Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIbrahma viracita upadezakuzalakulaka saM. sA. dIptiprajJAzrI dharmano upadeza kevA pAtrane Apavo ane kone na Apavo te viSayanuM pratipAdana karanArI A laghu racanA gujarAtI bhASAmAM copaInI DhALamAM zrIbrahmanAmanA kavie racelI che. ayogya AtmAne hitakAraka upadeza ApavAnAM kevAM pariNAma Ave ane te kevo niSphala jAya te vAta samajAvavA mATe pahelI 14 kaDImA laukika dRSTAnto tathA 15 thI 27 kaDIomAM jaina zAstrIya dRSTAnto samajAvyAM che, tathA tevA jIvone bhArekarmI kahyA che. 28mI gAthAmA halukarmI jIvonAM nAmo che, ane 29mI gAthAmAM parSadAnI parakha karIne dharma-kathana karavA yogya che evaM sUcana AcArAMgasUtra - nandIsUtra jevAM AgamonA havAlA sAdhe jaNAvyuM che. upadezakuzala kulakanI A prata lA. da. vidyAmandiranA granthAgAramAM lA. da. bhe. sU. 14663 e kramAMke noMthAyelI che. tyAMnA saMcAlakoe 2 pAnAMnI A pratano upayoga karavA dIdho te badala temanI AbhAra mAnuM chaM. pratanuM mULa lakhANa pUruM thayuM pachI eka gujarAtI subhASita rUpe copaI che, te yathAvat atre ApavAmAM AvI che. parantu te pachI bIjA patranI B. sAIDamAM, lekhake svahaste eka aitihAsika gaNAya tevI potAnA jIvanamAM banelI ghaTanAnuM saMkSipta varNana gujarAtImAM ja AlekhyuM che, te paNa pariziSTarUpe ja A sAthe mUkela che. kulakanI nakala UtAryA pachI AgaLanuM lakhANa joIne 'zuM haze' tevA kutUhalathI te ukelavAnI mahenata karatAM A aitihAsika vAta sAMpaDI che. e lakhANa tathA kulakanA lakhANanA akSaro eka sarakhA che, tethI A prati saM. 1682mAM lakhAI haze tema lAgyuM che. kulakanA kartA zrIbrahma nAmanA sAdhumahArAja che, ane pratanA lekhaka lAla.... evA nAmanA che. te lekhakanuM nAma truTI gayuM hovAthI ukelI zakAtuM nathI. have pelI aitihAsika vAta aMge- saM. 1682nA phAgaNa vadi 6ne
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 anusaMdhAna - 24 budhavAre rAte (nazA- nizA ) ghaDI 5 tathA 6 nI vacce gujarAta dezamAM dharatIkaMpa thayo hato, ane pratanA lekhake teno svAnubhava karyo hato tenuM saMkSepamAM paNa suspaSTa varNana temaNe lakhyuM che. te samaye pote ahamadAbAda nagaramAM bIbIpura ( sarasapura) mAM dhAtarIvADAnI poLamAM beThA hatA, ane 'zIla rAsa' no svAdhyAya karatA hatA ane zrAvaka sAha mahAvajI tenuM zravaNa karatA upAzrayamAM ja beThA hatA, te samaye acAnaka dharatI hAlI, te paLe teNe kevI kalpanAo karI tenuM sarasa varNana kartuM che. prathama to temane bhrama thayo ke koIka jANI karIne halAve che. pachI thoDIvAre lAgyuM ke koI devatA utpAta karI rahyA che. tyAM to ghara gharanA loko bahAra AvyA ane 'amArAM ghara paDenAM bUmarANa macI gayAM, tyAre khyAla Avyo ke A to dharatIkaMpa haze parantu teo tene 'devacaritra' nA nAmathI ja oLakhAve che. chevaTe teo noMdhe che ke ( amadAvAdanI jema) pATaNamAM paNa ghaNA ghara paDI gayA, keTalAka mANaso paNa mRtyu pAmyA, ane narmadA (revA) nadInA pANImAM sarpono upadrava paNa thayo. ( dharatIkaMpane lIdhe bhUmigata tathA pANIgata sarpo vyAkula thaIne nadInA jaLamAM phasAyA hoya te saMbhavita che.) AmAM zIlarAsanA kaDavAno ullekha che, te pArzvacandragacchIya vijayadevasUrie racelA zIlarAsanA pahelA kaDavAnI 10mI kaDI che, te paNa tapAsa karatAM jANavA maLyuM che. AzA che ke A lakhANa itihAsarasiko mATe upayogI nIvaDaze. A pratanuM sampAdana karavAmAM guMca AvI tyAre te ukelavAmAM zrIcetanabhAI bhojake madada karI che teno RNasvIkAra karUM chaM. A upadezakuzalakulakanA kartA vize jaina gurjara kavio- bhAga 1 (pR. 321 - 22) mAM noMdhAyelI vigata pramANe brahmamuni pArzvacandragacchanA sAdhu hatA, pachIthI teo AcArya vinayadevasUri tarIke oLakhAyA, ane temaNe sudharmagacchanI sthApanA karI hatI. temano sattAsamaya saM. 1568 thI 1646 che. temanI vividha racanAo viSe te sandarbhamAM noMdha che, jemAM A racanA viSe noMdha
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ June-2003 jovA maLatI nathI. gujarAtI sAhitya koza ( madhyakAla ) pR. 270mAM paNa temanA viSenA adhikaraNamAM A racanAnI noMdha nathI. alabatta, temAM A pramANe noMdha che : "uparAMta temanAM keTalAMka stavano, sajjhAyo, kulako ane prAsaMgika kAvyo paNa maLe che. " upadesa kuzala kulaka varasai pukkharAvaraM tasu mehA / tava pRthivI bhedAi nIri / puNa ika magaselyau na bhedAI ati nAnhau anai kaThina sarIri // 1 // tima guru vacanaI kimai na bhedai / je hui prANI bhArIkarma / ghUMka zoka jau ati ghaNa kIjai / tau navi bUjhai sAcau marma |2| AkaNI // bAvana caMdana gaMdha tajInaI kasamala Upari mAkhI jAi parimala kamala taNu chaMDInaI / DeDakaDUM nita kAdava khAi | 3| tima guru va. / kAlaI kAMbali galIyali kApaDi colataNu navi baisai raMga / vAyasavAna na thAi dhulau / jau nitu Dohai yamunA gaMga | 3 ( 4 ) | tima ni / cIgaTai kuMbhaI jala navi bhedai / na rahai kANai bhAjani nIra / ravi dekhI ghUaDa hui aMdhau / pAna na lai vasaMti karIra 15 / tima gu.vi. / 81
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 mUMga kAMgaDU kaNamAhi jehavau / pANI agani na chIpar3a aMsa / jala kelavyA na thAi taMdula | baga sIkhavyau na hovai haMsa |6| tima guru / mRgamada agara kapuraiM vAsyu lasaNa na pAMmai rUDau ga (gaMdha / sUri jasa sihara dIvA yoti / kimahI navi dekhai jAcaMdha |7| tima guru. 1 Ugyu caMda coranaMi gamai / mehiiM javAsau sUkI jAi / khIra khaMDa ghRta mIThauM bhojana / peTi kUtirA nai na saMmAi // 8| tima guru / mIThI drAkha na vAyasa cAkhai / zvAMnana pUMchaDI sabhI na thAi / AMbAnUM vana karahau na carai / anyAinaI na gamai nyAya |9| tima guru va. / khAi nara sanepAtiyau sAkarA / pApInai dharamI na suhAi / rucai nahI pApau madhukaranaI ghuNa nitu sukau lAkaDa khAi | 10 |tima guru / gAma samIpa nadI sUMkI nii rAsabha rAkhai gharaDalU aMga kulavaMtI kAmanI tajInaI nIca karai para ramaNI saMga | 11 | tima guru va. / anusaMdhAna - 24
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ June-2003 nala phITI selaDI na hovai Ikha taiM jau vAdhai saMgi dUdha gulaI jau lIba sIcAi tara mIThau na vi thAi prasaMga | 12| tima guru va. / khIra sara pamukhi na huvai amRta kAca kamAyau ratana na hoi 'khArau na Talai samudra nadIyai moTai vaDi phala nIrasa joi | 13 | tima gu. 1 mAthai maNi nilu vahai bhuyaMgama tau hai te navi niraviSa huMti rAma taNI sevA karai haNamaMta laMgoTI adhikuThaM na lahaMti | 14 | tima guru. / ima lokika saMbaMdha vicArI lokottaranI suNajo vAta citra brahmadatta samajAvyau virati taNI navi ANI dhAta | 15 || tibha guru / mahAvIranau sIsa jamAlI tihanai navi lAgau upadesa / kAlagasUriu kapilA dAsI gosAlau pAmasyai kleza | 16 | tima guru / viSNukumaranA vacana suNInaI namuci na mAnI kAMi sIkha mAraNahAra udAyI nRpanu bAra varasa lagi pAlai dIkha | 17| tima guru / 83
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 anusaMdhAna-24 sIsa paMcasaya kerau nAyaka aMgAramaradaka nAmi sUri zrAvaki parakhyau abhavya dayA viNu niraguNa jANI kIdhau dUri / 18 / tima guru. / mahAzataka zrAvakanI gharaNI nAmi revatI niraguNa nAri / paradezI ghari sUrIkaMtA karyau kaMtanaiM viSa saMcAra / 19 / tima guru. / saMvegI sAvadhAcArija sUtra virudha tiNi kAu vicAra / nAgila baMdhavi bahu samajAvIu sumatiiM kuguru na tyaz2yA lagAra / 20 / tima guru. / sIlasanAha riSiiM pratibodhI ruSIya navi kADhyau sAla / varasa paMcAsa tapai tapa lakhaNA tasu phala na thayauM ekai vAla / 21 / tima guru. / Isaranai mani dharama na bhedyau rajA mahAsatInaI thyau roga / phAsUjalathI kAyA visaNai Ima bhAmai ghAlyau bahuloga / 22 / tima guru. / pAlaka kumari nemi jai vaMdyA kaMDarIkaI pAlyauM cAritra kRSNa sAthi kIyauM vIrai vaMdaNa phalaI phera ati thayau vicitra / 23 / tima guru. /
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ June-2003 saMgati ehanaI hUtI rUDI puNa navi prIchau sAra vicAra | karma nikAcita jehanai potai te pratibodha na lahai lagAra | 24| tima gu. / dRSTirAgi nara je hui rAtau je hui dveSI ati ghaNaghora mUDha vacana paramAratha na lahai vigrahai pADyau vedai kaThora | 25 | tima guru / e cihuni dharama kahivA bisai te navi jANai Agama rIti / kUkara vadani kapUra ji ghAlai te DAhapaNUM na dharaI cIMti / 26 / tima guru. / lohavaNika jima karai kadAgraha sUtra na sAcUM prIchar3a jeha / loka pravAhaiM mUMDa melAva rAcai dharma na jANai teha | 27 | tima I bhArIkarma ghaNAna e pariM halUkarmI prIchai tatakAla / saMnutakumAra cilAtI naMdana thAvaccAsuta gayasukumAla |28| tima guru va. / pariSada puruSa joina kahivau / dharma kA ima AcAraMgi naMdIsUtri e sAkhi sakArI / zrIbrahma kahai joDyo manaraMga |29|| 85
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 anusaMdhAna-24 iti upadeza kuzala kulaM (kulakaM) samAptaM / zrIrastu kalyANamastu lekhakapAThakayoH // kAla dakAli je nara satI, bharayauvana vaya je nara yatI alpa AhAramA je dyai grAsa, kahi kRSNajI teha ghari moru vAsa // 1 // upadezakuzalakulakarnu pariziSTa eka aitihAsika prasaMganI noMdha saMvata 1682 varSe phAguNa vadi 6 budhe / jaMbUdIpe bharatakhaMDe / gujaradeze / phAguNa vadi 6 nazA ghaDI 5 tathA 6 niH mAjhani bhUmikaMpa hUu dharatI hAlI tehanu kAlamAna ghaTikA 1 pramA Azrii ahamadAvAdi zrI nagari vici bIbIpura madhye / baThAM / uttaradizi sanmukha uSNi dhAtarIvADAnI poli mAhiM biThA tikA zIlanu rAsa te bhaNatAM uAzrajinu zrAvaka mahAvajI sAhA sAMbhalatA hatA "paNi vani cIttanI coraNahAra / kAma kaTaka mAhi nAyakA nAri / " e kaDavu bhaNIi chai eta pUThi gharanI chAparu hAluM mana mAhi bhrAti upanI jee kuNa halAvai chai / pUThivAlI jouM ko dIThU nahI pachi biThA hUtA je uSNai te hAlu ehavu je jANU vihisIni paDasi manasUM vigara thayA etali tu gharanI bhIti hAlI tihvAri jAMNUu je kAI utapAta kAI devatA, prAkama zAstra nyAi niradhArUM etalai tu ghara ghara prati DrahAlu thayu loka ghara bAhari nIkalA sahU iMmaja kahi je ahmArUM ghara paDai chaD paDai chai / ghara upari nalIA hAlAM ehavU devacaritra hUu / pATaNamA paNi ghara ghaNA paDyA / mANasanI paNi ketalAekanI upaghAta thaI / revA nadI mAhi tu pANImA zApa upanA sAMbhalyA lakhitaM lAla0sAdha se (lAlacaMda sAdhasevaka ?) //
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ June-2003 . 87 zabdArtha puSkarAvartta-te nAmano eka megha magazeliyo patthara-mudgazaila pukkharAvara magaselya DUMka kasamala DeDakaDUM Dohai jAcaMdha karahau cApau kAlagasUriu kazmala-gaMdakI deDako dhU jAtyandha-janmAndha UMTa caMpo kAlasaukarika nAmano kasAI acitta, nirdoSa-prAsuka bhramamAM phAsU bhAmai C/o. devI kamala svAdhyAya mandira operA, navA vikAsagRha, amadAvAda-380007