Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdranI "amRta kRti : darzanaprabhAvakamokSamALA* lekhaka : DaoN. bhagavAnadAsa manasukhalAla mahetA zrImad rAjacaMdranI sarvotkRSTa amRta kRti tarIke, A avaninuM amRta zrI Atmasiddhi zAsa suprasiddha che. temanI mokSamALA paNa amRta kRti che. zrImade "dhanya re divasa A aho !"nA jIvana-dhanyatA-kAvyamAM saMgIta karela "apUrva anusAra'nuM prathama amRtaphaLa zrImadunI amRta( Immortal, necterlike)kRti mokSamALA che. tatvamaMthanakALamAM prajJAnidhi zrImade je padarzananuM madhyastha niSpakSapAta paryAlacana karyuM, jinAgamonuM-vItarAga zAstronuM UMDuM tvarita avagAhana karyuM, keI apUrva AtmAnubhavanuM anubhavana karyuM, pUrvanA koI apUrva ArAdhananuM apUrva anusaMdhAnarUpa anusaraNa karyuM, tene phaLaparipAka zrImadunA A mahAna "dazanaprabhAvaka' mekSamALA graMthamAM prApta thAya che. tatvajJAnakaLAnI soLe kaLAe paripUrNa zrImad rAjacaMdra A anupama graMthanI adbhuta gUMthaNa apUrva paripUrNa tattvakaLAthI karI che; budhajana-cakAre nhAIne AnaMda pAme evI parama amRtamayI jJAna-caMdrikA relAvI che. vItarAgadarzananA daDha gADha raMgathI asthimajajA raMgAyelA zrImade jagatanA cekamAM vItarAgadarzananI mahApratiSThA karI jinadarzana-vItarAgadazanane DaMke vagaDAvyo cheniSpakSapAta nyAyamUrtinI jema sarva darzananI madhyastha parIkSApUrvaka vitarAgadarzananI sarvoparitA prasthApita karI jinazAsanane mahAprabhAva vistAryo che; ane Ama sanmatitaka jema mahAna "darzanaprabhAvaka' grantha gaNAya che, tema jinadarzananI mahAprabhAvanA karanAra A apUrva mekSamALA grantha mahAdazanaprabhAvaka grI tarIke suprasiddha thayA che. seMkaDo varSonA zAstra abhyAsI mahApaMDita ke mahAbahato paNa vAraMvAra vAMcIne paNa jenI nakala ( Copy or Immitation) lekhakanA "adhyAtma rAjacaMdra' graMthamAMthI.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Do. bhagavAnadAsa ma. mahetA : zrImad rAjacaMdranI "amRtakRti mokSamALA 167 karavAne samartha na thAya, e A tattvakalAmaya apUrva darzanaprabhAvaka grantha jJAnAvatAra zrImade parama prauDha gaMbhIra zAstrazailIthI soLa varSanI vaye, mAtra traNa divasamAM ja, gUM che. e mahAna AzcaryonuM Azcarya che; addabhutAdabhuta che. pitAne je kAMI jJAnane lAbha prApta thaye che, tene lAbha bIjA ne paNa prApta thAya evI niSkAraNa karuNAthI paropakArazIla jJAnIo pitAne prApta jJAnane anya jemAM viniyoga thAya evI satupravRtti Adare che. te ja prakAre zrImad jevA mahAjJAnIne vItarAgapraNIta mokSasanmArganuM je samyagadarzana-jJAna-cAritramaya samyak satya svarUpa pitAne samajAyuM-saMvedAyuM-anubhavAyuM, tene lAbha jagajajIne thAya evI Urmi UThe e sahaja svAbhAvika che. eTale AbAlavRddha sarva keIne upagI-upakArI thaI zake e mokSamArganuM svarUpa darzAvanAre graMtha sarala deza bhASAmAM gUMthavAne svayaMbhU vicAra emanA hRdayamAM kuryo. ane A mokSamALAnI racanA zrImade mAtra traNa divasamAM karI. A "mokSamALA" kharekhara ! mokSamALA ja che; mumukSune mokSane mArga darzAvanArI yathArtha mokSamALA ja che! graMthanuM je A gauravapUrNa nAma ApavAmAM AvyuM che te tenA mekSa" jevA mahAna viSayane laI che. tatvArthasUtranuM jema tenA viSayane laI "mekSazAstra" nAma prasiddha che, tema mokSa pratye laI janArI eka sUtrabaddha graMtharacanAne lIdhe AnuM "mekSamALA" nAma yathArtha che. muktAphalanI mALAmAM jema yathAsthAne goThavAyelAM nAnAM-moTAM suMdara mauktike eka suvarNasUtrathI nibaddha thaI samagrapaNe eka muktAmALA bane che, tema A muktA(mela)phalanI mALAmAM yathAsthAne kalApUrNa paNe goThavAyelAM parama suMdara samyagadarzana-jJAna-cAritrarUpa amUlya mauktiko (muktAphalo) eka AtmatatvarUpa suvarNasUtrathI nibaddha thaI eka muktAmALA-mekSamALA banI che. muktAphalanI mALAmAM kaLApUrNapaNe parevAyeluM-gUMthAyeluM eka eka mahAmUlyavAna motI jema yathAsthAne zobhe che, tema A muktAphalanI mALAmAM (-mokSamALAmAM) tattvakaLApUrNapaNe parevAyeluM-gUMthAyeluM eka eka amUlya tattva-mauktika yathAsthAne virAje che. uttama tatvajJAna ane sazIla bodhanAruM, mokSamArganuM sabIja repanAruM, jJAnakiyAnuM samyagu samavipataNuM nirUpanAruM, A pitAnuM navasarjana samartha thaze evA pUrepUrA nirabhimAna AtmabhAna sAthe zrImade Ane "mokSamALA" evuM sAnvaya samucita nAma ApavAnuM samucita mAnyuM che, "mokSamALA' evuM graMthanuM je A gauravapUrNa nAma rAkhyuM che, te ja tenuM guNaniSpanna guNagaNagaurava sUcave che. A graMthanI mukhamudrAmAM ja zrImad svayaM zrImukhe prakAze che ke-A graMtha svAduvAdatatvAvabodha-vRkSanuM bIja che. tattvajijJAsA utpanna karI zake evuM emAM kaMI aMze daivata rahyuM che, e samabhAvathI kahuM chauM. bahu UMDA utaratAM A mokSamALA mekSanA kAraNarUpa thaI paDaze. madhyasthatAthI emAM tatvajJAna ane zIla bedhavAne uddeza che." tema ja tyAM ja teozrIe vizeSa prakAryuM che ke A pustaka prasiddha karavAne mukhya hetu UcharatA bALayuvAne avivekI vidyA pAmI AtmasiddhithI bhraSTa thAya che, te bhraSTatA aTakAvI, temane Atmahita bhaNuM lakSa karAvavAne paNa che. A parathI A ArSadRSTA mahaSi samA A graMthakartAne A graMtha gUMthavAne udAtta uddeza ane uttama prayajana svayaM spaSTa thAya che.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvaNu maheAtsava graMtha zuddha niHspRha AtmA arthe, paramAtha arthe, paramA premathI nimala jJAnadAna devuM e jJAnajJAnezvarI vaktAnuM (kA~nuM) anaMtara (Immediate) prayAjana che, ane tethI pAtAnA AtmAne mahAn nirAnA lAbha prApta thaI anukrame meAkSanI prApti thAya e paraMpara ( Remote, Ultimate ) pratyeAjana che; zuddha jijJAsu AtmA arthe vinamra vinayAnvita ziSyabuddhithI nirmala jJAnadAna levuM e zrotAnuM anaMtara prayAjana che, ane te jJAnane anurUpa sIlarUpa AcaraNathI------heya jJeya-upAdeyanA vivekarUpe te prApta jJAnane kriyAmAM -AcaraNa'mAM mUkavAthI--AtmAnI malavizuddhi karI anukrame mekSaprApti karavI e zrotAnuM para'para prayAjana che. navakAravALInI jema ekasesa ATha pATha dharAvanArI A maMgalamayI meAkSamALA( bAlAvabeSa )nA prayAjana aMge ko~ puruSa zrImad sa. 1945 nA eka patramAM svaya' lakhe che- jinezvaranAM suMdara mAthI emAM ekke vacana vizeSa nAMkhavA prayatna kayu" nathI. jema anubhavamAM AvyuM ane kALabheda joye tema madhyasthatAthI e pustaka lakhyu che.' tema ja AgaLa jatAM sa. 1955 mAM eka prasa Mge temaNe A prayAjanane era spaSTa karatAM lakhyuM che jainamAne samajAvavA temAM prayAsa karyo che. jineAkta mAthI kaMI paNa nyUnAdhika temAM kahyuM nathI. vItarAgamAga para AbAlavRddhanI ruci thAya, tenuM svarUpa samajAya, tenuM khIja hRdayamAM ropAya tevA hetue khAlAvabAdharUpa ceAjanA tenI karI che. te zailI tathA te kheAdhane anusaravA paNa e namunA Apela che. enA prajJAvadha bhAga bhinna che. te kAI karaze.' A graMthanI zikSaNapaddhati aMge zrImadjI svayaM zrImukhe prakAze che- pAThaka ane vAMcaka vargane mukhya bhalAmaNa e che ke zikSApATha pAThe karavA karatAM jema ane tema manana karavA; ane tenAM tAtpaya anubhavavAM. je na samajI zake, teNe jANanAra pAsethI vinayapUrNAMka samajavAnA udyama karavA. evI jogavAI na maLe te e pAThA pAMca sAta vAra zAMtipUrvaka vAMcI javA. eka pATha vAMcI gayA pachI a` ghaDI te para vicAra karI aMtaHkaraNane pUchyu ke zuM tAtpa maLyuM? te tAtka mAMthI heya ( tyajavA yAgya), jJeya ( jANavA ceAgya) ane upAdeya ( grahaNa karavA yAgya ) zuM che ? ema karavAthI AkhA graMtha samajI zakAze; hRdaya kAmaLa thaze; vicArazakti khIlaze; ane jaina tattva upara rUDI zraddhA thaze. A graMtha kaMI paThana karavArUpa nathI, paNa manana karavArUpa che. arUpa keLavaNI emAM ceAjI che; te ceAjanA bAlAvabeAdharUpa che. vivecana ane prajJAvamAdha bhAga bhinna che. A temAMnA eka bhAga che, chatAM sAmAnya tattvarUpa che. svabhASA saMbaMdhI jene sAru jJAna che, ane navatattva tema ja sAmAnya prakaraNagraMthA je samajI zake che, tevAone A graMtha vizeSa khAdhadAyaka thaze. nAnA bALakone A zikSApADAnuM tAtpa samajaNapUrvaka vividha ApavuM.' A zikSaNapaddhati aMge A AdRSTA mahAgurue ApelI A parama prauDha gabhIra vivekI zikSA sAmAnyapaNe kAI paNa graMthanA abhyAsa karatI veLAe lakSamAM levA yAgya ane satra heca-jJeya-upAdeyanA vivekapUrvaka sa kALane mATe sa`ne upayeAgI thaI paDe evI anupama ane anukaraNIya zikSA che. AvI parama prauDhithI jeNe mukhamudrA Adi Alekhela che, evA A mAtra seALa varSanI vayanA paNa mahAjJAnavRddha khAlamahAtmAnA A alaukika graMtha mukhyapaNe khAla
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Do. bhagavAnadAsa ma. mahetA zrImad rAjacaMdranI "amRtakRti mokSamALA 169 yuvAne arthe mukhya prayojanarUpa chatAM, AbAlavRddha sarva koIne upakArI thaI zake e che, ane te game te dharmanA ke saMpradAyanA janene upayogI thaI zake e sArvajanika che. atre jaina ke jina zabdane pravega Ave che tethI A te mAtra jenene ja upayogI che vA jainene ja graMtha che evo sAMkaDo vicAra karI AthI bhaDakavAnuM nathI ke mukha macakeDavAnuM nathI. kAraNa ke jena ane jina zabda atra mukhyapaNe tattvadaSTithI prayojita che. jina" e saMpradAyavAcaka zabda nathI, paNa mahAna tattvavAcaka zabda che. zrImadanuM ja vacana che ke, "jina hI hai AtmA, anya hAIse karma karma kaTe se jinavacana, tattvagyAnIke marma. arthA- jina" eTale zuddha AtmA; AtmA ane karmanA sanAtana yuddhamAM karmakaTakane parAjaya karI je vijayazrI varyA che evA vItarAga paramAtmA te ja jina; ane tenA mArgane yathArtha paNe anusaranAre te jaina, athavA teNe (jine) praNIta kareluM darzana te jaina darzana-vItarAgadarzana. ane "vIrAmo:' ityAdi padomAM vItarAgane mukta kaMThe svIkAra to gItAkAre paNa karyo ja che. eTale bAhya bhUmikA bhale jenanI dekhAtI ho, paNa te bhUmikA para atre te sArvajanika tattvadaSTithI sArvajanika hitaheturUpa tattvavicAraNA karI che. eTale game te saMpradAya, mata, dharma, jAtivALAne A upakArI thaI zake e sArvajanika kaTine (Universal) graMtha che. mATe mata darzanane Agraha ke vikalpa cheDI daI sarva koI makSikAmI mumukSue tattvadaSTithI A graMthanuM UMDuM avagAhana kartavya che. kharekhara! AjanA bAla-yuvAne sAcA dharma saMskArasaMpana-jJAna-zIlasaMpanna thAya ema ApaNuM dharmapakSAtIta (Secular ) sarakAra IcchatI hoya te bhAratanI sarva bhASAomAM A graMthanuM prAmANika bhASAMtara karAvI enI bahALA hAthe ghare ghare prabhAvanA karavA gya che, eTaluM ja nahi paNa bhAratanuM mukha ujajavaLa karavuM hoya to vizvanI sarva bhASAomAM AnuM yathArtha bhASAMtara karAvarAvI akhila vizvamAM Ane pracAra karavA yogya che. kAraNa ke lAkho (Nobel Prize) jenuM mUlyAMkana mathe che evA A amUlya graMthamAM bhAratanuM mukha ujajavala kare evuM parama daivata bhayuM paDayuM che. astu ! Ama A jinadarzananI-vItarAgadarzananI mahAprabhAvanA karanArA A mokSamALA (bAlAvabodha) graMthamAM pade pade zrImanI ananya vItarAgabhakti nijhare che, vItarAga * A mokSamALAne cAra bhAgamAM javAnI zrImadunI dhAraNA hatI: (1) bAlAvabodha mekSamALA, (2) bhAvanAbedha, (3) vivecana, (4) prajJAvabodha mokSamALA. temAM prathama be bhAganI-bAlAvabodha mokSamALA ane tenA upahArarUpa bhAvanAbedha mokSamALA e bannenI-racanA teozrIe 16-17 varSanI vaye saM. 1841-4ramAM karI; vivecanarUpa bhAgano khAsa spaSTa nirdeza nathI maLato, paNa te uparokta banne para vistArathI vicArarUpa hevo saMbhave che; ane cothA bhAga-prajJAvabodha mokSamALAnI viSayasacirUpa Index) saMkalanA zrImade A jIvananA 33mA varSamAM-chelalA varSa mAM-saM. 1956nA Azvina mAsamalakhAvI, paNa AyuabhAve te graMtha temanA varada haste lakhAvAnuM zakya na banyuM. A mahAgurue pradarzita karelI A viSayasUcirUpa saMkalanA pramANe emanI A ejanA nirvAhavAnuM-A mahAsaMtanI AjJAicchAnusAra pAra utAravAnuM kArya karavAno yatakiMcita namra prayAsa A lekhake zrImadunA dehAvasAna pachI pacAza varSe karyo che.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahatsava-graMtha darzanane apUrva tattvavinizcaya piokAre che, nigraMtha vItarAga zAsana pratyeno parama prema ulase che, adbhuta vairAgya vilase che, alaukika tattvajJAnanA camatkAra camake che, nyAyavAditA-satyavAditAnA raNakAra raNake che, madhyastha niSpakSapAta nyAyadaSTi jhabake che, parama karuNAmaya hadaya dhabake che, samadazI-vizvabaMdhutva bhAva bhapake che, anupama sazIlanI saurabha mahake che. A mahAdarzanaprabhAvaka graMthamAM zrImade ananya zAsanadAjhathI pade pade vItarAga zAsananI mahAprabhAvanA karI che, paNa keTalAMka viziSTa sthaLoe to jaganA cogAnamAM jinadarzananI mahApratiSThA karI jagatamAM jinazAsanane DaMko vagaDAvyo che. - zrImade pite A graMthanI prastAvanAmAM lakhyuM che tema A "sAhasa karyuM che. * * e phaLadAyI thaze." kharekhara ! A "sAhasa "--mokSamArganuM prabhAvana karanAruM AvuM bhagIratha kArya-zrImad je koI virala oli ja karI zake evuM kharekhara sAhasa to hatuM ja, anebhAvi banAvoe batAvI ApyuM tema, te maharSinI ArSavANa pramANe apUrva phaLadAyI thayuM ja,-te eTale sudhI ke zrImad rAjacaMdra-kalpavRkSanuM A amRtaphaLa (nectarfruit) yAvacaMdradivAkarau amara rahe evuM amRta ( most immortal, nectar incarnate) banI gayuM ! 5, capATI reDa, muMbaI, 7 nA nAnA = = " ke . che che