Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
| green
(શ્રી બૃહત્સંગ્રહણિને અંગે કરવામાં આવેલ અનેક યંત્રોનો સંગ્રહ)
® ( પ્રકાશક ) SS શ્રીનિવાસન આરાધના ટ્રસ્ટ
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
| નમો નમઃ શ્રી ગુરુપ્રેમસૂરયા
બૃહસંગ્રહણ યંત્રોદ્ધાર
(શ્રી બૃહસંગ્રહણિને અંગે કરવામાં આવેલ અનેક યંત્રોનો સંગ્રહ)
® ( ઉદ્ધારક 2 ગુણીજી લાભશ્રીજીના પ્રેરણાથી તૈયાર કરનાર
શાસ્ત્રી જેઠાલાલ હરિભાઇ
® પ્રકાશન પ્રેરક-માર્ગદર્શક) ) પ. પૂ. પ્રાચીનથુતોદ્ધારક-વૈરાગ્યદેશનાદક્ષ આચાર્યદેવ
શ્રીમદ્ વિજય હેમચંદ્રસૂરીજી મહારાજા
08 (પ્રકાશક) શ્રી જિનશાસન આરાધના
વિ.સં. ૨૦૬૯
ઇસ. ૧૩
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રકાશકીય “શ્રી બૃહત્સંગ્રહણીને અંગે કરવામાં આવેલા અનેક યંત્રોનો સંગ્રહ એ નામે આજથી ૬૮ વર્ષ પૂર્વે છપાયેલ પુસ્તકને “બૃહત્સંગ્રહણી યંત્રોદ્ધાર” એ નામે પુનઃ પ્રકાશિત કરતા ટ્રસ્ટ અત્યંત આનંદની લાગણી અનુભવે છે. ગુરુણીશ્રી લાભશ્રીજીની પ્રેરણાથી શાસ્ત્રીશ્રી જેઠાભાઇ હરિભાઇએ અત્યંત પરિશ્રમ લઈને આ યંત્રો તૈયાર કર્યા છે. તથા ભાવનગરના પ્રબુદ્ધ સુશ્રાવકશ્રી કુંવરજી આણંદજી એ સુધારાવધારા સાથે છપાવી પ્રસિદ્ધ કરી હતી.
પુનઃપ્રકાશનના આ પુણ્ય પ્રસંગે પૂર્વસંપાદક-પ્રકાશક- જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા આદિ સૌનું કૃતજ્ઞભાવે સ્મરણ કરીએ છીએ. પ્રસ્તુત ગ્રંથ સંબંધી વિશેષ વિગત ‘નિવેદન” માંથી જાણી લેવા ભલામણ કરીએ છીએ.
પૂર્વના મહાપુરુષોએ અતિપરિશ્રમ કરીને સૌના હિત અને કલ્યાણ માટે તૈયાર કરેલા આ ગ્રંથો એ આપણો સાચો અધ્યાત્મિક વારસો છે. તેનું સંરક્ષણ અને જતન કરવું એ આપણી નૈતિક ફરજ છે. આ પ્રકારની પૂજ્યપાદ પ્રાચીન શ્રતોદ્ધારક આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજય હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજીની પાવન પ્રેરણા અને માર્ગદર્શનથી ટ્રસ્ટ આ રીતે પ્રાચીન ગ્રુત ગ્રંથોના પુનઃપ્રકાશન આદિનું કાર્ય છેલ્લા ૩૫ વરસથી યશસ્વીપણે કરી રહ્યું છે. જિનશાસનની આ સેવામાં નિમિત્ત બનવા મળે એ અમારું સૌભાગ્ય છે. એ જ,
લી.
જિનશાસન આરાધના ટ્રસ્ટના ટ્રસ્ટીઓ ૧. શ્રી ચંદ્રકુમાર બી. જરીવાલા ૨. શ્રી લલિતભાઈ કોઠારી. ૩. શ્રી વિનયચંદ કોઠારી ૪. શ્રી પુંડરીકભાઇ એ. શાહ
શ્રુતભક્તિ સહયોગી
પ્રસ્તુત પ્રકાશનના સંપૂર્ણ લાભાર્થી. શ્રી બાબુભાઈ સી. જરીવાલા ટ્રસ્ટ શ્રી શ્રેયસ્કર આદિનાથ જૈન સંઘ, નિઝામપુરા, વડોદરા.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुकृत अनुमोदना
जिनशासन सुकृत मुख्य आधारस्तंभ
(१) श्री नयनबाळा बाबुभाई जरीवाला परिवार ह. लीनाबेन चंद्रकुमारभाई जरीवाला - मुंबई (२) श्री मूळीबेन अंबालाल शाह परिवार ह. रमाबेन पुंडरीकभाई शाह, खंभात - मुंबई (३) श्री नयनबाळा बाबुभाई जरीवाला परिवार ह. शोभनाबेन मनीशभाई जरीवाला - मुंबई
(४) श्री सायरकंवर यादवसिंहजी कोठारी परिवार ह. मीनाबेन विनयचन्द कोठारी, जोधपुर - मुंबई (५) श्री हसमुखभाई केसरीचंद चूडगर- इन्टास, अमदावाद
(६) शेठ श्री कांतिलाल लल्लुभाई झवेरी परिवार
जिनशासन सुकृत
आधारस्तंभ
(१) श्री कमळाबेन कांतिलाल शाह परिवार ह. बीनाबेन कीर्तिभाई शाह ( घाटकोपर-संघाणी) (२) श्री जागृतिबेन कौशिकभाई बावीसी, डालीनी जयकुमार महेता, म्हेंक
(प्रेरक : प.पू.आ. श्रीमद्विजय हेमचंद्रसूरीश्वरजी महाराजा)
श्रुतोद्धार मुख्य आधारस्तंभ
(१) श्री माटुंगा श्वेताम्बर मूर्तिपूजक तपागच्छ संघ - मुंबई (२) श्री अठवालाईन्स श्वेतांबर मूर्तिपूजक जैन संघ अने श्री फूलचंद कल्याणचंद झवेरी ट्रस्ट, सुरत. (३) श्री गोवालिया टेन्क जैन संघ - मुंबई (४) श्री नवजीवन श्वेताम्बर मूर्तिपूजक जैन संघ - मुंबई (५) श्री यशोविजय जैन संस्कृत पाठशाला तथा श्री जैन श्रेयस्कर मंडल, महेसाणा
(६) श्री दादर जैन पौषधशाला ट्रस्ट संचालित
ॐ श्री दादर आराधना भवन जैन श्वे. मू. तपा. संघ (७) श्री मुलुन्ड श्वे. मू. जैन संघ, मुंबई
(प्रेरक : प.पू. आ. श्रीमद्विजय हेमचंद्रसूरीश्वरजी महाराजा)
(८) श्री शंखेश्वर पार्श्वनाथ श्वे. मू. तपा. जैन संघ, घाटकोपर (ई), मुंबई (प्रेरक : प.पू. गच्छाधिपति आ. श्रीमद्विजय जयघोषसूरीश्वरजी महाराजा)
(९) श्री सहसावन कल्याणक भूमि तीर्थोद्धार समिति, जूनागढ (पू.पं. चंद्रशेखर वि. म. ना शिष्य पू. मुनिश्री धर्मरक्षित वि. तथा पू. मुनिश्री हेमवल्लभ वि. नी पंन्यास पदवी निमित्ते.) (१०) श्री जवाहरनगर श्वे. मू. जैन संघ, गोरेगाव, मुंबई. (प्रेरक : प्रेम
भुवनभानुसुरि समुदायना राजप्रभावक प.पू.आ.श्री रत्नसुंदरसूरीश्वरजी महाराजा)
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
See EE
( श्रुतोद्धार आधारस्तंभ - श्री के.पी.संघवी चेरिटेबल ट्रस्ट - संचालित श्री पावापुरी तीर्थ जीवमैत्री धाम (प्रेरक: प.पू.आ.श्रीमद्विजय कल्याणबोधिसूरि म.सा.) श्री हेमचंद्राचार्य जैन ज्ञान मंदिर, पाटण श्री मनफरा श्वेताम्बर मूर्तिपूजक जैन संघ - मनफरा (प्रेरक : प.पू.आ. श्रीमद्विजय कलाप्रभसूरीश्वरजी महाराजा) श्री नडियाद श्वेताम्बर मूर्तिपूजक जैन संघ - नडियाद (प्रेरक : प.पू.आ. श्रीमद्विजय हेमचंद्रसूरीश्वरजी महाराजा) श्री बाबुभाई सी. जरीवाला चेरिटेबल ट्रस्ट, ह. श्री आदिनाथ जैन संघ, वडोदरा (प्रेरक : प.पू.आ. श्रीमद्विजय हेमचंद्रसूरीश्वरजी महाराजा) श्री जैन श्वेताम्बर मूर्तिपूजक संघ, सायन (शिव) मुंबई श्री रिद्धि-सिद्धि वर्धमान हाईट्स श्वे. मू. जैन संघ, भायखला, मुंबई (प्रेरक : प.पू. मुनिश्री जिनप्रेमवि.म.सा.) श्री आदिनाथ सोसायटी जैन टेम्पल ट्रस्ट, पूना (प्रेरक : प.पू.पं. अपराजित वि. गणिवर्य) श्री मुलुन्ड श्वे. मू. तपागच्छ समाज, मुंबई (प्रेरक : प.पू.पं. हिरण्यबोधि वि.म.सा., प. पू. मुनिश्री हेमदर्शन वि.म.सा.) श्री विक्रोली संभवनाथ जैन श्वे.मू.संघ, विक्रोली (ई.), मुंबई (प्रेरक : प.पू.मुनि यशकल्याण वि.म., प.पू.मुनि तीर्थप्रेम वि.म.) श्री विश्वनंदीकर जैन संघ, भगवान नगरनो टेकरो, अमदावाद (प्रेरक : प.पू.आ. श्रीमद्विजय जगचंद्रसूरीश्वरजी म.सा.) श्री आदीश्वरजी महाराज मंदिर ट्रस्ट, श्री दशा ओसवाल सिरोहीया
साथ गोटीवाला धडा, पूना (प्रेरक : पू. मुनिश्री अभयरत्न वि.म.सा.) (१३) श्री गोडी पार्श्वनाथजी टेम्पल ट्रस्ट, पूना
(प्रेरक : प.पू.आ. श्रीमद्विजय कल्याणबोधिसूरीश्वरजी म.सा.) श्री कस्तूरधाम, पालीताणा, प.पू.आ. श्री हेमप्रभसूरीश्वरजी म.सा.नी
आचार्यपदवी निमित्ते (प्रेरक : प.पू.पं. श्री वज्रसेन वि. गणिवर्य) (१५) श्री शाहीबाग गीरधरनगर जैन श्वेताम्बर मूर्तिपूजक संघ, अमदावाद.
(प्रेरक : प.पू.आ. श्रीमद्विजय कल्याणबोधिसूरि म.सा.) श्री कस्तुरधाम-पालीताणा (प्रेरक : प.पू.पं. श्री भद्रंकरविजयजी शिष्य आ. श्रीकुंदकुंदसूरिशिष्य-प.पू.पं. श्रीवज्रसेनविजयजी म. सा.) श्री साबरमती श्वे.मू.जैन संघ, रामनगर, अमदावाद (प्रेरक : प.पू.आ. श्रीमद्विजय कल्याणबोधिसूरीश्वरजी म.सा.) श्री गांधीनगर श्वे. मू. जैन संघ (प्रेरक : प.पू. मुनिश्री अभयरत्न
वि.म., मुनिश्री रत्नबोधि वि.म., प.पू. मुनिश्री मुक्तिप्रेम वि.म.) (१९) श्री भवानीपुर श्वे.मू.संघ, कलकत्ता । (२०) श्री कल्याणजी सौभागचंदजी जैन पेढी, पीडवाडा.
(प्रेरक : प.पू.आ.श्री हेमचंद्रसूरीश्वरजी म., प.पू.आ.श्री कल्याणबोधिसूरि म.) (२१) श्री महेसाणा उपनगर जैन संघ (प्रेरक : प.पू.आ. श्री हेमचंद्रसूरीश्वरजी म. सा.) (२२) श्री पार्श्वनाथ श्वे. मू. जैन संघ, संघाणी, घाटकोपर, मुंबई.
(प्रेरक : प.पू.आ.श्री हेमचंद्रसूरीश्वरजी म., प.पू.आ.श्री कल्याणबोधिसूरि म.)
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
• स्तुति • कुंदिंदु-गोक्खीर-तुसार-वन्ना। सरोजहत्था कमले निसन्ना ॥ वाएसिरी पुत्थय-वग्ग-हत्था । सुहाय सा अम्ह सया पसत्था ।।
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિવેદન.
શ્રી બૃહસંઘણિ સટીકના ભાષાંતર સાથે છપાવતાં તેની અંદર જરૂરી સ્થળે કેટલાએક યંત્રે આપેલા છે, છતાં ગુણીજી લાભશ્રીજીની ધારણા જેમ બને તેમ વધારે યંત્રે ખાસ જુદા છપાવવાની થવાથી તેમની પાસેની લખેલી પ્રતને આધારે તેમણે કેટલાક યંત્ર શાસ્ત્રી જેઠાલાલ પાસે તૈયાર કરાવ્યા. તે ઉપરથી આ યંત્ર સંગ્રહ ખાસ જુદે છપાવવામાં આવ્યો છે. આમાં એકંદર ૪૧ યંત્રો આવેલા છે, પરંતુ તેમાં કેટલાક યંત્ર તો એકથી વધારે પૃષ્ઠમાં સમાયેલા છે. ખાસ કરીને જબૂદ્વીપના બે સૂર્યનું દરેક માંડલે અંતર (આયામ ને વિષ્ક), દરેક માંડલાની પરિધિ અને દરેક મંડળ બે સૂર્ય મળીને એક અહોરાત્રે (૩૦) મુહૂર્તે પૂર્ણ કરતા હોવાથી દરેક મંડળે મુહૂર્તગતિ એકસો ને ચેરાશીએ મંડળ માટે બતાવનારું યંત્ર આ બુકના પૃષ્ઠ ૧૧ થી ૧૭ સુધીમાં મૂકેલ છે તે પ્રાયે અન્યત્ર લભ્ય થાય તેમ નથી. ચંદ્રને માટે પણ એ જ પ્રમાણે દરેક મંડળને આયામ વિષ્કભા (અંતર), પરિધિ ને મુહૂર્તગતિ બતાવવામાં આવી છે પરંતુ તેના મંડળ ૧૫ જ હેવાથી તેને એકલા દશમા પૃષ્ઠમાં જ સમાવેશ થયેલ છે.
પ્રથમના ર૭ યંત્રે ચારે ગતિના દેવે સંબંધી છે, પરંતુ તેમાં ત્રણ યંત્ર (૧૨-૧૩-૨૫) પ્રાસંગિક છે. ત્યારપછીના ૮(૨૮ થી ૩૫) યંત્ર નારકી સંબંધી છે, પરંતુ તેમાં ૩૧મા યંત્રે ચાર પૃષ્ઠ રોક્યા છે. ત્યારપછીના છેલ્લા ૬ યંત્રે જુદા જુદા વિષયના છે, પરંતુ બહુ જ ઉપયોગી છે. ૨૪ દંડકે ર૪ દ્વારનું યંત્ર, સિદ્ધાધિકાર અને ત્રણે લોકન શાશ્વત ચૈત્ય ને જિનબિંબોની સંખ્યાનું યંત્ર સમજાતી સાથે આપેલ છે તે ખાસ ધ્યાન ખેંચે તેમ છે.
આ યંત્રના સંગ્રહની બુક બૃહતસંઘયણિના ભાષાંતર સાથે પણ જોડવાનું ધાર્યું છે. જો કે આમાંના કેટલાક યંત્ર તે બુકમાં આપેલા છે પરંતુ આ સંગ્રહ ખાસ તૈયાર કરવામાં આવેલ હોવાથી વધારે ઉપયોગી છે. એને વધારે ઉપયોગી બનાવવા માટે મેં મારાથી બનતા પ્રયાસ કર્યો છે. તેમાં ખૂલના રહી ગઈ હોય તે તે સૂચવવા માટે વિદ્વદર્ગને વિનંતિ કરી આ ટૂંક નિવેદન સમાપ્ત કરું છું.
સં. ૧૯૯૧ ) ફાલ્ગન શુદિ ૧ /
કુંવરજી આણંદજી
ભાવનગર.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
યંગેની અનુક્રમણિકા.
૦
૦
૦
૦
ચંદ્રાંક. વિષય.
પૂર, ૧ ભવનપતિ, વ્યંતર અને વાણવ્યંતર દેવ તથા દેવીનું ઉત્કૃષ્ટ-જઘન્ય આયુ. ૧ ૨ તિષી દેવ-દેવીનું ઉત્કૃષ્ટ-જઘન્ય આયુ ” ... ૧ ૩ ભવનપતિની ૧૦ નિકાયનાં નામ, ઇંદ્રોનાં નામ તથા દક્ષિણેત્તર ભવનની
સંખ્યા વિગેરેનું યંત્ર. • • • - ૧ ૪ ભવનપત્યાદિકના ઇદ્રોની અગ્રમહિષીઓની સંખ્યાનું યંત્ર ... ૩ ૫ વ્યંતરની ૮ નિકાયના નામ, વ્યંતરેદ્રોના નામ, ચિહ્ન, વર્ણ વિગેરેનું યંત્ર. ૩ ૬ ૭૯૦ થી ૯૦૦ સુધીના ૧૧૦ એજનમાં તિષી કેવી રીતે રહેલા
છે તેનું યંત્ર. • • • • • જ ૭ તિષીના વિમાનનું પ્રમાણ ૮ સિધર્મ-ઈશાનની દેવીનું જઘન્ય-ઉત્કૃષ્ટ આયુ. ” ૯ વૈમાનિક દેવેનું ઉત્કૃષ્ટ-જઘન્ય આયુ. • • ૧૦ સ્વર્ગના દરેક પ્રતરે જુદું જુદું ઉત્કૃષ્ટ આયુષ્ય જાણવાનું યંત્ર ૬ ૧૧ મનુષ્ય ક્ષેત્રમાં એક તારાથી બીજા તારાનું વ્યાઘાત ને અવ્યાઘાતે આંતરું. ૧૨ સમુદ્રોના જળ તથા મત્સ્યનું પ્રમાણ • • ૧૩ દ્વીપસમુદ્રોનાં નામ તથા પ્રમાણ. . .
૮ * ચંદ્ર ને સૂર્યના માંડલા સંબંધી સમજુતી. .. ૧૪ બે ચંદ્રનું સર્વથી અંદરના મંડળથી બહારના મંડળ સુધી દરેક મંડળે અંતર
કેટલું હોય તે, દરેક મંડળની પરિધિ અને મુહૂર્તગતિ જાણવાનું યંત્ર. ૧૦ ૧૫ સૂર્યના ૧૮૪ માંડલા સંબંધી વિષ્કભ, પરિધિ અને મુહૂર્તગતિ જાણ
વાનું વિસ્તૃત યંત્ર. .. • • • ૧૧ ૧૬ અઢી કપ અને બે સમુદ્રના સૂર્ય-ચંદ્રાદિકની સંખ્યાનું યંત્ર - ૧૮ ૧૭ ઊર્ધ્વદેવલેકે વિમાનના મુખ-ભૂમિ વિગેરેની સંખ્યાનું યંત્ર ..
(તથા) દરેક દેવલોક શ્રેણિત વિમાની સંખ્યા લાવવા માટે કરણ ૧૮ ૧૮ આવલિકા પ્રવિષ્ટમાં વૃત્ત, સ્વસ, ચતુર વિમાની સંખ્યાનું યંત્ર. ૧૯ ૧૯ દેવલોકના દેવના ચિહ્ન અને સામાનિક, આત્મરક્ષક દેવેની સંખ્યા વિગેરે. ૨૧ ૨૦ છ સંઘયણને આશ્રયીને ગતિનું યંત્ર. -
- ૨૧
૦
૦
૦ ૦
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧ દરેક દેવકના ત્રણ પ્રકારની આકૃતિના, પુષ્પાવકીર્ણ અને કુલ વિમાનોની સંખ્યા જાણવાનું યંત્ર. ... ...
૨૨ રર વૈમાનિક દેના શરીરનું પ્રમાણ આયુષ્યના સાગરોપમ ઉપર હેવાથી
૧ થી ૩૩ સાગરોપમના આયુષ્યવાળા દેવના શરીરપ્રમાણુનું યંત્ર ૨૩ ૨૩ ચારે નિકાયના દેવેના ઉપપાતવિરહકાળ તથા અવનવિરહાકાળનું યંત્ર ર૩ ૨૪ સધર્મ અને ઈશાન દેવલોકમાં અપરિગ્રહીતા દેવીઓના વિમાનની સંખ્યા,
દેવીઓનું આયુષ્ય અને કયા વિમાનવાસી દેને કઈ દેવીઓ ભેગ્ય હોય? ૨૪ ૨૫ અઢી દ્વિીપમાં એક વખતે તીર્થકર, ચક્રવતી, વાસુદેવ કેટલા હોય? ૨૪ ૨૬ દેવના આયુષ્યના પ્રતિસાગરેપમે ઉસ તથા આહારનું પરિમાણ. ૨૫ ૨૭ ભવનપત્યાદિ દરેક દેના ભવપ્રત્યયિક અવધિજ્ઞાનનું ક્ષેત્ર. - ૨૬ ૨૮ રત્નપ્રભા વિગેરેના નારકેની સ્થિતિ ( યુ ) સંબંધી યંત્ર. .. ૨૯ સાતે નરક પૃથ્વીના ગોત્ર, નામ, પ્રતર, નરકાવાસા, પૃથ્વીપિંડ, વલય
અને અભાગે રહેલા ઘને દધિના પ્રમાણ વિગેરેનું યંત્ર. - ૨૮ ૩૦ દરેક પૃથ્વીએ દરેક પ્રતરે દિશા વિદિશામાં આવેલ આવલિકા પ્રવિણ - નરકાવાસાની સંખ્યાનું યંત્ર.
. .
૨૯ ૩૧ સાતે નરકમાં દિશા-વિદિશામાં ત્રણે આકૃતિના દરેક પ્રતરે કેટલા કેટલા
નરકાવાસા છે તેની સંખ્યા જાણવાનું યંત્ર. • • ૩૦ ૩૨ સાતે નરક પૃથ્વી સંબંધી મુખ, ભૂમિ, સમાસ વિગેરેનું યંત્ર - ૩૪ ૩૩ દરેક નરકને પૃથ્વીપિંડ અને પ્રતરે પ્રતર વચ્ચે કેટલું અંતર છે તેનું યંત્ર. ૩૪ ૩૪ સાતે નરકના પ્રતરે પ્રતિરે નારકી જીવના શરીરનું માન. • ૩૫ નારકીના જીને અવધિજ્ઞાનનું પ્રમાણ તથા લબ્ધિપ્રાપ્તિનું યંત્ર. ૩૬ વેશ દંડકને વિષે ચોવીશ દ્વારને વિસ્તાર બતાવનારું યંત્ર ૩૭ ત્રણે લેકના શાશ્વત ચિત્ય અને જિનબિંબનું યંત્ર. * દરેક સિદ્ધાયતમાં જિનબિંબોની સંખ્યા માટે સમજુતી. - ૩૮ સિદ્ધાધિકાર સ્ત્રીવેદાદિકે એક સમયે ઉત્કૃષ્ટ કેટલા સિદ્ધ તે વિગેરે
જાણવાનું યંત્ર. .. . . . . ૪૧ ૩૯ તિર્યંચગતિના પટાભેદનું ઉત્કૃષ્ટાયુ અને ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના. . ૪૦ કુલકેટિની સંખ્યા. ” ૪૧ વિમાનના આયામ, વિષ્કભ, પરિધિ વિગેરેનું પ્રમાણ માપવા માટે કલ્પના
કરેલી દેવેની ચાર પ્રકારની ગતિનું યંત્ર.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
છે.
કશ્રી બૃહતસંગ્રહણિ સટીકના ભાષાંતરને અંગે કરેલ છે
યંત્રને સંગ્રહ
ભવનપતિ, વ્યંતર અને વાણવ્યંતરદેવ તથાદેવીનું ઉત્કૃષ્ટ-જાન્યઆયુ.(૧)
ભવનપતિનિકાય | ઉત્કૃષ્ટાયુ | જઘન્યાયું | | ઉત્કૃછાયુ | જઘન્યાય, દક્ષિણ શ્રેણિ ચમરે એક સાગરેપમદશ હજાર વર્ષ દેવી કા પપમ દશ હજાર ઉત્તર શ્રેણિ બલી એક સાગરોપમદશ હજાર વર્ષ દેવી જા પલ્યોપમ
અધિક દક્ષિણશ્રેણિનવનિકાયના પલ્યોપમ દશ હજાર વર્ષ દેવીના પલ્યોપમ ઉત્તરશ્રેણિ નવનિકાય દેશના બે દશ હજાર વર્ષ દેવી દેશોન એક પલ્યોપમ |
| પલ્યોપમ ચંતર નિકાય ૮ એક પપમ દશ હજાર વર્ષ દેવી અર્ધ પપમ વાણુવ્યંતર નિકાય એક પલ્યોપમ દશ હજાર વર્ષ દેવી અર્ધ પપમ
જ્યોતિષી દેવ-દેવીનું ઉત્કૃષ્ટજઘન્ય આયુ. (૨)
ચંદ્ર
તિષ્ક દેવ ઉત્કૃછાયુ | જઘન્યાયું | દેવી ઉત્કૃષ્ટાયુ | જઘન્યાયું
૧ પલ્યોપમને પપમ | દેવીઅર્ધ પલ્યોપમ પોપમ ૧લાખ વર્ષ
પચાસ હજાર વર્ષ સૂર્ય | પપમ ને. પપમ | દેવી અર્ધ પાપમી પપમ | ૧ હજાર વર્ષે
| | પાંચસો વર્ષ | ગ્રહ પપમ | પપમ | દેવી અર્ધ પપમાં પલ્યોપમ
અર્ધ ૧પમી પપમ | દેવી પલ્પ.સાધિકા પાપમ તારા પપમ |પલ્યોપમને દેવી પોપમને પોપમને
આઠમો ભાગ) | 8 સાધિક આઠમો ભાગ
નક્ષત્ર
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભવનપતિની ૧૦ નિકાયના નામ, ઈંદ્રનાં નામ તથા દક્ષિણેત્તર ભવનની સંખ્યા વિગેરેનું યંત્ર. (૩)
ઉત્તરેંદ્ર
ભવનપતિની |દક્ષિણે નિકાયના નામનું નામ
| દક્ષિણેદ્ર |
|નિકાયના રેડાના દક્ષિણના ઉત્તરના દક્ષિણ | ઉત્તર ભવન ભવન | લવન
Rી સામાં- | સામા- | આત્મ | આત્મ સંખ્યા સંખ્યા સંખ્યા
| ચિન્હાવણ | પુનિક દવ |નિક દેવ| રક્ષક | રક્ષક
નામ
૪૪ લાખ
૩૮ લાખ
૭૨ લાખ | ગરૂડ.
૭૬ લાખ વિ
૭૬ લાખ ] કળશ
૧ અસુરકુમાર ચમરેંદ્ર બલદ્ર | ૩૪ લાખ ૩૦ લાખ ૬૪ લાખ ચૂડામણિકૃષ્ણ | ર ૬૪ હજાર ૬૦ હજારરપ૬૦૦૦ ર૪૦૦૦૦ ૨ નાગકુમાર | ધરણેન્દ્ર
૪૦ લાખ ૮૪ લાખ ફણું વેત | નીલા ૬ હજાર ૬ હજાર ૨૪૦૦૦ ૨૪૦૦૦ ૩ સુવર્ણકુમાર વેણુદેવેંદ્ર | વેણુદાલીક
૩૪ લાખ
| ૬ હજાર ૬ હજાર ૨૪૦૦૦ ૨૪૦૦૦ ૪ વિઘુકુમાર હરિક | હરિસહેદ્ર | ૪૦ લાખ ૩૬ લાખ
૬ હજાર ૬ હજાર ૨૪૦૦૦, ૨૪૦૦૦ ૫ અગ્નિકુમાર, અગ્નિશિખૂંકઅગ્નિમાનદ્રા ૪૦ લાખ ૩૬ લાખ
૬ હજાર ૬ હજાર ૨૪૦૦૦ ૨૪૦૦૦ દ્વીપકુમાર પૂણેન્દ્ર | વિશિષ્ટ
| ૪૦ લાખ | ૩૬ લાખ
૬ હજાર ૬ હજાર ૨૪૦૦૦ ૨૪૦૦૦ ૭ ઉદધિકુમાર જળકા | જળપ્રભેદ્ર | ૪૦ લાખ
૭૬ લાખ | અશ્વ
૬ હજાર ૬ હજાર ૨૪૦૦૦ ૨૪૦૦૦ ૮દિશિકુમાર, અમિતગતઅમિતવાહનંદ્ર ૪૦ લાખ
૬ હજાર ૬ હજાર ૨૪૦૦૦ ૨૪૦૦૦ વાયુકુમાર | વેલબેંક | પ્રભંજન ૫૦ લાખ ૪૬ લાખ ૯૬ લાખ નીલ રક્ત ૬ હજાર ૬ હજાર ૨૪૦૦૦ ર૪૦૦૦ ૧૦ સ્વનિતકુ| જોષે | મહદ્ર | ૪૦ લાખ ૩૬ લાખ ૭૬ લાખ સરાવ સુવર્ણ વેત| ૬ હજાર ૬ હજાર ૨૪૦૦૦ ૨૪૦૦૦
४०९०००००३१६०००००७७२०००००
૩૬ લાખ
૩૬ લાખ
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભવનપત્યાદિકના ઇંદ્રાની અગમહિષીઓની સંખ્યાનું યંત્ર. (૪) ભવનપતિ અસુરકુમારના ચમરેંદ્ર બલીને
અગ્રમહિષીઓ ૫–૫ ભવનપતિ નાગકુમારાદિ નવનિકાયના ધરણેન્દ્ર અને ભૂતા વિગેરે ૧૮ ઇદ્રોને અગ્રમહિષીઓ ૬-૬ વ્યંતરેંદ્ર ને વાણવ્યતરેંદ્ર મળી સળનિકાયના ૩૨ ઇદ્રોને
અગ્રમહિષીઓ ૪-૪ તિષીના સૂર્ય ચંદ્ર બે ઇદ્રોને
અમહિષીઓ ૪-૪ સધર્મ અને ઇશાન બે ઇંદ્રને
અગ્રમહિષીઓ ૮-૮
વ્યંતરની નિદાયના નામ, વ્યંતરે દ્રોના નામ, ચિન્હ, વર્ણ વિગેરે જાણવાનું યંત્ર, (૫)
વ્યંતર નિકા- | દક્ષિણે યના નામ
ઉત્તરે નામ
ચિન્હ | વર્ણ |
દક્ષિણંદ્ર | ઉત્તરે | સામાન્ય| આત્મ-|પખવા |
પર્ષદા | કટક ૨ક્ષક
નામ
તર
४०००
ઋષિ
૧ પિશાચ કાળ મહાકાળ | કદંબવૃક્ષ | શ્યામ | અણુપની સંનિહિત| સામાન્ય ૨ ભૂત
સુરૂ૫
પ્રતિરૂપ | તુલસ વૃક્ષ ચામ પણપત્રી ધાતા વિધાતા ૩ યક્ષ પૂર્ણભદ્ર માણિભદ્ર | વડ વૃક્ષ | શ્યામ ઋષિવાદી
ઋષિપાળ ૪ રાક્ષસ ભીમ મહાભીમ, ખવાંગ | વેત ભૂતવાદી ઈશ્વર : મહેશ્વર ૫ કિન્નર
કિન્નર જિંપુરૂષ | અશેકવૃક્ષ નીલ | કંદીત | સુવલ્સ વિશાળ ૬ કિં૫રૂષ સપુરૂષ મહાપુરૂષ | ચંપક વૃક્ષ
મહાકંદીત | હાસ્ય
હાસ્યરતિ ૭ મહારગ અતિકાય | મહાકાય | નાગ વૃક્ષ | શ્યામ | કેહંડ વેત મહાવેત ૮ ગંધર્વ | ગીતરતિ ગીતયશ
શ્યામ | ૫તગ ૫તગ પતગપતિ
૧૬૦૦૦ ૧૬૦૦૦ ૧૬૦૦૦ ૧૬૦૦૦ ૧૬૦૦૦
४०००
४०००
४०००
૧૬૦૦૦
४०००
૧૬૦૦૦ ૧૬૦૦૦
ટઅર વૃક્ષ
४०००
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
(r)
૧૧૦ યાજનમાં જ્યાતિષી દેવા કેવી રીતે રહેલા છે તેના યંત્ર, ( ૬ )
ચેાજન જવું
કુલ યોજન
જ્યાતિષીનાં
નામ
સમભૂતલા થકી
તારા થકી
સૂર્ય થકી
ચંદ્ર થકી
નક્ષત્ર થકી
બુધ થકી
શુક્ર થકી
ગુરૂ થકી
મંગળ થકી
૭૯૦
૧૦
८०
૪
૪
૩
3
3
૩
૭૯ ૦
૮૦૦
૮૮૦
tex
ret
૨૯૧
tex
૨૯૭
૯૦૦
જ્યાતિષીના વિમાનાનું પ્રમાણ. (૭)
ચંદ્ર ૧
સૂર્ય ૨
ક્ યાજન | વ્ યાજન | ૨ ગાઉ ૧ ર્ડ્ યાજન | TM યેાજન ૧ ગાઉ
જ્યાતિષીના નામ
વિમાન વિષ્ણુ ભાષામ
વિમાન ઉચ્ચત્વ મનુષ્ય ક્ષેત્ર બહારનાનુ
વિષ્ણુ ભાયામ | વ્ યાજન | TM યેાજન| મનુષ્ય ક્ષેત્ર બહારનાનુ
ઉચ્ચત્વ ૪ યોજન| ૢ યેાજન ના ગાઉ વિમાનને વહન કરનાર દેવા
સૌધર્મ પરિગૃહીતા દેવી સાધમ અપરિગ્રહીતા દેવી ઇશાન પરિગૃહીતા દેવી
જઘન્યાયુ ૧
ઇશાન અપરિગૃહીતા દેવી જઘન્યાયુ ૧
99
આ જ્યેાતિષી આવે છે.
""
*હુ ૩ |નક્ષત્ર ૪ તારા ૫
ગાઉ ના ગાઉ
ના ગાઉ ન ગાઉ
ના ગાઉ|ન ગાઉ
ન ગાઉ ? ગાઉ ૧૬ હજાર ૧૬ હાર ૮ હજાર ૪ હજાર ૨ હજાર
૧ ગાઉ
તારા
સૂ
ચંદ્ર
નક્ષત્ર
સુધ
શુક્ર
ગુરૂ
મગળ
નિ
સાધમ ઇશાનની દેવીનું જધન્ય–ઉત્કૃષ્ટ આયુ. (૮) જઘન્યાયુ ૧ પડ્યેાપમ ઉત્કૃષ્ટાયુ ૭ પલ્યેાપમ જઘન્યાયુ ૧ પલ્યેાપમ ઉત્કૃષ્ટાયુ ૫૦ પલ્યેાપમ
અધિક ઉત્કૃષ્ટાયુ હું પત્યે પમ
અધિક ઉત્કૃષ્ટાયુ ૫૫ પત્યેાપમ
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
વૈમાનિક દેવેનું ઉત્કૃષ્ટજઘન્ય આયુ. (૯) વૈમાનિક દે | | ઉત્કૃષ્ટીયુ | | જઘન્યાયુ ૧ સધર્મ દેવલોક બે સાગરેપમ એક પાપમ ૨ ઈશાન છે બે સાગરેપમ સાધિક એક પલ્યોપમ સાધિક ૩ સનસ્કુમાર છે સાત સાગરોપમ બે સાગરોપમ ૪ માહેદ્ર
સાત સાગરોપમ સાધિક | બે સાગરેપમ સાધિક ૫ બ્રહ્મલેક દશ સાગરે યમ સાત સાગરોપમ ૬ લાંતક ચિદ સાગરોપમ
દશ સાગરોપમ ૭ શુક્ર
સતર સાગરોપમ ચિદ સાગરોપમ ૮ સહસાર
અઢાર સાગરોપમ સતર સાગરોપમ ૯ આનત છે
ઓગણીશ સાગરેપમ અઢાર સાગરેપમ ૧૦ પ્રાણત , વીશ સાગરોપમ એગણુશ સાગરોપમ ૧૧ આરણ » એકવીશ સાગરેપમ વીશ સાગરેપમાં ૧૨ અયુત છે બાવીશ સાગરોપમ
એકવીશ સાગરેપમ ૧૩ સુદર્શન ગ્રેવેયક ૧ ત્રેવીશ સાગરેપમ બાવીશ સાગરેપમ ૧૪ સુપ્રતિષ ગ્રેટ ૨ | જેવીશ સાગરેપમ
ત્રેવીશ સાગરોપમ ૧૫ મરમ ગ્રેટ ૩ પચીશ સાગરોપમ
ચોવીશ સાગરોપમાં ૧૬ સર્વતોભદ્ર - ૪ છવીશ સાગરેપમ
પચીશ સાગરોપમ ૧૭ સુવિશાળ શ્રે. ૫ સતાવીશ સાગરોપમ છવીશ સાગરોપમ ૧૮ સામનસ ગ્રેટ ૬ અઠ્યાવીશ સાગરેપમ સતાવીશ સાગરેપમ ૧૯ સુમનસ ગ્રેટ ૭ ઓગણત્રીશ સાગરોપમ અધ્યાવીશ સાગરોપમ ૨૦ પ્રિયંકર ગ્રે ૮. ત્રીશ સાગરોપમ ઓગણત્રીશ સાગરોપમાં ૨૧ આદિત્ય ગ્રે ૯ એકત્રીશ સાગરોપમાં ત્રીશ સાગરેપમ ૨૨ વિજય અનુત્તર ૧ તેત્રીશ સાગરેપમ એકત્રીશ સાગરેપમ ૨૩ વૈજયંત , ૨ તેત્રીશ સાગરોપમ એકત્રીશ સાગરોપમ ૨૪ જયંત , ૩ તેત્રીશ સાગરોપમ એકત્રીશ સાગરેપમ ૨૫ અપરાજિત, ૪ | તેત્રીશ સાગરોપમ એકત્રીશ સાગરોપમ ૨૯ સર્વાર્થસિદ્ધ, ૫ | તેત્રીશ સાગરોપમ તેત્રીશ સાગરેપમ
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ્વર્ગના દરેક પ્રતરે જુદું જુદું ઉત્કૃષ્ટ આયુષ્ય
જાણવાને યંત્ર. (૧૦) સધર્મ-ઇશાન દેવલોકમાં | વિશ્લેવ ૩ સાગરોપમ |
| | | | | | | | | | | શુકદેવક | | | |
૧/૨ ૩ ૪ ૫ ૬ ૭ ૮ ૯ ૧૦ ૧૧ ૧૨ ૧૩ પ્રતર ૪] ૧ ૨ ૩ ૪ સાગરોપમ ||||| 0 ૦ ૧ ૧ ૧ ૧ ૧ ૧ ર સાગરોપમ ૧૪૧૫૧૬૧૭ તેરીયા બળે
ચારીયા ત્રણ ભાગ વધે ||૪ ૬૮ ૧૦ ૧૨ ૧૩૫ ૭ ૧૧ ૧ત્રણ ભાગ વધી ૩ ૨ ૧ સનકુમાર મહેંદ્રમાં વિલેષ ૫ સાગરોપમાં વિશ્લેષ ૧ સાગરોપમ
પ્રતર ૧૩
***
. . સાગરેપમ
સહસ્ત્રાર પ્રતર ૧૨ ૧ ૨ ૩ ૪ ૫ ૬ ૭ ૮ ૯ ૧૦ ૧૧/૧૨ પ્રતર ૪] ૧ ૨ ૩ ૪. સાગરોપમ ા૨ ૨૩૩૪૪ ૫૫ ૬ ૬ ૭ સાગરોપમ ૧૭૧૭૧૭૧૮) બારીયા પાંચ
| | | ચારીયે એક | | પાંચ ભાગ વધે ૫૧૧૮ ૧૬ ૧૧/૪૯ ૨ એક ભાગ વધે | ૧ ૨. બ્રહ્મકમાં વિશેષ ૩ સાગઢ વિલેષ ૧ સાગરોપમાં પ્રતર ૬
૬ આનત પ્રતર૪ ૧ ૨ ૩ ૪ પ્રાણુત સાગરોપમ ટાટ ૯૧ સાગરોપમ ૧૮૧૮૧૮૧૩ સાગર ૧૯૧૧૯ છકીયા૩-૩ભા.વધે ૩૩ ૨ ૩ ભાગ વધે| ૧ ૨ ૩ - ભાગ ૧ ૨ ૩ લાંતકમાં વિલેષ ૪ સાગરે
વિલેજ ૧ સાગરોપમાં પ્રતર ૫ | ૧ ૨ ૩ ૪ ૫ આરણ પ્રતર ૧ ૨ ૩ ૪ અમ્રુત સાગરેપમ ૧૦ ૧૧ ૧૨ ૧૩ ૧૪ સાગરેપમ ૨૦૨૦૦૧ સાગર૦ ૨૧ ૨૧૨ જે ભાગ વધે ૪૩ ૨ ૧ ભાગ વધે ૧ ૨ ૩ ?િ ભાગ ૧ ૨ ૩ નવગ્રેવેયક પ્રતર ૯ જઘન્ય સાગરોપમાં ઉત્કૃષ્ટ સાગરેપમ
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનુષ્યક્ષેત્રમાં એક તારાથી બીજા તારાનું આતરૂં. (૧૧)
મેરૂપર્વત પાસે મેરૂપર્વતની પહે-મેરથી દૂર ચાલે મેરથી દૂર | ત્રણે રાશિને | તારા તારાનું |ળાઈ૧૦૦૦જન છે ૧૨૨૧ યે બીજી દિશિ | સરવાળે આંતરૂં
૧૧૨૧ યોજના૧૨૨૪૨ જન નિષધ-નીલવં| પર્વત પૃથ્વીથી તેના ઉપર કૂટે પહેળ ફૂટ | કુલ ર૬૬ તેની પાસે તારા| ઉંચા ૪૦૦ એજન ઉંચા ૫૦૦ / ૨૫૦ એજન જન તારાનું આંતરું
૦ ૮ છેટા | એક તરફ યો૮ છેટા, બીજી તરફ
મનુષ્યલેકની બહાર વ્યાઘાત રહિત ઉત્કૃષ્ટ અંતર જઘન્ય અંતર | ચંદ્ર સૂર્યનું | ચંદ્ર ચંદ્રનું
- બે ગાઉ | ૫૦૦ ધનુષ અંતર છે | અ તર) તારાનું આંતરું
સૂર્યસૂર્યનું સૂર્યપુષ્ય નક્ષત્ર અંતર | યુક્ત હોય છે. ૧૦૦૦૦૦૨૪ ચંદ્ર અભિ
જિત નક્ષત્ર યુક્ત હોય છે.
તારા
૫૦૦૦૦ ૧૦૦૦૦૦૬
સમુદ્રના જળ તથા મત્સ્યનું પ્રમાણ (૧૨)
સમુદ્રનું નામ
૧ વારૂણીવરસમુદ્ર ૨ ક્ષીરવર ૩ ધૃતવર ૪ લવણસમુદ્ધ ૫ કાલેદધિ ૬ પુખરવર ૭ સ્વયંભૂરમણ ૮ શેષ સર્વે સમુદ્ર |
મદિરા સરખું દૂધ સરખું ગાયના ઘી સરખું ખારૂં વરસાદના પાણ સરખું વરસાદના પાણી સરખું વરસાદના પાણ સરખું શેરડીના રસ સરખું
મસ્યનું પ્રમાણ જન વિવિધ પ્રમાણુ વિવિધ પ્રમાણ વિવિધ પ્રમાણુ પાંચસે લેજન સાતસો જન વિવિધ પ્રમાણ હજાર એજન વિવિધ પ્રમાણ
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૮)
૮૪ લાખ
દ્વિીપ-સમનાં નામ તથા પ્રમાણ. (૧૩) દ્વીપનું નામ ને પ્રમાણુ. | સમુદ્રનું નામ ને પ્રમાણ. ૧ જંબુદ્વિીપ. ૧ લાખ યેજન. | | લવણસમુદ્ર બે લાખ યેજન ૨ ધાતકીખંડ. ૪ લાખ છે કાલેદધિ ૮ લાખ છે. ૩ પુષ્કવરદ્વીપ. ૧૬ લાખ , પુષ્કવરસમુદ્ર ૩ર લાખ છે ૪ વારૂણીવરદ્વીપ, ૬૪ લાખ , વારૂણીવરસમુદ્ર ૧ કરોડ ૨૮ લાખ ૫ ક્ષીરવરદ્વીપ ૨ કરોડ ૫૬ લાખ | શીરવરસમુદ્ર ૫ કરોડ ૧૨ લાખ ૬ ધૃતવરદ્વીપ. ૧૦ કરોડ ૨૪ લાખ | ધૃતવરસમુદ્ર ૨૦ કરોડ ૪૮ લાખ ૭ ઈક્ષુરસદ્વીપ. ૪૦ કરોડ ૯૬ લાખ | ઈશ્નર સમુદ્ર ૮૧ કરોડ ૯૨ લાખ ૮ નંદીશ્વરદ્વીપ. ૧ અબજ ૬૩ કરોડ | નંદીશ્વરસમુદ્ર ૩ અબજ ર૭ કરોડ
૬૮ લાખ ૯ અરૂણદ્વીપ.૬ અબજ ૫૫ કરોડ ૬લાખ અરૂણસમુદ્ર ૧૩ અબજ ૧૦કરેડ૭૨ લાખ ૧૦ અરૂણવરદીપ. ૨૬ અબજ ૨૧કરોડ | અરૂવરસમુદ્ર પર અબજ ૪૨ કરોડ ૪૪ લાખ જન.
૮૮ લાખ ૧૧ અરૂણે પપાતકીપ ૧૦૪ અબજ ૮૫ અરૂણપપાતસમુદ્ર ર૦૯ અબજ ૭૧
કરોડ ૭૬ લાખ ૧૨ કુંડલદ્વીપ. ઉપરથી બમણે કુંડલસમુદ્ર દ્વીપથી બમણું ૧૩ શંખપ. ઉપરથી બમણે શંખસમુદ્ર દ્વીપથી બમણે ૧૪ ચકદ્વીપ. ઉપરથી બમણે રૂચકસમુદ્ર દ્વીપથી બમણે ૧૫ ભુજગદ્વીપ. ઉપરથી બમણે ભુજગસમુદ્ર દ્વીપથી બમણું ૧૬ કુસદ્વીપ ઉપરથી બમણે કુસસમુદ્ર દ્વીપથી બમણે ૧૭ ઊંચદ્વીપ ઉપરથી બમણે ચસમુદ્ર દ્વીપથી બમણું બે ચંદ્ર અને બે સૂર્યને સર્વથી અંદરના માંડલે અને બહારના માંડલે
અંતર કેટલું હોય? તે જાણવાની રીત તથા યંત્ર. એક સૂર્ય નિષધ પર્વત ઉપર ૧૮૦ જન જંબદ્વીપમાં આવે ત્યારે બીજે સૂર્ય નીલવંત પર્વત ઉપર ૧૮૦ જન જંબુદ્વીપમાં આવે છે. એ જ રીતે ચંદ્ર સંબંધી પણ જાણવું. બન્ને બાજુના મળીને ૩૬૦ જન જંબુદ્વીપના એકલાખ એજનના વિષ્કભમાંથી બાદ કરીએ. ત્યારે ૯૯૬૪૦ એજન અંદરના માંડલે આત્યંતર આંતરૂં જાણવું. તે જ પ્રમાણે ચંદ્રનું પણ ૯૬૪૦ એજન અંદરના માંડલે આત્યંતર આંતરૂં જાણવું. તે જ પ્રમાણે પૂર્વ દિશાએ લવણ
પર લાખ
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમુદ્રમાં સર્વ બાહા મંડળે ૩૩૦ જન જાય છે અને પશ્ચિમ બાજુએ પણ લવણ સમુદ્રમાં તે જ પ્રમાણે ૩૩૦ જન જાય છે. બન્ને બાજુના મળી ૬૬૦ એજન થાય તે લાખ એજનમાં ભેળવવાથી ૧૦૦૬૬૦ એજન પરસ્પર બે સુર્યનું તેમજ બે ચંદ્રનું આત્યંતર આંતરૂં થાય છે. '
ચંદ્રના ૧૫ માંડલા છે, તેને માંડલાના પ્રમાણભૂત ૫૬ ભાગે ગુણીએ ત્યારે ૪૦ આવે. તેને ૬૧વડે ભાંગતાં ભાગમાં ૧૩ આવે. બાકી એકસઠીયા ૪૭ અંશ શેષ રહે. હવે ચારક્ષેત્રમાંથી એટલે ૫૧૦ એજન ( ભાગમાંથી ૧૩ યોજન 8 ભાગ બાદ કરીએ ત્યારે ૪૯૭ જન જ ભાગ બાકી વધે. તેને ૧૪ ઓતરાવડ ભાગીએ ત્યારે ૩૫ પેજન આપે, ઉપરાંત ભાગ રહે. તેના અંશ કરવા માટે ૬૧ વડે ગુણતાં ૪ર૭ થાય. તેમાં ઉપરને વધેલે ૧ અંશ ભેળવવાથી ૪૨૮ થાય. તેને ૧૪ વડે ભાગતાં ૩૦ અંશ આવે બાકી ૮ વધે. તેને ૭ વડે ગુણતાં ૫૬ થાય. તેને ૧૪ વડે ભાગીએ તે ભાગમાં સાતીયા ચાર ભાગ આવે. આટલું ચંદ્રના દરેક માંડલાનું અંતર એક બાજુનું છે, તેને બમણું કરતાં યેજન ૭૦-૬૦ ભાગ અને ૮ અંશ થાય, હવે ૮ અંશમાંથી ૭ અંશને ૧ ભાગ ૬૦ ભાગમાં નાંખવાથી ૬૧ ભાગ થાય તે એક જન ૨૫ હોવાથી ૭૧ યેાજન થાય અને ઉપર સાતી ૧ અંશ રહે. એક ચંદ્રનું ૫૬ ભાગનું માંડલાનું પ્રમાણ બીજા ચંદ્રનું પણ ૫૬ ભાગનું બન્ને મેળવતાં ૧૧૨ ભાગ થાય. તેને ૬૧ વડે ભાગતાં ૧ જન ને પ૧ ભાગ વધે. તે ૧ જન ઉપરના ૭૧માં નાંખવાથી ૭૨ જન અને ૨ ભાગ તથા 8 અંશ. આટલી ચંદ્રના માંડ માંડલે વિષ્કલમાં વૃદ્ધિ જાણવી.
સૂર્યના માંડલા ૧૮૪ છે. એક સૂર્યના માંડલાનું પ્રમાણ ૬ ભાગનું છે તેમ જ બીજા સૂર્યના મંડળનું પણ પ્રમાણ ફુક ભાગનું છે. હવે ૧૮૪ ને ૪૮ વડે ગુણવા તે ૮૮૩ર આવે તેને ૬૧ વડે ભાગતાં ૧૪ જન ૬ ભાગ વધે. હવે ચારક્ષેત્રના પ૧૦ એજન રૂક ભાગ છે તેમાંથી ૧૪૪ જનને ૬ ભાગ બાદ કરીએ ત્યારે ૩૬૬ જન રહે. તેને ૧૮૩ આંતરાવડે ભાગ દેતાં ભાગમાં ૨ જન આવે. તેમ જ બીજી દિશાના તે જ પ્રમાણે રચેજન આવે. કુલ ૪
જન થાય. હવે બે સૂર્યનું જે ૪૮–૪૮ ભાગનું માંડલું છે તે બન્ને મેળવતાં ૯૬ થાય તેને ૬૧ વડે ભાગ દેતાં ૧ ચેાજન ૨૪ ભાગ આવે. તે ઉપરના ૪ યેજનમાં ભેળવતાં ૫ જન ૨૪ ભાગની સૂર્યના માંડલ માંડલે વિખંભમાં વૃદ્ધ કરવી. અને તે ૫ જન અને ૩૫ ભાગની પરિધિ ૧૭ જન અને રે ! ભાગ થાય. એટલે દરેક માંડલાની પરિધિમાં વધારો કરે.
સૂર્ય અને ચંદ્રના મંડળની પરિધિના યંત્રમાં અમે જે આંક મૂક્યા છે તે પહેલેથી છેલ્લા મંડળ સુધીની આત્યંતર પરિધિના સમજવા. એટલે કે છેલ્લા મંડળના વિષ્કામાં સૂર્યની બે બાજુના મળીને ૯૬ ભાગ અને ચંદ્રના ૧૧૨ ભાગ વધારવા તે પ્રમાણમાં પરિધિ પણ વધારવી.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૧૦)
ચક્રના ૧૫ મડળ છે. તેના દરેક માંડલાની પરિધિમાં ૨૩૦ ચેાજન અને સાતીયા ત્રણ ભાગ વધારવા, અને માંડલે માંડલે વિશ્કલમાં ૭ર યાજન અને એકસઠીયા એકાવન ભાગ અને સાતીયા એક એટલી વૃદ્ધિ કરવી. યંત્ર (૧૪) મું.
અંશ
ચંદ્રના ચંદ્રના ૧૫ |માંડલાનુ માંડલા અંતર
૧
૨
3
ભાગ
પ્ર
૪
૫
$
૭
૯૬૪૦ .
૯૯૦૧૨, ૫૧
૯૯૭૮૫| ૪૧
૯૯૮૫૮ ૩૧
૯૯૧૩૧૦ ૨૧
૧૦૦૦૦૪| ૧૧
પ્રતિ
યેાજન ભાગ છેદ માન
O
d
૩૧૫૮૯
૩૧૫૩૧૯
૩૧૫૫૪૯
૩૧૫૭૮૦
૩૧૬૦૧૦
૩૧૬૨૪૧
{ ૩૧૬૪૭૧
૩૧૬૭૦૨
ૐ ૩૧૬૯૩૨
૩૧૭૧૬૨
૩૧૭૩૯૩
૩૧૭૬૨૩
૩૧૭૮૫૪
૩૧૮૮૪
૩૧૮૩૧૫ હૈ
૬૧
૬૧
૬૧
૬૧
૧
૧૦૦૦૦૦ ૧ ૬૧
८
૧૦૦૧૪૯| ૫૩
૬૧
૯
૧૦૦૨૨૨| ૪૩ ૬૧
૧૦
૧૦૦૨૯૫, ૩૩ ૧
૧૧
૧૦૦૩૬૮ | ૨૩
૬૧
૧૨
૧૦૦૪૪૧| ૧૩ ૬૧ 簉
૧૩ ૧૦૦૫૧૪ 3 ૬૧ 릲
૧૪
૧૦૦૫૮૬ | ૧૪ ૬૧ {
૧૫
૧.૦૦૬૫૯૨ ૪૫ ૬૧
금
માંડલે મ`ડળે ભાગની પારાય સખ્યા
610x CKCU Glow Glo Glo Chun 6le GloX SICU GIN G
.
૩
Clox Glo GLC Cle Elum 6/w Glo Clox Glo GE Glu Golun GKC
É
ૐ
ចំ
3
મડળે મડળે મુહુર્ત્ત ગતિ
સાધિક ૫૦૭૩ ચે।૦
૫૦૭૬ll
૧૦૮ના
૧૦૮૪ા
૧૦૮૮
૫૦૯૧૫
૫૯મા
૫૦૯૯ા
૫૧૦૩
૫૧૬મા
૫૧૧ના
૫૧૧૪ા
pa
le ne P- ક8!f op.* કર bef habh ltl?s>ble ae (@lable
૫૧૧૮
૫૧૨૧૫
સાધિક ૫૧૨૫ ચે૦
ઉપર પ્રમાણેના વિષ્ણુભમાં એ બાજુના એ ચંદ્ર મડળનું પ્રમાણુ પર્-પ૬ ભાગ હાવાથી ૧ ચેાજન ૧ ભાગ વધારતાં
કુલ ૧૦૦૬૬૦ યાજન ૯૬
ભાગ થાય છે તે ખરાખર છે.
દરેક મંડળ એ. ચંદ્ર મળીને સાધિક અહેારાત્રે પૂર્ણ કરે છે. એક મંડળપૂર્ત્તિના કાળ એ અહારાત્ર ૨ મુહૂર્ત ને ર૩ જેટલેા છે.
દરેક મંડળે મુહૂત્ત ગતિમાં ચા૦ ૩૯૬૫ની વૃદ્ધિ થાય, એવી રીતે ૧૪ વખત વૃદ્ધિ કરતાં પર ચાજનની વૃદ્ધિ થાય.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઠીયા છે
૧૮૪
છે. |
પરપ૧
કુછ
(૧૧) સૂર્યના મંડળ ૧૪ છે. તે દરેક માંડલાની પરિધિમાં ૧૭યેાજન ને એકસઠીયા ૩૮ ભાગ તથા તરીઓ એક ભાગ વધારે. માંડ માંડ પાંચ યોજના અને રૂઝ વધારવા.
યંત્ર (૧૫) મું.
દરેક મંડળ બે સૂર્ય મળાની સૂર્યના ૧૮૪માંડલા માનવજનમાંલે માંલે એક યોજન તને ૬૦ મુહૂર્તે પૂર્ણ કરે છે
8િ તેથી પરિધિની વૃદ્ધિને આંતરૂં | છંદ | પરધિ | ભાગ | સાઠે ભાંગતાં મુહૂર્તગતિ
કિંચિત જૂન૧૮અંશવધે ८८६४० ૩૧૫૦૮૯
પર ૫૧ ૦૬ ૯૯૬૫
૩૧૫૧૦૬] ૩૮ ૯૯૬૫૧ ૩૧૫૧૨૪
૫૨૫૨ ૯૯૬૫૬ ૩૧૫૧૪૧
૫૨૫૨ ૯૯૬૬૨]
૩૧૫૧૫૯ ૯૯૬૬૭
૩૧૫૧૭૭ ૯૯૬૩
૩૧૫૧૯૪ ૯૯૬૭૯
૩૧૫૨૧૨ ९८९८४
૩૧૫૩૦ ૯૯૬૯૦
૩૧૫૨૪૭ ૯૯૬૯૫
૩૧૫૬૫ ૯૯૭૦૧
૩૧૫૨૮૨ ८५७०९
૩૧૫૩૦૦
૫૨૫
પપુર
પર
૫૨૫૪
૫૫
| ° ક દ ક દ ક દ ર દ દ ર દ ર દ દ દ ર દ ર
و مه سه هه مه مه وه مه سه واسه من سایه همه می سی های مه مه وه مه مه وه
પર
પર
૯૭૧૨
૩૧૫૩૧૮
પર
૩૧૫૩૩૫
૯૯૭૧૮ ૯૯૭ર૩
૩૧૫૩૫૩
૯૭૨૯
પર
પર૫૬
૯૯૭૪૦
|
૩૧૫૩૭૧ ૩૧૫૩૮૮ ૩૧૫૪૬ | ૧૯| ૩૧૫૪૨૩
૩૧૫૪૪૧ ૩| ૬૧ ૩૧૫૪૫૯] ૧૨
પરપક
૯૯૭૪૫
૩૪૬૧
૭૫ ૯૭૫૭
પર૫૭
પર ૫૭ | પર૫૭
૧|
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર૫૮ ૦૫
પર૫૮ પર૫૮ પર૫૮ પર૫૯
૫૨૫૯
પર
૫૨૬૦
૫૨૬૦
૫૬૦
૫૬૧
૫૬૧.
ર૬૧
૬૧
(૧૨) ૯૯૭૬ર | ૩૮ | ૬૧, ૩૧૫૪૭૬ | ૫૦ | ૬૧ ९९७१८ ૬૧ ૩૧૫૪૯૪, ૨૭] ૯૯૭૭૩
૩૧૫૫૧૨| ૫ | ૯૭૭૯
૩૧૫૫૨૯) ૯૯૭૮૪
૩૧૫૫૪૭ ૯૯૭૯૦ ૬૧| ૩૧૫૫૬૪ ૯૯૬
૩૧૫૫૮૨ ૩૧૫૬૦૦ ૩૧૫૬૧૭ ૩૧૫૬૩૫
૩૧૫૬૫૩ ૯૮૨૩
૩૧૫૬૭૦ હ૮૮૨૦
૩૧૫૬૮૮ ૯૯૮૩૫
૩૧૫૭૦૫) ૯૯૮૪૦
૩૧૫૭૨૩ ૮૯૮૪૬
૩૧૫૭૪૧| ૯૮૫૧
૩૧૫૫૮ ૩૧૫૭૭૬
૩૧૫૭૯૪ ૯૯૮૬૮
૩૧૫૮૧૧ ૯૯૮૭૪
૩૧૫૮૨૯ ૯૯૮૭૯
૩૧૫૮૪૭ ૯૯૮૮૫
૩૧૫૮૬૪ ૯૯૮૯૦
૩૧૫૮૮૨ ૯૯૮૯૬
૩૧૫૮૯૯
૩૧૫૯૧૭ ૯૯૦૦૭)
૩૧૫૯૩૫) ૯૯૯૧૩/ ૭ ૬૧| ૩૧૫૯૫૨| ૯૯૯૧૮ ૪૨ ૬૧ ૩૧૫૭૦| ૨૫ ૬૧
مه سه هه مه سه هه مه سه هه مه سه هه مه مه وه مهه. سه وه مه سه وه مه سه هه مه سه وه مه سه
૫૩૬૨
૫૬૨
૫૩૬૨
૯૯૮૫૭
૫૨૬૩.
૯૯૮૬૨
૫૨૬૩
૫૬૩.
૫૬૪
૫૨૬૪
૫૨૬૪
૫૨૬૪
૯૯૯૦૧
પર ૬૫
૫૬૧
પર
| પ૨૬૬
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૧૩) ૯૯૨૪] ૧૬ | ૬૧ | ૩૧૫૯૮૮
પર
છે
૦૪૦ બ૦
૯૯૨૯
૩૧૬૦૦૫.
પર૬૦
૯૯૩૫
૩૧૬૦૨૩
५२९७
૦ ૦
૯૯૯૪૦
૩૧૬૦૪૦
૫ર દઇ
૦
૯૯૯૪૬
૩૧૬૦૫૮
५२६७
૩૧૬૦૭૬
૫૨૬૮
૦ ૦
૩૧૬ ૦૯૩
૫૨૬
૯૯૯૫૭ ૯૯૯૬૩
૦
૩૧૬૧૧૧
૯૯૯૬૮ |
૩૧૬૧૨૯
૫૨૬
૯૯૭૪
૩૧૬૧૪૬
૫૨૬૯
બ૦ અ ૦
૯૯૯૮૦.
૩૧૬૧૬૪
૫૬૯
૯૯૯૮૫ !
૩૧૬૧૮૧
પર
૯૯૯૮૧
૩૧૬૧૯૯
૫૦૦
:
૩૧૬૨૧૭
૫૭૦
»
... બ૦ હw - બ૦ હબ
૧૦૦૦૦૨
૩૧૬૨૩૪ ૩૧૬૨૫૨
પર૭૦
| ૧૦૦૦૦૭
૫૨૭૧
૧૦૦૦૧૩
૩૧૫૨૭૦
૫૫૦૧
...
૧૦૦૦૧
૩૧૬૨૮૭
પર૧
...
૧૦૦૦૨૪
૦
૩૧૬૩૦૫
પર:
૧૦૦૦૩૦
૩૧૬૩૨૨
પર
૦
પર
૫૨૭૩
લબ-૦ બ. વ
૫૨૭૩
૫ર૭૩
બ
૧૦૦૦૩૫
૩૧૬૩૪૦ ૧૦૦૦૪૧
૩૧૬ ૩૫૮ ૧૦૦૦૪૬
૩૧૬૩૭૫ ૧૦૦૦૫ર
૩૧૬૩૯૩ ૧૦૦૦૫૮ |
૩૧૬૪૧૧ | ૧૦૦૦૬૩] ૩૭] ૬૧] ૩૧૬૪૮ | ૭૮ |૧૦૦૦૬૯] ૧૧ | ૬૧ | (૩૧૬૪૪૬ | ૨૩, ૬૧ ૭૯ |૧૦૦૦૭૪ | ૪૬ | ૬૧ | ૩૧૬૪૬૪|૧| ૬ ૮૦ /૧૦૦૦૮૦| ૨૦ | ૬૧| ૩૧૬૪૮૧| ૩૯| ૬૧ |
૫૭૩
પર
૫૨૪
-- બમ્પ
પરજ ,
| પ૨૭૫ ,
8
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર૭૫ , પર૭૫ પર૭૬ પર૭૬ પર૭૬
૫૭૬
૫૨૭૭.
૫૭.
૫૨૭૭.
૫૩૭૮
سه وه مه مه وه ماه مه وه مه سه هه مه مه وه مه سه هه ميه
૫૩૭૮
૫૩૭૮
(૧૪) ૧૦૦૦૮૫| પ૬૧ |
૩૧૬૪૯ ૧૦૦૦૯૧
૩૧૬૫૧૬ ૧૦૦૦૦૭
૩૬૬૫૩૪ ૧૦૦૧૦૨,
૩૧૬૫ પર ૧૦૦૧૮
૩૧૬૫૬૯ ૧૦૦૧૧૩
૩૧૬૫૮૭ ૧૦૦૧૧૯
૩૧૬૬૦૫ ૧૦૦૧૨૪
૩૧૬૬૨૨: | ૧૦૦૧૩૦
૩૧૬૬૪૦ ૧૦૦૧૩૬
૩૧૬૬૫૭ ૧૦૦૧૪૧
૩૧૬૬૭૫ ૧૦૦૧૪૭
૩૧૬૬૯૩ ૧૦૦૧૫ર
૩૧૬૭૧૦ ૧૦૦૧૫૮
૩૧૬૭૨૮ ૧૦૦૧૬૩
૩૧૬૭૪૬ ૧૦૦૧૬૯
૩૧૬૭૬૩ ૧૦૦૧૫
૩૧૬૭૮૧ ૧૦૦૧૮૦
૩૧૬૯૮ ૧૦૦૧૮૬
૩૧૬૮૧૬ ૧૦૦૧૯૧
૩૧૬૮૩૪ ૧૦૦૧૯૭
૩૧૬૮૫૧ ૧૦૨૦૨
૩૧૬૮૬૯ ૧૦૦૨૦૮ ૩૨ ૩૧૬૮૮૭ ૧૦૦૨૧૪|
૩૧૬૯૦૪ ૧૦૦૨૧૯
૩૧૬૯૨૨ ૧૦૦૨૨૫|
૩૧૬૯૩૯ ૧૦૦૨૩૦, ૫૦ | ૬૧ ૩૧૬૯૫૭
૧૦૦૨૩૫ ૨૪૬૧ ૩૧૬૯૭૫ ૧૦૯ /૧૦૨૪૧, ૫૯) ૬૧ | ૩૧૬૯૯૨ / ૫૩ ૬૧
૫૨૭૯
પર
૫૨૭૯
બ૦ બ૦ બ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ - ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ આ
પર
૫૨૮૦
૫૨૮૦
૫૨૮૦.
૫૨૮૧
૫૨૮૧
૫૨૮૧
૫૨૮૨
જી
૫૨૮૨
પર
૫૨૮૨
પર૮૩
પર૮૩ પ૨૮૩
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
-
પ૨૮૪
૧૦૦૨૪૭| ૧૦૦૨૫૩ ૧૦૦૨૫૮
(૧૫) ૩૧૭૦૧૦ | ૩૧૭૨૮ ૩૧૭૦૪૫ ૩૧૭૬૩ ૩૧૭૦૮૧
૫૨૮૪
૫૨૮૪
૦ બ૦ ૦ ૦ ૦
૭T૧૦૦૨૬૪
પટેલ
પ૨૮૫
૦
૦
૦
૩૧૭૦૮૮
પ૨૮૫
૦
પ૨૮૫
એ. ૦
૩૧૭૧૧૬ ૩૧૭૧૩૭ ૩૧૭૧૫૧ ૩૧૭૧૬૮ ૩૧૭૧૮૬]
૧૧૮] ૧૦૦૨૮૨
૫૨૮૬ પ૨૮૬
બ૦ બ- બ૦ -૦ -૦
૧૧૮] ૧૦૦૦
૫૨૮૬
T૧૦૦૩૦૩
૫૨૮૭
છ ૦
૩૧૭૨૦૪
૫૨૮૭
છ ૦
૫૨૮
બ
૩ T૧૦૦૦ર
૫૨૮૯
બ
છ ૦
૫૨૮૮
છ ૦
૦ બ૦ બ
૫૨૮૮
૬ T૧૦૦૩૪૬
૩૧૭૨૨૨ ૭૧૭૨૩૮ ૩૧૭૨૫૭| ૩૧૭ર૭૪ ૩૧૭૨૮૨ ૩૧૭૩૧૦ | ૩૧૭૩ર૭ | ૭૧૭૪૫ ૩૧૭૩૬૩
૫૨૮૮
૦
T૦૦૩૪૨
૫૨૮૨
૦
પ૨૮૮
૦
છ
૧૨૯ T૧૦૦૩૫૩
૫૨૮૮
૦
૧૩૦ [૧૯૦૩૫૮
૫૨૮૦
૦
૧૩] [૧૦ ૩૬૪ ૩૬
૧૭૩૮૦
૫૨૪૦
૦
| ૧૦૦૩૭૦
૫૧૦
૧૩૪ ૧૦૦ ૩૭૫
પરી
~ _ ૦
૪
૦૦૨૮૧
પર
૩૧૭૩૯૮] ૩૧૭૪૧૫ / ૫૮ ૩૧૭૪૩૩] ૩૭૪૫૧ |
૩૧૭૪૬૮ ] ૫૧ ૧૦૩૯૮ 1 ૨ ૬૧ | ૩૧૭૪૮૬ | ૨૮| ૬૧ ૧૩૮/૧૦૦૪૩ ૩૭| | ૧૭૫૦૪| | |
T૧૦૦૩૮૬.
પર૮૧
| ૧૦૦૩૮૨T
પર૮૧
હw - બ૦ બ~
પરટર
| પરહર ,
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
(6)
૧૦૦૪૦e |
પર૮ર
૧ | ૧૭૫૨૧ |
૭૧૬૫૩
зхоо1
+ ૯૦ ૦
પર૮૩
%
૧૦૦
પરી
k૦૦૧
૫૨
»૦૦
૩૧૭૫૭૪ ૩૧૭૫૨ ૩૧૭૧૦૮
૫૨૮૪
બ૦ બ• ઇન્દ્ર બ૦
A૦૦
each
each
&૦૦ ૧૦૦
ดลดได้ મળbe
૧૪૬
પર૮૪
૫ હબ
%
૧૪૭ |
ઘ૦૦૧
પ૨૮૫
૩૧૭૬૬૨ ૭૨૭૬૮૦
બ૦
nach
%
hadh
22}ดเด | htte
៖
fach
૧૫૦ ૧૫૧
હ
%
હ
2A ahA૦૦ AA૦૦૫| 28 ૦૦૦!|
A૦૦ ૧૦૦ PA૦૦ &૦૦
ኢአኔ
પર૯૬ પર
૩૧૭૫૦
હ
૧૫ર ૧૫૩ ૧૫૪
૩૧૭૬૮
ดคะh
હ
૩૧૭૮૬
હ
૬૦૦e
પરછ
હ
%
૧૫૬
૧૦૦૫૦૩
૩૧૭૮૨૧
૫૨૭
હ
ok
બ
อย26 મટી
૧૫૮
પરસ્ટ પર પર૯૮
૧૦૦૫૧૫ ૧૦૦૫૨૦ ૧૦૦૫ર૬
બ
હ
โด2ดโ6
૫૨૩૮
હ
%%
૫રહ૮
હ
lɛhool en૦૦ AA૦૦૫
A૦૦ AM૦૦
aาดเด
૦૦૧
+ હળ૦ હo બ
૩૧૭૮૬૨
૫૩૦૦
૦૧૭
th
%
T૧૯૦૫મe
૩૧૭૭
બ૦
૫૦૦
૧૬૭૧૦૦૫૧૫ ૧૫|
| ૧૮૦૧૫] ૧| ૬૧
| ૫૧ ૨૪
હબ
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૧૭)
»
૦
૩૧૮૦૩૨
પહ૦
૧૬૪ ૧૦૫૭૬
૩૧૮૦૫૦
૫૩૦૧
૩૧૮૦૬૮
૫૩૦૨
૦
T૧૦૦૫૮૭
૩૧૮૦૮૫
૫૩૦૧
૫૩૦
૦
૩૧૮૧૦૩ ૩૧૮૧૨૧
૧૭૩] ૧૦૦૫૮૮
૫૩૦૩
૧૭૪] ૧૦૦૬૦૪
૩૧૮૧૩૮
૫૩૦૩
» બ- બ૦ હw - બ૦ બ• બ- બ૦ બ » બા– બ૦
૧૯૦૬ ૦
૩૧૮૧૫૬
૫૩૦૩
૧૭૬ | ૧૦૦૬૧૫
૩૧૮૧૭૩
૫૩ca
૧૦૦૬૨ ૦.
૩૧૮૧૮૧
૫૩૦૪
૧૭૮ | ૧૦૦ ૨૬
૩૧૮૨૦૮
૫૩૦૪
૦
૩૧૮ ૨૬
مع
૫૦૪
T૧૦૦૬૩૭.
૩૧૮૨૪૪
પ૩૧
૧૦૬૪૩
૩૧૮૨૬૨
પ૩૦૫
બ
૧૦૦૬૪૮
૩૧૮૨૭૮
પ૦૬
બ
૧૦૦૬૫૪
૧૦૦૬૬૦
૩૧૮૨૯૭ ૩૧૮૩૧૫
૦
બ૦ બ
૫૩૦૫ ,, } ૫૩૦૫ , ૩
૦
ઉપર પ્રમાણેના વિષ્કભમાં સૂર્યના બે બાજુના મળીને બે મંડળમાં બે આંતરા સહિત ૪ ભાગ વધારતાં કુલ ૧૦૦૬૬૦ એજન અને ૯૬ ભાગ આવે છે તે બરાબર છે તે પ્રમાણે પરિધિમાં વધારો કરી લેવો. દરેક મંડળના વિષ્કભમાં પણ વધારવાથી તેની પરિધિમાં કાંઈક ઊણ ૧૮ યેજન થાય તેટલે મૂળ પરિધિમાં વધારો થવાથી ૬૦ મુહૂરે પૂરી કરવાની પરિધિમાં દર મુહૂર્ત જે ગતિ પ્રથમ મંડળે કહી છે તેમાં દરેક મંડળે કાંઈક ન્યૂન જન વધે. એ પ્રમાણે ૧૮૩ મંડળમાં વૃદ્ધિ થાય તે વિષ્કભ, પરિધ ને મુહૂર્તગતિ સાથે ઉપર બતાવેલ છે.
* એ પ્રમાણે આવે પણ કાંઈક ન્યૂન ૧૮ ભાગ વધતા હેવાથી એકંદર ! ઓછી કરવા એટલે ખરી રીતે ૫૩૫૬ મુહૂર્તગતિ છેલ્લે મંડળે જાણવી.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૧૮) અઢીદ્વીપ અને બે સમુદ્રના સૂર્ય-ચંદ્રાદિકની સંખ્યાનું યત્ર ૧૬મું. | દ્વ-સમુદ્ર જિબૂદ્વીપ લવણસમુદ્ર, ધાતકીખંડ | કાલેદધિ | પુકરાઈ |
ચંદ્ર-સૂર્ય | ૨-૨, ૪-૪ ૧૨-૧૨ | ૪૨-૪૨ | ૭૨–૭૨=૧૩ર નક્ષત્ર ૨૮ ને ચારને ૨૮ ગુણ બારને ૨૮ ગુણ કર ને ૨૮ગુણા કર ને ૨૮ ગુણા બેએ ગુણવાથી પ૬ | કરવાથી ૧૧૨ કરવાથી ૩૩૬કરવાથી ૧૧૭૬, કરવાથી ૨૦૧૬ ગ્રહ૮૮ને બેએ ચારને ૮૮ ગુણા બારને ૮૮ ગુણ કર ને ૮૮ ગુણ કર ને ૮૮ ગુણા
ગુણવાથી | ૧૭૬ | | કરવાથી ૩૫ર | કરવાથી ૧૦૫૬) કરવાથી ૩૬૯૬) કરવાથી ૬૩૩૬ તારાની કેડા- આ તારાના આ તારાના અંકઆ તારાના અંકનઆ તારાના અંકકડી ૬૬૯૭૫૧૩૩૯૫ત્રઅંકને ગુણાકરને ૧૨ ગુણ કરીને ૪૨ ગુણ કર-| ને ૭૨ ગુણ કરબેએગુણવાથી કડાકોડી વાથી ૨૬૭૯૧વાથી ૮૦૩૭૦વવાથીર૮૧૨૯૫વાથી૪૮૩રર૦૦ ઊર્ધ્વ દેવકે વિમાનના મુખ-ભૂમિ વિગેરેની સંખ્યાનું યંત્ર ૧૭ મું
દરેક દેવલોક શ્રેણિગત વિમાનની સંખ્યા લાવવા માટે ઉપાય.
દેવક
પ્રતર પહેલે પ્રતર છેલે પ્રત
ભૂમિ
સમાસ
ગુણાક આવલિકા
RJE
પુપાવ
e
ઉ૭
૧૬
૪૦૦
સાધર્મ ઈશાને ૧૩૬૨ પ ર૪૯ર૦૧પ૦રરપ૧૩ ૨૯૨૫૫૯૯૭૦૭૫૬૦૦૦૦૦૦ સનસ્કુમાર-માહે ૧૨/૪૯ ૧૯/૧પ૩૩પ૧/૧૨૨૧૦૦૧૯૯૭૯૦૦૦૦૦૦૦૦ બ્રા દેવલોકે |૩|૩ર૧૪૯૧૨૯૭૮૧લ ૬ ૮૩૪ ૩૯૯૧૬૬] ૪૦૦૦૦૦ લાંતક દેવલેકે ૫૩૧૨૫/૧૦૯ર૩૪૧૧૭ ૫ ૫૮૫ ૪૯૪૧૫ ૫૦૦૦૦ શુક્ર દેવલોકે | ૪ર૬ર૩૧૦૫ ૯૩/૧૯૮૧ ૪ ૩૯૬ 3९९०४ ४०००० સહસ્ત્રાર ડેવલેકે
૫૬૬૮ ૬૦૦૦ આનત-પ્રાણુતે | ૪૧૮ આરણ અયુતે | ૪૧૪ અધે-વેયકત્રિકે મધ્ય-વેયકત્રિક ઉપરિ–શૈવેયકત્રિકે | | ૪ ૨ ૧૭ પાંચ અનુત્તરે
એકંદર | કર કર પરલ પ રપ૪૧રર૮૪ ૮૪૮૯૧૪૧૪૯૭૨૩ કર ને ગુણ કરી એક ભેળવતાં ૨૪૯ થાય એમ દરેક અંક માટે કરવું.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
(
[ ૮૮૮
પ્રતર
(૧૯) આવલિકા પ્રવિષ્ટમાં વૃત્ત, વ્યાસ, ચતુરસનું યંત્ર ૧૮ મું.
સૌધર્મ-ઇશાન. પ્રતર
૧૨ ૧૩/કલવિ. આ પ્રવિમાન ક૨
૫૩ પર ૫૧ ૫ ૨૮ વિખુણીયા | ૮૪ ચાર ખુણીયા ૮૪ ૮૦
૬૮ ૬૮ ૯૭૨ વાટલા
૬ ૬૯ ૬૫ ૯૫ સર્વ સંખ્યા ૨૪૯ર૪૫૨૪૧૨૩૭ર૩રરરરરર૧ર૧ર૧૩રર૦પર૧ર૩રપ દરેક દિશાના કુલ ૭૨૮ ને ચારે ગુણી મધ્યના ૧૩ ભેળવતાં ર૯૨૫ થાય.
સનકુમાર-માટેપ્રતર | ૧ ૨ ૩ ૪
| A ૧ ૧૧ ૧રકિલવિ. આ પ્રવિમાન ૪૯ ૪૮ ત્રિખુણીયા ચાર ખુણીયા ૬૪ ૬૪ ૬૪ ૬૫ ૬ ૫૬, ૫૬ પરી પર વાટલા | ૬૫ ૬૫ ૬૧ ૬૧ ૬૧ ૫૭ ૫૭ ૫૭ ૫૩ ૫૩ ૫૩ ૪ ૬૯૨ સર્વ સંખ્યા ૧૯૧૭/૧૮૯૮૫૧૮૧/૧૦/૧૩/૧૬૯૬૫૬૧૧૫/૧પ૩/૧૦ દરેક દિશાના આ. પ્ર. કુલ પર૨ ને ચારે ગુણ ૧૨ ભેળવતાં ૨૧૦૦ થાય. ૫ બ્રઢ દેવક.
૬ લાંતક દેવક. પ્રતર | ૧ ૨ ૩ ૪ ૫ ૬ કુલ પ્રતર | ૧ ૨ ૩ ૪ ૫ કુલ આ.પ્ર. વિ. ૩ ૩૬.
૩૫ ૩૪ ૩૩ ૩રર૦૦આ. પ્ર. વિ. ૩૧ ૩૦ વિખુણીયા | પ૨ ૪૮ ૪૮ ૪૮ જ જર૮૪ ત્રિખુણીયા ચાર ખુણીયા ૪ ૪૮ ૪૮ જ જર૭૬ ચાર ખુણીયા ૪૦ વાટલા | ૪૬ ૪૭ ૪૫ ૪૫ ૪૫ ૪૧૨૭૪વાટલા | ૪૧ ૪૧ સર્વ સંખ્યા ૧૪૧૪૫૧૪/૧૩૧૩૭/૧રલ૮૩૪ સર્વ સ ખ્યા૧૨૫૧૨૧/૧૧/૧૫૧૩/૧૯૫૮૫ કુલ ૨૦૭ને ચારે ગુણ ૬ ભેળવતાં ૮૩૪ થાય. કુલ ૧૪૫ને ચારે ગુણ ૫ ભેળવતાં ૫૮૫
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૨૦)
/ જ
ર૯
8 | £ ૬
I
૭ શુક દેવકી ( ૮ સહસ્ત્રાર દેવેલેક પ્રતર 1 1
૩ ૪ કુલ પ્રતર આ. પ્રવિમાન ૨૬ ૨૪ ૨૩ ૯ આ.પ્ર.વિમાન ૨૨ ૨૧ વિખુણુયા
૩૨૧૩૬ ત્રિખુણીયા | ૩૨ ચાર ખુણીયા ૩૬ ૩૨ ૩૨૧૩૨ ચાર ખુણીયા] વાટલા ૩૩ ૩૩ ૩૩ ૨૯૧૨ વાટલા સર્વ સંખ્યા ૧૧૧૧ ૯૭ ૯૩૩૯૬ સર્વ સંખ્યા ૨૯ ૮૫ ૮૧ ૭૭૩૩ર ૯ આનત. ૧૦ પ્રાણુત.
૧૧ આરણું. ૧૨ અચુત. પ્રતર [ ૧ ૨ ૩ ૪ કુલ પ્રતર આ વિમાન ૧૮ ૧૭ ૧૫ ૬૬ આ.પ્રવિમાન ૧૪ ૧૩ ૧૨ વિખુણીયા ૨૪ ૨૪ ૨૦ ૯ર ત્રિખુણીયા
૨૦ ૨૦ ચાર ખુણીયા ૨૪ ૨૪ ૨ ૨ ૮ ચાર ખુણીયા ર૦ ૧૬ વાટલા
૨૧ ૨૧ ૮ વાટલા ૧૭ ૧૭ ૧ સંખ્યા ૬૯ ૫ ૬ ૧ર૬૮ સર્વ સંખ્યા નવ ગ્રેવેયક ૯.
અનુત્તર |
' ૨૫ ૨૧
૫૭
|
|
| કુલ.
પ્રતર | ૧ ૨ ૩ ૪ ૫ ૬ ૭ ૮ ૯ કુલ પ્રતર આ વિમાન ૯ ૮ ૦ ૬ ૫ ૪ ૩ ૨ પ આ.પ્ર.વિમાન ૧ વિખુણીયા ૧૬ ૧૨/૧૨/૧૨ ૮ ૮ ૮ ૪ ૪ ૮ વિખુણીયા | ૪ ૨૬૮૮ ચાર ખુણીયા ર૧૨/૧૨ ૮ ૮ ૮ ૪ ૪ ૪ ૭ર ચાર ખુણીયા - ૨૬૦૪ વાટલા ૩૧૩ લ ૯ ૯ ૫ ૫ ૫ ૧ ૬૯ વાટલા | ૧ ૨૫૮૨
સર્વ સંખ્યા ૪૧૩૭૩૩૨૯ ૨૫૧૧૭૧૩ ૯૨૨૫ સર્વ સંખ્યા ૫ ૭૮૭૪
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૨૧) દેવકના ચિહ્ન, સામાનિક, આત્મરક્ષક દેવેની સંખ્યા વિગેરે. (૧૯) દેવોનાં સામાનિક આત્મરક્ષક આધાર
પૃથ્વીપિંઈ વિમાન ચિલી દે |
યોજન | ઉચત્વ
૦. ૦ ૦
૫૦.
મૃગ | મહિલ
૫૦૦
૦ ૦ ૦
૦િ
૦
૩૩૬૦૦૦ ઘનોદધિ ૨૭૦૦ ૮૦૦૦૦ [ ૩૨૦૦૦૦ ઘદધિ २७०० ૭૨૦૦૦ ૨૮૮૦૦૦) ઘનવાત
२६०० ૨૮૦૦૦૦ ધનવાત
૨૪૦૦૦૦ ઘનવાત ૨૫૦૦ ૫૦૦૦૦ ૨૦૦૦૦૦ ધદધિ ઘનવાતા ૨૫૦૦ ૪૦૦૦૦ / ૧૬૦૦૦૦ ધદધિ ઘનવાત ૨૪૦૦ ૩ ૦ ૦ ૦ ૦ ૫ ૧૨૦૦૦ ૦|
વિનોદધિ ઘનવાત ૨૪૦૦
૦ ૦ ૦
૧ સાધર્મેન્દ્ર ૨ ઈશાનેંદ્ર ૩ સનસ્કુમારેંદ્ર ૪ માહેતેંદ્ર પ બ્રહદ્ર ૬ લાંતકેંદ્ર ૭ શુદ્ર ૮ સહસ્ત્રારેંદ્ર ૯ આનરેંદ્ર ૧૦ પ્રાણતંદ્ર ૧૧ આરહેંદ્ર પર અક્ષુદ્ર
૭૦૦
૮૦૦
૮૦૦
૨૦૦૦૦
૮૦૦૦૦].
આકાશ
૨૩૦૦
વૃષભ
IY૧૦૦૦૦
૪૦૦૦૦
આકાશ
૩૦૦ T ૮૦૦
મૃગ
૫૧૬૦૦૦ ર૦૬૪૦૦૦
નથી || નથી
નથી.
આકાશ
નવરૈવેયક પાંચ અનુત્તરવિ
૨૨૦૦ ૧૦૦૦
નથી
આકાશ
૨૧૦૦ ૧૧૦૦
કુલ ૩૨૦૦
સંઘયણને આથી ગતિનું યંત્ર ર૦ મું. સંઘયણ
ગતિ છેવટું ભવનપતિ, વ્યંતર, જ્યોતિષ, સિધર્માદિક ચાર દેવલોક સુધી કીલિકા બ્રહ્મદેવલોક-લાંકદેવલેક સુધી જાય.
[ જાય. અર્ધનારાચ શુકદેવેલેક-સહસાર દેવલેક સુધી જાય. નારાચ આનત-પ્રાકૃત દેવલેક સુધી જાય. રાષભનારાજ | આરણ-અમૃત દેવલોક સુધી જાય. વાર્ષભનારાચ| ભવનપતિથી યાવત મોક્ષે જાય.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૨૨)
દરેક દેવલાકના વિમાનાની સંખ્યા જાણુંવાનું યંત્ર ૨૧ મુ
નામ
૧ સાધમ
૨ ઇશાન
એના મળીને
૩ સનકુમાર
૪ માહે
એના મળીને
૫ બ્રાલેક
૬ લાંતક
૭ શુક્રદેવલાક
૮ સહસ્રાર
હું આવત
૧૦ પ્રાણત
|૧૧ આરણ્
૧૨ અશ્રુત ૧–૨–૩ અધાગ્રવેયક ૪-૫-૬ મધ્યગ્રેવેયક ૭–૮-૯ ઉપરિગ્રેવેયક
પાંચ અનુત્તર વિમાન
એક દર
ત્રિકાણ ચાખૂણા વાટલા ત્રણેના પુષ્પાવકી સ મળીને વિમાન વિમાન વિમાન મળી કુલ વિમાન વિમાન
૪૯૪
૪૯૪
૯૮૨
૩૫૬
૩૫૬
૦૧૨
૨૮૪
૨૦૦
૧૩૬
૧૧૬
૯૨
કર
૪૦
૨૮
૧૬
૪
૪૮૬ ૦૨૭ ૧૭૦૭
૪૮;
૨૩૮ ૧૨૧૮
૯૭૨
૯૬૫ ૨૯૨૫
૩૪૮
પરર
૧૨૨}
૩૪૮
૧૭૦ ૨૭૪
૬૯૬
૬૯૨ ૨૧૦૦
૨૦૬
૨૦૪ ૮૩૪
૧૯૨
૧૯૩
૧૮૫
૧૩૨
૧૨૮
૩૯૬
૧૦૮
૧૦૮
૩૩૨
re
૬૮
૩
૨૪
૧૨
О
re
૪
૩૫
૨૩
33 23
૧૧
૧
૨૬૮
૨૦૪
૧૧૧
૭૫
૩૯
૫
૨૬૮૮ ૨૬૦૪ ૨૫૮૨ ૭૮૭૪
૩૧૯૮૨૯૩, ૭૨૦૦૦૦૦
૨૦૯૮૭૮૨|૩૮૦૦૦૦૦
૫૯૯૭૦૭૫| ૬૦૦૦૦૦૦
૧૧૯૨૭૭૪૦ ૧૨૦૦૦૦૦
૦૯૯૧૨૬ ૮૦૦૦૦૦
૧૯૯૭૯૦૦ ૨૦૦૦૦૦૦
૩૯૯૧૬૬
૪૦ ૦ ૦ ૦ ૦
૪૯૪૧૫
૫૦૦૦૦
૩૯૬૦૪
૪૦ ૦ ૦ ૦
પ}}
૬ ૦૦૦
૧૩૨
૯૬
.
H
હર
૬૧
.
૪૦૦
૩૦૦|
૧૧૧/
૧૦૯
૧૦૦
૨૪૨૧૪૯૫ ૮૪૯૭૦૨૩
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૨૩) વૈમાનિક દેના શરીરનું પ્રમાણુ આયુષ્યના સાગરોપમ ઉપર હોવાથી આ સાથે ૧થી ૩૩ સાગરેપમના આયુષ્યવાળાના
શરીરપ્રમાણનું યંત્ર (૨૨) મું. કયા દેવલોકે ત્રીજે-થે | પાંચમે | છ | સાતમે સાગરોપમ ૧ | | | | | | | | |૧|૧૧|૧૨/૧૩૧૪૧૫૧૬૧૭ હાય વિભાગ
ક્યા દેવલે કે ૮મેમેન મેનમેર નવ વેકે સાગરોપમ ૧૮/૧૯૨૦ ૨૧| રર રરરર રર૮ર૩|૩૧
| ૩ | ર ર ર ર ૨ ૨ ૨ ૨ વિભાગ
હાથ
૧
નામ
જધન્ય
નામ
જઘન્ય
ભુવનપતિ
દેવલોકના ઉપપાતવિરહકાળ તથા અવનવિરહકાળનું યંત્ર (૨૩) મું. નામ | જઘન્ય ઉત્કૃષ્ટ | નામ જઘન્ય ઉત્કૃષ્ટ
૧ સમય ૨૪ મુહૂર્ત ૯ આનત ૧ સમય સંખ્યાતા માસ વ્યંતર
૧૦ પ્રાણુત જ્યોતિષ
૧૧ આરણ
સંખ્યાતા વર્ષ ૧ સધર્મ
૧૨ અશ્રુત ૨ ઇશાન
પહેલું ત્રિક સંખ્યાતા સે વર્ષ ૩ સનસ્કુમાર
દિવસ | બીજું ત્રિક સંખ્યાતા હજાર વર્ષ ૨૦ મુહૂર્ત
ત્રીજું ત્રિક | સંખ્યાતા:લાખ વર્ષ ૪ માહેદ્ર
( ૧૨ દિવસ ૧૦ મુહૂર્ત
૪ વિજયાદિક અહાપલ્યોપમને અસં૫ બ્રા ૨૨ દિવસ
ખ્યાતમ ભાગ ૧૫ મુહૂર્ત સર્વાર્થસિદ્ધ અદ્ધાપલ્યોપમને ૬ લાંતક દિવસ
સંખ્યાતમો ભાગ ૭ શુક્ર
૮૦ દિવસ | સામાન્ય રીતે ચાર પ્રકારના દેવોને ઉપજવામાં તથા ૮ સહસ્ત્રાર
દિવસ ચવવામાં બાર મુહૂર્તને ઉત્કૃષ્ટ વિરહકાળ છે.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૨૪)
સાધમ અને ઇશાન દેવલાકમાં અપરિગ્રહીતા દેવીઓના વિમાનની સંખ્યા, દેવીઓનુ આયુષ્ય, કયા વિમાનવાસી દેવાને કઈ દેવીઓ ભાગ્ય હેાય (૨૪)
દેવીઓ
કયા દેવને લાગ્ય
અપરિગૃહીતાના વિમાન છ લાખ અપરિગ્રહીતાના વિમાન ૪ લાખ અપરિગૃહીતા
"1
""
તીર્થંકર
ચક્રવતી
વાસુદેવ
બળદેવ
""
.
""
,,
,,
..
આયુષ્ય
૧ પલ્યેાપમ
સૌધમ દેવને ભાગ્ય કાયાવડે ૧ પલ્યેાપમ અધિક ઇશાન દેવને ભાગ્ય-કાયાવડે ૧૦ પલ્યેાપમ
૩૪
૩૦
૧૫ પચ્ચેાપમ
|૨૦ પલ્યેાપમ
૩૦
૨૫ પત્યેાપમ
| ૩૦ પલ્યેાપમ ૩૫ પઢ્યાપમ
39
૧ કિલવિષિયા દેવ
૨ કિલવિષિયા દેવ
૩ સાગરે પમ
૩ કિલવિષિયા દેવ ૧૩ સાગરે પમ અઢીદ્વીપમાં એક વખતે તીર્થંકર, ચક્રવર્તી, વાસુદેવ કેટલા હેાય ? (૨૫)
૪૦ પચાપમ
૪૫ ૫૨ેાપમ
૫૦ પક્લ્યાપમ
૫૫ પત્યેાપમ
૩ પલ્યાપમ
જ બુદ્ધી જ મુઠ્ઠી- ધા॰ ખ- ધા॰ ખ પુષ્કરા પુષ્કરા- કુલ જથને કુલ ઉત્તમ પુરૂષ ૫માં જન૫માં ઉડમાં જ૦ ડમાં ઉર્ષમાં જ ધમાં ઉ
ન્યથી ઉથી
૪
૮
૪
} ૦
૪
'
} ૦
૪
૩૦
'
૬૦
૪૨૦
૧૧૨
૮૪૦
૧૧૨
૮૪૦
ચીનાં રત્ના પ પંચે દ્રિય રત્ના સેનાપતિ ગૃહપતિ વાકિ પુરેાહિત સ્ત્રી અશ્વ
હસ્તિ
ચર્મ | ખ‡ | કાકિણી મણિ
એકે ક્રિય રત્ના ચક્ર છત્ર દંડ એ.રત્નાનું પ્ર૦ ૨ હાથ/ ૨ હાથ ૨ હાથ| ૨ હાથ/૩૨અકુલ ૪ અંગુલી ૨ અંગુલ વાસુદેવનાં રત્ના ૨૮ ૨૧૦ પ
૪૨૦
પ ૪૨૦ ૨૧૦ ૧૦૫૦
સનત્કુમાર દેવલેાકવાસીને ભાગ્ય—પથી
માહેદ્ર દેવલાકને ભાગ્ય—સ્પર્શથી
બ્રહ્મ દેવલાકને ભાગ્ય રૂપથી લાંતક દેવલોકને ભાગ્ય રૂપથી શુક્ર દેવલાકને ભાગ્ય શબ્દથી સહસ્રાર દેવલાકને ભાગ્ય-શબ્દથી
આનત દેવલાકને ભાગ્ય-મનથી પ્રાણત દેવલાકને ભાગ્ય-મનથી આરણ દેવલાકને ભાગ્ય-મનથી અચ્યુત દેવલાકને ભાગ્ય-મનથી પહેલા અને ખીજા દેવલાકની નીચે છે. સનત્કુમાર દેવલાકની નીચે છે લાંતક દેવલેાકની નીચે છે
८
.
૬૮
૬૦
} ૦
}૦
८
८
८
८
૨૦ ૧૦૦
૨૦
૧૫૦
૧૫૦
૧૫૦
ર૧૦૦
૨૦
૨૦
૨૫૦
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
કાળમાન
|
પક્ષે
(૨૫) દેવના આયુષ્યના પ્રતિસાગરેપમે ઉશ્વાસ તથા આહાર પરિમાણ. (૬) દેવકના નામ આયુ સાગર ઉસ આહાર ૧ સધર્મ ૨ સાગરોપમ ૨ પક્ષે ર હજાર વર્ષ | | ૧ ૭ પ્રાણે ૧ સ્તક ૨ ઈશાન ૨ સાગરોપમ ૨ પક્ષે ૨ હજાર વર્ષ | ૨ ૭ ઑકે ૧ લવ ૩ સનસ્કુમાર | ૭ સાગરોપમ ૭ પક્ષે | છ હજાર વર્ષ ૩૦ લવે ૧ મુદતી ૪ માહેંદ્ર
| ૭ સાગરેપમ | ૭ હજાર વર્ષ ૪૩૦ મુદ્દો ૧ દિવસ ૫ બ્રામલેક ૧૦ સાગરોપમ ૧૦ પક્ષે ૧૦ હજાર વર્ષ ૫૩૦ દિવસે ૧ માસ ૬ લાંતક ૧૪ સાગરોપમ ૧૪ પક્ષે ૧૪ હજાર વર્ષ / ૧૨ માસે ૧ વર્ષ |૭ શુક્ર ૧૦ સાગરોપમ ૧૭ પક્ષે
૮૪ લાખ વર્ષે ૧ પૂર્વાગ ૮ સહસાર ૧૮ સાગરેપમ/૧૮ પક્ષે ૧૮ હજાર વર્ષ | |૮૪ લાખ પૂર્વાગે ૧ પૂર્વ ૯ આનત ૧૯ સાગરોપમ ૧૯ પક્ષે
૧૯ હજાર વર્ષ
દશ હજાર વર્ષના જધન્ય) ૧૦ પ્રાકૃત ર૦ સાગરોપમ ૨૦ પક્ષે ૨૦ હજાર વર્ષ | આયવાળાને એક અહેરાત્રિએ ૧૧ આરણ
૨૧ સાગરેપમ/૨૧ પક્ષે ૨૧ હજાર વર્ષ | આહારની ઈચ્છા હોય અને ૧૨ અચુત વિર સાગરોપમ ૨૨ હજાર વર્ષ | સાત સ્ટેકે એક શ્વાસ૧ સુદર્શન વેવર સાગરોપમ ૨૩ ૨૩ હજાર વર્ષ ! અસ હેય. ૨ સુમતિબુદ્ધ ૨૪ સાગરોપમ ૨૪
૨૪ હજાર વર્ષ |
એક સાગરોપમથી કાંઈક ૩ મને રમ રપ સાગરોપમ ૨૫ ૨૫ હજાર વર્ષ | ઓછું આવ્યું હોય તેને દિવસ ૪ સર્વતેભદ્ર ર૦ સાગરોપમાર પક્ષેરિક હજાર વર્ષ | પૃથwવે આહારની ઈચ્છા હોય
અને મુહૂર્ત પૃથકવે શ્વાસ૫ સુવિશાલ રસાગરોપમ ૨૭ પક્ષે ૨૦ હજાર વર્ષ)
રસ હોય. ૬ સુમનસ ૨૮ સાગરેપમ ૨૮
એક સાગરોપમના આયુ૭ સૈમનસ રદ સાગરોપમ ર૯ પક્ષે ૨૯ હજાર વર્ષ
વાળાને એક હજાર વર્ષે આ૮ પ્રીતિકર |૩૦ સાગરોપમ ૩૦ પક્ષે ૩૦ હજાર વર્ષ | હારની ઇચ્છા હોય અને એક ૯ આદિત્ય ૩૧ સાગરોપમ ૩૧ પક્ષે
પક્ષે શ્વાસોચ્છાસ હેય. ૧ વિજય ૩૩ સાગરોપમ ૩૩ પક્ષે ૩૩ હજાર વર્ષ ૨ વૈજયંત ૩૩ સાગરેપમ ૩૩ પક્ષે
૩૩ હજાર વર્ષ ૩ જયંત ૩૩ સાગરેપમ ૩૩ પક્ષે ૩૩ હજાર વર્ષ ૪ અપરાજિત ૩૩ સાગરોપમ ૩ પક્ષે ૩૩ હજાર વર્ષ ૫ સર્વાર્થસિદ્ધ ૩૩ સાગરેપમ ૩૩ પક્ષે ૩૩ હજાર વર્ષ
૩૧ હાર વ
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૨૬) ભવનપત્યાદિ દરેક દેવના ભવમત્યચિક અવધિજ્ઞાનનું ક્ષેત્ર યંત્ર ર૭ મું.
ઊર્ધ્વ ઉત્કૃષ્ટ | અધે ઉત્કૃષ્ટ | તિર્થો ઉત્કૃષ્ટ | જઘન્ય નામ
| અવધિ અવધિ વિષય | અવધિ વિષય |
અવધિ વિષય | વિષય ભવનપતિ સાધર્મ
સંખ્યાત, અસં. | ૨૫યો.
ત્રીજી નારકી અસુરનિકાય
ખ્યાત જન નવનિકાય સૌધર્મ ત્રીજી નારકી સંખ્યાતા જન | ૨૫૦
દ્વીપસમુદ્ર વ્યંતર ૨૫ જન | ૨૫ પેજન સંખ્યાત જન જ્યોતિષ સંખ્યાતા જન | સંખ્યાતા જન | સંખ્યાતા યોજના
૨૫૦ ૧ સધર્મ વિમાનની ધજા, પહેલી નારકીના | અસંખ્યાતા દ્વીપ ૨૫૦
તળીયા સુધી સમુદ્ર ૨ ઈશાન
૨૫૦ ૩ સનસ્કુમાર
બીજી નારકીના બીજા દેવલોક | ૨૫૦ ૪ મહેદ્ર
તળીયા સુધી | કરતાં વિશેષ ૫ બ્રહ્મલેક
ત્રીજી નારકીના ત્રીજા ચોથા કરતાં ૨૫યો ૬ લાંતક
તળીયા સુધી | વિશેષ અસં. ૭ શુક
ચોથી નારકીના પાંચમાને છઠ્ઠ કરતાં ૨૫૦ ૮ સહસાર
તળીયા સુધી | વિશેષ અસં. ૯ આનત
પાંચમી નારકીના સાતમા ને આઠમા | ૨૫૦ ૧૦ પ્રાણુત
તળીયા સુધી કરતાં વિશેષ અસં | ૧૧ આરણ
| નવમાનેદશમા કરતાં ૨૫૦ ૧૨ અયુત
વિશેષ અસં. ૧ ત્રિક
છઠ્ઠી નારકીના | અગ્યારમા ને બારમા ૨ ત્રિક
તળીયા સુધી કરતાં વિશેષ અસં ૩ ત્રિક
સાતમી નારકીના પહેલા બીજા ત્રિક
તળીયા સુધી | કરતાં વધારે પાંચ અનુત્તર | કાંઈક ન્યૂન લેક-| અધોલેકે લોકના-| સ્વયંભૂરમણસમુદ્ર
વિમાન | નાલિકા સુધી | લિકાના પ્રાંત સુધી સુધી
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૨૭) રત્નપ્રભા વિગેરેના નારકોની સ્થિતિ સંબંધી યંત્ર, (૨૮) મું..
| |TET1|.૧
પ્રસ્તટ | | ૧ | ૨ | ૩ | ૪ ||૬||૮||૧૧૧/૧૨ ૧૩ જઘન્ય ૧૦૦૦૦૮૦ હજાર ૯૦ લાખ કોડ પૂર્વ fullી જ ઉત્કૃષ્ટ |૯૦૦૦૦ ૯૦ લાખ ક્રોડ પૂર્વ | સાગરિક
| ૧ [ રેપમ
| | | સાગરેપમ બીજી શરામભાના પ્રત્યેક સ્તરે જધન્ય ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ. પ્રસ્તટ | ૧ | ૨ | ૩ | ૪ | ૫ | ૬ | ૭ | ૮ | ૯ ૧૦ ૧૧ જઘન્ય ૧ સા૧૧/૧|૧|
૧૨| ર ર ર રર ઉત્કૃષ્ટ | ૧/૧
૨૧ ૨ ૩ સા. ત્રીજી વાલુકાપ્રભાના પ્રત્યેક પ્રસ્તો જઘન્ય ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ.
પ્રસ્તટ | ૧ | ૨ | ૩ | જઘન્ય ૩ સા. ૩ણું | ૩ | | ઉત્કૃષ્ટ | ૩ઢે | ૩ | જ ૪૭ |
| |
| |
| |
| કરુ | સા.
ચોથી પંકપ્રભામાં પ્રત્યેક પ્રસ્તો જઘન્ય ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ,
પ્રસ્તટ
જઘન્ય સા.| છ | ર્લ્ડ ઉત્કૃષ્ટ | oણું |É | ૮ |
૮૩ | ૯ | ૐ |૧સા.
પાંચમી, છઠ્ઠી, સાતમી પૃથ્વીના પ્રત્યેક પ્રસ્ત સ્થિતિ,
પાંચમી પૃથ્વીનું યંત્ર છઠ્ઠી પૃથ્વીનું યંત્ર સાતમી
પ્રસ્તટ ૧ | ૨ | ૩ | ૪ | ૫ | ૧ | ૨ | ૩ | ૧. જઘન્ય ૧ સા.૧૧૨ | ૧૨ / ૧૪૨ ૧૫૩ ૧૭ સા. ૧૦ ૨૦૨૨ સા. ઉત્કૃષ્ટ | ૧૧ ૧૨ ૧૪ ૧૫ ૧૭સા. ૧૮ | ૨૦ રર સા. ૩૩ સા.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
સાતે નરક પૃથ્વીના ગોત્ર, નામ, પ્રતર, નરકાવાસા, પૃથ્વીપિંડ વલય અને
અધભાગે રહેલા ઘનોદધિ વિગેરેનું યંત્ર ૨૯ મું. નારકી ગોત્ર પૃથ્વીનારા સરકા- |પૃથ્વી- વનેદધિ ઘનવાત તનવાત , . પૃથ્વી નીચે
ઘને દધિ ઘનવાત તનવાત આકાશ
ના નામ
વાસા
વલય
| વલય | વલય
.
૧ રત્ન પ્રભા ધમા | ૧૦ |૩૦ લાખ ૧૮૦૦૦૦ એજન જા જા ૧૨ યોજના ૨૦ હજાર અસંખ્ય અસંખ્ય | અસંખ્ય
એજન
| | યેાજન | યોજન ૨ શર્કરા | વંશા ૧૧ ૨૫ લાખ ૧૩૨૦૦૦).૧.
૪ ૧ ૧રા જન
કે ભાગ| | ગાઉ| હું ભાગ ૩ વાલુકા ,
૧૫ લાખ ૧૨૮૦૦૦૬.ગા. ૫ યો) | ૧૩.૧ ગા.
૩ ભાગ | ૩ ગાઉ| 3 ભાગ ના| |૧૦ લાખ ૧૨૦૦૦૦ એજન પા૦ | | ૧૪ોજન
(૨૮)
| | | ૩ લાખ ૧૧૮૦૦૦ ચો.૧ગાપો | |૧૪.૨ગા.
કે ભાગ | | | ગાઉ| ૩ ભાગ ૬ તમ | મઘા | ૩/૧ લાખમાં ૧૧૬૦૦૦/છ . | પાયો ૧૦૧૫.૧ ગા. ૫ એાછા
ફુગાઉ| હું ભાગ ૭તમતમ, માઘવતી ૧| ૫ ૧૦૮૦૦૦૮ યોજન| ૬ | ૨ ૦ ૧૬ ચોજન
પછી ફરતો ૮૪ લાખ
અલક છે.
ઘનોદધિમાં યોજનને ત્રીજો ભાગ, ઘનવાતમાં એક ગાઉ અને તનવાતમાં એક ગાઉને ત્રીજો ભાગ દરેક પૃથ્વીએ વધારે.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૨૯)
૩૪૩૩,૩૨,
૩૧ ૩૦/ર
દરેક પૃથ્વીએ દરેક પ્રતરે દિશવિદિશામાં આવેલ આવલકપ્રવિણ
નરકાવાસાની સંખ્યાનું યંત્ર ૩૦ મું. પહેલી રત્નપ્રભાના પ્રતર દિશામાં
૪૯ ૪૮ ૪૭/૪૬/ ૪૫ ૪૪ ૪૩ ૪૨ ૪૧ ૪૦ ૩૯ ૩૮ ૩૭ વિદિશામાં
૪૮ ૪૭ ૪૬/૪૫ ૪૪૪૩/૪૨ ૪૧ ૪૦ ૩૯ ૩૮ ૩૭ ૩૬ બંને મેળવી ચાર ગુણા | કરી એક ઇંદ્રક ભળે ૩૮૩૮૧૩૭૭ ૬૫૩૫૩૪૩૪૧૩૩૩૩૨૫૩૧૩૦૩૦ર૯ કુલ આવલિકા પ્રવિણ ૪૪૩૩, બાકી ૨૯૫૫૬૭ પુષ્પાવકીર્ણ કુલ ૩૦ લાખ.
બીજી શર્કરામભા પૃથ્વી. રત્નપ્રભાના પ્રતર દિશામાં
૩૨ ૩૧ ૩૦ ૨૯ ૨૮ ૨૭| ૨૬ વિદિશામાં
૩૫, ૩૪ બંને મેળવી ચાર ગુણ કરી એક ઈંદ્રક મેળવવું ૨૮૫ર૭ર૬૯ર૬૧ર૪પરિ૩૭રર૯ર૧૨૧૩૨૦૫ કુલ આવલિકા પ્રવિષ્ટ ર૬૯૫, બાકીના ૨૯૯૭૩૦૫ પુષ્પાવકીર્ણ કુલ ૨૫ લાખ. - ત્રીજી વાલુકાપ્રભા.
| ચેથી પકwભા. પ્રતર | સી. દિશામાં ||૨૫ ૨૪ ૨૩ ૨૨ ૨૧ ૨૦ ૧૯ ૧૮ ૧૭ ૧૬ ૧૫ ૧૪ ૧૩/૧૨/૧૧/૧૦ વિદિશામાં | ૨૪, ૨૩, ૨૨) ૨૧ ૨૦ ૧૯ ૧૮ ૧૭ ૧૬ ૧૫ ૧૪ ૧૩૧૨૧૧૧૧ ૯ બંને મેળવી ૪) કરી ૧ ઇંદ્રક ભળે૧૯૧૮૯૧૮૧/૧૩૧૫૧૫૭૧૪૯૪/૧૩૩/૧૩૫૧૧૧૯૧૧લ્હ૮પ૭ | કુલ આવલિકા પ્રવિષ્ટ ૧૪૮૫ બાકીના પુષ્પાવકીર્ણ ૧૪૯૮૫૧૫ | આવલિકા પ્રવિષ્ટ ૭૦૭ શેષ કુલ ૧૫ લાખ.
૯૯૯૨૯૩ પુષ્પા. કુલ ૧લાખ. પાંચમી ધમપ્રભા
છઠ્ઠતમામ સામી,
ને
જ
પ્રતર
ી ૬૯ દિશામાં
|| - ૮ ૬ ૫ | | ૨ વિદિશામાં બને મેળવી ચાર ગુણ કરી એક ઈંદ્રક મેળવવા ૬૬૧પ૩૪પ૩ ૨૯ ૨૧ આવલિકા પ્રવિષ્ટ ૨૬૫ બાકી ૨૯૯૭૩૫ પુષ્પાવકીર્ણ કુલ ૩ લાખ. આ. પ્ર. ૬૩ |આ. પ્ર. ૫
છઠ્ઠી માં પુ. ૧૯૩૨
છે
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
T
દરેક નારકીના દિશાવિદિશાના નરકાવાસાને ત્રણ ત્રણ ભાગ કરી પ્રતરે પ્રતિરે ગાળ, વિખુણીયા અને ચાર ખુણીયા કરી પછી દરેકને ચાર ગુણા કરીને ગોળમાં એક ઇંદ્રિક નરકાવાસે નાંખવે તેની વિગતનું યંત્ર (૩૧) મું.
પહેલી નારકી. ૧ પ્રતર | ૨ પ્રતર ૩ પ્રતર ૪ પ્રતર ૫ પ્રતર ૬ પ્રતર ૭ પ્રતર ૪૯–૪૮ ૪૮-૪૭ ૪-૪૬ ૪૬-૪૫ ૪૫–૪
૪-૪૩
૪૩-૪૨ ગો. ત્રિ. ચ. ગો. ત્રિ. ચ. ગે. ત્રિ. ચ. ગે. ત્રિ. ચ. ગે. ત્રિ. ચ. ગો. ત્રિ. ચ. ગો. ત્રિ ચ. ૧૬–૧–૧૬
૧૬-૧૬-૧૬ ૧૫–૧૬-૧૬ ૧૫-૧૬–૧૫ ૧૫–૧૫–૧૫ ૧૪-૧૫-૧૫ ૧૪-૧૫-૧૪ ૧૬ ૧૬-૧૬
૧૫–૧૬-૧૬ ૧૫-૧૬–૧૫ ૧૫–૧૫-૧૫ ૧૪-૧૫-૧૫ ૧૪-૧૫-૧૪ ૧૪-૧૪-૧૪ ૩૨-૩૩-૩૨ | ૩૧-૩૨-૩૨ ૩૦-૩૨–૩૧ ૩૦-૩૧-૩૦ ૨૯-૩૦-૩૦ ૨૮-૩૦–૨૯ ૨૮–૨૯-૨૮ ૧૨૯-૧૩૨–૧૨૮ |૧૨૫–૧૨૮–૧૨૮૧૨૧-૧૨૮-૧૨૪|૧૨૧-૧૨૪-૧૨૦| ૧૧૭–૧૨૦-૧૨૦ ૧૧૩–૧૨૦-૧૧૬] ૧૧૩–૧૧–૧૧૨
૮ પ્રતર || ૯ પ્રતર ૧૦ પ્રતર | ૧૧ પ્રકર ૧૨ પ્રતર | ૧૩ પ્રતર ૪૨-૪૧
૪૧-૪૦ ૪૦-૩૯ ૩૯-૩૮ ૩૮–૩૭ | ૩–૭૬ | પહેલી નારકીએ ૧૩ પ્રતર ગે. ત્રિ. ચ. ગે. ત્રિ. ચ. ગે. ત્રિ. ચ. ગો. ત્રિ. ચ. | ગો. ત્રિ. ચ. | ગે. ત્રિ. ચ. | ગળ. ત્રિકેણુ ચૌકાણ ૧૪–૧૪-૧૪ ૧૩-૧૪-૧૪ ૧૩–૧૪–૧૩ ૧૩-૧૩–૧૩ ૧૨-૧૩–૧૩ | ૧૨-૧૩–૧૨] ૧૪૫૩–૧૫૦૮–૧૪૭૨ ૧૩–૧૪-૧૪ ૧૩–૧૪-૧૩. ૧૩-૧૩–૧૩ ૧૨-૧૩–૧૩ | ૧૨-૧૩–૧૨ | ૧૨-૧૨-૧૨
૨–૨૮–૨૮ ૨૬-૨૮-૨૭ ૨૬-૨—૨૬ ૨૫-૨૬–૨૬ | ૨૪–૨૬-૨૫ | ૨૪-૨૫–૨૪ ત્રણે પંક્તિનામળીને ૪૪૩૩ ૧૦૯-૧૧૨–૧૧૨] ૧૦૫–૧૧૨–૧૦૮ ૧૦૫–૧૦૮-૧૦૪ ૧૦૧–૧૦–૧૦૪૯૭–૧૦–૧૦૦૯–૧૦૦-૯૬ પુષ્પાવકીર્ણ ૨૯૯૫૫૬૭
(૩૦)
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
બીજી નારકી | ૧ પ્રતર | ૨ પ્રતર | ૩ પ્રતર | ૪ પ્રકર ૫ પ્રતર | ૬ પ્રતર | ૭ પ્રતર દિશા વિદિશાના
૩૬–૩૫ ૩૫-૩૪ | ૩૪–૩૩ ૩૩–૩૨ ૩૨–૩૧ | ૩૧–૩૦ | ૩૦–૨૯ નરકાવાસાના
ગે. ત્રિ. ચ. | ગે. ત્રિ. ચ.| ગે. ત્રિ. ચ.| ગે. ત્રિ. ચ. | ગે. ત્રિ. ચ. | ગો. ત્રિ. ચ. | ગે. ત્રિ. ચ. ત્રણ ભાગ કરવાથી
૧૨–૧૨–૧૨ ૧૧-૧૨-૧૨ ૧૧–૧૨–૧૧ | ૧૧-૧૧-૧૧ ૧૦–૧૧–૧૧ | ૧૦-૧૧-૧૦] ૧૦–૧૦–૧૦ ગે. ત્રિ. ચ. ૧૧-૧૨–૧૨ |
૧૧–૧૧–૧૧ | ૧૦–૧૧–૧૧ ૧૦–૧૧–૧૦] ૧૦–૧૦–૧૦ | ૯-૧૦–૧૦ બનેને સરવાળો | ૨૩-૨૪-૨૪૨૨-૨૪-૨૩, ૨૨-૨૩–૨૨, ૨૧-૨૨-૨૨, ૨૦–૨૨-૨૧ | ૨૦-૨૧-૨૦] ૧૯-૨૦-૨૦ ચારે ગુણ ગોળમાં ઇંદ્રક ભેળવવાથી
૮૯-૩૬-૯૨, ૮-૯૨-૮૮ | ૮૫-૮૮-૮૮ | ૮૧-૮૮-૮૪| ૮૧-૮૪-૮૦| –૮૦-૮૦ બીજી નારકી પ્રતર ૮ પ્રતર ૯ પ્રતર | ૧૦ પ્રતર | ૧૧ પ્રકર દિશા વિદિશાના
૨૮–૨૮ | ૨૮–૨૭ | ૨૭ ૨૬ | ૨૬–૨૫ બીજી નારકોએ ૧૧ પ્રતરના થઈને નરકાવાસાના
ગે. ત્રિ. ચ.| ગો. ત્રિ. ૨. ગે. ત્રિ. ચ. ગો. ત્રિ. ચ. ગો. ત્રિ. એ. ત્રણ ભાગ કરવાથી | ૯–૧૦–૧૦
૮૭૫ ૯૨૪ ૮૯૬ ગે. ત્રિ. ચ. | -૧૦ -
| -- | --- | - - બન્નેને સરવાળે ૧૮-ર૦–૧૯ ૧૮-૧૯–૧૮ | ૧૭–૧૮-૧૮ | ૧૬–૧૮-૧૭ પંક્તિબંધ ત્રણેને સરવાળે ૨૬૫ ચારે ગુણી ગાળમાં કટ હેળવવાથી | ૭૩-૮૦-૭૬ | ૭૩–૭૬–૭૨| ૬૯-૭૨–૭૨, ૬૫–૭૨–૬૮| પુષ્પાવકીર્ણ-૨૪૯૭૩૦૫ કુલ ૨૫ લાખ.
(૩૧)
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
ત્રીજી નારકી.
પ્રતર ૧ | પ્રતર ૨ | પ્રતર ૩ | પ્રતર ૪ | પ્રતર ૫ | પ્રતર ૬ | ખતર ૭ | પ્રતર ૮ | પ્રતર ૯ |
સરવાળો
૨૫-૨૪ | ૨૪–૨૩ 1 ૨૩–૨૨ | ૨૨–૨૧ | ૨૧–૨૦ | ૨૦–૧૯ | ૧૯–૧૮ | ૧૮–૧૭ | ૧–૧૬ | ગોળ ૪૭૭ ગે. ત્રિ. ચ. . ત્રિ.ચ. ગિ. ત્રિ.ચ.ગ. ત્રિ. ચ. ગે. ત્રિ. ચ... ત્રિ. ચ. ગે. ત્રિ. ચ. ગે. ત્રિ. ચો . ત્રિ.ચ.| ત્રિખુણીયા ૫૧૬ ૮-૯-૮ | ૮-૮-૮ |-૮-૮ | –૮–૭ | ——૭ | ૬-૭–૭ | ૬-૭–૬ | ૬-૬-૬ | -૬-૬ | ચારખુણે ૪૯૨ ૮-૮-૮ | ––૮ | ૮-૭ | ૭ | ૬-૭ | ૬-૭-| ૬-૬-૬ | ૫-૬-૬ | પ-૬-૫ કુલપક્તિબંધ૧૪૮૫ ૧૬-૧૭–૧૬/૧૫–૧૬-૧૬૧૪–૧૬-૧૫૧૪-૧૫-૧૪૧૩–૧૪-૧૪૧૨–૧૪-૧૩૧૨-૧૩–૧૨/૧૧-૧૨-૧ર/૧૦–૧૨–૧૧પુષ્પાવકીર્ણ ૬૫-૬૮-૬૪૬૧-૬૪-૬૫–૬૪-૬૫૭-૬૦-૬પ૩–૫૬-૫૬૪૯-૫૬-૫,૪૯-પર-૪૪૫-૪૮-૪૮૪૧-૪૮-૪જી .
'૧ કુલ ૧પ લાખ ચાથી નારકી | પ્રતર ૧ | પ્રતર ૨ | પ્રતર ૩ | પ્રતર ૪ | પ્રતર ૫ | પ્રતર ૬ | પ્રતર ૭ | સરવાળે
૧૪૯૮૫૧૫
દિશા વિદિશાના નરકા- | ૧૬-૧૫ | ૧૫-૧૪ | ૧૪–૧૩ | ૧૩-૧૨ | ૧૨–૧૧ | ૧૧-૧૦ | ૧૦–૮ | ગોળ ૨૨૩ , વાસાના ત્રણે ભાગ કર- ગે. ત્રિ. ચ. ગે. ત્રિ.ચ.ગો. ત્રિ. ચ.ગો. ત્રિ. ચ. ગો. ત્રિ. ચ. | ગો. ત્રિ. ચ. ગે. ત્રિ. ચ. ત્રિખુણીયા પર
વાથી ગે. ત્રિ. ચ. | પ-૬-૫ | ૫-૫-૫ | ૪-૫-૫ | ૪-૫-૪ | ૪-૪-૪ | ૩-૪-૪ | ૩-૪-૩ | ચારખુણીયા ૩૨ બન્નેને સરવાળે | પ-પ-૫ | ૪-૫-૫ | ૪-૫-૪ | ૪-૪-૪ | ૩-૪-૪ | ૩-૪-| ૩-૩-૩ કુલ પક્તિબંધ ૭૦૦ ચારે ગુણી ગાળમાં ઈંદ્રક ૧૦-૧૧-૧૧ ૯–૧૦–૧ ૮-૧૦-૯૮-૯–૮ | -૮-૮ | ૬-૮-૭ | ૬-~૬ | પુષ્પાવકીર્ણ ભેળવવાથી
૯૯૯૨૯૩ ૪૧-૪૪-૪૩૯-૪૦-૪૩૩-૪-૩૬૩૩-૩૬-૩૨૨૯-૩ર-રપ-૧ર-ર૦પ-૨૮-૨૪ કલ ૧ લા
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૩૩) પાંચમી નારકીના દિશા-વિદિશાના ત્રણ પ્રકારના નારકાવાસા: ૧ પ્રતર | ૨ પ્રતર | ૩ પ્રતર | ૪ પ્રતર| ૫ પ્રતર સરવાળે
૯-૮ | ૮-૭ | -૬ | ૬-૫ | ૫-૪ | ગોળ ૭૭ ગ. ત્રિ. ચ. ગિ. ત્રિ. ચગે. ત્રિ. ચ.ગો. ત્રિ. ચો . ત્રિ. ચ.| ત્રિ. ૧૦૦ ૩-૩-૩ | ૨–૩–૭ | ૨-૩-૨ | ૨–૨–૨ | ૧–ર–ર | ચ. ૮૮ ૨-૩-૩ | ર-૩–૨ | ૨-૨-૨ | ૧–ર–૨ | ૧-ર-૧ | પંક્તિબંધ કુલ ૨૬૫ ૫-૬-૬ | ૪-૬-૫ | ૪-૫-૪ | ૩-૪-૪ | ૨-૪-૩
પુષ્પાવકીર્ણ ર૯૯૦૩૫ ૨૧-૨૪-૨૮૧-૨૪–૨૦૧૭–૧૦–૧૬/૧૩–૧૬-૧૬૯-૧૬–૧૨
કુલ ત્રણ લાખ છઠ્ઠી નારકી | ૧ પ્રતર | ૨ પ્રતર | ૩ પ્રતર | સરવાળે | સાતમી નારકી દિશાવિદિશાના | ક-૩ | ૩–૨ | ર-૧ | ગેળ ૧૫ પ્રતર ૧ નરકાવાસાના ગિ. ત્રિ.ચ. ગ. ત્રિ. ચ. ગો. ત્રિ. ચ.| ત્રિ. ૨૮ | પંક્તિબંધ : ત્રણ ભાગ કરવાથી ૧-૨-૧ | ૧–૧–૧ | ૦-૧-૧ | ચ. ૨૦ | ઇંદ્રક ૧ ગે. ત્રિ. ચ. | ૧-૧-૧ | ૦-૧-૧ | ૮-૧-૨ | પંક્તિબંધ ૬૩| સમગ્ર ૫ બંનેને સરવાળે ૨-૩-૨ ૧-ર-૨ ૦-૨-૧ ચારગુણ ગેળમાં ૯-૧ર-૮ |
| ૫-૮-૮
૧-૮-૪ પુષ્પાવકીર્ણ ઇદ્રક ભેળવવાથી
૯૯૯૩૨
કુલ ૯૦૯૯૫ સાતે નરકના નરકાવાસાની કુલ સંખ્યા. નારદી, ગળ| ત્રિ. | ચ. પંક્તિબંધ, પુષ્પાવકીર્ણ | બંને મળીને કુલ
નકાવાસા
૨૯૯૫૫૬૭
૩૦૦૦૦૦૦
પહેલી બીજી
૨૪૯૭૩૦૫
૨૫૦૦૦૦૦
ત્રીજી
૧૪૫૩/૧૫૦૮/૧૪૭૨ ૪૪૩૩ ૮૭૫| ૯૨૪| ૮૯૬] ૨૬૯૫ ૪૭૭ ૫૧૬ ૪૯૨ ૧૪૮૫
૭૦૭ ૨૬૫.
૧૫૦૦૦૦૦
૧૪૯૮૫૧૫
૯૯૯૨૯૩ ૨૯૯૭૩૫
થાથી પાંચમી
૧૦૦૦૦૦૦
૩૦૦૦૦૦
૯૯૯૩૨
૯૯૯૮૫
સાતમી
કુલ
| ૩૧૨૧૩૩૩૨ ૩૨૦૦૯૬પ૩ | ૮૩૯૦૩૪૭
८४०००००
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૩૪) સાતે નરક પૃથ્વી સંબંધી મુખ ભૂમિ સમાસ વિગેરેનું યંત્ર. (૩૨) મું
મુખ ભૂમિ સમાસ, અર્ધ પ્રતર પંક્તિબદ્ધપુષ્પાવકીર્ણ એકંદર
રત્નપ્રભાના શર્કરપ્રભાના વાલુકાપ્રભાના પંકwલાના ધૂમપ્રભાના તપ:પ્રભાના તમસ્તમપ્રભાના| સાતે નરકના | ૩૮૯
| ૪૪૩૩ | ર૯૯૫૫૬૭ ૩૦ લાખ ૨૪૯૭૩૦૫
૨૫ લાખ ૧૪૯૮૫૧૫
૧૫ લાખ ૯૯૯૨૯૩૧૦ લાખ ૨૯૯૭૩૫ ૩ લાખ ૯૯૯૩૨ ૯૯૯૯૫
૫ ૩૯૪, ૧૯૭ ૪૮ | ૯૬૫૩ | ૮૩૯૦૩૪૭| ૮૪ લાખ
દરેક નરકને પૃથ્વીપિંડ અને પ્રતિરે પ્રતિરે કેટલું અંતર છે
તેનું યંત્ર ૩૩ મું.
શકેરા-| વાલુકા-પિંકwભા ધમપ્રભાતમઝલ
નરકાવાસા
રત્નપ્રભા
પ્રભા | પ્રભા |
તમતમ પ્રભા
પૃથ્વીમાન |૧૮૦૦૦૧૩ર૦૦૬૧૨૮૦૦૧૧૨૦૦૦૬૧૧૮૦૦૧૫૧૬૦૦૦ ૧૦૮૦૦૦
બે હજાર ઊણું ૧૭૮૦૦૧૩૦૦૦૧૨૬૦૦૬૧૧૮૦૦૬૧૧૬૦૦૬૧૪૦૦૦ ૧૦૬૦૦૦ દરેક રકાવાસાની ૩૯૦૦૧ ૩૩૦૦૧ ૨૭૦ ૧૦૦ ૧૫૦૧ ૯૦૦૦ ૩૦૦૦ ૩૦૦ળ્યા.ઉંચાઈના બાદ કરવાબાદ કરવા બાદ કરવા બાદ કરવા બાદ કરવા બાદ કરવા બાદ કરવા. પ્રતર ઊણમાન ૧૩૯૦૦૧ ૯૭૦૯૯૦૦૧ ૯૦૦૦૧૦૧૦૦૦૧ ૫૦૦૦ ૧૦૩૦૦૦ પ્રતર સંખ્યામાં બારે | મે | આડે.છએ | ચારે | બેએ |1 પ્રતર એક ઊણું કરીને ભાગ દેવે ભાગ દેવભાગ દેવભાગ દેવભાગ દેવભાગ દેવ ઉપર નીચે
ભાગ દેતાં | પ્રત પ્રત અંતર ૧૧૫૮૩ ૯૦૦ ર૩ ૧૬૧૬ ૨પપ પર ૫૦૦ ૫૫૦૦૦ આવે તે જન | ભાગ એજન| જન | ૩ ભાગ | યોજના | જન | યોજન
પ્રતર
૧૩ | ૧૧ |
૯ |
૭ |
૫ |
૩
|૧ કુલ ૪૯
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૩૫)
-
નારકીના પ્રતરે પ્રતેરે નારકી જીવેના શરીરનું માન. યંત્ર ૩૪ મું.
૧ રત્નપ્રભાના દેહમાનનું યંત્ર | શર્કરામભાના દેહમાનનું યંત્ર પ્રતર || ૨ ૩ ૪ ૫ ૬ || ૮ | ૯૧૦ ૧૨ ૧૧,ર૩ ૪ ૫ ૬|૪|૧|૧૧ ધનુષ ||૧|૧ ૨ ૩ ૩ ૪ ૪ | ૫ ૬ ૬ ૭] ૭ ૮ ૯ ૧૦ ૧૧૧૧૧૨/૧૩/૧૪/૧૪૧૫ હાથ |૩|૧| |૨| | ૨ || ૩ | ૧ ૦ ૨ ૦| ૩|૩|૨|| ૦ ૩ ૨ ૨ ૧ ૦ ૩ ૨ અંગુળી-૫u/૧૧૧૧૪૩૧૧૪૩, ૬૯૧૨૫/૧૧ર૧ ૦ ૩ ૬ ૧૨
વાલુકાપ્રભાના દેહમાનનું યંત્ર ૪ પંકપ્રભાના દેહમાનનું યંત્ર
૦
می
س
પ્રતર | ૧ ૨ ૩ ૪ ૫ ૬ | ૭ ૮ ૯ પ્રતર | ૧ ૨) ધનુષ /૧૫૧૭૧૯૨૧ ૨૩ ૨૫ ર૭ર૯૩૧) ધનુષ |૩૧/૩૬૪૧|૪૬પર હાથ | ૨ ૨ ૨ ૧ | ૧ ૧ અંગુલ ૧૨છા ૩રરા૧૮૧મા ૯૪ ૦ અંગુળ ૨૦૧૬૧૨ ૮ ૪ -
ધૂમપ્રભાના દેહમાનનું યંત્ર દતમ:પ્રભાના દેહમાનનું યંત્ર તમતમ પ્રભાનું યંત્ર પ્રતર | ૧ ૨ ૩ ૪ ૫
| | | | પ્રતર ધનુષ ૬૨,૦૮ ૯૩/૧૯૧૨૫ ધનુષ |૧૨૫/૧૮૭૨૫૦ ધનુષ હાથ | | | | | | હાથ | | ૨ | | હાથ અંગુલ | ૧૨| | ૧૨| | અંગુલ | | ૦ અંગુલ
પ્રત૨ |
1
૫૦૦
નારકીના જીને અવધિજ્ઞાનનું પ્રમાણ તથા લબ્ધિપ્રાપ્તિનું યંત્ર ૩૫ મું. શર્કરા- | વાલુકા
તમનરક પૃથ્વી રત્નપ્રભા |
* પંકપ્રભાધિમપ્રભા
તમતમ પ્રભા | પ્રભા |
પ્રભા પ્રભા જઘન્ય ગાઉ શા | ૩ | ર | ૨ | ૧ | ૧ | ના ઉત્કૃષ્ટ ગાઉ | ૪ | ૩ | ૩ | ર | ૨ | ૧ | ૧ નરકમાંથી ની- અરિચક્રી. અરિહંત અરિહંત વળી. | યતિ. દેશવિરતિ સમકિત કળી મનષ્ય | હરિ.બળ. હરિ. બી. કેવળી. યતિ. દેશદેશવિરતિ મતિ. અને તિર્યંચમાં કેવલી યતિકિવળી.યતિ. યતિ. દેશી કઈ લબ્ધિ પામે દેશ. સમ. દેશ, સમ.વિ. સમ વિ. સમ.| સમકિત
સાતમીથી નીકળેલ જીવ તિર્યંચમાં જ જાય છે એમ જાણવું.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪ ડક
નારકી
ૐ
શરીર પ અવગાહના| ૫૦૦ ઉત્કૃષ્ટ
સંઘયણુ ૬
સા ૪-૧૦-૧૩
સસ્થાન ૬
.
૧
હૂંડક
કષાય ૪ ૪
૩
૫
વૈશ્યા દ ઇંદ્રિય પ સમ્રુધાત ૭ ४
ષ્ટિ૩સમ ૩ મિશ્ર. મિ
દર્શન ૪
સાન પ
ચાવીશ દંડકને વિષે ચાવીશદ્વારના વિસ્તાર. યંત્ર ૩૬ મુ
3
ભવન
પતિ
૧૧
૩
૩
૩
૩
૩
૪
૩
ક
અંગુલ| અગુલ| અગુલ| અગુલ ૧૦૦૦ ૧૨ ધનુષ હાથ | અસ॰ અસ॰| અસ॰ અસં॰ યેાજન યેાજન
.
છેવટુ
..
૧
સમ
४
૪
૫
૫
ર
પૃથ્વી અપ્ | અગ્નિ
૧૨
૩
ૐ
.
3
૧
વાયુ ૧૩ ૧૪ ૧૫
૧
.
.
४
૧
3
૧
૧
૭
.
1
૩
૧
૪-૧૦|૪-૧૦ |૪–૧૦૨૪-૧૦-૪–૧૦|૪–૧૦|૪–૧૦૦ ૪–૧૦|૪–૧૦|૪–૧૦| ૪–૧૦ |૪–૧૦|૪–૧૦ |૪-૧૦ |૪-૧૦
૧
૧
૧
૧
૧
૧
૧
૧
મસુર પરપોટા સાય
હુંડક હુંડક હુડક
સમ॰
સમ
૪
४
૪
૪
૪
૪
૪
૪
४
૩
૧
૧
૫
૫
૧
-
.
૧
ધ્વજ
૪
૩
૧
૪
૧
બ
સ્પતિ
૧૬
૧
.
.
.
૧
વિવિધ
૪
૪
૧
૩
દ્વીન્દ્રિયત્રીન્દ્રિય
૧૯ ૧૮
૧
૨
3
*
3
ર
૩
૧
ર
3
૩ ગાઉ
છેવટું | વ
3
3
ચતુરિન્દ્રિ. ન્દ્રિય તિર્યંચ મનુષ્ય વ્યંતર
૧૯ ૨૦
૧ સર
ર
૪
૧ ૧૦૦૦ યેાજન યેાજન
૧
ર
..
૩
૪
૩
*
w
ર
ર
E
૪
$
૫
૫
૩
૫
૩
૩
૬
૪
૬
૧
૩
૩
૩ ગા|૭ હાથ |૭ હાથ | છ હાથ
ૐ
૪
૫
.
می
૧
સમ
૪
૪
૫
૧
3
ન્યાતિષી
૨૩
.
૩
૩
o
૩
વિમાનિ
૨૪
૨૩
૩
૩
.
૫
૫
3
3
3
(૩૬)
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
અજ્ઞાન ૩
ચેાગ ૧૫
ઉપયાગ ૧૨
ઉત્પાદ વન
આહાર કેટલી દિગ્
સંજ્ઞા ૩
ગતિર૪દંડકે
૩
૧૧
铃
સ્થિતિ ઉત્કૃષ્ટ ( આયુ ) |૩૩સા॰
પર્યાપ્ત ૬
અપમહત્વ
સંખ્યાત સ૦
અસ॰ અસં
૩
11
e
ર
આગિત *
વેદ ૩
૧
૬
૧
૧
દીદી |
ર
૩
૩
૪
ર
૩-૪
૫૬
.
.
જી
૧ સા૦ ૨૨૦૦૦ ૭૦૦૦ ૩ અહો
અધિ. વ
વ
રાત્ર
}
૪
૩-૪
૫-૬
*
૪
૩-૪
૫-૬
3
૭
૩
અસ∞ અસ॰ અસં॰ અસં॰ અનત
૩૦૦૦ ૧૦૯ વર્ષ ૨ વર્ષ
४
૪
૩-૪
૫–
.
台
૧૦
*
سی
ર
૧
૩
૩-૪
૫-૬
૫
૧૦
૧૦
ર
૨૩
૨૩
ર
૧
૧
સાધિક સાધિક સાધિક સાધિક અસંખ્ય સાધિક
૫
૪
.
૯
૧૦
ર
૩
-
ર
.
ર
૪
૫
૧૨ ૧૩ ગુણ ર ૧૪ ગુણ ૧૫
૧૨ વર્ષ
૫
જ
૬
४
૫
સ
સ
સ
સ
અસં॰ અસ॰ અસ॰ અસ॰
૪૯ દિવસ
૫
દુ
ર
૪
}
૧
૧
હેતુ॰ હેતુ॰
૧૦
૧૦
૧૦
૧૦
૧
૧
૬ માસ
૩
૧૩
૯
૫
૧
હેતુ॰
૧૦
૧૦
૨૩
૧૦
૧
૧
અન ત સાધિક સાધિક સાધિક સાધિક
૧૦ ૧૧
.
૯
૩
૩
પડ્યેા. | પડ્યેા.
}
-
ર
♦♦
૩
૧૫
કર
સ
અર્મની
અસ
૩
M.
ર
૨૪
૨૨
૩
પર્યાપ્ત
મનુષ્ય
સ્તાક
ૐ
૧૧
૯
3
✔T
૧૧
સ
સં
સ
અસં॰ | અસ૰| અસ
જ
૧
૩૩
પડ્યેા. પથ્થો. સા
}
4,
૧
દીન દી
૫
.
3
✓
૧૧
૯
૫
w
૬
દી
૫
-
ર
ર
સાધિક સાધિક સાધિક
છ
3
પૃથ્વી, અક્ તે વનસ્પતિમાં જ્ઞાન તેમ જ નારક અને દેશમાં દૃષ્ટિવાદે।પદેશિકી સત્તા સ્વલ્પતા વિગેરે કારણથી ગણેલ નથી. અલ્પબહુત્વમાં સાધિક સાધિકમાં ઘણું તરતમપણું છે તે પણ સ્થળમંકાચના કારણથી બતાવી શકયા નથી.
(૩૭)
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૦
:
૧૮૦
૧૨૦
ત્રણે લેકના શાશ્વત ચેત્યાનું યંત્ર. ૩૭ મું. ઊર્ધક | જિનભવન સંખ્યા બિંબ સંખ્યા કુલ જિનબિંબ સંખ્યા ૧ સિધર્મ ૩૨૦૦૦૦૦ ૧૮૦
૫૭૬ ૦૦૦૦૦૦ ૨ ઈશાન ૨૮૦૦૦૦૦
૫૦૪૦૦૦૦૦૦ ૩ સનકુમાર ૧૨૦૦૦૦૦
૧૮૦
૨૧૬૦૦૦૦૦૦ ૪ માહેંદ્ર
૮ ૦૦૦૦૦
૧૮૦
૧૪૪૦૦૦૦૦૦ ૫ બ્રહ્મલેક
૪૦૦૦૦૦
૧૮૦ ૬ લાંતક
૫૦૦૦૦ ૧૮૦
૯૦૦૦૦૦૦ ૭ શુક્ર
४०००० ૧૮૦
७२००००० ૮ સહસાર
૧૮૦
૧૦૮૦૦૦૦ ૯ આનત ४००
७२००० ૧૦ પ્રાણુતા ૧૧ આરણ ૩૦૦
૫૪૦૦૦ ૧૨ અશ્રુત પ્રથમ ત્રિક ૧૧૧
૧૩૭૨૦ બીજી ત્રિક
૧૦૭ ૧૨૦
૧૨૮૪૦ ત્રીજી ત્રિક
૧૦.
૧૨૦૦૦ અનુત્તર
૧૨૦
૬૦૦ ૮૪૯૭૦૨૩
કબિં. ૧૫૨૯૪૪૪૭૬૦ અલેક જિનભવન સંખ્યા બિંબ સંખ્યા કુલ જિનબિંબ સંખ્યા ૧ અસુરકુમાર ६४०००००
૧૮૦ ૧૧૫૨૦૦૦૦૦૦ ૨ નાગકુમાર ८४०००००
૧૮૦
૧૫૧૨૦૦૦૦૦૦ ૩ સુવર્ણકુમાર ७२०००००
૧૨૯૬૦૦૦૦૦૦ ૪ વિઘુકુમાર - ૭૬૦૦૦૦૦
૧૮૦ ૧૩૬૮૦૦૦૦૦૦ ૫ અગ્નિકુમાર ७९०००००
૧૮૦
૧૩૬૮૦૦૦૦૦૦ ૬ દ્વીપકુમાર ७९०००००
૧૩૬૮૦૦૦૦૦૦ ૭ ઉદધિકુમાર ७६०००००
૧૮૦ ૧૩૬૮૦૦૦૦૦૦ ૮ દિમાર ७९०००००
૧૩૬૮૦૦૦૦૦૦ ૯ વાયુકુમાર ૯૬૦૦૦૦૦
૧૭૨૮૦૦૦૦૦૦ ૧૦ સ્વનિતકુમાર ७९०००००
૧૮૦
૧૩૬૮૦૦૦૦૦૦ ૭૭૨૦૦૦૦૦ | દરેકમાં ૧૮૦ | બિબ ૧૩૮૯૬૦૦૦૦૦૦
૧૦૦
૦ ૦
૧૮૦
૦ ૦
૦ ૦
૦ ૦ ૦
૧૮૦
१८०
૧૮૦
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२४
૪૯૬
૧૨૦૦
* ૦ ૦ ૬ ૮
૧૨૦
२४००
૪૮૦
IT : ૧૦
४८०
(૩૯) તિલક
જિનભવન બિબ | કુલ જિન
સંખ્યા | સંખ્યા | બિંબસંખ્યા ૧ વ્યંતર
અસંખ્યાતા
અસંખ્યાતા | ૨ તિષ
અસંખ્યાતા
અસંખ્યાતા ૩ નંદીશ્વર દ્વીપે
૬૪૪૮ ૪ કુંડલ દ્વીપ
૧૨૪ ४९९ ૫ રૂચક દ્વીપે ૬ કુલગિરિ (વર્ષધર પર્વત) ૩૦ ઉપર
૩૬૦૦ ૭ દેવકુરૂ ઉત્તરકુર ક્ષેત્ર ૧૦ માં ૮ પાંચ મેરૂના વન ર૦ માં
૯૬૦૦ ૯ ગજદંતા પર્વત ૨૦ ઉપર ૧૦ વક્ષસ્કાર પર્વત ૮૦ ઉપર
८६०० ૧૧ ઈષકાર પર્વત 8 ઉપર ૧૨ માનુષેત્તર પર્વત ૧૩ દિગગજફૂટ ૪૦ ઉપર
४८०० ૧૪ કહે ૩૦ મેટા ને ૫૦ નાના કુલ ૮૦ માં ૧૫ કંચનગિરિ ૧૦૦૦ ઉપર ૧૬ મહાનદીઓ ૭૦ ને કીનારે ૧૭ દીર્ઘતાત્ય પર્વત ૧૭૦ ઉપર
२०४०० ૧૮ કુંડ ૩૨૦ વિજય ૧૬૦ની બે બે નદીના ને કુંડ ૬૦ અંતરનદીના
૧૨૦, ૪૫૬૦૦ ૧૯ યમકગિરિ ૨૦ ઉપર
૧૨૦ ૨૪૦૮ ર૦ મેરૂપર્વતની ૫ ચૂલિકા ઉપર ૨૧ જંબુપ્રમુખ ૧૦ વૃક્ષે પરિવારના મળીને ૧૧૭૦
૧૪૦૪૦૦ રર વૃતાઢ્યગિરિ ૨૦ ઉપર
૨૪૦૦ ર૩ ૧૬ રાજધાની શકેંદ્ર અને ઈશાનંદની આઠ આઠ અગ્રમહિષીની નંદીશ્વરદ્વીપમાં
૧૬ | ૧૨૦ | ૧૯૨૦ - ૩૨૫૯
૩૯૧૩૨૦ દરેક સિદ્ધાયતનમાં પૂર્વ સન્મુખ ર૭ ઋષભાનની દક્ષિણદિશે ૨૭ ચંદ્રાનન, પશ્ચિમ દિશાએ ૨૭ વાર્ષિ ને ઉત્તર સન્મુખ ૨૭ વર્ધમાનસ્વામી જાણવા. એકેક ચૌમુખમાં પણ એ પ્રમાણે ચાર નામે જાણવા.
૧૨૦
૧૨૦
૧૦૦૦
૧૨૦
૧૨૦૦૦૦
૧૨૦
८४००
૩૮૦
૦
૩
૧૨૦
૧ર૦
२०
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૪૦)
૩૨૫૯
જિન ભવન જિનબિંબ
૮૪૯૭૦૨૩ ૧૫૨૯૪૪૪૭૬૦ અધોલક
७७२००००० ૧૩૮૬ ૦૦૦૦૦૦ તિષ્ઠલેક
૩૯૧૩૨૦ ત્રણે લેકમાં શાશ્વત જિનભવન તથા જિનબિંબની કુલ સંખ્યા
૮૫૭૦૦૨૮૨ | ૧૫૪૨૫૮૩૬૦૮૦ ઉર્ધ્વ અધ અનેતિછલક્તા જિનચૈત્યના જિનબિંબની સંખ્યાની વિગત
ઊર્થકમાં દરેક વિમાને એકેક સિદ્ધાયતન ૧૦૮ બિબવાળું છે. ઉપરાંત ઉપપાત સભા, અભિષેક સભા, અલંકાર સભા, વ્યવસાય સભા, સુધર્મા સભા અને મુખ મંડપ આ છ વાના દરેક ચૈત્યમાં બાર દેવલાક સુધી છે. અધોકમાં દશે ભુવનપતિમાં પણ એ જ પ્રમાણે છે. ઊર્ધ્વ અધેમાં બધા જિનચે ત્રણ ત્રણ દ્વારવાળા છે. દરેક દ્વારે એક એક ચમુખ છે. એક એક ચોમુખે ચાર ચાર પ્રતિમાજી છે. એકેક સભામાં ૩ ચેમુખના મળીને ૧૨ પ્રતિમાજી છે. એ રીતે બાર છકે તેર જિનપ્રતિમાજી છે. અને મૂળ ચૈત્યમાં ૧૦૮ છે. બન્ને મળીને ૧૮૦ જિનબિંબ છે. તેથી તેવા ૮૪૬૭૦૦ બાર દેવલેકના જિનભવનની સંખ્યાને ૧૮૦ ગુણા કરીને નીચેની સંખ્યા ભેળવતાં જિનબિંબની સંખ્યા ઉપર લખ્યા પ્રમાણે આવે છે. અલકના ચિત્યાને પણ ૧૮૦ વડે જ ગુણવાના છે.
નવ રૈવેયકમાં અને પાંચ અનુત્તરમાં દેવ કલ્પાતીત છે તેથી ત્યાં ઉપરોક્ત પાંચ સભા નથી. એટલે પાંચ સભાના ૬૦ જિનબિંબ ૧૮૦માંથી બાદ કરતાં ૧૨૦ જિનબિંબ દરેક ચિત્યમાં છે. તેથી તેના ૩૨૩ જિનચૈત્યની સંખ્યાને ૧૨૦ ગુણા કરતાં તેના જિનબિંબની સંખ્યા ૩૮૭૬૦ આવે છે. તેને ઉપરની સંખ્યામાં ભેળવવાના છે.
તી છલકમાં નંદીશ્વર દ્વીપ, કુંડલ દ્વીપ અને રૂચક દ્વીપમાં જિનચૈત્ય અને જિનબિબની વિગતઃ–તેમાં નંદીશ્વર દ્વીપમાં ચાર ચાર દ્વારવાળા જિનચૈત્યો છે. એકેક દિશાએ તેર તેર જિનચે છે. ચારે દિશાના થઈને (પર)જિનચે ચાર દ્વારવાળા છે. અને મૂળ જિનચૈત્યમાં ૧૦૮ જિનબિંબ છે. તેની ચારે દિશાએ મુખ મંડપમાં ચાર ચેમુખ છે તેમાં ૧૬ જિનબિંબ છે. બંને મળીને ૧૨૪ જિનબિંબે છે, તેથી ૬૦ જિનચૈત્યની સંખ્યાને ૧૨૪ ગુણા કરતાં જિનબિંબની સંખ્યા ૭૪૪૦ની થાય છે. શેષ બીજા ૩૧ ચૈત્યે ત્રણ દ્વારવાળા છે. તેમાં મૂળ ચૈત્યના ૧૦૮ જિનબિંબ અને ત્રણ દ્વારવાળાં જિનચૈત્ય હેવાથી ત્રણ ચમુખમાં ૧૨ જિનબિંબ છે. બંને મળીને ૧૨૦ જિનબિંબ છે. તેથી શેષ ૩૧૯જિનચેની સંખ્યાને ૧૨૦ ગુણી કરતાં જિનબિંબની સંખ્યા ૩૮૩૮૮૦ આવે તેમાં ૭૪૪૦ ભેળવતાં કુલ ૩૯૧૩૨૦ જિનબિંબ થાય. તિછલકમાં ૬૮ નંદીશ્વરદ્વીપે, ૪ રૂચકે, કુંડલે, ૪ માનુષેત્તરે, ૪ ઈપુકારે કુલ ૮૪ બાદ કરતાં બાકીના ૩૧૭૫ માંથી ૬૩૫ જંબુકીપમાં, ૧૨૭૦ ધાતકીખંડમાં ને ૧૨૭૦ પુષ્કરાર્ધમાં સમજવા.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૪૧)
સિધ્ધાધિકાર સ્ત્રીવેદાદિકે એકસમયે ઉત્કૃષ્ટ કેટલા સિધે તે જાણવાનું યંત્ર ૩૮ મું. ૧ શ્રી વેદે ર૦
૨૯ તિર્યંચની સ્ત્રીથી મનુષ્ય થઈ ૧૦ ૨ નપુંસક વેદે ૧૦
૩૦ વૈમાનિક દેવીથી મનુષ્ય થઈ ૨૦ ૩ પુરૂષ વેદે ૧૦૮
૩૧ ભવનપતિની દેવીથી મનુષ્ય થઈ પ ૪ ગૃહસ્થતિંગે ૪
૩૨ વ્યંતર દેવીથી મનુષ્ય થઈ ૫ ૫ અન્ય લિગે તાપસાદિ ૧૦ ૩૩ તિષ દેવીથી મનુષ્ય થઈ ૧૦ ૬ સ્વલિગે સાધુ ૧૦૮
૩૪ બાદર પૃથ્વીકાયથી નીકળી મનુષ્ય થઈ૪ ૭ જઘન્ય અવગાહનાએ ૪
૩૫ બાદર અપકાયથી મનુષ્ય થઈ ૪ ૮ મધ્યમ અવગાહનાએ ૧૦૮ ૩૬ પર્યાપ્ત પ્રત્યેક વનસ્પતિકાયના નીક ૯ ઉત્કૃષ્ટ અવગાહનાએ ૨
બેલા મનુષ્ય થઈ ૬ ૧૦ ઊર્ધલેકે નંદનવનમાં ૪ ૩૭ પુરૂષથી બીજે ભવે પુરૂષ થઈને ૧૦૮ ૧૧ ભદ્રશાલ વનમાં ૪
૩૮ પુરૂષથી બીજે ભવે સ્ત્રી થઈને ૧૦ ૧૨ સૌમનસ વનમાં ૪
૩૯ પુરૂષથી બીજે ભવે નપુંસક થઈને ૧૦ ૧૩ પાંડક વનમાં ૨
૪૦ સ્ત્રી જાતિથી બીજે ભવે પુરૂષ થઈ ૧૦ ૧૪ અધલેકે અધોગ્રામમાં ૨૨ ૪ સ્ત્રી જાતિથી બીજે ભવે સ્ત્રી થઈ ૧૦ ૧૫ તિછોલેકમાં ૧૦૮
કર સ્ત્રી જાતિથી બીજે ભવે નપુંસક થઈ ૧૦ ૧૬ સમુદ્રમાં ૨
૪૩ નપુંસક થકી બીજે ભવે નપુંસક થઈ ૧૦ ૧૭ શેષ જેલે ૩
૪૪ નપુંસક થકી બીજે ભવે સ્ત્રી થઈ ૧૦ ૧૮ નરકગતિથી આવેલા મનુષ્ય થઈ ૧૦ | ૪૫ નપુંસક થકી બીજે ભવે પુરૂષ થઈ ૧૦ ૧૯ તિર્યંચગતિથી આવેલા મનુષ્ય થઈ ૧૦
| ૪૬ તીર્થ પ્રવર્યા પછી ૧૦૮ ૨૦ મનુષ્યગતિથી આવેલા મનુષ્ય થઈ ૧૦
૪૭ તીર્થ પ્રત્યે અગાઉ ૧૦ ૨૧ દેવગતિથી આવેલા મનુષ્ય થઈ ૧૦૮ ૪૮ તીર્થકર ૨૦ રર પહેલી ત્રણ નરસ્થી દરેકમાંથી આવે. | ૪૯ અતીર્થકર (સામાન્ય કેવળી) ૧૦૮ લા મનુષ્ય થઈને ૧૦
૫૦ સ્વયં બુદ્ધ ૪ ૨૩ ચેાથી નરકમાંથી આવેલા મનુષ્ય ૫૧ પ્રત્યેકબુદ્ધ ૧૦ થઈને ૪
પર બઢબાધિત ૧૦૮ ૨૪ ભવનપતિના આવેલા મનુષ્ય થઈ ૧૦
| ૫૩ એક સિદ્ધ ૧ ૨૫ વ્યંતરના નીકળ્યા મનુષ્ય થઈ ૧૦
પ૪ અનેક સિદ્ધ ૧૦૮ ૨૬ જ્યોતિષના નીકળ્યા મનષ્ય થઈ ૧૦ | ૫૫ પ્રત્યેક વિજયે ૨૦ ૨૭ વમાનિકમાંથી મનુષ્ય થઈ ૧૦૮ | પ૬ અકર્મભૂમિમાં સંહરણ થકી ૧૦ ૨૮ મનુષ્ય સ્ત્રીથી આવી મનુષ્ય થઈ ૨૦ | ૫૭ કર્મભૂમિમાં પ્રત્યેકમાં ૧૦૮
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૪૨) ૫૮ ઉત્સર્પિણ અવસર્પિણ પ્રત્યેકમાં ત્રીજે ચોથે આરે ૧૦૮ ૫૯ પહેલે, બીજે, પાંચમે, છટ્ટે આરે અપહરણથી ૧૦ ૬૦ અવસર્પિણીને પાંચમે આરે પાંચ ભરત પાંચ ઍરવત દરેકમાં ૨૦ ૬૧ ને ઉત્સર્પિણી ને અવસર્પિણી (મહાવિદેહ)માં ૧૦૮
૧ એકથી ૩૨ સુધી સિદ્ધ તે ઉત્કૃષ્ટથી ૮ સમય સુધી સિદ્ધ પછી એકાદિ સમ
યનું અંતર પડે. ૨ ૩૩ થી ૪૮ સુધી સિદ્ધ તે ઉત્કૃષ્ટથી ૭ સમય સુધી સિદ્ધ પછી એકાદિ.
સમયનું અંતર પડે. ૩ ૪૯ થી ૬૦ સુધી સિદ્ધ તે ઉત્કૃષ્ટથી ૬ સમય સુધી પછી અંતર પડે ૪ ૬૧ થી ૭૨ સુધી સિદ્ધ તો ઉત્કૃષ્ટથી ૫ સમય સુધી પછી અંતર પડે ૫ ૭૩ થી ૮૪ સુધી સિદ્ધ તે ઉત્કૃષ્ટથી ૪ સમય સુધી પછી અંતર પડે ૬ ૮૫ થી ૯૦ સુધી સિદ્ધ તો ઉત્કૃષ્ટથી ૩ સમય સુધી પછી અંતર પડે ૭ ૯૭ થી ૧૦૨ સુધી નિરંતર સિદ્ધ તો ઉત્કૃષ્ટથી ૨ સમય સુધી પછી અંતર પડે ૮ ૧૦૩ થી ૧૦૮ સુધી નિરંતર સિદ્ધ તે ઉત્કૃષ્ટથી ૧ સમય જ સિદ્ધ પછી સમયાદિકનું અંતર પડે
તિર્યંચગતિના પેટાભેદનું ઉત્કૃષ્ટાયુ. (૩૯) બાદર પૃથ્વીકાયનું બાવીશ હજાર વર્ષ સમૂમિ તિર્યંચ પચંદ્રિયનું આયુ સુકુમાળ પૃથ્વીનું એક હજાર વર્ષ ચતુષ્પદનું ૮૪૦૦૦ વર્ષ શુદ્ધ પૃથ્વીનું ૧૨૦૦૦ વર્ષ
ખેચરનું ૭૨૦૦૦ વર્ષ વાલુકારૂપ પૃથ્વીનું ૧૪૦૦૦ વર્ષ ઉરપરિસર્પનું પ૩૦૦૦ વર્ષ મણશીલરૂપ પૃથ્વીનું ૧૬૦૦૦ વર્ષ ભુજપરિસર્પનું ૪ર૦૦૦ વર્ષ શર્કરા પૃથ્વીનું ૧૮૦૦૦ વર્ષ જળચરનું પૂર્વકોડનું ખપૃથ્વી (પાષાણ, રત્નવિગેરેનું)૨૨૦૦૦|ગર્ભજ તિર્યંચ પચેંદ્રિયનું આયુ બાદર અપકાયનું સાત હજાર વર્ષ ભુજપરિસર્પનું પૂર્વોડ વર્ષનું બાદર તેજસ્કાયનું ત્રણ અહોરાત્ર જલચર ગર્ભજનું પૂર્વોડ વર્ષનું બાદર વાયુકાયનું ત્રણ હજાર વર્ષ ઉરપરિસર્પનું પૂર્વકોડ વર્ષનું. પ્રત્યક વનસ્પતિકાયનું દશ હજાર વર્ષ | ચતુષ્પદનું ત્રણ પાપમનું.
દ્રિયનું બાર વર્ષ. ત્રાદ્રિયનું ૪૯ દિવસ | ખેચરનું પલ્યોપમના અસંખ્યાતમા ચતુરિંદ્રિયનું છ માસ.
ભાગનું
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૪૩) તિર્યંચગતિના છની ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના. એકેઢિયને વિકસેંદ્રિયની અવગાહના. | ગર્ભજ તિર્યંચ પચેંદ્રિયની પૃથિવ્યાદિ ચારની અંગુલને
ચતુષ્પદની ૬ ગાઉ અસંખ્યાતમે ભાગ |
ભુજ પરિસર્પની ગાઉ પૃથકત્વ
ઉરપરિસર્ષની એક હજાર એજન સાધારણ અને સૂક્ષમ વનસ્પતિકાયની
જલચરની એક હજાર યેજના અંગુલને અસંખ્યાતમે ભાગ | બેચરની ધનષ
ખેચરની ધનુષ પૃથફત્વ પ્રત્યેક વનસ્પતિકાયની એક હજાર | સમૂછિમ તિર્યંચ પચેંદ્રિયની
જનથી અધિક | ચતુષ્પદની ગાઉ પૃથકત્વ ઢાંઢિયની ૧૨ જન
ભુજપરિસર્પની ધનુષ પૃથકૃત્વ
ઉરપરિસર્પની જન પૃથકત્વ ત્રિશ્ચિયની ૩ ગાઉ
જળચરની એક હજાર જન ચતુરિંદ્રિયની ૪ ગાઉ
| બેચરની ધનુષ પૃથકૃત્વ
કુળ કેટી. (૪૦) ૧૨૦૦૦૦૦ પૃથ્વીકાય
૧૦૦૦૦૦૦ સ્થળચર ૭૦૦૦૦૦ અપૂકાય
૧૨૦૦૦૦૦ ખેચર ૩૦૦૦૦૦ તેજસ્કાય
૧૦૦૦૦૦૦ ઉર પરિસર્ષ ૭૦૦૦૦૦ વાયુકાયા
૯૦૦૦૦૦ ભુજપરિસર્પ ૨૮૦૦૦૦૦ વનસ્પતિકાય
૧૨૦૦૦૦૦ મનુષ્ય ૭૦૦૦૦૦ દ્વીંદ્રિય
૨૬૦૦૦૦૦ દેવતા ૮૦૦૦૦૦ ત્રક્રિય
૨૫૦૦૦૦૦ નારકી લ૦૦૦૦૦ ચતુરિંદ્રિય ૧૨૫૦૦૦૦ જળચર
કુલ ૧૯૭૫ %
કાળપ્રમાણ વિગેરે. એક કલાકની ૬૦ મીનીટ, એક મીનીટની ૬૦ એક ઘડીની ૬૦ પળ, એક પળની ૬૦ વિપળ. એક ઘડીની ૨૪ મીનીટ. એક મુહૂર્તની ૪૮ મીનીટ. એક મુહૂર્ત (બે ઘડી) ના સામાયિકની સ્થિતિ ૪૮ મીનીટની. નમુક્કારસહીના પચ્ચખાણની સ્થિતિ ૪૮ મીનીટની.
=
=
=
=
=
....
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
સર્વ અત્યંતર માંડલે ઉદય પામતે સૂર્ય જેટલા ક્ષેત્રમાં ઉપલભ્યમાન થાય તે ક્ષેત્રનું પરિમાણ કહે છે -કર્કટસંક્રાંતિના પ્રારંભમાં ઉદય કાળે સૂર્યને મનુષ્ય ૪૭૨૬૩ જન અને એક એજનના ૪ ભાગ એટલા દૂર રહેલાને જોઈ શકે છે. અસ્ત સમયે પણ તેટલા જ જન દૂર રહેલાને જોઈ શકે છે.
વિમાનનું પ્રમાણ માપવા માટે કલ્પના કરેલી દેવાની ગતિનું યંત્ર. ૪૧ મું.
ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે સૂર્યને જોઈ શકવાના એજનને બમણું કરતાં ૯૪પર૬૩ એજન થાય. છે. ૯૪પર૬૩ ને ૩ વડે ગુણતાં | ચંડાગતિવાળા | દેવાનું પગલું . ૨૮૩૫૮૦ ભાગ થાયચંડાગતિવડે વિમાનને વિષ્ફભ માપ છે. ૯૪૫૨૬૩ ને ૫ વડે ગુણતા | ચપળાગતિવાળા | દેવનું પગલું છે. ૪૦૨૬૩૩ ભાગ થાયચપળાગતિવડે વિમાનને આયામ માપવો છે. ઉપર ૬૨ ને ૭ વડે ગુણતાં | જવનાગતિવાળા | દેવનું પગલું | . ૬૬૧૬૮૬૪ ભાગ થાય જવનાગતિવડે વિમાનની આત્યંતર
પરિધિ માપવી છે. ૯૪પર૬ને ૯ વડે ગુણતાં | ગાગતિવાળા | દેવનું પગલું . ૮૫૦૭૪૦૨ ભાગ થાય વેગાગતિવડે વિમાનની બાહ્ય પરિધિ
(8)
માપવી
ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે ચારે પ્રકારની ગતિવડે ચાલનારા ચારે દેવે એકી સાથે વિધ્વંભાદિનું પરિમાણ મુકરર કરવા, માટે ચંડાદિ ગતિવડે પિતાના ત્રણ, પાંચ, સાત અને નવ ગુણા પગલાવડે સૂર્યોદયથી સૂર્યાસ્ત સુધી અવિચ્છિન્ન છ માસ સુધી ચાલે તે પણ તે વિમાનના વિષ્કભાદિને પાર પામી શકે નહીં, કારણ કે ગતિના જન સંખ્યાતા થાય અને વિમાનના આયામ વિકૅમાદિ અસંખ્યાતા એજનના છે.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
_