Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasamo graha parigraha aparigraha' zabda jainomAM jeTalo prayojAya che teTalo anyatra prayojAto nathI. enuM mukhya kAraNa te jaina dharmamAM sAdhubhagavaMtonAM pAMca mahAvratomAMnuM pAMcamuM mahAvrata te "aparigraha' che tathA gRhastho mATenAM paMca aNuvratamAM pAMcamuM aNuvrata te "parigraha-parimANa' che. duniyAnA anya dharmomAM paNa akiMcanatva, sAdAI vagere upara bhAra mUkavAmAM Avyo che. khristI dharmamAM sAdAInA arthamAM povertynuM vrata levAya che. Ama chatAM jaina dharmamAM muni mahArAjonAM pAdavihAra, gocarI vageremAM aparigrahanuM vrata je rIte savizeSa najare paDe che tevuM bIje nathI. emAM paNa digaMbara munio je prakAranuM jIvana jIve che tenI tole to anya dharmanuM kaMI ja na Ave. Adhunika vikasita vaijJAnika yugamAM paNa Adi mAnava jevuM prAkRtika chatAM susaMskRta bhavya AdhyAtmika jIvana jIvavuM e to eka ajAyabI ja gaNAya. parigraha arthAt parigraha zabdamAM "parino artha thAya che cAre bAjuthI athavA sArI rIte ane grahano artha thAya che pakaDeluM. mANase dhanadhAnya, mAlamilakata vagerene sArI rIte pakaDI rAkhyAM che athavA dhanadhAnya mAlamilakata vageree mANasane sArI rIte pakaDI rAkhyo che athavA jakaDI rAkhyo che ema artha karI zakAya. jenuM parigrahaNa thAya te parigraha, je koI cIjavastu upara potApaNAno, mAlikIno, svakIyatAno bhAva thAya te parigraha kahevAya. jaina dharma kahe che ke sukhI thavuM hoya to parigraha ocho karo, ocho karatA ja raho. jo AMtarika sukha anubhavI, muktinA sukha sudhI pahoMcavuM hoya to pUla ane sUkSma ema banne prakAranA mamatvano tyAga karIne aparigrahI bano. AkhI duniyA jyAre sukhasagavaDanAM sAdhano vadhAravA tarapha vadhI rahI che
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 dasamo graha parigraha tyAre parigraha ocho karavAnI ke bilakula na rAkhavAnI bhalAmaNa karavI e zuM asaMgata nathI ? rahevAnI, khAvApIvAnI, nhAvA dhovAnI, haravApharavAnI, zALAkaoNlejonI, hospiTalonI, manoraMjananA sAdhano ane sthaLonI keTalIka badhI suvidhA uttarottara vadhatI jAya che ! mAnavajAta A pramANe je kare che te zuM khoTuM kare che ? AvA AvA prazno thavA svAbhAvika che. A praznonA uttara judI judI apekSAe vicAravAnA rahe che. je loko pUrvajanma ke punarjanmamAM mAnatA nathI athavA AtmA jevA tattvamAM ja mAnatA nathI ane potAne maLelA jIvanane mAtra aihika dRSTithI kaSTarahita tathA suvidhAvALuM ane IndriyArtha sukhabhogavALuM banAvavAmAM mAne che tevA lokone to parigrahamAM sukha che evI mAnyatA ja sAcI ane yogya lAgavAnI. kevaLa sAmAjika ane sAMsArika dRSTithI zArIrika kaSTa vinAnA sagavaDatAbharyA jIvanano vicAra karanArAono abhigama paNa judo rahevAno. paraMtu dhArmika ane naitika dRSTithI vicAranArAonuM dRSTibiMdu tenAthI thoDuM alaga rahevAnuM ane jeoe saMsAranA svarUpanuM, jaDa ane cetananA bhedanuM, jIvanI aMtima lakSya mokSaprAptinuM zraddhApUrvaka ciMtanamanana ane anubhAvana karyuM che teonuM parigraha vizenuM dRSTibiMdu tadana anokhuM rahevAnuM. jaina dharma aparigraha tathA parigraha-parimANa upara je bhAra mUkyo che te A AdhyAtmika dRSTie ja che. alabatta ethI vaiyaktika ane sAmudAyika stare, samAjika dRSTie paNa lAbha to rahelo ja che. sAmAjika dRSTie vicArIe to parigrahanI vRddhithI jo samAjamAM Arthika asamAnatA Economic Disparity Ave to prajAno eka varga amanacamana karato rahe ane bIjo varga kacaDAto, zoSAto rahe. je varganuM zoSaNa thAya te varganI pratikriyA thayA vagara na rahe. jyAM Arthika bhedabhAva hoya tyAM sAmAjika bhedabhAva AvyA vagara na rahe. Arthika tanAvane kAraNe vargavigraha 9114. social discrimination may lead to social conflict. qull 4314 e eka prakAranI zakti che. te bIjAne dabAvavAmAM, dabaDAvavAmAM, zoSaNa karavAmAM, parAdhIna banAvavAmAM vaparAyA vagara rahetI nathI. Arthika sattA rAjadvArI sattAne kheMcI lAve che. eka vyakti, prajAno eka varga, eka samAja ke eka rASTra Arthika rIte atyaMta sabaLa banatAM nirbaLa upara varcasva jamAvavAno prayAsa kare che. economic power brings political
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 jinatattva domination. Ama, vadhatA jatA parigrahanA anartho ane anarthonI paraMparAne maryAdA rahetI nathI. parigrahanAM dUSaNo ane bhayasthAno tarata najare paDe evAM na hoya to paNa jeo dUragAmI ane gahanavyApaka ciMtana kare che teone to e tarata samajAya ema che. eTale ja jaina dharma parigrahanA aniSTa sAmAjika paribaLone pArakhIne ane tethI paNa vizeSa to AtmAnuM ahita karavAnI tenI lAkSaNikatAne samajIne parigraha parimANanA ane aparigrahanA vratanI bhalAmaNa karI che. enI pAchaLa svAnubhavapUrvakanuM UMDuM AtmaciMtana raheluM che. jo parigrahamAM ja saghaLuM sukha rahyuM hoya to tIrthaMkara paramAtmAnA jIva evA kSatriya rAjavIoe, cha khaMDanA dhaNI evA cakravartIoe rAjapATa choDIne dIkSA dhAraNa na karI hota. bhUtakALamAM ane vartamAna kALamAM keTalAye zrImaMta mANasoe gRhatyAga karI munipaNuM svIkAryuM che. bhautika samRddhino paNa mANasane thAka lAge che. ane Atmika sukhanI vAta samajAtAM ke tevo anubhava thatAM parigrahanI anityatA ane nirarthaktA pratIta thAya che. eTalA mATe jaina dharmamAM parigrahanI vicAraNA bahu sUkSma ane gahana dRSTithI karavAmAM AvI che. parigrahanI vyAkhyA nIce pramANe ApavAmAM AvI che : prazna vyAkaraNanI TIkAmAM kahyuM che : hita suti pariprada: | (januM parigrahaNa eTale svIkAra karavAmAM Ave che te parigraha) 'tattvArthasUtramAM kahyuM che : mUcha paraprada: (mUccha e parigraha che). svArthasiddhi'mAM kahyuM che : nomathotiSa saM: rA: 1 (lobha kaSAyanA udayathI viSayono saMga thAya tene parigraha kahevAmAM Ave che.) svArthasiddhimAM vaLI kahyuM che : ame yuddhanA : parapra6: 1 ("A mAruM che" evuM jyAM buddhilakSaNa hoya tyAM te parigraha che.) samayasAranI "AtmakhyAti' TIkAmAM kahyuM che : phukkA ripradu: I icchA e ja parigraha che.) A vyAkhyAo parathI joI zakAze ke jaina dharmamAM "parigrahanA pUla svarUpanI ane sUkSma svarUpanI vigate vicAraNA karavAmAM AvI che. parigrahanA prakAro judI judI apekSAe je judA judA batAvavAmAM AvyA che emAM skUla ane sUkSma dRSTie vicAra thayo che. parigrahanA mukhya be prakAra kahyA che : (1) bAhya parigraha athaLA sthUla parigraha ane (2) AtyaMtara parigraha athavA sUkSma parigraha.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasamo graha parigraha 173 bAhya parigraha mukhya nava prakAranA batAvavAmAM Ave che : (1) dhana rokaDa nANuM tathA te prakAranI vastuo, (2) dhAnya anAja, (3) kSetra jamIna, khetara vagere, (4) vAstu - ghara, dukAna ItyAdi mATe makAno, vagere, (5) survaNa sonuM, (6) rajata - rUpuM, (7) kuppa sonAcAMdI sivAyanI dhAtuo tathA padArtho ane temAMthI banAvelAM vAsaNa, rAcaracIluM, upakaraNo vagere, (8) dvipada - be pagavALAM pakSIo, dAsadAsIo vagere (athavA be paiDAvALAM vAhano vagere) ane (9) catuSyapada - cAra pagavALAM pALelAM pazuo - gAya, baLada, bheMsa, bakarI vagere athavA cAra paiDAvALAM vAhano. - Ama, bAhya parigrahanuM vargIkaraNa A mukhya nava prakAramAM karavAmAM AvyuM che. sAdI samaja mATe A vargIkaraNa che. emAM ekAdabe prakAra bhegA paNa karI zakAya ane emAM bIjA umerI paNa zakAya. badalAtI jatI jIvanazailI anusAra emAM vadhaghaTa karI zakAya. ApyaMtara athavA sUkSma parigraha cauda prakAranA che. cAra kaSAya ane nava nokaSAya ema tera prakA2 ane emAM sAthe mithyAtva umerAtAM cauda prakAranA AtyaMtara parigraha A pramANe darzAvavAmAM Ave che : (1) krodha, (2) mAna, (3) mAyA, (4) lobha, (5) hAsya, (6) rati, (7) ati, (8) bhaya, (9) zoka, (10) jugupsA, (11) strIveda, (12) puruSaveda, (13) napuMsaka veda ane (14) mithyAtva. -- bAhya parigraha karatAM AtyaMtara parigrahano tyAga karavAnuM kaThina che. nirdhana mANasa pAse kazuM ja na hoya chatAM dhanavAna banavAnI ane cIjavastuonuM sukha bhogavavAnI vAsanA enAmAM tIvra hoI zake che. eTale ja cIjavastuo nahIM paNa ene bhogavavAnI IcchA, e gamavAno bhAva, enA pratyenI Asakti e mUArUpa che ane e ja vastuta: parigraha che. alabatta, bhogopabhoganI sAmagrI vacce rahevuM ane mUrchA na hovI evuM to dIrdha sAdhanA vagara zakya nathI. bIjI bAju bAhya tyAga badho ja karyo hoya chatAM manamAM vAsanA hoya to tyAM mUrchA che ja. upAdhyAya zrI yazovijayajIe kahyuM che ke mAtra kAMcaLI utArI nAkhavAthI sApa nirviSa thato nathI. bhagavatI sUtramAM parigrahanA traNa prakAra batAvavAmAM AvyA che :
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 jinatattva tivihe pariggahe paNNatte, taM jahA kamma pariggahe, sarIra pariggahe, bAhira bhaMDamatta-pariggahe / (parigrahanA traNa prakAra kahyA che, jema ke (1) karma-parigraha, (2) zarIraparigraha ane bAhya bhaMDamAtra eTale ke vAsaNa vagere bAhya upakaraNo, sAdhano ItyAdirUpI parigraha tapaH zrutaparivArAM zamasAmrAjyasaMpadam / parigraha-grahagrastAstyajeyuryogino'pi hi / / (parigraharUpI grahathI jyAre yogIjano grasta thAya che tyAre teo tapa, zruta ItyAdinA parivArarUpI zamasAmrAjyanI lakSmIno paNa tyAga karI de che.) eka vakhata moTA moTA mahAtmAo paNa parigrahamAM jyAre Asakta thAya che tyAre teo emAM dhIme dhIme evA lapeTAtA jAya che ke vakhata jatAM teone potAnAM tapa-tyAga tathA jJAna- dhyAnanI upAsanAmAM paNa rasa raheto nathI. parigraha mATe teo te badhuM choDavA taiyAra thaI jAya che. parigrahanI Asakti mANasane mohAMdha athavA mUDha banAvI devAnI zakti dharAve che. evI Asaktino pratikAra karavA mATe bhAre manobaLanI apekSA rahe che. upAdhyAya zrI yazovijayajIe "jJAnasAranA aSTakamAM kahyuM che : na parAvartate rAzervakratAM jAtu nojjhati / parigraha graha ko'yaM viDambita jagattrayaH / / (je rAzithI pAcho pharato nathI, vakratAno tyAga karato nathI ane jeNe traNa jagatanI viDaMbanA karI che evo A parigraha te kevo graha che ?) badhA graho AkAzamAM eka rAzimAMthI bIjI rAzimAM saMkramaNa ke che, paraMtu parigraharUpI graha to rAzimAMthI bahAra nIkaLI zakato nathI. ahIM "rAzi" zabdamAM zleSa rahelo che. AkAzanI rAzi uparAMta rAzi eTale dhanasaMpattinI rAzi. vaLI bIjA graho mArga arthAt saraLa gativALA thAya che, paraMtu parigraha haMmezAM vakradRSTivALo hoya che. te traNa jagatane pIDA kare che. AkAzamAM graha nava che : (1) sUrya, (2) caMdra, (3) maMgaLa, (4) budha, (5) guru, (6) zukra, (7) zani, (9) keta. eTale parigrahane eka graha tarIke oLakhAvavo hoya to tene dasamuM sthAna ApavuM paDe. eTale ja "dasamo graha te parigraha' ema kahevAya che. (saMskRtamAM nAmanA rasamo graha: I jamAI dasamo graha
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasamo graha parigraha 175 che ema jamAI mATe paNa kahevAyuM che) sarva grahomAM parigraha nAmanA grahanI gati vAMkI ane vicitra hoya che. parigrahathI 8Sano udbhava thAya che, dhIrajano aMta Ave che. te kSamAne badale asahiSNutA janmAve che. enAthI ahaMkAra pedA thAya che, zubha dhyAna haNAya che ane vyagratAne avakAza maLe che. Ama, parigraha eTale pApanuM nivAsasthAna. DAhyA mANasa mATe to parigraha grahanI jema kaleza ane nAzanuM moTuM nimitta bane che. kahyuM che : prAjJasyApi parigraho graha iva kalezAya nAzAya ca / vartamAna samayamAM bhogapabhoganI aneka prakAranI cIjavastuonuM utpAdana satata thatuM rahe che. Consummerism arthAtu upabhoktAvAda eTale ke lokone jAtajAtanI cIjavastuo vAparatA karI devA e sAMprata jIvanarItinuM eka mahattvanuM aMga banI gayuM che. paraMtu parigraha vadhAranAra mANasone tenI jALavaNImAM, saMrakSaNamAM jIvanano keTalo badho kiMmatI samaya Apavo paDe che te to anubhave vadhu samajAya evI vAta che. sArI navInakora vastu gharamAM rAkhI mUkI hoya to alpa kALamAM ja te jUnA jevI thaI jAya che. gharavakharImAM jIvAta thAya che. udhaI, vAMdA vagere thAya che. te mATenI sAphasUphImAM, raMgarogAnamAM ThIka ThIka samaya Apavo paDe che. navuM sarasa makAna bAMdhyuM hoya ane pAMcasAta varasa te kholyuM na hoya to tarata rahevA jevuM rahetuM nathI. sAphasUphI karavI ja paDe che. emAM sUkSma jIvahiMsA rahelI ja che. vaLI vaparAyA vagara navI vastu bagaDI. jatAM pheMkI devAno prasaMga Ave che tyAre jIva baLe che ane mananA adhyavasAyo bagaDe che e to vaLI vadhArAmAM. samaju mANasa jo vakhatovakhata potAnI gharasAmagrInuM punarAvalokana karIne emAMthI yathocita virsajana karato rahe, zakya hoya to dAnamAM Apato rahe to ethI pApane badale puNyanuM bhAthuM baMdhAya ane ethI jIvanano bacelo amUlya samaya dharmadhyAnAdi mATe upayogamAM laI zakAya che. vratadhArI sAdhubhagavaMtone potAne mATe keTalo badho samaya maLe che eno vicAra karIne emAMthI potAnA parigrahanA visarjana vize ApaNe pATha meLavavo joIe. saMpatti tAtvika dRSTie to vipatti ja che. te patananuM nimitta bane che. vadhu paDatI saMpattimAMthI janmatI samasyAone kAraNe keTalAyane ApaghAta karavo paDe che, keTalAyane jelamAM javuM paDe che, keTalAyane hRdayaroganI bImArIne kAraNe mRtyune zaraNe javuM paDe che, to keTalAya asthira magajanA ke
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 jinatatva gAMDA jevA thaI jAya che. keTalAMye kuTuMbomAM kusaMpa verajheranAM bI vavAya che. eTalA mATe mANase potAnI saMpattimAMthI vakhatovakhata supAtre dAna ApI visarjana karatA rahevuM joIe. A kAryane zAstramAM "zAntikavidhi' kahevAmAM Ave che. gRhasthonA jIvanamAM A "zAntikavidhi' vaNAI javI joIe. mANase sthUla parigraha na vadhAravo joIe, eTaluM ja nahIM, parigraha vadhAravAnI vRtti paNa na rAkhavI joIe. parigrahanI vRddhi mATenI abhilASA paNa doSarUpa che. potAnI pAse dhanasaMpatti ochAM hoya ane te vadhu maLe evAM svapna mANasa seve tathA e bhogavavA mATenA manoratha seve e paNa eka prakAranI mUcha ja che. evI mUcha paNa bIjAnI sAthe vera baMdhAve che. mANasa potAnI prAthamika jarUriyAtathI vadhu saMpatti rAkhe to tethI ghaNI samasyAo udabhave che. kyAreka to mANasa jANe bIjA mATe ja parigraha vadhArato hoya evuM bane che. eka kavie eka rAjAne kahyuM hatuM, "he rAjana ! tAre ATalo badho parigraha hovA chatAM, jAtajAtanAM vastro, rANIo, bhojana, hovA chatAM ekI samaye mAtra be traNa vastra, eka zayyA, eka Asana, eka rANI, peTa bharAya eTaluM anna-phakta ATaluM ja tAruM che. bAkInuM bIjAnA mATe che." asaMtoSa, ahaMkAra, IrSA, dveSa, avizvAsa, AraMbha (hiMsA) ItyAdi parigrahanAM phaLa che. te duHkhanuM kAraNa bane che. parigrahanI tRSNA jAge che tyAre mANasa vivekazakti gumAvI de che. nirdhana paMDito dhananI lAlasA mATe nIca mANasonI atizayoktibharI prazaMsA karatAM acakAtA nathI. jyAM atidhana che tyAM bhogavilAsa Ave che. jugAra, madirA, parastrIgamana ItyAdi prakAranAM vyasano Ave che, kAraNa ke paise pahoMcAya che. paraMtu e ja vyasano mANasone A jIvanamAM adhogatimAM laI jAya che ane bhavAntaramAM durgatimAM laI jAya che. potAno vividha prakArano parigraha aMtima koTi sudhI vadhAravAno prayAsa chatAM mANasa sukhI na thAya enAM dRSTAMta ApatAM "yogazAstra'mAM hemacaMdrAcArye kahyuM che : tRpto na putraiH sagaraH, kucikarNo na godhanaiH / na dhAnyaistilaka zreSThI, na nanda kanakotkaraiH / / sagara cakravartIne 96000 rANI hatI. emane putro thatA ja gayA, chatAM
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasamo graha parigraha 177 ethI sagara cakravartIne saMtoSa thayo nahoto. sATha hajAra dIkarAo thayA, paraMtu e badhA gaMgAnI nahera khodavA gayA tyAre nAgarAjAe teone bALIne bhasmIbhUta karI nAkhyA. potAnI hayAtImAM ja potAnA badhA putronA mRtyunA samAcAra sAMbhaLavAno vakhata sagara cakravartIne Avyo hato. kucIkarNa nAmanA mANasa pAse eka lAkha karatAM vadhu gAyo hatI, paNa e gAyonI vyavasthAnI ciMtAmAM ane e gAyonuM dudha, dahIM, mAkhaNa, ghI vagere khA khA karavAmAM kucIkarNa hRdayarogathI mRtyu pAmyo hato. tilaka nAmano zreSThI ziyALAmAM sastA bhAve anAja laI unALAmAM moMdhA bhAve vecato. Thera Thera enA koThAro hatA. eka vakhata dukALa paDaze evI AgAhI sAMbhaLI eNe ghaNuM anAja bharI lIdhuM. paraMtu te varSe dukALane badale ativRSTi thatAM enA badhA koThAromAM pANI bharAI gayuM ane anAja saDI gayuM. ethI tilaka zreSThI gAMDA jevo thaI gayo hato. naMda rAjAne sonuM ekaThuM ka2vAnI ghelachA lAgI hatI. nAno DuMgara thAya eTaluM sonuM eNe bheguM karyuM, paNa pachI rAta-divasa enI sAcavaNInI, saMrakSaNanI ciMtAmAM ja enuM hRdaya baMdha paDI gayuM hatuM. eTale parigrahanI bAbatamAM saMtoSa moTuM dhana bane che. ati lobhI mANasanuM magaja bhamavA lAge che. tilomAbhibhUtasya ca mati masta ! je mANasano navvANunA cakkaramAM paga paDe che tenI mati ThekANe rahetI nathI. keTalAka to mRtyunA mahemAna banI jAya che. eTale ja hemacaMdrAcArye kahyuM che ke parigrahamAM trasareNu jeTalo paNa guNa nathI ane doSo parvata jeTalA che. eTale ja dhannA, zAlibhadra, jaMbUkumAra jevA dhanADhyo aDhaLaka dhana-saMpatti choDIne saMyamanA mArge cAlI nIkaLyA hatA. bhagavAna mahAvIre kahyuM che : parinividvAna verUM tesi vAM (sUtrakRtAMgasUtra). je mANasa parigraha vadhAre che te potAnA tarapha bIjAonuM vera vadhAre che. sthUla parigraha eTale dhanasaMpatti vagere. te corAI javAno, lUMTAI javAno, bagaDI javAno, khovAI javAno bhaya tenI sAthe saMkaLAyelo rahe che. e mATe sAvacetInAM pagalAM levAM paDe che. ethI bIjAnA manamAM zaMkA, avizvAsa, IrSyA, dveSa, aprIti vagere prakAranA bhAvo janme che. emAMthI vevirodha ane jhaghaDA thAya che. samAjanA eka vargane khAvAne pUratuM na maLatuM hoya ane bIjA vargano eMThavADa kacarAmAM ThalavAto hoya tyAre asamAnatAmAMthI dveSabhAva ane vera janmavAnI zakyatA rahe che. eTale ja parigraha vadhAranArI
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 jinatattva vyakti pote ja potAnA tarapha potAnA parigraha dvArA bIjAnA veranuM nimitta bane che. sUkSma dRSTithI vicArIe to sthUla parigraharUpI pudgalanuM caitanya sAthenuM vera to anAdikALathI cAlyuM Ave che. eTale je jIva pudgalamAM Asakta bane che te potAnuM ja ahita kare che. icchA, Asakti, vAsanA, abhilASA ityAdi AtmAnA zatruo che. eTale je jIva sUkSma parigrahano tyAga nathI karI zakato te potAnA AtmA sAthe ja vera bAMdhe che. parigrahanA pUlathI sUkSma sudhInA cAra mukhya prakAro "ka' akSarathI zarU thatA batAvavAmAM Ave che. te A pramANe che : kaMcana, kAminI, kAyA ane kaSAya. A cAre anukrame levAnAM che. kaMcana eTale sonuM arthAt jhaverAta. vizALa arthamAM dhanasaMpatti, mAlamilakata, cIjavastuo vagere. kAminI eTale patnI. vizALa arthamAM patnI, putrAdino parivAra anya svajano, saMbaMdhIo vagere. kAyA eTale potAnuM zarIra ane kaSAya eTale manamAM UThatA krodhAdi bhAvo tathA azubha adhyayavasAyo. A cAremAM dhanasaMpatti choDavA sahelAM che, paNa svajano vagerene choDavAM eTalAM sahelAM nathI. anya apekSAe putraparivArano tyAga sahelo che paNa potAnI kAyAnI mamatA choDavI duSkara che. samartha mANaso kAyAnA lAlanapAlanathI para thaI zake che, enI mamatA choDI zake che, paNa manamAM cAlatA vAsanAnA vikArone, eSaNAone, krodhAdi kaSAyone tyajI zakatA nathI. sUkSma dRSTithI vicArIe to cittamAM uddabhavatA krodhAdi kaSAyo e paNa eka prakArano AtyaMtara parigraha che. emAMthI paNa sAdhake mukta thavAnuM che. Ama kaMcana, kAminI, kAyA ane kaSAya e cAre pUlathI sUkSma sudhInA sarva parigraho tyajIne parigrahamukta, aparigrahI banavAnuM che. tema na thAya tyAM sudhI parigrahanuM parimANa karavuM, enI pAkI maryAdA bAMdhI levI bahu jarUrI che. zrI hemacaMdrAcArye kahyuM che : asaMtoSamavizvAsamArambhaM duHkhakAraNam / matvA mUrchAphalaM kuryAt parigrahaniyantraNam / / (parigraha, asaMtoSa, avizvAsa ane AraMbha ityAdi duHkhanAM kAraNarUpa che tathA mUcchanuM phaLa che ema samajIne enA upara niyaMtraNa karavuM joIe eTale ke parigrahanuM parimANa karavuM joIe.) parigraha mATenI tRSNAno koI aMta nathI. navI suMdara AkarSaka vastu jotAM mANasane te meLavavAnuM ane vAparavAnuM mana thAya che. paraMtu manuSya
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasamo graha parigraha 179 potAnI AvI vRttine saMyamamAM rAkhavAnI jarU2 che. e enA ja hitamAM che. je mANasa "asaMvibhAgI' che eTale ke potAnAmAMthI bIjAne kazuM Apato nathI tathA je "apramANabhogI' che eTale ke maryAdA bahArano bhogavaTo kare che tenI sadgati nathI. AthI ja jaina dharmamAM parigrahanI maryAdAnAM paccakhANa levAmAM Ave che. kahyuM che : saMsAramUlamArambhAsteSAM hetu parigrahaH / tasmAdupAsakaH kuryAt alpamalpaM parigraham / / saMsAranuM mULa AraMbha che. AraMbhanuM mULa parigraha che. mATe upAsake alpamAM alpa parigraha rAkhavo joIe. parigraha-parimANavratanuM jo barAbara pAlana na thAya to doSa lAge che. A vratamAM mukhya nava prakAranA parigraha batAvavAmAM AvyA che : dhana, dhAnya, kSetra, vastu, rUpuM, suvarNa, anya dhAtu, dvipada ane catuSpada, A dareka mATe je maryAdA bAMdhI hoya te maryAdA jANatAMajANatAM lopavI te aticAra che. [ A nava prakAranA vikalpa pAMca prakAra A pramANe batAvavAmAM Ave che. (1) dhana-dhAnya, (2) sonuM cAMdI, (3) kSetravAstu, (4) dvipa- atuSpada ane (5) kuSya ema pAMca prakAra gaNIne enA pAMca prakAranA aticAra paNa batAvavAmAM Ave che. ] parigraha parimANavratanA pAMca aticAra A rIte paNa batAvavAmAM Ave che : (1) prayojana karatAM vadhAre vAhano (pazu joDIne calAvAtAM ke yaMtrathI cAlatAM vAhano) rAkhavAM, (2) jarUra karatAM vadhu cIjavastuono saMgraha karavo, (3) bIjAno vaibhava joI Azcarya, IrSA, kheda ityAdi karavAM, (4) bahu lobha karavo ane (5) nokaracAkara pAse vadhu zrama karAvI zoSaNa karavuM athavA TharAvelA bhAva karatAM vadhu paDAvI levuM ke ochuM ApavuM. A prakAranA pAMca aticAramAM mananI aMdara paDelI parigrahavRtti ke parigraha pratyenI AsaktinI vizeSa vicAraNA karavAmAM AvI che ane tenA pratikramaNa mATe bhalAmaNa karavAmAM AvI che. "vaMditta' sUtramAM kahyuM che : ___dhaNadhannakhittavatyu ruppa suvannea kuvia parimANe / dupaye caupayammi paDikkame desiaM savvaM / / dhana, dhAnya, kSetra (bhUmi) vAstu (ghara vagere), rUpuM, suvarNa, kuSya (kAMsutAMbuM vagere dhAtu), dvipada (manuSya, pakSI vagere), catuSpada (prANI gAya, bheMsa,
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 jinatatva bakarI, baLada), ema potAnA parigraha-parimANane vize je kaMI aticAra lAgyA hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM.' parigraha - parimANanuM vrata zrAvake levuM joIe. paraMtu anubhavI gRhastho ane sAdhu bhagavaMto kahe che ke zrAvake potAnI jarUriyAta ane javAbadArIno ane bhaviSyamAM vadhatA jatA kharcano paripakva vicAra karIne pachI ja parigrahanI maryAdAnuM vrata levuM joIe. pote bAMdhelI maryAdA karatAM mANase vadhu na kamAvuM joIe ane kamANI thavAnI ja hoya to te dharmArthe vAparavI joIe evI samajaNathI keTalAka mANaso parigraha parimANanuM vrata le che kharA, paNa pachI vepAradhaMdho choDI zakatA nathI ane maryAdA karatAM vadhAre Avaka thAya che tyAre te svajanonA nAme caDAvI de che, paNa vastutaH te potAnI ja hoya che ane enA upara teo sattA bhogavatA rahe che. keTalAka bIjAnA nAmathI vepAra karI e prakAre meLavelI Avakane sAdhanasaMpattimAM parivartita karI pote ja bhogavatA rahe che. A eka prakArano mAyAcAra che, doSa che. anya pakSe keTalAka potAnI Avaka ane saMpattinI maryAdA bAMdhI dIdhA pachI acAnaka thayelA nukasAnane kAraNe, aNadhAryA moTA kharcane kAraNe ke vadhatI jatI moMghavArIne kAraNe jIvananirvAha barAbara na thatAM pote lIdheluM vrata toDe che, emAMthI chaTakabArI ke apavAda zodhe che athavA vrata mATe vAraMvAra aphasosa karatA rahe che. eTalA mATe ja parigraha parimANanuM vrata zrAvaka, svajanonI, anubhavIonI salAha laIne TUMkA ke lAMbA gALAnI samayamaryAdA anusAra evI rIte levuM joIe ke jethI vratabhaMgano ke sUkSma doSano paNa avakAza na rahe ane umaMgabhera vrata pALI zakAya. alabatta, mANase vratabhaMganI bIke vrata letAM aTakavuM na joIe. koI mANasa varSe paccIsa hajAra rUpiyA paNa kamAto na hoya ane te parigraha-parimANanAM evAM paccakhkhANa le ke pote varSe pAMca lAkhathI vadhAre na kamAvA. to AvuM paccakhkhANa zuM majAka jevuM hAsyAspada na lAge? alabatta, e mATe ema kahevAyuM che ke mANase potAnI zakti ane saMjogonusAra aucityapUrNa pacakhANa levuM joIe. paraMtu koI avAstavika lAge evI maryAdA rAkhavA icchato hoya to bhale rAkhe. zAstrakAro kahe che ke maryAdA na rAkhavA karatAM maryAdA rAkhavI e uttama che. ethI icchAnuM parimANa thaze, icchA saMyamamAM raheze, potAnA paccakhANa mATe sabhAnatA raheze ane te karatAM vadhu meLavavAnI icchA raheze nahIM.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasamo graha parigraha 181 zrAvakanI agiyAra pratimAomAM navamI pratimA te parigrahatyAga nAmanI pratimA che. pUrvanI ATha pratimA dhAraNa karanAra zrAvake parigrahanuM parimANa karyuM hoya che eTale ke enI maryAdA bAMdhI lIdhI hoya che. emAM e potAnI bAMdhelI maryAdA pramANe dhana, sonuM, rUpuM vagere rAkhI zake che. have A navamI parigrahatyAga pratimAmAM te zrAvaka sonuM rUpuM ke anya prakAranI dhanasaMpatti rAkhI zakato nathI. A pratimA dhAraNa karanAra zrAvaka vastrarUpI bAhya parigraha dhAraNa karI zake che, paraMtu vastramAM paNa ene mamatA hovI na joIe. dhanasaMpattine parigraha tarIke oLakhavavAmAM Ave te yogya che, paNa dhArmika upakaraNo rAkhavAmAM zo vAMdho che ? paraMtu zAstrakAro kahe che ke emAM paNa viveka jALavavo joIe ane enI maryAdA bAMdhI zakAya che. sAdhumahArAjane saMbodhIne 'adhyAtmakalpadruma'mAM kahyuM che : parigrahaM cedrayajahA gRhAdestatkiM nu dharmopakRticchalAttam / karopi zayyopadhipustakAdergaro'pi nAmAntaratopi haMtA / / (dhara vagere parigrahane tyajI dIdhA che, to pachI dharmanAM upakaraNanA bahAne zayyA, upadhi, pustaka vagereno parigraha tuM zA mATe kare che ? viSanuM nAmAntara karavA chatAM paNa te mArI nAkhe che.) Ama, 'adhyAtmakalpadrupa'mAM sAdhubhagavaMtone kahyuM che ke dharmanAM upakaraNo vadhAravAnI lAlasAmAMthI teoe mukta thavuM joIe. bhogopabhogano, sAMsArika cIjavastuono sAdhu mahAtmAoe tyAga karyo hoya che, paraMtu pachI sArAmAM sArI moMghAmAM moMdhI navakAravALI, phoTAo, graMtho, kAmaLI, upakaraNo, sArAmAM sArAM cazmAM, ItyAdi cIjavastuomAM mana lapaTAya che. tevI vastuo vahorAvanArA gRhastho maLI ja Ave che. Ama, sAdhu mahAtmAoe potAnA cittane tapAsatA rahevuM joIe ke moMghI AkarSaka vastuo tarapha potAnuM citta AkarSAtuM to nathI ne ? binajarUrI cIjavastuono saMgraha to thato nathI ne ? jo ema thatuM hoya to evA sAdhu mahAtmAoe jAgRta thaI javuM joIe. eTale ja 'adhyAtmakalpadruma'mAM sarasa dRSTAMta ApyuM che ke nAvanI aMdara sonuM hada bahAra bharyuM hoya to paNa nAva ethI DUbI ja jAya che. sonuM kiMmatI hoya ethI nAvane na DUbADe evuM nathI. matalaba ke dhArmika upakaraNono parigraha paNa mahAtmAonI sAdhanAne khaMDita karI zake che. AtmAmAM jyAre lobhAdi kaSAya udbhave che tyAre bAhya padArtho grahaNa
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 jinatattva karavAnI IcchA thAya che. eTale parigraha meLavavA, rAkhavA vageremAM icchA mahattvanuM kArya kare che. mANasa jo AkiMcanyanI bhAvanA bhAve tathA "mAruM kazuM nathI ane huM koIno nathI", e prakAranuM ciMtana tathA bhAvana kare to parigraha mATenI tenI icchA krame krame vadhu saMyamita thatI jAya. dravyaparigraha bhAvaparigrahanuM kAraNa che ane bhAvaparigraha AtmAnI azuddhinuM kAraNa che. eTale Atmazuddhi mATe dravyaparigrahano tyAga arthAt aparigrahanuM vrata anivArya che. eTalA mATe ja bhagavAna mahAvIre sAdhu bhagavaMtonAM pAMca mahAvratamAM aparigrahane paNa sthAna ApyuM che. "samayasAramAM zrI kuMdakuMdAcArye kahyuM che : aparipakSo 3fjo mAvo . (anicchA ja aparigraha kahevAya che.) zrI hemacaMdrAcArye "triSaSThizalAkApuruSacaritra'mAM kahyuM che : samAveju mUyAtsyA: cAra da: (sarva bhAvomAMthI-padArthomAMthI mUccha eTale Asaktino tyAga karavo e aparigraha che.) aparigraha mahAvratanA pAlana mATe sAdhu bhagavaMtoe pAMca bhAvanA bhAvavI joIe. e pAMca bhAvanA te pAMca IndriyanA viSayo che. zabda, sparza, rasa, rUpa ane gaMdha e pAMcanA viSayomAM sAdhu bhagavaMtone na rAga thavo joIe ke na DheSa thavo joIe. pAtaMjala yogasUtramAM ahiMsA, satya vagere vratanuM utkRSTapaNe pAlana karanArane kevA lAbha thAya che, temanAmAM kevI kevI zakti-siddhi pragaTa thAya che te batAvyuM che, jema ke jemanA jIvanamAM ahiMsA pratiSThita thaI gaI hoya temanI saMnidhimAM svayameva verano tyAga thaI jAya che. evI rIte aparigraha vrata mATe kahyuM che ke, attara banmacaMtA saMdha: ! eTale ke je vyakitanA jIvanamAM aparigrahanI bhAvanA utkRSTa rIte sthira thaI gaI hoya e vyaktine potAnA pUrvajanmanuM jJAna thAya che. arthAtu jAtismarajJAna thAya che. aparigraha vratanA utkRSTa pAlanathI pragaTa thatI A eka viziSTa labdhi che. AtmAmAM ubhavatA rAgAdi bhAvo, krodhAdi kaSAyone jo AtyaMtara parigraha gaNavAmAM Ave to pachI AtmAnA jJAnAdi guNone paNa AtyaMtara parigraha tarIke na gaNAvI zakAya ? Avo koIne prazna thAya to tenA uttaramAM zAstrakAro kahe che ke AtmAmAM rahelA jJAna, darzana, cAritrAdi guNo te parigraha nathI, kAraNa ke emAM mohano abhAva che. jyAM pramAda na hoya tyAM moha na hoya,
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasamo graha parigraha 183 jyAM moha na hoya tyAM mUccha na hoya ane jyAM mUrchA na hoya tyAM parigraha na hoya. vastuta: pramAda e ja parigraha che. upAdhyAya zrI yazovijayajIe "jJAnasAra'mAM kahyuM che : yastyaktvA taNavada bAhyAmAntaraM va parigrahama / __udAste tatpadAmbhojaM paryupAsyate jagattrayI / / je bAhya ane AtyaMtara parigrahane tRNanI jema tyajI daIne udAsIna rahe che arthAt samatAbhAva dhAraNa kare che tenA caraNarUpI kamaLanI paryApAsanA traNa jagata kare che. Ama, parigraharUpI dasamA grahane je tilAMjali Ape che e ja vyakti sAdhanAnA ucca paMthe pragati karavA mATe adhikArI bane che. prAcIna lokakathAmAM potAnA ghare pAchA na janAra, mahemAna thaIne paDyA rahenAra jamAIne-dasamAM grahane jema hatheLInA ardhacandra prakArathI eTale ke bocIthI pakaDIne gharanI bahAra hAMkI kADhavAmAM Ave che tema parigraharUpI dasamA grahane bocIthI pakaDIne jIvanarUpI gharanI bahAra kADhavAnI jarUra che, kAraNa ke ApaNA jIvanamAMthI A graha paNa sahelAIthI nIkaLI jAya evo nathI.