Atmanand Prakash Pustak 086 Ank 07

Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531975/1

Page #1

- a 3 5
|
- સુખ અને આનંદ એવા, અત્તર છે કે જેટલા પ્રમાણમાં તમે બીજાઓને આપશે એટલી વધારે સુગ'ધ તમારા પિતાના અંતર’ગમાં પ્રસરશે.
છે 100 |
- ૭ – 5 = ળ
PRESS
વૈશાખ
પુસ્તક : ૮૬ જખ કે દ અંક : ૭
.
આત્મ સંવત ૯૪ | વીર સંવત ૨૫૧૪ | વિક્રમ સંવત ૨૦૪પ વિકસે લ ૧લ
૧૯૮૯

Page #2

અ નુ ક મ ણિ કા
ક્રમ
લેખ
લેખક
પૃષ્ઠ
૧૦૧
જ
સંકલન : હીરાલાલ બી. શાહ કુમારી જ્યોતિ પ્રતાપરાય શાહ સંકલન : પ્રફુલાબેન રસિકલાલ વેરા
૧૦૫
છે
નમસ્કાર મહામંત્ર જુઓ કરમના ખેલ પ્રભુ મહાવીરનો જન્મ મહોત્સવ ઉજવાય-હૈયું પ્રેમ થકી છલકાય વિશ્વને પ્રભુ મહાવીરની મહાન ભેટ દિવ્ય સંદેશ પ્રભુ મહાવીરને વિશ્વ દૃષ્ટિ સ્નેહ પરિણામ
૧૧૧
૧૧૩
| (૫) - (૬) (૭)
શ્રી સંજય એસ. ઠાર સત્ ચિદાનંદ ૫૦ ૫૦ ભદ્રકવિજયજી પૂ૦ ૫૦ ભદ્રકવિજયજી
૧૧૫
૧૧૬
માન્યવર સભાસદ બંધુઓ અને બહેનો, | આ સભાનો ૯૩ વાર્ષિક ઉત્સવ શ્રી તાલધ્વજગિરિ ઉપર સંવત ૨૦૪૯ના જેઠ સુદ ૧ ને તા. ૪-૬-૮ના રોજ ઉજવવામાં આવશે. આ પ્રસંગે સવારમાં તાલધ્વજગિરિ ઉપર સ્વ. શેઠશ્રી મૂળચંદ નથુભાઈ તરફથી પૂજ ભણાવવામાં આવશે. તેમજ સ્વ વારા હઠીસંગ ઝવેરભાઈ તથા ભાવનગરવાળા શેઠશ્રી નાનચંદ તારાચંદ તથા શેઠશ્રી ધનવંતરાય રતીલાલ છગનલાલ ( અંબિકા સ્ટીલવાળા ) તથા શેઠશ્રી સાત ચુનીલાલ રતીલાલ અને તેમના ધર્મપત્ની અ. સૌ. જસુમતીબેન ચુનીલાલ તથા ભુપતરાય નાથાલાલ શાહ (મહાવીર કોર્પોરેશન દરબારગઢવાળા) અને તેમના માતુશ્રી અંજવાળીબેન વચ્છરાજ તરફથી સવારે અને સાંજે ગુરુભક્તિ અને સ્વામીભક્તિ કરવામાં આવશે. તે આપશ્રીને તા. ૪-૮-૮૯ના રોજ સવારના તળાજા પધારવા આમત્રણ છે તે પધારશોજી.
લી, શ્રી જૈન આમાનંદ સભા-ભવનગર,
sanskarsevpirag Prasiraucaa Shows :: 2:જાહewstones.appsge=art==ાણા ભાગse
સ્વર્ગવાસ નોંધ શ્રી રતનશીભાઈ ગુલાબચંદભાઈ શાહ (ઉં. વર્ષ ૮૦) તા. ૧૫-૪-૮ન્ના રોજ ભાવનગર મુકામે સ્વર્ગવાસી થયેલ છે. તેઓશ્રી આ સભાના આજીવન સભ્ય હતા, ધાર્મિક વૃત્તિવાળા અને મિલનસાર સ્વભાવના હતા. તેમના કુટુંબીજનો પર આવી પડેલ દુઃખમાં અમે સમવેદના પ્રગટ કરીએ છીએ તેઓશ્રીના આત્માને પરમ શ . મળે એવી પ્રભુ પાસે પ્રાર્થના કરીએ છીએ,

Page #3

વર્ષ : ૮૬ ] *
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
માનત ંત્રી : શ્રી કાન્તિલાલ જે. દાણી એમ. એ.
માનદ્ સહત ત્રી : કુ. પ્રફુલ્લા રસિકલાલ વોરા એમ.એ.; એમ.એડ.
વિ. સં. ૨૦૪૫ વૈશાખ-મે-૮૯
66
નમસ્કાર-મહામંત્ર
શ્રી હીરાલાલ બી. શાહ
સંકલન :
નવકાર મહિમા -: ચૌદ પૂર્વરૂપ વિશાળ શ્રુતના સાર રૂપે નવકાર મંત્ર છે. નવકારના દરેક અક્ષરને જિંદે મહાન મંત્રરૂપ માને છે આફસ'પદ્મા અને નવ પદમાં, નમસ્કાર પદ્મના પાંત્રોશ અક્ષરો સુલિકાના ૩૩ અક્ષરો મળી અડસઠે અક્ષરાને સપૂર્ણ પણે દેવાધિષ્ઠિત માનેલા છે જેના સમ્યગ્ર આરાધનથી આરાધક અષ્ટ મહા સિધ્ધિ અને નવ મહાનિધિરૂપ બાહ્ય અને અભ્ય’તર બંને પ્રકારની સંપદા સપ્રાપ્ત કરે છે. સુદેવ સુગુરુ, અને સધ રૂપ તત્વત્રયી સાથે જેના પદો સદાકાળ સ`કલિત છે. સમ્યગ્ દર્શન, સમ્યગ્ જ્ઞાન અને સમ્યક્ ચારિત્ર રૂપ રત્નયત્રયીના પરમ પૂ તિ પ્રકાશથી જૈના સર્વાંગ અક્ષર પ્રકાશિત છે, સધાય તીર્થનું તી, સ` મ`ત્રના મત્ર, સર્વાં નિધાનમાં શ્રેષ્ટ નિધાન, એવા મહામંત્ર નવકારનું ત્રિકરણ શુધ્ધિથી ધ્યાન કરવું તે સવ શ્રેયપ્રાપ્તિના શ્રેષ્ટ ઉપાય છે. જે સ મગલ સમૂહની માંગ લિકતાના મહાલય રૂપ અજોડ અને શ્રેષ્ઠ ભાવમ'ગલ છે. જેમ કાળનુ સ્વરૂપ અનાદિ અનંત છે. તેમ નવકાર મંત્રનું હાવુ' અનાદિ અનંત છે.
શ્રી અરિહંત, સિદ્ધ, આચાય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ મહારાજ એ પાંચે પરમેષ્ઠી ભગવંત અનુક્રમે ખાર–આડ–છત્રીશ-પચ્ચીશ અને સત્યાવીશ ગુણાના
મે-૮૯]
99
* [અંક : ૭
ધારક છે, જેના સવ ગુણા ૧૦૮ થાય છે. એ ૧૦૮ ગુણાના ગુણસમૂહરૂપ નવકાર મંત્રનું સ્મરણ મેાક્ષદાયક બને છે.
પાંચ પરમેષ્ઠીની આળખ :- પરમેષ્ઠી એટલે પરમ-શ્રેષ્ઠ સ્થાને રહેલા, અર્થાત શ્રેષ્ઠ અવસ્થાને પામેલા. એમાં પ્રથમ પરમેષ્ઠી પદે બિરાજમાન પરમાત્મા શ્રી અરિહંત દેવ છે. જૈન દર્શનના મૂળ ઉત્પાદક છે, અર્થાત્ સત્તવાના આધ્ય પ્રકાશક અને સદ્ધર્મના સ્થાપક હાવાથી એ પ્રથમ પરમેષ્ઠી છે. શ્રી અરિહંત પરમાત્મા, શ્રી જિનેશ્વરદેવ, તીર્થં‘કરદેવ, વીતરાગ પરમાત્મા, સર્વજ્ઞ પરમાત્મા અને જિનેન્દ્ર ભગવાન વગેરે નામેાથી પણ સએ
છે. અરિહત શબ્દથી એ ભાવ લેવાના છે. એક પુણ્ય પ્રાપ્ત અષ્ટ મહાપ્રાતિહા શેશભાને યાગ્ય છે તે અને બીજી રાગદ્વેષાદ્ધિ મહાઆંતર શત્રુને હણનારા છે તે અરિહત. તેઓ છેલ્લેથી ત્રીજા ભવમાં આખા વિશ્વને તારવાની કરુણા ભાવનાના બળ ઉપર અને વીસ સ્થાનકની ઉગ્ર ઉપાસનાના પ્રતાપે તી કરના બનવાનું પુણ્ય ઉપાર્જન કરે છે. એ પછી તીર્થંકરના ભવમાં ઉત્તમ રાજ કુલાતિમાં જન્મ પામતાં જ વિશિષ્ટ અવધિજ્ઞાન, અબીભત્સ ધાતુવાળુ અલૌકિક શરીર, અપ્રતિમરૂપ, સુગધી શ્વાસોશ્વાસ, ચાવજીવ નીરાગિતા [૧૦૧

Page #4

“મહાર વિહાર વિદેશથી જોર્ડને તો વેજ મેનની પાંત્રીસ અતિશયવાળી તત્ત્વ-વાણી પ્રકાશે છે. જે સાંભળતા ન લાગે થાક, ન લાગે ભૂખ, કે ન લાગે તરસ, એટલી બધી અમૃત કરતા ય અધિકી મીડી હાય છે.
પરિવરેલા છે, દેવાંગનાના સૂતિક અને ઇન્દ્રો મહારાજાઓના અને દેવાના જન્માભિષેકની પૂજા પામેલા છે. માતાપિતાના બાદશાહી લાડકોડ પામતા ઉછરે છે, છતાં હૃદયથી મહાવિરાગી હોય છે, જન્મતા જ મળતા ઈન્દ્ર મહારાજાઓનાં મનમાં એમને ગવ ઉત્કષઈ હાતા નથી. રાજયના અધિ પતિ સમ્રાટ રાજા થાય ત્યાં એમને આસકિત હેાતી નથી. અને સઘળુ` છેડી શ્રમણ અને ત્યાં એમનામાં કાયા પ્રત્યે સુખશીલતા હેાતી નથી. સયમ પથે વિચરે ત્યારે એક માત્ર કર્મક્ષયનુ લક્ષ્ય રાખી, કઠોર તપાલન, તીવ્ર તપસ્યા, તેજસ્વી ત્યાગ, પ્રબળ પરિસહ પર વિજય, ઘાર ઉપસનું સમભાવે વેદન, અને નિરંતર ધારાબદ્ધ કાન વગેરે આચરે છે. સાધનાને અંતે જ્ઞાનાવરણીય આદિ ચાર ધનઘાતી કર્મન આત્મા પરથી દૂર કરી વીતરાગ સર્વજ્ઞ બને છે. અનંતદર્શન, અનતજ્ઞાન, અનંત ચારિત્ર (પીતરાગતા) અને અનંતવીય એ ચાર
અનંતા પ્રાપ્ત કરે છે.
પુણ્ય
આ
અહિં પૂર્વ ઉપાર્જલ તીર્થ કરણાનું ઉદયમાં આવે છે. તેથી તેઓની સેવામાં પ્રાતિહા નિર તર સેવામાં હાજર રહે છે. તે આ પ્રમાણે છે. રત્નમય સિંહાસન, વીઝાના ચામર, છત્ર, ભામડલ, દુન્દુભિ, દિવ્ય ધ્વનિ, પુષ્પવૃષ્ટિ અને અશોકવૃક્ષ. આ આઠે પ્રતિહાર્યો દેવરચિત હોય છે. પ્રભુની ભક્તિથી અને પ્રભુના પુન્ય પ્રભાવના આકર્ષણ દેવે આ આફ પ્રતિહાર્યાંની અને અન્ય દૈવકૃત અતિશયાની રચના કરી અતિ ઉન્નસિત ભાવે પ્રભુની સેવા-ભકિતના અપૂર્વ લાભ મેળવે છે. અરિહંત ભગવંતના ચાર અતિશયરૂપ ચાર ગુણા છે, ૧. જ્ઞાનાઅતિશય : તેનાથી લોકાલોકના અર્થાત્ સમસ્ત ચરાચર પદાર્થોના ભૂત-ભવિષ્ય, વમાનના સ` ભાવે! જાણે છે.
--
ર. વચનાઅતિશય તેનાથી દેવ, મનુષ્ય, તિય ચ સર્વેને સમજાય એવી અને એકી સાથે
૧૦૨
૩. પૂજા અતિશય :– તેનાથી નરેન્દ્રો-દેવેન્દ્રોથી પૂજાય છે. દેશના ભૂમી માટે સમવસરણ દેવા રચે છે. જેમાં રજત, સુવણું અને રત્નના ત્રણ ગઢ ઉપર દેવ મનુષ્યાની ભાર પર્યાદાની વચમાં તીર્થંકર પરમાત્મા દેશના આપે છે.
૪, અપાયાપગમાતિશય :– તેનાથી શ્રી અરિહંત પરમાત્માની આસપાસના સવાસો ચાજન
જેટલા ક્ષેત્રમાંથી જનતાના મારી, મરકી જેવા ઉષારૂપી અપાયા દૂર થઇ જાય છે. તેમજ પાતાના રાગઢ યાદિ અપાયા પણ દૂર થયેલા છે. આ પ્રાતિહા અને ચાર અતિશય મળી અિ હા. પરમાત્માના ખાર ગુણા છે.
શ્રી સિદ્ધ ભગવાન :- તે ઓર્ડર્ડ પ્રકારના કર્મના માથી રહિત અન્યા હોવાથી અત્યંત નિર્મળ આડ ગુણવાળા અનેલ છે. ચાર ઘાતીકના નાશથી અનતજ્ઞાન, અનંતદ્દન, અનંત વીતરાગતા અને અનેનવીય વાળા ચાર ગુણા છે.
બાકીના ચાર અઘાની પૈકી વેદનીય કર્મોના નાશથી અનત અવ્યાબાધ સુખ, આયુઃ કર્મના નાશથી અક્ષય, અજર-અમર સ્થિતિ, નામકર્મના નાશથી અરૂપિણું અને ગાત્ર કર્મીના નાશથી અગુરુલઘુતા પ્રાપ્ત થાય છે. આ આઠ ગુણા એ આત્માના સહજ ગુણા છે, તે નવા ઉપજતા નથી પણ ક દ્વારા વરાયેલાં હતાં, દબાયેલાં હતાં. તે કમ આવરણા દૂર થતા સ્વસ્વરૂપે ઝળકી ઊઠે ઇં, પ્રગટ થાય છે. એ રીતે સિદ્ધ ભગવંતા નિર જન–નિરાકાર છે, સર્વજ્ઞ-સર્વદર્શી છે, શુદ્ધ જ્ઞાતા દૃષ્ટા છે, શાશ્ર્વત યાતિ છે, સ્વતંત્ર છે. સ્વરમણમાં મઝા છે. જ્ઞાનથી સર્વવ્યાપી છે, અનંત સુખભેાકતા છે. સર્વ શત્રુના ક્ષયથી, સર્વ રોગના નાશથી, સ
આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #5

પદાન કરી અને પછીથી જે કરી કરી મૂકી સર્વ પાપ જાપારોને પ્રતિજ્ઞા સુખ થાય તેના કરતા અનંત ગુણ સુખ સિદ્ધ પૂર્વક છોડીને અલૌકિક સાધુતાને અંગીકાર કરનારા ભગવતેનું છે.
હોય છે. શ્રી આચાર્ય ભગવંત :- ત્રીજ પરમેષ્ઠી પર પાંચ મહાવ્રતની ભીષ્મ પ્રતિજ્ઞા સ્વીકારી એ આચાર્ય ભગવંતથી અલંકત છે. શ્રી અરિડત સૂફને જીવની પણ હિંસા મનથી પણ જાતે કરતા પરમાત્માની ગેરહાજરીમાં શ્રી જિનશાસનનું સુકાન
નથી, બીજ પાસે કરાવતા નથી, અને કરનારને સંભાળી શકે તેવા ગુણે અને એવું સામર્થ્ય તેઓ
ભાર માનતા નથી. એવી રીતે સૂફમ જૂડ, ચેરી, ધરાવે છે. શ્રી જિન પ્રવચનની પ્રભાવકતા, સ્વ
વિષય સેવન અને પરિચહ ધારણુતા નવ કેટિએ પર શાસ્ત્ર કુશલતા, સુયોગ્ય શિષ્ય સમૂહનું
ત્યાગી હોય છે. નવકટિ ત્યાગ એટલે મન, વચન, નેતૃત્વ, અપ્રમત્તતા વિગેરે અનેક વિશેષતાઓને
અને કાયાએ ન કરવું, ન કરાવવું અને ન અનુધરનારા છે. અનંત કાળથી ભવાટવીમાં ભમતા
મેદન આપવું. જીવન આખુંય શાસ્ત્રાધ્યયન, ચિંતનરખડતા જેને આચાર્ય ભગવાન માનવ જીવના
અધ્યાપન, ધ્યાન, ત્યાગ, તપસ્યા, ઇન્દ્રિય નિગ્રહ, મૂલ્ય અને કર્તવ્ય પંથ સૂઝાડી ઉન્નતિના માથે મનશુદ્ધિ, ક્ષુધાતૃષામાન તપમનાદિ પરીસહન વગેરે. ચઢાવે છે.
માં પસાર કરે છે. તેઓશ્રીના ૨૭ ગુણ છે.
૫ પાંચમહાવ્રતધારક, ૧ રાત્રિભેજન ત્યાગ. સંકુચિતમતિ, ભૌતિક દષ્ટિ, વાસના અને વિકાર ( કાય જીવરક્ષક ૫ પાંચ ઈન્દ્રિયનિગ્રહ ઈર્ષ્યા અને કલેશ, ગર્વ અને સ્વાર્થ, મમતા અને ૧ લોભનિગ્રહ ૧ ક્ષમા ગુણધારક માયા, યે અને હાયેય વગેરે અનેક દદોને શાંત ૧ નિર્મળચિત્ત ૧ પડિલેહણ વિશુદ્ધ કરી આચાર્ય ભગવાન જેવાને સુંદર સમાધિનું ૧ સંચમ ગપ્રવૃન ૩ ત્રણ, અકુશયાળના આરોગ્ય આપે છે. આચાર્ય ભગવાનના ૩૬ ગુણે રાધક, ૧ પરિષહ સહન કરનાર, ૧ મરણત છે. તેઓ પ ઇન્દ્રિયેના નિચાહક છે. ૯ વિઘબ્રહ્મ- ઉપસર્ગ સહન કરનાર. સત્યયાવીશ ગુણાને ઉજમાળ ચર્યધારક છે. ૪ પ્રકારના કપાયથી મુક્ત છે. ૫ રીતે ધારણ કરીને સાધુ ભગવંતે ચારિત્ર ધર્મનું મહાવ્રતધારક છે. ૫ પંચાચારને પાળનાર છે. ૫ પાલન કરે છે. સાધુ ભગવંતોને દશપ્રકારે યતિધર્મ સમિતિ અને 8 ગુપ્તિનું પાલન કરનાર છે. પાળવાના છે. તે આ :- ક્ષમા, મૃદુતા, સરળતા, શ્રી ઉપાધ્યાય ભગવંત :- ઉપાધ્યાય ભગ
નિર્લોભતા, તપ, સંયમ, સત્ય, શૌચ (મનની વંત સાધુ મહારાજાઓને સૂત્ર સિદ્ધાન્તાના પાઠક પવિત્રતા), બ્રહ્મચર્ય અને અપરિગ્રહ, શ્રી નમસ્કાર હોય છે, તેઓના પચીસ ગુણ છે. ૧૧ અંશનામના મહામંત્ર એ નવપદોનું બનેલું મહામંગલસૂત્ર છે. આગમ, ૧૨ ઉપાંગ. ૧ ચરણ સિરી, ૧ કરણ
એના પ્રારંભનાં પાંચ પદોમાં પાંચ પરમેષ્ઠીને
એના પ્રારભની પાચ સિત્તરીના વાચક છે. એથી ૨૫ ગુણાને ઘરનારા કહે. નમસ્કાર કરેલ છે. પછીના બે પદેથી આ પાંચને વાય છે. વર્તમાન યુગમાં અંગ, ઉપાંગ, પના. કરેલા નમસ્કાર સર્વ પાપનો નાશ કરે છે. અને છેદસૂત્ર, મૂળસૂત્ર વગેરે સૂત્રોને નિયુક્તિ, ભા. છેવટના બે પદોમાં સર્વ કરતાં શ્રેષ્ઠ મંગળ કરીને ચૂર્ણિ, ટીકા સાથે ભણાવે છે એ રીતે શ્રત પ્રવાહને તને મહિમા ગાવામાં આવ્યા છે, વહેતે રાખનાર શ્રી જિન પ્રવચનના સ્તંભ છે. નમસ્કાર મહામંત્ર આપણને ઘણી વાત શીખવી તેઓશ્રી શાંત, સમતા અને ઉત્સાહથી શિષ્યને જાય છે. આ પંચપરમેષ્ઠી નમસ્કારમાં ઈને પણ તૈયાર કરતા હોય શ્રી સંઘના મહાન ઉપકારક છે. વ્યક્તિગત ઉલેખ નથી, પરંતુ તે તે ગુણીના
શ્રી સાધુ ભગવંત :- ગૃહસ્થપણને ત્યાગ નિર્દોષ છે. શ્રી જિનશાસનની આ સર્વમાન્ય
મે-૮૯ ]
[ ૧૦૩

Page #6

નિપાત, રૂપ છે. તમે સા: પૂજ્ય, નમસ્કાર મહામંત્રના પ્રભાવથી સામાન્ય મનુષ્યને સાચા ધ્યેય, અને સાચા શરણ્ય કોણ હોય શકે પણું મહાન કાર્ય સિદ્ધિઓ પ્રાપ્ત થાય છે, વિદ્યા એને સાચા નિદેશ છે.
મંત્રના પારંગત મહાપુરૂષે પણ અંતે નમસ્કાર પંચ પરમેષ્ઠીને નમસ્કાર કરવાથી આત્મામાં મહામંત્રનું સ્મરણ કરે છે, પ્રશસ્ત કેટિના શુભ અધ્યવસાય પ્રગટે છે, એથી નમસ્કાર મહામંત્ર એ અખિલ શ્રતને સાર છે. મહાન અંતરાયા તુટે છે અને કર્મના બંધને એના ધ્યાનમાં મહાજ્ઞાની મહષિઓ પણ જીવનને કપાય છે. તેનાથી આત્મા અને મન પવિંત્ર અને અંતિમ કાલ વિતાવે છે. એમાં કલ્યાણ સ્વરૂપ છે અન્ય મંત્રોથી થતી ઈષ્ટ સિદ્ધિ કરતાં ઘણું અનંત અર્થે ભર્યા છે. એ સુખ અને દુઃખની ઉંચી ઇષ્ટ સિદ્ધિ આ મહામંત્રથી થાય છે. મોક્ષનું સર્વ સ્થિતિમાં સ્મરણીય છેઃ સર્વ શ્રેષ્ઠ ધ્યેય, અનંત સુખ આ મહામંત્ર અપાવે છે. જીવનના ધ્યાતા અને સ્થાનને દર્શક છે. આપણે બધાએ અંત કાલે પણ આ મહામંત્રનું આલંબન કરવાથી નમસ્કાર મહામંત્રને આપણું જીવનમાં ઓતપ્રેત જીવનભરનો પણ પાપી આત્મા એકવાર સદ્ગતિ કરવાનો છે. એજ શુભ ભાવના. પામે છે. કષ્ટમય કે દીર્ઘ સાધના કર્યા વિના પણ
R
on
,
,.
લાલા
છેH'}
R
મુંબઈ જતા દરદીઓને કેસર અને બીજ રોના ઉપચાર માટે મુંબઈ જનાર રોગીઓ અને તેમનાં સગાંસંબંધીઓને માટે રહેવા-જમવાનો પ્રશ્ન મૂંઝવતા હોય છે. સગાં-સંબંધીઓનાં મુંબઈમાં ઘર નાનાં ને બધાં વ્યવસાયી હોય તો તેમને ત્યાં લાંબા ગાળા માટે રહેવાનું ન ફાવે.
મુંબઇમાં ગાડશે મહારાજ ધર્મશાળા ટ્રસ્ટ અને શ્રીમતી દિવાળીબહેન મોહનલાલ મહેતા ચેરિટેબલ ટ્રસ્ટના સહેગથી નાત-જાત-ધર્મના ભેદભાવ વગર દાકતરી સારવાર અર્થે મુંબઈ જતા ગરીબ. પછાત અને મધ્યમ વર્ગના દદીઓ તેમજ તેમનાં સગાં-સંબંધીઓ માટે ધર્મશાળાની મુંબઈના હાર્દસમાં દાદર વિસ્તારમાં વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે.
૮૫૦ પથારીની સગવડવાળી આ ધર્મશાળામાં ગાદલાં-ગોદડાં-જન સહિતની તમામ વ્યવસ્થા છે. રહેવા માટે રોજના રૂા. ૨/- અને ભોજન માટે રોજના ફક્ત રૂ. ૨/- (બ) વ્યક્તિ દીઠ લેવામાં આવે છે. તદ્દન ગરીબાને તેય માફ કરવામાં આવે છે. ધર્મશાળાનું નામ-ઠામ નીચે પ્રમાણે છે.
શ્રીમતી કમલા મહેતા કેવેલેસન્ટ હોમ, ૧/૩, દાદર ક્રોસ લેન, રણજીત ટુડી પાસે, દાદાસાહેબ ફાળકે રેડ, દાદર (સેન્ટ્રલ રેલ્વે) મુંબઈ-૪૦૦૦૧૪ ફોન નં. ૪૪૮૪૬ તથા ૪૧૧૧૪૯૬
૧૬-૪-૮૯ “ભૂમિપુત્રમાંથી
શe
': .
જોકી
નાના+Vtv*| ' '
૧૦૪
[આન્માનંદ-પ્રકાશ

Page #7

જુઓ કરમનાં ખેલ!
કુમારી જ્યોતિ પ્રતાપરાય શાહ જીવનમાં સુખદુ:ખ કમને જ આધીન છે,” વધતાં હતાં, પરંતુ તેનું હૈયું તે તેનાથી વધુ જૈન ધર્મનાં આ પાયાના સિદ્ધાંતને સમર્થન આપતી ઝડપે તેના ઘેર પહોંચી ચૂકયું હતું. અરે, મારે આ કથા છે “કામલત્તાની !'
લાલ રડતે હશે તે...? બાળકને મળવા માટે પૃથ્વીના પનોતા પટ પર “શિવપુર' નામનું “માતાનું હૈયું અધીરું બન્યું ! નગર શોભતું હતું. આ નગરમાં એક બ્રાહ્મણ રહે. મનમાં તે ઉમ્મીની મહેલાત ચણાતી હતી. તેનું નામ “માધવ'. પૂર્વભવના પુણ્યકાર્યોથી પરંતુ ત્યાં જ અચાનક એક સાથે ફૂટેલી અનેક તેનાં ઘરઆંગણે ગુલાબની પાંખડી જેવી સુકમળ, બંદુકેના ધડાકાએ તેને સજાગ બનાવી દીધી. મયુરનૃત્ય જેવી નયનરમ્ય, માનસરોવરની હસલી દુશમન રાજાના સૈનિકે એ ચારે બાજુથી ગામને ઘેરી જેવી પ્રિય અને આકાશની પરી જેવી સુંદર સુંદરી લીધું હતું. દુશમનોનાં ડરથી નાસતા માનવીઓની કામલત્તા” કિર્લોલ કરતી હતી. નારી કામણગારી સાથે તે પણ ઘર તરફ જલદીથી દડવા ગઈ, પરંતુ હતી, તે નર હતા કામદેવને સદેહે અવતાર ! કાશ ! ઘરના આંગણાને અને આ અભાગી પ્રકૃતિ અને પુરુષની જાણે જુગતે જોડી મળી હતી. નારીને તે ઘણું છેટુ પડી ગયું. મનમાં આ દંપતિની સંસારવેલ પર એક સુંદર પુષ્પ સજેલી કલપનાની સૃષ્ટિ માટીમાં મળી ગઈ. કાળ ખિલખિલાટ હસતું હતું. આ ફૂલ એટલે નાનકડો અને કિમતની કરવટે એક કરુણ કહાની સજી. કેશવ!'
પિતાના જ ગામના પાદરમાં દુશ્મન રાજાના સૈનિ. ‘શિવપુરની સેનેરી ધરતી પર ઉષારાણીએ તેનાં કાએ તેને લૂંટી અને પોતાનાં રાજાને સેંપી દીધી. પંજો બિછાવ્યા અને પેલી “આર્યનારીએ” આંખો રૂપાળી પનીહારી તે રાજાને જોતાં વેત જ બલી પિતાનાં લાડલાને અંતરનાં અમીરસ પાઈ, ગમી ગઈ સત્તા, શરાબ, સૌન્દર્ય અને સુંદરીનાં ગાલ પર ચૂમીઓ ભરતાં તેણે મમતાનું ઝરણું વાણું નશામાં ચકચૂર બનેલાં રાજાએ તે તરત જ તેને દ્વારા વરસાવી કહ્યું, “સૂઈ જા, બેટા, હું હમણું માનીતી પટરાણી બનાવી દીધી! જ પાણી ભરીને આવીશ હો....!'
રાજાઓનાં દુશમનાવટનો ભંગ બની. બિચારી હાથમાં બેડું લઈ તે પાણી ભરવા ચાલી અને નિર્દોષ કામલત્તા. ઈશ્વરે આપેલું સૌન્દર્યનું વરદાન તરત જ “ઘૂવડ” બોલ્યું, જાણે અમંગળની છડી તેને માટે શાપ બની ગયું. ખરેખર કર્મની લીલા પિકારતું ન હોય..! અનેક અરમાનો સાથે નીક. અકળ છે. કર્મરાજાના ઈશારે માનવીએ કઠપૂતળીની ળેલી આ નારીને કયાથી ખબર હોય કે જે બાળક જેમ સંસારના રંગમંચ પર નાચવું પડે છે! તેના હાલરડાને હલકાર સાંભળવા તલસી રહ્યું છે, માનીતી રાણીને ખુશ રાખવા માટે રાજાએ તે તે હાલા પુત્ર અને પ્યારા પતિ સાથે તેને રાજમહેલમાં જાણે સ્વર્ગ ઉભું કર્યું. વિવિધ વાનવરસને વિજેગ થવાને છે? વિધિની વક્રતાની તેને ગીઓ માણી, કિંમતી વસ્ત્ર-અલંકાર ધારણ કરી ખબર નહોતી અને તેથી જ પ્રકૃતિના પાલવ સમી જ્યારે તે સોનાના હડાળે હીચકી, ત્યારે તેના ધરતી પર તેનાં પગલાં ભલે સરોવર તરફ આગળ ઝાંઝરના અંણકારે અને કંકણના રણકારે વિલાસી મે-૮૯ ]
[૧૦૫

Page #8

રાજા મુગ્ધ ખની જતા, પરંતુ સેનાનાં પીજર કરતાં ૫ખીને મન જેમ આકાશનું મુક્ત વાતાવરણ વધારે પ્રિપ છે. તેમજ પંદર-પ`દર વરસના વિજોગ હાવા છતાંય સ’જોગાના શિકાર બનેલી નારીને પ્રીતનાં ગીતથી ગુંજતુ પોતાનું નાનકડું ‘પ્રેમસદન’ઘેરાય રાજ યાદ આવે છે. આ લાગણીશીલ નારીને ખાત્રી છે કે એક દિવસ તેને તેના પ્રિયતમ જરુર મળશે.
તેન
સલુણી સંધ્યાએ મહેલની અટારી પર ગુલાબી ચાદર બિછાવી છે. મહારાણીબા મહેલના ઝરુખે બેઠા છે. મંદ-મંદ સમીરમાં તેની લાલ-લીલી ઓઢણી ઉડી રહી છે. આંબાડાળે પેલી કોયલડી પુજન કરે છે. જાણે પ્રિયજનના મિલનની બસરી બજવતી ન હાય ! ખસ, આવાં રંગીન સમયે રાજમાર્ગ પરથી એક ચેગી જેવા માનવી, પેાતાનુ કઈક ખાવાયું હાય તેવી લાગણી સાથે પસાર થઈ રહયો છે. જોગાનુજોગ ખરાબર આ જ સમયે રાણીની દિષ્ટ તેના પર પડતાં બન્નેની આંખા ત્યાં જ સ્થિર થઈ જાય છે. વોગની મૂક વંદના જાણું નયના દ્વારા વ્યક્ત થાય છે. પતિ ‘માધવને' જોઈ ને નેત્ર હર્ષના આંસુ આવે છે. રાત-દિવસ તેના મન મંદિરમાં વિરહના ગીત ગાતુ પેલુ પ્રિતનુ પંખી તેને પડકારે છે કે રે પગલી ! જેનાં વગર અષાઢના વરસતાં મેહુલાએ તુ વ્યાકુળ બની છે. દીવાળીના ઝલતાં દીવડાં પણ તેને નિસ્તેજ લાગ્યા છે અરે ! જેને પાછા મેળવવા તે રાત-દિવસ વલખા માર્યા છે. તા પછી આ મિલનના ટાણું તુ' જડની જેમ બેડી છે શુ ? જા દોડ, તારા મન-વલ્લભને મળી લે ! પશુ રે! તેનાં પગમાં પડેલી મહારાણી પદ્મની એડીએ દેડવાં અધીરા બનેલાં પગને મજબૂરીથી અટકાવી રહી છે. દાસી દ્વારા તે બ્રાહ્મણને ખેલાવી તેનુ' દારિદ્રય દૂર કરવા માટે અઢળક દ્રવ્ય આપે છે. દાસીઓને બીજા કામે ખ્વાર મેાકલી પોતે ચૌદશની રાતે મહાકાળી મંદિરમાં રવામીને મળ વાનુ વચન આપી જલ્દી વિદાય આપે છે. કારણ કે રાજમહેલમાં તા ભીંતને પણ કાન હાય છે!
પેાતાનુ ધ્યેયસિધ્ધ કરવા માટે, વિલાસી
૧૦૬
રાજાની કામવાસના ઉત્કટ બનાવવાં મહારાણીએ સાળે શણગાર સજ્યા છે. આજે પહેલીવાર રંગમહેલમાં તે રાજાની રાહ જુએ છે. તેની સીડી મીઠી વાતે દ્વારા રાજાની આંખેા તે ઘડીકમાં જ
66
જાય છે. પરતુ હૈયામાં કપટ ભર્યું હાવાથી તેને નિદ્રા આવતી નથી. તે રાજાને ભરનિદરમાં જોઇ તેણે ભયંકર ચીસ પાડી. પ્યારી રાણીના અવાજે રાજા તરત જ જાગી ગયા, અને રાણી વધારે જોરથી રડવા લાગી, “ આયમાં ! શુ પેટમાં દુઃખે છે ? અરે રે, મહારાજ ! એક દિવસ મેં મહાકાળીના મંદિરે નોકર-ચાકર વગર આપણે બન્નેએ સાથે દર્શન કરવાનું વ્રત લીધેલું, પરંતુ હું ખાધા જ વીસરી ગઇ અને તેથી જ પેટની પીડાના રૂપમાં કાળીનેા કપ મારા પર ઉતર્યા છે. '' “હવે તે જો આપ ચૌદશની રાતે મહાકાળીના દર્શને પધારા, તા જ મારી પીડા મટે તેમ છે. આટલી વાત કરતાં તા રાણીએ પેટ પકડીને ‘આક્રંદ' કરવાં માંડ્યુ. ''સ્ત્રીચરિત્ર્ય તે મફ-પતિ જેવા ઋષિમુનિઓના દિલ લાવી દીધાં છે, તો પછી આ રાજા તે વળી શી વિસાતમાં? રાજા તો તરત જ માનતાએ જવાં માટે સમત થઈ ગયા, કે તરત જ અભિનયમાં અજોડ રાણીએ એકાએક ઉભા થઈ ને, આળસ મરડતાં મરડતાં કહ્યું, “ હાશ ! હું મને ચૂંક મટી ! ' પછી ઉભા થઇ રાન્તના ચરણ સ્પર્શ કરતાં તે મીડાશથી બેલી “મહારાજ ! તમારી ધમ શ્રધ્ધાએ જ આજે મને
પણ
ܬܐ
ܕ
બચાવી છે. ’ રૂપ જોબન અને મધુર વાણી દ્વારા રાજાને મૂરખ બનાવવામાં તે સફળ બની.
વાદળની વૃદ્ધિ ઝીલવાં તત્ત્પર બનેલાં ચાતક પખીની જેમ તે હવે ચૌદશની રાત પણ આવી પહોંચી. માનતા કરવાં જતાં મહારાણીબાના હાથમાં દાસીએ સેનાના ચૂડાની આજુબાજુ કાચની ચૂ ડલી પહેરાવતી હતી. પરંતુ પેાતાના ભૂતકાળમાં ખાવાએલી રાણીનાં હાથમાંથી ચૂ લીએ નીચે પડી અને ફૂટી ગઇ ! સ્ત્રીનાં સૌભાગ્યના પ્રતિક સમી લાલ ચૂંડલીને ફૂટેલી જોઇ તેનાં દિલને આ સમયે
આત્માનદ પ્રકાશ

Page #9

ઠેસ લાગી.
કોઈનીય શરમ નતી નથી. તે નિરાધાર નારીને રાજા-રાણી બને એકલા દાસ-દાસી વગર
વનમાંથી કોઈ માર્ગ મળે તે પહેલાં જ તેને પગે ચાલીને મંદિરે ઉપડયા. રાજા આગળ અને
ચોરોએ લુંટી લીધી અને વેચી દીધી. એક પ્રખ્યાત રાણું પાછળ ચાલતાં હતાં. રાણીને માટે તે આનંદથી
ગુણિકાના ઘરે ! નસીબની બલિહારી તો જુઓ, ઝૂમી ઉઠવાનું મન થાય એવો આ અવસર હતો.
ઘડી પહેલાની રાજરાણીને એક વેશ્યા બનવાને પરંતુ છતાંય રાજ સાથે વિશ્વાસઘાત કરવાને લઇ
વખત આવ્યો. હોવાથી તેને ખૂબ જ ડર લાગતો હતો. રાજાને આ બાજુ પુત્રને પારણે પિઢાડી પાણી ભરવા તે રાણી ઉપર પૂરેપૂરો વિશ્વાસ હતો નીકળેલી “કામલત્તાનો' પુત્ર “કેશવ’ શૈશવકાળ તેથી તેણે દર્શન કરવા જતાં પહેલાં વટાવી યુવાન બની ગયો. માતા-પિતાના સૌદર્ય પિતાની તલવાર રાણીનાં હાથમાં સોપી. રાજા વારસાથી તેનું યૌવન શૈલી ઉઠ્યું. પિતા “માધવને મંદિરમાં પિસવાં જ હતો ત્યાંજ કપટી રાણીએ શેાધતા શોધતા કેશવ” એક દિવસ જ્યાં કામલતા સમય પાકી ગયો છે. તેમ સમજી રાજાની તલવારથી રહેતી હતી. તે જ ગણિકાનાં ઘરે આવી પહોંચ્ય! તેનું મસ્તક ત્યાંને ત્યાં ઉડાવી દીધું ! જેનાં એક ઈશ્વરની ઉત્તમ કલાકૃતિસમાં આગંતુક યુવાનનું અવ જે દાસદાસીઓ, પ્રધાનમંડળ અને પ્રજા ગુલાબી યૌવન અને ધન દેખી, હર્ષઘેલી બનેલી થરથરી ઉઠતી તેવાં સત્તાધારી રાજાના છેલ્લા ડચકા ગણિકાએ આ રાજકુમાર જેવો યુવક કામલત્તાને જ સાંભળનાર પણ કેઈન રહ્યું. શું સત્તાનો અસ સેગ્યો ! કરમના ખેલ તે જુઓ” પાપાનુબંધી બાબ પુણયની ડીપોઝીટ ખાલી થતાં ક્ષણવારમાં જ પાપન ઉદયે સગા મા-દિકરાને કાળજુ ફાટી પડે ભાંગીને ભુક્કો થઇ જતું હશે ? કે પછી સ્ત્રીના તેવા સ્થળે કેવા હીન સંબંધો દ્વારા મેળાપ કરાવ્યો સૌન્દર્ય સાથે સ્વૈરવિહાર કરનાર વદી રાજાને લાહીનાં સંબંધ પર તે સમયના પડળ ચડી ગયાં સર્જનહારે, કરો તેવું પામો અને વાવે તેવું હતાં, તેથી જ જનમ દેનાર મા પણ પોતાનાં લણ, તે સત્ય શમાવવાને જડબેસલાક પ્રયન સંતાનને ન ઓળખી શકી ! ભેગવિલાસમાં કેટલે કર્યો હશે “સંસારને સર્જનાર નારીના સગી સમય પસાર થયા, તેનો ખ્યાલ ન રહ્યો ! ઉકેલી સ્વમાન અને સ્ત્રીભથી તેના હાથે ન કરવા વસંતઋતુની રંગીલી રાત જામી છે. રસ ભરી વાતે જેવું કૃત્ય થઈ ગયું !'
કરતાં કરતાં કામલત્તા અનાયાસે જ યુવકની મશ્કરી રાજાને મારીને મંદિરના ખૂણામાં સૂતેલાં પોતાનાં કરતાં પૂછી બેસે છે કે અરે, તમે તો કેવો માણસ પતિને તે ઢળવા લાગી, પરંતુ પતિ હોય તે જાગે છે? આટલા મહિનાઓ થયાં છતાંય, મને તમારા કાળો ભયંકર સાપ કરડવાથી માધવ તો કયારનો યે જીવનને સાચો પરિચય પણ મને કરાવ્યો નથી, મરી ચુક્યો હતે ! ખરેખર કોઈનું જીવન છીનવીને આવું કંઈ હોઈ! આ સવાલ સાંભળીને તેણે તે કયારેખ સુખ મળતું નથી. બાવળ વાવીને કાંઈ તરત જ પિતાની કથની અથથી ઈતી સુધી ગણિ ગુલાબ ડાં ઉગે છે ? હાથનાં કર્યા હૈયા ઉપર કાને કહી સંભળાવી ! કહાની સાંભળતા જ વાસ્તવાગ્યા હતા. પરંતુ હવે વિચારવાનો અવકાશ ન વિકતા અટ્ટહાસ્ય કરતી તેની નજર સમક્ષ ખડી હતે ! હવે ભયની તલવાર તેના માથે લટકી રહી થઈ ગઈ! પિતાના જ દીકરા સાથે ખેલેલા હતી. તેથી જ બન્ને પતિઓનાં કાળનું નિમિત વાસનાના ખેલની યાદ આવતા તેણે મુંગે મોઢે જ બનનાર આ “વિધવા’ નારી કાળી ભેંકાર રીતે જીવ પોતાના જીવન પર ફિટકાર વરસાવ્યો ! પિતાનાં બચાવવા વનમાં નાસી છૂટી. ખરેખર કરીને ગુલાબની કળી જેવા દીકરાને આ નાકમાંથી બચા
મે-૮૯
[૧૦૭

Page #10

વવા માટે ધર્મસંકટની આ પળોની લાગણીઓ દુઃખ ભર્યા જીવનમાં હું શેના માટે રડું અને શું પર નિયંત્રણ રાખી એક માતાએ ભવ્ય બલિદાન યાદ કરીને હસુ ? અંતે મનને મજબુત કરી તેણે આપ્યું છે આખો કેરી ધાકેર રાખી, હોઠ પર કહી જ દીધું, દીકરા! જે ગણિકા પાસે તે રંગસંયમની અદબ જાળવી, કાળજા પર પથ્થર રાખી, રાગના ખેલ ખેઢયા હતા તે અભાગી નારી બીજી કેઈ અજનબીની જેમ, તેણે પિતાની કથની તેનાથી કોઈ નહિ પણ તારી જનમ દેનાર માં હું જ હતી ગુપ્ત રાખી, તેની બધી જ વાત સાંભળી લીધી. બેટા-હું જ હતી....! અને જાણે વીજળીને શિશુના શુભ જીવન માટે અજોડ સમર્પણ કરતી આંચકો લાગ્યો હોય તેમ કેશવને મૂ છ આવી માતાએ એક સ્વજનની જેમ તેને સમજાવી ધંધાથે ગઈ... અને પડતાં પુત્રને પોતાના પાલવમાં પરદેશ મોકલી દીધો !
પિઢાડી કામલત્તા તેને ભેટી મન મૂકીને રડી પડી ! પુત્રને વળાવી ગણિકા પાસે આવી તેણે કહ્યું. મૂ છ વળ્યા પછી મા-દિકરો બને પિતાના અરે રે! મારા અને તારા બન્નેનાં જીવનને ધિક્કાર પાપને પસ્તા કરતાં હતાં ત્યાં જ તે બન્નેના છે. આવું નીચ કક્ષાનું જીવન જીવવા કરતાં હવે ભાગ્યદયથી એક પરમ ઉપકારી, પંચમહાવ્રતધારી, મને મરણ વધારે પ્રિય લાગે છે. પિતાના
જ્ઞાની ગુરૂદેવ વિચરતાં વિચરતાં તે જ મંદિર આવા મહાન પાપની શુદ્ધિ માટે, તેણે સરિતા પાસે આવ્યા! જૈન શાસનનાં જોતિધર સમા એ કાંઠે ચિત્તા સળગાવી હસતાં મુખડ અગ્નિમાં પ્રવેશ જ્ઞાની ભગવંતની આંખોમાં રમતી કરુણા, વિશાળ કર્યો, પણ હાય રે, નસીબ ! નદીમાં એકાએક પૂર લલાટ પર શોભતું બ્રહ્મચર્યનું તેજ, મુખ પર આવ્યા. ચિત્તા ડરી ગઈ, અને તેના દેહ પાણીના દેખા દેતું સંયમ અને સરસ્વતીનું મિલન, તેઓપ્રવાહમાં તણાત તણાતે સામે કાંઠે આવ્યો ! નદી શ્રીના પગલે-પગલે છતી થઈ સાદાઈ, સદાચારવૃત્તિ, કાંડે બેભાન પડેલી આ નારીને, એક દયાળુ આહીર મત્રીભાવના અને ધર્મ પરાયણતાએ બનેનાં દિલ પિતાના ઘરે લઈ જઈ ભરવાડણ બનાવી દીધી ! લાવી દીધાં તેમને અંતર-આત્મા બેલી ઉઠે કે, - પ્રભાતનાં પહોર છે. રૂમ-મ કરતી આ આ આ રે, આવ્યા રે, મહીયારી દહીં-દૂધ વેચવા નીકળી છે. ત્યાં જ અમ દુખડાને હરનાર......! અચાનક એક ગડાતુર બનેલાં હાથીને જોઈ તે અમ અંતરચકુ ઉઘાડનારો...!” રસ્તે જતી એક પનીહારીની સાથે દેડવા જાય છે. પ્રભુ મહાવીરની અહિંસા, અપરિગ્રહ અને પરંતુ ત્યાં જ પાણીયારીનું બેડુ અને મહીયારીની સ્યાદવાદની રત્નત્રયીને સિંચનાર આ શાસનસમ્રાટના મટકીઓ નીચે પડતાં જ ફુટી જાય છે. બેડુ ફુટ ચરણોમાં માથુ ઝુકાવી બન્ને બે હાથ જોડી ગ. વાથી પાણીમારીને ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડવા લાગી, પરંતુ દીત કંઠે બેલી ઉઠયા, કે હે મહાત્મન! હે સંત દહીં-દૂધ ઢળાવા છતાય ભરવાડણ તે ખડખડાટ પુરૂષ અમારે ઉધ્ધાર કરો! અમને રસ્તો બતાવ.! હસી પડી. નુકશાન થવા છતાંય આ મહીયારીને અમારે હાથ ઝાલે વિભુ, અમને સત્યનું દર્શન હસતી જોઈ એક રસ્તે ચાલે યુવાન તેને કરા! આ જીવનમાં અમે ઘણાં પાપો કર્યા છે. હસવાનું કારણ પુછે છે. આ સણસણુનાં સવાલ આ પાપમાંથી અને મુક્તિ અપાવ દેવ! અમને પુછનારની સામે તે નજર માંડે છે, કે તરત જ માર્ગ બતાવે, ! પિતાના પુત્રને તે ઓળખી જાય છે. મંદિરના કંઈ કેટલાય પંથ ભૂ લાલાં પથિકોને સાચે ઓટલા પર કેશવને બેસાડી પોતાની કથની કહી જીવનપંથ દેખાડનારાં એ પરમપુરૂષે, ભવિજીવ તેને પુછે છે, વીરા ! તું જ બતાવ કે મારા આ સમજી બન્નેને બોધ આપતાં કહ્યું. “હે, ભાવિ
૧૦૮]
[આત્માનંદ-પ્રકાશ

Page #11

જી! જગ માં તમે જે કેરના કટોરાં જીરવ્યા છે. ગયાં. તેઓને આતમ જાગી ઊો. બન્નેએ તે તેને માટે કેઈને ય દેષિત ન માનશે, કારણ કે જ દિવસે ગુરૂદેવની પાસે ભાગવતી દીક્ષા લીધી. આપણાં જીવનમાં આવતાં દુઃખ આપણાં કરેલાં કર્મો- મન, વચન અને કાયાના ત્રિવેણી સંગમે, પોતે નું જ પરિણામ છે.” જે કમે “ઈલાચીકુમારને નષ્ટ કરેલા પાપની આલોચના કરવા ઉત્કૃષ્ટ ત્યાગ, તપ બની નચાવ્યા. “Úલિભદ્રજીને ગણકા “રૂપ- અને સંયમ દ્વારા બન્નેએ કેવલરતન પ્રાપ્ત કર્યું ! કેપના સૌન્દર્યમાં ફસા, સતી “લાવતીજીના અનેક ને બોધ પમાડી જગતમાં જૈન શાસનની કાંડા કપાવ્યા, અરે ! ભગવાન જેવાં ભગવાન “મહા- જયતિ ગજવી ! વીરના કાનમાં પણ ખીલા ઠેકાવ્યા તે પછી તે ધન્ય છે એવા આત્માઓને, કે જેણે આ જૈન કર્મરાજા સામે આપણે તે શું વિસાતમાં...? માટે ધર્મના સિદ્ધાંતને જાણ્યા, માણ્યા અને જીવનમાં ન તકાળને ભૂલી, ભવિષ્યને સુધારવા તમારાં વર્ત, અપનાવી બતાવ્યા ! નમન છે એવા ભવ્યાત્માઓને, માનને સંયમનાં રંગોથી સજાવી લે. જૈન ધર્મને કે જેણે જૈન શાસનની આ અમર જ્યોત વીકારી લ્યો. પ્રભુ મહાવીરનાં” સિધ્ધાંતોને અપ- પિતાની શ્રદ્ધા, સમકિત અને જ્ઞાનનાં દિવેલ પૂરી, નાવી લ્યો.!
આ દીપકને યુગો સુધી ઝળહળતે રાખ્યા ! મુનિરાજનાં વચનો બન્નેનાં મર્મસ્થાને સ્પર્શી
પ્રભુને જન્મોત્સવ ઉજવાય.... હૈયું પ્રેમ થકી છલકાય....
શ્રમ ભગવાન મહાવીર સ્વામીની ૨૫૮ ૭મી જન્મજયંતિની ભારતભરમાં વેતામ્બર, દિગમ્બર, સ્થાનકવાસી, તેરાપંથી વગેરે દ્વારા થયેલી રગદી ઉજવી. ભારતભરના મુખ્ય બજાર તેમજ કલિંબાના થા માંસની દુકાને પગ બંધ!
આ પ્રસંગે ભારતના પ્રધાનમંત્રી શ્રી રાજીવ ગાંધીએ ભગવાન મહાવીર વનસ્થળીનું ઉદઘાટન કરતા જણાવ્યું હતું કે ભારતના આર્થિક, સામાજિક, સાંસ્કૃતિક અને બૌદ્ધિક ક્ષેત્રે જૈન સમાજનું યોગદાન સરાહનીય છે. અને મહાવીરના વિચારે અઢી હજાર વર્ષ પહેલાનાં હતાં છાંય આજે પણ તે એટલા જ મહત્ત્વના છે. અને તેથી જ ગાંધીજી, પંડિત જવાહરલાલ નહેરૂ અને ઇન્દિરાજીએ પિતાની નીતિ ઘડની વખતે આ વિચારોને નજર સમક્ષ રાખ્યા હતાં. નૈતિક મૂલ્યોને બચાવવા હશે તે ભગવાન મહાવીરના સિદ્ધાંત નજર સમક્ષ રાખવા પડશે.
ભગવાન મહાવીર મેમેરીઅલ સમિતિના અધ્યક્ષ ભટ્ટ શ્રેયાંસપ્રસાદ જેને પ્રધાનમંત્રીશ્રીને મૂર ભેટ આપી વનસ્થળીની જમીન આપવા માટે આભાર વ્યક્ત કર્યો હતો. સ્વાગત અધ્યક્ષ સાહૂ અંકકુમાર જૈને વનાળીનું મહત્વ સમજાવતા કહ્યું હતું કે તે માત્ર ઉદ્યાન નથી પણ ભારતનું સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક કેન્દ્ર બની રહેશે.
આ ઉપરાંત શ્રી એમ. સી. શાહ, શ્રી દીપચંદભાઈ ગાર્ડ, ડે. એલ. એમ. સિંઘવી, દિગબર આચાર્ય શ્રી વિદ્યાનંદ મુનિ, તાપથી આચાર્યશ્રી તુલસી, વેતામ્બર આચાર્ય શ્રી વિજયદિન્ન સૂરિજી મહારાજ, સ્થાનકવાસી આચાર્ય સમ્રાટ આનંદપજી વગેરેએ શ્રી મહાવીર વાસ્થળીનો સમારોહ સમગ્ર જૈન સમાજની એકતાનું પ્રતિક બની રહેશે તેવી આશા વ્યક્ત કરી હતી.
દિલ્લી ન સમાજ દ્વારા ભવ્ય શોભાયાત્રા નીકળેલ, તેમાં જૈન-જૈનેતર તથા કુલના બાળકોએ ભાગ લીધેલ.
-
-
-
-
-
-
-
-
7
૧૦૯

Page #12

મુંબઈમાં પ્રેરણાદાયી શોભાયાત્રા ભગવાન મહાવીરના સંદેશની પ્રતિતી કરાવતી આ ઘટના બની છે મુંબઈમાં ચારે ફીરકા દ્વારા.
જૈન શ્વેતામ્બર કેન્ફરન્સ, દિગમ્બર જૈન તીર્થ ક્ષેત્ર સમિતિ, તેરાપંથી સભા, થાનકવાસી જૈન કોન્ફરન્સ વગેરે દ્વારા મહાવીર જન્મ કલ્યાણક મહોત્સવની ભવ્ય ઉજવણી કરવામાં આવી. આ પ્રસંગે ઉપસ્થિત પ્રધાને અને જૈન અગ્રણીઓ દ્વારા એક સૂર વહી રહ્યો હતો- કર્મ આપણાં જીવનને પ્રાણ છે. આજના વાતાવરણમાં ભગવાન મહાવીરની અહિંસા જ આપણા જીવનને બચાવી શકે તેમ છે.
અમદાવાદમાં અનેખી ભાત પાડતી ઉજવાણી પાલડી ચાર રસ્તા પાસેના મહાવીર જૈન વિદ્યાલય ખાતે થી નીકળેલી વિશાળ શોભાયાત્રા પ્રસંગે રાજયના પ્રધાને, જૈન અગ્રણી શ્રી શ્રેયાંસભાઈ શાહ વગેરે હાજર રહ્યા હતાં.
જૈન આચાર્ય ભગવંત શ્રદ ચંદ્રોદવસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબે સાર્થક કુટુંબને મકાન માટે આર્થિક સહાયની પ્રશંસા કરી હતી. નવસે આવાસ યોજના જાહેર કરી હતી.
આંબાવાડી જૈન સંઘને આગા થયેલ સિદ્ધિ પ્રસંગે પૂર અને ચંદ્ર મુનિરાજશ્રીના શુભ પ્રેરણાથી હેમચન્દ્રાચાર્યની નવમી જન્મ શતાબ્દી નિમિત્ત છે. હું મારપાળ દેસાઇ સંપાદિત વિશષ્ટ ગ્રંથ “હેમદમૃતિ' નું વિમોચન રાજયપાલશ્રીએ કર્યું હતું.
ભાવનગરમાં ભવ્ય ઉજવણી ભારત જૈન મહામંડળ (ભાવનગર શાખા) .થા જૈન સેલ ૨૫ તેમજ જૈન સંઘના ઉપક્રમે મહાવીર પ્રભુની ૨૫૮૭મી જન્મ જયંતિની ઉજવણી પ્રસંગે શોભાયાત્રાનું આયોજન થયું હતું. તેને અનુલક્ષીને ૨૫૮૭ દીપકનું સુંદર આયોજન કરાયુ હતુ. વિવિધ લેખકો-વકતાઓ દ્વારા ભગવાન મહાવીરના ગુણાનુવાદનું સંકલન આ આસક્તિ છેડી નિલેપ બનીએ—સુરેન્દ્રનારાયણ દફતર * પ્રયોગવીર મહાવીરની પરંપરા આચરીએ– કાકા કાલેલકર * દલિત શેષિત જનજીવનના ઉદ્ધારક-– ડો. નરેન્દ્ર ભાનાવત
વૈચારિક અહિંસાના વાહકો પ્રેમસુમન જેન * સો ટચના સેના જેવી આ નિર્ભ ના -- શ્રી દલસુખભાઈ માલવાણીયા * ઉત્કટ યથાર્થવાદી - ભગવાન મહાવીર–મુનિશ્રી નથમલજી * મંદિરમાં કે ધંધામાં ધર્મ એક જ રીત – શ્રી માણેકચંદ કટારીયા * સ્વનિયમને આચરનાર - ભગવાન મહાવીર–શ્રી રતિલાલ ચી. શાહ
- સંકલનકાર : પ્રફુલાબેન સકલાલ વોરા
*
*
*
*
'મામાનંદ-પ્રકાશ

Page #13

“પિમ્પને પ્રભુ મહાવીરની મહાન ભેટ”
લેખક : શ્રી સંજ્ય એસ. ઠાર
આજથી પ્રાયે ૨૫૮૭ વર્ષ પહેલા ક્ષત્રિય- શેડથી સૂર્યકાન્તભાઈ આર. શાહ વગેરેએ પ્રભુ કુંડમાં રહેતા સિદ્ધાર્થ રાજાની રાણી ત્રિશલાદેવીની મહાવીરના દિવ્ય સંદેશને અનુસરવા અને તેને કુશિએ ચે. ઇ. ૧૩ના દિવસે પ્રભુનો જન્મ થયો. ફેલાવો કરવા માટે લોકોને અનુરોધ કર્યો હતે.
બને જન્મ થતાની સાથે જ જીવ માત્રને સુખ આ સમયે શ્રી ભાવનગર જેને વે. પૂઇ તપાઅને આનંદનો અનુભવ થયો. દેવાધિદેવ પ્રભુ સંઘના માનદ્ મંત્રીશ્રી જયંતિલાલ મગનલાલ શાહ મહાવીરના આ જન્મ કલ્યાણક મહોત્સવની ઉજ- પણ પિતાની નાદુરસ્ત તબીયત હોવા છતાં પણ વણી બ જ ભકિતભાવથી આ વર્ષે ભાવનગરમાં પ્રભુ મહાવીરને અમર સંદેશ “ જગતના કરવામાં આવી હતી. શ્રી ભાવનગર જૈન શ્વેતાંબર જીવ માત્રનું કલ્યાણ ઈચ્છવું ? અને દર વર્ષ ભૂપૂજક તપાશ્રીસંઘ, ધી સ્થાનકવાસી જૈન સંઘ આ રીતે જન્મ કલ્યાણ ઉજવાય તેવી ઈચ્છા દર્શાવી મેહતા શેરી, થી દિગમ્બર જૈન સંઘ હુમડનો ડેલે, વક્તવ્ય પુરૂ કર્યું હતું. ત્યારબાદ જેની આતૂરતાશ્રી સ્થાનકવાસી જૈન સાયટી કૃષ્ણનગર, ભારત પૂર્વક રાહ જોવાતી હતી તેવા મહાન ત્યાગી ગુરૂ જેન મહામંડળ અને જેન સોશ્યલપના સંયુકત ભગવંતે સર્વશ્રી પ. પૂ. આ. ભ. વિજયપ્રયંકર સહિયારા પુરૂષાર્થની ચાલુ વર્ષે પણ પ્રભુ મહા- સૂરીશ્વરજી મ.સા., પ. પૂ. પં. શ્રી હંકારવીરના “ ક્ષમા વિરસ્ય ભૂષણમ ? અને ચંદ્રવિજયજી ગણિ, પ. પૂગણિ શ્રી ચન્દ્રકીતિ".
અહિંસા પરમો ધર્મ ? ના સિદ્ધાંતને જગતમાં વિજયજી મસા, પ.પૂ. મુનિશ્રી ભાસ્કર, મુનિશ્રી દેહરાવ્યું હતું.
આદિ મુનિ ભગવંતના જોરદાર પ્રવચને થયા. સવારના ૮-૩૦ કલાકે મોતીબાગ ટાઉન- જેમાં ૫૦ પં. શ્રી હિંકારચન્દ્રવિજયજીએ હોલથી પ્રભુ મહાવીરના જયનાદ સાથે શરૂ થયેલી મહાવીર તીર્થકર કઈ રીતે બન્યા? તે કે પૂર્વેના આ ભવ્ય રથયાત્રા શહેરના રાજમાર્ગો પરથી પસાર ત્રીજા ભવે નંદન મુનિના ભવે “સવિ જીવ કરૂં થઈને દાદા સાહેબ પટાંગણમાં આ રથયાત્રા ઉતા- શાસન રસી” સંદેશ દ્વારા પોતાના આત્માના આ રવામાં આવી હતી. રથયાત્રામાં સૌ પ્રથમ ઈન્દ્રઃ સંદેશથી અને પ્રભાવથી પોતે તીર્થકર બન્યાં. ઘા, ત્યારબાદ જુદા જુદા શ્રીસંઘના બાલક- પ્રભુનું પૂણ્ય પણ જોરદાર હતું. જન્મતાની સાથે બાલિકાઓ, પૂ. સાધ્વીજી મહારાજ, પૂ૦ ગુરુ જ દરેક જીવને સુખને અનુભવ થયા. જ્યાં જાય ભગવંતે સાજન માજન અને " નો વિશાળ ત્યાં રોગ, તાપ, કષ્ટ દૂર થાય. પ્રભુની સંયમસંખ્યામાં જોડાયા હતાં.
સાધના પણ કેટલી કઠોર. પેલા સંગમદેવે છ-છ ત્યારબાદ દાદા સાહેબ પટ્ટાંગણમાં પૂ. ગુરુ મહિના સુધી ઘોર ઉપસર્ગો કર્યા છતાં પણ પ્રભુની ભગવંતના મૂખથી દેશના સાંભળવા વિશાળ પ્રમાણમાં આંખમાં ન આંસૂ કે નહિં શિથીલતા, જ્યારે થાકીને આબાલ-વૃદ્ધા તથા ભાઈ-બહેને શાંત ચિતે સંગમ પાછા જાય છે ત્યારે ભગવાનની આંખમાં ગેડવાઇ ગયા હતાં. જુદા જુદા વક્તાઓ સર્વશ્રી આંસૂ આવ્યા કે અરે રે બિચારે આ જીવ પોતાને ડે ભરતભાઈ ભીમાણી, ધા. જયેન્દ્રભાઈ ત્રિવેદી, ભવ હારી જશે! મે-૮૯]
( ૧૧૧

Page #14

આવી અપાર કરૂણ પ્રભુ મહાવીરના હૃદયમાં પ્રવચન સમયે સમગ્ર કાર્યક્રમનું સંચાલન શ્રી હતી, પૂ. મુનીશ્રી ગણિ, ચન્દ્રકીર્તિવિજયજી મ. મનુભાઈ શેઠે કરેલ. આ જ દિવસે રાત્રીના ૮ સા. પણ પિતાની સુંદર શૈલીમાં કહ્યું કે જગતમાં કલાકે દાદાસાહેબ પટ્ટાંગણમાં પ્રભુ મહાવીર ૨૫૮૭ ત્રણ પ્રકારના જ હોય છે. (૧) ભૂલ કરે પરંતુ દિવાની આરતીને પ્રસંગ ગોઠવવામાં આવેલ હતું. તેને સ્વીકાર ન કરે. (૨) ભૂલ કરે પણ તેને તથા આ જ દિવસ હેલી સવારે ૬-૩૦ કલાકે સ્વીકાર કરી લે (૩) ભૂલાજ ન કરે. ત્યારે ગુરૂ વાજતે ગાજતે શ્રી વૃદ્ધિચંદ્રજી પાડશાળા ! થા ભગવંતે કહ્યું કે પ્રભુ મહાવીર આ ત્રીજા પ્રકારની ઉજમબાઈ પાઠશાળાના ૩૦૦ ઉપરાંત બાલકજીવ હતા. જેઓ કદાવી જ ન કરે. બાલિકાઓએ સફેદ કપડામાં સજજ થઈ પ્રભુ
મહાવીરને ઉપદેશ જયજયકાર કરતાં ગલીઓમાં પૂ. મુનિ શ્રી ભાસ્કર મુનીએ પણ પરમાભા
પ્રભારીના રૂપમાં નીકળ્યાં હતા. તે ચાલા મહાવીર દેવની આ રીતે થતી ભત્રાની ભવ્ય
આપણે જ આજથી જ પ્રભુ મહાવીરના ભાગ ઉજવણી હર સાલ થાય અને જૈન સંઘમાં કાયમ
તરફ પ્રયાણ આદરીએ. એક્તા ટકી રહે તથા મહાવીરને દિવ્ય સંદેશ
નરમાં ફેલાય તે માટે સુંદર પ્રવચન આપેલ. કોટી વંદન હે પ્રભુ મહાવીર
શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલયના મહારાષ્ટ્ર રાજ્યમાં મુંબઈ અઘેરી અને પૂના તેમજ ગુજરાત રાજ્યમાં અમદાવાય, વડોદરા, વરલભવિદ્યાનગર અને ભાવનગરમાં કે લેજમાં અભ્યાસ કરતાં વિદ્યાર્થીઓ માટે વિદ્યાર્થીગૃહો છે. તેમાં નવા સત્રથી પ્રવેશ મેળવવા માટેના અરજીપત્રક આપવાનું ચાલુ છે. દરેક વિદ્યાથી છૂહ માટે અલગ અરજીપત્રક ભરવું આવશ્યક છે. કેવાબર મૂર્તિ પૂજક જૈન વિદ્યાર્થીએ વિદ્યાર્થી ગૃહમાં પાળવાના નિયમે અને ધારાધારણ સાથેના અરજીપત્રકની કિંમત રૂા. ૨/ + ટપાલ ખર્ચ રૂા. ૮-પ૮ પૈસા છે ટ્રસ્ટ દાદા ભલામણ કરનાની નાના: સહિત અલગ નામાવલિની કિંમત રૂા. ૨-૦૦ + ટપાલ ખર્ચ રૂા. ૯-૫૦ પિતા છે.
જે શાખા વિદ્યાર્થીગૃહમાં પ્રવેશ મેળવવાને હોય તેના સ્પષ્ટ નિદેશ સાથે ઉપરોકત સરનામે જરૂરી ટપાલ ટિકિટ (પોસ્ટલ ઓર્ડર મેકલવા નહી) મોકલી નિયત અરજીપત્રક મંગાવી લેવાનું શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલયની એક અખબાર જેગી યાદીમાં જણાવવામાં આવ્યું છે.
સંસ્થાના તમામ વિદ્યાર્થી ગૃહો માટેના અરજીપત્રક મોડામાં મોડા . ૨૫-૨-૧૯૮૯ સુધીમાં ઉપરોક્ત સરનામે (શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય, ઓગસ્ટ ક્રાંતિ માગી. મુંબઈ-૦૦ ૦૩ ૬) પહોંચતા કરવાનુ આ યાદીમાં જણાવવામાં આવ્યું છે.
મદ્રાસ, આગ્રા, ભરૂચ, પાલનપુર. અગામી તીર્થ, પણ (મહારા), થલતેજ વગેરે થળે એ પણ ભગવાન મહાવીરના જન્મ કલાકની રંગદર્શી ઉજવણી થયેલ
* બિહારમાં ક્ષત્રિયકુન્ડ બધા પાવાપુરીમાં વિશિષ્ટ કાર્યક્રમ યોજવામાં આવ્યા હતા. વૈશાલીમાં શ્રી રાજીવ ગાંધી પણ હાજર રહ્યાં હતાં.
૧૧૨ )
| આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #15

遂致盛致贫致多致密密密密安盛密密密密实密密密密密密密窗密密密密
E
દિવ્ય સંદેશ–પ્રભુ મહાવીરનો
લે. : શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર
પ્રેષક : સચિદાનંદ
કંઈ તત્વજ્ઞાન ચંદ્રની સોળે કળાઓથી પણ હા. કચનવર્ણ કાયા, યશૈદા જેવી રાણી, અઢળક નથી. આ જ કારણથી સર્વજ્ઞ મહાવીરનાં વચન સામ્રાજ્યલક્ષ્મી અને મહાપ્રતાપી સ્વજન પરિવારને તત્ત્વજ્ઞાનને માટે જે પ્રમાણ આપે છે તે મહદ્દભૂત, સમૂહ છતાં તેની મોહિનીને ઉતારી દઈ જ્ઞાનદશન સર્વમાન્ય અને કેવળ મંગળમય છે. મહાવીરની
ગપરાયણ થઈ ભગવાન મહાવીરે જે અદભુતતા તુલ્ય ઋષભદેવ જેવા જે જે સર્વજ્ઞ તીર્થકર દર્શાવી છે તે અનુપમ છે.
થયા છે. તેમણે નિસ્પૃહતાથી ઉપદેશ આપીને એનું એજ રહસ્ય પ્રકાશ કરતાં પવિત્ર ઉત્ત. જગત હિતૈષણી પદવી પ્રાપ્ત કરી છે. રાધ્યયનસૂત્ર'માં આઠમાં અધ્યયનની પહેલી ગાથામાં સંસારમાં એકાંત અને જે અનંત ભરપુર તાપ કપિલ કેવળીની સમીપે તવાભિલાષીનાં મુખકમળથી છે તે તાપ ત્રણ પ્રકારના છે. આધિ, વ્યાધિ અને મહાવીર કહેવરાવે છે કે --
ઉપાધિઓથી મુક્ત થવા માટે પ્રત્યેક તત્ત્વજ્ઞાનીએ અશ્રવ અને અશાશ્વત સંસારમાં અનેક કહે આવ્યા છે. સંસારત્યાગ, શમ, દમ, દયા, પ્રકારના દુઃખ છે, હું એવી શું કરણી કરું કે શાંતિ, સમા, ધૃતિ, અપ્રભુત્વ, ગુરુજનને વિનય જે કરણીથી કરી દર્ગતિ પ્રતિ ન જાઉં?” એ વિવેક, નિસ્પૃહતા, બ્રહ્મચર્ય, સમૃત્વ અને જ્ઞાન ગાથામાં એ ભાવથી પ્રશ્ન થતાં કપિલમુનિ પછી અનું સેવન કરવું કેધ, લોભ, માન, માયા, આગળ ઉપદેશ ચલાવે છે :
અનુરાગ, અણુરાગ, વિષય, હિંસા, શક, અજ્ઞાન,
નિપાત્વ એ સઘળાંનો ત્યાગ કરે. આમ સર્વ અવે અસામમિ – આ મહદ્ તવજ્ઞાન
દશનને સામાન્ય સાર છે. નીચેનાં બે ચરમાં પ્રસાદીભૂત વચન પ્રવૃત્તિયુક્ત યોગીશ્વરના સતત
એ સાર સમાવેશ પામી જાય છે. વૈરાગ્યવેગનાં છે. અને બુદ્ધિશાળીને સંસાર પણ ઉત્તમરૂપે માન્ય રાખે છે છતાં, તે બુદ્ધિશાળીએ વર્ધમાન સ્વામીએ ગૃહવાસમાં પણ સર્વ તેને ત્યાગ કરે છે, એ તત્વજ્ઞાનના સ્તુતિમાત્ર વ્યવસાય અસાર છે. કર્તવ્યરૂપ નથી. એમ જાણવું ચમત્કાર છે. એ અતિ મેધાણીએ અંતે પુરુષાર્થની હતું. તેમ છતાં તે ગૃહવાસને ત્યાગી મુનિરાયાં કુરણા કર મહારોગ સાધી આમાના તિમિરપટને ગ્રહણ કરી હતી, તે મુનિપણમાં પગ આમબળ ટાળે છે. સંસારને શેકાબ્ધિ કહેવામાં તરવજ્ઞાની. સમર્થ છતાં તે બળ કરતાં પણ અત્યંત વધત આની બમણું નથી, પરંતુ એ સઘળા તત્વજ્ઞાનીઓ બળની જરૂર છે, એમ જાણે મૌન અને મે-૮૯

Page #16

અનિદ્રાપણું સાડાબાર વર્ષ લગભગ ભર્યું છે, કે કલ્યાણ કરવાની તેને જિજ્ઞાસા ઘટતી નથી, કારણ જેથી વ્યવસા રૂપ અગ્નિ તે પ્રાયે થઈ શકે નહીં. કે બે ય જીવનાં સરખાં પરિણામ હોય અને એક જે વર્ધમાન સ્વામી ગૃહવાસમાં છતાં અભોગી છે
બંધાય, બીજાને અબંધતા થાય. એમ ત્રિકાળમાં
બનવા ગ્ય નથી જેવા હતા, અવ્યવસાયી જેવા હતા, નિસ્પૃહ હતા, અને સહજ સ્વભાવે મુનિ જેવા હતા, આત્માકાર પ્રભુ ભજે નીતિ સજે, પરંડ પરોપકાર - પરિણામી હતા. તે વર્ધમાનસ્વામી પણ સર્વ પરે ! એ ઉપદેશ સ્તુતિપાત્ર છે. એ ઉપદેશ વ્યવસાયમાં અસાર થવું જાણીને, નીરસ જણને આપવામાં કેઈએ કેઈ પ્રકારની અને કઈ કઈ દુર પ્રવત્યાં, તે વ્યવસાય, બીજ કવ કરી કયા પ્રકારની વિચણના દર્શાવી છે, એ રાઘળા ઉદેશે પ્રકારથી સમાધિ રાખી વિચારી છે, તે વિચારને તા સમતુલ્ય દર્ય થાય તેવું છે. પરંતુ સૂફમ ફરી ફરી તે ચર્ચા કયે કાયે, પ્રવને પ્રવને ઉપદેશક તરીકે શ્રમણ ભગવંત તે સિદ્ધાર્થ રાજના
મૃતિમાં લાવી, વ્યવસાયના પ્રસંગમાં વતી એવી પુત્ર પ્રથમ પદવીને ધણી થઈ પડે છે. નિવૃત્તિને રુચિ વિલય કરવા થોગ્ય છે. જો એમ ન કરવામાં માટે જે જે વિષયા પૂર્વે જણાવ્યા તે તે વિષયનું આવ તે એમ ઘણું કરીને લાગે છે કે હજુ આ ખરું સ્વરૂપ સમજીને સોંશે મંગળરૂપ બોધ જવાની યથાયે જિજ્ઞાસા મુખ પદને વિષે થઈ વાગી એ રાજપુત્ર મહાવીર વધી ગયા છે, એ નથી, અથવા તે આ જીવ લાકરાએ માવ માટે એને અનંત ધન્ધવાદ: બાજ છે કસ્માણ થાય એવી ભાવના કરવા ઇચ્છે છે છે. પણ
* વંડાદરામાં પ્રેરક ઉજવણી :- ૫ આચાર્ય દેવ શ્રી વિજય રૂપાભસૂરીશ્વરજી મ.સા.ની શુભ નિશ્રામાં કચ્છી અચલગચ્છ જૈન સંઘ તથા શ્રી પ્રેમ ફાઉમન દ્વારા વડોદરા સેન્ટ્રલ જેલમાં ભગવાન મહાવીરની મૂર્તિ સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી.
૧૧૪
આત્માનંદ-પ્રકાશ

Page #17

વિશ્વ ઈષ્ટ
gig again.org
... ભારત ના
ષર્જીનિકાયના અબેધ અને નિશ્ચય-વ્યવહારનુ અજ્ઞાન, આ બે દેષ ધ્યાને લૌકિક બનાવે છે, લોકોત્તર દયામાં ષનિકાય અને નિશ્ચય હારનું જ્ઞાન રહેલું હોય છે.
વ્યવ
એ રીતે શ્રી નવકારમંત્રને પણ લેાકેાતર બનાવનાર શ્રી પંચ પરમેષ્ઠીઓ સંબ ંધી થા જ્ઞાન અને નિશ્ચય-વ્યવહાર સંબધી યથાર્થ મેધ છે. અ એમાંથી એકનુ પણ અજ્ઞાન નમસ્કારને લૌકિક નમસ્કાર છે.
એ જ્ઞાન કદાચ પેાતાને નહાય પણ મંત્ર પ્રદાતા ગુરૂને હોય તે હજી ચાલે. એમાંથી એકેયને ન હેાય, તા ન ચાલે.
લૌ કેક દયા અને લૌકિક નમસ્કાર, અલૌકિક જીવનના ધ્યેયની પ્રાપ્તિમાં અપૂરતાં નીવડે છે,
લૌકિક યા મુખ્યત્વે દ્રવ્ય દયારૂપ હોય છે. તેના વિષય તરીકે સમગ્ર જીવ જાતિ નથી હાતી, સમગ્ર જીવાતિ પ્રત્યે દરેક ભાવ અને સ્નેહભાવ ષનિકાયના યથાર્થ ખાધથી પ્રગટે છે
નિશ્ચય અને વ્યવહાર એ બે નય છે, દષ્ટિકાણ
મે-૮૯]
લે, : પૃ॰ પ, શ્રી ભદ્ર કરવિજયજી
છે, આગળ અને પાછળ રથ એ દૃષ્ટિકોણ અપના વવાથી અર્થાત્
· નિશ્ચય દષ્ટિ હૃદય ધરીજી,
પુણ્યવત તે
પાળે જે વ્યહાર;
પામશે,
ભવ સમુદ્ર પાર.
તેમાં તારનાર આ ષ્ટિના દાતા શ્રી અહિં‘તાદિ છે એવી દૃઢ સમજ રહેવી જોઈ એ. કારણકે આવી દૃષ્ટિના સ્વામી શ્રી અરિહંત જ છે.
આ દૃષ્ટિને વિશ્વદૃષ્ટિ પણ કહે છે. પને સ્વાવક ભાવ આપવાનું દૈવત પ્રગટવુ તે આ દૃષ્ટિની
જૈન છે.
જીવમાં શિવનું દર્શન આ દિષ્ટ કરાવે છે. તેથી તેને જિનદૃષ્ટિ પણ કહે છે.
શ્રી પ`ચ પરમેષ્ઠિ નમસ્કારને સાર પણ એ be છે કે જીવમાત્રને હાર્દિક સત્કાર કરશે. આ સત્કાર એ એક એવું મહાન સત્કાર્ય કે, જેના પ્રભાવે જીવ, શિવપદના અધીકારી અને છે. આ સતકાય તે ભાવ નમસ્કાર છે.
[૧૧૫

Page #18

)
'
સ્નેહ પરિણામ
લે : પૂ૦ પં. શ્રી ભદ્રકવિજયજી
總想要藥邀像灣選德國黨團提
માયા. મિથ્યાત્વ અને ન્યિાણ એ ત્રણે શલ્યને આલોકન સામાન્ય સ્વરૂપનું, ઉલભ વિશેષ નાશ, એક અને પરિણામથી સાધ્ય છે. સ્વરૂપને અને ઉપલંભની તીવ્ર વડે આચરણ
જ્યાં નેહ, ત્યાં માયાવૃત્તિ કે લેભવૃત્તિ રહેતી થાય છે. નથી, અને જ્યાં નેહ, ત્યાં બીઓને આત્મસમ આલેકન એટલે દર્શન, ઉપલભ એટલે જ્ઞાન ન ગણવાની મિથ્યાવૃત્તિ પણ નથી.
અને સંવેદન એટલે ચારિત્ર. આ ત્રણેવૃત્તિ મેક્ષમાર્ગમાં શક્ય તુલ્ય છે. દર્શન એટલે નિષ્કામ ભકિત
સકળ સવ પ્રત્યે નેહનો પરિણામ પરમ જ્ઞાન એટલે નિષ્કામ કરૂણા. કૃપા લભ્ય છે. કૃપા અહેતુકી છે. તેમ ભકિમ પણ ચારિત્ર એટલે નિષ્કામ કર્મ. નિષ્કામ જોઈએ.
આ રીતે રત્નત્રયીને સમુચ્ચય છે. સ્નેહમાં લેવાની વૃત્તિ હોતી નથી, આપવાની
દેવાધિદેવ પાસે રત્નત્રયીની માગણી કરતી જ હોય છે એ જ નિષ્કામા છે. નિયાણ બંધના
વખતે આ રીતનું તેનું જ સ્વરૂપ છે, તે તે નિષેધનું પાલન અને પરિણામના અસ્તિત્વ વડે
માગણી તરત જ સંતોષાય છે. કારણ કે આ જ શક્ય છે. જેને પરિણામ નિષ્કામ ભક્તિથી જ શકય છે. નિષ્કામ ભક્તિ, નિષ્કામ કરૂણાના
માગણીના મૂળમાં શુદ્ધ રહ છે. વિચારથી જ જાગે અને નિષ્કામ કરૂણ આત્મ
આવા નેહ પરિણામ વડે જ ત્રણે રત્નનું નવના સંવેદનથી જ જાગે છે,
યથાર્થ જતન થાય છે. અને કહ-વિધ્યાત્વાદિ તે સંવેદનાદિ ભાવ સ્વરૂપ છે. પ્રથમ આ સહુ પરિણામ પણ જીવનની આરાધનાને
શરનું નિકંદન નીકળી જાય છે. માટે આરાધકે જીવતવનું આલેખન, પછી ઉપલભ અને છેલ્લે લય બનાવવાની અતિ આવશ્યકતાને પોતાના સંવેદન છે.
જીવનમાં પ્રધાન સ્થાન આપવું જોઈએ.
માનંદ-પ્રકાશ

Page #19

(અનુસંધાન ટાઈટલ પેજ ૪નું ચાલુ) આપ મારી સાથે ચાલો’ એમ કહી સાંજના ભોજન વખતે પ્લેટમાં છલું' અને બતાવ્યું,
જાપાની ગૃહિણીને બધી વાત સમજાઈ ગઈ. તેણે કામવાળીને 'મધું સમજાવી કહ્યું, “બહેન, આજે અમારી સાથે જમવામાં એક ભારતીય મહેનાન હતા એમને આપણા કડક નિયમ અને શિસ્તની બિલકુલ ખબર નથી આ અપરાધ તેમનાથી અજાણતા થઈ છે, તે તમે તેમને દરગુજર કરો.”
સાચી પરિસ્થિતિની જાણ થતા પેલી કામવાળીએ આપેલી મૌખિક’ નોટિસ પાછી ખેંચી લીધી.
ભારતીય વેપારીને બીજા જાપાની મિત્ર દ્વારા ખબર પડી ત્યારે તેમણે ખૂબ જ ભોંઠપ અનુભવી.
પિતાના જાપાની યજમાનને ક્ષમાપત્ર લખતા એ શેઠે બહુજ ભારપૂર્વક જણાવ્યું, “ભાઈ, જે દેશમાં એક સામાન્ય નોકરડીના મનમાં રાષ્ટ્રીય દુર્થય માટે આટલી બધી ઊંડી વ્યથા ભરેલી હોય એ દેશ ખરેખર મહાન છે. મારા એ અપરાધ બદલ ક્ષમા માગુ છું', જગ્યા પછી ભાજન છાંડવાની આવી કુટેવ મેં સદંતર ત્યજી દીધી છે !
જનકલ્યાણમાંથી જાન્યુઆરી-૧૯૮૯
શ્રી નવસ્મરણાદિ સ્તોત્ર -દોહનું પ્રકાશન શ્રી નવમરણાદિ સ્તોત્ર સદેહનું' મુનિ શ્રી ચરણવિજયજી મહારાજ સાહેબ દ્વારા સંપાદન કરાવી વિ. સં. ૧૯૯૨માં આ સભા તરફથી પ્રેમેરાન કરવામાં આવ્યું હતું. સુંદર-સુઘડ સ્પષ્ટ દેવનાગરી લિપિમાં પ્રિન્ટ હોવાથી સમગ્ર ભારતમાંથી તેની માંગણી આવતા તેનું પુનઃમુદ્રણ કરીને પ્રગટ કરેલ છે. મજબુત પ્લાસ્ટીક કવર સહીતની આ સુંદર પુસ્તિકા દરેક જૈનના ઘરમાં વસાવવા જેવી છે, કિંમત રૂા. ૭-૦૦ છે.
વધુ વિગત માટે લખો :શ્રી જૈન આત્માનંદ-સભા ખારગેઈટ, ભાવનગર-૩૬૦૦૦૧

Page #20
Atmanand Prakash Regd, No. G, BV. 31 રાષ્ટ્રહિતની ખેવના મહાશય, આવતી કાલે આપ અમારી સાથે આવી ભોજન લેશે તો હું તેમજ " મારે પરિવાર અત્ય'ત આનદ અનુભવીશુ'.”? જાપાનનાં એ વેપારીએ ભારતથી વેપાર અથે જાપાન આવેલા પિતાના વેપારી મિત્રને નાતરું' આપ્યુ'. " હા, હા, જમવા તો જરૂર આવીશ, પણ આપ જાણો છો કે હું તો ચુસ્ત શાકાહારી છુ', '' અમે સૌ પણ આપની સાથે શાકાહારી ભોજનની લિજજત માણીશુ'.?” ભેજ ના કાર્યક્રમ સાંજના રાખવામાં આવ્યા હતા. ભારતીય વેપારી જાપાની મિત્રના પરિવાર પરિચિત હતા. એમને ઘેર બે ત્રણવાર આવી ચૂકયા હતા. જાપાનના પ્રવાસેથી જ્યારે જ્યારે એ ભારત પાછા ફરતા ત્યારે જાપાનના ઘરની સુઘડતા, સ્વચ્છતાની, કલાત્મક સમજાવટની પ્રશંસા કરતા થાકતાજ નહિ. જાપાની ઢબથી બનાવેલ સ્વાદિષ્ટ વાનગીઓ શેઠને બહુજ ભાવી. પણ શેઠને પિતાને પડી ગયેલી ભારતીય કુટેવ મુજબ ભોજન સમાપ્ત થયે એઠું છાંડી, ઊભા થયા.. થાડીક ઔપચારિક વાત કરી શેઠ તો ત્યાંથી વિદાય થયા. જાપાની પરિવાર અગત્યના બીજા કામમાં પડી ગયા, શેઠે પ્લેટમાં છાંડેલી ભાજન સામગ્રીના પ્રખ્યાલ પરિવારમાંથી કેાઈ ને ન રહ્યો, રાત્રે ઘરકામ કરતી બાઈએ જાપાની વેપારીની પત્ની પાસે આવી મૌખિક નોટિસ આપતા કહ્યું, '8 બાઈ સાહેબ, આવતી કાલથી આપ બીજી કામવાળી શોધી લેજો. મારાથી હવે આ ઘરમાં કામ નહિ થઇ શકે. " ‘પણ એનું કારણ તો કહીશ ને ? પગાર ઓછો પડે છે ? ?, •ખાઈ સાહેબ, જે ઘરમાં દેશનું અનાજ આ પ્રમાણે વેડફાતુ’ હાય એ ઘરમાં નોકરી કરૂં' તો મે' રાષ્ટ્રદ્રોહ માં સહકાર આપ્યા કહેવાય.’ વાર . “તને કોણે કહ્યું કે આ ઘરમાં અનાજનો બગાડ થઈ રહ્યો છે ??? | (અનુસંધાન ટાઈટલ પેજ 3 ઉપર) | તંત્રી : શ્રી કાન્તિલાલ જે. દેશી એમ. એ. પ્રકાશક : શ્રી જૈન આમાનદ સભા, ભાવનગર, મુદ્રક : શેઠ હેમેન્દ્ર હરિલાલ આનદ ડી. પ્રેસ, સુતારવાડ, ભાવનગર, For Private And Personal Use Only