वस्तिवचनं ग्रहयज्ञं च कुर्यात् । etc. Ends - fol. 140
कैचित्तु० वैणवं दंडादानोत्तरं रथारोहणाथाचार्यवस्त्रादिदानांतं कृत्वो. परिष्टाद्धोमं स्विष्टक्तदादि सर्व समाप्तिपर्यंतं विधार्यकांतोपवेशनादि पूर्वत. स्कुर्यादिति वदंति ॥ ततस्तस्मिन्दिने निषिद्धवर्जमभीप्सितमझ भुजोत ॥ इति श्रीमव्यावहारीकोपाख्याधरधीधर सुनू० समावर्तनप्रयोगः ॥
सर्वसाधारणविधि No. 787
Sarvasādhāranavidhi
80 1895-1902
Size -73 in. by 4g in,

Page #328

B. Grhya and Other Works
6 leaves; 9 lines to a page; 20 letters to a line.
—
Extent
Description 1 - Modern paper with water-marks; Devanāgarī characters; new in appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders ruled in double red lines; folios numbered in both margins; the Ms. contains Sarvasādhāraṇavidhi' only from Dharmapradipa.
Age- Śaka 1719
Author
Not mentioned
On various rites to be performed.
Subject
Begins - fol. 16
-
313
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥ अथ सर्वसाधारण विधिः ॥
॥ चतुर्विंशति अंगुलं अंश... अष्टादशांगुल वा मृदा चतुरस्त्रं स्थंडिलं परिकल्प्य गोमयेनोपलिप्य तत्पश्चिमभागे यज्ञकाष्टेन प्रादेशमात्रं रेखामुदगायतां दक्षिणतत्प्रागायतं रेखाद्वयं कृत्वा मध्ये रेखात्रयं कृत्वा परिकल्पयत् मध्ये यज्ञकाष्टं संस्थाप्य प्रोक्ष प्राच्या दिशि त्यजेत् ॥ अथ अमिनामः etc. Ends - fol. 50
प्रणिताप्रणयनांते शूर्पे पवित्रे निधाय अग्नये निर्वयामिति तस्यै तस्यै देवतायै जुहुयात् । ततः स्त्रिष्टकृदर्थं स्रुचुपस्तीर्थ चरोरूतराधात्कृतवदबरिमिधारयेत् ॥
नात्रहप्रत्याभिधारणं ।। ततः स्विष्टकृतं हुत्वा रजुप्रहरणादि पूर्ववत्समान ॥ ॥ इति धर्मप्रदिपे सर्वसाधारण सुर्वाधारणविधि समाप्यते ॥ शुभं भवतु लेखकपाठकयोः ॥ कल्याणमस्तु ॥
इदं पुस्तकं मुमईवास्तव्यं पुरुषोत्तमनाईक बाबनाईकस्य भात्मकार्यार्थ छ ॥ छ ॥ शके १७१९ पिंगलनाम संवत्सर ॥ छ ॥
सायंप्रातरग्निहोत्र होम
No. 788
Sayamprataraghihotrahoma
447.
1883-84
Size - 128 in by 3g in.
Extent – 10 leaves; 5 lines to a page; 30 letters to a line.
Description - Modern paper with water-marks; Devanagari characters;

Page #329

316
Age - Modern
Author - Not mentioned
Begins — fol. 15
Ends
Kalpasūtras
new in appearance; handwriting bold, clear and legible; folios numbered in both margins; seems to be incomplete.
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
अनो भद्राः क्रतवो यन्तु द्विश्वतोदध्यासोप्ररितास उद्भिदः ॥ देवा नो यथासदमिद्वृधेऽअसनंऽप्रायुवो रक्षितारो दिवेदिवे ॥ १५ ॥
1
देवानाम्भद्रा सुमति ऋजुयता देवानां रातिरभि नो निवर्त्तताम् ॥ देवानाः सख्यमुपसे दिमाद्ययं देवाना आयुः प्र तिरन्तु जीवसे ॥ २ ॥ etc.
fol. 98
"
देवदिता सूर्यस्य निर इसः पिप्यृता निरवद्यात् ॥ तन्नो मित्रो arat महत्तामदितिः सिन्धुः ऽ पृथिवी ऽ उत द्वौः ॥ १३ ॥ आ कृष्णेन रजसा वर्तमानो निवेशयंन्नमृतं मर्त्यञ्च ॥ हिरण्ययेन सविता रथेन । देवो जाति भुवनानि पश्यन् ॥ १४ ॥
सायंप्रातर्होम
No. 789
Size - 93 in by 58 in.
Extent -- 6 leaves; 10 lines to a page 18-20 letters to a line.
Description
Age Appears to be old
Author Not mentioned
Sayamprāta homa
539 1882-83
1 - Rough country paper; Devanagari characters; old in appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform; folios numbered in both margins; complete.
Begins — fol. 10
-
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
अथ सायंप्रातरुपासनं होमः ॥ भावस्य त्रिः प्राणानाम्य देशकालौं संकीर्त्य परमेश्वरप्रीतये सायंप्रातरुपासनहोमहं करिष्ये ॥ etc.

Page #330

B. Grhya and Other Works
317 -Ends - fo. 60 . .. ।
ततो विष्णवे इदं नैवेद्य संपद्यतां इदं विष्णवे न मम ॥ . .
सुरभिवैष्णवी माता नित्यं विष्णुपदे स्थिता गोग्रास तु मया दत्तं सुरभिः प्रतिगृहीयता। इदं गो ... ततो भूतवलिं दद्यात् ॥ हस्तौ पादौ प्र०मा० भ० य० म.इ.
स्नानदीपिका
Snānadipikā
521 No. 790
1882-83 Size -8d in. by 3}g in. Extent - 60 leaves; 7-8 lines to a page; 20-24 letters to a line. Description - Modern paper with water-marks; Devanāgari characters,
new in appearance; handwriting clear and legible but not quite uniform; borders ruled in double red lines%3; red pigment used for marking the portion; yellow pigment used for corrections;
folios numbered in left-hand margins%3 complete. Age - Śaka 1722 Author - Gopinātha Agnihotri Subject — A commentary on the Spānasūtrapari işta of Kātyāyana. Begins — fol. 10
॥श्रीगणाधिपतये नमः॥ स्मृत्वा सोमेश्वरं देवं नत्वा कात्यायनं मुनि ॥ सर्वेषामुपकाराय क्रोयते स्नानदीपिका ॥ अन्यैरपि ग्रंथकारैः कृतो वै स्नानविस्तरः॥
तथाप्यंतर्गतः सोम प्रेरयत्येव शंकरः ॥२॥
अथातो नित्यस्नानं ॥ विधास्यत इति सूत्रशेषः ।। etc. Ends - fol. 60°
नाना ग्रंथान्समालोक्य श्रीमान्मोपिनाथकृती ॥ शंकरप्रीतये मामकरोमि स्नानदीपिका ॥ आदितश्चातयतमालोक्येयं विचक्षण ॥ विचार्य सदसं चाथ प्रपूजीचं ममाशिषः ।। ..

Page #331

8
Kalpasttras इति श्रीशैवमाधवाग्निहोत्रीसुतशैवगोपिनाथाग्निहोत्रीविरंचिता स्मान दीपिका समाता ___ श्रीगणेशार्पणमस्तु शके १७२ रौदनाम संवत्सरे नभसे मासे कृष्णपक्षे द्वादस्यां तिथौ भानुवासरे पंचमाहरे समातं ॥ इदं पुस्तक बाळदिक्षित
भायाचितस्येदं ॥ ॥ हेरंब ।। References - Mss. - A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum: -1, 7440;
ii, 2350; iii, 1544. B-Descriptive Catalogues :-For a described Ms.
of this commentary sec I.O.Cat. No:486
49........
स्नानपद्धतिटीका
Snānapaddhatitikā . No. 791
1879-80 Size -91 in. by 4} in. Extent-22 leaves; 10 lines to a page; 35 letters to a line. . Description - Thick country paper; Devanāgari characters; old in
appearance; handwriting careless but legible and uniform; borders carelessly ruled in double black lines; red pigment used for marking the portion; edges worn out; folios number. ed in right-hand margins; complete.
Same as No. 101/1891-95 Age - Samvat 1770 Author - Harihara
Subject - A commentary on the Spānapaddhati of Kātyāyana. Begins - fol. 1b
श्रीवजुर्वेदाय नमः। प्रणतोस्मि हरेरध्रिसरसीरुहमादरात् । यजुगरपावनं पांचं प्रासाद्यामरसैंधवं ॥१॥ कात्यायनकृतिस्नानविधिव्याख्यापुरःसरं ।
विधास्ये पद्धति विद्वत्सदाचारद्विजप्रियां ॥२॥ अथातो नित्यस्नानं । etc.

Page #332

B. Grhya and Other Works
319
Ends-fol. 220
इवमहमाममृत्योनौ सत्ये ज्योतिषि जुहोमि स्वाहा।
इति मंत्रणाचम्य मार्जनाघमर्षणांते सोदकांजलिरुत्थाय प्रत्यङमुखोंजलिं प्रक्षिप्य प्रांजलिः पूर्ववदूपविश्य यावनक्षत्रोदयं गायत्री जपित्वोत्थाय प्रदक्षिणीकृस्य । नमस्कृत्योपविश्य देवा गातु विद इति विसर्जयेत् ॥
इति श्रीमदाग्निहोत्रहरिहरविरचिता कात्यायनीयस्नानविधिसूखण्याख्यानपूर्षिका स्नानपद्धतिः संपूर्णा ॥
संवत् खसप्ताश्विहिमांशुकेब्दे गुरोहिने कार्तिकपूर्णिमाया । स्यालेखि पीतांबरजेन रम्यं सूत्रं सभाष्यं जगजीवनेन ।
॥संवत् १७७० वर्षे कातिमासे शुक्लपक्षे पूर्णमायां तिथौ गुरुवासरे अयेह नविनपुरनिवासिना भटश्रीपोतांबरारमजेन जगजीवनेन त्रिकांडिकायाः सभाष्यापद्धतिाले खि ॥ लेखकपाठकयोः कल्याणं भूयात् ॥ करकृतमपराध श्रतुमर्हति संतः ॥ यादृशेति ॥ यथापुस्तकं व्यालेखि ॥ श्रीरस्तु ॥ श्रीरस्तु॥ श्रीरस्तु सर्वजगतां ॥
Snāna vidhisūtra
स्नानविधिसूत्र No. 792
.
48 1879-80
Size - 8 in. by 4
in.
Extent -- 2 leaves; 13 lines to a page; 25-30 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting clear, legible and uniform; borders
ruled in double black lines; edges slightly worn out; complete. Age - Does not appear to be very old Author — Kātyāyana
Begins.-fol. 10
श्रीगणेशाय नमः ॥अथातो नित्यस्नानं । etc.
Ends - fol. ..
इति सर्वत्र सं वर्चसेति मुखं विभ्रष्टे देवा गातुविद इति विसजयेदेष स्नानविधिरेष स्नानविधिः॥

Page #333

320
Kalpasūtras
इति कात्यायनाचार्यप्रणीतं स्नानविधिसूत्रं समातं ॥ ..... काशीरामेण लिखितं स्वयमेव पठनार्थ वा परोपकाराय ॥
स्नानविधिसूत्रव्याख्यान
Snānavidhisūtravyākhyāna
101 'No. 793
1891-95 Size -98 in. by 41 in. Extent -- 43 leaves; 6-10 lines to a page; 20-25 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appearan
ce; handwriting bold and clear but not uniform; borders ruled in double black lines; edges worn out and moth-eaten; complete.
The text is also called स्नानसूत्रपरिशिष्ट or त्रिकण्डिकासूत्र Age - Samvat 1761 Author - Harihara Agnihotri
Subject - Commentary on the snāna rite prescrited by Kātyāyana.
Begins – fol. 18
श्रीगणेशाय नमः ॥ ' प्रणतोस्मि हरेरहिसरसीरुहमादरात् ॥
यजगत्पावनं पाथः प्रासोष्टामरसैंधवं ॥१॥ . कात्यायनकृतस्नानविधिव्याख्यापुरःसरं ॥
विधास्ये पद्धति विद्वत्सदाचारद्विजप्रियां । २॥ अथातो नित्यस्नानसूत्रं ॥ .
Ends-fol. 43a
इति मंत्रेणाचम्य मार्जनाचघमर्षणांते सोदकांजलिं उत्थाय प्रत्यङ्मुखोंजलिं प्रक्षिष्य प्रांजलि: पूर्ववदुपस्थायोपविश्य यावनक्षत्रोदयं गायत्री जपित्वोत्थाय प्रदक्षिणीकृत्य नमस्कृत्योपविश्य देवा गातु इति विसर्जयेत् ॥
॥ इति अग्निहोत्री हरिहरविरचिता कात्यायनविधिसूत्रम्याख्यानपूर्विका स्नानपद्धतिः समाप्ता॥ ॥संवत् १७६१ चैत्र कृष्ण एकादश्यां शनिवारे लिखितमिदं श्रीनाथसुतदिवाकरेणेदं चेत्यलं ॥ शुभानि संतु ॥
On fol. 1a we have :

Page #334

B. Grhya and Other Works
321
भारद्वाजकुलोत्पन्नश्रीनृसिंहाख्यजन्मनः
भट्टधम्र्मेश्वरस्येदं पुस्तकं विदितं सतां ? References --- Mss. - A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum: -i, 7446;
_ii, 1794, 235b; iii, 1:44.
B-Descriptive Catalogues:-Steins' Cat. of Jammu
Mss. 22; Ulwar Mss. Cat. 172 Extr.53.
स्मार्त्ताधान
Smārtādbāna
No. 794
225 1880-81
Siz: — 9in. by 4} in.
Extent-8 leaves; 13 lines to a page: 40 letters to a line.
Description - Country paper; Devanāgari characters; old in appeara
nce;[handwriting rather small and closely written but clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; red pigment used for marking the portion; edges worn out; leaves slightly brittle; fol, 2 missing; incomplete.
Age - Appears to be old Author. - Not mentioned
Begins -fol. 10
अथ स्मार्त्ताधानं लिख्यते ॥ वधिद अधिकारे सति कलातिक्रमो न वसति तदा कालातिक्रमे प्रायश्चित्तं ब्राह्मणाय रहितहोमद्रव...सर्पणं । भाचार्यवरणं । मधुपर्ककरणं । पश्चात् भाचार्य दीक्षाकर्म करोति । etc.
Ends abruptly-fol. 9b
__ एवं मातामहेभ्य इति कल्पमंत्रेण अपसव्येन दक्षिणतः उदकं निनयेत् ॐ ताायारिष्टनेमयमृतं मह्यमिति कल्पमंत्रेण ...

Page #335

322
Kalpasútras
स्वाध्याय
Svādhyāya No. 795
250
A/1881-82 Size - 63 in. by 3} in. Extent — 25+2 leaves; 7 lines to a page; 14 letters to a line. Description - Country paper; Devanāgari characters; not very old in
appearance; handwriting bold, clear, legible and uniform except some letters on the first five folios which are not quite clear: borders ruled in double red lines; yellow pigment occa sionally used for corrections; folios numbered in both margi
ns; foll. 23, 24 repeated; seems to be incomplete. Age — Does not appear to be very old Author. - Not mentioned Begins — fol. 10
... FA DEO FTAT Fag Ha: gfgah ... 9977: || TaT atë
नमो वाचस्पतये नमो विष्णवे बृहते करोमि ॥ ॐ शांतिः शांतिः शांतिः ।। Ends. - fol. 250 .सह रक्षा र सि यद्देवाः सप्तदशयददीव्यं पंचदश भायुष्टे तुमि शद्वैश्वा
नराय षदि र शांतिर्वातरशनाहकूष्मांडैरजानह ...
Hiraṇyakeśigțhyasūtra
53
हिरण्यकेशिगृह्यसूत्र No. 796
1891-95 Size - 8 in. by 4 in. Extent - 51 leaves; 10 lines to a page; 22–25 letters to a line. Description - Modern paper with water-marks: Devanāgari characters;
new in appearance; handwriting somewhat careless but clear and legible; borders ruled in double red lines; red ink used for colophons; folios numbered in both margins; country paper used for the first 13 folios; the Ms. contains 19th and the 20th.
Praśnas. Age -- Śaka 1685 Author - Not mentioned

Page #336

Begins – fol. 10
-
B. Grhya and Other Works
fol 6a इति हिरण्यकेशी सूत्रे एकोन्नविंशतिप्रश्ने प्रथमः पटलः
fol 12b इति हिरण्यकेशिसूत्रे एकोन्नविंशतिप्रभे द्वितीयः पटलः ॥ २ ॥ fol. 166 इति हिरण्यकेशीसूत्रे ए० तृतीयः पटलः ॥ ३ ॥
Ends. fol. 500
ओम् ॥ उपनयनं व्याख्यास्यामः
सप्तवर्ष ब्राह्मणमुपनयीतैकादशवर्ष ५ राजन्यं द्वादशवषैवैश्यं वसंते ब्राह्मणं ग्रीष्मे राजन्य ५ शरदि वैश्यमापूर्यमाणपक्षे पुण्ये नक्षत्रे विशेषेण पुन्नामधेये युग्मन्ब्राह्मणानन्नेन परिविष्य पुण्याह‍ स्वस्त्ययनमृद्धिमिति वाचयित्वा शिवस्य कुमारस्य केशान्वापयित्वा स्नातमलंकृतमहत्यासः परिधाप्य प्राचीनप्रवण उदी चिनप्रवणे प्रागुदकप्रवणे समे वा देश उद्धत्यावोक्ष्यामि मथित्वा लौकिकं वाहृत्य न्युयोपसमादधाति etc.
Size -
श्रीगणेशाय नमः ॥
हिरण्यकेशिधर्मप्रश्न
व्याख्या called उज्ज्वला
No. 797
कांडात्कांडादिति द्वाभ्यामुदकांते दुर्वारोपयत्युदङ् विमूर्मिमंतं कृत्वा प्राचीमुदीचीं वा दिशमा तमितो राजिं धावंति प्रत्येत्यापू ... पैः सक्तुभिरोदनेनेति ब्राह्मणाश्व तर्पयत्येवं पारायणसमाप्तौ कांडात्कांडादिति दूर्वारोपणोदधिधावनवर्ज नित्यमेवं भावाद्भिर्देवानृषीं पितृश्च तर्पयंति तर्पयंति ॥ २० ॥
S
इति हिरण्यकेशीसूत्रे विंशप्रश्ने भष्टमः पटलः ॥ ८ ॥ वैशंपायनब्रह्मणे अथात उपाकरणमाग्रयणमथात श्रवणाकर्म श्वोभूते पितृभ्यो गामष्टकां व्याख्यास्याम एवं ते तत भुजानाम्ये चेह वित्तगेमावास्यायामपराण्हेथातो बौऽ व्यवि हारमथातः शूलगवंमथात स्वग्रहप्रायश्चितं तृतीये वर्षे चौलंमथ षष्ठे मास्यंशप्राशन या दैवीश्वतस्रो यथैव वायुमथातः पुंसवनंमथातः सीमंतोंनयनं वि - शतिः ॥ २० ॥ अथातः सीमंतोन्नयनंमथातश्च ग्रहप्रायश्चित्तमथातः शूलंगवममावास्यामपराण्हेष्टकां व्याख्यास्याममथातः श्रवणीकर्म माप्रयणीमथात उपाकरणोत्सर्जनेष्ठौ ॥ ८ ॥ अथातः सीमंतोन्नयनं ये चेह पितरो विं‍शतिः ॥ २० ॥ इति स्मार्तसूत्रं समाप्तं ॥ शके १६८६ सुभानु संवत्सरे श्रावणे मासि शुक्लपक्षे अष्टम्यायां तिथों भोमवासरे ॥ इदं पुस्तकं साठे इत्युपनाम बालभटेन लिखितं शुभं भवतु ॥ स्वार्थ परार्थ ॥ छ ॥ छ ॥ छ ॥ श्रीगजानन प्रसन्न ॥ छ ॥
13 in. by 8'ş in.
323
Hiranyakesidharmaprasnavyākhyā called Ujjvalā
138 (2) 1881-82

Page #337

Kalpasūtras
Extent – 101 leaves; 13 lines to a page; 45 letters to a line
324
Description - Modern paper with water-marks; Devanagari characters; new in appearance; handwriting clear, legible, beautiful and uniform; folios numbered in both marging; the Ms. contains commentary on the 26th and 27th Praśnas of Hiranyakesisūtra.
Age
Author Mahadeva Dikṣita
Begins — fol. 10
-- Modern
अथातः
सामयाचारिकान्धर्मान्व्याख्यास्यामः अथशब्दः आनंतर्यार्थः अधिकारार्थे वा अतः शब्दः हेत्वर्थः समयाचारप्राप्तः सामयाचारिकाः तान् समयशब्दं स्वयं व्याचष्टे धर्मज्ञसमयः धर्मज्ञाः ऋष्यादयः तेषां तत्र प्रमाणं किमत अह प्रमाणं वेदाः अस्मिन्नर्थे वेदाः प्रमाणं चत्वारो वर्णा ब्राह्मणक्षत्रियवैश्यशूद्राः ब्राह्मणाद्याश्चत्वारो बर्णाः सामयाचारिकैर्धमैरधिक्रियते etc.
हिरण्यकेशिधर्मप्रश्नम्याख्यायं
fol. 11 इति श्रीमन्महादेवदीक्षितविरचितायां
उज्वलायां षडविंशतिप्रश्ने प्रथमः पटलः ॥ १ ॥
Ends
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
॥ हिरण्यकेशिनं नत्वा गणेशं च गुरुं तथा ॥ प्रश्नयोर्धर्म संज्ञानां लिख्यते वृत्तिरुज्वला ||
fol. 58a इति षडविंशतीयः प्रश्नः समाप्तः
fol. 101b
सर्व जनपदेष्येकांत समाद्दितमार्याणां वृत्तर सम्यग्विनीतानां वृद्धानामास्मता अलोलुपामदांभिकानां वृत्तसादृश्यं भजेतैवमुभौ लोकावभिजयति सर्वजनपदेष्वित्यादि अभिजयतीत्यंतं गतं स्त्रीभ्यः सर्ववर्णेभ्यश्च शेषान्प्रतीके इत्येके उक्तव्यतिरिक्ता धर्माधर्मशेषात्सांख्यादीनामपि सकाशात् प्रतीयादित्येके मम्यतेतेव प्रतिजनपदं प्रतिकुलं च भिन्नास्तथैव प्रत्येतव्याः ॥ इति श्रीमहादेवदीक्षितविरचितायां द्वितीयधर्मप्रभे उज्वला व्याख्या समाप्ता ॥ छ ॥ छ ॥ ग्रंथसंख्या ।। ४३५२ ॥
References
-
Mss.-A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum :-i, 7674. B-Descriptive Catalogues : - I. O Cat. No. 4683.

Page #338

B. Gșhya and Other Works
:-325. हिरण्यकेशिधर्मसूत्रप्रश्न
Hiranyakesidharmasūtra
praśna
138 (1) No. 798
1881-82 Size - 13- in. by 8d in. Extent - 18 leaves; 13 lines to a page; 45 letters to a line. Description - Modern paper with water marks; Devanagari character
rs; new in appearance%3; handwriting clear, legible and uniform; folios numbered in both margins; the Ms. contains Praśnas
26 and 27. Age - Modern Begins - fol. 1a
॥ श्रीगणेशाय नमः ओम् ॥ अथातः सामयाचारिकान् धर्मान् व्याख्यास्यामो धर्मज्ञः समयः प्रमाणं वेदाश्चत्वारो वर्णा ब्राह्मणक्षत्रियवैश्यशूद्रास्तेषां पूर्वः पूर्वी जन्मतः श्रेयानशूदाणामदुष्टकर्मणामुपनयो वेदाध्ययनमध्याधेयं फलवंति च कर्माणि शुश्रूषा शूद्रस्येतरेषां वर्णानां पूर्व स्मिन्पूर्वस्मिन्वणे निःश्रेयसं भूय उपनयनं विद्या
र्थस्य श्रुतितः संस्कारः सर्वेभ्यो वै वेदेभ्यः सावित्र्यनूच्यत इति हि ब्राह्मणं etc. fol. 11a षड्विंशतिप्रश्नः समाप्तः॥ Ends. - fol. 186
सत्यं प्रश्नं ब्रूयादनृते राजा दंडं प्रणयेवरकश्चात्राधिका सांपराये सत्ये स्वर्गः सर्वभूतप्रशंसावसानिष्ठाया विद्या स्त्रीषु शूद्रेषु चाथर्वणस्य वेदस्य शेष स इत्युपदिशंत्यथाय्याचार्यवचनं नासमुदेताये नात्रियाय नाब्राह्मणाय कृच्छाधर्मसमातिः समाम्नातेन लक्षणकर्मणानुसमाप्येते तत्र लक्षणं स्त्रीभ्यः सर्ववर्णेभ्यत्र धर्मरोषान्प्रतीयादेवं वर्तमानः सर्वान्लोकानभिजयति सर्वान्लोकानभिजयति।२०।
इति हि. सू. सप्तविंशतिप्रश्नः समाप्तः ॥ २७ ॥ ॐम् ॥ राम ॥ चंद्रार्पण ॥
मस्तु । शुभं । भवतु॥ References - Mss. -A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum:-i,7674%B
iii, 1580,
A
होमपद्धति
::
Homapaddhati
No. 799
..
.
352 1886-92
Size -4t in. by 3d in.

Page #339

326
Kalpasütrás
-Extent - 29 leaves; 9 lines to a page; 18 letters to a line.
Description – Country paper; Devanāgarī characters; old in appearan ce; handwriting small but clear, legible and uniform; borders ruled in double black lines; yellow pigment used for correc tions; the Ms. is tied with a string; complete.
The Ms. contains two works viz. होमपद्धति and माधवीशांति
The contents of the Ulwar Ms. do not agree with the contents of the presrent Ms. though the names of the authors are identical.
Age
Samvat 1802
Author - Mādhava
Begins- fol. 16
-
॥ स्वस्ति श्रीगणेशाय नमः ॥ अथ होमपद्धित लिषते ॥ रुद्रयामले || छागीभावे तु कूष्मांडं श्रीफलं वा मनोहरं वस्त्रसंवेष्टितं कृत्वा छेदयेच्छुरिका दिनेति १ पूर्वाषाढयुताष्टम्यां पूजा होमायुपोषणम् इत्यष्टम्यां नवम्यां बलिदानं च कर्त्तव्यं
यथाविधि जपं होमं च विधिवत्कुर्यात्तत्रं विभूतय इति नवम्यां च विधाय शिष्टसमाचाराच्चाष्टम्यामारभ्य नवम्यां समानीय नवम्यामेव वा कार्यः होमद्रव्यं चाज्यतिलादिपूजये । etc.
fol. 16 इति होमपद्धितिः
Ends - fol. 290
इदं शांतिकं विवाहोत्सवयज्ञप्रतिष्ठाप्य निर्विघ्नपरिसमाप्ययं कर्त्तव्यं ॥ आदित्यभौमांतरिक्षेषूत्पातेषु ब्राद्वेगाद्भुताद्विषु च शांत्यर्थं कर्त्तव्यं ॥
अनेन विधना यस्तु ग्रहपूजां समाचरेत् ॥
सर्वान् कामानवाप्नोति स्वर्गलोके महीयते ॥ इति प्रयोगः
इति श्रीमाधवेनोक्ता माधवीशांतिः ॥ संवत् १८०२ आषाढमासकृष्णपक्षे पुण्यतिथौ एकादश्यां ११ भृगुवासरे शिवदासात्मजेब कंजचक्षुषा० पुस्तकमिदं लिषत् ॥ १ ॥ भवानीशंकराभ्यां जयतः ॥

Page #340

B. Grhya and Qmer Works
3287
.
References, Mss.-A-Aufrecht*s Catalogus Catalogorum :- ii, 185a,
2370. B-Descriptive Catalogues :-Ulwar Mss. Cat. No.
_1546 Extr. 375;
होमपद्धति
Homapaddhati
353 No. 800
1886-92 Size -94 in. by 4g in. Extent -42 leaves%3; 7-8 lines to a page; 25 letters to a line.
Description - Modern country paper; Devanāgari characters; not old .: in appearance; handwriting clear, legible and uniform; red
pigment used for marking the portion; edges slightly worn out;
folios numbered in both margins; yellow pigment used for ... corrections; fol. 27 missing ; heuce incomplete. Age- Samvat 1882 Author -- Lambođara
Begins-fol.10
श्री गणेशाय नमः ॥ भय ओमपद्धतिः
सुस्नातः प्राङ्मुखो भूत्वा यजमानः कृतान्हिका आहूय ब्रह्मणान्कुर्यात्प्रतिज्ञां विधिवत्तथा १ शाम्यां मंडलं त्वा ग्राणां स्थापनं तत: वर्णनं स्वस्ति. पुण्याहवाचनं कंकणं तथा । ज्वलनस्थापनं कृत्वा समाप्य कुशकंडिका वेदमंत्रैः प्रतिष्टां च कुंभस्यावाहयेत्सुरान् ३ पुष्पमाल्यादिभिः सर्वान्पूजयेद्भक्तिसंयुतः
गुडौदनादिनैवेचं सर्वेभ्योग्रे निवेदयेत ४ Ends - fol. 43a
दिवि भुव्यंतरिक्षेषु उत्पातेषु जातेषु उद्वेगातभुतादिषु च शांतिकर्तव्यं ।।
अनेन विधिना यस्तु ग्रहपूजां समाचरेत्

Page #341

328 .
Kalpasūtras
सर्वान्कामानमोनोति स्वर्गल के महीयते ॥
इति श्रीलंबोद(र) रचितायां होमपद्धतिः समाप्ता ॥१॥ अश्वस्य १ न्यग्रोध ३ अन ३ प्लक्ष ४ औदुंबर ५ एतानि पंच पल्लवानि ॥ कनकं १ कुलिशं २ नीलं ३ पद्मरागं च ४ मौक्तिकं एतानि पंच रत्नानि ॥ मुरा १ मासी २ वचा ३ कुष्टा ४ शैलेयं ५ रजनीद्वयं ६ सटीपंचकमुस्तानि सर्वोषधिगणाः स्मृता॥
मुरहरीजटा मासीवचकूटशिलाजित् हरदीदारुहरदीकचूरचंपामोथातिलाई यवाप्रोक्तं यवाद्धं तदुलास्तथा तदुलाद्धं शर्करा प्रोक्तं इति शाकल्यक्रमः
वितब्रह्मणि-कार्यसिद्धिरतुला शक्रे हुताशेभयं ॥ योमो रोगभयं सुरारिकलहं लक्ष्मीसमुद्रालये ॥ वायव्ये वरमालधि धिकादिव्यागना चोत्तरे ॥
ईशानमरणांधूवचकथितं दिग्लक्षणं खंजने ॥१॥ अथ शनैश्वरस्य प्राणप्रतिष्टा ॥ आंहीं क्रौयरलवंशंखसंहलंसंहसः सोई शनैश्चरस्य प्राण इह प्राणां जीव इहस्थितः शनैश्चरस्य सवेंद्रिाणि वाक्याणि पादगुदामेदुलिगमनः चक्षुश्रोत्रजिव्हाप्राणसायुधाय सवाहनाय सशक्तिकाय
इहागतसुखं चिरं तिष्टतु साह । १॥ स । त ॥ १८॥ ८२ References - Mss. -A-Aufrecht's Catalogus Catalogorum:-i, 18543;
ii,2370.. B-Descriptive Catalogues :- Weber: Berlin Cat.
2109.
होमपद्धति
Homapaddhati
354 No. 801
1886-92 Siz) – 94 in. by 44 in. Extent-20 leaves; 7 lines to a page; 25 letters to a line. Description - Modern country paper; Devarāgari characters: not very
old in appearance; handwriting bold, clear and legible; borders ruled in double red lines and edges in single; red pigment used for marking; yellow pigment used for corrections; folios
numbered in both margins; edges slightly worn out; complete. Age - Not very old Author - Not mentioned

Page #342

Begins fol. 10
Ends - fol. 20a
होमविधि
No. 802
Age
B. Grhya and Other Works
-
* श्रीगणेशाय नमः
अथ होमपद्धति विज्यते ॥
この
प्रतिज्ञावरणं चैव तथा पुण्याहवाचनं ॥ दिशां रक्षाविधिक्षैव रक्षाकंकणबंधनं ॥ १॥
अभः प्रतपनं कृत्वा ग्रहणां स्थापनं ततः ॥ प्रतिष्टापूजनं चैव प्रधानामरपूजनं । etc. "
sol
अभिषे देवस्य वा सवितुः प्रसवेश्विनोर्बाहुभ्यां पूष्णो हस्ताभ्यां अश्विनोभैषज्येन तेजसे ब्रह्मवर्चसायाभिर्षिचामि सुरस्वत्यै भैषज्यनवीर्यायानाथायाभिषिंचामि हृदयेंद्रियेण बलाय श्रिये यश से भिषिंचामि पुत्रवती दक्षिणत इन्द्रस्याधिपत्ये प्रजां से बहुपुत्रवती दक्षिणत इति नात्रतिरोहितमिवास्तद्वस्येंदियायेति मम ॥ मुष्य पुत्रमिति तद्यदेवास्य जन्म तत एवास्य ॥ कंतिलकं कुर्यात् ॥ दक्षिणादान मंत्रपाठः । ततो ब्राह्मणभोजन संकल्पः ॥ इति होमपद्धतिः समाप्तम् ॥ छ छ छ
Size -- 9 in. by 4 in.
Extent - 10 leaves; 11 lines to a page; 32 letters to a line.
Description-Country paper; Devanagari characters; not very old in appearance; handwriting small and somewhat careless but clear and legible; borders ruled in double red lines; folios numbered in the right-hand margins only; complete.
The Ms. has been copied by one Ratneśvara Balakṛṣṇa.
329
Does not appear to be very old
Author Not mentioned
Subject A treatise on Homa
Homavidhi 158
1879-80

Page #343

330
Kamastiray
.
Begins - fol. 16
श्रीगणेशायनमःवेदाय बहलो तुनासीनं स शिपम् । सर्ववेद मोम
प्रणय सर्वदिवान ऋषयः गताः ॥२॥ सिने वाले आणि कविता
मारव एकः कण्वो विवामित्र कश्यपः॥३॥ etc. Ends -- fol. 10
..मोकन विवानि समिति निः पयुक्षति कारमाणमाधामयति । संमोक्षति । चमिसवास्तव मला तन्महापर्धी मूलमत्रेण संपाचाभिमंत्र्य हीवात् । ततः सर्वोषोपतिर्भवति ॥ अचानोमः || d उत्तरता पाशक्ति ब्राह्मणभोजन । मवकुमार मोजयेत् ॥ इति होमविषिः समाप्तः ॥
॥ रत्नेश्वरलालकृष्णस्यैद पुस्तकम् ॥७॥॥श्री।

Page #344
_