Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
www.kobatirth.org
આમ સં'. ૮૮ (ચાલુ) વીર સં'. ૨૫૦૯
વિક્રમ સંવત ૨ ૦૩૯ કારતક
દીપોત્સવી અંક
D
૫૪ ૪૩
B 9
2
લેખક : ૫૦ પૂર આનન્દઘનજી મહારાજ સાહે
5
)
0
S 0
0
0
0 0
મેરી તુ મેરી તુ કાહી ડરેરી, મેરી ! કે હે ચેતન સમતા સુનિ આખરે, .
ઔર દેઢ દિન જઠ લરેરી ! મેરી !! (૧) | આત્મા પોતાની સ્ત્રી સમતાની વિજ્ઞતિ શ્રવણ કરીને તેને કહે છે, “ તું જ મારી ખરી સ્ત્રી છે હવે હું તારા પર કદી ક્રોધ કરનાર નથી. હું સમતે ! તુ શા માટે ડરે છે ? આટલા દિવસ સુધી હું' મમતાના ઘેર કૂતરાની પેઠે પડી રદો હતા. તેની ઇદ્રજાળ વિવાથી હું' ભ્રમિત થયા હતા, પણ હવે જાગૃત થયો છું” e ચેતન કહે છે, “ હે સમતા ! આખર મમતા દેઢ દિવસ લડીને થાકશે, - હું તારાથી કદી દૂર થનાર નથી. એમ ખાત્રી ધારણ કર.”
( અનુસંધાન ટાઈટલ પેજ ૨૬ ઉપર) પ્રકાશક : શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર
0 0
0 2
!!
પુસ્તક : ૮૦ |
નવેમ્બર : ૧૯૮૨
[ અંક : ૧
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
લેખ
નૂતન વર્ષાભિનદન
ક્રમ
૧
૨. નૂતનવર્ષના મોંગલ પ્રભાતે
૩ ભગવાન-નેમનાથની અનુકંપા
४ આત્મા
૫ જો દીયા હી મેરા
૬. શાશ્વત આત્મજ્યાતિ
७ પરસ્પર કડીઓ જોડતાં શીખીએ
૮ મહાવીરસ્વામીનુ... સ્તવન
૯ તેરા સેા એક
૧૦ પ્રકાશ-સુવાસ-સંગીત
૧૧ મેાક્ષ જોઈ એ છે ને
૧૨ જયૐ સવ્વાણું સાસ
૧૩ સમાચાર
»
www.kobatirth.org
અનુક્રમણિકા
લેખક
અમરચંદ માવજી શાહે
----
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અમરચંદ માવજી શાહે
પ. પૂ. આ. બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજી
vrudan ----FA
પૃષ્ઠ
૧
*
For Private And Personal Use Only
&
.
૫. પૂ. મુનિશ્રી ચદ્રશેખરવિજયજી મ. ૯
રતિલાલ માણેકચ દ શાહુ
૧૦
૫ પૂ. આ. શ્રી વિદ્યાસાગરજી
શ્રી પ્રિયદર્શીન
ભદ્રગુપ્તવિજયજી ગણી.
७
૧૨
૧૩
૧૫
૧૭
**
આ....ભા...૨
શ્રી ઊંઝા ફાસી લિમિટેડના માલીક સ્વ. શેઠશ્રી ભોગીલાલ નગીનદાસભાઈ તરફથી ઘણા વર્ષોંથી પૉંચાંગ ભેટ મેકલવામાં આવે છે. આ વર્ષે પણ સવત ૨૦૩૯ના સાલના કાર્તિકી જૈન પચાંગ સભાના અધુએને ભેટ આપવા મેકલેલ છે, તે માટે અમે આભાર વ્યક્ત કરીએ છીએ.
----- Y»kk -
ઈનામ વહેચણી
દર વર્ષની માફક આ વર્ષે પણ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા તરફથી એસ. એસ. સી. પ્રથમ તથા સંસ્કૃત પ્રથમનાં ઈનામેા શ્રી હીરાભાઈ ભાણજીનાં વરદ હસ્તે આપવામાં આવેલ
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નવ,
ક
તંત્રી : શ્રી પોપટલાલ રવજીભાઈ સલત વિ. સં. ૨૦૩૯ કારતક : નવેમ્બર ૧૯૮૨
વર્ષ : ૮૦]
[ અંક : ૧
sid
,
ઍ
E ઍ
- ન - 6 BA
नुतन वर्षाभिनंहन
એ શા
( ઝુલણા છંદ) નૂતન વર્ષની મંગળ ભાવના, સકળ વિશ્વનું કલ્યાણ થાય તન મન-ધનની સર્વ સમૃદ્ધિ, પામો સર્વે જીવન સમુદાય -૧ નયનમાં ભરી અમીદ્રષ્ટિથી, સૌની ચિત્ત પ્રસન્નતા થાય, વર્ષ નૂતનમાં અભ્યદય થઈ આનંદ પ્રેમ શાંતિ રેલાય -૨
ન સમ માનવ જીવનમાં, સત્ય-ન્યાય-નીતિથી સદાય, સાનિધ્ય-ધર્મ-અર્થ-કામથી, મોક્ષ પંથે પુરૂષાર્થ કરાય. -૩ fમન્ન ભિન્ન દેશોના માનવ, સર્વ આપણા મિત્ર ગણાય, નંદનવન સમ જીવન બાગમાં, સુખ શાંતિથી જ સદાય. ૪ રયા-અહિંસા કરુણા દૃષ્ટિ, કલ્યાણકારી ધર્મ ગણાય, Rપ્રતા-સરળતા સંતેષ ભાવથી, અમર જીવન જી સદાય - ૫
-અમરચંદ માવજી શાહ
B
a
#3
#4
$
$
+
B
+
+ B
B
B
૧
એ
ક
'
ક
1 TO 3
F
G H
IC: RUPT $ માÉ { "[ 3 :
* F
ના # H
[ HU *
*
H 8"
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નુતન વર્ષના મંગલ પ્રભાતે
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ માસિક સહસ્ત્ર દલ ઝગમગતા બને છે તે જોઈ અમારા હૃદય આનંદ કમળ સમ વિકસિત, આત્મજ્ઞાનની પમરાટ અનુભવે છે. પ્રસરાવતું, સજીવન અર્થે અમૃતસમ પાન જીવનપાયાને નક્કર બનાવનાર કથાન, કરાવતું, આત્મવિકાસ માટે એક પછી એક કાવ્યો, જૈન ધર્મને આચાર વિચાર પરના નૃતના સોપાન સર કરવામાં સહાયરૂપ બનતું, સુકૃત્યોને શેલીમાં લખાતા લેખે માટે વિદ્વાન લેખકને અનુમોદનાના પુથી વધાવતું, જ્ઞાન -આરાધના અમારી નમ્ર વિનંતિ છે કે તેઓ સમયે સમયે માટે સર્વોત્તમ તક આપતું, સમયને ખળખળ અમને સારા લેખ મોકલીને આભારી કરે. નાદ સાથે તાલ મેળવતું, પ્રગતિના પંથે નિશ્ચિત કદમ સાથે ધપી રહ્યું છે. “ઉચ્ચતમ જીવન અને
આ સંસ્થાનું મહત્ત્વનું કાર્ય જૂના સંસ્કૃત
કે માગધી ભાષામાં લખાયેલ પુસ્તકનું ભાષાંતર જીવન સાર્થકતા સાંપડો ” –તેવા શુભ આશિષની
કરાવી, છપાવી જૈન જનતા સમક્ષ મૂકવું. તે હાણ વાચકવૃન્દ્રને અપે છે.
ધ્યેયના ફળશ્રુતિ રૂપ “શ્રી સુમતિનાથ ચરિત્રને ' માસિકમાં વિદ્વાન પુરુષે ના લેખો, મહા
પ્રથમ ભાગ પ્રકટ કરવામાં આવ્યા છે. વિશેષ પુરુષના ચરિત્ર, જૈન શાસનના જ્ઞાન રૂપ
આનંદ તે એ બાબતનો છે કે આ પુસ્તક અમૂલ્ય ખજાનાઓ રજુ કરી વાચન રસાસ્વાદને
આજીવન સભ્યને ભેટ તરીકે આપવામાં આવ્યું તૃપ્ત કરવામાં અમૂલ્ય ફાળો આપે છે. આત્માને
છે. બીજો ભાગ છાપકામ પૂર્ણ થતાં, સમારોહ આનંદિત બનાવી, આત્માના અંધકાર દૂર કરી
સાથે પ્રકટ કરવાની અભિલાષા ધરાવીએ છીએ. પ્રકાશ રેલાવી નામની સાર્થકતા કરે છે. તેથી
શ્રી શ્રીપાળ રાજાને રાસની બીજી આવૃત્તિ અમે માસિકને પ્રશંસાના પુપેથી આ મંગળ
છપાવવામાં આવી છે. પ્રભાતે વધાવીએ છીએ, એટલું જ નહિ દરેક વાચક અને સભાના આજીવન સભ્ય મુક્ત ક ડે પ્રશંસા આ સંસ્થાના સંસ્કૃત તથા માગધી ભાષાના કરે છે એજ તેની સેવાને પુરસ્કાર છે. પુતકને લાભ સાધુ-સાધ્વીજી મહારાજ સાહેબ
પૂર્વાચાર્યોને સિદ્ધ હસ્તે લખાયેલ સ્તવનો લે છે. અભ્યાસ તેમજ વ્યાખ્યાનમાં તેમનો ઉપયોગ સંસ્કૃત લોકો, સત્ય ઘટનાઓ, ચિંતન કણિકાઓ કરવામાં આવે છે. ભક્તિ સભર કાવ્યો-વગેરે વિધવિધ વાનગીઓના આ સંસ્થા પિતાના જ મકાનમાં જાહેર રસથાળ દ્વારા જૈન શાસનની સેવા કરતા કરતા લાઈબ્રેરી ચલાવે છે અનેક વ્યક્તિઓ સારા એવા નીજનું નામ “પ્રકાશ” ઉજવળ કરે છે, તે લાભ લે છે. પુસ્તકોના લાભ મેળવવા માટે વાર્ષિક અંગે રસમય અને અસરકારક લેખોની પસંદગી ફી ૨ રૂ. રાખેલ છે. પરિણામે જૈન તથા જૈનેતર કરવા બદલ અનેક અભિનંદન પત્ર મળ્યા છે, ભાઈ બહેને સારો લાભ લે છે.
પ્રકાશ'ની રોશનીમાં તપસ્વી ભાઈ-બહેનના જૈન વિદ્યાર્થીઓ અભ્યાસમાં સારા ગુણ તપ, અનુષ્ઠાનેનું વર્ણન, દાન પ્રવાહના ઝરણાં મેળવી ઉત્તીર્ણ થાય તે માટે સંસ્થા તરફથી શ્રેષ્ઠ
[આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
વિદ્યાર્થીઓને ઇનામ પણ આપવામાં આવે છે. એસ. એસ. સી. પરીક્ષામાં પાસ થઇ આગળ અભ્યાસ કરનાર ભાઇ મ્હેનેાને આ વર્ષે રૂા. ૩૦૦૦ની શિષ્યવૃત્તિ આપી છે. જેથી જરૂર યાતવાળા વિદ્યાર્થીઓને અભ્યાસમાં વિક્ષેપ ન પ. દિન પતિદિન મેઘવારીનો આંક આગળ ધપતા રહે છે તેથી ઉચ્ચતર શ્રેણીમાં અભ્યાસ કરનાર વિદ્યાર્થી ભાઇઓ તથા વ્હેનોની શિષ્યવૃત્તિ માટે માંગ વધી છે, તેથી સારી સંખ્યામાં વિદ્યાર્થી ભાઇએ અને ુનાને સસ્થા સહાયરૂપ બની શકે તેવી પરિસ્થિતિ સર્જવા પેટ્રન સાહેબે તથા આજીવન સભ્યાને અમારી નમ્ર વિનતિ છે. આશા છે કે આ જ્ઞાન-દાન સમાન પ્રવૃત્તિને આવકારી શક્તિ મુજબ દાન આપી તેએ પ્રવૃત્તિને વેગવાન બનાવશે.
દર વર્ષે આ સંસ્થા પૂજ્ય આચાર્ય મહારાજ સાહેબ શ્રી વિજયાન દસૂરીશ્વરજીની જન્મ જયંતિ ચૈત્ર સુદી ૧ના રોજ પાલીતાણા મુકામે ઉજવે છે. સાધુ-સાધ્વીની ભક્તિનો અપૂર્વ લાભ તેમજ પૂજાને લાભ તે દિવસે સ ંસ્થા મેળવે છે.
ઉપરાંત આ સભાની વર્ષગાંઠ જેડ શુદ ૮ના રાજ તળાજા તીથે ઉજવાય છે. ત્યાં પૂજા વગેરેને લાભ મેળવી ધન્યતા અનુભવે છે.
ગુરુભક્તિ નિમિત્ત માગશર વદી ૬ તથા આસો સુદી ૧૦ના રોજ સંસ્થા તરફથી સારા સ’ગીતકારોની સુરાવલી સાથે પૂર્જા ભણાવવામાં આવે છે, તેમજ પ્રભાવના પણ થાય છે.
નૂતન વર્ષોંના પુનિત પ્રભાતે સંસ્થાના સભ્ય સ્નેહુમિલનમાં હાજરી આપી પરસ્પર સ્નેહ ભાવનાની વૃદ્ધિ માટે નૂતન વર્ષાભિન ંદન અપી, શુભેચ્છાના રસપાન પીરસી, ધન્યતા અનુભવે છે.
જે જે લેખકો કે લેખિકાએએ પાતાને મળેલ જ્ઞાન સમૃદ્ધિનો અનેરો લાભ આ માસિક દ્વારા આપેલ છે એ સને અભિનદન અ`તાં ધન્યતા
નવેમ્બર
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અનુભવે છે.
છપાઈ તેમજ કાગળની અસાધારણ મોંઘવારી વચ્ચે પણ માસિકનું નાવ અસ્ખલિત પણે ચાલ્યું જાય છે, જે પરમ પૂજ્ય સ્વ. આચાય શ્રી ક્રાંતિવિજયજી મહારાજ, પૂજ્ય શ્રી ચતુરવિજયજી વિજયાન દસૂરિશ્વરજી મહારાજ, સ્વ. પ્રવર્તક શ્રી વારિધિ મુનિ ભગવંત પુણ્યવિજયજી મહારાજના મહારાજ તથા પૂર્વ આગમ પ્રભાકર શ્રુતશીલઆશીર્વાદનું મૂળ છે. તેએ સર્વાંનું સ્મરણ કરી, આ મંગળદિને હૃદયપૂર્વક વદન કરીએ છીએ.
આ પ્રસ`ગે તમામ પેટ્રન સાહેબે, આજીવન સભ્યો, સસ્થાના સભ્યા અને હિતેચ્છુઓને શુભેચ્છા પાઠવીએ છીએ.
સંસ્થા પ્રગતિના સાપાન સર કરી ઉન્નતિના શિખરે પહોંચે તે માટે અવિત પ્રયત્નો દ્વારા સાથ સહકાર આપવા નમ્ર વિજ્ઞપ્તિ કરીએ છીએ, જે નામી અનામી વ્યક્તિઓએ સસ્થાના ઉત્કૃષ માટે સેવા અપી છે તેમને હાર્દિક આભાર
માનીએ છીએ.
"
ગત વર્ષે સંસ્થાએ મારી ખા છપાવ્યુ અને આજીવન સભ્ય તથા પેટ્રન સાહેબને ભેટ રૂપે આપ્યું. સરથાએ સુમતિનાથ ચરિત્ર છપાવ્યું. તેના ઉદ્ઘાટન સમારભ પણ યશ કલગી મેળવી ગયા. આ પુસ્તક પણ આજીવન સભ્યા તથા પેટ્રન સાહેબાને ભેટ રૂપે સંસ્થાએ આપ્યુ.
૫૦ પૂ॰ જ બૂવિજયજી મહારાજ સાહેબની ચમકતી તેજસ્વી બને તેવા અંતરના આશીર્વાદ કૃપાદૃષ્ટિ અને તેમની શુભ પ્રેરણા, તેમજ સસ્થા વરસાવતા રહે છે. ૫૦ પૂર્વ મહારાજ સાહેબ વ્રજસેન મુનિશ્રીની જહેમતથી સાકાર પામેલુ ૫૦ પૂ॰ હેમચ'દ્રસૂરિ રચિત પ્રાકૃતિ વ્યાકરણ તૈયાર થઇ ગયુ છે. તે પુસ્તક પૂ॰ સાધુ મહારાજ સાહેબે તથા સાધ્વીજી મહારાજ સાહેબેને ભેટ
[૩
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આપેલ છે, ૫૦ પૂ. વ્રજસેન મહારાજ સાહેબે સહકાર અનિવાર્ય રીતે મેળવવો પડે છે. સદ્આ પ્રકાશનનું કાર્ય સોપી અમને ઉપકૃત કર્યા ભાગે આ સંસ્થાને શ્રીમાન રાયચંદભાઈ મગ છે. હજુ તેમનું આવાજ પ્રકારનું વિશિષ્ટ માહિતી નલાલ શાહને સારો એવો સહકાર ને સેવા સભર પુસ્તક આ સંસ્થા દ્વારા જ ટૂંક સમયમાં સાંપડ્યા છે. ગત વર્ષમાં તેમના બા પાંચ બહાર પડી.
માનનીય શ્રેષ્ઠીવર્ય પેન બન્યા છે તેમની સેવ ની દ્વાદશાર નયકમ ભાગ ૧ ૨ (સંપાદક પ. અનુમોદનાની તક અત્રે અપ લઈએ છીએ. પૂ. જ વિજલજી મહારાજ સાહેબ) સંસ્થા જ્ઞાનની સંસ્થાએ પ્રચાર અર્થે શક્ય તેટલી દ્વારા બહાર પડી ચૂક્યા છે. જેમની માંગ જાપાન, જહેમત ઉઠાવી જ જોઈ એ તેથી સરથાએ સંસ્કૃત અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા વગેરેના વિદ્વાન કરે છે, વર્ગો ( S S. C', ) માટે શરૂ કર્યા હતા. તેઓ સહુ ત્રીજા ભાગની રહું જોઈ રહ્યાં છે તે
શાસનદેવની કૃપા દ્વારા આ નાન વર્ષ કાર્ય પણુસ વેળા પતે તેવા પ્રયત્ન સંથાએ જારી રાખ્યા છે. સંસ્થાના આ પુનિત કાર્યમાં શાસ- અભિલાષા.
સંરથાને અનેરી સિદ્ધિ કરવાની તક આપે તેવી નદેવ સહાય અપ એવી પ્રાર્થના. પ. પૂ. આચાર્ય ભગવંતે, પ. પૂ૦ મહારાજ
સરથા વિકાસમાં આપ સહુ શુભેચ્છકે. સાહેબે. પ્રખ્યાત લેખકે–શ્રી બેચ. દાસ પંડિત,
પિન સાહેબ, આજીવન સભ્ય સહકાર આપી
કાર્યવાહકને ઉપકૃત કરશે એવી હાર્દિક ભાવના. શ્રી કુમારપાળ દેસાઈ પ્રાધ્યાપક સાહેબ, શ્રીમાન રતિભાઈ માણેકચંદ તથા રમેશભાઈ ગાલા,
૧ હીરાલાલ ભાણજીભાઈ શાડ અમરચંદભાઈ માવજી, રાયચંદભાઈ મગનલાલ
પ્રમુખથી B S. C. શાહ આત્માનંદ પ્રકાશ મટે લેમો મોકલે છે. અને ઉપકૃત કરે છે, તે બદલ તેઓ પ્રત્યે
૨ ૫ટલાલ રવજીભાઈ સેલાત
B A, B, T. ભક્તિ-વંદન ભાવ દર્શાવીએ છીએ.
ઉપ પ્રમુખશ્રી અંતે તંત્રીશ્રી - કોઈપણ સંસ્થા કાર્યવાહકોની શુભ નિષ્ઠાપર
જૈન અમાનંદ પ્રકાશ નિર્ભર રહે છે તેમાં બે મત નથી. અનેકવિધ કાર્યો હાથ ધરતાં પહેલાં અન્ય ટેકે, સાથે
આત્મ કલ્યાણ અર્થે પૂજા ભણાવવામાં આવી આચાર્ય શ્રી વિજયકમળસૂરીશ્વરજી મહારાજની સ્વરે હણ તિથિ અંગે ગુરુમતિ નિમિત્તો તથા આ સભાના ભૂતપૂર્વ ઉપપ્રમુખ સ્વ શેઠ ફૉહચંદ ઝવેરભાઈ શાહની જન્મ તિથિ હોવાથી તેમના પુત્ર ભાઈ હિંમતલાલ તરફથી સ્વર્ગસ્થના આત્મકલ્યાણ અર્થે ભાવનગર જૈન આત્માને દ સભાના લાઈબ્રેરી હાલમાં સં. ૨૦૩૮ ના બીજા આ સુદ ૧૦ બુધવારના રોજ શ્રી પંચકલ્યાણકની પૂજા ભણાવવામાં આવી અને પ્રભાવના કરવામાં આવી હતી.
ક્ષમા યાચના આ માસિક અંકમાં ઈ અશુદ્ધિ રહી ગઈ હોય અથવા કોઈ ક્ષતિ, મુદ્રણ દોષ હોય તો તે માટે મનસા, વચા, કાયસ મિચ્છામિ દુક્કડમ્
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
તેમનાથ
પોકારશે ?
સારથી ! સારથી ! કરુણ પ્રાણિએ કેમ આક્રંદ કરતા ?
ભગવાન-તેમનાથની અનુકંપા
(રાગઃ બગને જાદવા --~)
કેમ પુર્યાં અહિં, પ્રાણિ નિર્દોષ વનમહી’મેાજથી જેડુ ચરતા.
આ;
સારથી
24;
જાઢવી જાનની સરભરા કાજે પ્રાણિની કત્લ કાજે પુર્યા છે; આપના લગ્નના હુષ ઉલ્લાસ મહી’; પ્રાણિઓ દુ:ખથી પ્રાણદે છે:
તેમનાથ
લગ્નની માજમાં તલ નિર્દેર્દોષની; ષિક ! છે મુજને લગ્ન કરવા,
ધિક ! છે
ધિક ! વૈરાગ્યના
સ સાર ; અહરવહેતા.
પુર
વનચર-
વિનવતા હાય જાણે, વદન નેમ ! રક્ષા કાને
દીન કરી, અમારી,
દૃષ્ટિ ટગમગ કરી મૃગ જોઈ રહ્યા; છુટવા પાંજરે ડોક તાણી
અયદાન
પાંજરેથી;
રથ થકી ઉતરી, ખારા ખાલીને; પ્રાણિ છુટા કર્યાં બીકથી ઝુરતા, પણ હવે પ્રાણિયા ભાગતા હર્ષે એથી—
કુદતા;
www.kobatirth.org
નેમનાથ---
થ હવે ફેરવે, ગિરનારે ચલે; ચિત્ત વૈરાગ્ય રંગે રંગાયું;
નવેમ્બર]
૧
२
૩
૪
પ
સેકડા જીવને અભયદાન મળ્યું.. લગ્ન નિમિત્ત તેથી છે ક્ળીયું——
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સારથી
નેમજી ! શું કહે ? લગ્ન છે આજના; આપની રાહ રાજુલ જીએ; એમ નહિ જઈ શકે, લગ્ન ખાડિત કરી; જાદવી જાનની લાજ જાયે
નેમનાથ
હાંક તું સારથી ! રથ ગિરનાર ભણી; મુક્તિ રમણી તણા કર ગ્રહીશું; કુર નિષ્ઠુર આ જગતમાં કેમ રહ્યુ ? તેથી રાજુલના સંગ તજશું.
રાજીલ---
સાંભળ્યું રાજુલે, નેમ નાસી ગયા; કરૂણ આક્રંદથી ભવન ગજવે; કયાં ગયા ? કયાં ગયા ? એમ પાકારતી; નવલત્ર પ્રેમના તાર જાવે~~ નેમનાથ
રાજુલ—
તેમને શેાધતી ડુંગરે
ડુંગરે; તેમના પ્રેમને પ્રાપ્ત કરવા;
તેમના પથ હવે, થાય રાઝુલ તથૅા; ત્યાંજ દિક્ષા લઈ ‘અમર'
For Private And Personal Use Only
સહસાવનમાં જઈ, દિક્ષા સ્વયં લઈ; જ્ઞાન કેવળ તણી જયાત જગવે; વિશ્વ પ્રેમ થકી, જીવન પૂર્ણ રી; નેમજી મુક્તિપૂરી સિષાવે ૧૦
.
૬
.
રે
અનવા— ''
ચયિતા-અમરચંદ-માવજી શાહ
[પ
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આમાં
કર્મના એ દેહ વ્યાપ ચાર ગતિમાં છે. જયારે કેવેલ
જ્ઞાન થાય છે ત્યારે કેવલજ્ઞાન ભાવ વડે સર્વ વ્યાપક છે. પ.પૂ. આચાર્ય બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજી ઈચ્છા છે.
કેટલાક મનુષ્યો ઇન્દ્રિયોને આત્મા માને છે પણ જે આત્માન અસંખ્યાત પ્રદેશ છે. તે અરૂપી બાહય ઇન્દ્રિયે છે તે આમાં નથી. જયારે આમ છે. કર્મના મેગે આમાં દેહમાં વ્યાપી રહે છે. શરીરમાંથી ચાલ્યો જાય છે ત્યારે આમાને નાનાદિ કંથઆના શરીરમાં તેમજ હસ્તિના ભાવમાં હસ્તિ
પશમ પણ આમાના સાથે +1 છે. તેથી બે હુય જેવડા શરીરમાં અસંખ્ય પ્રદેશ વડે વ્યા'(ાંને રહે છે, ઇન્દ્રિયે જે ફકત આકારવ ળા છે તે કંઈ પણ કરી દેવગતિ મનગતિ, તિર્યંચગતિ, નરકગતિમાં જ્યાં શકતી નથી,
સુધી આમાં રહે છે ત્યાં સુધી અસંખ્ય પ્રદેશ વડે | મન પણ આત્મા નથી. મનથી ભિન્ન દેહ વ્યાપી છે. જયારે કેવલજ્ઞાન થાય છે ત્યારે આમામાં આમાં છે. મનના બે પ્રકાર છે. એક દમન અને બે કલાક અને ભાસ થાય છે માટે સર્વ વ્યાપક બીજી ભાવ મન, દ્રવ્યમન મુદ્રાક્ષમય છે–અર્થાત આમાં, જ્ઞાનની અપેક્ષા એ છે. આમાં વ્યકિતથી મનેવા દ્રવ્યમન કહે છે. ભિાવમન છે તે વિચાર. શરીરને બાપા રહે છે, માટે વ્યાય કહેવાય છે. જ્ઞાનમાં રૂ૫ છે. તે આત્માને લાયો પશર્મિક જ્ઞાન ગુણ છે. તેથી સર્વ ભાસે છે, તેની અપેક્ષ એ વ્યાપક કહેવાય છે. ભાવમન છે તે આત્માના ગુરાપ સિદ્ધ થાય છે,
આમ રૂ૫ ઈશ્વરે આ શરીરરૂપ જગતું બનાવ્યું મને વર્ગણામાં અનંત પરમ શુઓ ભયો છે. દેટલાક છે માટે આભા તે બ્રહ્મ કહેવાય છે. પરમાણુઓ ખરે છે. કેટલાક નવા પરમાણુઓ આવે છે. દ્રવ્ય મન જડ થવાથી કશું સમજી શકતું નથી. માટે
આમારૂ ૫ ઈશ્વર આ દેહરૂપ શરીરનું પ્રતિપાલન દ્રવ્ય તે આત્મા નથી. દ્રવ્યમનમાં પરમાણુઓને જશે
કરે છે માટે તે વિષ્ણુ કહેવાય છે, હોય છે. ભાવમન જ્ઞાનરૂપ હોવાથી તેમાં પરમાણુ જ નથી.
અમારૂપ અધ્ધર આ દેહરૂપ જગતની આયુષ્યની
મર્યાદાએ સંહાર કરે છે, માટે તે મહાદેવ ગણાય છે. મને વર્ગણાની શુભ શુભતાને આધાર શુભાશુભ વિચાર ઉપર છે. જે લે આધ્યાન અને રયાનમાં આમ અપેક્ષાએ બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશ્વર શું પ્રવૃત્તિ કરે છે. તેઓની મને વગણા ખરાબ હોય છે. પણ આમામાં ધટે છે.
નયમિક અને વેદનદર્શન પણ કેટલેક અંશે આત્મારૂપ ઈધરજ આ દેહરૂપ સુદન ઉત્પન્ન કરતા મનથી ભિન્ન આત્મા કહે છે.
છે, તેમાં રહી સુખ દુ:ખ ભોગવે છે. આત્મારૂપ છેશ્વર તે પ્રમાણે વાણી પણ આમાં નથી તેમજ આ શરીરમાં રહી નિરૂ'' ગાપિકાઆની સાથે અનેક જડપણાથી રુધિર પણ આમાં નથી શબ્દ પુદગલ પ્રકારની શાતા અને અશ તે યાગ ક્રીઓ કરે છે. માટે પરમાણુએ ને બનેલું છે.
તે કણ કહેવાય છે. આમાંરૂપે ઈશ્વરની અનંત શકિત
છે. માટે તે અનંત શક્તિમાન કહેવાય છે. આમ શબ્દ અંધકાર, ઉદ્યોન, પ્રભા , છાયા, ને ૫ વર્ણ, ગંધ, રસને સ્પર્શ-એ સર્વ પુદ્ગલના લક્ષણે છે,
' ઈશ્વર ઇન્દ્રિયને જતી જયારે કેવલજ્ઞાન પામે છે ત્યારે અનંતા અનંત પરમાણુની શબ્દવગણા અલી તે સિદ્ધ બુદ્ધ કહેવાય છે આમારૂ ઇશ્વર કર્મના બે છે. તેથી તે જડ છે. જડ હેવાથી તે ચેતન નથી. જે જે ગતિમાં અવતાર લે છે ત્યાં તે તેને કહેવાય છે.
આભારૂપ ઈશ્વર જયારે સર્વ કર્મનો ક્ષય કરે છે ત્યારે આત્મા કયાં રહે છે ? તે ફરીથી અવતાર લેતા નથી. જયાં સુધી કમ સંબંધ અસંખ્ય પ્રદેશ વડે આત્મવ્યક્તિ કહેવાય છે. યુક્ત છે. ત્યાં સુધી આમારૂપ ઈશ્વર અવતાર ધારણ કરે છે.
[આમાનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જે દિયા વહી મરા - ધર્મ મિત્ર સગાસંબંધી કયાં જવું તેની ગડમથલમાં છું !
આવ્યો છું અહીં નથી કેઈ ઓળખાણ કે નથી કોઈ ઇર નિવાસી શેઠ હુકમીચંદજી જેને અપાર સાંભળતાં જ લાખીબેનનું પરોપકારી હૈયું બેલી ઉઠયું, સંપત્તિના માલિક હતા. તેઓ “ કે ટન કીંગ” કહેવાતા, ભાઈ ! શા માટે ચિંતા કરી છે ? મારે ત્યાં ચાલે
એકવાર કઈ બીમારીથી પથારીમાં પડ્યા હતા શું બહેનને ઘેર આવવામાં ભાઇને સંકેચ થાય ખરો ? અંતિમ વખતની અપેક્ષા થવા લાગી. આ સમયે તેમના ઉદાએ કહ્યું, “બહેન ! હું એકલે નથી. બાળ બચ્ચાં કોઇ મિત્ર મળવા આવ્યા. વાત વાતમાં તેમણે પૂછયું, સાથે છે તેઓ પાદર બેઠા છે હું આજીવિકાની શેધમાં “આપની પાસે કરડે રૂ. ની મિલ્કત હશે. તેનું વિલ અહિં આવ્યો છું.” કર્યું કે નવુિં ?” શેઠે કહ્યું, “મારી પાસે ત લાછી બહેને કહ્યું, ભાઈ ! જરાય ચિંતા નહીં. ૧૧ લાખ ૩. છે” મિત્ર કહ્યું, “આપ કેવી વાત કરે છે ? મારા ઘરની પાસે જ એક મકાન ખાલી છે. તમે કુટુંબ આ શિશમહેલમાં આપ કહે છે તેજ લાખે રૂા. ને
સાથે ત્યાં રહે ધીમે ધીમે વ્યવસ્થા થઈ રહેશે. ભાભી હશે કરડે રૂા. ને હિસાબ આપ લાખામાં કેમ ભત્રીજા અને ભત્રીજીએ સાથે હોય તેનાથી વધુ ગણાવે છે ?” શેઠે કહ્યું, “ભાઈ મેં આજ સુધી જેટલા રૂપિયા
હૃદય-ભાવનાના ચમત્કાર અને આકર્ષણ અનેરો છે પર પસારમાં અર્યા છે તેને મારા છે કેમકે તે પર ઉદાની ચિંતા શમી ગઈ કે સામે કઈ કલ્પતરૂજ લેકમાં જમા થઈ ગયા છે. બાકીની સંપત્તિ અહિંજ ન હોય ! પરિસ્થિતિ પલટાતી લાગી. તેમજ લાછી રહેવાની છે. તેને હું મારી સંપત્તિ કઈ રીતે કહી બેનની ઉદારતા નિહાળી, હર્ષાશ્રુ ટપકી પડયાં. શકું છે એટલે તમને સોગ કર્યો છે તેજ
લીબેનના હભર્યું આમંત્રણથી કુટુંબ સાથે મારી છે. બાકી નહિં.”
અલબ મકાનમાં વાસ કર્યો પ્રમાણિકતાથી ઘીને વેપાર નસીબ આડે પાંદડુ
શરૂ કર્યો સખત મહેનત અને નિષ્ઠાથી વેપાર વગે. ગુજરાતના સુપ્રસિદ્ધ નગરી કર્ણાવતી. આજીવિકાના બે પૈસા થતાં, જુનું મકાન લાખીબેનની પરવાનગી લઈ આશાના સહારે પુનિત પગલાં પડ્યાં શહેરમાં. ગરી. નવું બનાવવું શરૂ કર્યું. મકાનને પાયે બદતા સુવર્ણ "ઈને બેજે હો શિર પર પણ હુએ વચ્ચે હતિ મુદ્રા ભરેલ ચરૂ મળ્યા. તરતજ લાછીબેનને બેલાવી ધર્મ શ્રી જિનેશ્વરના દર્શન કર્યા પછી પ્રાંગણમાં લાગ્યું અને ચરૂ સમર્પણ કર્યા. રહેલ બાંકડા ઉપર બેસે. વિચારધારા વમળ લેતી હતી. લાછી બહેન નિઃસ્પૃહી હતા. તેમણે કહ્યું, “ભાઈ ! શું કરવું ? કયાં કરવું ? અશરે મળ ખરે ? આ મકાન મેં તમને આપી દીધું છે તેમાંથી નીકળેલા ધર્મમાં શ્રદ્ધા અનેરી હોવાથી દુઃખમાં પણ હૈયાવરાળ ધન પર મારો અધિકાર રહેતા નથી. આ તે તમારા ન હતા.
નશીબનું છે માટે તમેજ રાખે” કર્મવિ પાક કરવટ બદલવાની તૈયારી કરતે હતે. ઉદાએ ખૂબ આગ્રહ કર્યો પણ લાખાબેન એમના તેથીજ એક શ્રાવિકા બહેન ત્યાંથી પસાર થયા. જોયા બે થયા નહિ તેમણે વિચારપ્રસ્ત વણિકને. વિચાર્યું કે જરૂર આફતમાં પિતાની કુશાગ્ર બુદ્ધિ, સખત શ્રેમ, પ્રમાણિકતા દ્વારા સપડાયેલ કોઇ સ્વામીબંધુ છે. પાસે આવી પૂછયું, હવાની પ્રતિષ્ઠા વધતી ચાલી નાની શી સહા એ અને ભાઈ ! આપ કોણ છો ? આપનું નામ શું છે ” હાર્દિક સહાનુભૂતિ કેવો ચમકાર સર્જે છે ? ઉદાની
વણિકે કહ્યું “બહેન ! મારું નામ ઉો મારવાડને બુદ્ધિ ચમકવા લાગી ઠેર ઠેર પ્રશંસા થવા લાગી તે વતની છું ધમે જેને હું અહીં અવિકાના હેતુથી વખતના ગુજરાતના રાજવી સિદ્ધરાજ જયસિંહને કાને
નવેમ્બર ]
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શાશ્વત આત્મ જયંતિ
શ્રી અર્વદ્ ગીતા શ્રી ગૌતમસ્વામીએ ભગવાન મહાવીરને પૂછયું, થાય છે અને સાહસદિ ભાવ ઉદ્ધવે છે. અષ્ટકમ્ હે ભગવાન ! અનાદિ સિદ્ધ અરિહંત પદની ધારક આવરણથી શરીરમાં વાત, પિત્ત આદિ વ્યાધિઓ ઉદ્ધવે આત્મજતિને કેવી રીતે પ્રકટ કરી શકાય ?” છે. તેથી અભ્યાસપૂર્વક અને ભાવને જાણીને તેના
પૂ. ભગવાને ધીર ગંભીર વાણીમાં જવાબ ઉપાયથી મનને વશ કરવું જોઈએ ઊર્ધ્વગતિ મનમાં આપે, કે આત્માનું લક્ષણ જ્ઞાન છે. આ જ્ઞાનના જોર પરમામાં સાક્ષાત હોય છે. મનની શુદ્ધિ અને પર આત્મા મોહરૂપી અજ્ઞાન-અંધકારથી મુક્ત બને છે. વશીકરણ માટે સમસ્ત ઉપાય જ્ઞાન ક્રિયા યુક્ત આ જ્ઞાન આત્મતિનું પ્રકાશક છે- તેને કેવળ જ્ઞાન હોય છે. મન સદ્ જ્ઞાનથી સબદ્ધ છે જે કહે છે જ્ઞાન-અભ્યાસમાં સદગુઓના ઉપદેશનું શ્રવણ લે કાલેકનું પ્રકાશક છે જ્ઞાન જ મેક્ષનું પ્રથમ કારણ અને મનન ખૂબ સહાયરૂપ છે.
છે કષ્ટ સાધ્ય ક્રિયા કરવા છતાં, જ્ઞાન વિના મોક્ષ | સર્વપ્રથમ દનિયામાં લેકે પોતાના બાળકને નવાજ આ જ્ઞાન મનની શુદ્ધિ અથવા બુદ્ધિની શહિ.
માટે હેય છે જેથી અનિત્યાદિ બાર ભાવનાઓ દ્વારા વિદ્યાભ્યાસ કરાવે છેવિદ્યાના બળ પરજ સંસારમાં હય અને ઉપાદેય સ્વરૂપો વિવેક દષ્ટિ ઉજવે છે. શાસ્ત્રપાઠી મનને નિમળ કરવું જોઈએ નહિ પણ મોહથી મુક્ત બનેલ જ્ઞાની છે અન્ય ધુત છે.
ધર્મ બીજ આ દલભ માનવ જીવનમાં સદ્દાનનું મહત્ત્વ ખૂબ છે શ્રી ગૌતમ સ્વામીના પ્રશ્નના ઉત્તરમાં શ્રી વીર આ સત્તાનમાં સર્વોત્તમ છે કેવળજ્ઞાન આ કેવળજ્ઞાનથી
ભગવાને કહ્યું, “ જ્ઞાનની તત્વ વદ્યા પૂજા, અધ્યયન આત્મા સર્વજ્ઞ તેમજ સમ્યફદષ્ટિ હોય છે અને આમ
અને ધનાદિ બાહ્ય સાધનોથી વિકસિત થાય છે કેમકે તિને પ્રકાશ કહે છે.
તે ધર્મના સાધને છે. ગુરુ જંગમ તીર્થ છેતેમની મને જયનો ઉપાય
સેવા અને સ્થાવર તીર્થની ઉપાસનાથી મનમાં
નિર્મલતા આવે છેશાસ્ત્રના અધ્યયનથી સ્વાધ્યાય શ્રી ગૌતમ સ્વામીએ વિર ભગવાનને પૂછયું કે
થાય છે. તેમજ તેનાથી ત્યાજય અને પ્રાધ ધર્મોનું આયુર્વેદ શાસ્ત્રમાં ઇંગલા પિંગલા આદિ ન ડિલે થી
જ્ઞાન થાય છે. આ વિવેક જ કેવલ્ય સંપદા છે. આ તથા જયોતિષ શાસ્ત્રમાં દશ નાડિયાથી ભૂત, ભાવીને
મેક્ષ સાધનમાં દાન શીલ, તપ અને ભાવનું મહત્વ જાણી શકાય છે તે મનથી પણ ભૂત-ભાવાને કેવી રીતે
મે છે ધનથી દાનાવરણીય કમનો નાશ થાય છે. જાણી શકાય ?
તેથી સંસારમાં વૈભવ તથા પરલેકમાં અનંત જ્ઞાનની ભગવાને ઉત્તર આપે નાભિ મંડળમાં સ્થિત પ્રાપ્તિ થાય છે. શીલચારિત્રથી આ સંસારમાં રૂપ, બલ નાડિયેના સમહ મનઃચક્રને સંચાલિત કરતા હોય છે તથા પરલેકમાં અનંત વીર્યતા મળે છે તપથી શરીર પ્રાણાયામ અને ધ્યાનથી તથા આત્મભાવનાથી મનને નીરોગી રહે છે અને શરીર ત્યાગ બાદ મોક્ષ પ્રાપ્તિ બધબારમાં લીન કરવામાં આવે છેશરીરમાં જયારે થાય છે ભાવ તે સંસારમાં સર્વોચ્ચ છે તે વિવેકના વાતે, ટાય છે ત્યારે ચિત્તમાં મલીનતા અને ભયની રૂપમાં સંસારમાં પ્રતિષ્ઠિત છે તેથી આશ્રવ સંવર વામિ ઠાય છે પિત્તોદયથી શરીરમાં સંચાલતા ઉત્પન્ન બને છે અને સંવર આશ્રવ બને છે. આ વાત આવી તેમણે ઉદાને માનભર લાવી મહામંત્રી શાસનને ગૌરવશાળી ધ્વજ ફરકત કર્યો સાથે સાથે પ્રજાને પદે નિયુક્ત કર્યા. ઉદયન મંત્રીએ જૈનધર્મ, જૈન સુખ, શાંતિ અને સંતોષ પણ આપ્યા.
“ કલાધર'
[આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પરસ્પર કડીઓ જોડતાં શીખીએ
પ. પૂ. મુનિ શ્રી ચંદ્રશેખરવિજયજી મ. મુંબઈની ઝવેરી બઝારમાં બનેલી સત્ય ઘટના છે. તેથી તેમની પાસે ગયા સર્વ બીના કહી “ આમાં નામમાં પરિવર્તન છે.
ભૂલ મારી છે નંગ પાછા મળે તેવું લાગતું નથી. આપ ચુનીલાલ અને ભાયચંદ બે ય ઝવેરી બને વચ્ચે કિમત કહી એટલે પૈસા ચુકવી આપું.” મુરિલમ
ઝવેરીએ કહ્યું, “ કાકા ! અમારે પૈસા જોઇતા નથી ઝવેર તેનું કામ કાજ થયા કરે.
નંગ જ પાછા આપ.” એક દિવસ ચુનીભાઇએ ભાયચંદ પાસેથી નંગ ખરીદ્યા એ નંગ ભાઈચંદભાઈએ ડબ્બીમાં મૂકીને
ભાઈચ દભાઈએ કહ્યું “ભાઈ નંગ મળે તેમ
હોત તે તમને પાછા આપી દેત. પરંતુ ચુનીભાઈ આપ્યાં જ ડબ્બીમાં કાગળની પટ્ટી નીચે બીજા ચાર
નીચેજ ભણે છે કહે કેવી રીતે નંગ પાછા આપુ ? નંગ પણ હતા. પરંતુ ભાઈચંદભાઈ તે ભૂલી ગયેલ ચુનીભાઈ ઘેર ગયા. ૨.2 ડબી ખેલી નંગ જેવા માંડ્યા કિંમતે જેટલી કહે તેટલી ચૂકવી આપું ” આમ ત્યાં કાગળની બદી નીચે કંઈક હોય તેમ જણાયું. રકઝક ચાલતી હતી ત્યારે મુસ્લિમ વેપારીના પિતા તપાસતાં ચાર મૂલ્યવાન નંગ દેખવા. જોતાં જ અલીહુસેને તસબી ફેરવીને સાંભળી, તેઓ પુત્ર પાસે ચુનીલાલની દાનત બગડી આ મૂલ્યવાન નંગે પચાવી આવ્યા અને પૂછયું, “બેટા ! શી વાત છે? ભાઇચંદ પાડવાને મને મન નિર્ણય કર્યો.
શેઠને આપણા પર કેમ આવવું પડયું. ? ” એકાદ માસ બાદ, ભાઈચંદભાઈને યાદ આવ્યું ભાઈચંદભાઈએ તમામ વાત કરી અલીહુસેનને કે કાગળની પટ્ટી નીચે ચાર નંગ મૂકેલા તે કાઢી લેવા તેમની પ્રમાણિકતા માટે માન હતું તેથી કહ્યું “શે! રહી ગયા છે. આ અંગે ચુનિલાલ અત્યાર સુધી કશું તમે કદી ને હું બોલે નહિ મને તે વાતની શ્રદ્ધા છે તમે બે નથી. તેથી ભાઇચંદભાઈને ફળ પડી તુરતજ ચુનીભાઇને અહીં લાવો. હું સમજાવી જો; બીજે ચુનીલાલને ત્યાં ગયા.
દિવસે અલીહુસેનને ત્યાં ભાઈચંદભાઈ ચુનિલાલને તેમણે કહ્યું “ચુનીભાઈ ! ડબીમાં પદ્દી નીચે તેડી લાવ્યા. ચાર નંગ હતા તે હું ભૂલી ગયો હતો તે પાછા આપ” અલીહુસેને કહ્યું, “ આપણે ઈમાનદાર ઝવેરીએ ચુનીલાલે ડેળ કરતા કહ્યું, “તેમાં તે બે જ નંગ છીએ આપણી વચ્ચે આવી વાત ઉભી થાય તેમાં હતા બીજા નંગ જોવા મળ્યા નથી. છતાં તપાસ શભા નહિ માટે ખરી વાત હોય તે કહી દે ” કરીએ.”
ચુનીભાઈએ કહ્યું, “ચાચા ડબ્બીમાં મારા ખરીદેલા ચુનીભાઈ પેટી લાવ્યા પદ્દી નીચે કશું જ ન હતું નંગ જ હતા બીજા કેઈ ન હતા મારા દીકરાના કસમ ખાઈને કેમકે તેમણે ચાર નંગ પહેલે જ દિવસે કાઢી લીધેલા આ વાત કરું છું માને યા ન માને - તમારી ઈચ્છા.” ચુનીભાઇએ પડયા પર પાટું મારતા કહ્યું “ ભાઈ !
અલીહુસેને કહ્યું, “ચુનીલાલ આ ટૂ બેલી આ તે ગળે પડ્યા જેવી વાત છે. તમે ઘરમાં જુઓ ગો? નાની વાતમાં તે પુત્રના સોગંદ ખાધા યા અલ્લા ! આડા અવળા મૂકાઈ ગયા હશે. ”
યા ખૂદા યા બિસ્મિલા ! ભાઈચંદભાઈને આ સાંભળી ચોટ લાગી પણ હવે અલીહુસેને ભાઈચંદ ભાઈને કહ્યું, “શેઠ ! તમે શું થાય ?
- જે દિવસે નંગ મળ્યા હતા તે દિવસના ભાવે રકમ આ ચાર નંગ એક મુસલમાન વેપારીના હતા.
[અનુંસંધાન પાના ૧૧ ઉપર ]
નવેમ્બર ]
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
મહાવીરસ્વામીનું સ્તવન
(રાગ : ધન્યાસરી )
૨,
વીર જિનેશ્વર ચરણે લાગુ', વીરપણું તે માંગુ મિથ્યા મેહ તિમિર જાય લાગ્યું, જિત નગારૂ વાગ્યુરે. વીર....૧ ઉમ વીજ લેાં સગે, અભિસધિ મતિ અગેરે; સુંદન ચૂંક ક્રિયાને રંગે, યાગી થયે ઉમ`ગેરે વીર...૨ અસ`ખ્ય પ્રદેશે વીય અસખા, યોગ અસખિત કૉંખેરે; પુદ્ગલ ગણુ તેણે લેજી વિષે, યથાશક્તિ મતિ લેખેર વીર....૩ ઊત્કૃષ્ટ વીરને વસે, ચૈત્ર ક્રિયા નવિ પેસેરે; યેાગતી ધ્રુત્રતાને લેશે, આતમ શક્તિ નુ ખસેર વીર....૪ ફામ વીશે જેમ ભેગી, તેમ આતમ થયા ભેગી રે સૂરપણે આતમ ચેાગી, થાય તે અયાગી रे વીર....પ વીર પશું તે આતમ ડાળે, જાણ્યુ'તુમ વાળું ૨; ધ્યાન વિનણે શક્તિ પ્રમાણે, નિજ ધ્રુવ પદ પહિંચાણું રે વીર....૬ આલંબન સાધન જે ત્યાગે, પર પરિણિતિને ભાગે ૨, અક્ષયદર્શીન જ્ઞાન વૈરાગે, આનંદઘન પ્રભુ જાગેરે વીર.....
ભગ
પરમાથ :- (૧) શ્રી મહાવીર સ્વામી વ'ના ચરણમાં હું પગે લાગુ છુ અતે તેમના વીરપણ શુરવીર ભાવ, હું તેમની પસેથી લઉં છું. તેમનું વીરપણું કેવું છે ? કે જેના આગળ મિય્યાત મેહનીયરૂપ, અંધકારને ભય દુર નામે છે. અને જયનું નગારૂં વાગી રહ્યુ છે.
જેવુ માંગી
(૨) છઠ્ઠાસ્થ અવસ્થાની ક્ષયપરામિક વીર્યવળી લેશ્યા. આત્મપરિણામની એકદશ, તેના યાગ કરીને અને અભિસાંધિજ- મેળ આદરવાની પોતાની મેળે થયેલ ઈચ્છાથી ઉત્પન્ન થયેલ બુદ્ધિ તેની છાયાને લીધે તથા આત્મિક અને વ્યવહારિક ક્રિયા કરવાના ઉત્સ ડે કરીને વીર ભગવાન યોગી બન્યા, ઉમગે ધરી નહીં કે પરાણે
(૩) આત્માના અસંખ્યાત પ્રદેશ છે, તેથી તે તે પ્રદેશનું વી` એક' લેતા થકાં અસંખ્ય કલ્યામાં નહીં આવે એટલું આત્મબળ છે, તેથીજ આત્મા અસખ્ય યેાગ–મન-વચન-કાયાના વ્યપાર તેને અભિલેષે છે,
૧૦]
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(રચઇતા આનંદધનજી મહારાજ)
કરવા સમર્થાં થાય છે અને પુદ્ગલના વિવિધ ત્રણાઆવે, તે કારણે લેયા વિશેષ કરીને જુદી જુદી લેયાઓથી શક્તિ પ્રમણે બુદ્ધિ એક પછી એક પ્રહણ
કરીતે માપતી રહે છે.
♦
(૪) ઉત્કૃષ્ટ વીર્યના આવેશમાં જ્યારે સૌથી વધારે વિલ્લિાસ થાય છે ત્યારે મન-વચન - કાયારૂપ યોગને વ્યાપાર પ્રવેાજ ન કરે, થાયજ નહિ, કારણ કે એ વખતે યોગની અચલપણાને લવલેશમાત્ર પણ આત્મબળને ડગાવતે નથી, યોગ સ્થિર થઈ રહ્યું છે જેમ જેમ આભ માં ઉત્કૃષ્ટ વીર્ય પ્રગટ થાય તેમ તેમ કબંધ કમતી થાય; અને છેવટે સંપૂર્ણ વી'પણું પ્રગટ થતાં વીર ભગવાનની પેઠે સમસ્ત ક`બધ નાશ થાય અને શુદ્ધ ચૈતન્યપણું પ્રાપ્ત થાય તેવું છે. માટે હું ભગવાન ! મતે વીરપણુ આપે!
(૫) સ્ત્રી સંગની ઈચ્છા થતાં, વીયુ બળે કરીને જે રીતે ભાગકર્તા થાય છે. તે રીતે આત્મા પોતાના
| આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્ષોલ્લાસથી સ્વગુણોને ભેગી બને છે. પણ જ્યારે પ્રશ્ન થાય કે, જ્યારે વીરપણું તમારામાં છે, તે તમે આત્મામાં શુરાપણું અથવા વીરપણું પ્રગટ થાય છે, કેમ નતા જાણતા ? અને ભગવાને કહ્યું છે તે સિવાય ત્યારે કર્મો ક્ષય થતાં તે પોતાનું સ્વરૂપ જાણે છે. વીરપણું પિતાના આત્મામાં છે, તે જાણવાનું બીજું તેથી પરવસ્તુ પરથી ને અભાવ થાય છે, એમાં સાધન છે કે કેમ ? તેને ઉત્તર કહે છે કે, ધ્યાન પતામાં રમણ કરે છે. મન-વચન અને કાય ચાગને કરવાથી વીરપારું પેતામાં છે, તેના પ્રત્યક્ષ અનુભવ સ્થિર કરી નવાં કમ બાંધતા નથી અને છેવટે અગી થઈ શકે, તેમજ ગુરુ પરંપરાથી વિશેષ જ્ઞાન પ્રાપ્ત પણ થાય છે. તેથી વાર્યપણું પ્રાપ્ત થતાં આત્માનું થયું હોય તેને પણ અનુભવ થઈ શકે છે. કાર્ય થવાનું જાણુ ભગવાન પાસે વીરપણું માગ્યું છે.
(૭) સંપૂર્ણ વાલ્લાસથી શૂરવીર થઈને, જે પુરૂષ (૬) વીરપણું તે આભ ગુણ સ્થાનમાં ચઢતા,
અસમર્થ દશામાં લીધેલા આલંબને અને સધળાં પૂરેપૂરૂં તેવું જોઈએ એમ હું જાણી શકે છું શા
ઉપકરણેને ત્યાગે છે, તેનાથી આમાથી પર જે વડે કરી ? તે કે તમારી વાણી વડે કરીને, તમારા
પુદ્ગલા દિને સ્વભાવ તે દૂર જાય છે. વળી તે મહાત્મા આગમ વડે કરીને તથા મારી શક્તિના પ્રમાણે ધ્યાન
પુરૂષ કદાપિ પણ ક્ષય ન પામે એવાં શાશ્વતાં જ્ઞાન-દર્શન વિજ્ઞાન કરીને પોતાના શાંતિરૂપ અચલપદ પિછાણ્યાથી.
અને ચારિત્ર કરીને, આન દથી ભરપુર પરમાત્મ રૂ૫ થઈને ભગવાન પાસે વીરપણું માગતા વિચાર કરતાં ભગવાને
હંમેશાં જ્ઞાનથી જાગતે રહે છે. અથવા આનંદધનજી કરેલા ઉપદેશનું સ્મરણ થયું; તેથી પ ર જ ખુશી થઈ
મહારાજ કહે છે કે, પ્રભુ એટલે આત્મા, તે જાગે એટલે કહે છે કે હે પ્રભુ ! મારી જે ભૂલ છે તે મને જણાઈ
અનાદિની ઉંઘમાંથી આત્મા જચત થાય અને વિભાવ અત્યાર સુધી મેં આપને વિનંતિ કરી કે મને વીર પાડ્યું
દશાને ત્યાગી પોતે પરમાનંદ રૂપ થાય. આપો, પણ મારી માગણી પહેલાં આપે કહેલું કે : તમામ આમા મારા જેવા છે. એટલે જે વીરપણું હું સંપાદક: રતિલાલ માણેકચંદ શાહ આપની પાસે માંગું છું, તે વીર પાછું મારામાં છે. ત્યારે
(ચિત્રભાનુ) નડીઆદ. [ પાને ૯ નું ચાલું છે.
ભાઇચંદભાઈએ તે નંગ ધરમાં મૂક્યા જ નહીં. ચૂકવી દે, આમાં તમારે કઈ કસૂર નથી વધ્યા ભાવે સીધા ગયા મુસ્લિમ વેપારીને ત્યાં નંગ સુપ્રત કર્યા. પૈસા ન લેવાય કે દીકરાઓને સમજાવ્યા છે ”
આ કિસ્સે કહે છે કે કેઈ ઉગ્ર પાપ થઈ ગયું - ચુનીલાલને થયું કે હવે વાત પતી ગઈ. ચાર હોય તે તેનું ફળ આ ભવમાંજ મળે છે. તેનું પાપ નંગ પચી ગયા તે હરખાતે હરખ ઘેર ગયે. પણ તેને જ ખાઈ જાય છે. તેજ રાત્રે ચુનીલાલના એકના એક દીકરાને ૧૦૪ ઉગ્ર પાપાના ફળ આ જીવનમાં જ મળે છે ત્યારે ડિગ્રી તાવ ચડશે. રેતમાંજ તેનું પ્રાણપંખે ઉડી ગયું તેનું પણ ઘણું છે તેની કડીઓ જોડી શક્તા નથી “મારા હજી એક મહિના પહેલા લગ્ન થયું હતું ચાર હીરાના ઉગ્ર પાપના પરિણામે આ દુઃખ મને મળ્યું છે ... આ નંસ પચાવવા જતાં, સાત ખાતેના પુત્ર ગુમાવ્યું. સવારે રાતે માનવી પરપર કડીઓ જોડતા. શિખે તે ભવિષ્યમાં તેની સ્મશાનયાત્રા નીકળી કુમળી કળી જેની પુત્રવધુ રંડાઈ નવા પાપ કરતા અટકી જાય. - બીજે જ દિવસે ચુનીભાલ ભાઈચંદભાઈને ત્યાં ગયા વળે – એ શું છે તે જાણે છે ? ગમે તેવા પિક મૂકતાની સાથે કહ્યું, “ભાઈ ! આ ચાર નંગ કુવાના પાણી પીવાથી વાળો' શરીરમાં દાખલ થાય છે. પાછા લઈ લે મને કુબુદ્ધિ સુઝી મેં મારે એકને પછી શરીરના ગમે તે ભાગમાંથી બહાર નીકળે છે. એક પુત્ર ગુમાવ્યા. આ નંગ વધુ વખત મારા ઘરમાં કયા ભાગમાંથી બહાર નીકળશે તે કહી શકાતું નથી. રહેશે તે મારૂ ધનાતપનાત નીકળી જશે. વધુ સજા પ.પ-પણ ‘વાળા જેવા છે જાણે અજાણે કરેલ ગંભીર બેગવવાની મારામાં તાકાત નથી.”
પાપ ગમે ત્યારે, ગમે તે સ્વરૂપે જીવનમાં કુટી નીકળે છે.
નવેમ્બર ]
[ ૧૧
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તરા સા અ* ૫ પૂ. આ. શ્રી વિદ્યાસાગરજી વ્યાખ્યાનો અમૂલ્ય અવસર. “સર્વ મંગલ' પહે “આંખ મીંચાતા, આમાંનું કશું હશે નહિ” લાને સમય. અને આદેશની અનેરી ઉછામણી શ્રેતા. આ સાંભળતા જ રાજાએ પૂછ્યું ” કોણ છે ? જનના હૈયા પુલકિન હતા. ઉછામણી ખેલનારને છૂપાયેલ ચેર બહાર નીકળી ઉભો રહ્યો અને કહેવા અવાજ ઉલ્લાસભર્યો હતે. ઉછામણીમાં આ દેશ મેળવવા લાગ્યો, “ હું એર છું સંસ્કૃત ગણું આપનું કાવ્ય શ્રેતાજને થનગનાટ અનુભવતા હતા. બેલી ' વધતી પુરૂં થતુ નહતું – તે મેં પુરૂ કર્યું ચોરીની પ્રતીક્ષા ચાલી. નાણું મળશે પણ ટાણું નહિ મળે. ઉછામણી કરતે, બહુ સમયથી છૂપાયેલ હતા. ઈચ્છા હતી કે બેલનાર ઉત્સાહ પ્રેરી રહ્યો હતો. બેલીને સંખ્યાંક આપની આંખો મળી જાય. હું ચેરી કરી મારું કાર્ય મે 1 – ૧૩૦૧ સુધી પહોંએ બેલન રે પૂર્ણ કરૂં પણ આપને નીંદ ન આવી હવે મારું કામ
શી રીતે થાય ?” મારા મનમાં વિચાર – વિદ્યુત ચમકી દેવું રાજાએ ચેરને ધન્યવાદ આપે તે મારી આંખ અણમોલ સત્ય ! વિચારોની પરંપરા સર્જાઈ કુન્દ કુન્દ ઉધાડી નાખી છે. હું મારા માન ને સંપત્તિને ગર્વ સ્વામીના શબ્દ આંતરચક્ષુ સમક્ષ ઉપસ્થિત થયા. કરતા હતા. પણ તે બધું મારૂં નથી, મારૂં મૃત્યુ થતા,
હે આત્મન ! જે તારૂં છે તે એકજ છે જ્ઞાનદશન આ બધું જ પડી રહેવાનું છે. તિજોરી કે તાળું લક્ષાવાળે એક આમા તારો છે પર પદાર્થોના મૃતન્મ સાથે નથી જાતું ને ?” સંગથી ઉત્તપન્ન થતાં કામ, ક્રોધ વગેરે વિકાસ ભાવે ધીરે ધીરે આયુષ્ય સમાપ્ત થતું જાય છે પણ છે તે તારાથી ભિન્ન છે. તારા માં હોવા છતાં તારો આત્માના કર્તવ્ય તરફ માનવાનું લક્ષ્ય દેર તું નથી. સ્વભાવ નથી અથાત “જ્ઞાન, દર્શનથી તન્મય રહેવા મેહમહામદ પિગે અનાદિ ભૂલ આપકો વાળા ઇ એક શબ્દ રૂ૫ દિથી રહિત છુ ” કે સુંદર મરમત વાદિ” – આ જીવ અનાદિકાળથી મે હરૂપી અભિપ્રાય ! આપણાં ઘરમાં ઘુસી ગયેલ ચેરને કાઢી મદિરાનું પાન કરી આપને ભૂલી, શરીરાદિ પદાર્થોને મૂકવાની આપણને ઈચ્છા થતી નથી – કેરી આશ્ચર્યની પિતાના માની રહ્યો છે. આ ભૂલના કારણથી ચતુર્ગતિ વાત ! આ વિકાર ભાવને ચેર સમજી, કાઢી મૂકવોને
પરિભ્રમણ કરી રહ્યો છે. તેથી અજ્ઞાન પર પ્રહાર
ભિમ ડી રહી છે 2 યોગ્ય પુરુષાર્થ કરે જોઈએ.
કરવાની અપેક્ષાએ. મોહ પર પ્રહાર કરે. જે ખરેખર પ્રસંગચિત રાજા ભોજની એક ઘટના સ્મૃતિ પટ મેહને નાશ કરી શકશે તે અત મુદત સમયમાં પર અંકાઈ ગઈ એક વખત રાજા ભોજ બિાના સર્વ અજ્ઞાન નાશ પામશે અને આત્મા સર્વજ્ઞ બનશે. ઉપર આરામ કરી રહ્યા હતા. તે કવિઓનું સન્માન સર્વજ્ઞ બનતાં, વાણીને અતિશય પ્રગટે છે. સર્વ- નના કરતા વિશેષત: પે તે કવિ હતા. નીંદ ઉડી જતાં, વચન ત્રિભુવન હિતકારી, મધુર અને વિશદ હોય છે. તેમણે કાવ્ય રચના શરૂ કરી. :
મનુષ્યના શિરપર ભાર જેમ જેમ ઓછો થાય છે તેમ ચિત્તને હરનારી યુવતિ છે. મિત્ર અનુકુળ છે તેમ સુખી બને છે. પરંતુ આપણે મસ્તક પર ભાર લાદી ભાઈઓ-સગાવ્હાલાં સારાં છે. કરા પડો બોલ સુખી બનવા માગીએ છીએ કેવી વિચિત્રતા ! ઝીલનારા છે, હસ્તિશાળમાં હાથી ગાજી રહ્યાં છે, લક્ષ્ય રાખો ભાર ઉતારવાને, નહીં કે વધારવાને મુસાફરી માટે વેગીલા તુરંગે (અશ્વો) છે.
આ ત્યારેજ બનશે જ્યારે આપ યાદ રાખશે. આ ત્રણ ચરણ રાજા વારંવાર બોલે છે પણ શું
तेरा सो एक ચરણ મળતું નથી. બહુ વાર થઈ ત્યારે તેના પલંગ નીચે
જે તારૂં છે તે એક છે. છૂપાયેલ ચાર બોલી ઉઠશે.
અનુ.: પી. આર. સલત ૧૨ ]
[આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રકાશ-સુવાસ–સંગીત
– શ્રી પ્રિયદર્શન
અલકાપુરી નામની એક નગરી હતી. તેમાં રાજાએ કનકને સે રૂપિયા આપ્યા. કનક અલકેશ નામનો રાજા રાજ્ય કરતા હતા. તેને રૂપિયા લઈને પોતાના મહેલમાં આ મહેલમાં અલકા નામની સુંદર રાણી હતી.
એના ચાર મિત્રે બેઠેલા હતા. મિત્રોને કનકે રાજાના ત્રણ રાજકુમારે હતા. મેટાનું નામ કહ્યું: “દેતે, મારા પિતા ઘરડા થયા, તેમની હતું કનક, વચલાનું નામ હતું મનક અને બુદ્ધિ પણ ઘરડી થઈ ગઈ છે....મને સે રૂપિયા નાનાનું નામ હતું જનક.
આપીને મહેલને કઈ વરતુથી ભરી દેવાનું કહ્યું !
ચાલે દોસ્ત, આ સે રૂપિયાથી આજે ઉજાણી એક વખત રાજાને વિચાર આવ્યું, “વૃદ્ધ
કરીએ !” થયો છું. જીંદગીને ભરોસો નથી. અચાનક મારી આંખ કાયમ માટે મીંચાઈ જાય, તો આ કનકને રવાના કરીને રાજાએ વચલા પુત્ર રાજયનું શું થાય? રાજસિંહાસન માટે ત્રણ મનકને બોલાવ્યો અને કહ્યું: “બેટા મનક, તને પુત્ર અરસપરસ લડે તે ? અગ્ય પુત્ર હું સો રૂપિયા આપું છું. આ રૂપિયાથી તારે રાજા બની જાય તે? પ્રજા દુઃખી દુઃખી થઈ તારા મહેલને ભરી દેવાને છે! હું કાલે સવારે જાય....ના, ના, મારી હયાતીમાં જ મારે એક તારો મહેલ જોવા આવીશ.” પત્રને રાજગાદાને વારસદાર નિયુકત કરી દેવા એ રૂપિયા લઈને તે પિતાના મહેલે ગયે. જોઇએ. એ માટે મારે ત્રણે પુત્રની યોગ્યતા તે વિચારે છે: “બાપુજીએ કેવી આજ્ઞા કરી ? તપાસવી જોઈએ બે મોટો હોય તે વારસદાર બને છે રૂપિયામાં એવી કઈ વસ્તુ મળે કે જેનાથી આ માન્યતા બરાબર નથી. “સુયોગ્ય હોય તે મારે આ મહેલ ભરાઈ જાય? હું આજ્ઞાનું વારસદાર બને ? આ સિદ્ધાન્ત સાચી છે. હું તેણે પાલન તે કરીશ...પણ મને કઈ સુઝતું નથી.' પુત્રની પરીક્ષા કરીશ.”
મનકને વિદાય કરીને રાજાએ નાના પુત્ર રાજા અલકેશ પ્રજાવત્સલ હતા. રાજાને ખૂબ જનકને બોલાવીને કહ્યું: “બેટા, હું તને સે. ચાહુતી હતી. રાજાનું પ્રધાન મંડળ પણ બુદ્ધિશાળી
- રૂપિયા આપું છું. આ રૂપિયાથી તારે તારો મહેલ
છે અને દીર્ધદષ્ટિવાળું હતું.
ભરી દેવાનું છે. હું કાલે સવારે મહેલ જેવા એક દિવસ રાજાની પાસે પ્રધાન મંડળની આવીશ.” જનકે રાજાને પ્રણામ કર્યા અને વિજય મંત્રણું ચાલી રહી હતી. રાજાએ એ વખતે પૂર્વક રૂપિયા લઈને તે પિતાના મહેલે આવ્યું. મોટા પુત્ર કનકને પોતાની પાસે બોલાવ્યું અને તે વિચાર કરે છે: “મારા પિતા જેમ પરાક્રમી કહ્યું: “બેટા કનક, હું તને એક સે રૂપિયા છે તેમ બુદ્ધિમાન પણ છે. તેમણે આ રાજ્યને આપું છું. આ રૂપિયાથી તું તારો મહેલ ભરી સમૃદ્ધ કર્યું છે. પ્રજાને સુખ આપ્યું છે. તેમણે દેજે. હું આવતી કાલે પ્રભાતે તારે મહેલ જેવા મારી પરીક્ષા કરવા માટે જ આવી આજ્ઞા કરી આવીશ.”
છે. હું બુદ્ધિપૂર્વક એમની આજ્ઞાનું પાલન નવેમ્બર)
[૧૩
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કરીશ.”
કરનાર અને દારુન વ્યસની રાજકુમાર રાજા ત્રણે રાજકુમારે પિત પિતાની બુદ્ધિથી થવાને લાયક નથી. વિચારવા લાગ્યા.
- રાજા પ્રધાનમંડળની સાથે મનકના મહેલ મોટા રાજકુમારે તે તેની સાથે એ ર પાસે આવ્યા દુર્ગધથી સહુના માથાં ફાટી જવા રૂપિયામાંથી ઉજાણી કરી અને દારુ પીધા લાગ્યા સહુએ નાકે ને મેંઢે રૂમાલ દબાવ્યા મહે. દારૂના નશામાં ચકચૂર બનીને રાત્રે પિતાના લના દરવાજે મનકને ઉભેલૈ જે રાજાએ મનમહેલને પગથિયાં પાસે જ ચત્તોપાટ પડે..
કને પૂછયું : “ આટલી બધી દુધ શાની
આવે છે ?” . વચલા રાજકુમારે સે રૂપિયા ભેગી કોને
ઉકરડાની....' મનકે ઉદ્ધતાઈથી જવાબ આપીને ગામ બહારના ઉકરડા પોતાના મહેલમાં
આવે. ભરાવી દીધા અને પોતે મહેલના દરવાજા પાસે સાલ આવીને ઉભે રહ્યા.
“અહીં ઉકરડે કયાંથી આવ્યું ?' નાના રાજકુમારે પિતાના એક નોકરને બોલાવીને “સે રૂપિયામાં બીજું શું મળે? મેંજ મહેકહ્યું : લે આ પચીસ રૂપિયા. બજારમાંથી દિવાલમાં ઉકરડો ભરાવ્યો...” લઈ આવ. મહેલની અંદર અને બહાર....દિવા
રાજાએ નિસાસે નાંખે તેમણે પ્રધાનમંડપ્રગટાવી દેજે મહેલને એ કે ખૂણે દિવા વિનાને
બને કહ્યું: “જેનામાં વિનય વિવેક ન હોય અને ન રહેવો જોઈએ.”
કાર્યદક્ષતા ન હોય તેને રાજા ને બનાવાય.” બીજા નેકરને બોલાવે.ને કહ્યું : લે આ પચીસ
ત્યાંથી પ્રધાનમંડળ સાથે રાજા જનકના રૂપિયા. બજારમાંથી દશાંગધૂપ લઈ આવ મહેલના
મહેલ તરફ ચાલ્યા. તેમણે દૂરથી જોયું. તે દરેક ખડમાં ધૂપદાનીમાં ધૂપ કરજે. મહેલના
જનકને મહેલ દીપકેના પ્રકાશથી ઝળહળી રહ્યાં પ્રાંગણને પણ ધૂપથી મધમધાયમાન કરજે.”
હતે થેડ નછૂક ગયા તે તેમના કાને ગીત ત્રીજા નોકરને બોલાવીને કહ્યું “લે આ પચાસ સંગીતના મધુર સ્વરો પડવા લાગ્યા....મહેલના રૂપિયા નગરમાંથી સારા સંગીતકારો અને વાઘ- પ્રાંગણમાં પહોંચ્યા....તે સુગંધથી તેમનાં નાક કરીને બાલાવી લાવી તેમને કહે છે કે આજે આખી ભરાઈ ગયાં. રાત પરમાત્માની ભક્તિ કરવાની છે.
મહેલનાં પગથિયાં ચઢીને રાજાએ અને મંત્રી બચેલા પચીસ રૂપિયા કુમારે ત્રણે નોકરને મંડળે મહેલમાં પ્રવેશ કર્યો. તેમણે એક અદ્ભુત બક્ષીસ આપી દીધા.
દશ્ય જોયું ! વહેલી સવારે રાજા પ્રધાનમંડળની સાથે ત્રણ મહેલના મધ્ય ખંડમાં દીપકને પ્રકાશ છે ! રાજકુમારોના મહેલ જેવા માટે નીકળ્યા. ધૂપની સુગંધ છે ! ગીત-સંગીતનાં મેજાં ઉછળે
કનકના રાજમહેલ પાસે આવ્યા. રાજમહે છે! રાજકુમાર શુદ્ધ તવસ્ત્રોમાં સજજ બની લના પગથિયા પાસેજ કનકને ચત્તોપાટ પડેલા પરમાત્માની નયનરમ્ય પ્રતિમા સામે બેસીને મધુર જે તેના મુખમાંથી દારુની ગંદી વાસ આવતી સ્વરે ગીતગાઈ રહ્યો છે. વાઘકારે વિવિધ વાધો હતી. મહેલ સુનસામ હતો રાજાએ નિસાસ ના વગાડી રહ્યા છે.. . પ્રધાન મંડળને કહ્યું : “મારી આ જ્ઞાન અનાદર [અનુસંધાન પાના ૧૬ ઉપર] ૧૪]
[આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ મેલ જોઈએ છે ને?
ભદ્રગુપ્તવિજયજી ગણી એના ચહેરા પર ઉદાસીની ઝાંય ફેલાયેલી હતી. મેળવી શકાય. આમ તે મકાનની પાસે ઉભેલું બાવળીયાનું ઝાડવું
અને મારાપણાની કલપનાથી અસંખ્ય ઈછાપણ દિદાજ હતું...અને એ ઝાડવાની છાંયમાં બેઠેલે
એના જાળાં ગૂંથાઈ ગયાં છે અને એ ઈચછાઓજ ભિખારી પણ હતાશ હતે.. વ્યથિત હતો. બપોરના
દુઃખી કરે છે, અશાંત બનાવે છે ? ઈચ્છાઓના પાશ આગ વન વતી વેળામાં ગલીએ ઉદાસ હતા, કયાંયથી
માંથી મુક્ત થવું નથી...અને શાંતિની શોધ કરવી છે! પણ હસવાને સ્વર નહોતો સંભળાતે... કોઈ પણ માણસ છે ને નરી વિસંવાદિતા અ પણા જીવનમાં, ? હસતે નજરે નથી પડતા.
શાંતિની શોધ...શધજ બની રહેશે કે શું ? એણે મને કંઈક પૂછ્યું, પણ ઉદાસીથી ભરાયેલા ,
અશાંતિજ જીવનને પર્યાય બની જશે શું ? સ્વરે મારે મેક્ષ ક્યારે થશે?”
એ મારી સામેજ બેઠે હતે..મેં એની સામે મારે એના સવાલનો જવાબ આપવાને હજી
જોયું..મારા મોઢામાંથી શબ્દો નીકળ્યા... નહી. કારણ કે મારી પાસે એવું વિશિષ્ટ જ્ઞાન છે જ કયાં ? કે હુ એનું ભવિષ્ય બતાવી શકું ? શી ખબર “ જ્યારે તું ઈચછાઓથી પૂરી રીતે મુક્ત બની જઈશ એને પણ મોક્ષ પામવાની સાચેસાચ ઈ છે છે કે નહીં ! ત્યારે તારી મા ૩ર થઈ જશે જયારે હું આકાંક્ષાઓથી કેણ જાણે ? પણ દુઃખોથી છૂટવાની અશાંતિ અને અળગો થઈ જઈશ ત્યારે મારે મોક્ષ થશે. ઈચ્છાઅજંપાથી મુક્ત બનવાની સંતાપ અને પીડાથી દૂર થી આપણને મુક્તિ ત્યારે મળશે જયારે આપણે “હું જવા ની...ઈચ્છતો એની હતી જ, એ હું જાણું અને મારા પણ ” ના નશામાંથી મુક્ત થઈ શું.' હતે. પણ એને પ્રશ્ન સાંભળીને મારું મન પણ અજબ
એની ચિંતા ચાલી ગઈ.... એની આંખના આઈ. રીતે ઉદાસ થઈ ગયું ! માણસ જયારે ઊંડા વિચારમાં ખોવાઈ જાય છે ત્યારે કેમ એના ચહેરા પર ઉદાસીના
નામાં નવી રેશનીની ચમક તરી આવી...અને એ બોલી
ઉ : “ સાચી વાત છે...સાવ સાચી વાત છે...!' પડછાયા ઉતરી આવતા હશે ? શું ઉદાસીને લેકે ગંભીરતાના પર્યાય માની બેસતા હશે ?
અન શમણાં ?
ઉધનાં શમણાઓ અને જાગૃતિના શમણાંએ !
એને પ્રશ્ન મારા ચિંતનને વિષય બની ગયે ! શું મારે મેલ જોઈએ?” મારી તને ઝકઝરી ! અરે.. હું પોતે જ ખવાઈ ગયો છું, પછી મેક્ષ જોઈએ કેને ? જ્યાં સુધી “ હું અને મારૂ' આમાંથી મુક્તિ નહી મળે ત્યાં સુધી મોક્ષની શોધ હવામાં બાચકા ભરવા જેવી છે ! “ અહં' અને મમ” થી મતિ વર્તમાન જીવનને મેક્ષ બની શકે છે. આ મેક્ષને પામ્યા વગર પેલે મોક્ષ-સર્વકર્મોને ક્ષયથી પ્રાપ્ત થતા મેક્ષ, નહી
ઉંધ દરમ્યાન આવતાં શમણાઓ પર આપણે અધિકાર કે કાબુ રહેતું નથી... પણ જાગૃતિનાં સપના માટે તે આપણે જ જવાબદાર છીએ આપણે એના પર અધિકાર પણ છે.
ભાવિનાં સહામણાં શમણાં જવાની શું માનવીની આદત હોય છે !
નવેમ્બર
[૧૫
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભાવિનાં દુઃખદ સપનાઓ જોયા કરવા માં પણ શું જાગરણમાં સ્વપ્ન જોવાની આદતથી મુક્ત બનવું આ માનવીની સહજ વૃતિ હેય છે.
એક બહુ સરળ અને સચે ઉપાય છે. વર્તમાનને કોઈ ન કે ભવિષ્યની કલ્પના...! કઈ કલ્પના
સુખી બનાવવા માટે ! મનની આતથી મુક્ત બનવું જન્ય ભય ! અવ્યક્ત ભય ભાસે છે...! કે ઈ ક૯૫નાથી
સહેલું નથીજ...સપના જોયા જ કરે છે આ મન અવ્યક્ત ખૂશીની અનુભૂતિ થાય છે ! જયારે અનુકુળ
સપનાએ ના આકાશમાં નિહારવાનું છે ડીને વાસ્તવિકપરિસ્થિતિ આવે છે ત્યારે સ્વર્ગની કલ્પનાઓ અને સ્વર્ગના
તાની ધરતી પર કદમ મૂકવાનું મનના માટે મુશ્કેલ તે સપનાઓની સપ્તરંગી ચૂનર ફેલાવી દઉં છું, જયારે
છે હશેજ પણ પરિણામે સુખપ્રદ અને આનંદદાયક બની પ્રતિકૂળતાની પળ આવે છે ત્યારે જીવતર નરક બની જાય છે ! નરકનાં શમણાં રચાવા માંડે છે ! આંખ સામે નરક
ને જાગૃતિમાં સપનાને સાકાર કરવું છે તે દઢ ઊભું થઈ જાય છે !
મબળ જોઇશે સંધર્ષ માટે પળેપળની તૈયારી જોઈએ સ્વપ્નનું સ્વર્ગ જયારે દૂર દૂર ' ય છે... સ્વગ ની નિષ્ફળતામાં નિરાશા નહીં. સફળતા ન મળે ત્યાં સુધી પુરબહ ૨ ધરતીના બદલે બીહુડ જંગલ દેખા દે છે. માણસ પ્રયાસ પૂરજોશમાં જારી રાખવાની ખુમારી જોઈશે. ત્યારે નિરાશ. ઉદાસ અને ભગ્નહદયી બની જાય છે. બે રસ્તા છે : આમ છતાં સપનાં જોવાની આદત છૂટતી નથી. !
કાંતે સ્વપ્ન જુઓ જ નહીં અને કાં પછી ક્યારેક કોઈ સ્વન સાકાર બની જાય છે તે વળી
સ્વ'નને સાકાર બનાવવા માટે છે નથી કોશીશ કરે... પાછો સપના જોવાની આદત વધુ ને વધુ ઘેરી બને છે.
સંધર્ષથી હારે નહી... જેને જ જાઉં છું શમણાંઓ ! કયારેક વળી નિપફળતાનાં આંસુ છલકતા ગીત ગાયા કરું છું...અને ચા જઉ છું પલે કની યાત્રાએ જણું શીર્ણ જીવનને
( જનાજે ઉપાડીને...!
ન જોવાની ચેષ્ટા ક્યારેય થંભતી નથી...!
[ પાને ૧૪ નું ચાલું)
એકે એક ખંડને જોઈ લે.” રાજા અને પ્રધાનો ત્યાં બેસી ગયા. ભક્તિ રાજાની આંખ હર્ષનાં આંસુથી ભરાઈ ગઈ સંગીતમાં ઝીલવા લાગ્યા.
તેમણે પુત્રને છાતીએ લગાડીને કહ્યું, કાર્યક્રમ પૂરો થયો. રાજકુમાર જનકે ઊભા “હે વત્સ ! તું જ મારી રાજ ગાદીનો વારસદાર થઈને પિતાના ચરણે માં પ્રણામ કર્યા રાજાએ છે. તે પ્રજાજીવનને જ્ઞાનના પ્રકાશથી ભરી શકશે જનકના માથે હેતભર્યો હાથ મૂકો અને પૂછયું : તું પ્રજાજનોના મનને શ્રદ્ધાની સુવાસથી ભરી
બેટા, મેં તને મહેલ ભરી દેવાનું કહ્યું હતું ને? શકશે. તે પ્રજાજનેના જીવનને સદાચારના સંગીમહેલ તે ખાલી છે!'
તથી ભરી શકશે....” પિતાજી, મેં મહેલને પ્રકાશથી ભરી દીધે રાજાએ પ્રધાનમંડળને કહ્યું, છે ! મેં મહેલને સુવાસથી ભરી દીધું છે ! મેં “હે વફાદાર પ્રધાને હું મારી રાજગાદીના મહેલને સંગીતથી ભરી દાધે છે ! આપ મહેલના વારસદાર તરીકે જનકને જાહેર કરું છું.”
૧૬]
[આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જ્યઉ સવ્વાણું સાસણું. શ્રી જિન દર્શન-પૂજા વિધિ આરાધના વિનંતી રૂપે.
પત્રિકા પવિત્ર જગ્યાએ કે દેરાસરમાં મુકવા વિનંતી છે. અથવા પરસ્પર વાંચવા આપી ફેલાવો કરશેજી, રેજ ડું થોડું લખાણ દેરાસરના બ્લેક બેડ ઉપર લખવા વિનંતી છે.
(૧) દેરાસર કે પ્રભુજીને દૂરથી દેખતાં જ અંજલી કરી “નમો જિણાવ્યું ” બોલવું. ત્યાર બાદ પહેલી “નિસિહિ” મૂળ-દરવાજે પ્રવેશતાં કહી ઘર-સંસારની વાત-વિચારણા છેડવી. માત્ર દેરાસરમાં કાજે-સફાઈ વિગેરે જરૂરીયાત ધ્યાનમાં લઈ કરવાં કરાવવાં.
(૨) બીજી “નિસિહિ” ગભારામાં પેસતાં કહી ભગવાનની અંગ પૂજા આદિમાં મનને જોડવું.
(૩) ત્રીજી બેનિસિદ્ધિ ચૈત્યવંદનની શરૂઆતમાં કહી બોલાતાં સૂના શબ્દો અર્થ અને ભગવાનના ગુણેમાં (મૃતિમાં) મન પરોવવું.
(૪) પ્રભુજીનાં સ્તુતિ-સ્તવન વિ. મધુર અને ગંભીર સ્વરે બીજાને વિપ્ન ન થાય તેમ બોલવા. (૫) શારીરિક કે માનસિક ચેખાઈ રાખવી અને વિવેકહીન વસ્ત્રો પહેરવા નહિ.
(૬) અષ્ટ પ્રકારી પૂજાને ક્રમ: અભિષેક, કેશર (ચંદન) પૂજા, પૂષ્પ-ધૂપ, દીપક પૂજા, અક્ષત (ચેખા) પૂજા, નૈવેધ, ફળપૂજા.
(૭) શક્ય હોય ત્યાં સુધી પૂજાની સામગ્રીઃ કેસર, દુધ, ફૂલ, વાસક્ષેપ, ચેખ, બદામ, ફળ વગેરે ઘેરથી લય જવા અને સામગ્રી ઊંચી અને ચોખી વાપરવી.
(૮) હવેણુવાળા હાથે પૂજા કરાય નહીં. હુવણના ડબ્બામાંથી વાટકી લઈ ચોખા પાણીથી તે જોઈને પછી તેમાં કેસર લેવું.
(૯) ન્હવણ ભય પર ઢળાય નહિ તે રીતે શરીરે લગાડાય હવણ ખૂબ પવિત્ર અને પૂજય છે, તેથી કોઈને પગ તેના ઉપર આવવો જોઈએ નહિ.
(૧૦) જિનબિંબને વાળાકુંચી સખ્તને ઝડપી હાથે કરવી નહીં. પ્રથમ ભીનાલુગડાને ઉપગ કરી જરૂર પડે ત્યાંજ પિોચા હાથે વાળાકુ ચીને ઉપયોગ કરશે. જે રીતે એકાસણામાં દાંતમાં ભરાયેલ વસ્તુ કાઢવા આપણે સળીને ઉપયોગ કરીએ છીએ. તે રીતે સારી રીતે પિોતું કર્યા બાદ પ્રભુજી ઉપર રહેલ કેસર વગેરે દૂર કરવા વાળા કુંચીને ઉપયોગ કર.
(૧૧) વર્તમાનના શુદ્ધ અત્તર વગેરે દુર્લભ છે માટે પ્રભુજીને અત્તર વગેરે લગાવવું નહીં. ધૂપ દીપક બહુ નજીક રાખવા નહીં. ગભારા બહાર ધૂપ દીપક પૂજા કરવી.
(૧૨) આંગીની તથા ઘીની બોલીની રકમ તેજ દિવસે અથવા સંઘે ઠરાવેલી મુદત પ્રમાણે ભરપાઈ કરવી જોઈએ. દેરાસરની ઉધારી દેશમાં નાંખે છે. નવેમ્બર)
[૧૭
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૧૩) દેરાસરમાં રાખેલ, સાધારણના કેસર, દૂધ, ધૂપ જરૂર પુરતાં વાપરવાં. ધૂપદાનીમાં સળગતી અગરબત્તી હોય તે વધુ પડતી નવી અગરબત્તી સળગાવવી નહીં.
(૧૪) છોકરાઓ તથા પુરુષોએ પૂજા કરતાં ફક્ત બેતી અને ખેશ પહેરવા જોઈએ, મુખે ખેસ એક બાજુથી આઠ પડ કરી બાંધવા જોઈએ. પૂજા કરતાં કેશરના છાંટા ભગવંત અને બાજુ ઉપર ન પડે તેની કાળજી રાખવી જોઈએ, પૂજામાં તાજા ફૂલ વાપરવા જોઈએ. ફૂલ સ્વચ્છને પવિત્ર જોઈએ, કૂલ ધેવાથી સુક્ષમ જીવાણુંની હીંસા થાય છે.
(૧૫) કેશર નખને લાગવું ન જોઈએ, કેસરની આંગળી તેવી રીતે બળ કે નખને કેસર લાગે નહિ, કેસરપૂજા ધીરજથી કરવી,
' (૧૬) ભગવાનના પગલાની પૂજા છેલ્લી કરવી, ત્યારબાદ ભગવંતની પૂજા કરાય નહિ યક્ષ દેવી-લાંછનને છેલ્લે કપાળે તિલક કરવું જોઈએ,
. (૧૭) પ્રભુજીને મુખ બાંધીને અડકવું જોઈએ કે પગે પડવું જોઈએ. ભગવાનના ખોળામાં માથું મુકાય નહિ. અને હાથ સિવાયનું આપણું શરીર પ્રભુને અડકવું કે ઘસાવું ન જોઈએ તથા કપડા પણ અડવાં ન જોઈએ.
(૧૮) દર્શન કરનાર પ્રભુજીનું મુખ જોઈ શકે તે માટે અને વિધિ પળાય તે મુજબ પુરુષોએ ભગવાનની જમણી બાજુથી અને સ્ત્રીઓએ ભગવાનની ડાબી બાજુથી પૂજા દર્શન કરવા.
(૧૯) વાસક્ષેપ પૂજા અંગુઠો અને અનામિક આંગળી (જેનાંથી પૂજા કરીએ છીએ તે આંગળી) ભેગી કરી કરવી જોઈએ.
(૨૦) સરલત માટે અક્ષત-ફૂલ નેવેદ્ય પૂજા (સાથી) ભંડાર ઉપર....કરે. અને સાથી કરનારને ભંડાર પાસે જગ્યા આપવી. છતાંય પાટલા બાજોઠી ઉપર કરેલ સાથીયે ચૈત્યવંદન પુરું થતાં બાજુ ઉપર મુકવા જેથી પાટલા ઠેબે ન ચઢે.
(૨૧) ગભારામાં ઈલેકટ્રીક લાઈટ લોખંડના હુક સળીયા-દરવાજાનું ખંડનું ફીટીંગ-લેખ ડની ડબ્બીઓ વિ. રખાય જ નહિ. શક્ય હોય તો દેરાસરમાંથી પણ દૂર કરવું. પ્લાસ્ટીક દેરાસરમાં વાપરવું નહિ.
(૨૨) મ્યુનિસિપલ નળનું પાણી પ્રક્ષાલમાં લેવાય નહિ ટાંકું કે બોરીંગનું પાણી પૂજામાં વાપરવું જોઈએ.
(૨૩) દેરાસરના દરેક કામ કેસર ઘસવું- અંગલુછણા કરવા દેરાસર સાફ કરવું (કાજે લે) વિ. બધાં કામે શ્રાવકે જાતે કરવા જોઈએ. ત્રણ જગતના નાથ દેવાધિદેવનાં બધાંય કામો જાતેજ ભક્તિ-પૂર્વક પ્રેમ પૂર્વક અહમ વગર કરવા જોઈએ.
(૨૪) દેરાસરમાં ગરીબ ધનવાન સૌને સરખા ગણવા. સાધમિક તરીકે સર્વનું સન્માન કરવું અને વિવેક ઔચિત્ય સાચવવું.
(૨૫) પ્રભુને હાથમાં લેતાં કે પધરાવતાં બે હાથે બહુમાન પૂર્વક પકડવા જોઈએ. (૨૬) એક હાથમાં પ્રભુજીને બીજા હાથમાં સિદ્ધચક ભગવાન તે બેઉ સાથે લેવા ના જોઈએ. (૨૭) ખમાસમણ સૂત્રને “મણ વંદામિ’ શબ્દ બોલતાં બે ઢીચણ બે હાથ અને મસ્તક
[આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
( લલાટ) પાંચ અંગોને જમીન સાથે અડકાડવું. દેરાસરમાંથી નીકળતા કે દેરાસરમાં પ્રભુજીને જૂઠ ના પડે તે ખાસ જેવું.
(૨૮) નેવેદ્ય તેવી રીતે પક રાખે કે જેથી કીડી વિ. ઉપદ્રવ ના થાય.
(૨૯) દેરાસરની ચોકડી અલગ જોઈએ; જ્યાં અંગલુછણે ધેવાય અને દેરાસરના વાસણે મજાય ત્યાં સાંસારિક ઉપચોગ મહા આશાતનાનું કામ કરે છે.
A (૩૦) કુલની માળા કાચા સૂતરથી પચી ગાંઠથી બાંધવી જોઈએ, સોયથી કુલ વિંધાય નહિ તે એક ઈદ્રીયજીવ છે.
(૩૧) ભગવાન કરુણામય છે. મંગલમય છે. સર્વ ગુણમય છે. તેઓ જ એકમાત્ર શરણભૂત છે. પરમ કલ્યાણમય પરમાત્માનું જ આપને શરણ હો.” એમ ભાવ્યા કરવું.
(૩૨) દર્શન પૂજનાદિનું ફળ : ઘેરથી નીકળી મનપણે દેરાસરે જનાર, રસ્તામાં કોઈ સાંસારિક વાત વિચાર ન કરનાર, પ્રભુદર્શનના શુભભાવવાળે, નિર્મળપવિત્ર કરુણામય મનવાળે આત્મા નીચે જણાવેલ ફળ જરૂર પામી શકે છે. અહીં તો મધ્યમ ફળ કહ્યું છે. ઉત્કૃષ્ટ ભાવ આવી જાય તે ઉત્કૃષ્ટ ફળ કેવળ જ્ઞાન તથા મોક્ષ મળી શકે છે.
દેરાસરે જવાની ઈચ્છા થાય ત્યાં ૧ ઉપવાસનું ફળ મળે છે. દેરાસર જવા ઉઠે ત્યાં રે ઉપવાસનું ફળ મળે છે. દેરાસર જવા માંડે ત્યાં ૩ ઉપવાસનું ફળ મળે છે. દેરાસર તરફ ડગલું ભરો ત્યાં જ ઉપવાસનું ફળ મળે છે. દેરાસરના રસ્તે ચાલતા પ ઉપવાસનું ફળ મળે છે. દેરાસરના પગથિયાં ચડતાં ૧૫ ઉપવાસનું ફળ મળે છે. દેરાસરમાં જિન મૂર્તિના દર્શન કરતાં ૩૦ ઉપવાસનું ફળ મળે છે. તેવી રીતે પ્રદક્ષિણા દેતાં ને પૂજન કરતા અનેકગણું ફળ મળે છે. (૩૩) દેરાસરમાં પાંચ અભિગમ સાચવવા. અભિગમ એટલે વિનય, તે આ પ્રમાણે છે.
(૧) આપણા ઉપગની છૂટ છત્રી થેલી જેવી અને પાન-સોપારી દવા મસાલે વિ. જેવી ચીજો સાથે ન લઈ જવી. (૨) કેસર-ફળ-ફૂલ-દૂધ જેવી પ્રભુને સમર્પણ કરવાની ચીજો લઈ જવી. (૩) ખેસ ધારણ કરવું, (૪) પ્રભુજી દેખાતાં માથે અંજલી કરી “નમે જિણાણું” કહેવું. ૫) ચિત્તની સ્થિરતા રાખવી.
(૩૪) પ્રભુ દર્શન-પૂજન શાંતિ ચિત્તે સ્વસ્થ મનથી, અહમ વગર, એકાગ્રતાથી, પૂજ્ય ભાવે કરવી સુગ્ય છે અને તેથી ચિત્તમાં પ્રસન્નતા પ્રસરી રહે છે. પ્રસન્નતાથી પ્રભુ પૂજન અખંડિત બને છે, એમ આનંદધનજી કહે છે.
(૩૫) મહાન ઈન્દ્ર મહારાજા ચૈત્યભૂમિ (દેરાસર)ને શુદ્ધ કરી જીવનને ધન્ય બનાવે છે, દેરાસરની સફાઈ વગેરે બધા નાનાં મોટા કામ જાતે કરવાથી ઉત્તમ પુણ્ય પ્રાપ્ત થાય છે. અશુભ કર્મોનો નાશ થાય છે. પૂજારી પાસે અંગત કામ કરાવવું નહિ. કેસર ચંદન ઘસવાનું જંગલુછણું કરવાનું, કાજે કાઢવાનું વિ. કામ જાતે કરવા જોઈએ. ઈન્દ્ર જેવા ઈન્દ્ર પણ પ્રભુજીની ભક્તિ કરવા નવેમ્બર ]
[૧૯
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પશુનું રૂપ ધારણ કરેલ છે. તે આપણી શી વિસાત છે?
(૩૬) તમે ઘેરે વાપરતા હોય તેનાથી સવાઈ ઉત્તમ સામગ્રી પૂજામાં વાપરશે. ભેળસેળવાળા તથા હલકાં કેસર, ચંદન, વરખ, ઘી બાદલું, કટોરી, ઉન, મખમલ વાપરવા જ નહિ. ઉત્તમ દ્રવ્યોથી કદાચ પૂજા થે ડી થાય તે પણ સાચા દિલની કરેલી અનુદનાનું પુણ્ય અધિક છે. (૩૪) પૂજા ત્રિક : (૧) અંગ પૂજા : વિનોને દૂર કરનારી છે.
(૨) અપૂજા : આત્માને અભ્યદય સાધી આપનારી છે.
(૩) ભાવપૂજા : મોક્ષ ફળ આપનારી છે. અંગપૂજા ગભારામાં પૂજાના કપડાં પહેરી કરવી. પ્રભુજીને વાસક્ષેપ પૂજા-પ્રક્ષાલ, કેસર બરાસ કુલ પૂજાને અંગ પુજા કહેવાય. ચંદનપુજા કરતાં કેસરની વાટકીને ડાબી હથેલીના મધ્ય ભાગમાં રાખવી આંગળીમાં પકડવી નહિ.
ધૂપ-દીપક ચામર પુજાને અગ્રપૂજા કહેવાય. અપુજા ગભારા બહાર કરાય. હવે અંગપુજા કરવી નહિ.
ભાવપુજા છેલે ચૈત્યવંદનની ક્રિયાને ભાવપુજા કહેવાય. ચૈત્યવંદન કર્યા પછી અંગ કે અંગ્ર પુજા થાય નહિ.
અંગપૂજા અપૂજા કર્યા પછી છેલ્લે ભાવપૂજા થાય, શસ્ત્રોકતકમ છે. તે સાચવ
વિધિથી નિરપેક્ષ રહી ગમે તેવી કિંમતી પૂજા કરવામાંય ધર્મ નથી થતે, માટે વિધિને સાપેક્ષ રહી વિધિ જાણવાનો પ્રયત્ન કરી અવિધિ ટાળતા રહે !
(૩૮) અંગ પૂજા કરતાં પૂજાના દુહા સ્તુતિ વિ. મનમાં બોલવાં જોઈએ. પૂજાની ભાવના હૃદયમાં ભાવવી.
(૩૯) પહેલાં કેઈએ સુંદર આંગી કરી હોય કે પહેલાં આંગી કરનાર શ્રાવકનું મન દુઃખ થાય તેમ હોય દુઃખનું કારણ ન હોય ત્યારે પણ જે પૂર્વની આંગીથી અધિક કરવાની શક્તિ ભાવના ન હોય તે પણ પૂર્વ કરેલ આંગી રહેવા દેવી. તેમાં ફેરફાર ન કરવું જોઈએ.
(૪૦) હાથ લુછવાના લુગડાંથી પૂજાની વાટકી, થાળી લુછવી નહિ, કેસર ચંદન ઘસવા નિર્મળ જળ લેવું કુંડીના પાણીને લેવા હાથથી ઉપગના કરતાં પવાલુને ઉપગ કરે કે ચકલીવાળી બંધનળીને ઉપયોગ વધુ સારે છે. પ્રક્ષાલ માટે કળશને ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
પ્રક્ષાલમાં મ્યુનિસીપલ ચકલી કે ટાંકીનું પાણી વપરાય નહિ કુવા-નદી બોરીગ કે ટાંકીનું સીધું કુદરતી પાણી સ્વચ્છ વાપરવું. આજના મોટે ભાગે એવર હેડ કે અન્ડરગ્રાઉન્ડ ટાંકીનું પાણી કે ચકલી (પાઈપ) દ્વારા આવતું પાણી કેમીકલ્સ મીક્ષ હોય છે.
(૪૧) અંધારામાં કે વહેલી પરે દેરાસરમાં પૂજા થાય નહિ કે પાણી ગળાય નહિ કે કાજે કઢાય નહિ
(૪૧) A “જયણુએ ધમ્મજીવ હિંસાથી બચવા પ્રયત્ન તે જયણ અથવા યતના કહેવાય. જયણા સિવાય ધર્મ ન હોય, પ્રભુ ભક્તિમાં પણ એ જયણા પાળવાની છે.
(૪૨) પ્રભુજીને વાહનમાં લઈ જવાય નહિ નહિતર અઢાર અભિષેક કરવા જોઈએ.
ભક્તિ પૂર્વક-બહુમાન પૂર્વક પ્રભુજીને વિધિપૂર્વક રથમાં લઈ જવા. ૨૦]
[આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૪૩) વ્યવહાર અને ભક્તિ : પૂજા-પૂજનમાં લૌકિક વ્યવહાર મુજબ ચાલુ પૂજાએ પૈસાદારને સગા સંબંધીને આગળ બેસાડવા ફેટા પડાવવા વિ કાર્યો મહાન દોષ રૂપ અને ભક્તિમાં ધ્યાન ભંગનું કારણ છે.
(૪૪) દેરાસરમાં કે ઉપાશ્રયમાં ગરીબ તવંગર સા દેવાધિદેવ પાસે સેવક સ્વરૂપે છે ત્યાં આવકાર કે અવહેલના કેઈની ના થાય આ ચિત્ય જરૂર જળવાય.
(૪૫) વસ્ત્ર પરિધાન કેવું કરવું ? પૂજામાં પુરૂષએ ધોતિયું ખેસ બને ત્યાં સુધી સુતરાઉ જે રોજ પાણીમાં બોળાય તે સારું તે વાપરવા-લેંઘા, ચડ્ડી, રેશમી ઝબ્બા કદાપિ નજ પહેરાય.
સ્ત્રીઓએ દેરાસર કે ઉપાશ્રયમાં માથું ઉઘાડું કદાપી રાખવું જોઈએ નહિ. તેથી વીતરાગનાં દર્શને આવેલાને રાગનું નિમિત્ત આપવા જેવું થાય તથા મર્યાદા ભંગ કરવાનું પાપ છે માટે મર્યાદા સાચવીને પૂજા કરવી. મર્યાદિત વસ્ત્રોમાં પ્રભુ પ્રત્યે પૂજ્યભાવ અને વિનયભાવ પ્રગટે છે.
(૪૬) પર્યુષણાની તપસ્યા પછી જે રાત્રી જાગરણ વિ. થાય છે. તેમાં મહદ્ અંશે તેનું મૂળ સ્વરૂપ-હાઈ–ઈ નાખ્યું છે.
(૪૭) આજે પુજા ભાવને રાત્રીજગામાં ફેટા લેવાય છે. પછી યુવક યુવતીઓ દાંડીયારાસ લે છે. મોડી રાત સુધી ભારે વટવાળા વીજળીના બલ્બ વપરાય છે. જેથી હિંસા વધે છે, માઈક વપરાય છે, સ્ત્રીઓ ગાય છે. નૃત્ય કરે છે, જે પુરુષે જુએ છે. નાસ્તા પાણી થાય છે. જલસા થાય છે. આથી મેડી ને રાગ વધે છે. આ બધું બંધ થવું જોઈએ. નહિતર સદ્ગતિ ને બદલે દુર્ગતિ થશે.
(૪૮) જૈન બેઠે થાય તેનું જૈનત્વ-ચાલે-ડે મજબુત થાય તેવાં કાર્યો કરે. જૈન મજબુત તે ધર્મ પણ મજબુત.
SEE FOR CONCRET & FRUITFUL, RESULT ( ૪ ) પૂજારી : પૂજારી સવારે પ-૩૦ થી ૧૨-૩૦ કલાક સુધી ફરજ ઉપર હોય. તેથી સ્વભાવિક રડા-બીડી પીવે મસાલે ખાય, લઘુશંકાએ જાય. તેથી આશાતનાથી બચવા પુજારીને ફરજીયાત વા કલાકની રીસેસ આપવી. રીસેસ દરમ્યાન ખાણીપીણી પતાવી ફરી પુજારી નાહી સ્વચ્છ થઈ દેરાસરનું કામ કરે તે ધ્યાન રાખે.
પુજારીએ પુજાનાં કપડાં દેરાસરમાં પહેરવા જોઈએ.
(૫૦) વહીવટદારોને કાયદા :- આ યુગના ટ્રસ્ટીઓને વહીવટદારોને શાસ્ત્રનું આવશ્યક જ્ઞાન જોઈએ તેમ ટ્રસ્ટ એકટ ઈન્કમટેક્ષ વિ. નું જ્ઞાન જોઈએ તે જ્ઞાન નહિ હોય તે સંસ્થાને અને વહીવટદારને નુકસાન દંડની સજાની જોગવાઈ છે.
(૫૧) પૂજાના કપડાં પહેરી સામાયિક કે અન્ય પ્રવૃત્તિ ના કરવી જોઈએ.
(૫૨) પૂજા દર્શન વંદન વખતે યાત્રામાં કે તીર્થ સ્થાનમાં નિયાણું ન થાય એટલે કે સાંસારિક લાભની અપેક્ષાએ માગણી કદાપિ ના થાય.
(૫૩) પાંચ કલ્યાણક – પ્રભુ પુજામાં જિવર દેવના જીવનનાં પાંચેય કલ્યાણ કે આવરી
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
લેવામાં આવ્યા છે. તેથી પુજા કરતી વખતે પાય કલ્યાણકની ઉજવણી થાય છે?
ચ્યવન કલ્યાણક – પ્રભુ ઉપરથી વાશી ફૂલે વગેરે નિર્માલ્ય ઉતારવું મોરપીંછીથી હળવા હાથે પ્રમાર્જવું તે ચ્યવન કલ્યાણકનું સૂચક છે.
જન્મ કલ્યાણક :- દૂધ દહીં, સાકર, ચંદન, યુક્ત જળપંચામૃતથી અભિષેક કરે. ચંદન પૂષ્પ પૂજા કરવી તે જન્મ કલ્યાણકનું સૂચક છે.
જળ પૂજા વખતે ચિંતવવું કે મારો કર્મ રૂપી મેલ પ્રભુને કરેલ જળ પૂજા વડે દૂર થાઓ
ચંદન પૂજા વખતે ભાવના ભાવવી કે ભાવના ચંદન સમાન મોક્ષ સુખની શીતળ છાયા પ્રભુ પૂજાથી મારા આત્માને પ્રાપ્ત થાઓ.
પૂષ્પ પૂજા વખતે ચિંતવવું કે પુષ્પ જેવા વનસ્પતિ કાયના જીવને પણ પુણ્યદયે પ્રભુના મરતકે ચઢાવાનું સદ્ભાગ્ય મળ્યું તે મારા આત્માને પણ મોક્ષ સુખ મળવાનું સદ્ભાગ્ય પ્રાપ્ત થાઓ
જળ પુજા, ચંદન કેસર પૂજા, પુખ પુજા અંગ-પુજા કહેવાય. જે પ્રભુજીના અંગ શરીર ઉપર ગભારામાં થાય.
દીક્ષા કલ્યાણક :-- દીક્ષા કલ્યાણકની ઉજવણું રૂપ ધૂપ પૂજા કરવાની છે. ત્યારે ચિંતવવાનું કે ધૂપ ઉર્ધ્વગામી છે તેમ મારો આત્મા ઉર્ધ્વગામી બને ને સિદ્ધશિલા ઉપર પહોંચે તેમજ ધૂપ જાતે ભસ્મ થઈ તેની સુવાસ ચોગમ પ્રસરાવે છે તેમ ધૂપ પૂજાથી મારા આત્માના કર્મના મેલ ભસ્મીભૂત થઈ આત્મા કલ્યાણ સાકાર પામે
ધૂપ પૂજા પાપને બાળે છે. દીપક પૂજા જ્ઞાનને પ્રકાર આપે છે.
કેવળજ્ઞાન કલ્યાણક તેની ઃ આરાધના સ્વરૂપે દીપક પૂજા છે. પ્રવિત્ર રૂની દીવેટ બનાવી, કપુર વિગેરેથી સુગંધિ તાજા શુદ્ધ ચેખા ઘીથી પ્રગટાવી પ્રભુની જમણી બાજુ ઉભા રહી ચિતવવાનું કે અજ્ઞાનરૂ૫ અંધકારને નાશ કરત કેવળ જ્ઞાનરૂપ દીપક મારા આત્મામાં પ્રગટ થાવ, અંધકાર ઉલેચાઈ જાવ
ગર્ભદ્વારમાં શુદ્ધ ઘીનો દીવો જ રખાય વનસ્પતિ ઘી કે ઈલેકટ્રીક લાઈટ રખાય નહિ.
ચામર, ગીત, નૃત્ય વગેરે કેવળજ્ઞાનની ઉજવણીના ભાગરૂપ છે. ત્યારે ભાવવું કે હે ભગવાન અનંતાનંત સંસારમાં હું નાચ્ચે, હવે સંસાર નાટકથી છૂટવા તારી પાસે નૃત્ય કરું છું. મને મુક્તિ આપવા.
ભવમંડપમાં હું નાટક નાચીઓ. હવે મુજ પાર ઉતાર. પની સભામાં સ્ત્રીઓએ કે બાલિકાઓ ને નૃત્ય કરવું તેમજ સ્ત્રીઓની પુજામાં કે સ્ત્રીઓ ગાતી નાચતી હોય ત્યારે પુરૂષએ કે બાળકેએ ના જવું શૃંગારરસ પ્રગટે જ. નિર્વાણ કલ્યાણક – અક્ષત નૈવેદ્ય તથા ફળ પુજા તે નિર્વાણ કલ્યાણકની ઉજવણી રૂપે છે.
અર્થાત નિર્વાણ કહેતા મોક્ષ એ પણ અક્ષતની જેમ અખંડ શાશ્વતની જેમ અખંડ શાશ્વત ૨૨)
[આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વરુપ છે નૈવેદ્ય-આહાર, એનાથી રહિત અણડારી સ્વરુપ છે, અને ફળ-અંતિમ પ્રાવ્ય સ્વરુપ છે, અર્થાત બધી આરાધનું છેલ્લું ઊંચું ફળ છે.
અખંડ, બન્ને બાજુ અણીદાર ઉજજવળ અક્ષત (ચોખા) ને સ્વસ્તિક નંદ્યાવત કરો. તે ચાર ગતિ–દેવ ગતિ, નારક ગતિ, તિર્યંચ ગતિ, મનુષ્ય ગતિને નિવારણ રૂપે આલેખ પછી તે ઉપર દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર રૂપી રત્નત્રયીની ત્રણ ઢગલીઓ કરવી (રત્નના અભાવે અક્ષતની ઢગલી કરી રૂપાનાણું મૂકવું.) ઉપર સિદ્ધશીલા રૂપ ચંદ્ર કરે.
સ્વસ્તિક ઉપર ભૌતિક ખાદ્ય મિષ્ઠાન તેના ત્યાગ રૂપે અનાકારી પદની પ્રાપ્તિ માટે પરવાના છે.
ચંદ્ર પર સિદ્ધશિલાની પ્રાપ્તિ અર્થે એટલે અક્ષય પદની પ્રાપ્તિ મોક્ષ ફળની પ્રાપ્તિ અખંડ બદામ-પારી કે સુંદર ઉત્તમ ફળ મૂકવાનાં છે. મહને રાગ છેડવા માટે વસ્તુ ઉપરનું મમત્વ ઘટાડવા માટે પણ નૈવેદ્ય ફળ પૂજા જરૂરી છે.
પ્રથમ સાથિયાની ઢગલી કરવી પછી દર્શન-જ્ઞાન ચારિત્રની ઢગલી કરી છેલે ઉપર સિદ્ધશિલાની ઢગલી કરવી.
સાથીયામાં ૧ લું ખાનું નારક ગતિનું પ્રતિક છે. ,, ૨ જું , તિર્યંચ , , , ,, ૩ જું કે મનુષ્ય
by - ૪ થું દેવ , , , સાથિયે ચાર ગનિના સ્વરૂપે છે. હે ભગવાન ! આ ચાર ગતિનાં અનતાનંત સંસાર બ્રમણ મેં કર્યું છે તો હવે છૂટકારો કર સાથિયા ઉપર ઉત્તમ ઘરનું બનાવેલું કાળી મર્યાદા મુજ. બનું (ખપે તેવું નિર્દોષ નૈવેધ મુકવું. અને અણહારી પદની માંગણી કરવી.)
દર્શન જ્ઞાન ચારિત્રની ઢગલી ઉપર નાણું મુકવું.
સિદ્ધસલા ઉપર — આવી આડી લીટી કરવી કારણ ઉભી લીટી સિદ્ધશીલાનું પ્રતિક છે. સિદ્ધો ત્યાં વસે છે. મોક્ષ ફળ માંગવા આપણે ઉત્તમોત્તમ ફળ મુકવું. જોઈએ. આથી સમર્પણ ભાવ અને આત્મ જાગૃતી આવે છે.
અંગે પૂજા પછી અગ્રપુજા અને ત્યારબાદ ભાવ પૂજા આવે. અંગે પૂજા પુર્ણ કરી ત્રીજી નિસહી કહી ચિત્યવંદન કરવા બેસવું તે ભાવપુજા.
સાથિયાની ક્રિયા અને ચૈત્યવદન સાથે ન થાય. ભેગી ક્રિયા ડહોળાઈ જાય છે. ક્રિયાનું હાર્દ જળવાઈ નહિ.
ચૈત્યવદન કરતાં વર્ણ, અર્થ અને પ્રતિમા એ ત્રણનું આલંબન લે. વર્ણાલંબન–બોલતા સૂત્રના શબ્દોમાં ઉપયોગ. તે ઉપગ વચન ઉપર કાબુ રાખે છે.
અર્થનું આલંબન-બેલતાં સૂત્રોના અર્થોમાં ઉપયોગ, તે ઉપયોગ તેમાં મનને નિયંત્રણમાં રાખે છે. નવેમ્બર ]
[ ૨૩
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પ્રતીમાજીનું આલ બન–સામે રહેલ પ્રતિમાંમાં ઉપયાગ તે ઉપમેગ કાયાને કાબુમાં રાખે છે. પૂજા ચૈત્યવંદન કરનારે તે વખતે વીતરાગની અવસ્થાત્રિકપિ'ડસ્થ અવસ્થા, પદસ્થ અવસ્થાને રૂપાતીતી અવસ્થા ભાવવી.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તે રીતે ચૈત્યવ ંદન કરતાં ભગવાન જે દિશામાં હેય તે દિશા સિવાયની બાકીની ત્રણૢ દિશા તરફ જોવાના ત્યાગ કરવા. અર્થાત આડુ' અવળું ન જોવુ'. માનસીક શુભ ધ્યાન ધ્યાવવું. ભાવાલ્લાસ વધારવે.
ચૈત્યવંદન શરુ કરતાં પૂર્વે જયણા માટે ભૂમી ત્રણ વાર ખેસના છેડાથી પ્રમાવી જોઇએ અને ઇરિયાવહિયા કહી એક લેગસ્સના કાઉસ્સગ કરી પછી પ્રગટ લેગસ કડ્ડી ચૈત્યવંદન શરૂ કરવું. અથવા ઇરિયાવહિયા આદિ કર્યાં સિવાય પણ ચૈત્યવંદન કરે છે.
ચૈત્યવંદન શરૂ કરતાં આપણાં નેત્રા પ્રભુજીની વીરાગતા નીતરતી અને સમતા કરુણા રસ ઝતી પ્રતિમા પર સ્થિર કરી દેવાં.
શ્લેાકા-સૂત્ર ખેલતી વખતે સ્પષ્ટ, શુદ્ધ, ઉચ્ચાર, સ્વર તથા વ્યંજના, આદિ ભેટ સમજાય તે રીતે સપદાએને ખ્યાલ આવે તેમ અને યેાગ્ય ધ્વની પૂર્ણાંક એલવાં. સૂત્ર ખેલતી વખતે તેના અર્થના ખ્યાલ કરવા.
ત્રણ મુદ્રાઓ :-- ચૈત્યવંદનાદિ વખતે શરીરના હાથ, પગ, વગેરે અવયવાને અમુક ચે.ક્કસ આંકારમાં-સ્થિતિમાં રાખવાં તે મુદ્રાના ત્રણ પ્રકારો છે. A ચેયુદ્રા B મુક્તા શક્તિ મુદ્રા C જિન મુદ્રા
યોગ મુદ્રા : -બે હાથની આંગળીએના ટેરવા પરસ્પર એક ખીજાના આંતરામાં ભરાવી કમ ળના ડાડાના આકારે એ હાથ રાખી, હાથની કોણી પેટ પર રાખી હથેલી હજ પહેાળી રાખી હાથ જોડવા તે ચેગ મુદ્રા યાગ એટલે એ હાથના સચેગ આ મુદ્રા વિઘ્નને દૂર કરે છે.
નમ્રુત્યુણ, આદી પાંચ દડક સૂત્ર, આ યેગ મુદ્રામાં રહી ખેલવા જોઇએ.
મુક્તાશક્તિ મુદ્રા શુ મુક્તા એટલે મેતી અને શ્રુતિ એટલે છીપ. મેતીની છીપના આકાર વી મુદ્રા
જિન મુદ્રા :— શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા મુદ્રાથી કાઉસ્સગ્ગમાં રહે છે ઉભા રહે છે તે જિન મુદ્રા એમાં બે પગના અ’ગુઠા વચ્ચે ૪ આગળનું આંતરૂં રહે અને પાછળના બે એડી વચ્ચે ૪ આંગળથી કાંઇક આછું. અંતર રહે જિન મુદ્રામાં કાઉસ્સગ્ગ કરવાના અને ઉભા રહી સૂત્ર ખેલતાં બન્ને પગની મુદ્રા આ રીતે રાખવી.
આમાં હાથ જોડાય, હથેલી પેાલી રહે. ટેરવા સામ સામા આવે અને કપાળ આગળ ઉંચા રહે ‘‘જાવતિ ચેઇઆઇ” જાવત કે વસાહૂ અને ‘ જયવીયરાય’” સૂત્ર આ મુદ્રામાં રહી ખેલવાં.
دی
સામાન્ય આજકાલ કકોત્રીએ માં આમંત્રણ પત્રિકાઓમાં-કેલેન્ડર વિ.માં ભગવાનના નામ-ફેટા વિ. છપાય છે તે ચેગ્ય નથી . આશાતના થાય છે.
આ લખાણમાં જિન જ્ઞાની વિરૂદ્ધ કાંઇ પણ લખાયુ હોય તે તે માર્ટે મિચ્છામિ દુક્કડમ્
પડવું
For Private And Personal Use Only
આત્માનદ પ્રકાશ
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન સમાચાર શ્રી શ્રેયર્સ જે મિત્ર મંડળ રજત જયંતી વર્ષનાં ઉપક્રમે સમાજનાં શ્રેણી ૪ થી ઉપરનાં તમામ ધારણનાં ઉચ્ચ ગુણાંક મેળવનાર ૩૫૦ ઉપરાંત તેજસ્વી વિદ્યાર્થી ભાઈ-બહેનોને સન્માનવાને અને પારિતોષિક એનાયત કરવાને ભવ્ય સમારંભ વિશાળ હાજરીમાં મુંબઈ નિવાસી શેઠ શ્રી અનંતરાય હીરાચંદ શાહ (દાઠાવાળા ) ના પ્રમુખ સ્થાને અને શેઠશ્રી કાંતિલાલ એલ. શેઠ (સાવરકુંડલાવાળા ) નાં તથા શેઠશ્રી કાંતીલાલ એન. શેઠ (તળા જાવળ ) નાં અતિથિ વિશેષ પદે વેજાઈ ગયેલ.
સમારંભ પ્રમુખશ્રીને પરિચય શ્રી મનુભાઈ શેઠે તથા અતિથિ વિશેષ પરિચય શ્રી સુર્યકાન્ત આર. ૨ હ (જે. બી. ગ્રુપ) તથા શ્રી કાંતીલાલ જી. દોશીએ આપેલ.
સમારંભ પ્રમુખશ્રી અનંતરાય હીર ચંદ શાહે શ્રેયનાં એક વિધકાર્યની સમીક્ષા જાણી ઉડા આનંદની લાગણી વ્યક્ત કરી શભેચ્છા પાઠવેલ,
શ્રેયર્સ ' ની વિવિધ પ્રવૃત્તિઓની રૂપરેખા સંસ્થાના માનદમંત્રીશ્રી નવિનભાઈ કામદરે વિરતૃત રીતે રજુ કરેલ અને રજત જયંતી વર્ષ દરમ્યાન થયેલ કાર્યની ઝાંખી કરાવેલ.
- ભાવનગર જૈન સંધનાં મંત્રી શ્રી જેન્તીલાલ મગનલાલે સંસ્થાને ઉત્તરોતર વિક સ બદલ આનંદની લાગણી વ્યક્ત કરેલ, મેયર શ્રી રમણીકભાઈ પંડયાએ સંસ્થાની ઉત્તરોતર પ્રગતી સાથે શુભેચ્છા વ્યક્ત કરેલ.
પારિતોષીક પ્રસંગે પ્રતિ વર્ષ ધાર્મિક શિક્ષણ આપતાં શિક્ષક-શિક્ષકોનું પણ બહુમાન કરવામાં આવે છે.
તા. ૧૬-૧૦-૮૨ નાં સમાજનાં ૬૦૦ ઉપરાંત તેજસ્વી ભાઈ-બહેનને આકર્ષક વિવિધ પ્રકારનાં ઈનામ શ્રી લે કાસંઘની વાડીમાં આપવામાં આવેલ.
તા. ૧૭-૧૦-- ૮૨ રવીવારનાં ટાઉનહોલમાં વિશ ળ મ નવ મ ય વચ્ચે શ્રેણી ૮ ઉપરનાં તમ મ છે રણનાં ૩૫૦ ઉપરાત તેજ વી વિદ્યાર્થી ભાઈ-બહે ને મ ક ક ઈન અપ યા.
સમારંભનું સફળ સંચાલન શ્રી નવીનભાઈ કામદાર સંભાળેલ. SEB 22 BBB , BA, DE 22. અE-9S9 ) પર - એT S 3, થાર - BB,
3 િ
ઝંખતે દે
(
I
પ્રગટ થઈ ચુકેલ છે શ્રી શ્રીપાળ મહારાજાનો રાસ પ્રગટ થઈ ચુકેલ છે જેની મર્યાદિત પત હોવાથી તાત્કાલિક મંગાવી લેવા વિનંતી. મૂળ કીંમતે આપવાનો છે. તેની મૂળ કીંમત રૂપિયા વીસ રાખેલ છે, તે તાત્કાલિક મંગાવી લેવા વિનંતી.
ના દૐ હતીદ 8િ
- 4
છે :
----: રથળ :– શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ઠે. ખારગેટ : ભાવનગર : (સૌરાષ્ટ્ર)
એક દ
.
થી તા. ક. : બહાર ગામના ગ્રાહકોને પિોસ્ટેજ ખર્ચ સહીત રૂપીઆ દેવીસ અને વીશ
પૈસાનું મણિઓર્ડર કરવા વિનંતી.
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(અનુસંધાન ટાઈટલ ૧નું ચાલુ) એતી તે હું જાનું નિહચે, રીચીંચર ન જરાઉ દેરી જબ અપને પદ આપ સંભારત,
તબ તેરે પર સંગપરેરી | મેરી (૨) એટલું તે હું નિશ્ચય જાણું છું કે પીત્તળ પર સાચું નંગ જડવાનું કાર્ય કે ઝવેરી કરે નહિ. જ્યારે પિતાનું શુદ્ધ પદ પિતે આત્મા સંભારે છે, ત્યારે ખરેખર આત્માથી તારા પ્રસંગમાં પડાય છે.
આત્મસ્વામી સમતાને કહે છે, “જ્યારે હું પિતાનું શુદ્ધ સ્વરૂપ સંભારું છું ત્યારે દેહ, વાણી, અને મનથી હું ભિન્ન છું –એમ સત્ય ભાસે છે. હે સંમતે! હું તારા સંબંધમાં આવ્યો છું તને કદાપિ છોડનાર નથી.” ઔર પાઈ અધ્યાત્મશલી, પરમાતમ નિજ વેગ ધરેરી શક્તિ જગાવે નિરુપમ રુપકી, આનન્દઘન
મિલી હેલી કરી છે મેરી | (૩) આત્મા પિતાના શુદ્ધ સ્વરૂપ અવધીને, અવસર પામી, અધ્યાત્મ શૈલીને જ્ઞા ' થયે આત્માને તુરત મુક્તિમાર્ગમાં પ્રવેશ કરાવનારી અધ્યાત્મ શેલી છે. જડને જડપણે ઓળખાવનારી અને આત્માને આત્માપણે ઓળખાવનારી અધ્યાત્મ રેલી છે. પિતાના શુદ્ધ ગુણોની શક્તિને સમતાને વેગે પ્રકટાવવા લાગ્યો
અને આનન્દન સમૂહભૂત એવે શુદ્ધાત્મા સમતાની સાથે એક સ્થિર ઉપગમાં છેરમણતારૂપ કીડા કરવા લાગ્યો. એમ શ્રી આનન્દઘનજી મહારાજ સાહેબ આત્મા
અને સમતાનું સ્વરૂપ હૃદયના અનુભવથી જણાવે છે.
છે
કે તમr T
[ a
[
)F 3
હામી
ને
તે
કામ કરવા ;
જો કે
જ.
અભિનંદન કુમારી છાયાબહેન લહેરચંદ દોશી, ૧૯૮૨ માર્ચની s. s. C. પરીક્ષામાં અંગ્રેજી અને સંસ્કૃત વિષયમાં જૈન જ્ઞાતિમાં પ્રથમ આવતાં, શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા તરફથી આપવામાં આવતા બને ઇનામ ળવે છે. સભા તરફથી અભિનંદન, ભવિષ્યમાં
વિશે પ્રગતિ સાધે તેવી શુભેચ્છા. છાયાબહેન લહેરચંદ છે વિર
સ
રા
For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
—: અમૂલ્ય પ્રકાશન :અનેક વરસોની મહેનત અને સંશોધનપૂર્વક પરમ પૂજ્ય વિદ્વાન
મુનિરાજશ્રી જબુવિજયજી મહારાજના વરદ્ હસ્તે સ’ પાદિત થયેલ અજોડ અને અમૂલ્ય ગ્રંથ
OOD.mpura
‘હાદસાર નવચક્કમ પ્રથમ અને દ્વિતીય ભાગ’
*
O
***
*
**
આ અમૂલ્ય ગ્રંથ જેમાં નાનું અદ્ભુત વર્ણન છે તે દરેક સાધુ મુનિરાજે તથા સાદેવીજી મહારાજ માટે અતિ ઉપયોગી ગ્રંથ છે. દરેક ગૃહસ્થાઓ અને સમાજની દરેક લાયબ્રેરી માટે વસાવવા જોઈએ. | આ ગ્રંથ માટે પરમપૂજ્ય આચાર્ય શ્રી વિજયધર્મસૂરીશ્વરજી મહારાજ જણાવે છે કે
- ભાવનગર શ્રી જૈન આમાનદ સભાએ આ પુસ્તકનું પ્રકાશન કર્યું તે એક મોટા જ ગૌશ્વની વાત છે, જે વિદ્વાન મુનિ મહારાજે, સાધ્વીજી મહારાજે, તથા શ્રાવકે તેમજ શ્રાવિકાઓને જૈન દર્શનના અભ્યાસ માટે ખૂબ જ ઉપયોગી નીવડશે.
ભારતભરમાં અનેક જૈન સંસ્થાઓ છે. તેઓએ પ્રગટ કરેલા પુસ્તકોમાં આ
“ દ્વાદશાર' નયચક્રમ 'ને શ્રેષ્ઠ સ્થાને મૂકી શકાય તેમ છે. તે માટે શ્રી જૈન આત્માનંદ - સભાને ધન્યવાદ ઘટે છે.
( કીંમત રૂા ૪૦-૦૦ પાર્ટ ખર્ચ અલગ).
M
જ બાહર પડી ચુકેલ છે જિનદત્તકથાનકમુ ( અ મારૂ નવું પ્રકાશન )
પ્રસ્તુત જિનદત્તકથાનક સ 'સ્કૃત ભાષાના અભ્યાસીઓ માટે ખાસ ઉપયોગી એવે કથા ગ્રંથ છે.
સ્વ. પૂજયપાદ આગમ પ્રભાકર શ્રુત-શિલવારિધિ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજની ઇચછાનુસાર આ 'થ પ્રકાશન કરવામાં સફળ થતા ખુબ આનંદ અને સંતોષ અનુભવાય છે.
અમારી વિનતિને ધ્યાનમાં લઈને પરમ પૂજ્ય સાધ્વીજી મહારાજશ્રી ઓકારશ્રીજી મહારાજે આ ગ્રંથનું સંપાદન-સંશોધનનું કાર્ય કરી આપવાની કૃપા કરી છે.
આ કથાનકને ગુજરાતી ભાષામાં પણ સંક્ષિપ્ત સાર આપવામાં આવ્યો છે. આ ગ્રંથ છેદરેક લાયબ્રેરીમાં વસાવવા યોગ્ય છે
કિ’મત રૂા. ૮-૦૦ લખે– શ્રી જન આત્માનંદ સભા : ખારગેટ, ભાવનગર,
2250 22223888888888888***** :
HONCHROONITOAKANAN
For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Atmanand Prakash Regd. G. BV. 31 / 0 0 3-00 દરેક લાઈબ્રેરી તથા ઘરમાં વસાવવા જેવા અલભ્ય ગ્રંથો સંસ્કૃત ગ્રંથો કીમત | ગુજરાતી ગ્રંથ કીમત ત્રીપાછી કલાકાપુરુષ ચરિતમ્ - મહાકાવ્યમ્ ૨-પૂર્વ 3-4 લે.સ્વ. પૂ. આ. શ્રીવિ. કસ્તુરસૂરીશ્વરજી 20-00 આ પુસ્તકાકારે (મૂળ સંસ્કૃત) ધમ કૌશલ્ય 3-0 0 ત્રીશઝી ક્લાકા પુરુષચરિતમ્ નમસ્કાર સહામત્ર e 3-00 મહાકાવ્યમ્ પર્વ 2-3-4 ચાર સાધુન 3-00 પ્રતાકારે ( મુળ સંસ્કૃત ) 20-00 પૂ. આગમ પ્રભાકર પુણ્યવિજ્યજી દ્વાદશાર યચક્રમ્ ભાગ 1 40-00 શ્રદ્ધાંજલી વિશેષાંક : પાકુ ખાઇન્ડી'ગ 8-10 દ્વાદશાર’ નયચક્રમ ભાગ 2 ધુમ બીન્દુ ગ્રંથ 40-00 10-00 0-50 સ્ત્રી નીવણ કેવલી ભક્તી પ્રકરણ—મળ 10-00 યુક્ત ૨નાવેલી જિનદતા આખ્યાન સુક્ત મુક્તાવલી 0-50 નવમરણાદિ સ્તોત્ર સદેહઃ 2-00 | જૈન દર્શન મીમાંસા શ્રી સાધુ-સાધ્વી યોગ્ય આવશ્યક ધમ પરીક્ષા ગ્રંથ 3-0 0 શ્રી શત્રુંજય તીર્થને ૫'દરમે ઉદ્ધાર 1-00 e ક્રિયાસૂત્ર પ્રતાકારે 5-00 આહુતુ ધમ પ્રકાશ 1-00 પ્રાકૃત વ્યાકરણમ 2-0 0 શ્રી વીતરાગ મહાદેવ સ્તોત્રમ્ આત્માનદ ચાવીશી 1-0 છે 1-00 તીર્થંકર દશન ચાવીશી પ-૦૦ આદર્ભોપાધ્યાય 5-00 શ્રાવકધમ વિધિ પ્રકરણમ બ્રહ્મચર્ય ચારિત્રા પૂજાદિરાયી સંગ્રહ પ-૦ 0 આત્મવલલભ પૂજા 10-00 e ગુજરાતી ગ્રંથ ચૌદ રાજલક પૂજા 1-00 શ્રી શ્રીપાળરાજાના રાસ 20-00 આત્મવિશુદ્ધિ 3-0 0 શ્રી જાણ્યું અને જોયુ નવપદજીની પૂજા 3-00 શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ભાગ 2 જે 8-00 આચારાપદેશ 3-00 શ્રી કાવ્યસુધાકર 8-00 ગુરુભક્તિ ગહેલી સંગ્રહ 2-00 શ્રી કથારત્ન કોષ ભાગ 1 14-00 | ભક્તિ ભાવના શ્રી આત્મકાતિ પ્રકાશ ( 3-00 હું ને મારી બા 5-00 શ્રી જ્ઞાનપ્રદીપ ભાગ 1-2-3 સાથે જેનું શારદા પૂજનવિધિ e 8 0 | | 0 و لم له له له م | 0 0 شمع 060 લખા :- શ્રી જૈન આમાનદ સભા ખારગેઈટ, ભાવનગર (સૌરાષ્ટ્ર) તત્રી : શ્રી પોપટભાઈ રવજીભાઈ સલોત શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ તત્રી મ ડળ વતી ને પ્રકાશક : શ્રી જૈન આત્માનદ સભા, ભાવનગર મુદ્રક : સ્વ. શેઠ હરિલાલ દેવચંદ આનંદ પ્રી. પ્રેસ, સુતારવાડ ભાવનગર. e For Private And Personal Use Only