Book Title: Bhaktamar Stotra Padpurti Adinath Stotram
Author(s): Vinaysagar
Publisher: ZZ_Anusandhan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/229384/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Disembara-2009 37 zrI vivekacandragaNi kRtam bhaktAmarastotra- pAdapUrti AdinAtha - stotram saM. ma. vinayasAgara yaha kRti tapagacchanAyaka zrI vijayadAnasUri ke ziSya upAdhyAya sakalacandragaNi ke ziSya sUracandra ke ziSya zrI bhAnucandragaNi ke ziSya zrI vivekacandragaNi kRta hai / inhoMne vijayadAnasUri, vijayahIrasUri aura vijayasenasUri-ina tIna pIr3hiyoM ko dekhA hai aura sevA kI hai / jagadguru AcArya hIravijayasUrijI kA akabara para apratima prabhAva thA aura vaha prabhAva nirantara calatA rahe, isa dRSTi se unhoMne zAnticandragaNi, bhAnucandragaNi ityAdi ko akabara ke pAsa rakhA / svayaM gujarAta kI ora vihAra kara gaye / bhAnucandragaNi kA bhI samrATa para bar3A prabhAva rahA / AcAryazrI ne lAhora meM vAsakSepa bhejakara unako upAdhyAya pada diyA thA aura anta meM ye mahopAdhyAya padadhAriyoM kI gaNanA meM Ate the / bhAnucandra ke mukha se samrATa akabara pratyeka ravivAra ko sUryasahasranAma kA zravaNa karatA thA / Aine - akabarI meM bhI bhAnucandra kA ullekha prApta hotA hai / akabara ke maraNa samaya taka bhAnucandra unake darabAra meM rahe arthAt saMvat 1639 se 1660 kA samaya akabara ke samparka kA rahA / bhAnucandragaNi vyutpanna vidvAn the / bhAnucandragaNi kA vizeSa paricaya dekhanA ho to unake ziSya siddhicandra kRta 'bhAnucandra caritra' avalokanIya hai| mahopAdhyAya bhAnucandra ke anekoM ziSya the jinameM siddhicandra aura vivekacandra prasiddha the / vivekacandra bhI pratibhAzAlI vidvAn the kintu isa kRti ke atirikta unakI anya koI kRti prApta nahIM hai / ataeva inake jIvana kalApa kA varNana karanA sambhava nahIM hai / svatantra kAvyaracanA se bhI adhika kaThina kArya hai pAdapUrti rUpa meM racanA karanA / pAdapUrti meM pUrva kavi varNita zlokAMza ko lekara kisI anya viSaya para racanA karate hue usa pUrva kavi ke bhAvoM ko surakSita rakhanA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 vastutaH kaThina kArya hai / bhaktAmara stotra zrI mAnatuGgasUrijI racita hai / bhaktAmara aura kalyANa mandira ye aise vizva prasiddha stotra haiM jo ki Aja bhI zvetAmbara aura digambara donoM meM mAnya hai / zvetAmbara paramparA 44 padyoM kA stotra mAnatI hai jabaki digambara paramparA 48 padyoM kA / I pAdapUrti do prakAra se hotI hai / eka to sampUrNa padyoM ke pratyeka caraNa kA AdhAra mAnate hue racanA karanA aura dUsarA padya ke antima caraNa ko grahaNa kara aura bhAva ko surakSita rakhate hue racanA karanA / isa stotra ke anukaraNa para aneka diggaja kaviyoM ne pracura parimANa meM pAdapUrti stotra aura chAyA stavana bhI likheM haiM jo nimna haiM : 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. nemi bhaktAmara stotra RSabha bhaktAmara stotra zAnti bhaktAmara stotra pArzva bhaktAmara stotra vIra bhaktAmara stotra sarasvatI bhaktAmara stotra bhaktAmara prANapriya kAvya bhaktAmara pAda pUrti bhaktAmara pAdapUrti stotra anusandhAna- 50 (isake pratyeka caraNa kI pAdapUrti kI 10. bhaktAmara stotra chAyA stavana 11. bhaktAmara stotra chAyA stavana bhAvaprabhasUra samayasundaropAdhyAya lakSmIvimala vinayalAbha dharmavardhanopAdhyAya dharmasiMhasUra ratnasiMha paM. hIrAlAla mahA0 ma0 paM0 giradhara zarmA gaI hai) malliSeNa ratnamuni isa kRti ke karttA vivekacandra ne zrI mAnatuGgasUrijI ke bhAvoM ko surakSita rakhate hue aura usako pragati dete hue yaha pAdapUrti kI hai / isa pAdapUrti stotra ko dekhate hue kahA jA sakatA hai ki ye saMskRta sAhitya ke dhurandhara vidvAn the aura samasyApUrti meM bhI bhAga lete the / yaha kRti ramaNIya aura paThanIya hone se yahA~ prakaTa kI jA rahI hai / isakI ekamAtra prati hI prApta hai, vaha kisI bhaNDAra meM hai, isakA dhyAna nahIM / ataeva isa sambandha Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Disembara-2009 meM kSamA cAhatA huuN| bhaktAmarastotra-pAdapUrti AdinAtha-stotram / namendracandra ! kRtabhadra ! jinendra ! candra ! jJAnAtmadarzaparidRSTaviziSTavizva / tvanmUrttirartiharaNI taraNI manojJe vAlambanaM bhavajale patatAM janAnAm // 1 // gRhNAti yajjagati gAruDiko hi ratnaM, tanmantra-tantramahimaiva budho na zaktaH / stotuM hi yaM yadabudhastadasIya zaktiH, stoSye kilAhamapi taM prathamaM jinendram // 2 // tvAM saMsmaraMtahamaraMkarabhIpsitasya, dUraM ciraM pariharAmi harAdidevAn / hitvA maNiM karagatAmupalaM hi vijJa-manya ka icchati janaH sahasA grahItum // 3 // dhyAnAnukUlapavanaM guNarAzipAtraM, tvAmadbhutaM bhuvi vinA jina ! yAnapAtram / mithyAtvamatsyabhavanaM bhavarUpamenaM, ko vA tarItumalamambunidhiM bhujAbhyAm // 4 // kssutkssaam-kukssi-tRssitaa-tp-shiit-vaat-duHkhiikRtaadbhuttnormrudevimaataa| adyApyuvAca bharatAdibhavAJjanasya, nAbhyeti kiM nijazizoH paripAlanArtham // 5 // muktipradA bhavati deva ! tavaiva bhaktirnAnyasya devanikarasya kadAcanApi / yuktaM yataH surabhireva na raudramArAstaccArucUtakalikAnikaraikahetuH // 6 // gAGgeyagAtranRtamastRNasatradAtraM tvannAmamAtra vasato ? guNaratnapAtram / mithyAtva yAti vilayaM mama hRdvilInaM, sUryAMzubhinnamiva zArvaramandhakAram / / 7 / / netrAmRte bhavati bhAgyabalena dRSTe, harSaprakarSavazatastava bhaktibhAjAm / vakSaHsthalasthita utekSaNatazcyutosau muktAphaladyutimupaiti nanUdabinduH // 8 // zrInAbhinandana ! tavAnanalokanena, nityaM bhavanti nayanAni vikasvarANi / bhavyAtmanAmiva divAkaradarzanena, padmAkareSu jalajAni vikAzabhAJji / / 9 / / tvatpAdapadmazaraNAnugatAnnarAMstvaM, saMsArasindhupatipAragatAn karoSi / niHpApa ! pAragata ! yacca sa eva dhanyo, bhUtyAzritaM ya iha nAtmasamaM karoti // 10 // yuktaM tvaduktavacanAni nizamya samyak, no rocate kimapi deva ! kudevavAkyam / pIyUSapAnamasamAnamaho vidhAya, kSAraM jalaM jalanidherasituM ka icchet // 11 // zambhuH svakIyalalanAlalitAGgabhAgo, viSNurgadAsahitapANiritIva deva ! / pradveSarAgarahito'si jina ! tvameva, yatte samAnamaparaM na hi rUpamasti // 12 // tejasvinaM jina ! sadeha bhavantameva, manyestameti savitApi divAvasAnam / Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 anusandhAna-50 dIpo'pi varttivirahe vidhumaNDalaM ca yadvAsare bhavati pANDupalAzakalpam // 13 // ye vyApnuvanti jagadIzvara ! vizva ! vizvamatrAJjanAnapi sRjantitarAM vilokyam / tvAM bhAskaraM jina ! vinA tamasaH samUhAn kastAnnivArayati saMcarato yatheSTam // 14 // siMhAsanaM vimalahemamaye vireje, madhyasthita - trijadIzazvaramUrtiramyam / nodyotanArthamuparisthitasUryabimbaM kiM mandarAdrizikharaM calitaM kadAcit // 15 // doSAkaro na sakaro na kalaGkayukto, nAstaM gato na satamAnasavigraho na ( ? ) / svAminvidhurjagati nAbhinarendravaMza - dIpoparastvamasi nAtha ! jagatprakAzaH // 16 // nityodayastrijagatIsthatamopahArI, bhavyAtmanAM vadanakairavabodhakArI / mithyAtvameghapaTalairna[sa] mAvRto yatsUryAtizAyimahimAsi munIndra ! loke // 17 // lAvaNya-puNya-suvareNya - sudhAnidhAnaM, prahlAdakaM janavilocanakairavANAm / vaktraM vibho tava vibhAti vibhAtirekaM vidyotayajjagadapUrvazazAGkabimbam // 18 // dhyAtastvameva yadi deva ! manobhilASa - pUrNIkaraH kimaparairvividhairupAyaiH / niHpadyate yadi ca bhaumajalena dhAnyaM, kAryyaM kiyajjaladharairjalabhAranamaiH // 19 // mAhAtmyamasti yadanantaguNAbhirAmaM sarvvajJa ! te hariharAdiSu tallavo na / cintAmaNau hi bhavatIha yathA prabhAvo, naiva tu kAcakazale kiraNAkulepi // 20 // taddeva ! dehi mama darzanamAtmanastvamatyadbhutaM nRnayanAmRtamatra dRSTe / svAminnihApi paramezvara ! me'nyadeva ! kazcinmano harati nAtha bhavAntarepi // 21 // jJAnasya ziSTataradRSTasamasta lokA - lokasya zIghra hatasaMtamasasya zazvat / dAtA tvameva bhuvi deva ! hi taM (?) prAcyeva digjanayati sphuradaMzujAlam // 22 // siMhAsanasthabhavaduktacaturvidhAtma-dharmAdRte trijagadIza ! yugAdideva ! / saddAnazIlatapanirmalabhAvanAkhyAn nAnyaH zivaH zivapadasya munIndra panthAH // 23 // svAminnanantaguNayukta kaSAyamukta sAkSAtkRtatrijagadeva ! bhavatsadRkSAH / nAnye vibhaGgamatayo ruciraM ca paJca jJAnasvarUpamamalaM pravadanti santaH // 24 // cintAmaNirmaNiSu dhenuSu kAmadhenu- rgaGgA nadISu nalineSu ca puNDarIkam / kalpadrumastaruSu deva yathA tathAtra vyaktaM tvameva bhagavan puruSottamo'si // 25 // bhAsvaguNAya karaNAya mudo raNAya, vidyAcaNAya kamalapratimekSaNAya / puMsAM chalena patitaM purato hi ratra dRSyeta kiM niyatamaMtara tattvadRSTyA / mohAvRtena mayakA tvayi saMsthitegre, svapnAntarepi na kadAcidapIkSitoSi // 27 // (?) Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Disembara-2009 manmAnasAMtaragataM bhavadIya nAma pApaM praNAzayati pAragata ! prabhUtam / zrImadyugAdijinarAja himaM samantAd, bimbaM raveriva payodharapArzvavartti // 28 // janmAbhiSekasamaye girirAjazRGge, prasthApitaM tava vapurvidhinA surendraiH / prodyotate prabalakAntiyutaM ca bimbaM tuGgodayAdrizirasIva sahasrarazmeH // 29 // kezacchaTAM sphuTatarAM dadhadaMzadeze, zrItIrtharAja ! vibudhAvalisaMzritastvam / mUrdhasthakRSNalatikAsahitaM ca zRGga-muccaistaTaM suragireriva zAtakaumbham // 30 // sa zrIyugAdijina ! mebhimataM pradehi dharmopadezasamaye divi gacchadUrdhvam / jyotirdatAM(?) jayati yasya zivasya mArgaM, prasthApayatrijagataH paramezvaratvam // 31 // sopAnapaMktimarajAMsi bhavadvacAMsi svargAdhirohaNakRte yadi no kathaM tat / tatrAzritA trijagadIzvara ! yAnti jIvA, padmAni tatra vibudhA parikalpayanti // 32 // bhAti tvayA bhuvi yathA na tathA vinA tvAM zrIsaMghanAyakaguNaiH sahitopi saMgha: / zobhA hi yAdRgamRtadyutinA vinA taM, tAdRk kuto grahagaNasya vikAzino'pi // 33 // tvatskandhasaMsthacikurAvalikRSNavalliM vaktrasphuradviSanijAkSiviniryadagniH / sarpopi na prabhavati prabalaprakope, dRSTvA bhayaM bhavati no bhavadAzritAnAm // 34 // saMprAptasaMyamadarIvasanaM pralabdhaM, puNyauSadhaM paramazarmmaphalopapetam / martyaM mahodayapate bhavavairivRndaM, nAkrAmati kramayugAcalasaMzritaM te // 35 // dharme dhanAni vividhAni na nAdahantaM, mAnuSyamAnasavane niyataM vasantam / dIpyattaraM smarasamIrasakhaM vRSAGkaH tvannAmakIrttanajalaM samayatyazeSam // 36 // yatrodgatA zitilatAhigirerguhAyAM kiM tanna tiSThati phaNI guNageha! tasmAt / mithyAtvametadagamannitarAmuvaSTa / tvannAmanAgadamanI hRdi yasya puMsaH // 37 // pIDAM karoti na kadApi satAM janAnAM, sUryodayAdamRtasUH sarasIruhANAm / duHkhIkRtaM tribhuvano vipadAM ca yasya, tvakIrttanAttama ivAzu bhidAmupaiti // 38 // tvadvANimaJjulamarandarasaM pibantastApopsitA paramanirvRtimAdideva ! / puNyADhya paJca janacaJcuracaJcarIka-stvatpAdapaGkajavanAzrayiNo labhante // 39 // kandarpadevaripusainyamapi prajItya tvallohakArakRtamArgasuvammitAGgAH / deva ! prabho ! jaya jayAravabhaGgabhIrAstrAsaM vihAya bhavataH smaraNAd vrajanti // 40 // tvatpAdapadmanakhadIdhitikuMkumena citrIkRtaH praNamatAM svalalATapaTTaH / yeSAM ta eva sutarAM zivasaukhyabhAjo, martyA bhavanti makaradhvajatulyarUpAH // 41 // bhagneva karmanigaDaM jina loharakAravADmudgareNa bhavaguptigRhAptavAsAH / 41 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-50 karmAvalInigaDitA api bhaktasattvA, sadyaH svayaM vigatabandhabhayA bhavanti // 42 // roSo diveti sahagAmapahAya mAma-sau sampadAbhiramate saha matsapatnyA / drAkcakravAlamagamadvideva(?) tasya yastAvakaM stavamimaM matimAnadhIte // 43 // tasyAGgaNe suratarussuradhenuraMdrI(?), cintAmaNiH karatalaM nijamandiraJca / yaH zrIyugAdijinadevamalaM stavIti, taM mAnatuGgamavazA samupaiti lakSmIH // 44 // zrImanmunIndravaravAcaka-bhAnucandra ! pAdAbjasevaka-vivekanizAkareNa / bhaktAmarastavanaturyapadaiH samasyAkAvyaiH stutaH prathamatIrthapatirgRhItvA // 45 // // iti bhaktAmara-samasyA-stavana zrImadAdIzvaro varNitaH // C/0. prAkRta bhAratI 13-A mena mAlavIya nagara, jayapura 302017 1. azuddhaprAyaH yaha sampAdana hai / mUla prati hamAre sAmane nahIM hai / ataH jitanA ho sakA utanA sudhAra diyA / bAkI sampAdanakartAne bhejA vaisA hI pATha prakAzita ho rahA hai| padya 26 kA uttarArdha nahIM hai| Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Disembara-2009 43 bhavanabhUSaNa-bhUSaNabhavana kAvya - saM. upA. bhuvanacandra amArA saMgrahamAMnI eka apUrNa pratimAMthI maLeluM A camatkRtisabhara kAvya apUrNa cha- truTita che. 11 patranI pratanA prArambhanA pAMca patra nathI. racanA aSTaka prakAranI che paNa ATha-ATha zlokonuM bandhana kavie svIkAryu nathI. cothA aSTakano antima zloka maLe che je navamo che. aSTaka 5, 6, 7mAM navanava zloka che. AThamA aSTakamAM ATha zloka pUrA thayA pachI pharI ekathI nava zloka ApyA che, te pachI AThamuM aSTaka pUruM thAya che. tyAra bAda be zloka che jemAM kavinI garvokti che. prata zuddha karelI che. akSaro maroDadAra ane vizAla che. lAla ane kALI - ema be zAhIno upayoga thayo che. jyAM jyAM lahiyAnI bhUla thaI che tevA sthAne saMmArjana thayeluM che. padaccheda, saMzodhana tathA TippaNa sUcavavA mATe sampUrNa pratamAM lipicihno chUTathI vaparAyAM che. prAcIna lekhanapaddhatimAM lipi cihnono prayoga kaI rIte thato hato te samajavA A prati eka namUnAnuM kAma Ape evI che. koIka vidvAna muni athavA paNDite kAvyanA kaThina zabdo, kUTasthAno vagerenuM spaSTIkaraNa karatAM TippaNo lakhyAM che. zAhI ukhar3I javAthI kyAMka kyAMka zabdo pUrA vaMcAtA nathI athavA aspaSTa vaMcAya che. prati soLamA zatakanI jaNAya che. kRtinA racayitA vAcaka sAdhuharSa che. antima zlokamAM kartA kahe che ke vidvAna lakSmaNanA anurodhathI, sumatilAbha mATe sAdhuharSe A racanA karI, kartAnA guru, gaccha ke samayano nirdeza pratamAM ke kRtimAM nathI. kartA tathA kRtinA racanAkAla vize vizeSa tapAsa thaI zakI nathI. kRtinA ante 'bhuvanavarNane bhavanabhUSaNe bhUSaNabhavane' evo ullekha cha tethI 'bhavanavarNana' evaM nAma mAnI zakAya paraMtu pratyeka aSTakanA ante 'bhavanabhUSaNe bhUSaNabhavane' e ja lakheluM che, tethI e nAma vadhu yogya lAge che. kAvyano