Atmanand Prakash Pustak 086 Ank 11 12

Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531978/1

Page #1

ઘણ
[gpps T
Seી)
11 2 0
ર = = = ૭ =
|
દીપાવલીની શુભકામના 55 - આપણે ઇચછીએ કે સૌના દિલમાં દીપાવલીની સાચી જાતિ પ્રગટે, જે સાચી જ્યોતિ પ્રગટશે. તે દુષ્ટતા અને અજ્ઞાનરૂપી અંધકારને ભાગ્યા વગર છૂટકે નથી.
માના તંત્રી : શ્રી કે. જે. દેશી એમ. એ. માના સહતંત્રી : કુ. પ્રફુલ્લા રસિકલાલ વોરા એમ. એ. એમ. એડ્ર
પુસ્તક : ૮૬ ભાદરવો-આસે
સપ્ટેબરઓકટોબર અ કે : ૧૧-૧૨ ૧૯૮૯
આત્મ સંવત ૯૪ વીર સંવત ૨૫૧૪ વિક્રમ સંવત ૨૦૪૫

Page #2

સારે. ૯
ક્રમ
TCTTS382
"
(૮) “ મયણા-શ્રીપાળ ’’
(૧૦)
(૧૧)
અ નું કે મણિ કા
લેખ
શ્રી ગૌતમ સ્તુતિઃ
દીપ
ધન્ય મુનિરાજ ભાગ નહિ, ભાવ ભગવાન મહાવીરના સદેશ ભારતિય સ'સ્કૃતિ માનવ સ’સ્કૃતિ છે ઊંડા અધારેથી પ્રકાશના પંથે
લેખક
લે. મનસુખલાલ તા. મહેતા પૂ॰ મુનિશ્રી ચિત્રભાનુ લે, ચ'દ્રિકાબેન વી. ૫'ચાલી
રાયચંદ મગનલાલ શાહ કે. જે. દેશી
ભાનુબેન કીર્તિકુમાર મહેતા કનૈયાલાલ જલાલ વાઘાણી
પૃષ્ઠ
૧૬૧
૧૬૨
ગરીબ કાણુ
હિસાબ તથા સરવૈયા
સસ્થા સમાચાર
આ સભાના નવા આજીવન સભ્યશ્રીએના નામ ૧. શ્રી શરકુમાર પ્રતાપરાય મહેતા ભાવનગર /૨. શ્રી ચંદુલાલ પસાતમદાસ કામદાર ભાવનગર ૩. શ્રીમતી જશુમતિબેન ચંદુલાલ કામદાર ભાવનગર /૪. શ્રી મહેન્દ્રકુમાર મુળચંદભાઇ વેારા ભાવનગર
૧૬૩
૧૬
૧૬૭
૧૭૦
૧૭૧
૧૭૨
१७७
૧૭૮
૧૮૧
સભાસદ મધુ અને સભાસદ અહેનેા,
સવિનય જણાવવાનું કે સં. ૨૦૪૬ કારતક સુદિ ૧ ને સેામવાર ૩૦-૧૦-૮૯ ના રાજ બેસતા વર્ષોંની ખુશાલીમાં મગળ પ્રભાતે આ સભાના સ્વ. પ્રમુખશ્રી શેઠશ્રી ગુલામચંદભાઈ આણંદજી તરફથી પ્રતિવર્ષ કરવામાં આવતી દૂધ પાર્ટીમાં (૯-૩૦ થી ૧૧-૦૦) આપશ્રીને પધારવા અમારૂ સપ્રેમ આમંત્રણ છે તથા કાર્તિક સુદિ પાંચમને "શુક્રવારે સભાના હાલમાં કલાત્મક રીતે જ્ઞાન ગેાઠવવામાં આવશે તેા દર્શન કરવા પધારશેાજી.
આ.શ્રી વિજયકમળસૂરિશ્વરજી મ. સા.ની સ્વર્ગારેાહણ તિથિ અંગે ગુરુભકિત નિમિત્તે તથા આ સભાના ભૂતપૂર્વ ઉપપ્રમુખ સ્વ. શેઠ તેચંદ ઝવેરભાઇ શાહની જન્મતિથિ હાવાથી તેમના પુત્ર ભાઈ હિંમતલાલ તરફથી સ્વર્ગસ્થના આત્મકલ્યાણ અથે જૈન આત્માનંદ સભાના લાયબ્રેરી હાલમાં સ. ૨૦૪૫નાં આસા સુદ ૧૦ મગળવારના રોજ શ્રી પંચકલ્યાણકની પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી અને પ્રભાવના કરવામાં આવી હતી.

Page #3

આ સભાના નવા આજીવન પેટ્રેન
શ્રેષ્ઠીવર્ય શ્રી રાયચંદ મગનલાલ શાહની
જીવન ઝરમર
અનેક સમાજસેવા સંસ્થાઓના પ્રેરક અને માર્ગદર્શક, નિડરવકતા અને ધર્મ પ્રેમી શ્રેષ્ઠીવર્ય શ્રી રાયચંદભાઈ ભાવનગરના વતની છે. લભભગ ૫૦ વ ાથી મુંબઈને કમભૂમિ બનાવી છે
દ્રઢ મનોબળ, પરગજુ સ્વભાવ, પ્રબળ ધમભાવના સાથે મુંબઈમાં જૈન શાસનસેવાના કામમાં સક્રિય કામ કરી રહ્યાં છે. મુંબઈમાં શ્રી વિજયદેવસૂર સંઘ, શ્રી ગેડીજી પાર્શ્વનાથ જૈન દેરાસરમાં પ્રત્યેક વિભાગમાં સેવા આપ ! રહ્યાં છે. | શ્રી ગોડીજી પાઠશાળાના સેક્રેટરી, ગાડીજી જ્ઞાનભંડારના મંત્રી તરીકે, સુથા શ્રી જૈન સાધર્મિક સેવા સંઘના ટ્રસ્ટી તથા મંત્રી તરીકે તથા શ્રી વર્ધમાન સાધક સેવા ટ્રસ્ટના ટ્રસ્ટી તરીકે, શ્રી ઘંઘારી વીસાશ્રીમાળી જ્ઞાન માનદ્ મ ત્રીપદે તથા ઘંઘારી જૈન મિત્રના પ્રમુખ તરીકે, શ્રી અખિલ ભારત જૈન સંસ્કૃતિ રક્ષક સભાના માનમંત્રીપદે શ્રી જૈન ધાર્મિક શિક્ષણ સ ધના ખજાનચી તથા ટ્રસ્ટી તરીકે ઇત્યાદી અનેક સરથાઓમાં પિતાની સેવાઓ તન-મન અને ધનથી સમર્પિત કરી છે. તદઉપરાંત જીવદયાના ક્ષેત્ર હજારો કુતરાઓને અભયદાન આપવાનું અને ગાયો, બકરા, પશુ પંખીઓને અભયદાન આપવાનું મોટા પાયા ઉપર ગજ બનું કામ કર્યું છે. | શ્રી સાધર્મિક સેવા સંઘ અને વર્ધમાન સાધક સેવા ટ્રસ્ટમાં ટ્રસ્ટી તરીકે ખૂબ એવા શકિત ખર્ચીને પુણ્ય કમાયા છે. શ્રી રાયચંદભાઈએ આ નીચે મૂજબને લાભ લઈને જીવતરને ધન્ય બનાવી મુકિતનું ભાતુ બાંધ્યું છે, - ૧. શ્રી શત્રુંજય ગિરિરાજ ઉપર નવા આઈ.શ્વરની ઉપર ચાકીના ચૌમુખજીમાં શ્રી શાંતિનાથ ભગવાનની પ્રતિષ્ઠા કરી છે,

Page #4

શ્રી શ’ત્રુંજય ગિરિરાજ ઉપર નૂતન જિનાલયની ભમતીમાં મૂળનાયક શ્રી નેમિનાથ ભગવાનની પ્રતિષ્ઠા કરી તથા ધા પ્રતિવર્ષ ચડાવવાના આદેશ લીધેા છે.
૨.
શ્રી શત્રુંજય તીર્થની તળેટીમાં શ્રી કેસરિયાજી મંદિરમાં શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથના ગભારામાં શ્રી જીરાવાલા પાર્શ્વનાથ ભગવાનની પ્રતિષ્ટા કરી છે.
૩.
૪. પાલીતાણામાં આરિસા ભુવન ધર્મશાળામાં શ્રી શાંતિનાથ જૈન પ્રાસાદમાં શ્રી શાંતિનાથ ભગવાનની પ્રતિષ્ઠા કરી છે. એમના મેાટા બહેન જડીબહેને શ્રી મહાવીરસ્વામી શ્રીરાજમાન કર્યાં છે.
૫. ભાવનગરમાં વડવામાં શ્રી આદીશ્વર ભગવાન શ્રીરાજમાન કર્યાં છે-પ્રતિષ્ઠા કરી છે.
૬. શ્રી આણુજી તીર્થમાં વસ્તુપાળ-તેજપાળની ટુંક લવસહીમાં શ્રી અજીતનાથ ભગવાનની પ્રતિષ્ઠા કરી તથા ધજાના કાયમી આદેશ લીધા છે.
૭. મહેસાણામાં એ પ્રતિમાજીની અંજનશલાકાના લાભ લીધે છે.
૮. પાલીતા ગાનાં કેસરીયાજી મદીરમાં એ પ્રતિમાજીની અ ંજનશલાકાના લાભ લીધા છે. ૯. મુંબઈમાં પાયધુની ઉપર શ્રી મહાવીરસ્વામી દેરાસરમાં શ્રી પદ્માવતી માતાજી બીરાજમાન
કર્યાં છે.
૧૦. સિદ્ધક્ષેત્રમાં આગમ મૉંદિરમાં શ્રી લબ્ધિસાગર જૈન ઉપાશ્રયમાં મૂખ્ય હાલ ઉપર શ્રેષ્ઠીવર્ય શ્રી રાયચંદ મગનલાલ શાહે આરાધના હાલ” નામ આપી જીવન કૃા કરેલ છે. અભિષેક વગેરે અનુષ્ઠાને
૧૧. શાન્તિનાત્ર, અષ્ટોત્તરીરનાત્ર, સિદ્ધચક્ર પૂજન, અઢાર કરાવી, વીતરાગ પરમાત્માની વિશિષ્ટ ભિકનના પણ લાભ લીધેા છે.
૧૨, તી યાત્રાને પણ સારા લાભ લીધા છે અને બીજાને લેવડાવ્યો છે.
જૈન ધાર્મિક શિક્ષણ સંઘના ખજાનચી તથા ટ્રસ્ટી તરીકે સેવા આપી રહ્યા છે અને સામાજિક, ધાર્મિક તેમ જ વ્યવહારિક પ્રવૃત્તિઓમાં જીવનના મેાટાભાગના સમય વ્યતિત કરી રહ્યા છે
સારા લેખક, કા કર્યાં અને વકતા તરીકેના સદ્ગુણેા ધરાવે છે,
આ સભાના પેટ્રન થવા માટે ખૂબ ખૂબ આભાર માનવામાં આવે છે.

Page #5

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
भानइत्री : श्री अन्तित शी भेभ. . માનદ્ સહત ત્રી : કુ. પ્રફુલ્લા રસિકલાલ વોરા એમ.એ., એમ.એડ.
१५ : ८६]
वि. स. : २०४५ : सट२-माटो५२
[: ११-१२
॥ श्री गौतमस्तुतिः ।। वीरभक्तो गुरुरक्तो शिष्यप्रेमी गुणप्रामः । लब्धिसिद्धिज्ञानात गौतमः शिवायास्तु नः ॥ १॥ गणानां नायकश्चैव पृथ्वीसुप्तः क्षमावती । इन्द्रभूत्यपरनामा गौतमः शिवायास्तु नः ॥ २ ॥ अहिंसासयमधारी तपोव्रतसमाधी तः । रिद्धिसिद्धिमुक्तिदाता गौतमः शिवायास्तु नः ॥ ३ ॥
-'रक्ततेः '
(Runti
(UTTA

Page #6

૧૨૨
દીપ પર્વ
મહાવીર ભગવાન કા પાવન પ્યારા નામ,
દીપ પત્ર પર હેમ કરે શ્રદ્ધાભરા પ્રશુામ, ॥ ૧ ॥ ત્રિશલામાંકે લાલ થૈ અનુપમ ગુણુ કે ધામ,
સિદ્ધારથ નૃપ પુત્ર જે, મુક્તિ અભિરામ. ॥ ૨ ॥
ઘડી સત્યમ સુ કી સાધના સમભાવાં કે સાથ,
શૂન્યવના મે' નિત્ય સહે દેવ-મનુજ ઉત્પાત, ધરની-અમ્બર સે અને, સ્થિર વિરાટ-નિલેપ,
અન્તર્મુખ બન આપને કિયેક સક્ષેપ.
.
|| ૐ ||
પાયા કૈવલજ્ઞાન ફિર, ક્રિયા જગત કા જ્ઞાન,
ભવ્ય આતમાએ જગી પગી પરમ વિજ્ઞાન, પ । પ્રભુકી પાવન દેશના, જો ધારે નર-નાર,
શાન્તિ સૌખ્ય સ`સાર મે', આયે નયી બહુ ૨.
| ૪ ||
રાગદોષ મેડãલકર, કરતા કર્યું તકરાર,
સમતા સાધક અને સદા, બહા પ્રેમ કી ધાર, જીવન હીરા શ્રેષ્ઠ હૈ જ્ઞાનનયન સે જોય,
ગલત મેં જો ગિર ગયા, નહીં મિલંગા તાય, ।। ૮ । રીવાલી દિન ી કરે સદ્ગુણ પ્રકાશ.
જિસસે માનવ લાક્રમે અઢે સમ્પ વિશ્વાસ, । ૯ ।।
જૈન જગત ' માંથી સાભાર.
......
॥ 4 ॥
#9 #1
*****
*******
માનદ પ્રકાશ

Page #7

દ્ધ-જલને હજી
ધન્ય મુનિરાજ!
લે. : મનસુખલાલ તા. મહેતા કાકા કકકકકકકકકકકકકકકકકકક કકકકકકકકકકકકકકકકકર
કૌશાંબી નગરીમાં એ વખતે લગ્નની મોસમ અપેક્ષાએ સાપ જેવા પણ કહેવાય છે. જૈન સાધુ ચાલતી હતી. ઘેર ઘેર લગ્ન હતાં અને આજે જેમ મનનશીલ હોવાથી મુનિ કહેવાય છે. ક્ષમાશીલ આમ્રફળની વિવિધ જાતોમાં કેશર કેરી સૌથી શ્રેષ્ઠ અને અkધી હોવાથી ક્ષાન્ત કહેવાય છે, ઈન્દ્રિયોનું ગણાય છે, તેમ તે વખતે મિષ્ટાન્નની વિવિધ વાની. દગ્ન કરતા હોવાથી દાન્ત કહેવાય છે અને એક ઓમાં સિંહકેશર લાડુ બહું વખણાતા. ભેજન- સ્થાને થિર ન રહેતાં વિચર્યા કરનારા હેવાથી સમારંભમાં સાત વાનાની સુખડી કરી હોય, પણ ચરક પણ કહેવાય છે. પાપને સર્વ પ્રકારે ત્યાગ તેમાં જે સિંહકેશર લાડુ ન હોય તે તે ભોજન કર્યો હોવાથી પરિવ્રાજક, બાહ્ય અને અત્યંતર નીરસ ગણાતું.
ગ્રંથિઓ વિનાના હોવાથી નિગ્રંથ, સંસારને તરી એ વખતે મહાન તપસ્વી થી સુવ્રત મુનિ
સામે કિનારે જવા ઈચ્છતા હોવાથી તીરાથી અને વિચરતાં વિચરતાં ત્યાં આવી પહોંચ્યા. તેમનામાં
હિંસાદિમાંથી નિવૃત્ત થયેલા હોવાથી વિરત પણ
કહેવાય છે. તપનું તેજ આગળ તરી આવતું હતું. છૂટા મેં એ તે ભાગ્યે જ ખાવાનું હોય. છઠ્ઠ, અઠ્ઠમના તપથી
આવા સુત્રત મુનિરાજ એક દિવસે મા ખમણને આગળ વધી હવે તે માસખમણના પારણે માસ. પારણે ગોચરી અથે” નીકળી પડ્યાં. પારાગુ કર્યા ખમણ કરતા, અને એક મહાન તપસ્વી મુનિરાજ પછી બીજા દિવસથી જ પાછી એક માસના ઉપતરીકે તેમનું નામ ચારે તરફ પ્રખ્યાત થઈ ગયું
વાસની તપશ્ચર્યા શરૂ થવાની હતી, એટલે મુનિરાજે છે વિચાર્યું કે આહારની કઈ પૌષ્ટિક વસ્તુ ગોચરીમાં
મળે તે ઠીક છેલ્લા પારણા વખતે ચોસઠદ્રવ્યયુક્ત જૈન સાધુઓને શાસ્ત્રમાં વિવિધ ઉપમાઓ કૌશાંબીના સુપ્રસિદ્ધ સિંહકેશર લાડુને સ્વાદ કર્યો આપવામાં આવી છે. એક જ ઠેકાણેથી ગોચરી ન હતો. જેની સુગંધ અને સ્વાદ મુનિરાજની દાઢમાં લેવાના કારણે તેમને ભ્રમર જેવા કહેવામાં આવે રહી ગયા હતા. છે. કામગરૂપી કાદવમાંથી જ ઉત્પન્ન થયેલા હોવા છતાં. તેનાથી અલિપ્ત રહેતા હોવાથી તેમને કમલ
બધી ઇન્દ્રિમાં સૌથી વધારે બલવાન અને જેવા પણ કહેવામાં આવે છે. હરણ જેમ પારધિથી અદમ્ય ઈન્દ્રિય તે જીભ છે. આ જીભ અનેક ઉદ્વિગ્ન રહે છે. તેમ સંસારરૂપી પારધિના ભયથી
અનર્થોનું મૂળ છે. શાસ્ત્રકારોએ જીભને રસોની
નથી થઈ જૈન સાધુઓ હંમેશા ઉદ્વિગ્ન રહે છે. એટલે તેમને લાલચું, રોગ માત્રની જન્મભૂમિ અને બીજી તમામ મૃગની જેવા પણ કહેવામાં આવે છે. સાપ જેમ કે
ઇન્દ્રિયને મારનારી અને તારનારી, ગારૂઢને પણ એકદષ્ટિ હોય છે, તેમ ભિક્ષા માગવા જનાર સાધુની
બલાતું ખેંચી નીચે ઢસડનારી અને સૌ કામનાને પણ સંયમ તરફ એકદષ્ટિ રહે છે. તેમજ સાપ
જન્માવનારી કહી છે, આ જીભ રસની લેભિયણ
જ જેમ દરની આજુબાજુની જમીનને અડકયા વિના અને હુલ્લડ મચાવનારી મનાઈ છે. અંદર પેસે છે, તેમ સાધુઓ પણ અને સ્વાદ જીભના સ્વાદને વશ થઈ તપસ્વી મુનિરાજ પણ માટે મોંમાં મમળાવ્યા વિના ખાય છે, એટલે તે સિંહેકેશર લાડુની શોધમાં એક ઘરથી બીજા ઘરે
સપ્ટેમ્બ-૮૯
[૧૬૩

Page #8

કરે છે. એ લાને કય જોગ ખાતો નથી. મલી પ્ર શ કરવા લાગ્યા. આ જોઈ હોને લાગ્યું ભક્તજને મુનિરાજને દૂધ, રાબ, મગ અને વિવિધ કે મુનિરાજના મગજની કમાન છટકી ગઈ છે. વસ્તુઓ વહોરાવવા મહેનત કરે છે, પણ મુનિરાજ
સૂર્ય અસ્ત થયે અને રાત્રિનાં અંધારા પથતે “ખપ નથી એમ કહી ત્યાંથી પાછા ચાલી
રાવા માંડયાં, તેમ છતાં મુનિરાજની સિંહેકેશર લાડુ નીકળે છે ગોચરીમાં પૂર અગર બિલકુલ આહાર
માટેની ફચ અવિરતપણે ચાલુ જ રહી રાત્રિના ન મળે, તે તેનો શોક ન કરતાં તેને તપ સમાન
નવને સમય થે. બાળકે, યુવાને અને પ્રૌઢ તે ગણીને સહન કરી લેવું, એ શાસ્ત્રનું સૂત્ર મુનિ
શયનગૃહમાં જઈ નિદ્રામાં પોઢી ગયા. કેઈકે રાજ ભૂલી ગયા.
ઘરમાં બિચારા વૃદ્ધજને અર્ધ જાગૃત અવસ્થામાં જીવન અને સંસારમાં વિવેક અને વિચારપૂર્વક પડી રહ્યાં હતા. મુનિરાજ એ સમયે એક ભક્તવર્તવું એ પણ તપનો એક શ્રેષ્ઠ પ્રકાર છે, અને જનનાં ઘરમાં ગયા અને ભાગ્યેાગે એ ઘરના મુખ્ય તેથી જ કહેવાય છે કેfજાવિક વૃત્તિને વડીલ એક સુશ્રાવક સુવાની તૈયારી કરતો હતો,
1 સુરા-અર્થાત્ જીવનમાં વિચારપૂર્વક વર્તવું તેની પાસે જઈ “સિંહકેશર લાડુને જોગ થઈ શકે એટલે તપ, જે તપના પરિણામે મન મહું ચિંતન તેવું છે?' કહી ઉભા રહ્યાં. ન કરે. તેમજ ઇન્દ્રિય અને યોગીની હાનિ ન થાય તે જ ૫ કરવા યોગ્ય છે. તેથી જ કહ્યું છે પ્રથમ તો શ્રાવક રાત્રિના આવા વખતે મુનિરા કે-તત્ર દિ તા; જાય કુaf૪૪ Rા મ7જને આવેલા જોઈ આભ બની ગયે; પણ બીજી અર્થાત્ તે જ તપ કરવા યોગ્ય છે કે જ્યાં મા
"મ જ પળે, એણે તપસ્વી મુનિરાજના માનસને ઓળખી (આત્ત અને રૌદ્ર) ધ્યાન ન થાય.
લીધું. શ્રાવક તત્ત્વજ્ઞ, શાશ્વાનો જાસ્કાર અને
માનવ સ્વભાવને પૂરો અભ્યાસી હતા એને શ્રી સુવત મુનિ સિંહ કેશર લાડુની ધૂનમાં
નમાં લાગ્યું કે મુનિરાજ આચારપતિત નથી, પણ વિવેક અને વિનય ચૂકી ગયા અને પછી તે શરમ સગવશાતુ પરિસ્થિતિને વશ થઈ ગયા છે. છોડી દઈ ઘરે ઘરે જઈ સામેથી જ પૂછવા લાગ્યા સિંહ કેશર લાડની ઇચ્છા પાછળ સ્વાદની અપેક્ષા ક, ‘સિહકેશર લાડુના જોગ છે કે નહીં પર હોવા છતાં ભાવના તે ઉચ્ચ હતી. એક માસના પર માણસ જેનું ચિંતન કરે તેમાં જ તેનું ચિત્ત ઉપવાસ બીજા દિવસથી શરૂ કરવાના હતા અને તાકાર થઈ જાય છે. મુનિરાજનું મન પણ સિહ એ તપ દરમિયાન શક્તિ ટકી રહે એવી શુભ કેશર લાડુમય થઈ ગયું અને તે ભિક્ષાચના ભાવના પણ મુનિરાજના મનમાં ઘર કરી બેઠી હતી. નિયમો ભૂલી ગયા. ધમ વૃત્તિને પોષવામાં નહિ ભાવના શભ હોવા છતાં તેમાં વિવેક અને સાધુ. પણ શેષવામાં છે એ વાત જ મુનિરાજ વીસરી ધર્મનો લોપ થઈ ગયો હતો. ઉન્માદ અને ઘેલછાને ગયા. ચિત્તને નાના પ્રકારની વૃત્તિ અર્થાત્ સ્વરૂપે કારણે માનવી ઘણી વખત ન કરવાનું કરી બેસે ધારણ કરતું અટકાવવું” એ વેગના સાદા અને છે. પણ એવા પ્રસંગે તેને સ્થિર કરવા માટે તેને સરળ નિયમનું મુનિરાજને વિસ્મરણ થઈ ગયું. તિરસ્કાર કે ધૃણા ન કરતા તેની ઘેલછા કે ઉન્માદ
અમિતાજની એન્દ્રિયે તેમના સાન અને શાનને દૂર થાય તેવી જાતના યોગ્ય પ્રયત્ન કરવા જોઈએ. ખૂલાવ્યા. મધ્યાત કાળ થઈ ગયો. પણ મુનિરાજને આવેશમાં આવી જઈ કેઈ ન કરવા જેવું કૃત્ય ક્યાંથી નિકેશર લાડુનો જોગ ન થે. એટલે કરી નાખે. તે તેને હંમેશા ક્ષમા આપવી જોઈએ. શહેરના બધા વિભાગા ફરી વળ્યા, પછી તે “ધમ. તેને તિરસ્કાર નહિ પણ પ્રેમ આપ જોઈએ, લાભને ભૂલી જઈ ઘરમાં જતાં જ “સિંહકેશર લાભ” કારણ કે જગતના ખરાબમાં ખરાબ માણસમાં પણ
આત્માન -પ્રકા

Page #9

સારામાં સારા માણસને કાંઈક અંશ રહેલે જ આ લેકનો અર્થ મને સમજાતું નથી, હોય છે. આવા જઈ મૃતૈg-ની પાછળ આ આપ તે ન સમજાવે ?” જ ભાવના રહેલી છે. માનવસમાજની એ ભારે
| મુનિરાજે કહ્યું : એ અર્થ એમ થાય છે કરુણતા છે કે ગ્ય ચિકિત્સક દ્વારા તનના રેગી
* કે જેને ધૃતિ છે, તેને તપ સંભવી શકે છે અને ઓની તે જ્યારે પૂરતી કાળજી લે છે, ત્યારે મનના
જેનામાં તપ છે, તેને જ મોક્ષગતિ સુલભ છે. રોગીઓને જેલની ચાર દીવાલો વચ્ચે ધકેલી દે છે. શરીર, મન અને આત્મા એ ત્રણેમાં શાનદષ્ટિએ એને જેનામાં ધૃતિ નથી તેનામાં તપ દુર્લભ છે” ભિન્નતા અને ભેદ સ્પષ્ટ હોવા છતાં વ્યવહારદૃષ્ટિએ શ્રાવકે વિનયપૂર્વક પૂછયું : “પરંતુ મુનિરાજ ! તે એ ત્રણે અભિન્ન છે, એક-બીજા સાથે જોડા. યુતિને અર્થ શું તે જ મને સમજાતું નથી !' યેલાં છે એ ગહન સત્ય માનવી ભૂલી જાય છે. મુનિરાજ વિચારમાં પડ્યા. પાત્રામાં મદકે પડયા
શ્રાવક તે મુનિરાજને જઈ તરત જ તમામ પછી મુનિરાજનું ધ્યાન ત્યાં કેડિયાની સળગતી પરિસ્થિતિ સમજી ગયે, એટલે મુનિરાજને ભાવ- દિવેટના પ્રકાશ પર પડ્યું હતું. તેમને ભાન પૂર્વક વંદન કરી કહ્યું: “મુનિરાજ! સિંહ કેશર લાડ આવવા લાગ્યું કે રાત્રિને સમય થઈ ગયું છે અને તા તાજા જ આવ્યા છે.” પછી અંદર જઈ સિંહ. પિતે સવારથી જ ગોચરી અથે નીકળ્યા છે ધૃતિને કેશર મોદથી ભરેલો એક મોટો થાળ લઈ આવ્યો. અર્થ સમજાવતાં મુનિરાજે કહ્યું તે ખરૂં કે ધૃતિ અને તે જોઈને મુનિરાજના અંગેઅંગમાં આનદ એટલે સ્થિરતા, ધૈર્ય–ધીરજ, પણ તે જ વખતે છવાઈ રહ્યો. મુનિરાજે પાત્રો નીચે મૂક્યાં એટલે તેમને પોતાની સાચી પરિસ્થિતિનું પણ જ્ઞાન થયું. શ્રાવકે મામ પાત્રો મદથી ઠાંસોઠાસ ભરી દીધાં. મુનિરાજ વિચારવા લાગ્યા કે, “અહાહા! હું તપસ્વી
મુનિ, પંચ મહાવ્રતને અધિકારી, મા ખમણના મુનિરાજ જેવા પાછા ફરે છે કે તરત જ
પારણ અથે સિહકેશર લાડુ જેવી તુચ્છ વસ્તુમાં શ્રાવકે બે હાથ જોડી કહ્યું : “મુનિરાજ ! આપ આS ,
પાગલ બની મનની સ્થિરતા ગુમાવી બેઠે ! મને જેવા મહામાનાં પગલાથી મારું ઝુંપડું પાવન તપનો અધિકાર જ કયાં રહ્યો? જ્યાં સ્થિરતા નથી, બન્યું છે. આપ જેવા મહાન પરવીનાં પગલાં જ્યાં ધીરજ નથી, જ્યાં ધૈર્ય નથી, ત્યાં વળી તય મારા ઘરમાં થાય તેને હું મારું અહોભાગ્ય માનું
સંભવે જ કેમ ? ” છું. જૈનધર્મ પાળવા છતાં મારું કમનસીબ એ છે કે હું ક્ષત્રિયજતિને નહિ પણ વણિક છું. આપ મુનિરાજની આંખમાંથી પશ્ચાત્તાપનાં આંસુની જાણો છે કે વણિકના લેભને થોભ હોય જ નહિ, ધારા અખલિતપણે વહેવા લાગી અને ગળદુ એટલે આપની રજા હોય તે એક શંકા પૂછું!” કંઠે શ્રાવકને સંબધી કહ્યું : તત્ત્વજ્ઞ શ્રાવક! મનરાજ હવે અસ્થિરમાંથી સ્થિર થવા લાગ્યા તો તને મારા ગરનું કાર્ય કર્યું છે. વેશની દષ્ટિએ
તમે ભલે વણિકુળમાં જન્મ લીધા. પણ આજે હતા એટલે શ્રાવકને જે શંકા હોય તે પૂછવા
હું તમારે ગુરુ, પણ તત્ત્વદષ્ટિએ તો તમે જ મારા કહ્યું, એટલે શ્રાવકે કહ્યું :
ગુરુ પતનના ભયંકર માર્ગ પર હું ઘસડાઈ રહ્યો स्य तो यस्य तपस्तस्य છું, એ ભાન મને અતિ ડહાપણ પૂર્વક કરાવ્યું છે.”
grfસ સુઇમાં ! પછી તે મુનિરાજે એ જ શ્રાવકના ઓરડામાં ચડધૃતિમમ્રતઃ પુજારતોડ
નિર્દોષ ભૂમિ યાચી, આખી રાત ત્યાં જ કાઉસગ્ગ
કુમ તે ' ધ્યાનમાં ગાળી. એકબર-૮૯
૧૬૫

Page #10

પ્રાત:કાળે મુનિરાજે નગર બહાર જઈ શુદ્ધ એક બાજુ સિંહ કેશર મોદકના ચૂરેચૂરા થઈ ભૂમિ રોધી પાત્રામાંથી સિંકેશર મેદક કાઢી ગયાં અને બીજી બાજુ મુનિરાજના ઘાતકર્મોને તેને ચૂર કરવા માંડે અને જે કર્મોને અનેક પણ ચૂરેચૂરા થઈ ગયા અને ત્યાં જ તેમને જન્મની આકરી તપશ્ચર્યાથી નાશ ન થઈ શકે તે કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું. કમેને પશ્ચાત્તાપની પ્રચંડ અગ્નિ વડે નાશ કરી આવા મુનિરાજને કેટ કેટિ વંદન ! નાખે.
આવા શ્રાવકને પણ ધન્યવાદ !
ભાગ નહિ, ભાવ.
હમણા થોડા વર્ષ પહેલાની જ આ વાત છે. નવદ્વીપમાં રામમણિ અને રધુમણિ એ બંને ભાઈએ મહાપડિત તરીકે જાણીતા હતા. એમને જેમ વિદ્યા વરી હતી તેમ લક્ષમી પણ મળી હતી. બંને વચ્ચે પ્રેમ એ કે જાણે પુષ્પ અને પરાગ. એક દિવસે મોટાભાઈ રામમણિએ જ કહ્યું: “રઘુ! હવે આપણે આ મિલ્કત વહેચી નાંખીએ.”
મોટાભાઈ? તમે આ શું બોલ્યા? મૂર્ખાએ તે જુદા થાય. પણ આપણે પતિ પણ જુદા થઈશું?”
રામે પ્રેમથી કહ્યું: “આપણે જુદા થડા જ થઈએ છીએ? આપણને કેણ જુદા પાડી શકે તેમ છે? આ તો મિત બકરાઓને બહેચી દઈએ જેથી આ તુચ્છ વસ્તુ માટે એ લેકે ભવિષ્યમાં લડીને વેરઝેર ન કરે.”
રામને ત્રણ પુત્ર હતા. રધુને એક જ સમે મિલ્કતના બે ભાગ પાડ્યા. એક ભાગમાં પિતાના ત્રણ પુત્ર અને બીજામાં નાના ભાઈને એક પુત્ર. આ ભાગથી ખુશી થવાને બદલે નારાજ થઈ રધુએ કહ્યું : “ભાઈ ! તમે આ શું કર્યું? આપણે જુદા થતા હતા તે બે ભાગ પડત. પણ આપણો તે પુત્રોને વહેંચણી કરી આપીએ છીએ. માટે ચાર સરખા ભાગ પાડા અને પુત્રને સરખા બહેશે તે જ મને સુખ થાય.” એમ કહી, એણે પિતે જ ચાર ભાગ વહેંચી આપ્યા!
-પૂ. મુનિશ્રી ચિત્રભાનું
આમાનંદ-પ્રકાશ

Page #11

ભગવાન મહાવીરનો સંદેશ
Y
હું જ BY DR.
લેખિકા : શ્રી ચંદ્રિકાબેન વી. પંચાલી બોટાદ કકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકક
એકરૂપતામાં જૈન વિહાર કરે છે.
ભગવાન મહાવીરના સંદેશમાં અકારત્રયી છે. અહિંસા, અપરિગ્રહ, અને અનેકાન્ત. વર્તમાન વિશ્વની સમસ્યાઓને ઉકેલ અકારત્રયી આપી જાય છે. અહિંસા ભગવાન મહાવીરના સંદેશનું પ્રથમ સોપાન છે, “ઈના ધર્મ: ” એ પરમ સૂત્ર છે. અહિંસા એટલે હિંસામાં વિરતી. હિંસાને સ્થૂળ અર્થ છે પ્રાણીવધ. ભારતીય ધર્મોના ઇતિહાસમાં વિશેષત: જૈન ધર્મના સંબંધે અહિંસા તત્વને સૂક્ષ્મ રૂપથી સમજાવ્યું છે. અન્ય દર્શને અહિંસા વિષે લખે છે. અને પાતંજલગ-ભાગ્ય લખે છે –
अहिंसा सर्वथा सर्वदा, બીજમાં વૃક્ષ સુષુપ્ત પડયું છે. તેને પ્રકાશ, પાણી અને પવન મળે તે બીજ અંકુરિત બને
__सर्वभूतागाम् अमिद्रोहः । છે. અને કેમે કમે તે એક વિશાળ વૃક્ષમાં પરિણમે અર્થાત કેઈપણ પ્રકારથી કેઈપણ જીવને પીડા છે. તેમ આત્મામાં અનંતજ્ઞાન, અનંતદર્શન, ન આપવી તે અહિંસા છે. શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા અનંત આનંદ, અનંતવીર્ય જેવી અનંત શક્તિએ અહિંસાનું મુલ્ય અનાસક્તિ યુગમાં નિરૂપે છે. રહેલી છે. તે સાધના દ્વારા સમ્યક પુરુષાર્થથી અહિંસાનો અર્થ ભિન્નતાથી થયો છે. આચાર્ય અભિવ્યક્ત થાય છે. ભગવાન મહાવીરના સ દેશમાં અભિબધુ “અભિધમ” ૪-૩૭માં કહે છે કે – જૈન માનુયાયી સિમિત નથી. જૈન એ વ્યક્તિવાચક શબ્દ નથી પણ ગુણપ્રધાન શબ્દ છે. જે બાળrtતત: સfથા પરસ્થાનિત્તમરામા. આત્માના અસીમ આનંદમાં લીન રહે છે અને અર્થાત્ મારવાની ઈચ્છાથી બીજા પ્રાણીનું પરપદાર્થોથી વિજય મેળવે છે તેને જૈન કહેવાય છે. બ્રાન્તિ રહિત અચૂક મરવું તે જ પ્રાણાતિપાત ત્તિ, જ્ઞાતિ પરથી જૈન શબ્દ બન્યું છે, આવો છે. જૈન દર્શનમાં ઉમાસ્વામી આચાર્ય તત્વાર્થ જૈન મુક્ત હોય છે. બંધનરહિત, સમાધિસ્થ અને સૂત્ર ૭-૮માં કહે છે જેનાત ચાળ fઉંના અનંતમાં વિરમીત હોય છે. કૃણતા, હતાશા, પ્રમત્તયાગથી થવાવાળો પ્રાણવધ હિંસા છે. નિરાશા અને વ્યથા રહિત હોય છે, જે શાંત, પ્રમત્તયેગ એટલે રાગદ્વેષયુકત રાગદ્વેષનાં પરિણામ નિરવ, સંગીતમાં લીન છે, દષ્ટાઓનું દર્શન છે. પણ જૈન દર્શનમાં હિંસા રૂપે સ્વીકાર્યા છે. મમીએની ચરમ કાલાતીત ક્ષણ છે, એવી અખંડ જૈન દર્શનમાં દ્રવ્યહિંસા અને ભાવહિંસા એમ ઓકટોબર-૮૯ી
[૧૬૭

Page #12

બે પ્રકાર બનાવ્યા છે. પ્રાક, સ્થૂલહિંસા મહારને સંદે. અપરિગ્રહ : ઉપાય છે.
હિંસા અને રાગદ્ધપયુક્ત વિભાવરૂપ આત્માનું મડાગાંધી પરિગ્રહ વિશે લખે છે “ વાસ્તવમાં પરિણામ તે ભાવહિંસા છે. નાનામાં નાના – સૂમ પરિગ્રહ માનસિક વસ્તુ છે, મારી પાસે લેટી, જીવને અજાણુના દુ:ખ પહો તે હિંસા છે, તેની દોરી કે લંગોટી છે તેના અભાવમાં મને કલેશ થાય ક્ષમા તે જૈનત્વ છે. આજના વમાન સમયે યુદ્ધની તે મારે માટે તે પરિગ્રહ છે. પણ જે કેને મેટા ભૂમિકા સર્જાય છે. રાષ્ટ્ર રાષ્ટ્રો વચ્ચે શસ્ત્રવૈમનસ્ય કામળાની જરૂર પડે અને રાખે તેમ જ ખોવાઈ વધ્યું છે. ત્યારે ભગવાન મહાવીરનો “અહિંસા- જતા કલેશ ન કરે તે અપરિગ્રહ છે. સંદેશ” સુધારસ સમાન બની રહે છે.
ભગવાન મહાવીરે વાદને અંત કરવા માટે અપરિગ્રડ દ્વારા વિશ્વનાં પ્રશ્નોનું નિરાકરણ થઈ અનેકાન્ત સિદ્ધાંતને ઉપદેશ આપે. આજે અનેજાઈ છે. rf=ચેમેરથી, ઘેરાયેલો તે પરિગ્રહી. કાન્તવાદથી આ સિદ્ધાંતને પ્રસાર–પ્રચાર, થયો છે. પરંતુ સવથી મુક્ત આત્મા અપરિગ્રહી છે એવો કિન્તુ નો વાદ નથી નવી વિચાર દષ્ટિ છે જ્યારે સ્થૂલ અર્થ છે. ઉમાસ્વામી તત્વાર્થ સૂત્ર ૭-૧૨ ભારતના ખૂણે ખૂણે શાસ્ત્રાર્થ અને વાદવિવાદનો માં લખે છે- મૃ$f rag: અર્થાત્ આસક્તિ સઘર્ષ પરસ્પર જન્મ્યા, અનેક સ્થળોએ વાગૃયુદ્ધ તે પરિગ્રહ, અમૃતચંદ્ર આચાર્ય એમના પુરુષાર્થ થવા લાગ્યા, અનેક ઋષિ આશ્રમમાં, વિહારમાં, સિદ્ધિ ઉપાય”—૧૧૧માં કહે છે કે
મઠમાં, ગુરૂકુલમાં અનેક વાદો પ્રચલિત બન્યા
ત્યારે અનેકના અંત માટે ભગવાન મહાવીર એકતાના या मूर्छा नामेय' विज्ञातायः परिग्रहे। ह्येषः।।
*' દ્વાર ખોલ્યા. આ પણ સાથે છે તે બીજી અપેક્ષાએ શારજાદુ પૂછો તુ મમત્વરિnfમઃ છે તે પણ સત્ય છે તેને માટે સત્ય પગથિયા છે. અર્થાત જે મૂછ છે તેને જ નિશ્ચયથી પરિગ્રહ (૧, સ્થાન કિત, ૨@જાતિ, રૂ) જાણ. મોહના ઉદયથી ઉત્પન્ન થયેલ મમત્વરૂપ
५ स्यात् अस्ति च नास्ति.(४)स्यात च अव स्तव्यः, પરિણામ જ મૂર્છા છે. જૈનદર્શનમાં પરિગ્રહના બે ભેદ છે. અંતરંગ પરિગ્રહ અને બાહ્ય પરિગ્રહ. (૧) જીત મત ૨ પ્રવકતગ, (૬) જ્ઞાન અંતરંગ પરિગ્રહના ચૌદ પ્રકારો છે. બહિરંગ નાપ્તિ જ ગયાતા, (૭) રચાત ઉસ્ત પરિગ્રહને બે પ્રકાર છે- ચેતન અને અચેતન રાશિત જ અવાગ્ય: આ છે પણ બીજાની પરિગ્રહ. અંતરંગ પરિગ્રહમાં આતમના પરિણામ અપેક્ષાએ આ નથી. એક જ પદાર્થમાં છે અને ઉપર અને બાહા ચેતન -- અચેતન પદાર્થ ઉપર નથી બનેનું અસ્તિત્વ છે તે છે અને નથી યુગપદ મમત્વ પરિણામ તે પરિગ્રડ છે. આનાથી આમ છે બંને માટે એક સાથે બેલી નહી શકીએ તે લીનતાનો નાદ ઉઠી શકતા નથી આત્મ થિરતા અવક્તવ્ય છે “છે તે અવકતવ્ય છે. નથી” તે માટે અપરિગ્રહનો સંદેશ ભગવાન મહાવીરે આ અવકતવ્ય છે. છે અને નથી તે સાથે અવકતવ્ય છે. જગતને જે પદાર્થો તરફથી મૂચ્છવળી છે છે. નયવાદની દૃષ્ટિથી સંગ્રહય, વ્યવહારનય, જેના કારણે માનવતાના ધર્મને પ્રેમના પિતને, રાજસૂત્રનય, શબ્દનય, સમભિરૂઢનય. સર્વભૂતનય, સહિણતાના સાગરને, સરળતાની સરિતાને એક નૈગમનય આમ સાત નથી અપેક્ષા સમજાવી છે. બાજુ રહેવા દઈ અડમ તત્વને આગળ લાવીને દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર કાળ, ભાવની અપેક્ષાથી પણ એક જ સંગ્રેડ કરવામાં માનવ સમુદાય પડયો છે. જેને પદાર્થને સમજાવી શકાય છે. જૈન ધર્મ, બૌદ્ધધર્મ દિવ્યતા, ભવ્યતા, અને મુક્તિના નાદને ગજવવાનો કે વૈદિક ધર્મમાં કેઈ એક ધર્મને વિશિષ્ટ માન છે તે પરિગ્રહમાં પરિમિત બન્યા છે. ત્યારે ભગવાન તે સંકુચિતતાનું લક્ષણ છે. દરેક ધર્મમાં પોતાના
૧૬૮]
[આત્માનંદ-પ્રકાશ

Page #13

સ્થાને સાપેક્ષ છે. દરેક ધર્મનું મંથન કર્યા પછી કુદત્ત સામના સરમાનમ માતમ નામ એક નિષ્કર્ષ પર આવવું તે અનેકાન્ત છે.
- કારત... અર્થાત્ આત્માથી જ આત્માનો ઉદ્ધાર
- કેવળ બાહ્યાચાર પર ધ્યાન દઈને તેમ જ તેને
ન થાય છે. મનુષ્યને સુખ અને દુઃખનું કારણ આત્મા આધાર માનીને સમજવાથી સાચી સ્થિતિના પ્રાપ્ત છે. વાત ચક તે અનાદિથી ચાલે છે. અને સંભવિત નથી, આજના યુગને અનેકાન્તની સમ
ર ચાલતું રહેશે. પણ જે કાંઈ છે તે માનવતા અને ન્વય સાધના અનિવાર્ય છે. અનેક તાવિક દષિા ,
થી મનુષ્ય મનુષ્યતા તે સમન્વય ભાવનાનો પર્યાય છે. કણથી પારસ્પરિક શ્રમ મૂલક દષ્ટિ જનિત વિરોધ
“ આ સમન્વય ભાવના સ્વાદુવાદી આચાર પદ્ધતિ વિવાદને અનેકાન્તથી અન્ત આવે છે. તથા ધાર્મિક અને અનેકાન્તિક વિચાર ધારાથી સંભવિ શકે છે. અને લૌકિક ભિન્નતામાં એકવ (Unity in અનેકાત આજના યુગને મહામંત્ર છે. નિર્ભયdiversity) સધાય છે.
તાને રહસ્ય મંત્ર છે. સુખ-શાંતિ, મૌત્રી અને મનુષ્ય પિતાની સાધના અને તપશ્ચર્યાથી સહિષ્ણુતા માટે અહિંસા, અપરિગ્રહ, અને અને ઈશ્વરત્વ, દિવ્યતા મેળવી શકે છે. ઉપનિષદ કહે કાન્તની અકારત્રયીને સંદેશ જગતને માનવતાના
કુંજને સાક્ષી બની રહેશે.
શેકાંજલિ ૧. શ્રી સલત જાદવજીભાઈ દરજીભાઈ કંથારિયાવાળા ઉ. વર્ષ ૭૪ બારડેલી મુકામે તા ૧૮-૮-૮ન્ના રેજ કવર્ગવાસી થયેલ છે. તેઓશ્રી આ સભાના આજીવન સભ્ય હતા. ધાર્મિક વૃત્તિવાળા અને મિલનસાર સ્વભાવના હતા. તેમના કુટુંબીજનો પર આવી પડેલ દુઃખમાં અમે રામવેદના પ્રગટ કરીએ છીએ. તેઓશ્રીના આત્માને પરમશાંતિ મળે એવી પ્રભુ પાસે પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
૨, શ્રી કુન્દનલાલ કાનજીભાઈ શાહ ઉ. વર્ષ ૭૬ ભાવનગર મુકામે તા. ૨૭-૯-૮ન્ના રેજ વર્ગવાસી થયેલ છે. તેઓશ્રી આ સભાના આજીવન સભ્ય હતા. ધાર્મિક વૃત્તિવાળા અને મિલનસાર સ્વભાવના હતા. તેમના કુટુંબીજનો પર આવી પડેલ દુ:ખમાં અમે સમવેદના પ્રગટ કરીએ છીએ. તેઓશ્રીના આત્માને પરમ શાંતિ મળે એવી પ્રભુ પાસે પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
ઓકટોબર-૮૯ ]
{૧૬૯

Page #14

મારી
܀܀܀܀܀܀܀
ભારતિય સંસ્કૃતિ માનવ સંસ્કૃતિ છે
સ : રાયચ ૬ મગનલાલ શાહ
܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀ܪ܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀
સ'સ્કૃતિ જીવનની સૌરભ છે, મનનુ` માધુ છે, હૃદયની પવિત્રતા છે. સાહિત્યના પ્રકાશ છે. સભ્યતાની પ્રયાગશાળા છે. સમાજની ક્રાંતિ છે. ભાવનાનું ઉપવન છે. અને આત્માની શક્તિ છે.
સંસ્કૃતિ એ વિદ્વતાના—પાંડિત્યના પર્યાયવાચક શબ્દ નથી. ગણીગાંઠી વ્યક્તિઓની જન્મ-મૃત્યુની તિથિનું સ્મરણ કરવું એજ સસ્કૃતિ નથી, મોટી માટી સુ‘દર કલ્પનાઓના ઘેાડા દોડાવવા એપણુ સંસ્કૃતિ નથી,
અને
માણસ જ સંપૂર્ણ" જ્ઞાન, જ્ઞાન, ધર્મ શાસ્ત્રાના ઘડવૈયા છે, તે ચમત્કારોના સર્જક છે, અને પ્રકૃતિની શક્તિઓના સંચાલક છે. માનવીને હરાવી શકે તેવું આ દુનિયામાં કોઇ જ શ્રેષ્ઠ પ્રાણી
નથી
ન મામુલાત શ્રેષ્ટતર' ft)નિત સ ંસ્કૃતિ માનવજીવનમાં અભિનવ ક્રાંતિ જન્માવે છે, તે મનાવૃત્તિઓન બદલી નાખે છે. જીવનને પવિત્ર કાર્યોથી શોભાયમાન કરે છે. અને વિચારામાં વિશુદ્ધિ લાવે છે. સંસ્કૃતિ પ્રેય વ્યક્તિનું જીવન
૧૭°
જગતના બુદ્ધિશાળી ચિંતકે એ માનવજીવનનું પણ જીવનમાં જે ઊંચા સંસ્કારનું સિંચન પૃથ્થકરણ કર્યુ છે. આ પૃથ્થકરણ પ્રયાગશાળાની કરે, વિવેક મુદ્ધિને જાગૃત કરે અને આત્મ-પેલી કાચની નળીમાં થતું નથી. પર ંતુ “સત્યં નિરીક્ષણની પ્રબળ પ્રેરણા આપે એજ સસ્કૃતિ છે. શિવ' સુદરમ્ '' ની કસોટી ઉપર કસીને થાય છે, ભારતીય સંસ્કૃતિ વિશ્વની એક મહાન સંસ્કૃતિ તેમણે કહ્યું : “માનવીનુ જીવન આદર્શોના બીબામાં છે. આ સંસ્કૃતિ જુના જમાનાથી યુગાના યુગોથીહાળેલા જેવુ નથી. તે તે વૃક્ષ પર ખીલેલાં ફુલ જેવુ' છે, મટન દખાવતા જ ખેંચી શકાય તવા ફાટા નથી, પીછી અને આંગળીઆની કારીગરીથી દેરવામાં આવેલુ' ચિત્ર છે.”
શુક્રના તારાની જેમ પોતાના તેજ અને પ્રભાતથી સમગ્ર વિશ્વને આકર્ષી રહી છે. તેના પ્રકાશ દર સુદૂરના ક્ષેત્રામાં પણ પ્રસરેલા છે. તેણે કેટલાય રાષ્ટ્રો અને માનવ જાતિઓને માર્ગદર્શન આપ્યુ છે. ભારતીય સ'સ્કૃતિ માનવ સસ્કૃતિ છે.
***
કલાત્મક હેાય છે. આ જીવન અગરખત્તી જેવું સુગંધમય, તાજા ગુલાબ જેવું ખીલેલું, સાકર કે મધ જેવુ' મીઠુ, મલમલ જેવુ. મુલાયમ, સૂ જેવુ તેજસ્વી, દીવા જેવું પ્રકાશમાન, ચંદ્ર જેવું શિતળ, સિંહ જેવું નિર્ભય અને કમળ જેવું નિલે`પ હાય છે, અને તેના જીવનમાં આચારની પવિત્ર ગંગા સાથે વિચારની યમુનાના સુભગ
સમન્મય થાય છે.
માનવ પ્રકૃતિ અને પરમાત્મા વચ્ચેની અજબ કડી છે. તેની એકતરફ દેવ છે અને બીજી તરફ દાનવ છે, એક તરફ શિવ છે અને બીજી તરફ શયતાન છે. માનવ વચ્ચેાવચ્ચ ઉભા છે, તે ગમે તે તરફ વળી શકે તેમ છે. તે દેવ પણ બની શકે છે અને રાક્ષસ પણ બની શકે છે, દેવ બનવામાં તેના વિજય છે અને રાક્ષસ બનવામાં તેના પરાજય છે. દેવત્વની સ્થાપના કરીને દાનવતાના નાશ કરવા માટે કટિ બુદ્ધ થવું એ જ માનવતા છે, સસ્કૃતિ છે.
સંસ્કૃતિનું ફુલ સત્ સંસ્કાર- સુસ'સ્કારોની વેલ પર જ પાંગરે છે, ખીલે છે અને મહેકે છે. વીસમી સદીને વિજ્ઞાનનુ વરદાન મળ્યુ છે, રોકેટ
આત્માન’ઇ-પ્રકાશ

Page #15

ઉપગ્રહ અને એટમ પ્રેમની મેાસમ તા પૂર બહારમાં ખીલી છે; પર`તુ સ`સ્કારી જીવનના અભાવે તે બુદ્ધિશાળી વિચારકેાન માથાના દુઃખાવાનું કારણ અની ગઇ છે. વિશ્વનું ભાવિ ઘડનારા યેતિા સ'તા, મહાત્મા અને જ્ઞાનિ ચિંતાતુર બન્યા છે.
વિજ્ઞાન આજે સર્જન તરફ વળવાને ખલે અવળ' માગે" વિનાશ તરફ આગળ વધી રહ્યું છે, આ કારણને લીધે જીવન વીણામાંથી પ્રેમને ઝંકાર
*****
નીકળતા નથી, પ્રેમના સ્વર નીકળતા નથી,
અહિંસા, દયા, પ્રેમ, કરૂણા, વાત્સલ્ય, ત્યાગ અને પરના કલ્યાણ માટેના સમર્પણ ભાવ, એવી ભારતીય સસ્કૃતિ વિશ્વના સ^ માનવ તેમજ પશુ પ`ખી ઇત્યાદિ જીવ માત્રનુ કલ્યાણ કરે !! એજ એક અંતરની ભાવના અને પરમ કૃપાળુ પરમાત્માને પ્રાર્થના..!!
ઊંડા અંધારેથી પ્રકાશના પંથે
B
~~~કે. જે. દાણી
કલાપૂર્ણ અદ્દભુત નૃત્ય કરતાં કરતાં યુવાન નટની ષ્ટિ એકાએક સામેના મજલા
વાળા મકાન પર પડી
ઓકટોબર−૮૯
܀܀܀܀܀܀܀
અહા કેટલું સુંદર દેવ-દુર્લભ દૃશ્ય હતુ..! એક નવયુવક સાધુ સપૂર્ણ અલંકારોથી સુસજ્જિત અનિંદ્ય સુન્દરી પાસેથી ભિક્ષા લઈ રહ્યાં હતાં. તેમની ષ્ટિ પાત્ર પર હતી. તેમની આંખા નીચે ઢાળેલી હતી. તેઓ શાંત અને સ્થિર હતા. કામિનીના માયાવી અને આશ્ચર્યકારક આકષ ણથી કેટલા મુક્ત અને અલિપ્ત !
વિચારધારાએ એકાએક વળાંક લીધા, અને એક હુ છુ કે જે એક નટકુમારીના રૂપમાં પાગલ બની ગયા છું તથા મારા ઉચ્ચ કુળની પ્રતિષ્ઠાને ભૂલી જઇ નટ બનીને આમથી તેમ ભટકી રહ્યો છુ.. આહ ! કેટલું શરમજનક પતન ! મારા વિલાસની આ પરાકાષ્ટા....
નયનરમ્ય શાનદાર નૃત્યની એક અતિ ઉલ્લાસભર્યા વાતાવરણમાં સુમધુર સમાપ્તિ ચારે બાજુંથી શાખાશ, શાખાશના અવાજ અને ભેટ ઇનામના વરસાદ ! જનતા ખુશખુશ થઈ ગઈ. સમ્રાટ પણ આનંદ પામ્યા. નટકુમારીના પાલક પણ મુગ્ધ થયા અને વિવાહ પ્રસ્તાવના સ્વીકાર કર્યો.
પણ... હવે એ બધું વ્યર્થ હતું. પભ્રષ્ટ, અને વાસનાના કીડા બનેલે ઇલાયચી. કુમાર હવે શુભપથ પર હતા. તેને એક નવી દિશા અને નવા પ્રકાશ સાંપડયા હતાં. એ તે હવે ઉન્નતિના માર્ગ પર આગળ વધવા લાગ્યા હતા. એ તા હવે ભેગથી મુક્ત થઇ ત્યાગને માગે, અધિકારના રસ્તા છેડી પ્રકાશને પથે ચાલી રહ્યો હતા. તેને હવે સત્યના માર્ગ સાંપડા હતા.
ઈલાયચીકુમાર ! તમારા આ પતન પછીનું જ્ઞાનમય ઉત્થાન કેટલું ચમકદાર છે ?
(શ્રમણ માસિકને આધારે)
[૧૭૧

Page #16

************* ૩૪ હીં અહુ શ્રી મુનિસુવ્રત સ્વામિને નમ:
“ મયણા - · શ્રીપાળ”
લેખક : શ્રીમતી ભાનુબેન કીર્તિકુમાર મહેતા-ભાવનગર.
*************************
જૈન દર્શનનાં કમ્” સિદ્ધાંતની રક્ષા ખાતર રાજવૈભવને છે।ડનાર મહાસતી મયણાસુંદરીને તથા પ્રગટ પ્રભાવી શ્રી સિદ્ધચક્ર પૃત્રના અને શ્રી નવકાર મંત્રના પ્રગટ પ્રભાવી જાત અનુભવ કરનાર મહારાજા શ્રીપાળ કુંવરના નામથી આજ ણુ અજાણ્યુ છે.
જૈન શાસનમાં આવા ધર્મપ્રેમી, જ્ઞાની અને પ્રજ્ઞાવંત પ્રતિભાશાળી શ્રીપાળ મયણાને આટલા લાંબા સમયે પણ યાદ કરતી વખતે આપણા દિલમાં અવનવી ભાવના પેદા થાય છે. અનેક શુભ પ્રેરણાઆથી આપણા દિલ ર'ગાય છે. એમનાં રક્ આપણા 'તરમાં પ્રેમની લાગણી ઉદભવે છે તેમજ અનેકવિધ શુભ લાગણીઓથી આપણુ. દિલ પ્રદીપ્ત થાય છે.
મહાત્માજી સ્થલિભદ્રજી પ્રાત: સ્મરણીય શાને ? તા કહે એમણે પાળેલાં સર્વોતમ પ્રકારના શીલવ્રતને કારણે,
આજથી આશરે ૨૫૦૦ વર્ષ પહેલાં થઇ ગયેલાં પુણીયા શ્રાવકનુ શુભ નામ આજેય એવુ ને એવુ સ્મરણીય શાને ? તો કહે સામાયિક વ્રતની અણુિ શુદ્ધ આરાધનાને કારણે.
જીવદયાના પાલન કાજે દેહને વાસરાવી દેનારા મેતારજ મુનિવરનુ` મગદ્ય જીવન આજેય આપણને સાથી પ્રેરણા નથી પુરી પાડી રહ્યું શું?
ભાજ રીતે શ્રીપાળ-મયણા ચરિત્ર નવપદની ઓળીએ દરમ્યાન ચૈત્રમાસ-આસામાસ દરમ્યાન આપણા ઉપાશ્રયા, જ્ઞાન શાળાઓ કે એવા અન્ય ૧૭૨
ધર્મસ્થાનેામાં જન-સમુહને ધર્મ”-ભાવનાનું સાચુ દર્શન કરાવે છે.
શ્રીપાળ-મયણા શ્રુતજ્ઞાનને પ્રાપ્ત કરાવનાર ! શ્રુતાધિષ્ઠાયક દેવને તેમજ ચાવીસ તીર્થંકરાને નમસ્કાર કરીને સિદ્ધચક્રનાં ગુણાનું ગાન કરવાના સદેશ આપી જાય છે. સિદ્ધચક્રનાં પ્રતાપે સ` દુઃખ ટળી સુખ પ્રાપ્ત થાય છે. જૈન શાસનની ઉન્નતિ થાય છે.
જેના અપૂ મહિમા શાસ્ત્રકાર મહારાજે કહ્યો છે. એવા શ્રી સિદ્ધચક્રજી નવપદજી ભવભ્રમણ અંત કરવામાં અદ્વિતિય-સાધનાભુત છે. આત્મ હિતેન જના શ્રી સિદ્ધચક્રજીના આરાધન માટે ખાસ આય’ખીલ તપ કરી વિધિપૂર્વક તેનું આરાધન કરે છે. જૈન દેવાલયેામાં ભગવતની વિવિધ પ્રકારે ભક્તિ કરવામાં આવે છે. એટલું જ નહિં પણ શ્રી સિદ્ધચક્રજીની અલૌક પણે આરાધના કરવાથી આત્મકલ્યાણ કરવા સાથે લૌકિક સ`પા પ્રાપ્ત કરનાર સત્તી-મયણાસુંદરી અને શ્રીપાળ રાજાનાં ચરિત્રનુ ભાળપૂર્વક શ્રવણ તેમજ મનન કરે છે.
ધર્માનુરાગી જન સમુદાયને નવપદ વર્ષના મહિમા સમજાવવા માટે આપણા પૂર્વાચાર્યાએ શ્રીપાળ રાજાનાં નાના-મોટા ચરિત્રની રચના કરી છે. તે દરેકમાં ઉપાધ્યાય શ્રી વિનયવિજયજી તથા ઉપાધ્યાય શ્રી યશેાવિજયજીની વિદ્વાન એલડીએ રચેલ શ્રીપાળ રાજાના રાસ જૈનસંઘમાં ખૂબખૂબ કપ્રિય મનેલે છે,
એ નવપદનાં નામ :- (૧) અરિહ ંત (૨) સિદ્ધ. (૩) સૂરિ તે આચાર્યાં. (૪) પાક તે આત્માનઃ પ્રકાશ

Page #17

ઉપાધ્યાય. (૫) ગુણનાં ધામ એવા મુનિ (૬) દર્શન તે સમક્તિ. (૭) જ્ઞાન. (૮) ચરિત્ર. (૯) તપ.
આમાં પ્રથમમાં પાંચ ગુણી છે. અને પાછળનાં ચાર સર્વાંગુણામાં શ્રેષ્ઠ છે, નવપદમાં દર્શન-જ્ઞાન ચરિત્ર અને તપ રૂપ આત્મવિકાસનાં બધા સાપાન અને એવા આત્મગુણાની આરાધના દ્વારા આરાધ્ય એટલે કે પૂજ્ય સ્થાને બિરાજનાર અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઊપાધ્યાય અને સાધુએ પંચ પરમેષ્ઠીના સમાવેશ થઇ જાય છે. નવપદની આવી સુંદર પ્રરૂષણા કરીને અનુભવી ધર્મ શાસ્ત્રવેતાએ આત્મ સાધનાના સાગરને જાણે ગાગરમાં સમાવી દીધા છે.
વીશમાં ભગવાનશ્રી મુનિસુવ્રત સ્વામીના ધમ" શાસનના સમય હતા. તેમાં માલવ દેશમાં
એ
કર
ઉજ્જયિની નામની નગરીમાં પ્રજાપાલ રાજાને શિક્ષિત પુત્રીએ હતી. જેનાં જ્ઞાનની પરીક્ષા વાનુ" રાજાને મન થતાં અનેને તેઓ ખેલાવે છે. અને પ્રશ્ન પૂછે છે કે સંસારમાં મનુષ્યને જીવાડનાર કોણ ? જવામમાં સુરસુંદરી કહે છે કે ‘રાજા’ જ્યારે મયણાસુંદરી કહે છે કે ‘ક` ' બીજી પુત્રીના આવા જવાબથી પિતા–પુત્રી વચ્ચે ગંભીર વાદ વિવાદ થાય છે.
મયણાસુ`દરી માટે કહેવાય છે કે, મયણાસુંદરી મતિ અતિ જાલી
જાણે જિન સિદ્ધાંત લલના, યાદ બાદ તમ મન વચ્ચે
અવર અસત્ય એકાંત લલના....
આમ મયણાસુંદરીની બુદ્ધિ અત્યંત નિપુણ હતી તેથી જીનેશ્વર ભગવંતના કહેલા શાસ્ત્રાને જાણી શકતી હતી એટલે જ તેના મનને વિશે નિશ્ચય વ્યવહાર રૂપ સ્યાદ શૈલી વાસ કરી ટકી રહી હતી. તેથી બીજા એકાન્તનયાને જુઠા માનતી હતી. મયણાસુંદરીએ કર્યું સિદ્ધાંતનુ જ્ઞાન સૂક્ષ્મ રીતે પતિ દ્વારા પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ,
ઓકટોબર-૮૯]
kr
ક કરે તે થાય ” માં દૃઢપણે માનનારી મયણાસુંદરી પેાતાના પિતાના કહેવા મુજબ ઉંબરલેશમાત્ર ખેતને ધારણ કરતી નથી. કારણ રાણા (કાઢીયા પતિ) સાથે લગ્ન થવા છતાં મનમાં સિદ્ધાંત ઉપર તેને પૂર્ણ વિશ્વાસ હતા. પેાતાના કર્મોનાં યોગા ઉપર વિશ્વાસ રાખી. દેવ-ગુરુની ભક્તિ અને ધર્મની આરાધના કરે છે
ક
મયણાસુંદરી અને ઉંબરરાણા જીનમદિરનાં શ્રદ્ધા અને ભક્તિપૂર્વક દન કરી પૂજય આચા શ્રી મુનિચ'દ્રસૂરિજી મહારાજને વંદન કરવા જાય છે. ઉપકારી ગુરુવર્યના કથન અનુસાર એ બંનેએ મહાયંત્રની સાધના કરી. એ યંત્રનું નામ છે મહાપ્રભાવિકા શ્રી સિદ્ધચક્રયંત્ર. જેનુ તેઓશ્રીએ મન-વચન-કાયાની પવિત્રતાપૂર્વક આરાધન કર્યુ ત્યારે તેના શાન્તિજળનાં પ્રતાપે ઉંબરરાણા સહિત બધાના કોઢ રેગ દૂર થાય છે.
મયણાસુંદરી ઉંબરરાણાને પેાતાની એળખાણુ કરાવવા વિનંતી કરતાં ઉંબરરાણા કહે છે કે, ચંપાનગરીના સિંહરથ રાજાના પુત્ર છે. કાકા અજીતસેન પ્રકારનુંમતિથી મુઢ બનતા શ્રીપાળકુવરને મારીને ચપા નગરીનું રાય લેવા તૈયાર થાય છે, આવા સ’જોગામાં માતા કમળપ્રભા પુત્રને બચાવવા જતા કેાઢીયાની સેના મળતાં બાળક મચી જશે તેમ માનીને ટોળામાં છુપાવી દે છે. કેાઢીયાની સેાબતથી ઉંબર જાતિના કાઢ થતાં ઉંબરરાણા તરીકે ઓ ખાવા લાગ્યાં. ત્યારે મયણા આનંદ પામે છે કે ઉચ્ચ કુળના રાજપુત્ર એ જ શ્રીપાળ છે.
માતા કમળપ્રભાના મેળાપ થયા પછી શ્રીપાળ
કુંવર પેાતાનુ ભાગ્ય અજમાવવા સૌના આશીર્વાદ સાથે દૂર દેશાવરનાં પ્રવાસે નીકળે છે. રસ્તામાં ભરૂચ ખ’દર પાસે ધવળશેડ નામના વેપારી સાથે મેળાપ થાય છે. એ શેઠ કપટી, લેાભી અને ખૂબ જ ઇર્ષાળુ હતા. જે શ્રીપાળકુવરની દરેક બાબતમાં થયેલ પ્રગતી જોઈ શકતા નથી, અને મારી નાખવા માટે અનેકવાર પ્રયત્ન કરે છે, પર`તુ શ્રીપાળ
[૧૭૩

Page #18

કુંવરે કદી ધવળ શેઠનું બુરુ થયું નથી.
આમ શ્રીપાળ રાજા વચમાં મનુષ્ય ભવ પામી
શ્રી દેવેલેકમાં જશે. મનુષ્યભવ અને દેવ ચાર વાર જીવનમાં સુખ અને દુ:ખને જાણ્યા પછી શ્રી
* પામીને પછી નવમાં ભાવમાં મનુષ્યપણામાં મેક્ષને શ્રીપાળકુંવર દઢપણે માનતા હતા કે જેના તન– મન અને રગે રગમાં નવપદજીનું રટણ, સ્મરણ
S પામશે એમ ગર્વ રહિત ભગવાન ગૌતમસ્વામીએ અને ધ્યાન હોય છે. જેનું જીવન ધર્મમય–નવપદ-
શ્રેણીકરાજા વગેરેને આગળ કહેલ છે.
* મય છે સદાચારથી ભરેલું છે. તેવા પુણ્યવાન આમ નવપદને પ્રભાવ મહાન છે. અને તે જ આત્માને કેઈ વાળ પણ વાંકે કરી શકતું નથી. ભવ સમુદ્રમાં નૌકા સમાન છે. નવપદને સેવવાથી ઘણું વર્ષો સુધી પરિભ્રમણ કરી. અખૂટ, ધન
ઘણાં ભવ્ય પ્રાણીઓ સંસાર-સાગરને પાર પામ્યા
છે. નવપદ તે આત્મા જ છે, માટે તેને મહિમા સંપત્તિ સાથે શ્રી પાળકુંવર પિતાની ઉજજૈયિની
અપરંપાર છે. એ સર્વ મંગલકારી છે અને આત્માને નગરીમાં પાછા ફરે છે. ત્યારે તેની સાથે અનેક
ક્રમે ક્રમે ઊંચે ને ઊંચે લઈ જઈને સર્વોચ્ચ સ્થાને રાજકન્યાઓ, સૈનિકો તથા બમ્બર કુળના રાજા તરફથી ભેટ મળેલ નટની ટોળી જેમાં સુરસુંદરી
બિરાજમાન કરવાની અદ્દભુત શક્તિ એમાં રહેલી
છે. જેટલું નિર્મળ તેનું આરાધન તેવું ઉત્તમ પણ હતી.
તેનું ફળ. રાજા પ્રજાપાલને જ્યારે આ વાતની ખબર પડે છે દેવગુરુનાં શુભાશીષ તથા સિદ્ધચક્રજીના શુભ
- આત્માના વિકાસને આરંભ શ્રદ્ધા, સમ્યગઆરાધનથી પિતાના જમાઈને કેઢ રોગ દૂર થયો
દર્શનથી થાય છે. એ વિકાસની પરિપૂર્ણતા સિદ્ધિ છે તેમજ તેઓ ચંપાનગરીના પુત્ર છે. ત્યારે
આ પદમાં વિશ્વાસ પામે છે. સમક્તિ, શ્રદ્ધાને બોધિ
બીજને પામેલે આત્મા જ પ્રમાદથી સાવચેત રહીને પિતાના અભિમાન પર દુ:ખ થાય છે અને બંનેની ક્ષમા માંગે છે. ભૂલને પશ્ચાતાપ પ્રગટ કરે છે.
સતત જાગૃતપણે એ બીજને સાધનાના નિર્મળ કમ સિદ્ધાંતને અને જૈન ધર્મનો તેઓ આદર
જળનું સિંચન કરતા રહે તે ક્રમે ક્રમે ઉચ્ચ, અને સ્વીકાર કરે છે.
ઉચ્ચતર અને ઉચ્ચતમ સ્થાન પ્રાપ્ત કરીને અંતે
પરમપદ મહાનિર્વાણ પદ પ્રાપ્ત કરે છે. સંસાદમાં નવપદની આરાધના જ સારેબૂત છે
નવપદ આરાધનાનું તપ નવ આયંબીલની માટે નવપદની ભક્તિ કરીને તેને નિરંતર આરાધ
ઓળી દ્વારા કરવામાં આવે છે. એ ૫ વખતે કે જેથી ભવ જે સંસાર તેના દુ:ખે ઉપશમ અને
આત્મા જાણે રસ, કસ, અને સ્વાદની મેહજંજાળથી જીવ સ્વયમેળ સિદ્ધિ પામે. જ્ઞાનમાં વૃદ્ધિ થાય.
દૂર રહેવાનો પ્રયત્ન કરે છે. અને દેહને દાયું આત્મા વિપુલ ફળને પામે. કર્મોની મહાનિર્જરા
આપવા પૂરતા નીરસ અને સ્વાદ વગરને આકાર થાય અને પૂર્વે બાંધેલા પાપ નાશ પામે.
લઈને આભા ગુણ ચિંતનને આસ્વાદ મેળવવામાં શ્રીપાળ રાજા માટે કહેવાય છે કે – આનંદ માને છે. નરભવ અંતર
- નવપદ આરાધના માટે કેઈપણ વર્ષમાં આ ચાર વાર લકી સર્વ;
સુદી ૭ થી શરૂ કરીને ૧૫ સુધી નવ આયંબીલ
કરવા તે જ પ્રમાણે ચૈત્ર માસમાં નવ આયંબીલ નવમે ભવે શિવ પામશે,
કરવા એ પ્રમાણે નવ ઓળી કરવી તે સાડા ચાર ગૌતમ કહે નિગી. વર્ષ પૂર્ણ થાય છે. ભવિકા સિદ્ધચક્ર પદ વંદે... દરેક આયંબીલનાં દિવસે જિનપૂજા-ગુરુવંદન
" ૧૭૪
[આત્માનંદ-પ્રકાશ

Page #19

બે ટક પ્રતિક્રમણ, ત્રણ ટક દેવવંદન, બે ટંક તત્વ ગ્રહણ થાય છે. એ ત્રણે તત્વોની પરીક્ષાપડિલેહણ વિધિપૂર્વક પચ્ચખાણ પારવું અને પૂર્વક જે સદણા જાગે છે. તે જ જૈન ધર્મરૂપી દરેક પદમાં જણાવ્યા પ્રમાણે ખમાસણા દેવા તેટલા વિશાળ વૃક્ષનું મૂળ ગણાય છે. જે ગ્રહણ કરી લેગસનો કાઉસગ્ગ કરો અને દરેક પદની વીશ મયણાસુંદરીએ સિદ્ધ કરી બતાવેલ છે. વિશ નવકારવાળી ગણવી.
શ્રીપાળ મયણના જીવનમાંથી માનવી પિતાને દરરોજ નવ દેરાસર જઈને નવ ચૈત્યવંદન વિકાસ કઈ રીતે સાધી શકે છે. તે માટેની દોરવણ કરવા, ચિત્રેલા સિદ્ધચકની વાસક્ષેપ વડે પૂજા કરવી. છે. તેમણે જે સર્વગુણ સંપન્નતા પ્રાપ્ત કરી છે. જે ગામમાં ન દેરાસર ન હોય ત્યાં એક દેરાસર તે મુજબ સર્વગુણ સંપન્નતા મેળવવા આપણે સૌ નવ ચૈત્યવંદન કરવા. દરરોજ સ્નાત્ર ભણાવી અષ્ટ. યથાશકિત પ્રયત્ન કરીએ. તે આપણું દુઃખ, આપણું પ્રકારી પૂજા કરવી. ગુણની સ ખ્યા પ્રમાણે અક્ષતના યાતના આપણી અશાન્તી અવશ્ય દૂર થાય જ. સાથીયા કરવા તેના ઉપર યથાશક્તિ ફળ નેવેદ્ય
જીવનનું લક્ષ શ્રીપાળ બનવા માટેનું છે. ચડાવવું. જેટલા ખમાસણા દેવાના હોય તેટલી જ
શ્રીપાળ રાજાને રાસ વાંચ્યા પછી આત્મભાવ જિનમંદીરની પ્રદક્ષિણા દેવી. ત્રણ કાળ જનપૂજા, કે
- નિર્માણ થવો જોઈએ. (પ્રભાતે વાસક્ષેપપૂજા, મધ્યાહે અષ્ટપ્રકારી પૂજા અને સંધ્યા સમયે ધૂપ-દીપ વડે) કરવી. શ્રીપાળ શ્રીપાળ રાજાના ઉપાસક બનવા માટે અથાગ રાજાનું ચરિત્ર સાંભળવું. નવપદ પૈકી એકેક પરિશ્રમની જરૂર છે. ધીરજની આવશ્યકતા છે. પદનું ધ્યાન ધરવું. તેના ગુણ ચિંતવવા. રાત્રીએ પારસમણી મેળવે હેય તે ધીરજ રાખવી પડે. સંથારા પિરિષી પૂર્વક ભૂમિશયન કરવું. પચ્ચખાણ આ વસ્તુને પારસમણી કરતા ય કેટલી અમુલ્ય છે. ગુરુ સમીપે લેવું.
દરેક બાબતમાં ઈશ્વરની ઈચ્છાને આધીન રહો. આમ શ્રીપાળ મહારાજા તથા મયણાસુંદરીએ ભય ન રાખે, ચિત્તા ન રાખે, શ્રદ્ધાપૂર્વક મરણ શ્રદ્ધા તથા ભક્તિ-ભાવપૂર્વક શ્રી નવપદજીન કરો તમારી અંદર જ સંપૂર્ણ શાન્તી અને આરાધન કર્યું. તે રીતે ભાવિકજનો આરાધના કરી મુકિતને અનુભવ કરી શકે છે. ઉત્તરોત્તર આત્મિક વિકાસ કરીને મોક્ષસુખ પ્રાપ્ત જગતમાં જેઓ શ્રીપાળ રાજાને રાસ શ્રદ્ધા. કરે એ સંદેશ આપી જાય છે.
પૂર્વક વાંચશે કે સાંભળશે તે કળિયુગના મેલથી નવમે પદે સિદ્વિપદ એટલે કે આ પદ અને મનના મેલથી જરૂર મુક્ત થશે. પિતે તરશે મહાભ્ય એવા પ્રકારનું છે કે તેનું યથાર્થ વિધિ અને બીજાને તારી દેશે. પૂર્વક આરાધન કરનાર ઉત્કૃષ્ટથી નવમે ભવે અવશ્ય આ કથાનાં દરેક પ્રસંગોને વાગોળવાના છે. સિદ્ધિપદને પામે છે. વચમાં દેવ અને મનુષ્યનાં તેમાથી કોઈ શબ્દ કયાંય સ્પર્શી જાય તે તે ઉત્તમ ભાવ પામે છે. જગતના ઉત્તમ પ્રકારનાં આપણો પિતાને છે. તેને તીજોરીમાં રાખવાનો છે. યશ અને કીર્તિ પામે છે.
કયાંય એ છટકી ન જાય તે જોવાનું છે કારણ કે નવપદમાં દેવ, ગુરુ અને ધર્મ એ ત્રણે તને તે અમાનત છે. સમાવેશ થયો છે. અરિહંત અને સિદ્ધ એ દેવ આ કથા સાંભળ્યા પછી વૈરભાવની ભાવના છોડી તત્વ છે. આચાર્ય. ઉપાધ્યા અને સાધુ એ ગુરુ દેવી, એટલે કે દુશ્મનાવટ હોય તે સમાધાન કરી તત્વ છે. દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર અને તપથી ધર્મ- લેવું- એ સંદેશ આપી જાય છે.
એકબર ૮૯]
કે ૧૭૫

Page #20

પિતાને માનવ સમા શ્રીપાળ દેવ કેરમાં વર્તમાન સમય એ પ્રમાણે માનવના મહાન શી રીતે પહોંચી જાય છે તે આ કથા દર્શાવે છે. સેવા કરી શકાય છે. ઉચ્ચ દયેય અને ઉચ્ચ આદર્શ રાખી માનવ ઉન્નતિ જગતની સામે શ્રીપાળ રાજાએ આદર્શ સામાસાધી શકે છે. તે શ્રીપાળે પિતાના જીવન દ્વારા શિક ગુણોનું દિવ્ય કૌટુમ્બિક જીવનનું અને બતાવ્યું છે
જીવનના શ્રેષ્ઠત્તમ નૈતિક મુલ્યનું અવિષ્ઠાન ઉભું યુગ ચેતનાને જવલંત રાખવાની શકિત આજે કર્યું છે, જગતના અતિ ઉચ્ચ ગુણને સમુદ્ર પણ પરિવારના લાખો સદસ્યમાં છે. એમની એટલે શ્રીપાળ રાજાની કથા. શ્રીપાળરાજા પ્રેરણાયેગ્યતા, પ્રતિભા, કુશળતા કેઈ વાતની કમી નથી. મૂર્તિ છે. હૃદય સમ્રાટ છે. હજારો વર્ષો થયા છતાં પરંતુ દરેકને લેભ, મોહ, અહંકારનાં બંધનેએ આપણાં હૃદયમાંથી મૂલાતા નથી. આપણા જીવનમાં એટલાં બધા ઝકડી લીધા છે કે અંતરાત્માને પિકાર ઓતપ્રેત થઈને ભળી ગયા છે. નાના–મોટા સૌને સમયની માંગ અને મહાકાળના આહવાન સામે આદર તથા વિશ્વાસ છે. તે ધ્યાન આપી શક્તા નથી. મને કલ્પન કરે સન જીવન નિતિ. અમિતા. સત્ય અને છે કંઈક કરવાની ઈચ્છા થાય છે. પરંતું મહના પ્રકાશ તરફ ગતિમાન બને અને સૌના જીવનમાં બંધન એમને કામ કરતાં અટકાવે છે. જે સાંસારિક
સાત્વિક સંપતિ, સાત્વિક શકિત અને સાત્વિક જવાબદારીઓ કેઈને આદર્શના માર્ગ ઉપર ચાલતા
બુદ્ધિને સંગમ થાય અને તેનું શાસન પરમાત્માની
? રક્તા હોત તે સંસારમાં એક પણ મહાપુરુષ પેદા
ભક્તિ દ્વારા થાય તેવો સંદેશ શ્રીપાળરાજા-મયણાથે ન હોત. પરંતુ આદર્શવાદી અને સાહસિકતા
સુંદરી આપી જાય છે. જીવંત હોય તે જે ચાહે તે સાહસ એકઠું કરીને આગળ આવવા માટે કદમ ઉઠાવી શકે છે. પરિ. ધન્ય છે શ્રીપાળકુંવર તથા મયણાસુંદરીનાં વારમાં આવા અનેક જીવંત આત્માઓ મૌજુદ છે. જીવનને...!!!
વીણેલા મોતી ક આગીયા ઉડતા હોય ત્યારે જ તેજનો ઝબકારે દેખાતું હોય છે જયારે તે બેસી જાય ત્યારે
તે પ્રકાશ સ્થગિત થઈ જાય છે, તેમ માનવ પણ ક્રિયાશીલ હશે તે જ તેનામાં કંઈક પ્રતિભા
દેખી શકાશે. નિષ્કિય માણસમાં તેને અભાવ હોય છે. 8 વિનયનું કુલ ગુરૂનું સાનિધ્ય. તેનું ફલ શ્રુતજ્ઞાનની સંપ્રાપ્તિ, તેનું ફલ આશ્રવનિરોધ, તેનું
ફલ સંવર એમ ઉત્તરોત્તર તપશ્ચર્યાનું આસેવન. કર્મ નિર્જર, ક્રિયાનિવૃત્તિ અગી, ગ, નિરોધ ભવ સંતત્તિને ઉછેદ અને પરિણામે મેક્ષ મહેલની મા,
૧૭૬
આત્માનંદ-પ્રકાશ

Page #21

ગરીબ કોણ?
લેશ્રી કનૈયાલાલ વ્રજલાલ વાઘાણી ૨૦૦૦૦૦૦૦ ૦૦૦૦૦કકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકકક
એક ભિખારી હતે. આ ભિખારીનો એવો નિયમ હતો કે ગામમાં એક ઠેકાણે બેસીને ભીખ માંગે અને જે કઈ મળે એમાં સંતોષ માનીને જીવન વિતાવે.
એક દિવસ એ ભિખારીને પિતાની જરૂરીયાત કરતાં એક પૈસે વધારે મળે. એ વધારાની સંપત્તિ કેઈને આપી દેવાને એણે વિશ્ચય કર્યો.
ફરતે ફરતે એ એક મંદિર પાસે પહોંચે. મંદિરના ગાનમાં એક મહારાજશ્રી કથા વાંચી રહ્યા હતા. કેટલાક લોકે એ મહારાજશ્રીની કથા સાંભળી રહ્યા હતા. કથા પૂરી થઈ એટલે આ ભિખારીએ મહારાજને પૂછયું: “મારાજ ! મારી પાસે વધારાની સંપત્તિ છે, હું એને શે ઉપ યેગ કરું? આપ મને માર્ગ ચીંધે.’
મહારાજે પૂછયું, “ભાઈ ! તારી પાસે કેટલી સંપત્તિ છે તે તું મને કહે એટલે તને રસ્તો ચધું, '
મા'રાજ ! મને મારી રોજની જરૂરિયાત કરતાં એક પૈસો વધારે મળ્યો છે.”
એક ફદુડી! તારી સંપત્તિ! ચાલતે થા, ચાલતો થા એક ફદુડી માટે આટલી પરેશાની અને લમણાઝીંક.” મહારાજ ગુસ્સે થઈ બેલ્યા.
આસપાસના લોકોમાંથી કોઈએ એ ભિખારીને કહ્યું: ભાઈ! કઈ ગરીબગુરબાને આપી દે ને! એ ભિખારી કેઈ ગરીબ વ્યક્તિની શોધમાં નીકળી પડે.
એ આમ તેમ ભટક્ત હતા, તેવામાં એ નગરને રાજા અન્ય રાજ્યો ઉપર ચઢાઈ કરવા જતે હતો. ભિખારીએ રસ્તા ઉપરની એક વ્યકિતને પૂછયું, “ભાઈ! આ ધાંધલધમાલ શું છે?”
આ નગરને રાજા અન્ય રાજ્યો ઉપર ચઢાઈ કરે છે, એનું લશ્કર કૂચ કરે છે.' શા માટે ? “રાજાને ધનસંપત્તિ અને પ્રદેશ મેળવવાની ભૂખ જાગી છે માટે.”
એ ભિખારીને લાગ્યું કે રાજા ગરીબ છે. એને સંપત્તિની ભૂખ છે માટે આવા ગરીબ માણસને મારી સંપત્તિ આપી દઉં
રાજા પણ ઘોડા ઉપર કૂચ કરી રહ્યો હતે. એ ભિખારી રાજાનો માર્ગ રોકીને ઉભે રહ્યો રાએ પાનાને ઘડા થોભાવ્યો એટલે એ ભિખારીએ ચીંથરીની ગાંઠ છેડીને રાજાના હાથમ. એક ધ મૂકી દીધો.
અલ્યા, ! આ શું છે! મને પૈસો કેમ આપો?” રાજાએ સાશ્ચર્ય પૂછયું.
શજન્! હું કેઈ ગરીબ માનવીની શોધમાં હતું. મારી વધારાની સંપત્તિ કેઈ ગરીબ માનવીને આપી દેવા ઈચ્છતે હતે. આપ ધનસંપત્તિના લાભે અન્ય દેશ ઉપર હલે કરવા જાઓ છો, એ જાણીને મને વિચાર થયો કે આપ ગરીબ હશે, આપને ધનસંપત્તિની જરૂર છે એટલે મારી સંપત્તિ મેં આપને આપી દીધી છે, જેથી આપને સંપત્તિ મળે અને અન્ય દેશમાં શાંતિ રહે.'
. રાજા પિતાની ભૂલ સમજી ગયો અને પિતાના લકરની કૂચ થંભાવીને નગરમાં પાછો ફર્યો. રાજાના દિલમાં રાજ્ય વધારવાની કે ધનસંપત્તિની લાલસા કદી જાગી નહિ. ઓકટોબર-૮૯]
[૧૭૭

Page #22

ફંડ તથા જવાબદારીઓ
બીજા અંકિત કરેલા ફ્ડ :ક્રૂ'ડના પરિશિષ્ટ મુજબ ઠાણા સુત્ર કુંડ
જવાબદારીઓ :– અગાઉથી મળેલી રકમે પેટે
૧૭૮]
ભાડા અને ખીજી અનામત રકમેા પેટે અન્ય જવાબદારીઓ
...
**
૩૯૭૪૫૭-૫૪ ૧૨૦૦૦-૦૦
ઉપજ ખર્ચ ખાતુ :ગઈ સાલની બાકી જમા
૪૯૦-૬૪
ઉમેરા : ચાલુ સાલના વધારે આવક ખર્ચ ખાતા મુખ્મ ૨૮૨૭–૧૭
સવૈયા ફેરના
શ્રી જૈન આત્માનંદ
તા. ૩૧–૩–૧૯
રૂા. પૈસા
રૂા. પૈસા
૪૩૮૨૮-૨૯ ૨૫૨૩-૦૦
૪૧૮-૨૦
ટ્રસ્ટીઓની સહી
૪૦૪૫૭-૫૪
૪૬૭૬૯ ૪૯
૩૩૧૭-૮૧ ૦-૧૦
કુલ રૂા. ૪૫૫૪૪-૪
૧.
હીરાલાલ ભાણજીભાઈ શાહુ ૨. હિંમતલાલ અનેાપચંદ્ર મેાતીયાળા ૩. પ્રમાકાંત ખીમચ'દ શાહે ૪. કાંતીલાલ હેમરાજ વાંકાણી ૫. શા. ચીમનલાલ
વધુ માન [આત્માનઃ–પ્રકાશ

Page #23

સેંધણી નંબર એફ-૩૭ ભાવનગર.
સભા–ભાવનગર ના રોજનું સરવૈયું
મિલ્કત સ્થાવર મિત - ગઈ સાલની બાકી
રૂ. પૈસા
રૂા. પૈસા
૧૧૧૩૧૬-૦૦
ડેડ સ્ટોક ફનીચર :
ગઈ સાલની બાકી ... ઉમેરો :- વર્ષ દરમ્યાન ખરીદી ભેટ
૬૮૫૨-૦૦ ૧૩૩૦-૦૦
૮૧૮૨-૦૦
માલ સ્ટોક -
પુસ્તક સ્ટોક
૨૨૮૮૬-૦૨
એડવાન્સીઝ :
ઈલેકટ્રીક ડીપોઝીટ ...
૧૪૦-૦૦
રેકડ તથા અજ(અ) બેન્કમાં ચાલુ ખાતે બેન્કમાં સેવીંઝ ખાતે
૧૮૯૮૬-૦૨ બેન્કમાં ફીકડ અથવા કેલ ડીપોઝીટ
ખાતે રાષ્ટ્રીયકૃત બેન્ક ૨૯૮૦૦૦-૦૦ (બ) ટ્રસ્ટી/મેનેજર પાસે જમા
૩૪-૯૦
૩૧૭૦૨૦-૯૨
કુલ રૂા. ૪૫૯૫૪૪-૯૪ ઉપરનું સરવૈયું અમારી માન્યતા પ્રમાણે ટ્રસ્ટના ફડો તથા જવાબદારીઓ તેમજ મિત તથા વહેણને સાચો અહેવાલ રજુ કરે છે. ભાવનગર
સંઘવી એન્ડ કુ. તા. ૨૪ મે ૧૯૮૯
ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટસ
એડીટર્સ સપ્ટેમ્બ-૮૯]
[૧૭

Page #24

આવક
ભાડા ખાતે :- (લહેણી/મળેલી)
વ્યાજ ખાતે :- (લહેણી/મળેલી) એન્કના ખાતા ઉપર
શેઠ આવક :–
બીજી આવક :– પસ્તી વેચાણુ આવક પુસ્તક વેચાણ આવક પરચુરણ આવક
૧૮૦
800
....
શ્રી જૈન આત્માનંદ
તા. ૩૧-૩-’૮૯ ના
રૂા. પૈસા
૧૮૪૪૬-૦૦
રૂા. પૈસા
૪૨૩૪૦ ૩૫૭૫૩૨ Y•-•
ટ્રસ્ટીઓની સહી
૪૭૦૯-૮૮
૬૨૧૦-૦
X366-93
કુલ રૂા. ૭૬૯૬૪
૧ હીરાલાલ ભાણુભાઈ શાહ ૨. હિંમતલાલ અનાપચંદ મેાતીવાળ ૩. પ્રમાકાંત ખીમચંદ શા‹ ૪. કાંતિલાલ ઠુમરાજ વાંકાણી ૫. ચીમનલાલ વર્ધમાન શાહ
[આત્માનદ પ્રકાશ

Page #25

સભા-ભાવનગર
પૂરાં થતા આવક અને ખર્ચના હિસાબ
ખ
મિલ્કત મગના ખર્ચે :
મ્યુનીસિપલ/ગવનમેન્ટ ટેક્ષ સફાઈ ખ મરામત અને નિભાવ મકાન ખ
વીમા
વહીવટી ખર્ચ :
કાનુની ખ` વકીલ ફી :આડીટ ખર્ચ :
ભાવનગર તા. ૨૪ મે ૧૯૮૯
: : : :
ઓકટોબર-૮૯
ફાળા અને ફી :પરચુરણ ખર્ચ :
રીઝ અથવા અંકિત ફંડ ખાતે લીધેલ રકમો ટ્રસ્ટના હેતુઓ ગનુ ખચ વધારા સરવૈયામાં લઇ ગયા તે ઃ
: : : : :
...
રૂા. પૈસા
૨૪-૩૦ ૧૦૨૬૨-૦૦
૨૧૩૨-૦૦
ૐ ૐ
940
:
:::
નમણી ન ખર એક્/૩૭ ભાવનગર.
રૂા. પૈસા
0.0
૧૨૪૧૮-૩
૧૮૮૧-૩૦
૨૦૦-૦૦
૨૦૦-૦૦
૮૦૯-૨૦
૧૮૫૧-૪૦
૧૦૮૯૩-૦૩
૨૧૮૭૩-૫૦
૨૮૨૭–૧૭
કુલ રૂા. ૭૬૯૬૪-૬
સ થવી એન્ડ કુાં. ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્સ
એડીટસ
{૧૮૧

Page #26

પર
થા સમાચાર
મ
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર
સંસ્કૃત ભાષાના ઉરોજન માટે ભાવનગર જૈન છે, મૂ. સંધમાંથી સને ૧૯૮૯ત્ની સાલમાં 8. s. C. પરીક્ષામાં સંસ્કૃત વિષય લઈને અને સંસ્કૃતમાં ૮૦ ટકા કે તેથી વધારે માર્કસ મેળવીને પાસ થયા હોય તેવા કુલ નવ વિદ્યાર્થી ભાઈ બહેનેને નીચે પ્રમાણે પારિતોષિક આપવામાં આવેલ છે. અ. નં. નામ
માર્કસ ઈનામની રકમ રૂા. રાહુલકુમાર મનવંતરાય વાકાણ
૧૨૧} મેનાબેન ચીમનલાલ શાહ રૂપલબેન બી. દોશી નેહા વિપિનચંદ્ર
9૧/પ્રાંતાબેન નવનીતરાય શાહ
પ૧ . નીતાબેન શાન્તીલાલ શાહ
પ૧ - તેજસ મહેન્દ્રભાઈ વેરા
૫૧/હેતલ વિપિનચંદ્ર શાહ
૫૧ - તૃપ્તીબેન ચંદ્રકાન્ત શાહ
'૭૧/
-
-
ભાવનગર જૈન શ્રવે મૂ, સંઘમાંથી જરૂરીયાતવાળા કોલેજમાં ભણતા વિદ્યાર્થી ભાઈઓને, જેઓએ કલેજમાં ફી ભરી હોય તેવા કુલ ૨૧ વિદ્યાર્થી ભાઈઓને આ વર્ષે રૂ. ૩૬૫૦/- ની શિષ્યવૃત્તિ આ સભા તરફથી આપવામાં આવેલ છે. યાત્રા પ્રવાસ
શ્રી જૈન આત્માનદ સભા તરફથી કચ્છ-ભદ્રેશ્વરેને ત્રણ દિવસને યાત્રા પ્રવાસ રાખવામાં આવ્યો હતો. તા. ૨૪-૯-૮૯ન રવિવાર રાત્રીના ૧૨-૩ મિનીટે એક લકઝરી બસમાં સભાના સભ્ય અને શ્રીસંઘના ભાઈ–બહેને નીકળીને તા. ૨૫-૯૮૯ને સોમવારના રોજ કટારીયા,ભચાઉ, અંજાર વિગેરેનાં દેરાસરોમાં દર્શન પૂજા કરીને બપોરના ૧-૩૦ વાગે ભદ્ર પર તીઈ પહોંચ્યા હતા, ત્યાં આવેલ ભાઈ બહેનેએ ભક્તિભાવ પૂર્વક પૂજા સેવા કરીને, રાગ-રાગણ પૂર્વક સ્નાત્ર પૂજા ભણવવામાં આવી હતી. રાત્રીના ભાવનામાં ભક્તિભાવપૂર્વક લાભ લીધા હતા.
૧૮૨]
આમાનંદ-પ્રકાશ

Page #27

તા. ૨૬-૮ને મગળવારે સવારના છ વાગે દ્રશ્વર તીથ થી નીકળીને મુદ્રા, ભુજપર, નાની ખાખર, માટી ખાખર, બીદડા વિગેરેના ભવ્ય દેરાસરામાં દન, ચૈત્યવંદન વગેરે કરીને અપેારના ૧-૩૦ વાગે ૭૨ જિનાલયની ધર્મશાળામાં ગયા હતા. આવેલ ભાઈઓ અને બહેનાએ ત્યાં ભક્તિભાવપૂર્ણાંક પૂજા સેવા કરી હતી. ત્યાંથી ખપેારના ૩-૩૦ વાગે નીકળીને માંડવી વૃદ્ધાશ્રમમાં ગયા હતા. ત્યાના દેરાસરમાં દશ કરીને, વૃદ્ધાશ્રમ જોઈને, માંડવી થઈને સાંજના ૬-૦૦ વાગે સુથરી ગયા હતા. સુથરીના દેરાસરમાં રાત્રીના ખુબ જ ભક્તિભાવ પૂર્ણાંક ભાવના ભાવવામાં આવી હતી. તેમજ ત્યાનાં ઉત્સાહી કાર્ય કરે દેરાસરના સ’પૂર્ણ ઇતિહાસ સમજાવ્યો હતા. તા. ૨૭-૯-૮ને બુધવારના સવારના છ વાગે સુથરીથી નીકળીને કાયારા, જખૌ, નલીયાના કલાકૃતિવાળા ભવ્ય દેરાસરે જોઇન અને ત્યાંના દેરાસરોમાં દશન, ચૈત્યવંદનાદિ કરીને અપેારના ૧૨ વાગે તેરા આવ્યા હતા. ત્યાં આવેલ ભાઈઓ અને બહેને એ ભક્તિભાવ પૂર્વક પૂજા સેવા કરી હતી. ત્યાંથી ખારના ૨-૩૦ વાગે નીકળીને ભુજ આવ્યા હતા. સાંજના ભુજના દેરાસરેામાં દર્શન કરીને, ભુજથી રાત્રીના નવ વાગે નીકળીને ગુરૂવારના સવારના સાત વાગે ભાવનગર પરત આવી ગયેલ હતા.
સામવાર. મગળવાર, અને મ્રુધવાર ત્રણે દિવસ, સવાર, બપોર અને સાંજે આવેલ ભાઇએ અને બહુનાની સ્વામિભક્તિ કરવામાં આવી હતી. આ યાત્રા પ્રવાસમાં ૨૫ સધપૂજા થયા હતા. સહકાર બદલ ખૂબ જ આભાર માનવામાં આવે છે.
અખલ ભારત જૈન પત્રકાર અધવેશન
કારતક વદ ૧૨-૧૨-૧૩, મહાવીર સ ંવત ૨૫૧૬, ૪ તા. ૨૪, ન તા. ૨૫, રાવ તા. ૨૬ નવેમ્બર, ૧૯૮૯
સ્થળઃ કલિકુંડ તીર્થ, ધાળકા (જિ. અમદ્દાવાદ)
અખિલ ભારત જૈન પત્રકારોનુ અધિવેશન ૧૯૮૯ના નવેમ્બર માસમાં શુક્રવાર તા. ૨૪, નિવાર તા. રપ અને રિવવાર તા. ૨૬મીના રોજ કલિકુંડ તીર્થ, ધોળકા ખાતે યાજવા વિચાર્યું છે. સમગ્ર દેશના જૈન પત્રકારા ત્રણેક દિવસ માટે ચર્ચા-વિચારણા કરીને દેશ-વિદેશમાં ભગવાન મઠ્ઠાવીરના “ અહિંસા અને કરૂણાના આદશેĆને લક્ષમાં રાખીને ’જૈનધમ અને જેનેાના વિકાસ માટે શુ' થઈ શકે” એ વિષય પર યાગ્ય મા દર્શન આપે એ જરૂરી છે. એ માટે સહચિંતન આવશ્યક છે.
ܕܕ
જૈના સમગ્ર વિશ્વમાં ત્યાગ અને તપ માટે સુપ્રસિદ્ધ છે. તીર્થંકરાએ પેાતાના જીવનને આ બે પ્રવાહમાં સ્થિર કરી આત્મદર્શન કર્યુ હતુ. સ્વામીવાત્સલ્ય જેવી ધાર્મિક જોગવાઇ અન્ય સંપ્ર દાયામાં હજી જોવા મળી નથી. સધર્મી સ એક જ માંડવે ભેગા થાય અને સાથે બેસીને અન્ન દેવતાની આરાધના કરે એવી ત્યાગપૂર્ણ વૈજ્ઞાનિક વ્યવસ્થા માત્ર જૈન સંપ્રદાયમાં જ વણી લેવામાં આવી છે. ત્યાગને અહમ નહીં અને તપનેા તિખારા નહી. આ સત્યના પાયા પર તે માનવચેતના ઊભી છે. દાન એ જેના માટે કાઈ વિશેષ ત્ય હેાય એવુ ભારણ નથી, એ ગળથૂથીની જ સહેજ સસ્કારિતા છે. આપી છૂટવુ એ તા જૈનેને મન રાજિંદા સાત્વિક અભ્યાસ છે. સમગ્ર દેશના જૈન સપ્ટેમ્બ૮]
[૧૮૩

Page #28

પત્રકો, જેને શ્રેષ્ઠીઓની નિશ્રામાં એકત્ર થાય એ આજના સમયની માગ છે, માટે અખિલ ભારત જૈન પત્રકાર અધિવેશનના કાર્યમાં આપના સાથ સહકાર માટે અમે સ્વજન સમજીને નિમંત્રણ પાઠવીએ છીએ. (૧) આપની જાણમાં હોય તે જૈન પત્રકારોના નામ અને પુરૂં સરનામું અમને તુરત જ મોકલવા
વિનંતી છે.
આપના જૈન પત્ર તરફથી કેટલા પ્રતિનિધિ આ પ્રસંગે ઉપસ્થિત રહેશે તે અંગે દશ દિવસમાં ( પત્ર લખી રજિસ્ટ્રેશન ફેમ મંગાવવા વિનંતી છે. (૩) જૈન પના પ્રદર્શન માટે આપના જૈન પત્રની પ્રત તુરત જ મોકલી ઉપકૃત કરશો.
આપના પ્રતિભાવની અમને પ્રતિક્ષા છે. આપ રચનાત્મક અને સક્રિય સહગ આપશે જ તેવી દઢ શ્રદ્ધા છે.
સ્વાગત સમિતિ : લાલભાઈ દેવચંદ શાહ (પ્રમુખ) પરામર્શક સમિતિઃ . કુમારપાળ દેસાઈ (પ્રમુખ) અનિલભાઈ ગાંધી (ઉપપ્રમુખ)
મુખ્ય સંયોજિકાઃ ગીતા જૈન
: પત્રવ્યવહારનું સરનામું : રાજેન્દ્ર કલ્યાણભાઈ શેઠ (સબ એડિટર, ગુજરાત સમાચાર) એ/૩, પુષ્પાંજલી સોસાયટી,
પાલડી બસસ્ટેન્ડ પાસે, અમદાવાદ-૩૮૦૦૦૭ ફેન:૭૬૪૨૧ અગિયારમા જૈન સાહિત્ય સમારોહ
શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલયના ઉપક્રમે અગિયારમે જૈન સાહિત્ય સમારોહ પૂ. મુનિશ્રી જંબુવિજયજી મહારાજ સા. ની નિશ્રામાં આગામી ઓકટોબર માસમાં ચારૂપ (તા. પાટણ, જિ. મહેસાણા) મુકામે યોજવામાં આવશે. આ અંગે વિગતવાર કાર્યક્રમ હવે પછી જાહેર કરવામાં આવશે. આ સમારોહ શ્રી દામજીભાઈ એન્કરવાળા અને બંધુઓના સહગથી જાઈ રહ્યો છે, એમ વિદ્યાલયની એક અખબારી યાદીમાં જણાવવામાં આવ્યું છે. જિનેન્દ્રભક્તિ મહોત્સવ
ઉત્તર ગુજરાત પાટણ ખાતે સાગર ઉપાશ્રયમાં ચોમાસું રહેલ મુનિરાજશ્રી નીતિસાગરજીની નિશ્રામાં ચોમાસા દરમ્યાન અત્રેના જુદા જુદા જિનાલમાં જિનેન્દ્રભકિત સ્તોત્ર અટ્ટમ, આયંબિલ, વ્યાખ્યાન નિયમિત ચાલુ છે. તે સિવાય સમૂહ અકમ, છઠ્ઠ ૭૨ કલાકના અંખડ જાપ પર્યુષણ પર્વમાં આઠે દિવસ ઉલાસપૂર્વક આરાધના તથા તથા રથયાત્રાનું ભવ્ય આયોજન, દર રવિવારે જાહેર પ્રવચનનું આયેાજન સારી રીતે થયેલ.
–મુનિરાજ શ્રી નીતિસાગર
૧૮૪]
નંદ-પ્રકાશ

Page #29

પર્યુષણ પર્વ નિમિત્તે શિકાગોમાં
ડે. કુમારપાળ દેસાઈનું ભવ્ય સન્માન મેપિલીટન શિકાગોની જૈન સોસાયટી દ્વારા જૈન દર્શનના ચિંતક છે. કુમારપાળ દેસાઈની સતત આઠ દિવસની પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળાને અંતે સેંસાયટીના પ્રમુખ શ્રી ઉત્તમભાઈ જેને કહ્યું કે શિકાગોમાં આજ સુધી આવી રેચક, માર્મિક અને તત્વદશી વ્યાખ્યાયમાળા જાઈ નથી. એ પછી કલ્પસૂત્ર વિશેના પ્રવચનને અંતે ડે. રમેશ શાહ અને શ્રી રમેશ સોલંકીએ અભિવાદન કરતાં કહ્યું કે આજથી ૯૭વર્ષ પૂર્વ શિગાગોની વર્લ્ડ રીલીજીયન કેન્ફરન્સમાં જૈનદર્શનની જોત પ્રગટાવ. નાર વીરચંદ ગાંધીના સાચા અને તેજસ્વી વારસદાર શ્રી કુમારપાળ દેસાઈ છે. શિકાગોમાં ડે. કુમારપાળ દેસાઈના પંદર પ્રવચને જાયા હતા. તેમજ શિકાગો રેડિયે પરથી પણ તેમના પ્રવચન પ્રસારિત થયા હતા.
સ્વર્ગવાસ નોંધ શ્રી પ્રતાપરાય હીરાચંદ શાહ ઉં, વ. ૬૧ તા. ૧૦/૧૦૮ના રોજ ભાવગગર મુકામે સ્વર્ગવાસી થયેલ છે તેઓશ્રી આ સભાના આજીવન સભ્ય હતાં. ધાર્મિક વૃત્તિવાળા અને મિલનસાર સ્વભાવના હતાં. તેમના કુટુંબીજનો પર આવી પડેલ દુ:ખમાં અમે સમવેદના પ્રગટ કરીએ છીએ તેઓશ્રીના આત્માને પરમ શાંતિ મળે એવી પ્રભુ પાસે પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
હર હદય એક ઘડા જેવું છે, ઘડાને ભરાવા માટે જેમ નમાવવું પડે છે તેમ હૃદયના
ઘડાને નમાવ્યા વગર સગુણના જળને પામી શકાય નહિ. આ ગુણ વગરનું જીવન નિગુણ એટલે અવગુણેની દુર્ગધ મારતું જીવન. શ: ફૂલમાં રહેલી સુગંધ બધાયને આકર્ષે છે તેમ હૃદયના ફૂલમાં સદાચરણ અને
સદ્વ્યવહારની સુગંધ દરેકને હમેશાં આકર્ષે છે. # નમે એ સહુને ગમે. : વિનય હેય તે નમન થાય તે જ મનન થઈ શકે અને મનન કરે ત્યારે જ
જીવનનું અમૃત મેળવી શકાય. પરિણામમાં સર્વ પ્રાપ્તિનું મૂળ એક જ વિનય
અને એટલે જ વિનય ગુણ મટે. 8: પિતાની ભૂલ માણસને મુંગા કરતાય વધુ મૂંગે બનાવે છે, જ્યારે પારકી
ભૂલ એને બેલકા કરતા વધારે વાચાળ બનાવે છે. ૧ એટલું ન ભુલશે કે તમે સામા પાસેથી જેવા વાણી અને વર્તનની આશા રાખે
છે, એવા જ વાણું અને વર્તનની આશા સામે પણ તમારી પાસેથી રાખે છે.

Page #30

Atmanand Prakash
Regd. G. BV. No. 31
શુભ કામના
ઘર ઘર દીપ જલે tit anand station stories - દીપાવલી આવશે અને ચાલી જશે. મેથી શુભેચ્છાનું ઉચ્ચારણ કરશો, કલમથી શુભેચ્છા કાર્ડ પર સહી કરશે. પરંતુ જો તમે નિરાશ માણસમાં આશા ન ભરી શકે, કોઈની અંધારી કોટડીમાં .સહાગને દીન પટાવી શકે તે દિવાળી અધૂરી છે. - ઘરમાં દીવો કરી મંદિરમાં દી કરીએ છીએ. પહેલા અંતરના આવાસના અંધારાંને જ્ઞાન રૂપી દીવાથી અજવાળે. કુરતાના અંધકારને કરુણાના દીપથી હઠા, વૈર-વિરોધના કચરાને સાફ કરીને પ્રેમનો દીપક પ્રગટાવે તે તમારે સદાય દીવાળી છે.
જે આપણે બંગલે દીવાઓથી પ્રકાશિત થય અને બીજાના આંગણમાં અંધારૂ રહે તે આપણે સાચી દિવાળી મનાવી નથી, જે દીવો પ્રેમ, સહયોગ અને કરુણાથી પ્રગટે તે દિવાળીને સાચે આનંદ મળે. - અસત્ પર સત્નો વિજય, અંધકાર પર પ્રકાશને વિજય, જ્ઞાનથી અજ્ઞાનનો નાશ તે દીપાવલી છે. દીવાની હારમાળાની માફક જીવનમાં ગુણેની હારમાળા પ્રગટાવવાની પ્રેરણા દીવાળી આપે છે.
- એક દી બીજા દીવાને પ્રગટાવે છે, તેમ તમારે બીજાને મદદગાર થઇ બીજાના દુ:ખ, ગરિબાઈ નિરાશા, હતાશા અને અભાવને મટાડવા તત્પર થવાનું છે અમારી શુભકામના છે કે દરેકના અંતરમાં દીવા પ્રગટો પ્રેમના અને સ્નેહના.
. સં. ૨૦૪૨ની “જીવન સાધના’ માંથી સાભાર
'ii
s
*
તંત્રી : શ્રી કાન્તિલાલ જે. દેશી એમ. એ.
પ્રકાશક: શ્રી જેન આત્માનંદ સભા, ભાવનગર, મુદ્રકઃ શેઠ હેમેન્દ્ર હરિલાલ, આનંદ પ્રી. પ્રેસ, સુતારવાડ,ભાવનગર.

Page #31

પર્યુષણ પર્વ નિમિતે શિકાગોમાં
ડો. કુમારપાળ દેસાઈનું ભવ્ય સન્માન મેટ્રપલીટન શિકાગોની જૈન સંસાયટી દ્વારા જૈન દર્શનના ચિંતક છે. કુમારપાળ દેસાઇની સતત આઠ દિવસની પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળાને અંતે સોસાયટીના પ્રમુખ શ્રી ઉત્તમભાઇ જૈને કહ્યું કે શિકાગોમાં આજ સુધી આવી રેચક, માર્મિક અને તત્ત્વદર્શી વ્યાખ્યાયમાળા જાઈ નથી. એ પછી કદંપસૂત્ર વિશેના પ્રવચનને અંતે ડો. રમેશ ગાડી અને શ્રી રમેશ સોલકીએ અભિવાદન કરતાં કહ્યું કે આજથી ૯૭વર્ષ પૂર્વ શિગાગોની વર્ડ” રીલીજીયન કેન્ફરન્સમાં જૈનદર્શનની જ્યોત પ્રગટાવનાર વીરચંદ ગાંધીના સાચા અને તેજસ્વી વારસદાર શ્રી કુમારપાળ દેસાઈ છે. શિકાગોમાં ડો. કુમારપાળ દેસાઈના પંદર પ્રવચને જાયા હતા. તેમજ શિકાગે રેડિયો પરથી પણ તેમના પ્રવચન પ્રસારિત થયા હતા.
સ્વર્ગવાસ નોંધ શ્રી પ્રતાપરાય હીરાચંદ શાહ ', વ. ૬૧ તા. ૧૦/૧૦/૮ના રોજ ભાવનગર મુકામે સ્વર્ગવાસી થયેલ છે તેઓશ્રી આ સભાના આજીવન સભ્ય હતાં. ધાર્મિક વૃત્તિવાળા અને મિલનસાર સ્વભાવના હતાં. તેમના કુટુંબીજનો પર આવી પડેલ દુ:ખમાં અમે સમવેદના પ્રગટ કરીએ છીએ તેઓશ્રીના આત્માને પરમ શાંતિ મળે એવી પ્રભુ પાસે પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
sts હૃદય એક ઘડા જેવું છે, ઘડાને ભરાવા માટે જેમ નમાવવો પડે છે તેમ હદયના
ઘડાને નમાવ્યા વગર સદ્દગુણુના જળને પામી શકાય નહિ. i] ગુણ વગરનું જીવન નિગુણુ” એટલે અવગુણોની દુર્ગંધ મારતુ' જીવન. . હ8 ફેલમાં રહેલી સુગધ બધાયને આકર્ષે છે તેમ હદયના ફેલમાં સદાચરણ અને
સદ્વ્યવહારની સુગધ દરેકને હમેશાં આકર્ષે છે.
નમે એ સહુને ગમે. દ: વિનય હાય તે નમન થાય તો જ મનન થઈ શકે અને મનન કરે ત્યારે જ
જીવનનું અમૃત મેળવી શક્રાય. પરિણામમાં સર્વ પ્રાપ્તિનું મૂળ એક જ વિનય
અને એટલે જ વિનય ગુણ માટે, # પિતાની ભૂલ માણસને મુંગા કરતાય વધુ મૂગો બનાવે છે, જ્યારે પારકી | ભૂલ એને બેલકા કરતાય વધારે વાચાળ બનાવે છે.
એટલું ન ભુલશે કે તમે સામા પાસેથી જેવા વાણી અને વર્તનની આશા . છે, એવા જ વાણી અને વર્તનની આશા સામે પણ તમારી પાસેથી રાખે છે.
}

Page #32

Atmanand Prakash
Regd. G. BV. No. 31
| }
શુભ કામના ઘર ઘર દીપ જલે
"
2) |
| દીપાવલી આવશે અને ચાલી જશે. મેઢેથી શુભેરછાનું ઉચ્ચારણ કરશે, કલમથી શુભેરછા
કાર્ડ પર સહી કરશે, પરંતુ જો તમે નિરાશ માણસોમાં આશા ન ભરી શકે, કોઈની અંધારી કોટડીમાં - સહયોગને દી ન પેટાવી શકે તો દિવાળી અધૂરી છે.
- ઘરમાં દીવો કરી મંદિરમાં દી કરીએ છીએ. પહેલા અ‘તરના આવાસના અંધારાંને જ્ઞાન રૂપી દીવાથી અજવાળા. કુરતાના અંધકારને કરુણાના દીપથી હેઠા, વૈર-વિરોધના કચરાને સાફ કરીને પ્રેમને દીપક પ્રગટાવે તો તમારે સદાય દીવાળી છે.
જો આપણા બંગલે દીવાઓથી પ્રકાશિત થય અને બીજાના આંગણમાં અંધારૂ રહે તે આપણે સાચી દિવાળી મનાવી નથી, જે દીવો પ્રેમ, સહેચાગ અને કરુણાથી પ્રગટે તો દિવાળીને સાચા આનંદ મળે.
અસતુ પર સને વિજય, અધિકાર પર પ્રકાશને વિજ્ય, જ્ઞાનથી અજ્ઞાનનો નાશ તે દીપાવલી છે. દીવાની હારમાળાની માફક જીવનમાં ગુણાની હારમાળા પ્રગટાવવાની પ્રેરણા દીવાળી આપે છે,
એક દી બીજા દીવાને પ્રગટાવે છે, તેમ તમારે બીજાને મદદગાર થઇ બીજાના દુ:ખ, ગરિબાઈ, નિરાશા, હતાશા અને અભાવને મટાડવા તત્પર થવાનું છે અમારી શુભકામના છે કે દરેકના અંતરમાં દીવા પ્રગટો પ્રેમના અને સ્નેહના,
સં', ૨૦૪૬ની ‘જીવન સાધના’ માંથી સાભાર
તંત્રી : શ્રી કાન્તિલાલ જે. દેશી એમ. એ.
પ્રકાશક : શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, ભાવનગર, મુદ્રક : શેઠ હેમેન્દ્ર હરિલાલ, આનંદ પ્રી. પ્રેસ, સુતારવાડ, ભાવનગર

Page #33