Chandralekha Chaupai Buddhiraso Siddhant Chaupai

Author(s): Harshkirti, Shalibhadrasuri, Ramnikvijay, Gadhvi Ratudan Rohadiya
Publisher: Harshpushpamrut Jain Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032836/1

Page #1
શ્રી મહાવી૨ જિને દ્રાય નમઃ શ્રી મણિબુદ્દધ્યાણદહર્ષક રામૃતસૂરિભ્ય નમ: પૂ મુ. શ્રી હષકીતિ કૃત ચ દ્રલેખા ચોપાઈ શ્રી શાલિભદ્ર સૂરિ કૃત | બુદ્ધિરાસા મુ. શ્રી રમણિક વિ. કૃત સિદ્ધાન્ત ચોપાઈ - સંપાદક 0 ગઢવી રતુદાન રોહડિયા 0 પ્રકાશિકા 0 શ્રી હર્ષ પુષ્પામૃત જૈન ગ્રંથમાલા લાખાબાવળ-શાંતિપુરી (જી. જામનગર)

Page #2
શ્રી હર્ષ પુષ્યામૃત જેન ગ્રંથમાલા ગ્રંથાંક–૧૮૬ માં શ્રી મહાવીર જિનેન્દ્રાય નમ: શ્રી મણિ બુક્રયાણંદ-હર્ષકપૂમૃત સૂરિ નમઃ | ( મુ.શ્રી હર્ષકીતિ કૃત ચંદ્રલેખા ચોપાઈ શ્રી શાલિભદ્ર સૂરિ કૃત બદ્ધ રાસો - મુ. શ્રીરમણિક વિ. કૃત ચોપાઇ દાણાવાવ વવવવ - સંપાદક :- ગઢવી રતુદાન રોહડિયા = સહાયક : પૂ. આ. શ્રી વિજય જિનેન્દ્ર સૂ. મ.ના ઉપદેશથી બાઉન્સ ગ્રીન જૈન સંઘ-લંડન તથા મણિનગર . . જૈન સંઘ-અમદાવાદ. : પ્રકાશિકા : શ્રી હર્ષપુ પામૃત જેન ગ્રંથમાલા - લાખાબાવળ-શાંતિપુરી (વાયા જામનગર) સી.

Page #3
I : પ્રકાશિકા : શ્રી હર્ષપુ પામૃત જેન ગ્રંથમાલા લાખાબાવળ-શાંતિપુરી (સૌરાષ્ટ્ર) વીર સં. 2015 વિક્રમ સં 2045 સને પ્રથમ આવૃત્તિ 1988 નકલ–એક હજાર આભાર અમારી ગ્રંથમાલા તરફથી આ ચંદ્રલેખા ચોપાઈ તથા બુદ્ધિરાસે તથા સિધ્ધાંત ચેપાઈ પ્રગટ કરતા આનંદ અનુભવીએ છીએ. ચંદ્રલેખા ચેપાઈ અને બુદ્ધિરાસે ગઢવી શ્રી રતુદાન રોહડિયાએ પૂ. આ. શ્રી વિજયજિનેન્દ્ર સૂરીશ્વરજી મહારાજની પ્રેરણાથી તૈયાર કરી આપ્યા છે. આ પુસ્તક છપાવવા માટે પૂ.આ. શ્રી વિજયજિનેન્દ્ર સૂરીશ્વરજી મ.ના ઉપદેશથી શ્રી બાઉન્સ ગ્રીન જૈન સંઘ-લંડન તથા અમદાવાદ - મણિનગર . મૂ. જૈન સંઘે લાભ લીધો છે. તેની અનુમોદના કરીએ છીએ. તા 8-11-88 શાક મારકેટ સામે, જામનગર મહેતા મગનલાલ ચત્રભુજ વ્યવસ્થાપક શ્રી હર્ષપુષ્પામૃત જૈન ગ્રંથમાલા

Page #4
અ પં શું જૈન સાહિત્યના સમુદ્ધાર અથે વહાવતાર બનેલા પૂ. શ્રી વિજય જિનેન્દ્ર સૂરીશ્વરજી મહારાજને સાદર.... - રતુદાન રોહડિયા

Page #5
પ્રસ્તાવના સાધુવરોએ સંસારી જને માટે થઈ શકે એ ભક્તિ માર્ગ પ્રબળે છે. એમાં સામાયિકનું મહત્વ સૌથી વિશેષ છે. તપસ્વી અને ત્યાગી એવા સાધુ ભગવંતેનું જીવન જ તપઃપુત અને દર્શન માત્રથી સંસારના અધમ ને ધર્માભિમૂખ કરનારું હોય છે. પણ એવા સાધુવનું પ્રદાન સંસારીજન દ્વારા થાય છે. આ કારણે જ જેમને ત્યાં ત્યાગી તપસ્વીઓનો જન્મ થવાને હેય એવાં સૌભાગ્યશાળી સંસારીઓના જીવનમાં તપ પ્રધાન નતા પ્રગટાવવાનું કાર્ય સામાયિકાદિ કર્મો દ્વારા થાય છે. ચારણી સાહિત્યમાં તે કહેવાયું જ છે કે, “ભલિયું વણુ ભલા, નર કઇ નીપજે ના” એટલે કે તપસવી માતા-પિતા વગર તપસ્વી સાધુવર જન્મતા નથી. વસ્તુતઃ સંતવરે સૌ પ્રથમ જન્મદાતા માતા-પિતાના સંસ્કાર ઝીલીને ત્યાગને પંથે આગળ વધે છે. સામાયિક એ સંસારી શ્રાવકજનેનું એક પ્રકારનું તપ જ ગણવું ઘટે. આવા એ સામાયિકને મહિમા મુનિવર હર્ષ કીર્તિજીએ આ રસાળ કથામાં ગાયે છે. શુષ્ક પણે પ્રબંધ લોકને ગળે નહિ ઉતરે એ વાત મુનિવર બરાબર સમજ્યા છે. એથી એમણે પ્રબંધને વાર્તાના સાકર પડે વીંટીને આપણા હદય સેંસરો ઉતરી જાય એ રીતે કથ્ય છે.

Page #6
ધર્મ જ તારક છે, એ વસ્તુ પ્રસ્થાપિત કરતી આ કથા એક રીતે નારીને ચાતુર્યની કથા છે. તો બીજી રીતે પિતાને થયેલા અન્યાયને ચાતુર્યપૂર્વક સામને કરીને નરને નારાયણ બનાવનારી સ્નેહપૂર્ણ નારાયણરૂપ નારીની આ કથા છે. એમાં કયાંય ષની ભાવના આપણને ચંદ્રલેખાના ચરિત્રમાં જોવા મળતી નથી. અન્યાયી રાજાને ચંદ્રલેખા સ્નેહપૂર્ણ રીતે સુધારે છે. આ રીતે ચંદ્રલેખા રૂપ પારસમણીના સ્પશે રાજા લલિત રૂપ લેહ કંચન બને છે. આ પ્રતાપ ચંદ્રલેખાનાં સામાયિક વૃતને કારણે શકય બન્યું એમ મુનિવર આપણને સમજાવે છે. અને એ રીતે તેઓ શ્રાવિકા બહેને સામે ચંદ્રલેખા રૂપે એક આદર્શ ખડા કરે છે, અને સમજાવે છે કે દરથી વૈર સમતું નથી પણ પતિત બનેલા પ્રેમથી દેવમાં પલટાઈ જાય છે. આ રીતે ભગવાન મહાવીરને પ્રાણી માત્ર પર કરુણાને સંદેશે આ કથામાં ' વણાઈ ગયેલે આપણે જોઈએ છીએ, સ્નેહમૂર્તિ એવી કથા નાયિકા ચંદ્રલેખા પિતે તે તરે છે પણ સાથે પિતા અને પતિના કુળને પણ તારતી જાય છે. આ પ્રભાવ સામાયિક અને ભગવાન મહાવીરે પ્રબોધેલ. પથને છે. વિ. સં. ૧૫૬૬માં રચાયેલ આ કૃતિની ભાષા સ્વર બાહુલ્યવાળી હતી. એથી એ ગાવામાં અનુકુળ નહી પડે એવું જણાવીને પૂ. શ્રી જિનેન્દ્ર સૂરીશ્વર મહારાજે ભાષાનું સરલીકરણ કરી નાખવાનું

Page #7
કહેતાં એમના આદેશાનુસાર કૃતિની ભાષાને સરલ બનાવી છે. અને નીચે પાદટીપમાં કઠીન શબ્દના અર્થો આપ્યા છે. આ રીતે આ પુસ્તક લેક ભોગ્ય બનાવ્યું છે. શ્રદ્ધા છે સૌને આ ગ્રંથ ગમશે અને પર્વ—તહેવાર કે સાંજી પ્રસંગે ગાવા માટે ઉપયોગી થઈ પડશે. આમ થશે તે હું મારા શ્રમને સાર્થક થયેલે ગણીશ. ધર્મને સદ્વ્યય તે વીરપુરૂષ જ કરી શકે, કાય– રેનું એ કામ નથી. એમ ચારણ કવીશ્વરે પરાપૂર્વથી પ્રબોધતા આવ્યા છે. આ દૃષ્ટિએ આ પુસ્તકના પ્રકાશન માટે ધનને સદ્વ્યય કરનાર દાતા સૌના ધન્યવાદને પાત્ર બને જ છે. - પૂજ્યશ્રી વિજયજિનેન્દ્રસૂરીશ્વર મહારાજ મધ્યકાલીન જૈન સાહિત્યને પ્રકાશિત કરીને તેને સમુદ્ધાર કરવા માટે વરાહ અવતારરૂપ બન્યા છે. અતઃ આ પુસ્તકના પ્રકાશનનાં શ્રેયના અધિકારી એ પૂજયવર બને છે. એમની કૃપાદૃષ્ટિ જ મને આ ક્ષેત્રે ખેંચી લાવી છે. –રતુદાન રોહડિયા તા. 21-10-88 ગુજરાતી ભાષા ભવન સૌરાષ્ટ્ર યુનિવર્સિટી, રાજકેટ-૫

Page #8
પૂ. આ. શ્રી વિજયસિંહસૂરીશ્વર શિષ્ય પૂ. મુનિરાજશ્રી હર્ષકીતિ કૃત 4 ચંદ્રલેખા ચોપાઈ 2 દુહા છે સસની સમરૂં સામિની, અરિહ ત પય પ્રણમેશું, સામાયિક ઉપરે હવે, કંઈ એક કવિત કહેશું. 1 ચારે ભેદ છે ધર્મન, ધમ તણે ઉણસાર સામાયિક કરે પ્રાણિયા, જેમ છૂટે સંસાર. 2 મરૂદેવી ભરતાદિક, પામ્યા કેવલ જ્ઞાન; ' સમચિત સામાયિક ધરે, પામે પંચમ ઠાણ. 3 મુક્તિ રમણી સુખ વાંછવા, જે તૂજ ઈચ્છા હોય, અવર સહુએ પરહરિ, કરે સામાયિક સોય. 4 ભાવડ હરિગછિ ગુણનિલ, શ્રીવિજયસિંહ સૂરિ તાસુ શિષ્ય ઈણિ પરે કહે, હિયડે ધરી આણંદ. 5 આહટ–દેહટ છડી કરિ, વિથા કરિ પરિહાર સમચિતે સામવિક ઘરે, ચંદ્રલેખા જેમ સાર. 6 એકમના થઈ સાંભળે, ચંદ્રલેખા વૃત્તાંત; સમાલિક મને આણતાં, જેમ હેઈ પાપહ અંત. 7

Page #9
છે પાઈ મલયાચલ મહીયલે ગિરિરાજ, પર્વત માંહિ પામે રાજ; મેરુ તણી પરે ઊંચ જેહ, જોતાં કેમ ન આવે છે,૮ પિઢાં શિખર તે સોહામણું, જયું ગિરિ દીશે ઉસિંગ ઘણાં, રયણ શિલાને તિહાં નહીં પાર, સહસગુફા મોટી તિહાં સાર૯ પર્વત આગળ છે આરામ, મન નહીં જોતાં અભિરામ; બાવન. ચંદનનાં જિહાં વૃક્ષ, પાખળિ૪ સર્ષ રહ્યા પ્રતા. 10 ગિરિ નઝરણુ સદા જિહાં વહે, વૃક્ષ તણ પરિમલ મહમહે; દેવ વિદ્યાધરનું અહિઠાણ, પર્વતનું મોટું મંડાણ 11 એક યુગલ તેણિ, શિખરે વસંત, સુડો-સૂડી રમળિ કરતે, મન ઈચ્છા વન માંહિ ભમે, ઘણા દિવસ તેણિ પરિક ગમે. 12 1. પૃથ્વીતટે 2. છેડે 38 રન 4. પાસે 5. નિવાસ 6. કીડા 7. એ પ્રમાણે

Page #10
વિદ્યાધર એક આવે તિહાં, કીનું યુગલ રહે છે જિહાં તે દેખી સૂડી સૂડે, રૂપે કરી અતિ હી રુડો... 13 વિદ્યાધરે તે લીધાં બેઉ, હેમ પંજર ઘાલ્યાં તેલં ઘણ દિવસ પહેલું ધીરઠેર, કલા પછી તેહને શીખવે 14 વિદ્યા સઘળી રૂડી ભણી, વાત લહે છે દરશન તણું; વિદ્યાધર ચિત્ત તેહ હૂં અપાર, તેહ વિણ ન શકે ઘડી લગાર. 15 યુગલ લેઈ તે સઘળે ભમે, સૂડા સરિસુ અહિનિશિ રમે, જુગલ સહિત સુખ વિલાસે બહુ, તેહ વિણ સૂનું દેખે સહુ 16 એક દિવસ ગુરૂ દીઠા એક, વિદ્યાધર વંદે સુવિવેક; તેણે દી તેહને પ્રતિબંધ, વિદ્યાધર મને હુએ વિધ. 17 દયા તણી વાત મુનિ કીધ, મલયાચલ તસુ મુકી દીધ 1 પિપટ 2 ધર્મ બંધાવી, વિશ્વાસ બેસાડીને 3 તેમને

Page #11
સૂડે સૂડી સુખ વિલસંતિ, તતખિણ સૂડી સુત પ્રસવતિ... 18 દેવ તણુ હુએ કેઈ જેગ, - માંહે માંહી કરે વિયાગ, સૂડીને મુકે સુક મોહ, સૂડી બાપડી ધરે અહ'... 19 સૂડે આણી બીજી, નારિ, 1. તતખણ હરખિઓ હિય મઝારી, મુકી સૂડી તે બાપડી, મુખ ન લહે તે ઘડી આપડી. ર૦ તેહ મનાવે નિજ ભરતાર, મુજને કાં મેલે નિરધાર; માહરે કાંઈ કાઢે ન દોષ, મૂઝ ઉપર કરે ફેકટ રોષ. 22 નીડર થાઈશે જે ભરતાર, મુજને આપે પુત્ર અપાર; સ્ત્રીને સુખ પહેલું ભરતાર, નહીતર સુતને હેય આધાર. 22 સુત પાખે સ્વામી શું કરું; પૃપાપાત કરી હું મરું; એકલડી હું અબળા બાળ, દુઃખ રે હવે હિયા મંઝાર... 23 1 અષ, નિર્દોષ 2 નિર્દય 3 આકાશમાંથી ધરતી પર પડતું મેલીને

Page #12
તેણે કારણે સુત આપે તમે, કાલ સુખે જેમ નાખું અમે; મુરખ પુત્ર કશે માગતી, તું તાહરે મને નથી લાજતી.. 24 | | દુહા છે સૂડે સૂડી પ્રતિ ભણે, પિતા તો સુત હોઈ માતા સું સગપણ નહી, એ જાણે સહુ કેઈ. 25 તું તાહરી લગે વદડી, હું નહીં આપું પુત્ર; દુખ ધરે તવ સૂડલી, કત હુએ ન શત્ર. 26 સૂડી તવ વળતું ભણે, સાંભળે મૂરખ વાત; છેરૂ હુઈ માતા તણું, એ સઘળું એ વિખ્યાત...૨૭, બેઉ વિવાદ કરંતડા, બેઉ રચે ઉપાય નગરે જઈ રાય પૂછા, ઈ કરચ્ચે હવે તે ન્યાય..૨૮ | | ચોપાઇ છે કંચનપુરે આવ્યા શુકરાજ, એ લલિત નામે તિહાં મહારાજ સૂડે પહેલું કરિયું પ્રણામ, રાજા પૂછે હવે શું કામ. 29 સૂડે સ્તુતિ કીધી નૃપ તણી, રંજિયે રાય મયા કરિ ઘણી; સૂડીલે પ્રતિ પ્રણમી પાય, મધુર વાણિ વિનવિ રાય... 30 બેલાવિએ રાઈ સૂડલે, કેમ પામ્યા તુહ ગુણ એવડે; કેને સૂડા હવે શું કામ, બેલે બેઉ મૂકી મામ’... 31 1 વેરી. 2 કરનારા 3 કૃપા 4 સંકેચ

Page #13
સૂકે સૂડી કહિયું વરતંત, રાય રહે મન માંહી હસંત; તે પંખા કાહ આપા પણું, સુખ દુખ સઘળું તે મન તણું.. ૩ર રાય બેલાવે નિજ પ્રધાન, ન્યાય કરે તહે બુદ્ધિ નિધાન; મંત્રીસર વળતું ઈમ કહે, એ વાત સહુન્યાની લહે.૩૩ વયણ સુણી રા' કેપિઓ અપાર, ઘણે ન ધીર એ ન્યાય વિચાર, વૃદ્ધપણને નહીં તુહ શુદ્ધિ... 34 ગર્વ ધરી બોલે મહારાજ, ન્યાય કરીશે લઈ આજ ન્યાયપણું નથી દોહિલું, અહાને અછે સહુ સોહિલું .. 35 વાવે બીજ ખેત્ર કરસણી, અન્ન સઘળું કે બીજને ધણી બેત્ર બેત્રને ઠામે જ રહે, ખેત્ર બેંજ મૂળે ન લહે. 36 ખેત્ર સરિખી સૂડી હેઈ, સૂડાનું બીજ લીધું સેઈ સૂડી એને સુત નહીં, રાઈનીતિ ખરા ઈમ કહી. 37 1 મિથ્યા. “તે ખંખા કાહ આપા પણું” એ ચરણને ભાવ એ છે કે. મિથ્યા સબંધમાં મમતા શાની ? 2 ની (ષષ્ઠિ વિભક્તિ) 3 કઠિન 4 હેલું પ ખેડૂત 6 રાજનીતિ

Page #14
વજહ ત ન કાજ. 39 માએ ટિપણે વહત હુઈ સૂડલી, બેલે અબળા હવે એકલી, " નરહર સંભળી એ ન્યાય, શાસ્ત્ર કેસે તુહના દઈ રાય... 38 ન્યાય તમ્હારે હુએ પ્રમાણ, એક વાત તુહ સુણે સુજાણ; ન્યાય લખાવે મગળે સજ, ન્યાય સંભારશે ઉપને કાજ... 39 ન્યાય લખી રાખીએ ટપણે, રાજા વારિઓ લેક ઘણે રય કહે મારી શી ચિંતે, સૂડી દુ:ખ ધરે તવ ચિ. 40. સૂડી મૂકી સૂડે જઈ, : સુત લીધે રળિયાત થાય; કંત વિના તે હુઈ નિરાસ, પુત્ર પણે મુકે નિસાસ... 41 છે. દુહા વયણ સુણી નરવર તણાં, સૂડી કરે નિહાપ; ફરિ રે દેવ કિ ગિઓ, કરિએ લાગે મુઝ સંતાપ 42 1 નેપને દસ્તાવેજ મધ્યકાળે કાગળનાં વિટા કે જેમાં નોંધ કરી હોય તેને ટીપણું કહેતા. 5 યાદી. 2 પ્રસન્ન રાજી 3 વચન

Page #15
ટળવળતાં ઘણું ઢળી, સૂડી ચેત ન હંતિ, * શીતળ ઉપચારે કરી, તતખણ તે જપતિ... 43 સુત લઈ સુડો ગયે, તવ માય મેહલી ધાહ; ' નરવર તે એ શું કરિયું, દી એવડો દાહ 44 ઓળભાદિ દે નહીં', મેં કેણ કીધાં પાપ કેણ કમિ મૂજ સુત તણે, લાગો વિરહ સંતાપ. 45 પંખ પસારી તિહાં થી, જાઈ ઊંડી જામ; શેત્રુંજગિર રળિયામણે લીધે તહાં વિશ્રામ. 46 a રાસ હાળે શેત્રુજ ગિર સહાણે, જિહાં આદિ દિ; પ્રણમે કર જોડી કરી, એ મને હુઓ આણંદ 47 અરિહંત આગળ સૂડલીએ, અણુસણુ તવ લીધ; ધ્યાન ધરે નવકાર સાર, મન નિશ્ચલ કીધ. 48 તિહાં થકી તે ઉધરિ એ, કાજ આપણું સારિયું; લિહિઓ માણ્યભવ સુડલીએ, આપણુ પુ તારિયું. 49 કંચનપુરિ તિહાં વસે શેઠિ, નામે ચંદન સાર; ઘણ કણ કંચન જસુ ઘરે, એ ધનને નહીં પાર,. પ૦ શેઠિ તણે ઘરે અવતરી, એ નામે ચંદન લેહા"; ભાગિ સેહામણું એ, ઈ રૂપની રેહા.... 51 1 ચેતન રહિત. મૂર્ણિત 2 પોકાર 3 ઠબકે મણ 4 શોભાયમાન આનંદ પ્રદ 5 ચંદનલેખા ચંદ્રલેખા 6 રેખા.

Page #16
જાતિ સમરણ પામતી એ, પૂરવ ભવ દેખે સકળ કળા તસ અવતરી એ, રુડો જિન ધર્મ શીખે. પર સમકિત પાળે સમચિતે, જિન પૂજન કરતી; સમરે શ્રી નવકાર સાર, મને જયણ ધરતી... 53 મન વચને કાયા કરી એ, નિરંતર શીલ પાળે; ભણે ગુણી તે બેલ કીએ, નિજ કુળ અજુઆળે. પ૪ બેટીની સંગતી થકી એ, હુએ શ્રાવક તાત; પુણ્ય પ્રમાણે નયર માંહિ, હુઓ શેઠિ વિખ્યાત...૫૫ ચંદ્રલેહા કહે એક દિવસે, ને સુ તુહે તાત; અશ્વ અપૂરવ આણીએ એ, ઈહાં છે એક વાત... 56 છે દુહા પુરૂષ દશે દિશિ પાઠવ્યા, વેગે મલાએ વાર; દેશ દેશના જુજુઆ, આસ્થા તરલ તે ખાર. પ૭ મુલતાણ હરમજ કુકણાં,ખુરસાણી ખસ ખપર તણા; કાશમીરા કાંજાણું, ઉત્તર પંથા નહિ કામણ. 58 પાણ પંથા કે કાયલા, તેજ તાજા છે જાયેલા, સરસરિયાને ગંગાજળા, કાછલા તેજી નિરમળા. 59 1 કાળજી 2 નગર 3 અપૂર્વ 4 ન પ ચંચળ 6 કઈ 7 ખામી (ધ) 58 થી 60, કમની ચોપાઈઓમાં પ્રાદેશિક અન્ધો ગણાવ્યા છે.)

Page #17
ભાલેજાને આદણ તણું, સિંધુખડના આણ્યા ઘણું સરલ તરલ ને ઉચાસણ, ચંચળ કાંને મનિ પ્રીછણું. 60 આવ્યા અશ્વ ઘણું જાતિના, નાના વિધિ દીસઈ ભાતિના તરલ તુરંગ પાટિયા ઉતારી, એહવા અશ્વ કેહીની બારી. 61 નયર તણે પરિસર ઉતર્યા, ચઉટ ચઉટ તે સંચર્યા, રાદીઠ તુરંગમ જામ, કહિના છેડા કહે મૂઝ નામ. 22 ચંદનસાર તણા તે ખાર, રાઈ બેલાવિએ ચંદનસાર વેચતા ઘોડા દિઓ તહે, દ્રવ્ય ઘણું દેશું વળી અહ 63 ! વસ્તુ છે ચંદ્રલેહા (2) કહે વરતંત, - આમ તાત તુહે સાંભળે છે અશ્વ એક કહે નહીં મ દેશે, દ્રવ્ય ઘણું આપે જિકે લાભ કાજે મૂલે ન લેશે.. રાયે વેંચાતા માગતે; શેઠિ નહી આપે જામ, ચંદ્રલેહા કહે બાપને ભૂપતિ શું છે કામ. 64 1 કાનાવડે સવારના અભાવને જાણનારા 2 એવા અશ્વો 6 જે કોઈ

Page #18
11 એપાઈ રાય ભણે સુણે ચંદનસાર, વેંચે નહીં તે તમે તેનાર; અશ્વી સખરઅર અહારી જિ, આપે તુરંગ સંગમ કીજિ 65 બેટીને આદેશ કરી, શેઠિ આપ્યા સઘળા તુરી; અથી અશ્વ સંગમ કરયા, ગરભ અપૂરવ અધ્ધી ધરયા. 66 પ્રસવ્યા તુરગમ હુવા સુરંગ, તેજ તરલ અતિહિ સુચગ પંચ વરસ તે ચાલ્યાં જિસે, અશ્વ ઘણું હુવા હવ તેસે. 67 એક દિવસે બહારે સંચર્યા, નિજ ઘેડા હુંતી અવતર્યા, ચંદ્રલેહા તે ધાઈ સૂ હર્યા, રાય તણ જણ દૂર કર્યા. 68 શેઠિ વળી મને બીહે ઘણે, આમાં તાત કામ છે આપણે તુહે નહીં રાજા કાંઇ કહે, એક વાત મુઝ બેટી લહે. 69 એણી પરે કહેવું સ્વામી તુહે, રાયને ઉત્તર દેશું અહે; તેડવા આવ્યા રાયના દૂત, વેગે થઈ શેઠિ ઘરે પહલત*. 70 રાય કહે સાંભળે રે દાસ, સદા વસે તુમારે વાસ; અશ્વ ઉદાળી લીધા કિશું, કારણ કહિરે હુઈ જિહ્યું. 71 છે દુહા શેઠિ કહે કર જોડિ કરિ, હું નવિ જાણુ દેવ; શેઠિ ભણે સ્વામી સુણો, ચંદ્ર લેહા કહે હેવ. 72 1 સુંદર 2 છે. 3 થકી 4 હલચલ પ લુંટી ઝુંટવી 6 ભેદ

Page #19
12 કારણ જાણે એહરુ, ચંદ્રલેહ તસ નામ રાજા થયુ મને કઉતિગી, રાઈ તેડાવે તા. 73 | રાસ દાળ છે ચંદ્રલેહા હવે કુંવરી એ, તવ રાય તેડાવે; પાલખીએ બેસી કરીએ, નૃપ મંદિરે આવે.૭૪ સહિયર સાથે પરવરી એ, રાઈ તવ દીઠી; વેગે આવી તાતને એ, ઉછગે બેઠી...૭૫ રાય કહે કેપે ચડિયે એ, બેઉ નયણ ચડાવ્યાં; આજ અહારા અવ રયણ તે કાં લેવરાવ્યા.૭૬ ન્યાય રીતિએ સુહ તણિ એ, ઉલાળી લીજે, રૂડે તું ખપ કરે, એ આણી પાછા દીજે.૭૭ ચંદ્રલેહા તવ ઈમ કહે એ, સાંભળે મહારાજ; ન્યાયરીતિ પ્રીછિ કરી એ, અમહે કીધે કાજ..૭૮ ન્યાય કરિએ છે શ્રી મુખે, તે કાંઈ વિસારે; બેલ થકી નવિ ચૂકીએ, નિજ ન્યાય સંભારે.૭૯ . રાય કહે તે ન્યાય કિશો મુજ નાવે ચીતે, પાછલે ભવે તુહે કરિ, રાય હુઓ સચીતે....૮૦ કહિઉં ન માને માહરઉ એ, તે મંત્રી પુછાવઉ; સંદેહ ટાળો આજ દેવ, કહે લિખ્યું અણ...૮૧ 1 બળે 2 નેત્ર 3 રત્ન 4 લુંટી 5 શુભ પ્રસંગે 6 જાણીને

Page #20
13 લિખ્યું અણવિë ભૂપ તમેં, કાગળ વંચાવી; ચંદ્રલેહા તેણે અવસરે એ, ભૂપતિ મનાવી... 82 અહ ઘરે જે છે દ્રવ્ય ઘણા, તે તે સહુ તુમ્હારા; નિજ ન્યાય કરી અવરાયણએ, હુવા: અહારા. 83 કાળ મુહ રાજા હવે, એ મને ઘણું વિમાસે; જેઈ કુડ આપણે એ, નુંવડર ઈસું ભાસે... 84 ચંદ્રલેહા સજન દ્રગે, હરખ્યા ઘરે જાઈ; નયર લેક પ્રસંશી, કુતિગ મને થાઈ. 85 છે વસ્તુ કહે ભૂપતિ, કહે ભૂપતિ, સુણે તહે શેઠિ, કન્યા જે છે તુમ્હ તણી, ચંદ્રલેહા નામે મનેહ : મુજ પરણાવે સહી, એહ વાત પરિણામિ સુંદર, શેઠિ વિમાસણ તે કરે, પૂછે કન્યા જામ; ચંદ્રલેહા તવ ઈમ કહે, વિવાહ કરે અભિરામ. 86. છે ચોપાઇ છે રાઈ કહે મઈ કેણિ પરિ નડી, ડાહિમ" હતી તૂજ કેવડી; શય તણે મને વયર ઉહલે 10, એક દિવસે રાય તેહનું હસે... 87 1. થયા. 2. એનાથી મેટું કુડ કેઇ નથી એમ લાગ્યું. 3. સગાઓ છે. નગર 5. કૌતુક 6 જ્યારે 7. મને 8. ડહાપણુ 9. વ૨ 10. ઉખળ્યું.

Page #21
સ્ત્રી માંહિ તું ભાગિણી' કીધી તૂજ નહીં રેવણી; પ્રતિજ્ઞા હુઈ પૂરી આજ, મેં તાહરૂ વિષ્ણુસાડિ6 કાજ... 88 ચંદ્રલેહા કહિ ધીરઠ થઈ, એહ વાત મૂજ કરમે હુઈ માહરી પ્રતિજ્ઞા સાંભળે દેવ, ઘણી કરાવીશ માહરી સેવ. 89 માહરે એઠે જે આહાર, હું જિમાડીશ તુજ ભરતાર; તે હું જે સ્ત્રી હવિ તાહરી, ખાટ તળાઈપ વાહવું માહરી 90. ચંદ્રલેહાનાં સાંભળી વયણ, રાઈ રાતાં કીધાં નયણું સાન ગઈ શું તુજની આજ, મૂજ શું બેલે મુકી લાજ 91 ચંદ્રલેહ જિન પૂજા કરે, અને વિશેષ તપ અનુસરે, પુત્યે સહુએ સંકટ ટળે, પુન્ય કરે તિહાં અફળા ફળે. 92 1. અણુમાનેતી 2. નિર્વાસિત 3. ધર્યવંત 4. ટેક પ ગાદલું 6 ઉપડાવું 7 વચન.

Page #22
15 એક દિવસ વિનવિએ રાય, માગુ સ્વામી એક પસાય, માહરે છે હવે તપનું કાજ, આમ તાઊ ઘરે જાઉં આજ. 93 શય વચન તવ હુ જામ, પિતા તણે ઘરે આવી તામ; ઊઠી શેઠિ સહેજે મિલે, બેટી તણે દુખે ટળવળે.... 94 નિજ ઉગે બેસારી તાતે, બાઈ કાંઈ કહેને વાત ઉજમણું તેણે તપનું કીધ, વસ્ત્ર પાત્ર મુનિવરને દીધ... 95 તુજ દુઃખ દેખી ન શકું માઈ, કહે વછિ કે ત° ઉપાય, આમ તાત કાંઈ ચિંતા કરે, એક અહારૂ કહિઉં તહે કરે... 96 દેઉ કન્યા મૂજ સમ પરચાશ, જસ નાટકને હુઈ અભ્યાસ સુરંગ દેવારે મુજ ઘરે થકી, તે મુહમમ મંદિર લકી deg. 97 1. બક્ષિશ–કૃપાદાન 2. પિતા 3. જયારે 4. ત્યારે 5. ઉજવણું 6. પુત્રી 7. કહો 8, જ્યાં ૯મુખ 10. સુધી

Page #23
મણિમય મંદિર કરાવે એક, મંડપ અપૂરવ માંહિ અનેક વયણ સુણ હરખિઓ મને તામ, શેઠિ કરાવિએ ઘર અભિરામ... 98 ચંદ્રલેહા સામણી કરી, સહિયર સાથ ઈતિ પરિવરી, પઇયાળિ કીધે પરવેશ, નિર્મળ પહેર્યો વારે વેશ૯ મણિમય ભવન કરાવિ૬ જિહાં, નાટક નવરંગ મંડે તિહાં, ધ પ મ થ 25 ધે છે કાર, પાએ નેઉર રમઝમ કાર. 100 માદળ ના કીધા રણકાર, આલવિઓ તિહાં રાગ અપાર; ચંચપટર''તાલ કંસાલ, વાઈ વીણું તિહાં રસાળ... 101 દોં દોં ધધ કટિ કરિ થનગની, પાઢિ પરે પાય હવાઈ"પદમની; 1. વચન 2. માલિકણું 3. પાતાળે 4. નવરસ યુક્ત પ. એ સંગીતના સ્વરે છે. 6. પગે 7. નુપુર 8. એક વાજિંત્રનું નામ 9 આલા 10,11,12,13, વાજિંત્રોના નામ છે 24. પાટ ઉપર પગને ઠમકે કરવો

Page #24
મધુર વાણિ મુહકે ભાખતી, . રૂપે કરે ૨ભા ભારતી.' * 102 મન ગરબી 2 બેલે બેલડા, મુજ આગળ નર શ બાપડા, નાટક માંડયા જબ નત્રીસ , સુર નર સહુએ પુણ્યાં સીસ. 103 ભેરી મુંગળ તિવળ' વાત, નયન બાણ આપ્યાં આતિત ચંદ્રલેહ તે માંહે સ્વામિની, કહિઉં કરે સઘળી કામિની... 104 દિન દિન નાટક હુઈ અતિ સાર; નયરિ તે સુણે રાય અપાર; રાય વિમાસે હિયડે સેઇ, કિયાં અપૂરવ નાટક હેઈ... 105 !aa દુહા ! કે પાયાળે કે ગિર શિહરે, કંઈ અનંત ચમકાશ; નયરિમઝિ કે સુર ભવણ, નાટક હુએ છે જાસ... 106 વીણ વાએ તુંબર, કિનર ગાન કરતિ, વીણે મને હર દેવની, રાજા મને ચિતિ... 107 1. સરસ્વતી 2. ગર્વિષ્ઠ 3. નિશ્ચયે જ એ ત્રણે વાજિંત્રોના નામ છે 5. પાતાળે . શિખરે 7. દેવલોકે 8. વાઘ વિશારદ એક ગાંધર્વ.

Page #25
છે ચોપાઇ, રાસ ઢાળે છે ચંદ્રલેહા નિજ ઘરે થકી એ, રાય ચરિય' જેયાવે; એક સખી હવે આપણે એ, રાય ઘરે આવે. 108 એક મના થઈ સંભળે એ, રાય મુકી કામ; ગીત સંભારે તે વળીએ, નાટક અભિરામ... 109 રાયસણું તવ ચિત્ત હરિઉં એ, મને ચિતઈ તામ, ભૂખ તરસ નહીં રાયને એ, ન લહે વિશ્રામ. 110 નિદ્રા શૈયા પરહરિ, ને સુણે હવ તા. 111 પંડિત જેશી પુછીએ એ, રાજા એમ દાખે; નાટકનું મુજ કામ કહે, તે કે નવિ ભાખે. ૧૧ર અહિનિશી સમરે મનહમહિ, નાટિક સુખ લિને, ચિંતાતુર તે કુતિગી એ, ડીલે હુએ ખ ... 113 ચંદ્રલેહા બુદ્ધિ કરી એ, એક ચેગિણિ કીધી; રાય કહે તે એકલી એ, સમરથ ને સિધી, 114 દંડ ધરે સેવન તણે, કાંને કુંડલ દીપે, અક્ષ તણી માલા ધરે એ, જાણે ત્રિવણ દીપે.... 115 હેમ મય આસણ પાલડી એ, જેગી વટે 9 ધરતી. 116 હાથે વણા વિઝ એ, નરવર કહે આવે; યણ સિંહાસણ વેગે કરી, ભૂપતિ મંડાવે.... 117 1. ચરિત્ર 2. વરાવે 3. ત્યારે 4. લીન-તલીન 5. શરીરે 6. દુબળો 7. સિદ્ધિવંત 8. પલાંઠી યેગીનિપણું

Page #26
રાય ભણે તુમહ દરશને એ, મુજ મનોરથ ફળિયા, પૂરવ પુર્વે આજ દેવ, જો તુહે મુજ મળિયા... 118 વાત એક છે મારે એ, મન માંહિ આણે; જ્ઞાન પ્રમાણે સ્વામિની , સહુએ તુહે જાણે 119 વાત સવે ત્રિભવન તણીએ, તે સઘળી જાણું; શશિહર દિયર એ બિહેય, કહે તે સાહી) આણું 120 | | દુહા ! શય કહે સુણે સ્વામિની, માહરે છેએક કાજ, એ નાટિક કહાં નિપજે, માઈ દેખાડો આજ.. 121 સંભળે નરવર મુજ વયણ', સાહસ આણું અંગ; મુવી" સવળી દેખાવું, રાઈ ઘરે ઉછરગ - 122 5 ચોપાઈ | જ હુએ સાહસ ધીર, ગિણી કીધું દેવ શરીર, ત્રિણે પાટા એગિણી બધેલ, રાજા ગિણિ ચાલ્યા તેઉ.... 123 પાયાળે કીધે પરવેશ, મણિમય ઘર વિહે લીએ નરેશ 1. ચંદ્ર ર. સૂર્ય 3. પકડી 4. વચન પ. પૃથ્વી દઉત્સાહ, 7. પાતાળે 8. પ્રવેશ 9 તેમાં

Page #27
2 : છેડયા પાટ તિજે તળે ", કુતિગ ઘણું દેખે તે મળે... 124 નવલ નવલ દેખે અગન, રાજા જાણે દેવાંગના સજા આવિ જાણ કરી, રાય તણું ચિત લીધ હરી. 125 ચંદ્રલેહાનું દીઠું રૂપ, દેવકન્યાથી અધિક સુરૂપ; રાજા દેખે જેમ નર નારિ, એ જામિલ કે નહીં સંસારે. 126 નાટક કીધાં તિહાં બત્રીશ. તતખિણ જેગિણિ દીએ આશીશ; નાટક કરી પરિવારિ જે સહી, વ્યાહણું હઉં વસજુતિ સહી... 127 ચંદ્રલેહા આણી રસવતી, દિક મોટા મેહે સતી; સાલિ દાળિ ઘેવર ધૃત ઘોળ, માંહે માંહિ કરે રંગ રેળ.... 128 તતખિણ બોલે તે ગિણિ, - પાતાળ રાયની તું કામિનિ, તું આવી મુકી નિજ રાજ, ઈહાં શું છે તાહ કાજ.... 129 ચંદ્રલેહા બેલે સુંદરી, એ માહરી સઘળી કિકરી; 1. ભેંયરામ ત્રિજે તળિયે 2. જેડ 3. પ્રભાત. 4. સી. વસ્તુ સમેટાઈ ગઈ છે. ભાત

Page #28
ધરણ માગી કન્યા એહ હઠ કરી એ લેસિ€ તેહ. 130 તેણે કારણે મેં ઈડિઓ તામ, તિહાં રહતાં મુઝ વિણસે કામ; યણ ભવન કરાવિë ઈહાં, રહીએ બાઈ સુખ હુએ તિહાં 131 તુમ્હ આગળ મેં ભાખિલ સહ, તેમ કરા જેમ સુખ હુએ બહુ ગિણિ ઝાલી જિમણે હાથે, જિમવા બઈઠાં બહુ સાથે. 132 એકણિ થાળે જિમે છે સઈ, ગિણિએ સંભારિઉ તિસેઈ, માથું ધૂણે જિમે તેલ, છાત્ર: વિસાઓિ માહરે એક 133 ચંદ્રલેહા તતખિણ પૂઈતિ, છાત્ર તુમહારા તે કુણ હુતિ; દેવ વિદ્યાધર કિનર કેઈ, કે પુણે માંનવ નિશ્ચય હોઈ... 134 સુણે સુંદરી તું એહનું નામ, રાજા ઓ લલિત છે અભિરામ, 1. લઈ લેશે 2. બગડે 3. ત્યારે 4. શિષ્ય " .

Page #29
22 માનવનું સઉ કરે વખાણ, ગિણિ કહે તે અતિ હી સુજાણ... 135 તેહને આજ જમાડે તુહે, જેમ રૂડુ માને હવે અહે; ચંદ્રલેહાએ અઇઠું ઘાલ, - ભૂપતિને આપ્યું તતકાલ..૧૩૬ થાળ લઈ તે રાજા જિમે, જેમ જેમ પિરસે તેમ તેમ ગમે; રંક તણું પરે ખાધું ધાન, ઊપરે આપ્યાં ફળ પાન... 137 રય કહે સાંભળ ગિણિ, એક અપાવ મૂઝ કામિની, તું તુઠી હું જાણું કેમ, એહ કાજ મૂજ સારે એમ. 138 . ગિણિ કહે તુમ્હ સુણે કુમારિ, કન્યા જાણે હિય મંઝારિ', એક અહારૂં કહિ ઉં કરે, * ભૂપતિને એક કન્યા વરે... 139 દેવ રૂપ છે એહ નરેશ, આણ નવખંડ આણુ તુહ લવલેશ; ચંદ્રલેહા ઈહ રાજા વરિલ, સજા હિયડુ અહિહી કરિઉં.. 140 1. એવું 2. હૃદય 3. મધ્યે

Page #30
3 ચંદ્રલેહા જણાવી વાત, - પ્રતિજ્ઞા પુરે માહરી માત, તુહને હુઓ રાઈ ઉજાગર, ઉપરે જઈને નિદ્રાકર. 141 ખાટ તળાઈ ઉપરે છે, - એક કન્યા તવ બલી પછે; ખાટ તળાઈ નથી ઈહાં, ખપ કરશે તે લેશે તિહાં.... 142 ઇણે વયણે માને સે પસાઉ, શેક્યા ઢોલિયે ઉપાડે રાઉ ઉપરે લઈને પિઢિયે જામ, ચંદ્રલેહા હિવે આવી તામ... 143 ચતુરપણે તે કરે આલાપ, કામ તણે તવ હુઓ વ્યાપક રાજા રંજિએ અતિહિ અપાર, આજ સફળ હુએ અવતાર... 144 સકળ શિરોમણું છે નારિ, એ જાંબલિ’ કે નહિં સંસારિક રાય તારું ચિત હરિઉં અપાર, એ કન્યા છે ગુણભંડાર. 145 રાય તણે મન અતિ હી વસી, અવર ન માને નારિ કીસી, - 1 રાજા. 2 ત્યારે. 3 પ્રસન્ન કર્યો. 4 જેડી. 5 અન્ય ,

Page #31
રાય કહે હું તાહરે દાસ, તાહરી સહુએ પુરૂં આશ. 146 પાછલી રાત હુઈ જેટલે, પાટા બાંધ્યા નયણે તેટલે, રાય આણિઓ નીય ઘરે વળી, - રાય તણી પુગી મન રળી ર . 147. ચંતાનાં સીધાં કાજ, આપણે વસિ કીધે મહારાજ બુદ્ધિ તણું એ વડું પ્રમાણ, કાજ કરે આપણે સુજાણ. 148 સકળ શિણગાર કરિયા નારિ, આવિ અંતેઉ મંઝારિ, મુખ વિલસે બેહુ નેહ અભંગ, દિન દિન બહુ કરે ઉછરંગ... 149 એક દિવસ બહુ રંગ માંહિ, - રાજા પૂછે ઘરે ઉછાહિક ચરિત્ર અપૂરવ દીસે, દેવ, કારણ કિસિ ન જાણ્યું હેવ 150 ચંદ્રલેહા બેલે સા નારિ, પ્રાણનાથ મૂઝ વયણ અવધારિ; અવિનય કીધે મેં મહારાજ, તે ખમજ સ્વામી તુહે આજ... 151 1 પિતાને. 2 આશા. 3 રણવા, અંતપુર. 4 ઉત્સાહ

Page #32
25 સઘળે તણે કહિઓ વરતંત, રાજા કહે મન માંહિ હસંત; જે જેણ્યું નર રાતુ હોઈ, અવગુણ ના ગુણ માને સેઈ. 152 રાજા કહે તુજ વડું વિના, - તુજ આગળિ મેં મેલું માણ', રાય રાણું મનરંગે રમે, ઈણ પરિ સહસ વરસ નિગમે...૧૫૩ પાતાળે મંદિરે જાઈ બેઉ, કડા અહિનિશ કરતાં તેલ, આવ્યા ગુરૂ અભયંકર સૂરિ, દરશણે દુરિયપણા સૌ દરિ...૧૫૪ છે દુહા રાજા રાણી સહિત શું, આણી ભાવ અપાર; ચરણ કમલ વાંદી કરી, ગુરૂ કહે ધર્મ વિચાર..૧૫૫ છે ઢાળ છે (શ્રીજી રાતિયા સાહ–એ ઢાળ) ભવિયણ “ભાવિ સાંભળે એ, શ્રી સહિ ગુરુવાણી; વિકથા ચારે પરહરે એ, કે શું આણું....૧૫૬ 1 જેના પર 2 લુબ્ધ માહિત. 3 બુદ્ધિ, સૂજ 4 ગર્વ 5 હજાર 6 વિત્યાં 7 પાપ 8 ભવ્ય. સ્નેહપૂર્વક 10 વિષય.

Page #33
આવશ્યક છે સાચો એ, મ કરો પરમાદ; સામાયિક કરે જીવ તે એ, ટાળે વિખવાદ.....૧૫૭ રાગ દેષ સનેહ ટાળિએ, સમતા ભાવ ધર; પડિક્કમણું ઊભય કાળે કરે, સામાયિક લે...૧૫૮ ભાવ ઘરી તેણે ચંદ્રલેહ, મને નિશ્ચય લેશું, એક સામાયિક દિવસ પ્રતિ, નવે નિશ્ચય કરશું...૧૫૯ સામાયિક કરે ચંદ્રલેહ, મન છાને આણું, ધર્મ ધ્યાન ધરે મનમાંહિ, વથ ટાળે પ્રાણી...૧૬૦ રયણ ભેજન પરહરે એ, મને નિશ્ચયે પાળે; અભખ્ય અસ્તે વળી અનંત કાય, તે સહુએ ટાળે..૧૬૧ પાઈ ? એક દિવસ સામાયિક લીધ, ચંદ્રલેહા તેણે કાઉસ્સગ્ગ કીધ; તેણે વેળા આવી વ્યંતરી, કાઉસગ્ગ દીઠી તે સુંદરી. 162 ઉપસગપ પિઢા કરે તે વ્યંતરી, ન શકે મન તેહનું અપહરી, કીધું રૂપ મહા વિકરાળ, કાતિક હાથે બિહાવે બાળ... 163 1 આ કાયા નાશવંત છે માટે તમે આ માનવ જન્મને અવસર સાચવી લ્ય 2 દુઃખ કષ્ટ 3 રાત્રી 4 કાયોત્સર્ગ 5 વિદને 6 ચળાવી 7 કટાર છો.

Page #34
તતખિણ સુર તે માયા કરી, રાજા બાંધી આગળ ધરી; ખડગ ધરી તુજ હણું ભરતાર, ' સામયિક તું મુકે ગમાર. 164 કમ તણું જેણે મેડિયું માન, - તેહને ઉપવું કેવલજ્ઞાન; આવ્યા સુરનર કિન્નર ઘણા, સંદેહ ટાળે સવે તણું. 165 રાજા આવી લાગે પાય, સયંમ માગે કરી પસાય; શેત્રુજ ઉપરે આવી કરી, મુગતિ રમણિ જેણે હેલાં વરી. 166 સામાયિકને એહ વિચાર, ચંદ્રલેહાની પાઈ સાર; સામાયિક જે વિધિ શું કરે, ભવ સમુદ્ર તે હેલાં તરે 167 એ સિદ્ધાંત તણે સુવિચાર, ધર્મ માટે સામાયિક સાર; 1 કર્મનું અભિમાન નષ્ટ કર્યું. 2 પ્રસાદ–દાન કર્યો. 3 નિમિષ માત્રમાં મુક્તિ રૂપી સુંદરીનું જેણે વરણ કર્યું. 4 તે નિમિષ માત્રમાં આ દુષ્કર ભવસાગરને તરી જાય.

Page #35
સમયચિતિ સામાયિક કરે, મુગતિ રમણિ જેમ હેલાં વ... 168 પનર છાસઠ વરસે જાણ, શ્રાવણ શુદિ તેરસ મને આંસુ તેણે દિવસ હતે રવિવાર, ચોપાઈ કીધી હરખ અપાર. 169 ચંદ્રલેહાને લેઈ સબંધ, સામાયિકને રચિઓ પ્રબંધ હર્ષકીતિ મુનિવર એમ કહે, ભણે ગુણે તે સવે સુખ લહે. 170 ઈતિ ચંદ્રલેહા (ચંદ્રલેખા) સામાયિક વિષયે ચંદ્રલેહા એપાઈ સમાપ્ત. સવંત 1676 વર્ષે રૌત્ર વદિ 11 રવિ” મુનિ રત્ન ચંદ્રણ લિપિકૃતા “શુભ ભવતુ” 1 નિમિષ. 2 સી.

Page #36
પ.પૂ. આચાર્ય શ્રી શાલિભદ્ર સૂરિ કૃત T બુદ્ધિરાસ : ચારણી સાહિત્યમાં “બુદ્ધિ રાસનું એક રૂપ કવિ જીવણ રોહડિયા કૃત “નશીહતરી નિશણું છે. આમ જોઈએ તે એ એક રીતે “બુદ્ધિ રાની ડિંગળી આવૃતિ જ છે. પ્રણમું દેવી અંબા, હિહ આસીની; સ્મરું દેવી સિદ્ધિ, જિન શાસન સ્વામિની–૧ પ્રણમું ગણધર ગૌતમ સ્વામિ, પાપ વિનાશે જેના નામે, સદગુરૂ વચને સંગ્રહ કીજે, ભેળાં લેકને શિખામણ દીજે.૨ કંઈક વાત જે લોક પ્રસિદ્ધ, ગુરૂ ઉપદેશે કંઈક લીધ; તે ઉપદેશ સુણાવું સૌ રૂડા, કેઈને આળ મ દેજે કુડાં..૩ જાણશે ન ધર્મ પ્રાણી વિનાશા, અજાયે ઘરે ન કરશે વાસ ચેરી આળ ચડશે કાંઈ ન લીધે, વસ્તુ કેઈ ન લેશે તમે અદીધે...૪ ઘર ઘર વાત કરવા કેમેય ન જાશે, કુડાં આળ તમારાં મુખે પામશે; જ્યાં હોય એકલી નાર, જવું નહિ તે ઘરબાર.૫ - ઘર પાછળ રાખે છીડી, ત્યજવી એ નારી છીનાળી; પદારા ભગિની કહ્યું ન માને, પરસ્ત્રીનાં વચને ધરવાં ન કાને....૬

Page #37
30 ન ખાવું; જમતાં માનવાની ઈર્ષા ન કરજે, કહ્યા વગર પરઘરે કંઈ ન લેજે....૭ મેટાંને જવાબ કેમેય ન દેજે, શિખામણ દેતાં રેષ ન કરજે; હલકા વાસે ન વસવું કેમેય, ધર્મહીન ભાવ જાશે એમેય...૮ છેડાં વિંટી જે હોય નારી, તે શિખામણ દેજે સારી; અતિ અંધકારે ન જમીશ, ડાહ્યો કેઈ જમવા ન બેસીશ.૯ - ન શિખતે ફુવડપણું ન ચાડી, વચને ન દુભીશ નિજ માડી, મમ પ્રિયજનને તું પ્રગટ ન કરતે, અધિક લઈ તું ઓછું ન દેતે...૧૦ વિષધર જાતાં ને તું પગે ન ચાંપે, (પણ) મરણ જે માં કરવું ગામ જ દેજે, પૂછયા વણ ઘર નીર ન પજે,..૧૧ છતિ કરીશ નહિ કેઈની યે બુદ્ધ, મેટાં સું માંડતે નહીં જુદ્ધ; અવિચાર્યું કેઈ કરવું નહીં કાજ. એવું ન કરવું જેથી હય લાજ..૧૨ ના કહી હોય તે ગામે ન જવું, જે બોલવું તે તે પણ પાળવું; ખાતું હોય તે સામે ચાલી ન માગવું, પાછલી રાત્રે વહેવું જાગવું..૧૩ હવે સ્મરીને કુલના આચાર, ગણીએ અસાર આ સંસાર; પાંચે આંગળીએ ધન દાન દીજે, પરભવે એહનું ફળ લીજે...૧૪ ચાલી

Page #38
31 | ડેવણિ -1 મર્મ વાણી ન બોલતે વીર, વિનોદમાં, જળ નિધિ જેમ ગંભીર, જગે નર વખાણીયે.૧૫ ઉછીનું ધન લે, ત્યાગી ભેગી ને વિદ્યાધર તે જાણે વહેતા કરે છે, પગ દઈને સમુદ્ર પડે છે, જે નર વ્યાજે લઈ, ઘન વ્યાજે દે છે...૧૬ એ નર જીવ કાજે, વિષ આગવને સંચરે છે... 17 ઊંડાં જળે ન પેસવું, સ્નેહીથી વધુ ન કહેવું; સુના ઘરે ન પ્રવેશવું, નારી સું ચૌટે ન ઝગડવું 18 વાણી વિચારી વદની, અવિચારીથી ધાંધલ થવી; મુરખ મરે નઠોર, ઘન જોબન બાવરા જે.૧૯ શક્તિ પ્રમાણે કેપ, શક્તિ પ્રમાણે સંગ્રામ. ન એળવીશ થાપણ, બેટે વહેવાર ન કરતે કે શું ન કરતે જુગારી મિત્ર, ધન મળે ઝગડતે નહિ. ઘણું લાડ ન લડાવે પુત્ર, સ્નેહીથી ખોટું કલહસૂત્ર,.૨૧ ઘને પાર્જન જોઈ, બાપની નિંદા ન કરે કઈ ઘર ધણી, ધર્મ વિહોણે જન્મ ન ગુમા. 22 ગાવું વિણ કંઠ, ગુરુ વિણ પાઠ, ગરથ વગર ગર્વ, એ ત્રણે અભિતાં...૨૩ છે કવણિ–ર છે હાંસી નિંદા ન કરતે કયાં, ધનવાન મૂન ખેલસે જૂયા, ન ભરતે કુડી શાખ કયાં 24

Page #39
કર મૂડી પ્રમાણે વેપાર કર, આરંભે તે પૂરી કરે; સ્વનારીને સંતોષ કરવે..૨૫ મોટાં સાથે વેર ન કરવું, વડા માણસને ધન ન દેવું ચૌરશિયાની સાથ ન બેસવું, મેટાં માથે રિસ ન કીજે; ખિખ પૂછે તે શિખ મ દેજે, વિનય કરતાં દોષ નથી...૨૭ પાતર સાથે પ્રેમ ન કરશે, ધનધાન્ય રપટથી હરશે, મૈત્રી ઓછાં સાથ ન કરવી...૨૮ ડામાંથી ડું દેજે વેળા આવ્યે કંજુસ ન થાજે ઘન તણું અભિમાન ન ધરજે.... 29 વેરી વ્યાધિ ઉગતાં મારે, પગ પર કોઈ કુહાડો મ મારે; સ મ છેઠે વિપત પડયે..૩૦ - અજાણ્યા રહી પંડિત ન થાયે, સંકટ પડયે સાજણ વારે છાયે, નારી પાસે ભેદ ન કહેવાયે..૩૧ અજાણ્યા કુળ ન કરવ વિવાહ, પાછળ હશે હયે દાહ, દિકરી વેંચી દામ ન લેવા...૩૨ ' દેવને ન ભેટે કાલે હાથે, જવું નહિં અજાણ્યા સાથે; ભેદ ન કહે નારી આગળ....૩૩ અતિથિ આવ્યે આદર દીજે, જૂનું ઢોર ને કાપડ ન લીજે, હેય ત્યારે હાથ ન ખેંચજે...૩૪ દેડીને પ્રાણુને ખૂબ ન મારે, કલહ મધ્યે યેરચે પડી ન નિવાર, અચાનક જઈ પરઘેર ન જમશે..૩૫

Page #40
33 મા બાપની સેવા ન છોડે. થાળીમાં એઠું ન છોડે હસવા માટે ગુરૂથી ગરવ મ કરજે..૩૬ ધાન ઉપર્યું હોય તે ન રહે તે ભૂખે, પાસે મુડી તે ન જીવતે લુખે, મોટાં પાપને તજાતે જે.૩૭ દેશાવરે ગમે તે રીતે ન સૂતે, ગતે ટાળો કર નહિ, તૃષ્ણાનું તાણ્યું મન વહેશે.૩૮ ધંધાને ઘણે ફિટકાર લાગે, લાજ મુકીને સાજણ મ માગે. કેણ હેય કેઈને ઊંધારિયે?....૩૯ પ્રાણી તણું જીવન રક્ષિજે, સી પર ઉપકાર કરીને અસાર સંસારે સાર એ છે...૪૦ માણસે કરવા સૈ વ્યવહાર, પાતકી તણે ઘરે ન લેવો આહાર, પુત્ર પાસેથી ન લેવું...૪૧ જે કરવું તે આગળ ન માગે, ગાંધી સૂ ન કરવું ભાગિઉં, મરતાં ધન કો સાથે ન લેવાનું..૪૨ " રોગ જાણ્યા વગર દવા ન કરતે, પરાણે કેઈનું ધન ન લેત, ભાગ્ય વગર તે ધન નથી...૪૪ ધમી માટે પાપ વાર્તાનું શ્રવણ, એ તે આવ્યું જાણવું મરણ માનવ ધર્મ–દાન કરાવી એ...૪૪ એ રીતે વૈદને પાપ ન લાગે, અને જસવાણ ભલેરી જાગે, લેબીને તે અડધે રાખે...૪૫

Page #41
34 | ઠવણિ–૩ છે હવે શ્રાવક પુત્ર, બેલું તમ સૅ બેલ; અવળે મારગ ચાલતાં, ઘટે ઘરમને તેલ.૪૬ એ નગરે ન વસવું, જ્યાં ને દેવળ પિશાળ; ભૂખ્યાં, તરસ્યાં,–ગુરૂજીને, છરૂની ન કયે ..47 ત્રણ વાર પૂજન કરે, સામાયિક બે વાર માબાપ ગુરૂ ભક્તિ કરે, જાણું ધરમ વિચાર...૪૮ કર્મબંધન થાયે, એવા મ બેલે બેલ, અધકે છે માપે, બટું કેમેય ન કેળ..૪૯ વધુ ન લેતે માપું લઈ, એ કેનેય ન દઈશ; એક જીવને કારણે, કેવા પાપ કરીશ.૫૦ જિનવર પાછળ મન વશે, મ રાખે શિવથી અનિષ્ઠ; રાજા આગળ મન વશે, તે ઘણું પડે વેઠ...૧૧ રાખે ઘરે બે બારણું, ઉખલ રાખે નારી, બળતણે, કાંતણે, પનઘટે, થાય સ્વચ્છેદાચારી.પર ખટકશાળ પાંચે તણું, જાણું ભલી કરાવે; આઠમ ચૌદશ પુનમે, ગાર કરાવી ઘેળા..૫૩ અણગાળ જળ ન વાપરે, જુઓ તેહને વ્યાપ; એની એક અંજલિ મહિ, માછી શિકારીનું પાપ..૫૪ લેહ, મીણ, લાખ, ગળીને ચામ વિચાર એ સને વેપ, નક્કી તું નિવાર..૫૫ કંદમૂળ સૌ પરહરે, એ કરે ધર્મ વિહાર રાત્રિ ભેજન ન કરશે, થશે બહુ જીવ સંહાર...૧૬

Page #42
35 જંતર જોતર ઉખળ, સાંબેલું હળ, હથીઆર; એટલાં હાથે ન આપવાં, નાચ ગીત ઘરબાર. 57 પાટા પડી ન કરીશ, ન ખેતી અધિકાર ન્યાય રીતે વેપારને, શ્રાવકને આચાર...૫૮ અપાવે વાત ન કીજીએ. એ તે ફૂટી જાશે, ઝાઝી આશ ન પારકી, ઝાઝું ઉધાર ન થશે..૫ વૈદ વિલાસિની દૂતડી, સૂયાણને સંગ, એ બહેનને બેટડી, જેમ હેય નશીલ ભંગ 60 ગુરૂ ઉપફશ છે ઘણું, પમાયે ન પાર; એ બેલ હીયે ધરી, સફળ કરો સંસાર 61 સાલિભદ્ર ગુરૂ સાંકળિયા, મૈ ગુરૂ ઉપBશ, જે ગુણ વાંચે સાંભળે, તેને વિદન ટળેશ૬૨ (નોંધઃ 5657 કડીમાં નીચે પ્રમાણે આ વધારાનાં ચરણે છે.) (56) સૂઈ મુખ જેટલું ચાંપીએ, ત્યાં જવ અનંત જાણી. (57) સનર નિ નર્ક ફળ હેયે પાપ પ્રમાણે

Page #43
$ ; સિદ્ધાન્ત ચઉપઈ તે છે સંપૂજ્ય મુનિ મહારાજશ્રી રમણિકવિજયજી વીર જિણેસર પણમીય પાય, સરિસા સેહગ મુનિવરરાયા પભણઉં શ્રી સિદ્ધાંતવિચાર, ભવિક જીવનઈ તારણહાર ના શાશ્વત તીરથ છઈ દેવલાઈ, મણયલોય પણિ બેઠું હાઈ ભગવતિ અંગિ નઈ રાયપાસેણ, એ બહુ બેલ્યા છઈ તેણિ મારા શ્રાવક પૂજા જિણવરિ કહી, જ્ઞાતાધર્મકથામાંહિ સહી જીવાભિગમ નઈ રાયણ, ભગતિપરિ-નાપયનમજણિ 3 શ્રાવકનઈ ભગતિ અંગિ, પૂજા તિહાં બેલી બિહુ ભંગિા પૂજાની છઈ એવડી સાક્ષિ, અપૂજન કેહિ અક્ષક દાઝિ ? જા અંતગડઅંગિ મજઝારિ, બદ્ધા માહિ વલીય વિચારિ સેતુજિ સિદ્ધ અનંતી કેડિ, તિણિલપિઈ સહી આવિ ડિ પાપા સિદ્ધક્ષેત્ર તિણિ કારણિ કહિઉં, કેવલવયણે તે સંગ્રહિઉં તિણિ ફરસિ હુઈ પાપહ છેદ, ઈણિ વાતઈ મનિ માણિસિ ખેદ દા

Page #44
37 શ્રાવકનઈ દ્વાદશ વ્રત હોઈ, અંગોપાંગ માહિ તું જેઈ ! દશવૈકાલિક યતિનઉ ભેદ, શ્રાવકનક ધમ તિણિ કાંઈ છેદ છા - યતિ શ્રાવક નઉ એકજિ ધર્મ, કુમતિ લઈ એહવઉ મર્મ આગઈ સમઈ વિરાધિઉં જેહિ, નરયતણું ફલ સહીઓ તેહિ બેલિયા ક્ષેત્ર દાનના સાત, તિહિ તે નવિ માન વાત પન્નામાંહિ સહી તું જાણિ, કેવલરિષિની એહવી વહુ લા મલ્લિનાથ તીર્થકર તથા, છઠા અંગમાહિ તેહની કથા દીધઉં દાન સંવત્સરતણુઉં, તેહનઉ વિસ્તર કેતુ ભણઉં ? 1 ચઉવીસમું જિણેસર વીર, તેહની વિગતિ જિમ દૂધહ નીર પહિલઈ અંગિ સંવત્સરદાન, માઈ તે જેહનઈ સાન 11aaaa દાન દેતાં તુહે માણુઉ પેદ, પંચમાંગિ બેલિક છઈ ભેદ ! તુંગીયા નગરી શ્રાવક કિસ્યા, દેતા દાન પાછા નવિ ષિશ્યા ૧ર જિન જન્મોત્સવ તણઈ અધિકારિ, મેરૂ સિહરિ રિસિ આણી વારિ સ્નાત્ર કીધું સવિ ઇ વલી, જંબૂદીવ પત્તિ વલી 13

Page #45
- 38 આઠમિ ચઉદસિ પૂનમ ઘણી, પિસહ છઈ પરદેશી તણું ભગવતિ અંગમાહિ પણિ અછઈ, માનિ મૂરણ તું ઝુરસિ પછઈ 14 સયલ કાલ કિમ સરિષઉ હોઈ, ચંદસૂર સાથી છ દોઈ અધિકા ઓછા આરા બાર, જ્ઞાતી ગહરિ કહિયા વિચારિ ૧પ કાલિઇ જિણવર હૂઈ અવતાર, કાલિં ચકવત્તિ પણ બાર કાલિઈ ત્રિડું ગાઉ નઉ દેહ, કાલિઈ હાથ જિ હશિ છેહ 16 પચ્ચકખાણ શ્રી વીરજિણ પાસિ, આદિ કીધઉં મન ઉહાસિક અંગ ઉપાસકમાહિ એ ગમ, મગધદેસ જિહાં વાણિજ ગામ ૧ણા , પચ્ચકખાણિ જે કહિ પાપ, નરગ તણુઉ છઈ જે નઈ વ્યાપા રાય પસેણિ માહિ એ, કમ પરદેસી નઉ પહિલઉ ધર્મ 18 એકાંતનુ જે લિઈ પક્ષ, તેહ કહ કિમ કહીએ દક્ષ વીયરાય આપ્યા આગાર, યતિ શ્રાવકનઈ તેહ જિ સાર ૧લા દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાલ ભાવ ચારિ, દીક્ષા બેલી પંચ પ્રકારિ સમકિતનુ આલાવું જોઈ, શ્રાવકનઈ અંર્ગિ બેલિઉં સેઈ 20 સમવાય પંચે સમકિત ભેદ, એક અતિ હુઈ સમકિત છેદ જિનરાઈ બાલિઉં છઈ ઇસિઉં, લુંકુ લઈ હિવે તે કિસિઉં 21

Page #46
39 નયરે પસહ સાલ જિહતી, શિવરાચારી હિતા યતી | કલ્પવૃત્તિ માહિ બોલિઉં ઈમ, નથિ માનઈ તુ નિ—વિ સીમ પારરા છેદગ્રંથમાહિ છિ વિશેષ, તેહનઉ હઈ આણે દેવું લાભબેહનું તું પ્રીસિ, નહી તુ અનંતકાલ ભમેસિ | 23 || ચઉવીસી સિદ્ધાંતહ તણ, અક્ષર ઈ નઈ મઈ ભણી જિનવયણે મન નિશ્ચલ કરુ, ભવસાયર જમ લીલા તરુ 24 છે ઇતિ સિદ્ધાંત ચઉ૫ઈ સમાપ્ત છે સંવત 1585 વર્ષે પિષ સુદિ 1 શની લિષિત આ ચઉપઈ પૂ. મુ. મ. શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજના સંગ્રહમાંની એક હસ્તલિખિત પ્રત ઉપરથી ઉતારીને અહીં આપી છે.

Page #47
_

Page #48
gછે જ કરે છે કે હું - અમારા અમૂલ્ય ગ્રંથ : મૂલ્ય 30-00 30-0 0 40-0 0 20-0 0 20-0 0 2 5=00 ગ્રંથ ચિત્રાવલી સેટ નારકી ચિત્રાવલી (ગુજરાતી) છે નારકી ચિત્રાવલી (હિન્દી) નારકી ચિત્રાવલી (અંગ્રેજી) સત્કર્મ ચિત્રાવલી (ગુજરાતી) સત્કમ ચિત્રાવલી (હિન્દી) આ સત્કર્મ ચિત્રાવલી (અંગ્રેજી) ઉપમિતિ ભવપ્રપ ચા વિવરણ ભા. 1 ભા. 2 ભા. 3 ૫'ચપ્રતિકમણ વિવરણ (900 પેજ) કુલભૂષણ કથા સામાયિક સૂત્ર (અંગ્રેજી) દેવસરાઈ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર (અંગ્રેજી) Matsyodara the grate 0 | o 0 | 0 o 0 | 0 o 0 89 80 125 م 2 | o 0 1 0 | o deg 4-00 8-0 0 3 A 8 કથા શ્રી સૂત્ર (અપગ્રેજી) પ્રતિક્રમણ સૂત્ર (અંગ્રેજી) ra the grate સુરેશ પ્રિન્ટરી, વઢવાણ શહેર. ફોન : 24546.