Atmanand Prakash Pustak 087 Ank 01

Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531979/1

Page #1

શ્રી જૈન આત્માનું અના ખારગેઇટ, ભાવનગ-૩,૯૦૧,
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
આત્મ સંવત ઃ ૯૪
વીર રાવત : ૨૫૫
વિક્રમ સંવત : ૨૦૪૬
પુસ્તક : ૮૬
સર્વો તી.૯થી કી.૦

Page #2

E
શ્રી
ह
આ
મા
• O_AH
શ
ઉપાડશે કાણુ મારૂ કામ ? અસ્ત થતા સૂર્યે પૂછ્યું”— સાંભળી જ્ગત નિરુત્તર રહ્યુ, માટીનુ કેડિયુ’ માલ્યુ’જો મારાથી બનતું હું કરી છૂટીશ', કવિવર ટાગોર
પુસ્તક : ૮૭
અંક : ૧
માના તંત્રી : શ્રી કે, જે. દાશી એમ. એ. માના સહતંત્રી : કુ. પ્રકુલ્લા સિકલાલ રા એમ. એ. એમ. એડ્
કાર્તિક
નવેમ્બર
૧૯૮૯
આત્મ સવંત ૯૪
વીર સવત ૨૫૧૫
વિક્રમ સંવત ૨૦૪૬

Page #3

અ નુ ક મ ણિ કા
ક્રમ
લે આ
લેખક
પ્રાસ’ગિક મુકતકે નૂતન વર્ષના મંગલ પ્રભાતે દષ્ટિ બદલીએ ના પાઠ અભયકુમારની ન્યાય બુદ્ધિ શ્રી કચ્છ ભદ્રશ્વરની યાત્રાએ સાત વ્રત જીવન વિકાસના
શ્રી હીરાલાલ બી. શાહ શ્રી રતિલાલ માણેકચંદ શાહ શ્રી ધૂમકેતુ શ્રી મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા શ્રી કાંતિલાલ હેમરાજ વાંકાણી શ્રીમતી જ્યોતિબેન હરેશકુમાર
૬
૨૦
સંસ્થા સમાચાર શ્રી જૈન આત્માનદ સભાની વાર્ષિક સામાન્ય સભા રવિવાર તા. ૧૭–૯–૮ના રોજ સવારના ૧૧-૦૦ કલાકે સભાના હાલમાં મળી હતી. સભાના તા. ૩૧-૩-૮૯ સુધીના ઓડીટ હિસાબ અને સરવૈયુ તે સભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા. તે હિસાબો સર્વાનુમતે મંજૂર કરવામાં આવ્યા હતા. ત્યારબાદ નીચે પ્રમાણે પદાધિકારીઓની સવોનુમતે વરણી કરવામાં આવી હતી. ૧. શ્રી હીરાલાલ ભાણજીભાઈ શાહ
પ્રમુખ ૨. , અનોપચંદભાઈ માનચંદ શાહ
ઉપપ્રમુખ e ,, પ્રમોદકાન્ત ખીમચંદ શાહ
મંત્રી છે કાતીલાલ રતીલાલ સાત
મંત્રી ચીમનલાલ વર્ધમાન શાહ
ખજાનચી કાન્તીલાલ જગજીવનદાસ દોશી
સમિતિ સભ્ય નગીનદાસ હરજીવનદાસ શાહે કાતીલાલ હેમરાજ વાંકાણી ભુપતરાય નાથાલાલ શાહ મોહનલાલ જગજીવનદાસ સાત જયંતીલાલ રસ્તીલાલ સલાત ચંદ્રકાન્ત પોપટલાલ સાત ભોગીલાલ ભાણજીભાઈ શાહ પ્રતાપરાય અનોપચંદ મહેતા પ્રવીણચન્દ્ર જગજીવનદાસ સંઘવી
જે v $ $ ૬ ૬ દે છે $ ૮

Page #4

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
માનતંત્રી : શ્રી કાન્તિલાલ જે. દેશી એમ. એ.
માનદ્ સતત ત્રી : . પ્રફુલ્લા રસિકલાલ વાર એમ.એ., એમ.એડ. વર્ષ : ૮૭] વિ. સં. : ૨૦૪૬: કારતક-નવેમ્બર-૮૯ [ અંક : ૧
પ્રાસંગિક મુક્તક
(મંદાક્રાંતા) જે ચીજો કે વસુ વિભવથી લેકને માફ થાય, ને જે મોહે હૃદય જનન પાપ માટે તણાય; એ પૈસા કે વિભવ અમને સ્વપ્નમાં યે હશેમાં, એવાં હોયે સુકૃત કદિ તે સુકૃત યે થશે માં.
શત્રુઓનું પણ હદયથી જે ભલું ઈચ્છનારા, દુઃખી દેખી અવર જનને દુ:ખી જે થનારા; પિતાના કે પરજન વિષે ભેદના લેખનારા, એવા વાંસે જગપતિ ફરે થઈ સદા ચેકીવાળા.
*
મારી આખી અવનિ પરની જીદગાની વિષે મેં, રાખી હોયે મુજ અરિપર દષ્ટિ જે રીતની મેં, એવી એ જે મુજ ઉપર તું રાખશે શ્રી મુરારિ, તોયે તારે અનુણી બનીને પાડ માનીશ ભારી
– શિખરિણી * સદા રાજી રે'વું, અવર જનને રાજી કરવા, બને ત્યાં સુધી તે જનસમૂહના કલેશ હરવા; બચે જે ખાતાં. તે ગરીબ ઉદરા ખરચવું, કુટુંબી આખું આ અવનિતલ એવું સમજવું
સંચિત (સ્વ. સર પ્ર. પટણી કૃત)

Page #5

=
=
0 નૂતન વર્ષના મંગલ પ્રભાતે પA
શ્રી હીરાલાલ બી. શાહ
શ્રી જૈન આમાનંદ સભા એ જ્ઞાનપ્રદીપનું એક નાનું સરખું વિદ્યામંદિર છે. ઉત્તમ ગ્રંથો પ્રગટ કરવાં એ એનું જીવનવ્રત છે. એ વ્રતનું પાલન કરવા યથાશક્તિ પુરુષાર્થ કરી રહેલ છે. અને જૈન શાસનનું ગૌરવ વધારવાનો વિનમ્ર પ્રયાસ કરે છે.
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભાની સ્થાપના વિ. સં. ૧૫રના બીજ જેઠ શુદિ બીજ તારીખ ૧૩-૬-૧૮૯૬ ના પવિત્ર દિવસે કરવામાં આવી હતી. જૈન સમાજના વ્યાવહારિક ધાર્મિક અને શૈક્ષણિક વિકાસ માટે એક માસિક પત્રની આવશ્યક્તા જણાતી હતી. એટલે આ ભાવનાને મત સ્વરૂપ આપવા વિ. સં. ૧૯૫૯ના અષાઢ શુદિ પાંચમના મંગળ દિવસે શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ નામનું માસિક શરૂ કરવા નિર્ણય લેવામાં આવ્યો. અને વિ સં. ૧૫૯ના શ્રાવણ માસમાં પ્રથમ અંક પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યો. શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ માસિક ૮૬ વર્ષો પૂરા કરીને ૮૭માં વર્ષમાં પ્રવેશ કરે છે એ આપણે બધાને માટે ખૂબ જ ગૌરવને વિષય છે.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ કેઈપણ પ્રકારની જાહેર ખબર લીધા સિવાય, આત્મ. મન પ્રસરાવતું, સદ્દજીવન અર્થે અમૃતપાન કરાવતું, પ્રગતિના પંથે આગળ વધી રહ્યું છે. માસિક દ્વારા જૈનધર્મ, જૈન દર્શન અને જૈન સાહિત્યને યથાશક્તિ બહોળા પ્રચાર થાય છે
અમો માસિકમાં વિદ્વાન પૂ. ગુરુ ભગવતેના લેખો, પૂ૦ સાધ્વીજી મહારાજના લેખો, વિદ્વાન ભાઈઓ અને બહેનના લેખો, જૈન ધર્મના તત્વજ્ઞાનના લેખો, કર્મ અને ભકિતના લે છે અને જૈન ઈતિહાસના લેખો રજુ કરીને યથાશક્તિ જૈનશાસનની સેવા કરવા અભિલાષા રાખીએ છીએ. આ ન્નતિ અને સમાજેન્નતિ તરફ પ્રેરે એવા સમાચાર પ્રગટ કરીએ છીએ
છેલા નવ વર્ષમાં આ સભાએ બાર પુસ્તક પ્રગટ કરેલ છે. ગત વર્ષમાં એટલે સંવત ૨૦૪૫ ના કારતક માસમાં આ સભાએ “શ્રી નવસમરણાદિ સ્તોત્ર સજોહ:” નામનું પુસ્તક પ્રગટ કરેલ સુંદર-સુઘડ અને સ્પષ્ટ દેવનાગરી લિપિમાં પ્રિન્ટ કરેલ છે. ૫ પૂબે ગુરુ ભમવ , . સાધ્વીજી મહારાજે અને સ્તંત્રપાઠી મહાનુભાવે માટે ખૂબ જ ઉપયોગી પુસ્તક છે.
આ સભા પિતાના જ મકાનમાં “જાહેર ક્રી વાંચનાલય” ચલાવે છે. ભાવનગર, રાજકેટ, અમદાવાદ અને મુંબઈના દૈનિક છાપાઓ વાંચવા મૂકવામાં આવે છે. તે ઉપરાંત ધાર્મિક અને અન્ય માસિક પણ વાંચવા માટે મૂકવામાં આવે છે. સુંદર, સ્વચ્છ અને આધુનિક સગવડવાળા આ વાંચનાલયને અનેક વ્યકિતએ સારો લાભ લે છે.
આ સભા સારી લાઈબ્રેરી ચલાવે છે જેની અંદર જેન ધર્મની પ્રતે, જૈન ધર્મના પુસ્તક સંસ્કૃત-પ્રાકૃત, અંગ્રેજી, હિન્દી, ગુજરાતી પુસ્તક અને નેવેલો વિગેરે છે. જૈન યુવકે ધર્મપ્રેમી
(આમાનંદ પ્રકાશ

Page #6

અને સાહિત્યપ્રેમી બને, સારાં સારાં પુસ્તકો વાંચવાની અભિરુચિ તેમનામાં જાગે અને તેમને સારા સંસ્કારો તથા જીવનના ઉચ્ચ ઘડતર માટે પ્રેરણું મળે તે ઉદ્દેશથી આ લાઈબ્રેરી ચલાવવામાં આવે છે. આ લાઈબ્રેરીનો લાભ પ. પૂ. ગુરુ ભગવંતે અને પૂ૦ સાધવીજી મહારાજે ચોમાસા દરમ્યાન અભ્યાસ કરવા માટે તેમજ સવાર, બપોર વાંચના આપવા માટે સારા પ્રમાણમાં લે છે. જેન અને જેનેતર ભાઈઓ અને બહેને વર્ષ દરમ્યાન સારા પ્રમાણમાં લાભ લે છે,
અન્ય પ્રવૃત્તિઓ :
૧. સંવત ૨૦૪૫ના કારતક સુદ એકમને જ બેસતા વર્ષની ખુશાલીમાં મંગલમય પ્રભાતે સવારના ૯-૩૦ થી ૧૧ સુધીમાં સભ્યોનું સ્નેહ મિલન રાખવામાં આવ્યું હતું અને દૂધ પાર્ટી રાખવામાં આવી હતી.
૨ સંવત ૨૦૪૫ના જ્ઞાન પંચમીના રોજ સભાન હાલમાં કલાત્મક રીતે જ્ઞાન ગોઠવવામાં આવ્યા હતા. જ્ઞાન પૂજા કરવામાં આવી હતી. સવારના ૬ થી રાત્રીના ૯ વાગ્યા સુધીમાં શ્રી સંઘના સારી સંખ્યામાં ભાઈઓ અને બહેનોએ દર્શન અને જ્ઞાન પ્રજાને લાભ લીધો હતો
૩. આચાર્ય શ્રી વિજય મળસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબની સ્વર્ગારોહણ તિથિ અંગે ગુરુ ભકિત નિમિતે આ સભાના હાલમાં સંવત ૨૦૪પના આ શુદિ દશમને શ્રી પંચકલ્યાણકની પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી અને પ્રભાવના કરવામાં આવી હતી. ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓ :
૧. શ્રી જૈને આત્માનદ સભા તરફથી સંવત ૨૦૪પના માગશર વદી બીજને રવિવાર તારીખ ૨૫-૧૨-૮૮ ના રોજ શ્રી ઘોઘા તીર્થ ઉપર યાત્રા કરવા ગયા હતા. ખૂબ જ સારી સંખ્યામાં સભ્યો આવેલ હતા ખૂબ જ આનંદ અને ભક્તિપૂર્વક રાગરાગણ પૂર્વક પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી. સવાર સાંજ આવેલ સભ્યોની સ્વામી ભક્તિ કરવામાં આવી હતી.
૨. શ્રી જૈન આમાનદ સભા તરફથી સંવત ૨૦૪૫ના પિષ શુદિ એકમને તા. ૮-૧-૮૯ ના રોજ સિદ્ધાચલજી તીર્થ ઉપર યાત્રા કરવા ગયા. સારી સંખ્યામાં સભ્યો આવેલ હતા. સવાર સાંજ ગુરુભકિત તેમજ આવેલ સભ્યની સ્વામીભકિત કરવામાં આવી હતી.
૩. શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા તરફથી સંવત ૨૦૪૫ને મહા વદિ ૧૨ ને તા. ૫-૩-૮ના રેજ શ્રી સિદ્ધાચલજી તીર્થ ઉપર યાત્રા કરવા ગયા હતા. શ્રી ગિરીરાજ ઉપર દાદાજીના રંગમંડપમાં નવા પ્રકારી પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી. સવાર સાંજ ગુરુ ભકિત તેમજ આવેલ સભ્યની ભકિત કરવામાં આવી હતી.
૪પરમ પૂજ્ય ગુરુદેવ શ્રી આત્મારામજી મહારાજ સાહેબને ૧૫૪ મે જન્મજયંતિ મહોત્સવ શ્રી સિદ્ધાચલજી તીર્થ પાલીતાણું મુકામે સંવત ૨૦૪પના ચૈત્ર શુદિ ૨ ને તા. ૭-૪૮ન્ના રેજ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ભાવનગર તરફથી ઉજવવામાં આવ્યો હતેશ્રી સિદ્ધાચલજી તીર્થ ઉપર શ્રી આદીશ્વર ભગવાનની માટી ટૂંકમાં નવાણુ પ્રકારી પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી. શ્રી આદીશ્વર ભગવાનની મોટી ટૂંકમાં જ્યાં પરમ પૂજ્ય ગુરુદેવ આત્મારામજી મહારાજની દેરી છે નવેમ્બર-૮૯].

Page #7

ત્યાં તેઓશ્રીની મૂર્તિની ફૂલેથી અંગરચના કરવામાં આવી હતી. સવાર સાંજ ગુરુભક્તિ તેમજ આવેલ સભ્યોની સ્વામીભકિત કરવામાં આવી હતી.
૫ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભાનો ઉો વાર્ષિક ઉત્સવ શ્રી તાલધ્વજગિરિ ઉપર સંવત ૨૦૪૫ના જેઠ સુદ ૮ ને તા. ૧૧-૬-૮ન્ના રોજ ઉજવવામાં આવ્યું હતું. આ પ્રસંગે શ્રી તાલધ્વજગિરિ ઉપર ભક્તિપૂર્વક અને રાગરાગણીપૂર્વક પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી. સવાર સાંજ આવેલ સભ્યોની સ્વામીભકિત કરવામાં આવી હતી. *
૬. શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા તરફથી એક લકઝરી બસમાં તા ૨૫. ૨૬ અને ૨૭-૯–૮ન્ને ત્રણ દિવસને કચ્છ-ભદ્રેશ્વરને યાત્રા પ્રવાસ રાખવામાં આવ્યા હતા. આવેલ ભાઈઓ અને બહેનની ત્રણ દિવસ સવાર, બપોર અને સાંજ સ્વામીભકિત કરવામાં આવી હતી. કેળવણીના ઉતેજન અંગેની પ્રવૃત્તિઓ :
૧. સંસ્કૃત ભાષાના ઉત્તેજન માટે શ્રી ભાવનગર જેન કે. મૂ. સંઘમાંથી સને ૧૯૮૯ની સાલમાં S. S. C. પરીક્ષામાં સંસ્કૃત વિષય લઈને અને સંસ્કૃતમાં ૮૦ ટકા કે તેથી વધારે માર્કસ મેળવીને પાસ થયા હોય તેવા કુલ નવ વિદ્યાર્થી ભાઈ બહેનને શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા તરફથી કુલ રૂા. ૫૮૯ ના ઇનામો આપવામાં આવ્યા હતા. - ૨. શ્રી ભાવનગર જેન વે. મૂ. સંઘમાંથી જરૂરીયાતવાળા કેલેજમાં ભણુતા વિદ્યાથી ભાઈઓને જેઓએ કલેજમાં ફી ભરી હોય તેવા ૨૧ વિદ્યાર્થી ભાઈઓને આ વર્ષમાં શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા તરફથી રૂ. ૩૬૫૦ની શિષ્યવૃત્તિ આપવામાં આવી હતી.
દ્વાદશા નયમ્ ” ભાગ ૧-૨-૩ સંપાદક પરમ પૂજ્ય જ્ઞાન તપસ્વી, દર્શન પ્રભાવક અને શ્રતસ્થવિર મુનિપ્રવર શ્રી જબૂવિજ્યજી મહારાજ સાહેબ, સ્ત્રી નિર્વાણ-કેવલી ભક્તિ પ્રકરણે, જિનદત્ત કથાનકમ, પાકૃત વ્યાકરણ અષ્ટમે અધ્યાય, નવ પરિશિષ્ટ સહિત અને બીજા અન્ય પુસ્તકે પૂજ્ય ગુરુદેવ ભગવંતે, ભારતના અને પરદેશના જૈન અને જૈનેતર વિદ્વાને, અભ્યાસ માટે મંગાવે છે અને આ સભા તેઓશ્રીને મોકલે છે.
પ. પૂ. ગુરુભગવંતો, પૂ. સાધ્વીજી મહારાજ, આ સભાના કાર્યવાહકે, પ્રેદ્રન સાહેબ, આજીવન સભ્યો, વિદ્વાન લેખકો અને લેખિકાઓ અને સભાના હિતેચ્છઓએ જે સાથ અને સહકાર આપેલ છે તે બધાનો ખૂબ જ આભાર માનવામાં આવે છે. આપ સૌની આસીયતા અને નેહ અમને મળતા રહે એવી આ મંગળ દિને મંગળ પ્રાર્થના છે. આપશ્રી બધાને નૂતન વર્ષાભિનંદન.
જયજિનેન્દ્ર

Page #8

Tછે છે કે છે , આ કારણે
T
T HEIR LET ITI tiટ ખEલાય કaggggggggggggggggggggggggggg પર 8 a lagan get a
લે. રતિલાલ માણેકચંદ શાહ-નડીયાદ
અરે ભાઈ! જો આ શરીર એક દિવસ છોડ. જેથી વહેલી તકે અક્ષયસુખનો આવિષ્કાર કરી વાનું જ છે, તે પછી આજથી જ તેને પ્રત્યેનું લક્ષ શકીએ, જીવનમાં જે કાંઈ કરવાનું હોય તે આ શા માટે દર ન કરીએ? અને જે આપણું નથી જ કરવાનું છે. બીજુ બધું તે અતાજન્મોમાં તેને આપણું કેમ માનીએ? આવા તે અનંતા અનંતીવાર કરી છૂટયા છીએ, છતાં આપાગું ભવ શરીરો અનાદિ કાળથી ધરતા આવ્યા છીએ અને બ્રમણ ચાલું જ રહ્યું છે. એટલે એ નક્કી થાય છે છોડયા પણ છે. છતાં તેના પ્રત્યેને મમત્વભાવ કે, આપણે કયાંક ભયંકર ભૂલ આચરી રહ્યા છીએ. કે હજુ છુટ નથી? અને તેને મારું મારુ કરી, આ ભવમાં તે ભૂલ સુધારી લઈએ. અનંતા કર્મો ઉપાર્જન શા માટે ભવ અટવીમાં જેણે પિતાના સ્વસ્વરુપને પિછાણ્યું છે, અને ભટકી રહ્યા છીએ અને અનંતા દુઃખો ભેગવી તેણે નિષ્કર્ષ કર્યો છે કે આત્મા સિવાય આ રહ્યા છીએ, તેનો કોઈ વિચાર ઉદ્દભવે છે ખરો? વિશ્વમાં બીજુ કાંઈ જાણવા જેવું નથી. અને જે અરે ! આજે તો ઉત્તમ એ મનુષ્ય જન્મ પોતાના સ્વસ્વરુપમાં લીન રહે છે, તે જીવનમુકત મળેલ છે, જેમાં વિશેષમાં બુદ્ધિ મળેલ છે, તે છે, જીવતા હોવા છતાં પણ પ્રત્યેક બંધનોથી મુક્ત તે બુદ્ધિને સોપયોગ કરી વિચારીએ કે, ચરમ- છે, આવો જીવનમુકત પ્રત્યેક વ્યવહારો આચર હૃપ એ મનુષ્ય જન્મ આપણને શા માટે મળેલ હોય છતાં તે કર્મોથી બંધાતો નથી. કારણ કે તેની છે? શું જીવ-જંતુ, પશુ-પક્ષીની માફક જીવન દષ્ટિ પર પદાર્થો પર નથી. તે સુખ-દુઃખ, રાગજીવવા અને સંસાર વધારવા મળેલ છે? કે તેથી દ્રષ આકુળતા-વ્યાકુળતા વિગેરે દ્રવોથી પર હોઈ આગળ વધી સત્ય સમજણ કરી, આ ભયંકર તે સુખ-દુ:ખાદિને ક૯૫નાજન્ય માને છે. તેથી સંસાર સાગરને તરી જવા માટે મળેલ છે? તે તેમાં તે લેપતું નથી, શાંતિથી વિચારીએ, આચરીએ અને અદ્ધિએ. તે આત્માની અનુભૂતિને આનંદ લૂંટતો હોય આ સર્વોત્તમ મનુષ્ય જન્મ વિભાવ દશામાં ત્યારે બહારની પ્રત્યેક પ્રવૃત્તિઓ રોકાઈ જાય છે, આળેટી એળે ગૂમાવી દઈશું તો પૂર્ણતાએ પહે- જીવતાં જ જેને એ દઢીભૂત થઈ જાય છે કે, ચવાને પુરુષાર્થ ક્યાં ભવમાં આચરીશું ? આટલું આત્મા મુક્ત છે અને તે શરીર, ઇદ્રયો, મન, આપણે પ્રથમ જાણી લઈએ, વિચારીએ અને બુદ્ધિથી પર છે. વિદેહ સુકત એટલે કે જેની વૃત્તિઓ અમલમાં મૂકીએ. ગમે તે ભવમાં, ગમે ત્યારે, ગમે તદ્દન ઉપશમ પામી ગઈ હોય અને દેહ હેવા તે સંજોગેમાં આ કર્યા સિવાય ચાલે તેમ નથી છતાં પણ પિતે જાણે કે, દેહાદિથી હું ભિન્ન છું, જ, કારણ કે ત્યાં સુધી ચારગતિના ભેયંકર દુઃખ તેની સાથે મારે કેઈ નિસ્બત નથી આવી દશામાં ઊભા જ રહે છે અને વિષમ એવા આ સંસારમાં મસ્ત રહે અને સ્વભાવમાં લીન રહે તે વિદેહ આવન-જાવન ચાલું જ રહે છે જે ભયંકર દુ:ખનું મુકત છે. જીવન મુકત, આત્માને આશ્રય લઈ, પ્રદાન કરે છે. એટલે આપણું ધ્યેય તો એ જ જીવનનાં પ્રત્યેક કામ જળકમળવત કરે છે. આત્મ હેવું ઘટે કે આપણે એ પુરુષાર્થ આચરીએ કે સ્વરુપની પ્રાપ્તિમાં જ સાચી શાંતિ સમાયેલી
નવેમ્બર ૮૯

Page #9

છે, તેમ સમજી તેને દઢતાપૂર્વક વળગી રહેવું શકાય? શાશ્વત સુખ તે પૂનામાં જ સમાયેલું જોઈએ.
છે. અને તે આત્માને જ ગુણ છે. આત્મામાં તે જેને આપણને અત્યંત સહવાસ હોય. તેનાથી ગુપ્તપણે રહેલું છે, અને ત્યાંથી જ તે પ્રાપ્ય બને જ્યારે છૂટા પડવાને સમય આવે ત્યારે જરા
- તેમ છે, બહારમાંથી મેળવવા તમે ગમે તેટલી મુશ્કેલી જણાય, તેવું જ આપણી આસકિતમાં છે. મહેનત આચરે પણ તે મળી શકે તેમ નથી, પણું તે પ્રત્યેકનું બીજ આપણા પિતાના દેડના તમારી મહેનત નિષ્ફળ જ જવાની તે નિશંક હ' પણામાં અને મારા પણામાં છે. માટે વિવેક હકીકત છે, તેમ શાસ્ત્રમાં પ્રતિપાદન કરવામાં અને વિચારપૂર્વક તેનાથી અલિપ્ત થવું અત્યંત આવ્યું છે, આવશ્યક છે.
સંપૂર્ણ અને શાશ્વત સુખ પ્રતિપાદન કરવા અનંતજ્ઞાની શાસ્ત્રકાર ભગવાને જગતના જીવન માટે, વીતરાગ ભગવંતે ઉત્તરાધ્યન સૂત્રમાં કહ્યું છે આત્મ કલ્યાણને માર્ગ બતાવતાં ફરમાવ્યું છે કે. કે “સમ્યકજ્ઞાનના સંપૂર્ણ પ્રકાશથી અજ્ઞાન અને હે જીવ! તમે સુખને ઈચ્છો છે, તે સુખ સામાન્ય મેહના પરિપૂર્ણ નાશથી અને રાગ-દ્રષના સંપૂર્ણ હોઈ શકે નહિ કે જેના પછવાડે દુઃખ કિયા ક્ષયથી આત્મા શાશ્વત સુખને આવિષ્કાર કરી શકે કરતું હોય, પરંતુ તે સુખ અક્ષય હાય કાયમ ટકે છે; રાગ-દ્વેષના સંપૂર્ણ ક્ષયથી આત્મા કલેક તેવું હોય તેને જ સાચું સુખ કહેવામાં આવે છે, પ્રકાશક બની જાય છે. રાગ-દ્વેષને નાશ થતાં ઐકાંતિક અને આત્યાંતિક સુખની આ વાત છે કે અજ્ઞાન અને મહ પણ લુપ્ત થઈ જાય છે. કારણ જેમાં દુઃખને અંશ પણ ન હોય. પરંતુ તમો કે રાગમાંજ દ્વેષની જડ રહેલી છે. બાહ્ય દષ્ટિએ તેને શરીર, ધન, વૈભવ, વિષય-કપાયે, અમને વિચારીએ તે છેષ વધુ ભયંકર લાગે છે, પરંતુ ચમનાદિમાંથી તુટે છે, તે જ તમારી ભયંકર તવ દષ્ટિએ વિચારી એ તે, હેપ કર પણ રાગ ભૂલ છે. કારણ કે વિશ્વના પ્રત્યેક બાહ્ય પદાર્થો, ભયંકર છે, કારણ કે છેષ હજુ છોડી શકાય છે, ચલાયમાન, અસ્થિર, પરિવર્તનશીલ અને વિનાશક પરંતુ રાગ છેડો કઠીન છે. પણ અશક્ય નથી છે તે તમને શાશ્વત સુખ કયાંથી બક્ષી શકે? ધન જે આપણે વિભાવમાંથી સ્વભાવમાં આવીએ. વિજળીના ચમકારા જેવું છે, શરીર નાશવંત છે. મિથ્યાત્વમાંથી સમકિતમાં આવીએ, અને આત્માથી યૌવન ધનુષના રંગ જેવું છે જે ઘડીકમાં જ આત્માને ઓળખીએ તેમાં લીન રહીએ, તે દષ્ટિ વિલીન થાય છે. તેમાં સુખને અંશ પણ નથી તે પર પરથી સ્વમાં સમાય છે એટલે પ્રત્યેક બાહ્યા તે કલ્પી લીધેલું સુખ છે, જેમાં આપણે સુખ ભાવો વિલીન થાય છે જેથી નિર્જરા થાય છે અને માનીએ છીએ, તેમાંથી જ ક્ષણાર્ધમાં પાછું દુ:ખ છેવટે પૂર્ણતાએ પહેચાય છે જે પુરુષાર્થ સાચે માનવા મચી પડીએ છીએ તેને સુખ કહી જ કેમ રસ્તે હોય તે.
38
૦ આત્માના બધા ગુણોને પ્રગટ કરી, તેના માલિક થવું તેનું નામ મોક્ષ. તે ગુણો પ્રગટ ન થાય ત્યાં સુધી સંસાર રહેવાનો અને આ શરીર નામની જેલમાં રહેવાનું.
૦ સારી રીતે મરવાની તૈયારી નું નામ જ જીવન !

Page #10

નવો પાઠ
**********************
એક જંગલમાં એક યક્ષ રહેતા હતા. એને દવાએ એક કામ સોંપ્યું હતું. એનું કામ એક જ, દરેક માણસનું માપ કાઢવાનુ, એ એક વૃક્ષ ઉપર બેસે, સુ'દર ગીત ગાય. રસ્તે જનારા ત્યાં આકર્ષાઇને આવે એટલે એમની સાથે વાતામાં પડે. વાતવાતમાં એ માણસ પાસેથી કઢાવી લ્યે કે, એને શું દુઃખ છે અને પછી દુ:ખના તત્કાલ ઉપાય બતાવે. માણસો તો ખુશ થઇ જાય કે આ ચક્ષ ખરો પરોપકારી છે. એ તરત આપણાં દુ:ખના ઉપાય બતાવે છે.
**********
[ માણસની મિલકત-ભૂખ કયારેય સંતાષાતી નથી એ આજની દુનિયામાં તા વધારે જગજાહેર વાત છે. આપણી દૃષ્ટાંતકથાઓ આવી કેટલીય વાતારજૂ કરે છે. એવી જ અહીં રજૂ થતી આ સીધી દૃષ્ટાંત કથા છે જે દરેકને માટે વિચારણીય અને પ્રેરણાદાયક બને. ]
પશુ ઉપાય બતાવ્યા પછી યક્ષ કહે : ‘જુઓ ભાઇ! આ તમને મે' રસ્તા બનાવ્યો તેથી તમારૂ ઉપરનું દુઃખ તે શે -પણ અંદરનુ દુઃખ તો રહેશે, એ તા ત્યારે જશે જ્યારે તમને આ મારી વાતમાંથી કાંઇ પણ રસ્તા સૂઝશે. તમારા રસ્તા તમને સૂઝે ત્યારે તમારૂ દુઃખ જાય, તે પહેલાં તે તમે કેવળ થીગડાં મારી શકે !’
પણ યક્ષની આ વાત ભાગ્યે જ કોઇ કાને એ તા પેાતાના દુ:ખના તાત્કાલિક ઇલાજ મેળવી વવા અધીરા થઈ જાય –ના યક્ષની ભેટ લઈ ને ઘેર દેાડે!
હવે આ મક્ષ કોઈ ને પૈસા આપે કારણ કે, એને પૈસાનું દુ:ખ હાય. કોઈને ઘર આપે કારણ કે એને ઘરનું દુ:ખ હાય. કોઈને સંતાન કાઇને સ્ત્રી આપે, કોઈ ને કેવળ વાતા જ આપે એમ જેની જે મન આકાંક્ષા તેને તે મળે.
આપે,
એક વખત એવું બન્યું : એક રાજઅધિકારી નવેમ્બર −૮૯
ધૂમકેતુ
܀܀܀܀܀܀
ત્યાંથી નીકળ્યા, એને કોઇ વાતની ખામી ન હતી –જીવનમાં એને સંતાન હતાં, સ્ત્રી હતી, પૈસા હતાં, ઘર હતું, અધિકાર હતા, ઘણું બધું તને અપ્રાપ્ય અને મળી ગયું હતું.
એનુ' મન કેંકાણે હાત તા આ મળેલી સમૃદ્ધિ એતે માટે જીવનમાં સુખરૂપ બની શકે તેમ હતું,
પણ છેટે તે! માણસનું મન ગમે ત્યાંથી દુઃખ-અસતાષ શેાધી કાઢે છે, ને એને દૂર કરવા એ દાડા કરે છે. એને એ જીવનનુ પરાક્રમ માને પતે માટે અધિકારી, રાજપાટમાં માન, સત્તા, છે. આ અધિકારીને પણ એક વાતનું દુઃખ લાગે, બધુ... ખરૂં, પણ એની સામે એક શેઠ રહે એને વૈભવ જોઇને એને થાય કે, સાળું આપણને આવુ તે આ જિંદગીમાં નહિ મળે, આપણે તે કાંઈ અવતાર છે?
એ રાજઅધિકારી આ રસ્તે ફરતા ફરતા આવ્યો. એના મનમાં પોતાની ઉણપના જ વિચારો ચાલી રહ્યા હતા. મારે ત્યાં આ નહિ, ને કે નહિ.... વાત એના મનમાં આ ચાલી રહી હતા.
*
અને ત્યાં એણે વૃક્ષ ઉપરથી પેલા યક્ષને ખેલતા સાંભળ્યા, ‘હે ભાઇ ! તારે કાંઇક દુઃખ લાગે છે, તારી દુઃખની વાત મને કહે તે। હું મારાથી અને તે મદદ તને કરૂ !'
પેલા અધિકારીએ તરત જવાબ વાળ્યા ‘ભાઇ! મારે બધું સુખ છે, પણ કહેવતમાં કહ્યું છે ના કે, વસુ વિના નર પશુ. એ વસુના વાંધા છે!'
#

Page #11

‘એ હા! વસુના વાંધા છે ના ? પણ તું વિચાર કરી જો, એ આવશે પછી તેા તારે દુઃખ નહિ રહે ના ? ’
અરે! પૈસા આવે પછી કોઇને દુ:ખ રહે છે તે મને રહેશે? ખાશું', પીશુ' ને મજા કરીશુ. થાય તે દાન કરીશું. વધશે તે કરાં વાપરશે. પછી દુ:ખ કેવુ ?
· પણ તું ખરાખર વિચાર કરી જો–મે’ કઈકને પૈસા આપ્યા છે, પણ પૈસા મળવાથી એમનુ જે સુખ હતુ' એ પણ એમણે ગુમાવ્યુ' છે!'
અરે હાય કાંઇ! પૈસા મળવાથી મૈં તો કાઇને દુ:ખી થતા જોયા નથી ! 1
તા ત્યારે તુ' ઘેર પહેાંચી જા. તારે ત્યાં મે સેાનાના છ ચરૂ મૂકયા છે. પાંચ આખા છે, છઠ્ઠો થોડા અધૂરો છે!'
લકાય
* અરે ! કાંઈ વાંધા નિહ, છ ચરૂ ધન કોને કહે? મારું દુ:ખ અરધું પ તા આ સાંભળતા જ ચાલ્યું ગયું છે ! ' યક્ષ મનમાં ને મનમાં હસી રહ્યો ને આ ભાઈ દાડતા ઘેર પહોંચ્યા.
ઘેર જઇને જુએ છે તાછ ચરૂ સાનુ ભરેલા એની દૃષ્ટિએ પડયા. એ તા આનંદમાં આવી ગયા. એને થયુ' પેલા વૃક્ષ પાસે એ યક્ષનુ જ એક થાનક કરીશું. લોકો એની પૂજા કરશે, અને યક્ષને પણ સારૂ લાગશે.
પણ એટલામાં એને એક બીજે વિચાર આવ્યો; આ અધૂરો ચરૂ પહેલા પૂરા કરી લઈએ પછી બધુ કરીશ,
અને એ અધૂરા ચરૂ પૂરા કરવા માટે હવે એ રાતદિવસ મહેનત કરવા મંડયા. કોઇનાં કામ કરે, કાઈની પાસે પઢાવે કોઇને ધમકાવીને કઢાવે. કોઈ ને ફાસલાવે, કોઇની પાસે માગે, અને એમ જે રકમ આવે એ બધાનુ` સેાનું લઈને પેલા અધૂરા ચરૂમાં નાંખે.
પણ કાણુ જાણે શું થાય –એ ચરૂ જ્યારે જુએ ત્યારે એટલે ને એટલે અધૂરો દેખાય ! પછી તો એણે રાજાને પણ માંએ ચડીને કહ્યુ, મારા પગાર વધવા નઇએ. મારે ઘણાં કામ કરવાં પડે છે ! ભાડું ભથ્થું તેા હું આછામાં એક લઉં છુ એટલે પગાર વધવા જોઇએ !’
રાજાને એના કામથી સંતાષ હતા, એટલે એણે પગાર વધારી આપ્યા.
એ પગાર વધારે પણ એણે ચરૂમાં પધરાવવા માંડયે !
પણ ચરૂ ? એ તો અધૂરા ને અધૂરા ! એમાં ન કાંઈ વધે કે ઘટે! પેલા અધિકારી ભાઇ તા હવે ચિંતામાં પડી ગયા. એને એ ચરૂ પૂરા કરવે છે એ પૂરા થતા નથી. અને એટલે એમના બીજા કેટલાંય કરવા ધારેલા સારાં કામ પણ રખડ્યા કરે » !
ઘડીભર તા એમ પણ થાય કે, એ ચરૂ પડે ખાડમાં. આપણે એ પૂરો કરવા ની. પણ એ વિચાર આવે ન આવે ત્યા અને થાય છે ના ના, ઘેાડાક માટે અને અધૂરા રહેવા દેવા? પછી તા માણસના પરાક્રમની કિંમત શી ? !ણ એમ ને એમ દિવસો પસાર થતા રહ્યા એને છેવટે લાગ્યું કે એ યક્ષ પાસે જ જવા દે. એને ખુલાસે મેળવવા દે.
એટલે એ પાછા યક્ષ પાસે ગયા. પણ આ વખતે એણે યક્ષન જ તૈયા નહિ. ઘણા પ્રયત્ન કર્યું પણ યક્ષ કયાંય ૐખાણા નહિ.
છેવટે થાકીને એણે માટેથી બૂબાબૂમ કરી ત્યારે એના કાનમાં અદૃશ્ય અવાજ માત્ર આવ્યા : ‘ હું ભાઇ! તુ મતના આહી આવ્યો છે. તારા એ અધૂરા ચરૂ ભરાશે નહિ ત્યાં સુધી તું સુખી થવાના નથી ! ’ પણ તા એ શી રીતે ભરાય ? હું તા એમાં કાંઈ ને કાંઈ નાખતો રહું પણ એ ઊલટાને વધારે ને ત્રધારે ઊણા થતા જાય છે!'
માનદ પ્રકાશ

Page #12

એને ભરવાનો ઉપાય તે તદ્દન સહેલું . અને એ બધા છલકાઈ જાય ત્યારે તું આવજે. કાંઈ નહિ નાખે તે એ ભરાઈ જશે!” સુખ તને તરત ત્યારે મળશે. તે પહેલાં નહિ!
“આંય તામીજા! - રાજ અધિકારી ભાઈ તે આ જેણે જેણે છઠ્ઠો ચરૂ ભરવાનો યત્ન કર્યો છે સાંભળીને ચંકી ઊઠ્યા.
એ બધા જ હેરાન થઈ ગયા છે. એટલે એ તે ઘેર જઈને એ નિયમ પાળવા
એ ન ભરવાથી ભરાય છે. આ વાત છે, મનને
છે' આપવાથી નહિ, ન આપવાથી એ તૃપ્તિ પામે છે, લાગ્યા. પણ ચરૂ તે ભારે ચમત્કારી નીકળ્યો. એ તે હતા તે ને તેવો રહ્યો! એટલે વળી એ એની આ ખૂબી છે.......! થાકીને પેલા યક્ષ પાસે ગયે. યક્ષે કહ્યું કે ભાઈ! રાજ અધિકારી તે આ સાંભળીને મનમાં ઘા જે તું સમજ્યા હોત તો તો એ અધૂરો ચરૂ ખાઈ ગયા. એ ઘેર તે ગયો પણ હવે મને કાંઈ કયારને ભરાઈ ગયો હોત. તારી પાંચે ઈન્દ્રિયને ન આપવું એ નવો પાઠ એને ભણવાનો હતો, એ તું છલકાવી દે તે પણ તને સુખને અનુભવ વિષે એ વિચારમાં પડી ગયો. નહિ થાય-જ્યાં સુધી આ તારો છઠ્ઠો ચરૂ-મન એના પિતાના પાડોશી શેઠ સાથેની સ્પર્ધા તે અધૂરું છે ત્યાં સુધી.
ઊડી ગઈ, પણ એને નવાઈ તે એ લાગી કે, અત્યાર એટલે તું હવે ઘેર જા. અને આ છઠ્ઠા ચરૂને સુધી એણે જે જે કર્યું હતું, એમાંનું કાંઈ જ છલકાવવાનો પ્રયત્ન છેડી દે. તું તારા મનને કાંઈ આ નવા પાઠને માટે ઉપયોગી ન હતું ! ન આપીને ઘણું કેમ આપી શકે એ વિષે વિચાર એણે એ મનને કાંઈ ન આપવાને ન પાઠ કરતે થા. એટલે છઠ્ઠો ચરૂ પણ છલકાઈ જશે! શીખ રહ્યો.
સ દા ચા ૨ જન્મથી તમામ માનો એક સરખાં જ હોય છે. પણ જીવન જીવવાની રીત જ એમના નામ સાથે સજજનતા કે દુર્જનતા, નમ્રતા કે ઉછુખલતા, કુલીનતા કે અકુલીનતાનું લેબલ ચીપકાવી દેતી હોય છે. - સદાચાર એ માનવતાને દિલેજાન દોસ્ત છે. સંસ્કારિતાની એ પારાશીશી છે. હૃદયની શુદ્ધતા એ સદાચારનું પ્રથમ સોપાન છે. સદ્દગુણોનો અંબાર એ છે જીવનને શણગાર.
સુવર્ણ કે ધન ભૌતિક સુખોની વણઝાર આપી શકે પણ સાચો આનંદ સદ્દગુણો જ આપી શકે !
ધન વ્યક્તિને ઉચ્ચ રથાને બેસાડી શકે. પણ એને એ સ્થાને શોભાવવાનું સામર્થ્ય તે સંસ્કારમાં જ છે.
પ્રતિષ્ઠા વગરના લોકોનું મૂલ્ય શ્વાસ લેતાં પૂતળાથી અધિક કશું જ નથી.
સદ્દગુણો એ પ્રશંસાની વસ્તુ નથી પણ એ અનુસરણનો વિષય છે. સદાચાર એ ઈશ્વરની કરુણાએ માનવને અપેલો મહાન પુરસ્કાર છે.
સદાચાર વગરનું નામ, જીવનને બનાવે શ્યામ” “જેની પાસે સંસ્કારનું ભાથુ. એને નમે જગત આખું”
જો કે કેમ
નવેમ્બર-૮૯]

Page #13

અભયકુમારની ન્યાયબુદ્ધિ
લેખક : શ્રી મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા
રાજગૃહીના રાજવી શ્રેણિક પાસે એક વખત ઉઠાવી ગયું છે. બ્રાહ્મણ ધન લઈ આવ્યો હતો અને ભારે વિચિત્ર ફરિયાદ આવી. ફરિયાદી એક બ્રાહ્મણ તે દાયું હતું તે વાતનો કે સાક્ષી ન હતું. હતે. પાંચ સાત વરસો સુધી પરદેશમાં રહી તે ધન દાટતી વખતે આસપાસમાં કઈ જ ન હતું. ઘણું ધન કમાઈ રાજગૃડી આવતો હતો રાજગૃહીં તે વાત તે બ્રાહ્મણે પોતે જ કરેલી એટલે આ નજીક પહોંચતાં રા પડી ગઈ હતી. બ્રાહ્મણ તેની ધનના ચેરને કઈ રીતે પકડવે એ માટે કયો યુવાન પત્નીને રાજગૃહીમાં પિતાના ઘેર રાખી ધન હતા. ન્યાયને કે મૂંઝવણભર્યો પ્રશ્ન આવે ત્યારે ઉપાર્જન અથે પરદેશ ગયો હતો અને રાજગૃહી એ કાર્ય મહામંત્રી અભયકુમારને સોંપવામાં આવતું નજીક આવતાં વિચાર આવ્યો કે ઘણાં વરસો ઘરની અને આ ફરિયાદને ન્યાય કરવાનું કામ પણ બહાર રહ્યો, એટલે પત્નીનું ચારિત્ર અને વર્તન અભયકુમાર પર આવ્યું. જોયા બાદ આ બધું ધન ઘેરે લઈ જવાય તે ડીક અભયકુમારે બ્રાહ્મણને એકાન્તમાં પોતાની પાસે આમ વિચારી, આજુબાજુ કંઈ જોતું નથી તેની લાવી આ બનાવને લગતી બધી માહિતિ પૂછી. ખાતરી કર્યા બાદ એક ઝાડ પર ચક્કસ નિશાન બ્રાહ્મણ બિચારો અત્યંત ભળે અને સરલ હતે.
બાદણ બિચારો અત્યંત ભળે અને કરી તેની નીચે બધું ધન દાટી ઘર તરફ જવી તેણે કહ્યું કે રાત્રે મારા ઘરની નજીક પહોંચતાં મારી નીકળે.
પત્નીએ પાળે કુતરા ભસવા લાગ્યા, એટલે દ્વારની બ્રાહ્મણ રાનના ઘરે પહોંચ્યો અને તેની પત્ની સાંકળ ખખડાવ્યા વિના જ તેણે ઘરનાં દ્વાર ઉઘાડયાં. તે તેને અચાનક આવેલ જેમાં હર્ષાવેશમાં ઘેરા વિયાગના લાંબા સમય દરમ્યાન તે સતત મારું ધ્યાન ઘેલી થઈ ગઈ. બ્રાહ્મણને અત્યંત આનંદ થયે અને ધરતી, એટલે જે દિવસે હું પાછો ફર્યો તે પહેલાની થયું કે લક્ષમી પ્રાપ્ત થઈ અને પત્નીએ પણ રાતે તેને સ્વપ્ન દ્વારા મારા પાછા આવવાની આગાહી આબરૂ જાળવી રાખી છે. બ્રાહ્મણે પિતે લાવેલ મળેલી. તેથી ભજનની વિવિધ સામગ્રી તૈયાર ધનની તેમજ એ જે ઝાડ નીચે દાટયું હતું કરી મારી જ રાહ જોઈ તે બેઠી હતી. વર્ષના તે ઝાડના થડ પર પત્નીનું નામ મોહિની લખ્યું અંતે અમે મળ્યાં એટલે ભોજન લઈ લગભગ આખી હતું વિગેરે તમામ વાત કરી, અને ઘણાં વરસો રાત અમે વાતમાં વીતાવી અને કટ ધન લઈ પછી મળ્યાં એટલે અલકમલકની વાતો કરી રાત્રિના આવ્યો, કયાં દાટયું, દાટવાની દવા શાથી છેલલા પહોરે બંને ઘસઘસાટ ઉંધી ગયા. આવ્ય, ઝાડ પર શી નિશાની કરી, વિગેરે તમામ
બીજે દિવસે સવ- માં નાહી ધોઈ પૂજા પાઠ હકીકત મારી પત્નીને કહી સંભળાવી. કરી પતિ પત્ની બંને જે ઝાડ નીચે ધન દાટયું તે પછી અભયકુમારે બ્રાહ્મણની પત્ની માહિહતું ત્યાં જઈને જુવે છે તે ધન ના મળે, બંને નીને બોલાવી પૂછયું : “બેન! તમારા પતિના જણને ભારે આશ્ચર્ય થયું, અને બ્રાહ્મણે રાજાની આવવાની ખબર ન હોવા છતાં તેના માટે સ્વાદિષ્ટ પાસે જઈ ફરિયાદ કરી કે મારું તમામ ધન કે રસોઈ તૈયાર કરી રાખવાનું તમને કેમ સૂઝયું?
૧૦)
આત્માનંદ પકા

Page #14

મોહિનીએ મહાન સતી માફક નીચું મુખ મેહિની સોનીના ભાણામાં પીરસતી વખતે મલકારે રાખી જવાબ આપ્યો “મારા પતિ પરદેશમાં ગયા અનુભવતી. જમ્યા બાદ સૌ તિપિતાના ઘેર ગયા બાદ તેના નામનો હ જ૫ ર્યા કરતી, તેથી એટલે અભયકુમારે સનીને કહ્યું: “મદનભાઈ! જે દિવસે તેઓ આવ્યાં તે પહેલાંની રાત્રિએ મારે રાજમહેલમાં જવું છે, પણ જતાં જતાં વચમાં સ્વપ્નમાં એક દેવીએ આવી મને કહેલું કે આજ તમારા ઘરના બે ઘડી માટે મહેમાન પણ બનવું રાત સુધીમાં તારે પતિ પાછો આવી જશે. સ્વપ્ન છે. અભયકુમારે પિતાનું નામ કઈ રીતે જાણ્યું પર શ્રદ્ધા રાખી મેં મારા પતિ માટે રસોઈ તૈયાર તેની મદનને અજાયબી તે થઈ પણ તે છુપાવી કરી રાખી હતી, કેઈ અન્ય માટે નહોતી કરી” તેને કહ્યું: “અહો ! મહામંત્રીજી, આપના શુભ
પગલાં મારા ઘરમાં થાય એ તે મારું અહોભાગ્ય મોહિનીએ એક નવો બનાવેલું સુંદર ચંદન
કહેવાય.” હાર પહેર્યો હતો. તેની પર અભયકુમારનું ધ્યાન પડ્યું એટલે કહ્યું : “અહે! આ તે અતિ સુંદર મદનની સાથે તેના ઘરે પહોંચ્યા પછી અભયહાર છે, મને જરા જોવા આપશો ?”
કુમારે તેને કહ્યું: “પેલા ગરીબ બ્રાહ્મણનું ધન હિનીએ ગળામાંથી ચંદનહાર કાઢી અભય
તમે તે દિવસે વહેલી પ્રભાતે જઈ ઝાડ નીચેથી
ખાદીને લઈ આવ્યા છે, તે મને આપી દો જેથી કુમારને સેવા આપે અને અભયકુમારે જોયું કે એ નવા બનાવેલાં હારને બંને છેડે “મોહિની' અને
આ વાતને કેઈ નો ભવાડે ન થાય. મોહિનીએ મદન એવાં નામો કેરેલાં હતાં. તેણે માહિનીને
છે અને તમામ વાત કરી દીધી છે. પણ આ બધી
આ વાત જાહેરમાં આવતાં તમારે જેલ ભેગું થવું હાર પાછો આપે અને બ્રાહ્મણને બેલાવી બને જણને કહ્યું : “તમારૂ ધન પાછું મળી જશે. એ પહશે. તમારી માંદી પત્નીને આઘાત લાગતાં તે
કદાચ મૃત્યુ પામશે, મોહિનીને પતિનું જીવન માટે બે ફકર રહેજે; હવે આવતી કાલે એક બ્રાહ્મણ, એક ક્ષત્રિય, એક વ ણક અને એક સોનીને
આ ધૂળધાણી થઈ જશે અને પતિત મોહિનીને આપ
આ વાતના પગે જવું પડશે, ન્યાયનું આવું પરિણામ તમારે ત્યાં ભેજનનું આમંત્રણ આપજે, અને
આવે એ મને ગમતું નથી અને તમને પણ નહિં પાંચમે હું પણ આવીશ.”
જ ગમતું હોય, એટલે આ વાત આપણા બે બ્રાહ્મણ માહિનીની સલાહ મુજબ ચારે જણને સિવાય કોઈ ત્રીજે ન જાણે એ રીતે પતાવી દેવી આમંત્રણ આપ્યાં, અને અભયકુમાર તે સૌથી હોય તો વગર વિલંબે બ્રાહ્મણનું ધન મને સોંપી દે.” વહેલાં બ્રાહ્મણને ત્યાં ભોજન અથે પહોંચી ગયા. . .
અભયકુમારની વાત સાંભળી સોની બૂ બ્રાહ્મણના ઘર પાસે પહોંચતાં કુતરો ભસવા લાગ્યા પણ મોહિનીએ તેને શાંત પાડો. તે પછી, બ્રાહ્મણ,
થઈ ગયે. તેને લાગ્યું કે મોહિનીએ તમામ વાત વણિક અને ક્ષત્રિય એક પછી એક આવ્યા, અને
મહામંત્રી પાસે કબૂલેલી છે, તેથી ઘરમાં જઈ કુતરો તે સૌની સામે ભસ્યો સૌથી છેલ્લે સાની
બ્રાહ્મણના ધનનું પોટલું લાવી મહામંત્રી પાસે આવ્યો, પણ તેની સામે ભસવાને બદલે કુતરો
મૂકતાં કહ્યું : “નામદાર ! મેં મોહિનીને નહિ પણ તેની સાથે ગેલ કરવા લાગ્યા અને તેની પણ ટોપલો મારા પર નાખે છે. બ્રાહ્મણ આવ્યો તે રાત્રે
તે જ મને ફસાવેલા અને હવે તમામ દોષને તેને પંપાળવા લાગે.
હું તેના જ ઘરમાં હતું. તેણે જ મને સંતાડયો ભજન સમયે માહિની સોને પીરસતી હતી અને વહેલી સવારમાં ધનને લગતી બધી વાત કરી અને અભયકુમાર જોયું કે બધાના ભાગે પીરસતી તેણે જ લઈ આવવા કહેલું. ધન લઈ અમારા
નવેમ્બર-૮૯

Page #15

બંનેને નાશી જવાની તેની યેજના હતી. પણ મે વફાદાર ન રહી શકી. તારા આવા વર્તનની તને જ ઉતાવળ ન કરવા કહ્યું, હવે આજે આ રી શરમ નથી થતી?” મને અપરાધી બનાવવા નીકળી છે.”
અભયકુમારની વાત સાંભળી મહિનીને પસ્તાસનીની વાત સાંભળી અભયકુમારે કહ્યું : વાને પાર ન રહ્યો, અને તેની આંખોમાંથી પશ્ચામદન ! આ જગતમાં કેઈ પણ સ્ત્રી કેઈ પુરુષને, તાપના આંસુની ધારા વહેવા લાગી તેને તેની અગર કેઈ પુરુષ કે સ્ત્રીને કદી ફસાવી શકે ભૂલ સમજાણી અને અભયકુમારે તેને કલંકમાંથી નહિ. સ્ત્રી અને પુરુષમાં રહેલી વાસનાના કારણે બચાવી લીધી તે માટે ઉપકાર માનતાં કહ્યું :
એક બીજાનાં શિકાર બને છે, અને અધ:પતનની મહામંત્રીજી! આપે મને અધઃપતનની ઊંડી ઊંડી ખીણમાં ગબડી પડે છે. તારો અપરાધ મહાન ખાઈમાંથી બચાવી લીધી છે, અને આપના આવા છે. પણ તેની શિક્ષા તરીકે ત્રણ વર્ષ સુધી રાજ અહેસાન માટે ભવભવ હુ આપની ઋણી રહીશ. ગૃહી છોડી અન્ય સ્થળે જઈ રહેવાની તેને શિક્ષા જીવનમાં જેવી ભૂલ કરી તેવી ભૂલ કદી ન કરવાની ફરમાવું છું.”
હું આપને ખાતરી આપું છું.' સેની તેના કુટુમ્બ સાથે બીજા દિવસે રાજ. બ્રાહ્મણને ધન પાછું મળ્યાને આનંદ થયો. ગૃહ છોડી ગયા. તે પછી, અભયકુમારે મોહિનીને તેની ફરિયાદ તે ધન પાછું મેળવવા માંટની હતી, બોલાવી તેને તેના ધણીનું તમામ ધન સુપ્રત કરતાં પણ ચતુર મહામંત્રીએ તેને તેની પત્ની પણ કહ્યું : “બેન પિલા સોનીએ તમારા બંને વચ્ચેની પાછી મેળવી આપી હતી, જેની ખબર અધમ મૈત્રીની તમામ વાત કબૂલી આ ધન મને અભયકુમારે તેને કદી પણ પડવા ન દીધી. સોંપી દીધું છે. અને તેના પાપ કૃત્ય માટે તેને ભંગારરૂપ બનવાને સજાયેલાં બે જીવનને અમૃતરૂપ અત્યંત પસ્તાવો થયેલ છે. આ બધી વાત બહાર બનાવી દીધા. આવતા તારા અને તારા પતિના, તેમજ સોની
ગુનાની શિક્ષા પાછળને હેતુ અનિષ્ટનું થતું અને તેની પત્નીના જીવનને ભાંગીને ભૂકે થઈ
આચરણ અટકાવવાનું છે, અને ન્યાયની આ જ જવાને; પણ આવું બને તેમ હું ઈચ્છતા નથી,
સાચી પ્રણાલિકા છે. ગંભીર બીમારીમાં બાહોશ એટલે આ વાત અહિંથી જ પતી ગઈ એમ સમ
ચિકિત્સકની જેમ જરૂર પડે છે, તેમ અધમમાં
છે જવાનું છે. સની અને તારા વચ્ચેની મૈત્રીના
અધમ પાપીઓ પ્રત્યે વધુમાં વધુ દયા અને અનુસંદર્ભમાં પ્રેમ નહિ પણ મોહનું તત્વ હતું અને
1 કપ ભર્યા વર્તાવની પણ જરૂર રહે છે. જે ન્યાયથી લગ્ન જીવનમાં પતિ-પત્નીમાંથી કઈ એક કે બને
માણસને પિતાના ગુનાહીત કૃત્ય માટે શરમ અને જ્યારે શરીર મેહને વશ થઈ શીલનું ખંડન કરે
પશ્ચાતાપ થાય એ જ ન્યાય સૌથી શ્રેષ્ટ છે, અને છે. ત્યારે ધરતીકંપના આંચકાથી નારાજ થયેલી
ગુનેગારો માટે એનાથી વધુ કડક શિક્ષા બીજી સમૃદ્ધિના ભંગારરૂપ તેઓનું જીવન બની જાય છે.
હઈ શકતી નથી, મનુષ્યને સાચા અને ખોટા વચ્ચે ભેદ સમજવાની બુદ્ધિ પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. પશુઓમાં આ શક્તિને ગુના પરત્વેની શિક્ષાને હેતુ માનવીના જીવનને અભાવ છે છતાં તારા પાળેલો કુતરે જે રીતે ભાંગીને ભૂકો કરી નાખવાને નહિ પણ એનું નવું તને વફાદાર રહ્યો તે રીતે મારા ધણી પ્રત્યે તું ઘડતર કરવાને છે એ
૧૨
[ આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #16

હકીકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકક કકકકકકકકકકકકકકકકકકકકક
છે આ અહંમ નમઃ |
શ્રી કચ્છ ભદ્રેશ્વરની યાત્રાએ
લે. કાંતિલાલ હેમરાજ વાંકાણી
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર જીત (વર્ષની છઠ્ઠી ફરતી યાત્રા) શ્રી કચ્છ ભદ્રેશ્વરને ત્રણ દિવસને (તા. ૨૫-૯-'૮૯ થી તા. ર૭–૯–૮૯) યાત્રા પ્રવાસ.
ભવ્ય છે આપણું પ્રભાવક તીર્થોની ભાવપૂર્વક સ્પર્શના કરતાં કરતાં જે આત્મિક આનંદ મેળવે છે જે અલભ્ય છે અને પૂર્વના સંચિત કર્મોની નિર્જરા કરે છે. આમ કર્મક્ષય થતાં આત્મા ઉર્વગતિને પામે છે. આત્મા ધન્યતા અનુભવે છે અને જીવન ઉન્નત બને છે. મન પ્રફુલ્લિત થાય છે. એટલે જ જે આત્માને તારે છે તેને તીર્થ કહ્યું છે.
રવિવાર (તા. ૨૪-૯–૮ની મધ્ય રાત્રિ પછી રાત્રિના ૦-૩૦ મિનિટ (તા. ૨૫-૯-૮૯) ભાલ્લાસ સાથે શ્રી કચ્છ ભદ્રેશ્વર શ્રી મહાવીર સ્વામીની જય અને શ્રી જિન શાસનદેવની જય ઘોષણું સાથે ભાવનગર (હેરીસ રેડ)થી શ્રી કચ્છ ભદ્રેશ્વર તીર્થની (લકઝરી બસ દ્વારા) યાત્રા પ્રવાસને શુભ આરંભ કરતાં મંગલ પ્રયાણ શરૂ કર્યું હતું. રસ્તામાં આટકેટ, રાજકેટ અને મેરબી ઉપર થઈ સવારના ૭-૧૫ કલાકે કટારિયા પહોંચ્યા, (કી.મી.૭૩૪) - કટારિયામાં શ્રી મહાવીરસ્વામી ભગવાનનું સુંદર દેરાસર છે. શ્રી મહાવીરસવામી ભગવાનની સફેદ આરસની સુંદર પ્રતિમા છે, બાજુમાં નીચે ભયરામાં શ્રી નેમિનાથ ભગવાનની ભવ્ય પ્રતિમા છે. ઉપર બાજુની દેરીમાં આ. શ્રી કનકસૂરિ મહારાજના પગલાં છે. અહિં દેવદર્શન ચૈત્યવંદનાદિ કર્યા. અહિં શ્રાવકના ૭-૮ ઘર છે. બેડીંગ છે જેમાં રહીને ૧૪૦ વિદ્યાર્થીઓ ભણે છે. ધર્મ, શાળા અને ભેજનશાળા છે. અહિં નવકારશી કરી ચા-નાસ્ત લીધે. અહિંથી ૮-૪૫ના ભચાઉ જવા નીકળ્યાં.
ભચાઉ લગભગ ૧૦-૧૫ મીનીટે પહોંચ્યા. (કી.મી. ) અહીં શ્રી મનમેહન પાર્શ્વનાથ પ્રભુનું સુંદર જિનાલય છે. નીચેના ભાગે પણ દેરાસર છે. બાજુમાં જૂનું શ્રી અજીતનાથ પ્રભુનું જિનાલય છે. નવા જિનાલયની બાજુની દેરીમાં આ. ભગવંત શ્રી કનકસૂરિ મહારાજ કે જેમની આ કર્મભૂમિ છે તેઓની બેઠેલી માટી પ્રતિમા બિરાજમાન કરેલી છે. અહીં શ્રાવકના ૧૩૫ ઘરો છે. ઓસવાલના લગભગ ૧૫૦ ઘર છે. અહીંથી નીકળીને અંજાર લગભગ ૧૧-૩૦ કલાકે પહોંચ્યા.
અંજાર દાદાવાડીમાં શ્રી વિમલનાથ પ્રભુનું જિનાલય આવેલું છે. શ્રી વિમલનાથ પ્રભુના દર્શન કરી સૌ ધન્ય બન્યા. દેવદર્શન અને ચૈત્યવંદનાદિ કર્યા. નીચેના ભાગે શ્રી જિનકુશલસૂરિ મહા રાજની મૂર્તિ છે ત્યાં વંદના કરી ત્યાંથી ગામમાં આવેલાં શ્રી શાંતિનાથ પ્રભુના જિનાલયે દર્શનાદિ કરી પછી શ્રી વાસુપૂજ્ય સ્વામીના દેરાસરે ગયા. શ્રી વાસુપૂજ્ય સ્વામીના દર્શન કરી ઉપરના ભાગે શ્રી આદિનાથ પ્રભુના દર્શન કરતાં સૌ આનંદ પામ્યા. ત્યાંથી શ્રી સુપાર્શ્વનાથ પ્રભુના જિનમંદિરે ગયા અને શ્રી સુપાર્શ્વનાથ પ્રભુના દર્શન-વંદન કરી પાંજરાપોળ પાસે થઈ બહારના ભાગે નવેમ્બર-૮૯]
[૧૩

Page #17

આવેલ જેસલ-તોરલની સમાધિએ ગયા. કચછ પ્રદેશની ઉપર ભૂમિ પર આવેલા નાના નાના ગામમાં આવેલા સુંદર જિનાલયે અને પ્રાચીન તેમજ અર્વાચીન જિનબિઓને નિહાળી આત્માને ખૂબજ આનંદ થયે. અંજારથી નીકળી ગાંધીધામ ઉપર થઈને સીધા ભદ્રીધર વસહી પહોંચ્યા. બપોરના ૧૪૫ લગભગ
શ્રી કચ્છ ભદ્રો ધર વસહી તીર્થ (શેઠ વર્ધમાન કયાણજી ટ્રસ્ટ) કચ્છ જિલ્લાના મુદ્દા તાલુકામાં આવેલું પ્રાચીન ગામ છે. જેનું જુનું નામ ભદ્રાવતી છે, પ્રાચીન કાળની આ નગરી પછી સુ દર અને સમૃદ્ધ હતી. કચ્છના ધર્મ સ્થાનમાં આ તીર્થ સૌથી વધુ પ્રાચીન છે. ૨૫૦૦ વર્ષ પ્રાચીન આ તીર્થનું ઉ તુંગ શિખરવાળુ દેવ વિમાન જેવું ભવ્ય અને અલૌકિક જિનાલય જતાં જ મન ઉલ્લાસિત બને છે.
અહીંથી મળેલા તામ્રપત્ર પ્રમાણે ૨૫૦૦ વર્ષ પહેલાં ચરમ તીર્થકર શ્રી મહાવીર સ્વામીના નિર્વાણ પછી ૨૨ વર્ષે ભદ્રાવતી નગરીના તત્કાલિન રાજા સિદ્ધસેનની સહાનુભૂતિ અને સહાયથી ભદ્રાવતીના શ્રાવકે દેવચંદ ભૂમિ સંશોધન કરી આ તીર્થનું શિલારોપણ કર્યું. શ્રી મહાવીરસ્વામીના નિર્વાણ પછી ૪૫ વર્ષે પરમ પૂજ્ય શ્રી કપિલ કેવલી મુનિવરે ભગવાન શ્રી પ્રાર્શ્વનાથ પ્રભુજીની પ્રતિમા અહીં પ્રતિષ્ઠિત કરી. આ કલ્યાણકારી પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ પ્રસંગે ભદ્રાવતી નગરીના અનન્ય બ્રહ્મચારી દંપતિ વિશેઠ અને વિજ્યા શેઠાણીએ જૈન ભાગવતી દીક્ષા અંગીકાર કરે, પુણ્ય પ્રભાવક શ્રેષ્ઠીવર્ય જગડુશા પણ આ નગરીના પનોતા પુત્ર હતા.
કાળબળે આ પવિત્ર તીર્થને ઘણા વિષમ પરિસ્થિતિમાંથી પસાર થવું પડ્યું. પરિણામે કાળક્રમે તેને જીર્ણોદ્ધાર થતો આવ્યો છે. આમ આ તીર્થના નવ જીર્ણોદ્ધાર થયા છે.
કાળક્રમે આ નગરને ક્ષતિ પહોંચતાં આ મંદિરમાં બિરાજેલી શ્રી અશ્વનાથ પ્રભુની પ્રતિમાન એક તપસ્વી મુનિએ સુરક્ષિત રાખી હતી. વિ. સં. ૧૬૮૨થી છે (૬) વર્ષ સુધી શેઠશ્રી વર્ધમાન શાહે આ તીર્થને જિર્ણોદ્ધાર કરાવીને શ્રી મહાવીર પ્રભુની પ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠા કરી હતી જે મૂર્તિ નીચેના સં. ૧૬૨૨ ને લેખ હોય તેમ જણાય છે. જિનાલયમાં ૧૬સદીનો એક મહત્વને શિલાલેખ છે. ત્યારબાદ તે મુનિશ્રીને આ તીર્થનું મહત્વ સમજાતા શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુની પ્રાચીન પ્રતિમા શ્રી સંઘને સેંપી. જે આજે પણ જિનાલયની બાવન દેવકુલિકાઓ (દેરીએ) જે ભય અને કલામય છે તેમાં ૨૫ નંબરની દેરીમાં પ્રતિષ્ઠિત કરેલ છે. આ પાર્શ્વનાથ પ્રભુની પ્રાચીન પ્રતિમા ઘણી નયનરમ્ય અને અલૌકિક છે. જે સેનેરી મુગટ અને આંગીથી ઘણી દેદીપ્યમાન લાગે છે, હાલના મૂળનાયક શ્રી મહાવીર પ્રભુની પ્રતિમા ઘણી નમણી, મનોહર અને પ્રભાવિક છે. આ બંને પ્રતિમાના દર્શન-પૂજન કરતાં હૈયું ભાવવિભેર બને છે. - અહી ભેજનશાળામાં સૌ જમ્યા. અહીં પૂજા સાંજના ૫-૦૦ વાગ્યા સુધી ચાલે છે એટલે સૌ નાહી જોઈ દેવદશન-સેવા પૂજા -ચૈત્યવંદનાદિ કર્યા, સ્નાત્ર પૂજા ભણાવી, સાંજના ભોજનશાળામાં હલકે રાક લીધો રાત્રે ગવૈયા સાથે સૌએ ભાવપૂર્વક ભાવના ભાવી. સૌના મન ભાવસભર બન્યા. આરતી મગળદી ઉતાર્યા
ન વિમાન જેવા ભવ્ય અને કલામય જિનાલયના પ્રવેશદ્વારમાં પ્રવેશ કરતાં જ પ્રભુ પ્રતિમા છા સંપૂર્ણ દર્શન થઈ શકે એવું જિનાલયનું અનુપમ પ્રણય સ્થાપત્ય કૌશલ્ય છે. હમણાનું બાંધકામ લગભગ ૨૦૦ વર્ષ જૂનું હોય તેવું જણાય છે.
૧૪
ઓમાનંદ પ્રકાશ

Page #18

મળનાયકના રંગમંડપના શિલાલેખની ઉપર શ્રી મહાવીર ભગવાનના અધિષ્ઠાતા દેવ-દેવી શ્રી માતંગ યક્ષ તથા શ્રી સિદ્ધિકારીના ગેખલા છે. રંગમંડપના ઘુમટ ઉપર પ્રભુશ્રી નેમિનાથ ભગવાનની જાન–વરઘેડ વિ. સુંદર રીતે આલેખાયેલા છે, જિનાલયમાં રંગ મંડપ, પૂજા મંડપ અને રાસ મંડપ આવેલા છે. ભાવના મંડપમાં શ્રી શત્રુંજય, શ્રી ગિરનાર, શ્રી સમેતશિખર, શ્રી અષ્ટાપદ અને શ્રી નંદીશ્વર દ્વીપના મેટા તીર્થ પટ છે.
ઉપરની છતમાં શ્રી પાવાપુરી, શ્રી ચંપાપુરી, શ્રી હસ્તિનાપુરી, શ્રી રાજગૃહી અને શ્રી ત્રિશલા માતાજીના ૧૪ સ્વપ્નના કલામય પાંચ પટ્ટો છે. મુખ્ય જિનાલયની પ્રદક્ષિણામાં શ્રી મહાવીર પ્રભુના ર૭ ભવન, આરસમાં કતરેલા ૩૯ ચિત્રપટ છે. તેમજ પ્રવેશદ્વારની બંને બાજુની દિવાલ ઉપર શ્રી મહાવીર પ્રભુના અભિગ્રહ, પ્રભુના ચાર કલ્યાણક, પ્રભુજીને થયેલ ઉપસર્ગો અને પ્રભુજીની આમલકી કીડાના ચાર કલામય ચિત્રો છે. જિનાલયમાં ચાર મોટા અને બે નાના ઘુમટો છે. ઘુમટની નીચે વિશાલ રંગ મંડપ છે. કુલ ૨૧૮ સ્તંભે છે. તેમાં એક ઉપર સંવત ૧૧૩૪ વૈશાખ સુદ ૧૫, બીજા સ્તંભ ઉપર સં. ૧૩૨૩ અને ત્રીજા સ્તંભ ઉપર સંવત ૧૩૫૮ના લેખે કરેલા છે.
આ મહાતીર્થની બહારના કમ્પાઉન્ડમાં શ્રી તપગચ્છ, શ્રી ખતરગચ્છ તથા શ્રી પાર્શ્વ ચંદ્રગચ્છના ગુરુમંદિર છે, ગચ્છના સુમેળની આ ભૂમિ છે.
રહેવા માટે ધર્મશાળામાં સગવડતાવાળા બ્લોકે છે જેમાં બધી સુવિધા છે. અહીંનું હવામાન પણ સૂક, તાજગીભર્યું અને આલાદક છે. રાત્રિના અહીં સીએ આરામ લીધે
મંગળવાર (તા. ર૬-૯-૮૯)ના વહેલી સવારના તીર્થપતિ ભગવાન શ્રી મહાવીર સ્વામી અને શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ અને સર્વ જિનપ્રતિમાના દર્શન-વાસક્ષેપ પૂજા કરી શ્રી મહાવીર પ્રભુના જયનાદ સાથે આગળની યાત્રા માટે ત્યાંથી નીકળ્યા (સમય સવારના ૬-૩૦)
મુંદ્રા (નાની પચતીર્થી) પહોંચ્યા, સવારના ૭-૦૦, અહીં ચાર જિનાલયે છે, શ્રી શીતલ નાથ પ્રભુનું દેરાસર, શ્રી મહાવીર હવામીનું દેરાસર, શ્રી ચિંતામણી પાર્શ્વનાથ પ્રભુનું દેરાસર અને શ્રી આદીશ્વર ભગવાનનું દેરાસર છે. નાના ગામમાં સુંદર, સ્વચ્છ અને વિવિધ રંગોથી રંગેલા કલાપૂર્ણ જિનાલયો જોઈ અને નાજુક તેમજ પ્રભાવક પ્રતિમાઓના દર્શન કરતાં સૌને આમા પાવન થયો. કછ પ્રદેશના નાના ગામડાઓની સ્વછતા ધ્યાનાકર્ષક છે. કચ્છી બોલી પણ જેશ અને મર્દાનગી ભરી છે. જે મનને આહૂલાદ આપે છે. અહીં ૭-૩૦ના નીકળ્યાં,
સવારના ૭-૪૦ના ભૂજપુર પહોચ્યાં. અહીં શ્રી ચિંતામણી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ અને શ્રી મહાવીર સ્વામી ભગવાનના જિનાલય છે. નીચે ભેંયરામાં દેરાસર છે. તેમાં શ્રી કેસરીયાનાથજીની મોટી કાળી ભવ્ય પ્રતિમાજી છે. આ જિનબિંબોના દર્શન–ચૈત્યવંદનાદિ કરતાં ખૂબ જ આનંદ થયે. અહીં ભેજનશાળામાં નવકારશી કરી ચા-નાસ્ત લીધે. બાદ ૯-૧૫ કલાકે અહીંથી નીકળ્યા.
મોટી ખાખર પહોંચ્યા. માટી ખાખર જિનાલયમાં ૪૦૦ વરસ પહેલાની શ્રી આદીશ્વર ભગવાનની પ્રાચીન પ્રતિમાજીના દર્શન કરતાં સૌના મન હર્ષવિભોર બન્યા. આત્મામાં ભાવલાસ પ્રગ
ચૈત્યવંદન કર્યું, બહાર ઉપાશ્રયમાં પૂ૦ સાધવજી મહારાજનું વ્યાખ્યાન ચાલતું હતું. ગામના ભાવિકે વ્યાખ્યાનને લાભ દેતા હતા, આ બધું જોતાં સોના હૈયામાં ઉમંગ સમાતો ન હતો. અહીંથી ૯-૪૫ કલાકે નીકળ્યા. નવેમ્બર-૮૯)

Page #19

નાની ખાખર પહોંચ્યા. નાના એવા ગામડામાં સુંદર નૂતન જિનાલય જોતાં ઘણે આનંદ થયો. શ્રી ચિંતામણી પાર્શ્વનાથ પ્રભુની નયન મનોહર પ્રતિમાના દર્શન કરી પાવન થયા. ચૈત્યવંદન કરી, ત્યાંથી નીકળ્યા. સવારના ૧૦-૧૫ થયા હતા.
બિદડા પહોંચ્યા. અહીં શ્રી આદિનાથ ભગવાનનું રમ્ય દેરાસર છે. શ્રી આદીશ્વર પરમાત્માની ભવ્ય પ્રતિમાના દર્શન–ચૈત્યવંદનાદિ કરતાં મનને શાંતિની અનુભૂતિ થઈ. ઘણે આનંદ થયો. નાની પંચતીથીને રમણીય ગામો અને સુંદર દેરાસરે અને ભવ્ય પ્રતિમાના દર્શન કરતાં આનંદોમિ ઉછળી આવી, અહીંથી લગભગ ૧૧-૧૫ના નીકળ્યા.
તેર જિનાલય (ગુણનગર, કેડાય પુલ-તા. માંડવી કચ્છ) પહોંચ્યા ૧૧-૩૦. મોટી વિશાળ જગ્યામાં આ બોતેર જિનાલયના નવ નિર્માણનું કામ ચાલે છે, ચારેક વર્ષ જેટલો સમય તે પસાર | થઈ ગયો છે, હજુ ઘણું કામ બાકી છે. આટલે બીજે સમય હજુ થશે એમ લાગે છે. ઘણી નાની મેટી પ્રતિમાઓ ભેજનશાળાના એક ભાગે રાખવામાં આવેલી જોઈ ઓફીસનું મોટું મકાન, ભવ્ય ઉપાશ્રય, બધી જ સુવિધાઓ સાથેની ઘણું મેટી ધર્મશાળા, ભેજનશાળાનું મોટું મકાન આ બધું નવ નિર્માણ થતા જિનાલય ફરતી વિશાલ જગ્યામાં ઘણાં લાંબા-પહોળા અંતરે આવેલ છે જે જિનાલયની ભવ્યતાને ખ્યાલ રજૂ કરે છે. જિનાલયના નિર્માણનું કામ ચાલતું હેઈ હાલ તુરત જિલયના બહારના ભાગે એક ઓરડા જેવું બનાવી તેમાં શ્રી આદીશ્વર ભગવાનની પ્રતિમા અને આજુબાજુ જિનપ્રતિમાને પ્રતિષ્ઠિત કરેલ છે. જ્યાં સૌ દેવદર્શન અને સેવા પૂજા કરે છે, સોએ ધમશાળામાં આવેલી રૂમમાં નાહી-ધોઈ, પૂજાની જેડ પહેરી આ જિપાલયમાં શ્રી આદિશ્વર ભગવાનની સેવા પૂજા કરી, ચૈત્યવંદન કર્યું. પછી ભેજનશાળામાં જઈને સૌ જમ્યા બાદ થોડા સમય આરામ કરીને અહીંથી બપોરના ૨-૦૦ વાગે નીકળ્યા,
અહીંથી માંડવી બહુ દૂર નથી. ત્યાં પહોંચા ૨-૨૦. માંડવી હાઈવે ઉપર આવેલ શ્રી મેઘજી સેજપાલ જૈન આશ્રમમાં આવેલા શ્રી શાંતિનાથ ભગવાનના દેરાસરમાં શ્રી શાંતિનાથ પ્રભુના દર્શન કર્યા. શહેરના ઘંઘાટથી દૂર, શાંત વાતાવરણમાં આશ્રમવાસીઓ શાંતિ અનુભવે છે. વૃદ્ધાવસ્થામાં શેષ જીવન સુખ શાંતિમાં પસાર કરવા ઈચ્છતા સે આશ્રમવાસીઓની બધે ફરીને દિનચર્યા જોઈ ઉચ્ચ ભાવે જાગૃત થયા. અહીં ચા-પાણી પીધા, આગળ પ્રયાણ શરૂ કર્યું. સમય ૩-૩૦,
સાવણ પહોંચાં સાંજના પ-૧૦. અહીં નવટૂંક (તિલકટૂંક સ્થાપના ૧૯૧૦)નું ઘણું પ્રાચીન અને સુંદર દેરાસર છે, અહી બિરાજમાન શ્રી શાંતિનાથ ભગવાનની પ્રતિમાના દર્શન કરતાં સૌ આનંદ પામ્યા. પ્રાચીન જિનાલય અને સુંદર આહલાદક જિન પ્રતિમા જોઈ સૌને બહુ જ આનંદ થ, અહીંથી નીકળ્યા ૫-૩૫ કલાકે.
સુધરી (કચ્છ) પહોચ. -૩૦ સાંજના જમ્યા. (જનશાળામાં મોટી પંચતીથીમાં અબ હાસા તાલુકાના પાંચ સ્થાને તીર્થ રૂપ મનાય છે. જે સુથરી, કોઠારા, જખૌ, નખીયા અને તેરા છે, સથરી ૧૫૦ વર્ષ પ્રાચીન ૧૮ સદીના ઉતરાર્ધમાં બનેલું સૌથી પહેલું ચમત્કારિક મૂળનાયક શ્રી ધૃતક લેલ પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું નયન નેહર, અત્યંત નઝાકત ભર્યા શિલ્પકાળથી શેતું જિનાલય છે. સુંદર સ્થાપત્ય શૈલીનું નયન મનહર જિનાલય દષ્ટિને આકર્ષે છે. મનના ભાવોને જગાડે છે. પૂર્વાભિમુખ સિંહદ્વારવાળા આ જિનાલયમાં મૂળનાયક શ્રુતકલેલ પાર્શ્વનાથ પ્રભુના દર્શન
[આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #20

ચરતાં આત્માને આઝુલાઇ થાય છે. અહી મુખ્ય ઉપાશ્રય ઉપરાંત સાધુ-સાધ્વીઓને ઉતરવા માટે ત્રણ જુદા સ્થાનકે છે. આયંબીલશાળા, જ્ઞાનશાળા, પુસ્તક ભ’ડાર ઉપરાંત યાત્રિકા માટે સગવડતાવાળી ધર્મશાળા છે.
વિ. સ’. ૧૭૨૧માં શ્રેષ્ઠીવર્યાં ઉદ્દેશી શાહ (મેઘાશા) ને શ્રી ધૃત કલ્લાલ પાર્શ્વનાથ પ્રભુની પ્રભાવક પ્રતિમાજી પ્રાપ્ત થયા ત્યારથી આ તીર્થના ઇતિહાસ શરુ થાય છે, ઉદ્દેશી શાહની આર્થિક સ્થિતિ ઘણી નબળી હતી, કરજના બેાજથી કટાળીને આપધાત કરવાના વિચાર કર્યાં. વાવમાં પડવા જતાં દેવવાણી સભળાઈ. ચારે બાજુ નજર કરતાં કોઈ ન દેખાયુ.. એટલે સમજ્યા કે દેવ ના પાડે છે. મારે આપઘાત ન કરવા. આમ વિચારી ઘેર પાછા ફર્યાં. રાત્રિના સ્વપ્ન આવ્યુ', જેમાં અધિષ્ઠાયક દેવે સૂચવ્યુ` કે આપધાત કરીશ નહ. આજથી પાંચમાં દિવસે એક પાલીના રોટલા બાંધી તારા ગામની પૂર્વ દિશાએ ખારીના કિનારા ઉપર તું જઇશ ત્યારે ત્યાં દિવસ ઉગશે. એટલામાં જે માણસ તને મળે તેને રેાટલાનું પાટલુ આપી તેની પાસેથી બીજી પાટલુ લઇ લેજે અને તારે ઘેર આવજે. પાંચમે દિવસે તેણે તે પ્રમાણે કર્યું. પોતાના રોટલાનુ પોટલું આપી તે માણુસ પાસેનું પોટલુ લઇ તે પેાતાને ઘેર આવ્યા. ઘેર આવી પાટલ' છેડતાં અંદરથી પ ર્શ્વનાથ પ્રભુની પ્રતિમા નીકળી, પરંતુ તેના મહિમા નહિં જાણવાથી તેણે તે પ્રતિમાજીને રોટલા રાખવાના ગેાખલામાં મૂકી તેની ઉપર ાટલા કરીને મૂક્યાં, તેમાંથી રાજ રાટલા વપરાય છતાં છૂટતા નિહ, આ ચમત્કારની વાત ગામમાં પ્રસરી જૈન યતિશ્રી મહારાજને ખબર પડતાં તેમણે શ્રી ઉદ્દેશી શાહને ઉપદેશ આપ્યો અને જણાવ્યું કે આ ચમત્કારિક પ્રતિમા સંઘને સાંપો, આમ પ્રતિમાજી ઉપાશ્રયે પધરાવ્યા, પરંતુ પ્રતિમાજી રાતના પુનઃ પાતાના સ્થાને ઉદ્દેશી શાહને ઘેર પ્રગટ થયા. આમ પ્રતિમાજીના મહિમા વધતાં (વ. સ. ૧૭૨૧માં કાચૈત્ય નિર્માણુ કરાવીને શ્રીસ ંઘે પ્રતિમાજીને તેમાં સ્થાપી,
પ્રતિષ્ઠા કરતાં સંઘ જમાડવા જોઇએ, પણ પાતાની શક્તિ નહિ હાવાથી ઘીના બંદોબસ્ત થઇ શકયા નહીં. ઉદ્દેશી શાહ તા નિર્ધન હતા. આથી તેમના મનમાં રજ થયા અને પશ્ચાતાપ કરવા લાગ્યા. એમના મનનું સમાધાન કરવા સઘના આગેવાનો પીતુ એક કુડલ લઇ આવ્યા. ઉદ્દેશી શાહે આથી ફરી વિચારે ચઢયા કે જે મારી પાસે ધન હોત તો આ કુડલાથી ઘી શ્રીસ ને પીરસત. હું પ્રભુ ! તમે મારા ઘેર પધાર્યા પરંતુ હું નિર્ધન રહ્યો.
આ તરફ સકળ સંઘ જમવા બેઠા કુડલામાંથી ધી કાઢવામાં આવ્યું, પરંતુ ઘી ઓછું થયુ નહી'. કુલ એટલું” જ ભરેલુ રહ્યું. ઘી ફ્રી ફ્રી કાઢવામાં આવ્યુ. છતાં પણ ચી ખૂટે જ નહી આથી સૌને શકા થઇ કે ચમત્કારિક પ્રતિમાજી છત્રીમાંથી કુડલાંમાં તેા નથી આવ્યાં ? જયારે કુડલામાં હાથ નાખી જોયું ત। પ્રતિમાજી કુડલાંમાંહતાં. કુડલાનુ` માતુ' કાપી પ્રતિમાજી બહાર કાઢી, મેટો ઉત્સવ કરીને દેરાસરમાં પધરાવ્યાં આ પ્રસંગ પછી પ્રતિમાજીનુ ધૃત કક્ષ્ાલજી પાર્શ્વનાથ એવુ નામ પ્રસિદ્ધ થયું.
રાત્રિના જિનાલયના ચોકમાં બેસીને સૌએ ભાવપૂર્વક ભાવના ભાવી, ત્યારબાદ આરતી-મ ગળદીવા કરી સૌ ધર્મશાળામાં આવીને સૂતાં.
બુધવાર તા. ૨૭-૯-૮૯ના વહેલી સવારના નાહી ધાઇ પુજાના કપડાં પહેરી સૌ જિનાલય આવ્યા ત્યારે હજી દરવાજો અને ગદ્વાર ખેાલતાં શ્રો ધૃતકલ્લોલ પાર્શ્વનાથ ભગવાનની જય કા
નવેમ્બર-૮૯]
૧૭

Page #21

રતા સૌએ દેવદર્શન કરી વાસક્ષેપ પૂજા કરી, ચૈત્યવદન કયુ"", ખાદ આગળ પ્રયાણ માટે સુથરીથી સવારના ૬-૪૫ કલાકે નીકળ્યા,
કાઠારા પહોંચ્યા સવારના ૭-૧૦ મીનીટે, કાઠારામાં શ્રી કેશવજી નાયકનું શ્રી શાંતિનાથ ભગવાનનું કલાત્મક સ્થા અને કોતરણીવાળુ દેરાસર આવેલુ' છે. ઉપરના ભાગે શ્રી ધર્મનાથ પ્રભુની માટી અને ભવ્ય ચૌમુખજીની પ્રતિમાઓ છે. દેરાસરના પ્રવેશદ્વારની બંને બાજુએ દેરાણીજેઠાણીના (ગવાક્ષેા) ગેાખલા છે, જે સુદર કતરણીવાળા છે, ઉપરના છેલ્લા મજલે ટાવરમાં એક માંટા ઘંટ લટકાવાયેલ છે. જે વગાડવા માટે નીચે સુધી દોરડુ· બાંધવામાં આવેલ છે. જેથી તે નીચે રહ્યાં વગાડી શકાય છે, રાત્રિના સમયના ઠંકાના અવાજ ચાર-પાંચ માઇલ દૂર સુધી સભળાય છે તેમ કહે છે, આડસે કારીગરોએ ચાર વરસમાં આ જિનાલયનું નિર્માણ કર્યુ છે, તે સમયમાં સેાળ લાખ કારી-દશ લાખ રૂપિયા ખર્ચ થયેલ છે. આવું ઉતુંગ શિખરવાળું –કલાકારીગરીપૂર્ણ જિનાલય છે, જે કલ્યાણ ટૂંકને નામે આળખાય છે.
ગામડામાં આવેલા આવા અલૌકિક જિનાલયમાં શ્રી શાંતિનાથ ભગવાનના દર્શન-વંદન-રૌત્ય. વદનાદિ કરી સૌ ધન્ય અન્યા. માટા ભવ્ય ચૌમુખજી પ્રતિમાના પણ દર્શન વંદન કરી આન'દ અનુભવ્યો. અહી થી ૭-૪૫ ના નીકળ્યા.
જખૌ પહોંચ્યા ૮-૨૫ જખૌ રત્નટ્રૅક દેરાસરજીમાં નાના મોટા ઘણા જિનાલયેા છે. એક પછી એક અને ઉપર નીચે આવેલ દરેક દેરાસરમાં બિરાજમન કરેલ પ્રતિમાઓના દર્શન કરી શકાય તે માટે લાલ એરા (ભાણુ) ની નિશાની જોતા ચાલીએ તેા એક પછી એક બધા જ દેરાસરોમાં જઇ શકીએ. આમ શ્રી મહાવીર સ્વામી ભગવાનના દેરાસરથી દશ'ન વંદન કરતાં, શ્રી સુવિધિનાધ ભગ વાન, શ્રી આદિશ્વર ભગવાનનુ' ચૌમુખીજીનુ,શ્રી ચંતામણી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની ભવ્ય પ્ર.મા અન આજીમાજી પણ શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની રમ્ય પ્રતિમાઓનું, શ્રી જીરાવલા પાર્શ્વનાથ ભગવાનની નમણી, નાજુક (કાળી) પ્રતિમાવાળું', શ્રી મલ્લિનાથ પ્રભુનું, ઉપરનું શ્રી ગોડીજી પાર્શ્વનાથ પ્રભુનુ, બીજી શ્રી ગોતમ સ્વામી પ્રભુનું, આમ બધા દેરાસરામાં ફરતાં દેવદર્શન કર્યાં, એક જ જગ્યામાં આટલા બધા દેરાસરો જોઇ આશ્ચય સાથે ખૂબ જ આનંદ થયા. આ જગ્યા વિશાળ છે. પાછળના ભાગે ભાજનશાળા પણ છે. જ્યાં સૌએ નવકારશી કરી ચા-પાણી નાસ્તા કર્યાં. અહીંથી નીકળ્યા. ૧૦-૧૫ કલાકે,
નળીયા પહાચ્યા. નળીયામાં શ્રી,નરશી નાથા સ્થાપિત (વીર વસઈ દ્ન ક) શ્રી ચંદ્રપ્રભુ”નું અને શ્રી શાંતિનાથ ભગવાનના દેરાસર છે. શ્રી ચંદ્રપ્રભુ સ્વામીની સુંદર, નયનરમ્ય પ્રતિમાજીના દર્શન કરતાં આત્માને આનદ થયા, બાજુના દેરાસરમાં શ્રી શાંતિનાથ પ્રભુની ભવ્ય મેાટી પ્રતિમાના દર્શન કરતાં શાંતિ અનુભવી વિશાળ શિખરાવાળા સુંદર મજાનાં જિનાલયાનુ આકર્ષાણુ પણ જરાય ઓછું નથી. અહીંથી નીકળ્યા ૧૧-૨૦ કલાર્ક,
તરા પહોંચ્યા અહી ની વધી સુવિધાવાળી ધર્મશાળાના બ્લેાકેામાં નાહી ધાઇ પુજાની જોડ પહેરી શ્રી જીરાવલા પાર્શ્વનાથ ભગવાનના દેરાસરજીમાં દેવદન કરી સેવાપૂજા કરી ચૈત્યવંદન કર્યાં. મનોહર, જિન પ્રતિમાઓના દર્શન પૂજન કરી સૌ પાવન થયા, આ દેરાસરના પાછળના ભાગે એક લાઈનમાં આવેલ ચાર દેરીઓમાં બિરાજમાન જિનબિંબેના દર્શન કરી, દેરાસર બહાર સામે આવેલ
૧૮]
આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #22

શ્રી શામળાજી પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું સુંદર મજાનું કાચનું દેરાસર આવેલું છે, જ્યાં શ્રી શામળાજી પાશ્વનાથ ભગવાનની અલૌકિક પ્રતિમાના દર્શન કર્યા-વંદન કરતાં અનેરો અનહદ આનંદ થયો, કાયમી કલાત્મક કારીગરી પણ નયનરમ્ય છે. બાદ અહીં આવેલ ભોજનશાળામાં સૌ જમ્યા. ડે સમય આરામ કરી બપોરના ૨-૧૫ના નીકળ્યા,
ભૂજ જતા રસ્તામાં દેશલપર હાઈવે ઉપર લગભગ ૩-૪૦ના સમયે બસ અટકી જતાં રોકાવું પડયું રોકાણ દરમિયાન સૌએ હળવો નાસ્તો કર્યો. બસ રીપેર થઈ જતાં અહીંથી પ-૦૦ વાગે નીકળી પ-૩૦ લગભગ ભૂજ પહોંચ્યા. અહીં વાણીયાવાદમાં આવેલ શ્રી ચિંતામણી પાર્શ્વનાથ ભગવાનના દેરાસરમાં દર્શન વંદન કર્યા બાદ સૌ આજુબાજુ ખરીદી માટે–જેવા માટે છૂટા પડયા, બાદ સૌ બસમાં દાદાવાડી પહેઓ અને નાતે તથા ચા-પાણી પીધાં. દાદાવાડી બાજુમાં આવેલ શ્રી મહાવીર સ્વામીના જિનમંદિરે દેવદર્શન કર્યા. અને રાત્રિના ૯-૩૦ લગભગ ભૂજથી નીકળ્યા. રાત્રિના રસ્તામાં મોરબી, રાજકોટ, આટકેટ થઈ ગુરુવાર તા. ૨૮-૯-૮ના સવારના ૭-૧૫ કલાકે સુખરૂપ ભાવનગર પોંચ્યા. બોલો શ્રી મહાવીરસ્વામી ભગવાનની જય, શ્રી જિનશાસન દેવની જય.
એકલા દુર્લભ, પણ સાથે કરી શકીએ એ આ શ્રી કચ્છ-ભદ્રેશ્વર તીર્થની યાત્રા પ્રવાસ કરતા ઘણો જ આનંદ આવે છે. ત્રણ દિવસને આ યાત્રા પ્રવાસ સૌના જીવનભર યાદ રહે તે થયો છે સંસારને ભૂલી જવાનો છે, આ દિવસે દરમિયાન, ચંચળ મન પણ આ સમય દરમિયાન ભટકતું અટકયું છે. આત્માને શાંતિ લાધી છે. આ માટે સૌ યાત્રિકે અને સેવા ઉપાડનારા સો અભિન દનને પાત્ર છે. દર્શને સિદ્ધિ, ચરણ પતિ. શરણે મુક્તિ. ત્રણ સ્વીકાર : શ્રીકચ્છ-ભદ્રેશ્વર મહાતીર્થ અને સુથરી તીર્થયાત્રા પુરતીકામાંથી આધારે.
આશીર્વાદ દીપાવલિનું દિવ્યદર્શન નથી શણગારની સજાવટમાં કે નથી દુનિયાદારીની છણાવટમાં દપાવલિની મહત્તા છે માત્ર મહાવીર’ના ઉચ્ચતમ આદર્શોને જીવનમાં અપનાવવામાં.
દીપાવલિ એટલે જીવનના અંધકારને ઉલેચતું પર્વ. આજની અમાનવીય આચારમાં રાચતી દુનિયામાં સદાચારને નાનકડો દી આપણા દિલમાં ચેતાવીએ. - આજની ભૌતિકવાદી નાગચૂડમાંથી છૂટી આપણી જીવન-સરિતામાં સંયમ-સાદાઈ-સહનશીલતાની ત્રિવેણી વહાવવાને સંકલ્પ નૂતન વર્ષની મંગલ પ્રભાતે કરીએ.
આ સંકલ્પને સાકારરૂપ આપવામાં આ “જ્ઞાન-અમૃત સહાયક નીવડે એ જ આશીર્વાદ ? ? ?
– આચાર્ય ભૂવનશખરસૂરિશ્વરજી
નવેમ્બર-૮૯]
[૧૯

Page #23

܀܀܀܀܀܀
સરૂંધ્યાની ગુલામી આભા માળે શણગાર સજેલી સ્નેહાનાં સૌન્દર્યને શૈાભાવતી હતી. હસમુખી અને લાડલી સ્નેહા કાલે પરણીને સાસરે જવાની હતી પિયરનાં પ્રાંગણમાં તેના કૌમાર્યાં જીવનને આ અતિમ દિવસ હતા. જીંદગીનાં વરદાન સમુ તેનું બચપન જીવનની વસંત તરફ ઢળી રહ્યું હતું. આજે તેનું નાનકડું ઘર તેના લગ્નની શહનાઇથી ગુજતુ હતું'. ખુદ સ્નેહાનુ મન પણ અનેક અરમાના અને આશાએથી ઝુમી ઉઠયુ હતુ. તેના ગારા હાથેામાં શાભતી લીલી મ્હન્દીના રંગ કેવા હશે? તેના વિચારામાં તે ખુદ ખાવાયેલી હતી.
સાત વ્રત જીવન વિકાસના
લે. : શ્રીમતી જાતિ હરેશકુમાર શાહ
સ્નેહા સમજદાર અને શિક્ષિત યુવતી હતી. તરસ લાગે ત્યારે કૂવા ખાદ્યવાને બદલે આવતી કાલના વિચાર આજે કરવા તે ટેવાએલી હતી અને તેથી જ ન્હેન્દીનાં અવનવાં રંગે વિષે વિચારતા અચાનક તે તેનાં જીવન વિષે વિચારવા લાગી. હેન્દીના ર`ગની જેમ જિંદગીની મ્હેક ચાર દિવસમાં ઉડી ન જાય તે માટે, કેવી રીતે જોઈએ ? તે પ્રશ્ન તેને પાયાના અને લાગ્યા.
<
અનેક જાતના મનામન પછી જાણ તે એક નિષ્ણુ'ય પર આવી કે,
સ‘સારમાં,
સમજણુ જીવનને સારઃ
સુંદર આ
શીલ, સયમ, સમજણુ વધે,
ખીલે જીવન સુવાસ.
જીવવુ મહત્વને
શીલ, સંયમ અને સમજણુના સમાવેશ જીવનમાં હાય તા જીવન અવશ્ય સુવાસિત
જે બને.
܀܀܀܀܀܀܀܀
3000
ખચપનમાં તેનાં દાદીમાએ કરેલી વાતા આજે તેને સાચી લાગવા માંડી.
અનુભવની એરણથી ઘડાએલાં તેનાં દાદીમાં
'મેશા કહેતાં કે સ’કટ અને સમસ્યા એ જિંદગીનું બીજુ સ્વરૂપ છે, સમસ્યા વગરનુ જીવન હાઈ શકે જ નહિં, પરંતુ સાચા માણસ તેને જ કહેવાય જેની પાસે સમસ્યાઓનુ સમાધાન કરવાની શક્તિ હાય, જેની વાણી સ’સારની અધૂરા વચ્ચે પણ મધુરપ સર્જી શકે તેવી સહજ હાય, જેના ક્રોધ પણ સૂર્યંની જેમ સકારણ હાય, સૂર્યનારા યણના તાપ કાણુ સહન કરી શકે ? પરં તુ આ સૃષ્ટિને હારયાળી રાખવા, આ સસારને અમ છાંટણાની અનેાખી ભેટ સૂરજની ગરમી વિના ભલા કયાંથી સાંપડવાની હતી ? એમ જ સમજુના ક્રોધ સૂરજની જેમ સકારણ હાય, કુટુંબના હીત માટે હાય. એ લગામ જીભથી મન ફાવે તેમ ખેલવુ અને નિર’કુશ ઇન્દ્રિઓથી મન ફાવે તેમ વનાર સમજુ તા નથી જ, પરંતુ પાતાના જ સસારના સુખના પાયે પેાતાના જ હાથે રહે`સી નાંખે છે.
જીવવા જેવું જીવન કંટાળાજનક કે બોજરૂપ ન બની જાય તે માટે આપણાં ઋષિમુનિ બ, વિદ્વાનો અને બુદ્ધિજીવી માણસાએ સમજાવેલા સિદ્ધાંતાને સ ંસારની સફળતાના સાત વ્રતા સમજી સ્વીકારવા તે જ શ્રેષ્ઠ ઉપાય છે,
(૧) દુનિયામાં ઇશ્વર સિવાય કાઇ સ ́પૂર્ણ` નથી, માટે જ સહુમાં જુદી જુદી આવડત અને નખ - ળાઈઓ હાય છે જ. તેથી જ કોઈ ની ભૂલા શોધી તેને ઉતારી પાડવાને બદલે, તેની જેમ જ મારી પણ ભૂલા થાય છે જ. અને અમુક આવત
[આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #24

તેનામા છે જે મારામાં પણ નથી, તેવું વિચારી સત્કારના અધિકારી બની શકે નહિ, માટે જ નવી દરેકની આવડતને પ્રોત્સાહિત કરવાના પ્રયત્ન કરી પેઢી પાસે પોતાનું સ્થાન જાળવવું હોય તે જોઈએ.
પહેલાં પિતાના વડીલેને વિવેક જાળવતા શીખવું'. | (૨) સંસારમાં સંઘર્ષનુ’ મૂળ ઉપેક્ષા છે. માટે (૬) ઘરની વાર્તાનું’ વર્ણન બીજા પાસે કરજ પુરુષના સ્વમાન અને સ્ત્રીની લાગણીની કયારેય વાથી હંમેશા કુટુંબની બેઇજ્જતી થાય છે. માટે ઉપેક્ષા ન કરવી.
| ઘરની વાતો ઘરમાં જ રાખવી. (૩) સુખનું સાચું રહસ્ય સતેષ છે. માટે (૭) જીવન સપીને જીવતાં શીખવુ. જે ઘરમાં જ પિતાના મર્યાદિત સાધન સંપત્તિમાં સંતોષ ઘરનાં એકબીજા સભ્યો વચ્ચે લાગણી અને સંપ માનીને જીવતાં શીખવું'. જીવનના દરેક પ્રસંગે હશે તે ઘરને આંગણે હંમેશા માતા સરસ્વતી વચન વિચારીને એલતાં શીખવું.
અને લક્ષમીજી કુમ કુમ પગલે પધારશે. વિદ્યા અને | (૪) કૈાઈનાં દિલને દુ:ખ લાગે તેવા કઠોર સંપત્તિના સયાગ કકળાટ વચ્ચે શકય જ નથી. શબ્દો બોલવાને બદલે સાચી વાત, સારી રીતે જીવનવિકાસનાં આ સાત વ્રત વિષે વિચારતા સમજાવવાની કેશિષ કરવી,
વિચારતા, વિચારોના ચકડોળે ચડેલી, સ્નેહાની | (૫) માન-સન્માન હંમેશા આપનાર જ મેળવી આ ખા ક્યારે મળી ગઈ તેના તેને ખુદને પણ શકે છે. બીજાને હડધૂત કરનાર કેઈનાં આદર- ખ્યાલ ન રહ્યો.
ઢો.
—: “ જીવનસાધના” એક પરિચય :પ્રાજક : શ્રેયાથી પ્રકાશક સદ્ભુત – સેવા - સાધના કેન્દ્ર, (મુખ્ય મથક : શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર આધ્યાત્મિક સાધના કેન્દ્ર, કેબા. ૩૮૨૦૦૯ (જી. ગાંધીનગર)
નૂતન વર્ષાભિનંદનની એક નૂતન પદ્ધતિ રૂપે અને જ્ઞાન પ્રસારના હેતુથી આ સંસ્થા તરફથી દર વર્ષે દિવાળી પ્રસંગે પ્રેરક પુસ્તિકાઓ (દરેકના પૃષ્ઠ લગભગ ૪૮) બહાર પાડવામાં આવે છે.
નૂતન વર્ષાભિનંદનના કાર્ડ મેકલવા ટેવાયેલા અનેક વેપારી મિત્રા, ડોકટરે, સંસ્થાઓ અને જ્ઞાનપ્રચારમાં માનતી વ્યક્તિઓએ દર વરસે વધુને વધુ પુસ્તિકાઓ ખરીદી પિતાના મિત્ર વર્તુલમાં તેને બહેળા ફેલાવો કર્યો છે, આજે તેની ૫૦૦૦૦ પચાસ હજાર પ્રતા છપાય છે. | ઉત્તમ પ્રકારના સં'સ્કાર-સાહિત્યનો પ્રચાર કરતી આવી પુસ્તિકાઓ સ‘સ્થા પાસેથી ખરીદી ઉત્સવના પ્રસંગેાએ મિત્રો નેહીઓમાં મોકલવાથી આ એક સુંદર ઉજજવળ પ્રણાલીને વેગ આપવાનું કાર્ય ઘાણ" અનુમોદનીય છે. અમદાવાદ – સ’પક મનહરલાલ ભોગીલાલ શાહ, ૪. હરિદાસ કેલેની, હાઈ કોર્ટ સામે, નવજીવન
પ્રેસરેડ, અમદાવાદ-૩૮૦ ૦૧૪. ટેલી. ન. R. 402620 પૂછપરછ માહિતી માટે (૧) શ્રી વસંતભાઈ કે ખ"ધાર ટેલી. ન’, 490046 (૨) ધી ગુજરાત ટયુબ એન્ડ સેનીટરી સ્ટાર્સ,
ખાડિયા ચાર રસ્તા, અમદાવાદ-૧ ટે. ન’. 0. 383445 R. 440662/449834 આ પુસ્તિકામાં ઉત્તમ વિચારકના ઉત્તમ સંસ્કાર પ્રેરક વિચારો રજુ થાય છે. -તન્ત્રી

Page #25
Atmanand Prakash Regd. G. BV. No. 31 સત્કાય તે સદાય મૌન જ હાય.... - લે : શ્રી સહિત શાહે જૈન ધર્મના પ્રથમ તીર્થકર ભગવાને ત્રાભદેવ. તેમને પુત્ર ભરત, ભારે પરા કેમી. સ્નેહ અને વીરતાપૂર્વક તેણે થળી પર છે ખરો જીતીને ચક્રવર્તીનું પદ પ્રાપ્ત કર્યું " ને સત્તા અને સંપત્તિને નશો શરાબનાં નશાથી વધુ ખતરનાક હોય છે. ચક્રવર્તી ભરતહેવના ભીતરમાં અહમ્ જાગ્યા. સમગ્ર ભારતમ"ડના વિજેતા બનવું' એ કાંઈ નાના બાળકના ખેલ ન કહેવાય, ભરતે દિગવિજય કર્યો. અપાર સેના સાથે તે ગાડ ભાચલ પર્વત પાસે પહોંચ્યા. અનેક ઝરણા અને લીલાછમ ઘાસથી સમગ્ર પ્રદેશ રળિયામણા લાગતા હતા, | આસપાસ સ્ફટિકની અનેક શીલાએ પડી હતી. સ્ફટિકની એ શીલાઓ પર અગાઉ થઈ ગયેલા મહાન ચકૈવર્તી રાજાઓ એ પોતાના નામ કોતરાવ્યા હતાં, ભરતદેવને પણ મનમાં ગર્વ પ્રેરિત છે'ખના જાગી. પોતે પણ એ શીલાઓ ઉપર પોતાનું નામ કેવરાવી દે. e એણે એક પછી એક એમ બધી શીલાઓ જોઇ. પણ દરેક ઉપર કોઈકને કેાઇક ચક્રવર્તી નું' નામ લખેલુ હેતુ'. ભરતદેવ મુઝાયા હેવે પોત નું નામ કયાં લખવું' ? e ત્યાં તે મુજબળથી તેમણે એક પત્થર ઉપરથી અગાઉ લખાયેલુ' નામ ભૂ'સી નાંખ્યું'. ને ત્યાં પોતાનું નામ લખી દીધુ... પરંતુ બરાબર એ જ ક્ષણે ભરતદેવના અંતરમાંથી એક અવાજ પ્રગટયા... રે, કેવા મુરખ છે. આજે તે સ્ફટિકની શીલા ઉપરથી ખીજાનું નામ ભૂ સી નાખીને તારુ* પિતાનું નામ લખી દીધુ'. પરંતુ ભવિષ્યમાં બીજો કોઈ ચકેવ ની આવીને તારું નામ ભૂસી નાખશે અને ત્યાં તે પોતાનું નામ લખશે ... આ પથ્થર પર નામ કોતરવાથી અમરવું નથી પ્રાપ્ત થતુ'.. તે આ વિચાર સાથે જ ભરતદેવના ગવ ગળી ગયા. એ જાણો તદ્દન ખાલી થઇ ગયા. . શૂન્ય થઈ ગયા. ને એમના એ શૂન્ય મનમાં નવા શાશ્વત વિચાર પ્રગટે. 8 * અમરત્વ પામવા માટે માણસે આભાની આરાધના કરવી જોઇએ, સ્વયને ઓળખવે જોઈએ સમપણ ભાવે જીવીને જગ માં સત્કાર્ય રૂપે લખાયેલું નામ કાળના પ્રવાહ સામે ટકી શકે છે.” ભરતદેવ માટે એ પળ આમજાગૃતિની બની ગઈ. * જીવન સાધના-૨૦૪ દ” માંથી સાભાર : ધ :- " જીવને સાધના’ પુસ્તિકા વિષે પરિચય વાંચા "દરને પાને. તત્રી : શ્રી કાન્તિલાલ જે. દોણી એમ. એ. પ્રકાશક : શ્રી જેન આ સાનદ સભા, ભાવનગર, મુદ્રક ; શોઠ હેમેન્દ્ર હરિલાલ, આજ 6 મી, પ્રેસ, સુતારવાડ, ભાવનગર, For Private And Personal Use Only