Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છે. આ માર્ગ હ પછીણ
SHRI ATMANAND
PRAKASH
તીર્થાધિરાજ શ્રી શત્રુંજય તીર્થ
- પ્રકાશ૬:-,
પુસ્તક પર
શ્રી જન નાનાનંદ ક્ષત્તા થાક
(નાવડાવ્યું
અંક ?
સ' ૨૦૧૧
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
અ-નુ-ક્ર-મ-ણિ-કા.
૧ કહેવા કરતાં કરવું સારું
૨ નવપદજીના પ્રાચીન ચૈત્યવતા ભાવાર્થ સાથે
૩. આમ આદર્શ છત્રીશી
૪ પરમ પદાપાન ( સિદ્ધિસાપાન )
...
...
...
...
...
...
૫ તક
८४
૬ મહાસિનિષ્ક્રમણ
...( શ્રી બાલચ'દ હીરાદ ‘‘ સાહિત્યચંદ્ર’ ) ૮૫
૮૬
૭ ભાવીશમા શ્રી શિવકર જિન સ્તવન–સાય ( ડા. વલ્લભદાસ તેણુશીભાઇ ) ૮ પશ્ચિમના દેશોમાં જૈન ધાર્મિક અને દાર્શનિક સાહિત્યના અભ્યાસ ( પ્રા. જયતિલાલ ભાઇશ કર દવે) ૯૨ ૯ વર્તમાન સમાચાર
९४
600
---
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉલ
www
( પં. શ્રી રામવિજયજી ) ૮૦
( મુનિશ્રી કલ્યાણપ્રશ્નવિજયજી ) ૮૧ ( મુનિશ્રી મહાપ્રભવિજયજી ) ૮૨
---
શ્રી કથારત્નકાષ ( ભાષાંતર દ્વિતીય ભાગ )
કર્તા—શ્રી દેવભદ્રાચાર્ય મહારાજ.
જેમાં સમ્યક્ત્વના તેત્રીશ સામાન્ય ગુણા, પંચ અણુવ્રતના સત્તર વિશેષ ચુણા મળી પચાસ ગુણનુ સુંદર -સરલ નિરૂપણુ તથા વષઁન, તેને લગતી પ્રાસ'ગિક, મૌલિક, અનુપમ નહિં જાણેલી, સાંભળેલી, વાંચેલી, નવીન પચાસ કથાએ. અન્ય અનેક અંતર કથાઓ અને સત્પુરુષાના માર્ગો, ઋતુ, ઉપવન, રાજ્ય લક્ષણા, સામુદ્રિક તેમ જ વ્યવહારિક, સામાજિક, રાજકીય અને નૈતિક વગેરે અનેક વિષયેા દેવ, ગુરુ, ધર્મ', જિનપૂજા વગેરેના સ્વરૂપે અને વિધાનનું વર્ણન વગેરે અનેક વિષયા આવેલા છે. પ્રથમ ભાગમાં સમ્યક્ત્વના વીશ ગુણેનુ વર્ણ'ન આપવામાં આવ્યુ' છે. આ ખીજા ભાગમાં ભાકીના તેર સમ્યકત્વના અને સત્તર પંચ અણુવ્રતના મળી કુલ ત્રીશ ગુણાનુ કયા સહિત વર્ષોન આપવામાં આવ્યું છે, સારા કાગળા ઉપર સુંદર ગુજરાતી અક્ષરેથી આ સભાના માનવતા પેટ્રન સાહેબે, લાઇફ મેમ્બરોને ધારા પ્રમાણે ભેટ આપવા આ ગ્રંથ છપાય છે. સુમારે ચાલીસ ફામ' ઉપરાંત ક્રાઉન આઠ પેજી લગભગ ચારસો પૃષ્ઠમાં તૈયાર થશે. આસા વદી ૦)) સુધીમાં નવા થનારા પેટ્રન સાહેબ તથા લાઇફ મેમ્બરોને પણ ભેટ આપવામાં આવશે. કિ'મત સુમારે રૂા. નવ થશે,
For Private And Personal Use Only
ફરી નહીં છપાવવામાં આવતા એ અમૂલ્ય ગ્રંથા મળી શકશે માટે મ’ગાવેા. ૧ શ્રી કલ્પસૂત્ર ( ખારસા ) મૂળ પાઠ
દર વર્ષે પયુ પણ પંમાં અને સવત્સરી દિને પૂજ્ય મુનિ મહારાજાએ વાંચી ચતુવિધ સંધને સંભળાવે છે. જેતેા અપૂર્વ મહિમા છે, તે શાસ્ત્રી મેટા ટાપુમાં પ્રતાકારે સુંદર અક્ષરેથી અને સુશાભિત પાટલીસહિત છે, જેથી પૂજ્ય મુનિમહારાજા કે જ્ઞાનભંડાર, લાઇબ્રેરી કે જૈન જોઇએ. તેમણે મગાવી લેવા નમ્ર સૂચના છે. કિ. રૂા. ૩-૦-૦ પેસ્ટેજ જુદું.
એને
૨ સજ્ઝાયમાળા—શાસ્ત્રી શુદ્ધ રીતે મોટા અક્ષરોથી છપાયેલ, શ્રી પૂર્વાચાય—અનેક જૈન પડિતા વિરચિત, વિવિધ વિષયક વૈરાગ્યાદિ રસેપાદક, આત્માને આનંદ આપનાર ૧૩મા સૈકાથી અઢારમા સૈકા સુધીમાં થઇ ગયેલા પૂજ્ય આચાર્ય દેવા અને પંડિત મુનિમહારાજાએ રચેલ સજ્ઝાયનેા સંગ્રહ આ ગ્રંથમાં આવેલા છે, કે જે વાંચતા મહાપુરુષોના ચારિત્રની ઘટના આપણી પૂર્વતી જાહેાજલાલી, અને વાચકને વૈરાગ્યવૃત્તિ તરફ દાર છે. પચાસ ફેમ ૪૦૮ પાનાનેા સુંદર કાગળા શાસ્ત્રી મેાટા ટાઇપેા, અને પાકા બાઇડીંગથી અલ'કૃત કરેલ છે. કિંમત રૂા. ૪-૮-૦ પોસ્ટેજ જી', માત્ર પચીશ કાપી સિલિકે રહી છે. લોઃ—શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નાde/5ne/
e
ri ( t
2 જ
( S . ૧૮૮
૮
TO
5
) પર
2 Wક છે
પરંતર્ક પર શું'
અંક ૬
વીર સં'. ર૪૮૧.
પાષ-જાન્યુઆરી. વિક્રમ સ', ૨૦૧૧,
કહેવા કરતાં કરવું સારું ૬ ઠ્ઠી મે ૧૫૧ ના રોજ દિલહીખાતે કોંગ્રેસની મહાસમિતિની મીટીંગ મળી હતી. સભા ચાલુ હતી તેમાં વરચે ચા પીવાને સમય થયા. ચાની સાથે બિસ્કીટ, કેળા, એ હળવો નાસ્તો હોય જ.
સભ્યાએ તો કેળાં ખાઈ ખાઈને કેળાંની છાલ જ્યાં ત્યાં ફે'કવા માંડી, વડાપ્રધાન શ્રી જવાહરલાલ ત્યાં હાજર હતા. એમણે આ જોયું'. એમને એવી ગંદી ટેવ જરાએ પસંદ નહિ. કેળાંની છાલ બધે પડેલી ને આખા મંડપ સાવ ગદે દેખાય,
હવે કરવું શું ? મહાસમિતિમાં આખા દેશમાંથી મોટા મોટા કાર્યકરો અળ્યા હોય. એ સૌને ઠપકે પણ શી રીતે અપાય ? પણ જવાહરલાલ તો ગાંધીજી પાસેથી શીખેલા કે કોઈને ઉપદેશ આપવા કરતાં જાતે કામ કરી બતાવવું સારું', એટલે જવાહરલાલજીએ તો નીચા વળીને કેળાંની છાલ વીણવા માંડી. ઘડીભર તો ત્યાં ઊભેલા બધા નેતાઓ નવાઈ પામી જોઈ રહ્યા, પણ પછી દરેકે દરેક સભ્ય તેઓની સાથે કેળાંની છાલ વીણવા લાગી ગયા.
થોડીવારમાં જ સારાએ મ’સ્વરછ થઈ ગયો, સૌએ ઉચ્ચાયું* કહેવા કરતાં કરવું? સારું' ?”
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી નવપદજીના પ્રાચીન ચૈત્યવંદના-ભાવા સાથે 3039
લેખક. ૫૦ મહારાજ શ્રી રામવિજયજી ગણિવર જિન પ૪૨ કુલ મુખ રસ અનલમિત રસ ગુણધારી; પ્રખલ સખલ ઘન માહુડી જિણતે મૂ હારી. ૧ ગાવાદ્ધિ જિનરાજ ગીત નય તનુ વિસ્તારી; ભવરૂપે પાપે પડત જગજન નિસ્તારી. ૨ પ'ચાચારી જીવકે આચારજ પદ્મ સાર: તીન વદે હીરધર્મ અષ્ટાત્તર સે।
વાર ૩
અ—જિન પદ કુલ મુખ રસ-૧૨૯૬ સ’ખ્યાથી થતા ગુણવાળા તેમજ છત્રીશ ગુણુ યુક્ત આચાય ભગવ'તે પ્રબલ અને જોરદાર માહની સેનાને હરાવી, વળી ત્રીજું સૂત્ર આદિ સાત નયા કે જે તીથ''કર પ્રભુએ બતાવેલા છે તે રૂપ શરીરના વિસ્તાર કરનારા શ્રી આચાર્ય ભગવંત છે; ભવરૂપી કૂપમાં પડેલા પ્રાણીઓને તે તારનારા છે. તેમજ પાંચ આચારવાળા જીવને આચાય પદ પ્રાપ્ત થાય છે; આવા આચાર્ય મહારાજને શ્રી હીરમુનિ એક સા આઠ વાર વંદન કરે છે.
વિસ્તૃત ભાવા—આ ચૈત્યવંદનમાં સમસ્યા સખ્યાવાચક આવે છે, અહિં જિન શબ્દથી ૧, પદ શબ્દથી ૨, કુલ શબ્દથી ૯, અને મુખરસથી ૬ લેવા. તેથી ૧૨૯૬ સંખ્યા થાય છે. આવા ગુરુસ'પન્ન આચાય ભગવતા ડૅાય છે, પચિ'દિયસવરણા સૂત્રમાં એક છત્રીશી છે, દશ સમાચારી, દશ ચિત્તની સમાધિ, સાળ કષાય ત્યાગ તે ખીજી છત્રીશી, ખાર અગ, બાર ઉપાંગ, શ રુચિ અને એ શિક્ષારૂપ ત્રોજી છત્રીશી, આઠ અષ્ટાંગ યોગ, આઠ ક*વિચારણા, આઠે મહાસિદ્ધિ, આઠ દષ્ટિ અને ચાર અનુયેગ મળી ચેાથી છત્રીશી—એ રીતે વિવિધ પ્રકારવાળી છત્રીશ છત્રીશીએ ગ્રંથાંતરમાં આવે છે; ખાકીતી ગીતાશ્ પાસેથી જાણી લેવી અને ૧૨૯૬ ગુણુ મેળવવા. વળી આગળ ઉપર પણ અમુક સંખ્યાત્મક સમસ્યા આવશે; પ્રસ્તુત સમસ્યામાં એક જ ક્ષેત્રમાં એક જ તીર્થંકર હાય તેથી એક સખ્યા, પગા એ હાય તેથી પદની એ સખ્યા, કુલ-નંદકુલની સમસ્યાથી નવ લેવા, અને સ્વાદના છ રસા હૈાવાથી છ સંખ્યા ગણવામાં આવી છે. અનલનો અથ અગ્નિ તેની સમસ્યા ત્રણુ, અને રસ છે એ રીતે છત્રીશતી સંખ્યા થાય છે. આચાય ભગવતે ધણી પ્રબલ એવી મેહરાજાતીસેનાને હરાવી છે. વળી તીર્થંકર પ્રભુએ જીસૂત્ર આદિ નયા બતાવેલા છે તે નયરૂપ શરીરને વિસ્તૃત બનાવે છે તે નયા સાત પ્રકારે છે. વિસ્તારથી અસખ્ય પ્રકારા બતાવેલ છે. નૈગમ, સંગ્રહ, વ્યવહાર, ઋજીસૂત્ર, શબ્દ, સમભિરૂઢ અને એવભૂત એમ સાત નયેા છે તેના સાતસા અને છેવટે અસંખ્ય ભેદો થાય છે; જૈન શૈલિનું ચક્ર નયરૂપ ધરીને આધારે ચાલે છે; આ નયનુ સ્વરૂપ જાણુનારા આચાય ભગવંત હાય છે; વળી પાપના સેવનથી ભવકૂપમાં પડતા જગના જીવાને તારનાર આચાય ભગવત છે, તે પચ આચારવાળા આત્માને આચાર્ય પદમાં સ્થાપન કરનારા હાય છે; પંચાચારના નામેા આ રીતે છે. જ્ઞાનાચાર, દનાચાર, ચારિત્રાચાર, તપાચાર અને વીર્યંચાર; આ પાંચ આચારાના અનુક્રમે આઠ, આઠ, આઠ, ખાર અને ત્રણ એમ એગણુચાલીશ ભેદે છે; અને અકેક આચારના ભેદ પ્રમાણે અતિયાર છે, આચાય ભગવતા પાંચ આચારાનુ પાલન કરે છે-કરાવે છે, અતિયારા તજે છે અને તજાવે છે; આવા આચાય ભગવતને ચૈત્યવંદન કર્તા કવિરત્ન હીરધમ ૧૦૮ વાર વંદન કરે છે; એસે આઠની અથવા એક હજાર હની સંખ્યા અગલભૂત છે; પંચ પરમેષ્ઠિના ૧૦૮ ગુણુ હાવાથી એક સો આઠ વાર વંદન થાય છે. એ વ્યવહાર ધર્માત્મક સૂચન છે. આ રીતે ત્રીજા આચાય પદનું વર્ણન સપૂર્ણ થયું.
@( ૮૦ )?
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આમ આદર્શ છત્રીશીટ
સંગ્રાહકે—મુનિ ક૯યાણભવિજ્યજી-પૂનાસીટી. જો તમારે ખાવાની ઈચ્છા થાય તે ગમ (ખામોશ ) ખાજો.
છે , પીવાની છે , તા જ્ઞાન સુધારસ પીજે.. 8 , , હસવાની , ,, ધર્મ કાર્યો કરીને જ હસજો.
બાલવાની ,, . હિતકર અને મિષ્ટ વચન માલજે. મસ્ત બનવું' હાય તા શ્રી વીતરાગ પ્રભુની ભક્તિમાં મસ્ત બનજો. ગુલતાન થવું હોય તે શ્રી પ્રભુગુણ ગાનમાં ગુલતાન થજે. જીતવાની મરજી થાય તો કષાય શત્રુઓને જીતી લેજે.
વશ કરવાની ઈચ્છા થાય તે, પાંચ ઇન્દ્રિયાને વશ કરજો. I , શાન્તિ મેળવવાની છે , આત્માની અપૂર્વ શાન્તિ મેળવો. | સ્નાન કરવાની છે , જ્ઞાનગંગામાં સ્નાન કરો.
તરવાની ભાવના થાય તે, સંસાર મહાસાગરને તરજો. મારવાની ,, ,, મનમર્કટને મારજો. તજવાની ઈચ્છા થાય તે, મિથ્યાત્વને તુરત તજી દેજો. નાશ કરવાની
કે, રાગદ્વેષનો નાશ કરજો. , નિકંદન કાઢવાની મરજી થાય તે, પૂર્વનાં પાપ તથા અધર્મનું નિકંદન કાઢજો. 5) ચૂરા કરવાની ઈચ્છા થાય તો કષ્ટ કર્મના ચૂરેચૂરા કરજો.
લાભ કરવાની ,, ,, તો તપસ્યાના લાભ કરજો. તોડફોડ કરવાની કે, તે વિષયવૃત્તિની તોડફોડ કરજો. સુવાની છે, તે જયણાપૂર્વક સંથારે સુજો. જાગૃત થવાની
તે પ્રમાદ દશામાંથી જાગૃત થજે. ચાલવાની
તો જયણા પૂવક ઇસમિતિ સાચવીને ચાલજો. , ભાગવાની ,, ,, તો હુંજનથી દૂર ભાગજો. , વધવાની ભાવના થાય તે ધમકરણીમાં આગળ વધજો.
વતન કરવું હોય તે, વિવેકભર્યું વર્તન કરો. દઢ કરવાની ભાવના થાય તે, સમકિતને દઢ કરો. રીસ કરવાની ઈચ્છા થાય તો ફ્રોધ ઉપર જ રીસ કરો.
પ્રીતિ કરવાની ,, , તો સુદેવ, સુગુરુ, સુધમ સાથે કરજો. , સગતિ સાધવાની ,, , તે બ્રહ્મચર્યનું પાલન કરજો.
ભવભ્રમણ ટાળવું ,, ,, તો સાળ પ્રકારની શ્રેષ્ઠ ભાવના ભાવજો. મુક્તિમંદિરમાં બિરાજવું હોય તો શ્રેષ્ઠ સંયમ સાધજે. નિંદા કરવી હોય તો સ્વમાની નિંદા કરજે. વ્યસન રાખવું હોય તે, દાન દેવાનું વ્યસન રાખજો,
લુંટવાની ઈચ્છા થાય તો જ્ઞાનધનની લૂંટ કરજો. G, આશીષ મેળવવી હોય તે સૌનું ભલું કરજો.
માયા-કેપટ કરવુ હોય તે, મેહને છેતરજો. છે રાવુ હોય તો, તમારાં દુષ્કૃત્યને સંભારીને રોજે.
( ૮૧ )હું
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પરમપદ સેાપાન (સિદ્ધિસાપાન)
અનાદિ કાલથી ચાલતા આવતા અને અનંત કાળે પણ નહિ અટકતા એવા આ સંસારમાંથી અનંતા આત્માએ સત્ય, સ્થિર અને પૂર્ણ સુખના સ્થાન એવા પરમપદને પ્રાપ્ત થયા છે, તે આત્માએ એક કૂદકે કોઇ અકસ્માત્ કૃતકૃત્ય થયા ન હતા; પણુ જ્યારે ખીજા ધાર નિદ્રામાં ધારતા (વિષય વિલાસમાં મસ્ત હતા ) ત્યારે તે સ'સારથી વિરક્ત બની, ઉચ્ચ માગે ચઢવા ગુણમય જીવનદ્વારા પોતાના પથ કાપતા રહ્યા હતા અને પુરુષાર્થને જ પોતાના જીવનમ ંત્ર બનાવ્યા હતા. પુરુષાર્થ જ અક્ષય-અનંત-અપરિમિત સુખનુ અનુપમ અક્ર સાધન છે.
સાચા સુખની કે પરમપદની પ્રાપ્તિ અક્રમે નહિ પણ ક્રમે થાય છે, શારીરિક આરેાગ્ય માટે પ્રથમ રાગનું સાચું ભાન અને તે પછી રાગના વિશ્વાસ (શ્રદ્ધા) આવશ્યક છે. સામાન્ય પશુ ઉપાય ન કર વામાં આવતા ભય'કર રાગમાં પરિણમી તે જીવલેણુ બની શકે છે. તેથી સામાન્ય રોગ પણુ ખરાબ લાગતા રાગમાત્ર અસાર લાગે. રીંગની અસારતા ભાસતા રાગ ઉપરને પ્રેમ જાય અને તેના ઉપર અરુચિ પ્રગટે. રાગ ઉપરની અરુચિથી આરેગ્યની રુચિ થાં, આરેગ્યતા પુરુષાર્થ થતાં, આરાગ્યની પ્રાપ્તિ થાય. તેમ સાંસારિક સુખનાં સ્વરૂપનું જ્ઞાન (૧) સાંસારિક સુખના સ્વરૂપની શ્રદ્ધા (૨) સાંસારિક સુખ ખરાબ લાગવું ( ૩ ) સંસારની અસારતાના ભાસ ( ૪ ) સંસારની અરુચિ ( ૫ ) મેક્ષતી રુચિ (.૬ ) મોક્ષ માટે પુરુષાથ" ( ૭ ) અને મેાક્ષની સાધના ( ૮
)
ક્રમે થાય. भवस्वरूपविज्ञानात्, तद्विरागाच्च तत्वतः । ગવવાનુવાચ, ચારેતદ્ નાન્યથા પવિતા ઉપર્યુક્ત શ્લોકમાં રિપુર દર શ્રી હરિભદ્રાચાય જણાવે છે કે–સ'સારના સ્વરૂપના જ્ઞાનથી સંસારની પરમાર્થ તઃ વિરક્તિ-દ્વેષ થતાં અને મેક્ષના રાગ થતાં મેક્ષ માટેના પુરુષાર્થ શક્ય બને છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સુનિ શ્રી મહાપ્રભવિજયજી જગતના સબળા દર્શનકારા મક્ષની સાધનાના માર્ગ વિષે એકમત ધરાવે છે, તે સંબંધમાં કાતા પણ વિરોધ નથી. સાચું જ કહ્યું છે કે—
( સ્ત્રગ્ધરા )
प्राणाघातानिवृत्तिः, परधनहरणे, संयमः सत्यवाकयम्,
જાઢે રાયા પ્રવાન, યુતિજ્ઞનાથા, મૂળમાવઃ વામ્ । तृष्णास्रोतो विभंगो, गुरुषु च विनयः, सर्वभूतानुकंपा,
सामान्यः सर्वशास्त्रेष्वनुपहतविधिः,
श्रेयसामेष पन्थाः ॥
ઉપર્યુક્ત શ્લાકમાં મહર્ષિ શ્રી ભતૃ હિર જણાવે છે –અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચય, અપરિગ્રહ-દાન, નિસ્પૃહા, ગુરુવિનય અને સર્વ જીવાની દયા–એ– સર્વ શાસ્ત્રમાં અવિરુદ્ધ એવા મેક્ષના પથ છે.
તેા એ માટે અવશ્ય પુરુષાર્થ કરવા જોઈએ, Lives of great men all remind us, We can make our lives sublime Longfellow.
મહાપુરુષાના ચરિત્ર અનુકરણ કરવા લાયક દૃષ્ટાંત તેમજ આપણી સ્થિતિનું ભાન કરાવનાર માસિક દળ્યુ છે. મનની અંદર ઉત્પન્ન થતો દુય દુષ્ટ વિકારાની સામે બહાદુરીથી લડવુ જોઇએ જે તેમના ઉપર જય મેળવે છે તે ત્રણ ભુવનના જીતનાર છે. ભગીરથ પ્રયત્ન સિવાય આત્મિય સુખ આપોઆપ તમને ભેટી પડે એવા ખ્યાલ સ્વમામાં પણ લાવવા જેવા નથી. આત્મિક વિશુદ્ધિને અટકાવનાર વિચાર અને આચારાને જલાંજલિ આપવી જોઇએ અને આત્મસત્તાગત વિશુદ્ધિને લક્ષમાં રાખી તેવા વિભાવાનુ વિસર્જન કરવુ જોઇએ, ( ૨ );
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પરમપદ સોપાન
પરમપદના ક્રમની સમજ. દેખાય છે જ્યારે જ્ઞાનીઓને તેના ત્યાગમાં (૧) સાંસારિક સુખના સ્વરૂપનું જ્ઞાન.
સુખ દેખાયુ', માટે સાચા સુખી બનવા ૧ ઇટ્ટ પંચપ્રકારના વિષયના ભાગથી છોડવાનું કહ્યું. આપણે આ સમજી મન-વચન ઉત્પન્ન થનારું'
અને કાયાદ્વારા આત્માને નિબળ બનાવવાને
બદલે નિર્મળ બનાવી સુખી બનવું જોઈએ, ૨ શ્રેણુ, ગડગુમડ, રાગાદિના ઉપાયાદિની જેમ દુ:ખના ઉપાય સંદેશ.
(૨ ) સાંસારિક સુખના સ્વરૂપની શ્રદ્ધા. 8 સત્યકી વિદ્યાધર, સુભૂમ અને બ્રહ્મદત્ત
ઉપર મુજબ સાંસારિક પદાર્થોનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી
તેને હૈયામાં જ ચાવવું જોઈએ-શ્રદ્ધા કરવી જોઇએચક્રી વિગેરેની જેમ નરકાદિના ફલના
માન્યતા કરવી જોઈએ. તેમ બને તે જ જ્ઞાન લાભકારણે પરિણામે વિરસ.
કારક, ૪ સ્વ૯પકાલીન ૫ ચિરકાળ દુ:ખવાળું
(૩) સાંસારિક સુખ ખરાબ લાગવું. ઉપર ૬ તુરછ લવાળ , છ નાનાવિધ પરાક્ષ, મજણ સાંસારિક સખની માન્યતા થાય તો તે ખરાબ
ઇષ્ટવિયાગ, અનિષ્ટ થાગ વિગેરે લાગે. તેમ લાગે છે તેની ઉપરનો પ્રેમ જાય અને દુઃખથી મિશ્ર. ૮ એટલા માટે સંસા- દેષ આવે. રિક સુખ તત્ત્વતઃ દુઃખજ છે.
(y) સાંસારિક સુખ અસા. સારું એ ન્યાયાચાર્ય ઉપાધ્યાયજી શ્રી યશોવિજયજી મ. સાંસારિક સુખ ખરાબ લાગે તે સંસારમાં સારભૂત સાંસારિકરુખ અને મોક્ષસુખ વર્ણવતા જણાવે છે કે- લાગવા જેવું’ કંઈ ન રહે. એમ થતાં સંસાર અસાર
ભાસે. | શિખરિણી.
a (૫) સંસાર અરુચિ. સ’સાર અસાર ભાસે पराधीनं शर्म क्षयि विषयकांक्षीधमलिनम् भवे भीतिस्थानं, तदपि कुमतिस्तत्र रमते ।
| તો તેના ઉપરને પ્રેમ જાય અને અરુચિ થાય. gણાત જ્ઞાથી રેડક્ષયિnિ Timૌરવયાદિ ( ૬ ) મોક્ષની રુચિ સંસારની અરુચિ થાય નિરીનાહિત ઇનિત, પ્રાષ્ઠિતમાઇsષણારિતજ- તો સારું સ્થાન શોધી રુચિ કરવાનું મન થાય. સારું'
e
|| સ્થાન તો મોક્ષ જ છે, માટે મોક્ષની રુચિ થાય. આ શ્લોકમાં સાંસારિક સુખને પરાધીન, નાશ
. (૭) પુરુષાર્થ. માક્ષની રુચિ વાસ્તવિક થાય
તે સધળું છોડી તેને માટે તનતોડ પુરુષાર્થ કરવાનું વંત, વિષયની કાંક્ષાથી મલિન અને ભવમાં અનેક
- મન થાય અને તેના અમલ બને. ભયનું સ્થાન જણાવી અને ફક્ત કુબુદ્ધિ આત્માઓને આનંદનું સ્થાન બતાવી કારમું -ભંયકર અને
દર અને (૮) મોક્ષની સાધના. પુરુષાર્થ અમલમાં મુક્તિના સુખને સ્વાધીન, શાશ્વત, ઇન્દ્રિયની ઉત્સુકતાન આવતાં મેક્ષની પ્રાપ્તિ ખરેખર થાય. રહિત અને નિર્ભય જણાવી અને નિર્મળ બુદ્ધિ ઉપર મુજબના ક્રમના વિવેચનથી સમજાય કે વાળાને આનંદનું સ્થાન બતાવી અનેહુ ર-ભદ્ર કર પુરુષાર્થ ના આદર સિવાય મોક્ષપ્રાપ્તિના ક્રમમાં જણા બતા', આ ઉપસ્થી જ્ઞાનીઓએ જગતના વેલ એકથી છ સુધીના પદાર્થોની પ્રાપ્તિ નિષ્ફળ બની પ્રાણીઓને અસત્ય-અપૂર્ણ અને અસ્થિર જાય. પુરુષાથી આવતાં બધા એ ( પૂર્વના પદાર્થો) સુખ છોડાવી સત્ય-પૂર્ણ અને સ્થિર સુખમાં કાર્ય સાધક બની ખરે ખર ઉપયોગી અને. આ વિચાલઇ જવા પવત જેટલા શાસ્ત્રો ખડકાવી દીધા. રણાથી પુરુષાર્થ ઘણા જ અગત્યના પદાથ વિવેકીને મજ્ઞાનીઓને દુન્યવી પદાર્થોના સેવનમાં સુખ લાગ્યા વગર નહિં રહે.
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી સ્મામાનદ પ્રકાશ
પુરુષાર્થ જગાડવા કે અમલમાં લાવવા આમાએ ૫ પરાક્રમ, અંતરાયો, મુશ્કેલીઓ, પરીષહો કે પુરુષાર્થના પાંચ અંગ સમજી, સ્વરૂપ હૈયામાં લાવી વિઠ્ઠો સામે શૈર્ય પૂર્વક ઊભા રહેવું અને તેમને ખરેખર ઉત્સાહથી તે ફેરવવા જોઈએ, અગા નીચે આળગી જવાની ધીરતા બતાવવી. મુજબ--
પડવુ કે ચઢવું" એ મનુષ્યના પોતાના પુરુષાર્થની પંચાંગી.
હાથની વાત છે મન gવ મનુષ્કાળાં શi
હૃદમોક્ષ જે મનુષ્ય ગમાર બની ગર્ફ૧ ઉત્થાન, આળસ મરડી ઊભા થવું; જડતા છોડી જાગ્રત થવું; નિરાશા કે નાસીપાસના ત્યાગ
લતમાં રહે છે તેઓ અધ:પતનના અંધકૃપમાં
અવશ્ય ગબડી પડે છે. જે સમજુ થઇ પુરુકરો અને પ્રમાદ માત્ર પરિહાર કરી કર્તવ્ય
ષાથને સાધે છે. તેઓ મુક્તિસુખના મિનારા અાવવા તત્પર થવું.
પર અવશ્ય ચડી જાય છે, ૨ કમર, નિશ્ચયપૂર્વક કામે લાગવું. ઉદ્યમ કરવા
તેટલા માટે પહેલી તકે આળસ છોડી મચી પડવું. કર્તવ્યને સ્વીકાર કરવો કે ફરજ પર .
ઊભા થવું, જડતા છોડી જાગૃત થવું, નિરાશા ચડી જવું.
કે નાસીપાસના ત્યાગ કરી પ્રમાદના પરિહાર ૩ અળ, સ્વીકૃત કાર્યમાં કાયા, વાણી અને કરી, કતવ્યનું પાલન કરવા તત્પર બનવુંમનના બળને બને તેટલો વધારે ઉપયોગ કરવ— વિગેરે ઈચ્છવાયોગ્ય છે, કતવ્ય એ જ ઉલ્લાસએટલે તેમાં પ્રાણુ પરાવવા.
મય આરાધન કે મંગલમય મુક્તિ માટેના | ૪ વીર્ય. સ્વીકૃત કાર્યને પાર પાડવામાં આનંદ પરમ પુરુષાર્થ છે જરૂર વિવેકીએ તેને માન, ઉલ્લાસ રાખો કે ઉમંગ ધરાવ. અમલી બનાવો ઘટે.
તક.
તમારા મતની સરચાઈ પર તમારે જે પૂર્ણ આત્મવિશ્વાસ હોય તે તકની વાટ જોઈને નિષ્ક્રિય બેસી રહેશે
નહિ, તક આવવાની નથી પણ તમારે ઊભી કરવાની છે. છે તમારા મનમાં પ્રામાણિકતા હશે તે નબળી તક પણ બળવાન
બની જશે. તકને તકાસીને બેસનાર કેટલાંય નિર્માલ્ય માણસો કાંઈ પણ મહાન કાર્યો કર્યા વિના, જગતમાંથી રડતા રડતા ચાલ્યા ગયા. મર્દ તે તે જ છે કે જે જીવનની પ્રત્યેક પળને મહામૂલી સમજી-અ પૂર્વ તક સમજી-કાર્ય કર્યું જ જાય છે.
-મેતીની ખેતી
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મહાભિનિષ્ક્રમણ.
કવિ-સાહિત્યચંદ્ર બાલચ'હીરાચંદ-માલગામ,
(દેશી-કેડખાની ) બંધને મેહના સહેજમાં તાડિયા ક્ષણ ન લાગી તિહાં વાર જિનને રાજ્ય વૈભવ અને મિત્ર સબંધુજન આત્મરિપુ ભાસિયા જેહ મનને મૃદુલ શુમ્યા અને સ્વાદુરસ ભેજના લાગિયા નિજ મને જે અકારા છત્ર ચામર અને અમિત સેવક જન જાણિયા બંધના આત્મકૅરા ૧ તનુ ગણી સેવિકા ભાગ્ય ફેલ કર્મના ભેગવા કાર્યકારી રહી છે તેને સાચવું કર્મફલ ચુકવવા મુક્ત થાવા સ્વયં તે વહી છે સિંહસમ ગજના કર્મની તજે ના સાધવા સજ*ના આત્મકેરી મરણને શરણુ લાવવા પ્રભુ નીકળ્યા આદરી સાધના જે અનેરી ૨ આમનું ધ્યાન સિદ્ધાંત જ્ઞાનાતણા જાણુવા આદર્યું* તપ અનેરું ચાલિયા વન વિષે સાધવા તપ ઘણા ૫'ચમ જ્ઞાન ઐશ્વર્ય સારું* કેટકે થઈ અધોમુખ ધરી સેવતા પ્રભુતણા ચરણને મૂકભાવે દિનમણી પણ સવે શીત કિરણો પ્રભુ અંગને શાંતિ શીતલ બનાવે ૩ વાયુ જે તતણા વીંઝણે વીંઝતા પ્રભુતણી ભક્તિ પ્રગટે સ્વભાવે તલેતા ગંધ પુષ્પ સમર્ષે ઘણા પ્રભુતણા ચરણમાં ભક્તિ ભાવે રવાદુ ફલ અર્પવા તગણો નિજ તણા ભાવ નિજ ચિત્તના પ્રગટ કરતા ખગગણા પંચમ સ્વર ઘણા ભાવથી ગાન આલાપતા ભક્તિ ધરતા ૪ મુગ્ધ ભાવે વદે રમ્ય બિરુદાવલિ સ્વાગત પ્રભુતણા સજજ થઈને ભક્તિ પુષ્પાંજલિ નાદ રમ્યા તિહાં અર્પણા આદરે અગ્ર જઇને સહુ નિસર્ગ કરી પાદપૂજા તિહાં વીર પ્રભુ અગ્રમાં ભાવ ધરતા - પુલકિતાંગે થયા આમભાવે રહ્યા દર્શનાતુર આથશાંતિ વરતા ૫
અષ્ટકમ્ સહુ મૂંઝતા મન વિષે માનતા અંત નિજ સમિપ આવ્યા પીડતા બહુ પરે વીર આત્માતણે કાલ બહુલા અનતા ગુમાવ્યો મારવા કમરિપુ જે થયા સજજ બહુ સંયમાઍ ધરી વીર અ ગે કઠણ તપ સાધના આમસાધના માહના શાસ્ત્ર સહુ નેહ અંગે ૬ માન નિજ રદનમાં તૃણુ ધરી ચરણમાં શરણુ જઈ ધ્રુજતો દૂર નાસે ક્રોધ સમ જોધ પણ બાધ ખાઈ રડે વીર હુંકાર નિજ મૃત્યુ ભાસે મદ ગયા રૂદન કરતા ફરે જગતમાં વીરતનુને તજી દૂર નાઠા ત્યાગમૂર્તિ પ્રભુ લોભ ત્યાં શું કરે શક્તિ જઈ પતિત થઈ નષ્ટ હેઠે ૭ જગતને છોડતા મોહ મા માડતા જોડતા સચ્ચિદાનંદ ભાવે ૨મણુ થઈ આમના શુદ્ધ સંગીતમાં ધ્યાનથી આમઆનંદ આવે સવ' પુદગલતણા ગાઢ સંબંધ જે બંધકારક હતા એ અનાદિ અતુલ બલ ફેરવી આત્મબલ કેળવી અંત આણીજ સાધી સમાધિ ૮ ઇદ્રિો રાધતા સત્યપથ શોધતા પામિયા માગ”ને શુદ્ધ બધી તપ તપ્યા બહુ પરે અમિત ઉપસર્ગની ફોજને શૌયથી દૂર રાધી અમર' બહુ સ્વર્ગથી ઉતર્યા વાંદવા એહવા પ્રભુતણા ચરણુંકમલે વીર નિષ્ક્રમણ બાલેન્દુ મન જે વસ્ય" નિત્ય વંદન હજો ત્રણ્ય કાલે ૯
( ૮૫ )
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રીમદ્દ દેવચંદ્રજીકૃત અતીત ચાવીશી મળે બાવીશમા શ્રી શિવકકર જિન સ્તવન-સાથ
સં—ડાકટર વલ્લભદાસ નેણશીભાઇ-મોબી, શિવકર જિનવર દેવ, સેવ મનમાં રમે હા લાલ. અને પરદ્રવ્યમાં આપણુ' કાય” મનાય નહીં ત્યારે
સેવ મનમાં રમે, રાગ-દ્વેષ અને શુભાશુભ સંક૯પ પણ ઉપજે નહીં તન્મયતાએ ધ્યાય, તેહુ ભાવભય વમે હે લાલ, એટલે જીવ શુકલધ્યાન પામી પ્રથમ ઘાતી કર્મનો
તેહુ ભવ ભય વમે હો લાલ, નાશ કરી આખર સિદ્ધિ પામે. ત્રિપદી એટલે પંચાસ્તિ ત્રિપદી પ્રરૂપી સાર, જગત જન તારવા હો લાલ, દ્રશ્ય સકલ સમય આપઆપણા પૂર્વ પર્યાયનો વ્યય,
જગત જન તાડ્યા હો લાલ, નવીન પયયને ઉત્પાદું અને સત્તાનું ધ્રુવ રાખવું કરે દ્રવ્ય અનત પર્યાય પ્રમેય વિચારવા હો લાલ, છે. એટલે નવે નવે સમય નવી નવી પરિણતિ કરે
- પ્રમેય વિચારવા હો લાલ, L૧ છે અને મૂલ ગુણે ધ્રુવ રહે છે. કોઈ દ્રય કોઈ અન્ય | સ્પષ્ટાથે-સકલ અશિવ દૂર કરી સર્વ પ્રકારે દ્રશ્યના પૂર્વ પર્યાયનો વ્યય, નવીન પર્યાયને ઉત્પાદ શિવ કરવાવાળા એવા શિવકર નામે બાવીશમાં
અને તેની સતાનું ધ્રુવ રાખવું કરી શકતા નથી તેથી તીર્થપતિ કેવળજ્ઞાન-દર્શનાદિ ગુગે દેદીપ્યમાન દેવની સર્વે દ્વવ્યની સામાન્ય વિશેષ શકિત સાક્ષાત્કાર ભિન્ન આજ્ઞાનું સેવવું, તે મારા મનમાં રમે છે અથવા જણાય છે ત્યારે ભવિ જીવને મમતા ટળી જાય છે ભવિઝવેના મનમાં રમા કે જેની આજ્ઞા સેવવાથી
અને મમતા વિના રાગ દ્વેષ રહેતા નથી. એટલે સુખે આત્મા શિવપદ પામે છે. પણ એ પ્રભુની સેવા તનમન સે જમે સાધી સિદ્ધિ પામે છે. દ્રવ્ય વિષે ભગવતે કહ્યુંયતાએ ધ્યાય કહેતાં પ્રભુજી જેમ રાગ-દ્વેષ છે. ડી શુદ્ધ ૩પશે વા-વિયામે વાઇવે વા એટલા ઉપરથી ગણુસ્થિર સમ પરિણામે જ્ઞાન-દર્શન-ચરણાદિ આમ ધરા એક મુદ્દત'માં દ્વાદશાંગીની રચના કરે છે અને દ્વાદશ ગુણામાં રમ્યા તે જ પ્રમાણે ભવિ જીવ પણ રાગ દ્વેષ અગવડે જગતમાં બોધતા વિરતાર કરાય છે, આપણે છાડી સમપરિણામી થઈ મુખ્ય દર્શન, જ્ઞાન, ચરણ- ૫ણુ વરતુની ત્રિપદી સાંભળીએ તે પરદ્રવ્યનું મમત્વ મય-આત્મસ્વભાવમાં સ્થિર યુગે રમે તે સક્લ ભવ રમી ઉપયોગ આમશુદ્ધતામાં સ્થિર થાય છે માટે ભય વસે એટલે ભવ કરવાને ભય તેને રહે નહીં ત્રિપદીના અર્થે વિચારી પદ્રવ્યથી ભિન્ન આત્મશુદ્ધતા અને નિર્વાણુ પદ પામે-કરુણુના ભંડાર જિનેશ્વરે જાણી, આત્મશુદ્ધતાના કામી થઈ સિદ્ધિસુખ સાધવું. જગત જીવને તારવા માટે પ્રથમ સારરૂપે ત્રિપદી પ્રભુજીએ તીથ કરનામકર્મના ઉદયવડે ભવિ જીવને પ્રરૂપી અને સર્વે તીર્થ"કરે અનાદિથી પ્રથમ ત્રિપદી તારવા ત્રિપદી પ્રરૂપી, તો આપણે તેમના પરમ ઉપજ પ્રરૂપે છે કે જેથી ભવિ જીવ આમ અનામ કાર સન્માની તેમની આજ્ઞા સમય માત્ર પણ ને સ્વરૂપ ભિન્ન જાણી પાતાનો ઉપયોગ આત્મશુદ્ધતામાં ચૂકતાં સેવવી. ત્રિપદીના પૂર્ણ ભાવાર્થ તો કેવળ સ્થિર કરી શકે છે. જ્યાં સુધી શુદ્ધાત્મસ્વરૂપનું જ્ઞાન પેતાના કેવળજ્ઞાનમાં જાણે છે. અને આદેશ વિશે ન હોય ત્યાં સુધી પુણ્ લાદિ પર દ્રવ્યની મમતા અને અતજ્ઞાની પણ પૂ| ભાવાર્થ મહાગૌચર જાણે છે. મિથ્યાત્વ-અવિરતિ આદિ કર્મબંધના કારણો શરૂ કરી અને દ્રવ્યથકી દષ્ટિવાદ અગમાં કહ્યા પ્રમાણે અથ” આઠે પ્રકારે કમબંધ થયા કરે છે પણુ જ્યારે ભિન્ન છે, પણ અહીંયા સંક્ષેપથી જણાવીએ કે પંચાસ્તિ જિન દ્રવ્યની ઉપાદ્ય, વ્યય અને ધ્રુવતારૂપ પરિણતિ દ્રવ્યના પ્રતિપ્રદેશ રવસ્વ કાર્ય કરવાના કરણુરૂપે ભિન્ન ભિન્ન જાણું ત્યારે પરદ્રષ્ય ઉપર મમતા શાની અતિપણે છતિ પર્યાય તીરભાવૈ (ગુપ્તપણે ) અનંતા રહે ? અને પુરવ્યુમાં આપણું કાય કેમ મનાય ? અનંતા છે, જેમ જીવ દ્રવ્યના અસંખ્યાતા પ્રદેશ છે
> ૮૬ ].
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી શિવકર જિન સ્તવન-સાથ
તે દરેક પ્રદેશે જાણુવારૂપ કાર્ય કરવાના છતિ પર્યાય ઉપચારથી છે અને ધર્માસ્તિકાયાદિ પાંચે અતિ અનતા, દેખવારૂપ કાર્ય કરવાના છતિ પર્યાય દ્રશ્ય સર્વે સમય આ૫ આપણા ઉપાદ, યૂય, ધ્રુવ અનંતા, આચરણ-મણુરૂપ કાર્ય કરવાના છતિ પર્યાય સહિત રહે છે. અન’તા, વીય" અચલ રાખવારૂપ કાર્ય કરવાના છતિ જેના અંદર ઉપાદ-ય-ધ્રુવ સમકાલે હોય પર્યાય અનતા, તેમ દાન દેવારૂપ, લાભ લેવા રૂ ૫, તેને સત્ય દ્રશ્ય કહીયે. પોતપોતાનું ઉત્પાદ-વ્યય— ભાગ-ઉપભોગ ભોગવવારૂપ સુખ આનંદાદિ અનંત પ્રવપણું કાઈ સમય અન્ય દ્રશ્યમાં જાય આવે નહીં કાર્ય ધમના છતિ પર્યાયા પ્રતિ પ્રદેશ અનંતા એમ જેના ઉત્પાદ-૦૩ય તેને તેનામાં સમક્તિદષ્ટિ અનતા અરિતપણે છે; તે છતિ પર્યાયામાંથી સમય જાણે. કેાઈ દ્રશ્યના ઉત્પાદ–શ્યય અને ધ્રુવપણુ” કાઈ પામીને અનંતા પર્યાય સ્વકાર્ય કરવાને આવિર્ભાવે અન્ય દ્રશ્યમાં જવું આવતું નથી એમ જાણી સમકિતી ઉપજે અને પ્રથમ સમય જે પર્યાય આવિભૉવે જીવે અનંત વિભાવ ભેદે તે પુરુષ કેવળજ્ઞાનાદિ આવેલા હોય તે આવિર્ભાવથી વિષ્ણુસી તીરભાવે જાય આમસં પદાની ધરા કહેતાં સત્તાભૂમિને જાણી અને તીરેનભાવે રહેલા પર્યાયામાંથી કેટલા આવિભાવે પૂર્ણાનંદ પામે. (૨), ઉ૫જી કાર્ય કરે. ઉક્ત' , “ ડરપારાયgવશુ. સહૃક્ષof ફૂછ્યું ” એટલે નવા પયયન ભવન અને ઉત્પત્તિ વ્યય ધ્રુવ ધર્મ,અન'તા દ્રવ્યના હલાલ, પૂર્વ પર્યાયનો વ્યય વિના કોઈ પણ કાર્ય થઈ શકતું
- અનતા દ્રવ્યના હે લાલ, નથી. ઉપાદું વ્યય થઈ કાર્યનું કરવું એ જ દ્રયની લખે ત્રિકાલિક ભાવ,ટળે મતિ ભીમના હેા લાલ. સત્તા છે પણ પુરપયોયનું ભવન-યુય કેાઈ અન્ય
ટળે મતિ ભમના હો લાલ, દ્રવ્ય કરી શકતુ' નથી, એમ જાણ્યા પછી આ પાશ' દુવિધ લહ્યા ઉત્પાદ, પ્રયાગજ વિશ્વસા હો લાલ, કાય પરદ્રવ્યમાં ભાસે નહીં તો પરદ્રગ્ય ઉપર રાગ
a પ્રાગજ વિશ્વસા હો લાલ રોષ પણ રહે નહિ, એ ઉપાદ, વ્યય, પટગાણ હાનિ ગઈ મમતા તસ દૂર, લહી આતમ સા હો લાલ, વૃદ્ધિ પણે થાય છે, તે બીજા ગ્રંથાથી જાણી લેવું.
લહી આમ રસા હે લાલ. (૩) ત્રિપદી વડે જ અનંત દ્રવ્યના અનત પર્યાયના સ્પષ્ટાર્થ-જે જીવ પંચાતિ દ્રવ્યના ઉત્પાદ, પ્રમેયના એધ થાય છે માટે પરમ ઉપકારી પ્રભુજીએ વ્યય અને પ્રવ ધમ" જાણે તેણે અનંતા દ્રવ્યના ત્રિપદી પ્રરૂપી, એ સમાન બીજે ઉપકાર નથી. (૧) ત્રિકાલિક ભાવ જાગ્યા અને તેને કોઈ પ્રકારની જગમાં દ્રવ્ય અન’ત, ઉત્પત્તિ વ્યય ધ્રુવ રહે મિથ્યાભવરૂપ અતિક્ષમતા રહે નહીં. પ્રયાગસા અને હો લાલ, ઉત્પત્તિ વ્યય દ્રવ રહે હો લાલ,
( મિથસા એમ બે પ્રકારે ઉતપાદ ભૂય છે. જીવપ્રયાગે જે જે જેહુના તેતેહના, તેહ માંહી લહે હો લાલ પુદ્ગલોમાં જે જે ઉપાદ યય થાય તે પ્રયોગસા | તેહમાંહિ લહે હા લાલ, કપાઈ શ્વય કહેવાય કે
( ઉપાદ વ્યય કહેવાય અને પંચારિતમાં રવ સ્વભાવે જાણી ભેરે વિભાવ, અનtતને જે ના હો લાલ. જે જે ઉત્પાદ ય થાય, તે વિશ્વમાં ઉત્પાદ વ્યય
અનંતને જે નરા હો લાલ. કહેવાય. જે જીવન પર ઉપાદે ૦૫યની મમતા ગઈ પામે પૂણાનદ, તમસ પત્તિ ધરા હો લાલ, તે જ્ઞાન-દર્શન-ચરણાદિ અનંત સ્વગુણુનું સ્થાનક એવી
આતમસંપત્તિ ધરા હો લાલ. ! ૨ આત્મશુદ્ધતા ભૂમિ પામ્યો, પામે છે અને પામશે. (૩) સ્પષ્ટાથ":-જગતમાં એક ધર્માસ્તિ, એક અધ- ઉત્પત્તિ વ્યય ધ્રુવ શક્તિ, સવ માં સહુ સમે મતિ, એક આકાશ, અનતા છવ, તથા અનંત
જ હો લાલ. સવમાં પુદગલ એ પાંચ પ્રકારે અનતિ અતિ દ્રવ્ય છે, અને જે જન જાણે શુદ્ધ, મિથ્યામતી તે વળે કાલ તે ૫ચારિતને વર્તના પર્યાયરૂપ અનત દ્રવ્યુ
હો લાલ મિસ્યા
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૮
અસ્તિપણે છે પચ, દ્રવ્ય જગ શાશ્વતા હા લાલ. દ્રવ્ય નિજ નિજમે અસ્તિ, રહે પર નાસ્તિતા હા લાલ. રહે॰ ॥ ૪ ॥
નિજ નિજ વસ્તુ સ્વભાવ, ન છડે કા કા હા લાલ. ન છડે દવે નિજ પર્યાય, રૂકે નહિ કેા કદા હેા લાલ. રૂકે સહજ પ્રમેય પ્રમાણ, સદા સહુ પરિણમે હા લાલ. સદા શુલ પર્યાય, સ્વીકાર્યોંમાં સહુ સમે હૈ। લાલ. સ્વકાર્ય માં (૫)
(૫) ગુણાના છતી પર્યાયા પ્રદેશે પ્રદેશે . ાનતા છે તે પરશુણુ હાનિ વૃદ્ધિપણે આવિર્ભાવે, તીરાભાવે સર્વે* પ્રદેશે સર્વે સમય થયા કરે છે તેથી ક્રાઇ દ્રવ્ય જાણે અને જે જેની તે તેનામાં માને તેને મિથ્યા-હલકા અગર ભારે થાય નહિ એવા અનુરૂલ સ્વભાવ જાણુવા. ( ૫ )
સ્પષ્ટા :–સ દ્રવ્યમાં ઉત્પતિ-વ્યય-ધ્રુવ શક્તિ સાલ સમય છે એમ જો શુદ્ધ રીતે નિઃશ'કપણે
મતિ રહે નહીં અને પરિણામથી મિથ્યાત્વ ગયા પછી સત્તામાં પણ રહેલાં મિથ્યાત્વના દલીયાં તે પણ ક્ષય થાય. જગતમાં પંચાસ્તિ દ્રવ્ય સ્વદ્રત્ર્ય-ક્ષેત્ર-કાલ ભાવ અસ્તિપણે શાશ્વતા છે તેમાં પરદ્રબ્યાદિક રૂપે ન થવાના સ્વભાવ પણ અસ્તિપણે છે. તેને નાસ્તિ સ્વભાવ કહીએ એટલે સ્વમે* છતા રહે પણ પરધર્માં રૂપે થાય નહીં એ દ્રવ્યનું અસ્તિપણુ તે પ્રથમ સામાન્ય સ્વભાવ જાણુવા. (૪)
સ્પષ્ટા –( ૨ ) સર્વે દ્રવ્ય આપ આપણા વસ્તુસ્વભાવ ક્રાઇપણ કદાપિ છેાડે નહીં તે વસ્તુત્વ કહેવાય.
( ૩ ) દ્રવ્યમાંહે જનક સ્વભાવ છે તે સકલ સમય છતી પર્યાયાને સામર્થ્ય પણે ઉપજાવે અને સામર્થ્ય પર્યાયને પોતામાં જ તીરાભાવે સમાવે એમ છતી અને સામર્થ્ય' એ ભેદે પર્યાયની ઉત્પત્તિ, યુપ્રતિ ક્રાઇ સમય પણ ક્રાઇ રીતે રાકાય નહિ તે
દ્રવ્યત્વ સ્વભાવ કહેવાય.
(૪) દ્રવ્યના સર્વે સ્વભાવા સર્વે સમય આપ આપણા પ્રમેય પ્રમાણે પરિણમે છે. ક્રાઇ દ્રવ્યનેા એક સ્વગુણ તે ખીજા સ્વગુણુ કાય' કરે નહિ, અને પરદ્રવ્યના કાઈ ગુણુનુ કાર્ય પણ કરે નહિ, તે સ્વક્રાય' વિના ક્રાઇ સમયે ખાલી પણ રહે નહિ,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
આપ આપણી મર્યાદા મૂÝ નહીં. તેથી જ સલ દ્રવ્યગુણુ—પર્યાયનું પ્રમાણુ જ્ઞાનવડે કરી શકાય છે, એ પ્રમેયત્વ સ્વભાવ જાણવા.
વિગમે પુરવ પ્રજાય, નઉતન ઉપજે હૈ। લાલ, # નઉતન !! ભજે હેા લાલ,
પણ ધ્રુવ શક્તિ સદાય, સત્વ લક્ષણ
॥ સ૧૦ ॥
એ સામાન્ય સ્વભાવ, તે જેના તેહમાં હેા લાલ, ॥ તે જેહ ॥ વહી વિશેષસ્વભાવ,તે જેહના જેહમાં હેા લાલ. । તે જેહુના ! (૬)
સ્પષ્ટા :—( ૯) પૂર્વ પર્યાય વિષ્ણુસતાં અને નવા પર્યાય ઉપજતાં દ્રવ્ય આપ આપણું કાર્ય કરતાં છતાં પણ સત્તાને છોડતો નથી તે સત્વલક્ષણુ છે. કહ્યું છે કે “ અર્થળિયા ાયિં દ્રવ્ય ” જો દ્રવ્ય સમય આપ આપણુ કાર્ય ન કરે તે। સત્વ
સ
લક્ષણુ કેમ રહે?
એમ સર્વે દ્રશ્યના છે મૂળ સામાન્ય સ્વભાવ તથા ઉત્તર સામાન્ય સ્વભાવ અનત વિશેષ સ્વભાવ જે જેના તે તેનામાં જાણવા માનવા. ક્રાઇ દ્રવ્યના સામાન્ય અથવા વિશેષ સ્વભાવ કોઇ અન્ય દ્રવ્યમાં જાય આવે નહિ એમ જાણવાથી નિવિકલ્પ ખેાધ પ્રગટ થાય છે. ( ૬ )
લક્ષણ લક્ષ્ય અભેદ, ત્રિકાલપણે રહે હૈા લાલ, ત્રિકાલ૦ એમ જાણી નર યુદ્ધને, મમતા વિરહે હૈ। લાલ,
સમતાન
આત્મજ્ઞાન વિણ મમત, મમતથી મિથ્યાત્વ છે હા લાલ સમતથી એહુથી અવિરત હાય, પ્રમાદ કષાય છે હેા લાલ. પ્રમા૪૦ ( ૭ )
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી શિવક જિન સ્તવન-સાથે
સ્પષ્ટાથ લક્ષ્ય કહેતાં દ્રષ્ય અને તેના અનત તેટલુ' જ આત્મજ્ઞાન જાણવુ’ અને જયાં આત્મશુદ્ધતા પર્યાયરૂપ લક્ષણે તે દ્રવ્યથી ત્રિકાલે અભેદપણે હાય પૂણુ” પ્રગટ થઈ ત્યાં રાગને અંશ માત્ર રહેતો નથી. એમ જે જાણે તેને પરદ્રવ્ય ગુણ પર્યાયની મમતા પૂર્ણ ક્ષાયક વીતરાગતા પ્રગટ થઈ એટલે મોહનીયરહે નહિ એટલે તેને પરદ્રવ્યાદિના રાગ વ્યતીત થાય, કમનો નાશ થયો અને બારમા ગુગુઠાણુના છેલ્લા
જ્યાં સુધી આત્મશુદ્ધતાનું જ્ઞાન નથી ત્યાં સુધી પર. એ સમયમાં જ્ઞાનાવરણુ, દશનાવરણ અને અંતરાયને દ્રવ્યાદિની મમતા રહે અને મમતા હોય ત્યાં સુધી નાશ થાય છે અને બાકીના ચાર અધાતી કમ રહ્યાં મિથ્યાત્વ રહે અને તેથી અવિરતિ–પ્રમાદ-કપાયાદિ તે સ્થિતિએ નાશ થાય છે એમ જીવને પરમાનંદ દેષ ઉપજે. જ્યારે આત્મશુદ્ધતાનું જ્ઞાન થાય ત્યારે પ્રાપ્ત થાય છે માટે જ્ઞાને કરી આત્મશુદ્ધતા વધારવી મમતા અને મિથ્યાત્વ ટલે, ત્યાર પછી અવિરતિ– એ જ મોક્ષમાર્ગ છે. આમાના જ્ઞાન-દર્શન–ચરણાદિ પ્રમાદ–ષાયાદિ સવ દોષ નાશ પામે; માટે આમ- આમાથી અભેદપણે રહેલા ગુણોને નિર્મળ કરવા સિદ્ધતાનું મૂલ આત્મશુદ્ધતાનું જ્ઞાન છે એ વિના તે આત્મશુદ્ધતા કહેવાય અને તે જ મેક્ષમાગ છે. એકાંતે સાધ્યશન્ય ક્રિયા વિટંબુનારૂપ છે ( ૭ ) જે જે અશથી રાગદેષની ઉપાધિ ગઈ તે તે અંશે જોગ ચપલતા કરિ નિજ, વીર ચલ કરે જ્ઞાન-દર્શન-ચરણુરૂ ૫ આત્મગુણુના અંશે પ્રગટ થયા
એમ જાણવું'. આત્મજ્ઞાન વિના પરદ્રબ્યુની મુમતા એ બધે આઠે કમર, ગહન ભવન ફરે આત્મવીય' બાલ બાધકભાવને પામ્યું, કરણવીયપણે
હો લાલ, ગહન અવસું', સાધકતા ભણી નહીં અને સાધ્ય ભણ્યા નહીં. બાલ બાધક થય વીયર. સાધતા નવિ લહી સાધ્ય ભણ્યા વિના શું સાધે ? સાધકતા ભણ્યા
| હો લાલ, સાકતાહ વિના કેવી રીતે સાધના કરે ? માત્ર સાધ્યશય શિવકર દેવ હૃદયમાં, કરુણા લહુ કહી
| ક્રિયા કરી શુભાશુભ પરિણામે ભવભ્રમણ કરે. એમ | હે લાલ, કે કરુણા ! ૮ જાણી શિવકર દેવના હૃદયમાં કરુણારસ ઉભરાયા સ્પષ્ટાથી.--અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાયાદિકે જોગ
તેથી ભવિ જીવને તારવા અથે* ત્રિપદી પ્રરૂપી. (૮) ચપુલતા થાય છે અને જોગ ચપલતા વશે આમવીય શુદ્ધ અખંડિત સમાન, અમૃત ધન વરસતા પણુ ચલાયમાન થઈ જ્ઞાનાવરણાદિ આઠે કમને બંધ
| હે લાલ. અમૃત કરી છવ ઘેરા ભવવનમાં ફરતે સ્વતંત્રતા વિના પ્રભુજી મેઘ સમાન, ભવ્ય કેગ દસતા અસહ્ય દુઃખ ભોગવે છે. આત્મશુદ્ધતાનું પૂરું જ્ઞાન
હો લાલ, ભવ્ય૦ થયા પછી જીવને પરદ્રવ્યની સ્પૃહા, ઈચ્છા, કામના, પૂ શ્રી પ્રભુ અંગ, સુરંગ ઉમટી મનોરથ થતો નથી માટે ત્રણે યાગ પૂર્ણ સ્થિરતા
- હો લાલ, સુરંગે પામે છે, આત્મવીય અચલ થાય છે. જે જે દશન જ્ઞાન ચારિત્ર, સવીય મચી સહી અંશે આમવીર્યનું અચલપાણું થયું' તે તે અંશે
| હો લાલ. સવીય છે કે પૂર્વ કમબંધ વિલય થાય અને નવીન બંધ સ્પષ્ટાથ૪-મેધરૂપ પ્રભુજી શુદ્ધ સ્યાદ્વાદની દેશના કરે નહીં. આમવીયની પૂર્ણ સ્થિરતાવડે પૂણ રૂ૫ અખંડ અમૃતધન ધારા વરસાવતા ભવિ જીવાના સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય, માટે શુદ્ધાત્મ જ્ઞાનમાં લયલીન અજ્ઞાન, મિથ્યાત્વ, કષાયાદિ ભવદવ તાપ સમાવતા, થવું, એ જ શ્રેય છે. કોઈ કહેશે કે હું આમત્તાની શુદ્ધાત્મ ભાવમાં સ્થિરતા કરાવતા ભવિ સમકિતીની છું પણ તે રાગ-દ્વેષમાં વર્તતા હોય તો તેને પૂર્ણ દ્રષ્ટિમાં અમૃતમેય સરખા દેખાય છે. મજૂળજીનું અંગ આમઝાની જાગુ નહીં પણ જે જે અંશે રાગ પૂજો એટલે જ્ઞાન-દર્શન-ચરણુ-વીર્યા જ અનંત શુદ્ધ ગુયે તે તે અંશે આત્મશુદ્ધતા પ્રગટ થાય છે અને ગુણમય પ્રભુજીના અરૂપી અંગને પરમ આદર, મનને
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માન પ્રકાશ સુરગે એ સમ શુદ્ધ ધ્યેય જાણી આનંદ સહિત પૂજે વિવિધ પ્રકારે પૂજા સન્માન કરી આજ્ઞા આરાધીએ તથા દેશનાનું કારણ એવાં પ્રભુજીના ઔદારિક અંગ. અને પોતાનું શુદ્ધ સ્વરૂપ જાણી પુરુષાર્થ–પરાક્રમ (૧) ચરણ (૨) જાનુ (8) કર (૪) ભુજાબંધ કરી વીય અચલ રાખી મોક્ષમાર્ગ સાધીએ. હે પ્રભુજી ! ( ૫ ) શિર (૬) ભાલસ્થલ ( ૭ ) કંઠ (૮) હૃદય તમે ભવિ જીવરૂપી ગાયોને સમ્યકત્વ બોધરૂપ સજી(૯) નાભિ એમ નવ મુખ્ય તથા તે સિવાય નયન- વિની ચારો ચરાવી આત્મજીવનમાં સચેત કરી. વદનાદિક પ્રભુના સવે" અંગ સુગ'ધી દ્રવ્યે પૂજવા નિવિધ્રપણે મુક્તિરૂપ નગરે પહોંચાડો છે, માટે મહાલાયક છે એમ જાણુવું. એ અગવડે જ દેશ-વિદેશ ગા૫ છે, વળી તમે ષકાયના જીવોને કેાઈ પણુ જીવ ફરી, શુકલધ્યાન કરી, કેવળજ્ઞાન ઉપજાવી આપણને કોઈ પણ પ્રકારે હાનિ કરે નહીં, અને તેમના દ્રશ્યશુદ્ધ સાધ્યની દેશના આપે છે, માટે પ્રભુના સર્વે પ્રાણુ તથા ભાવપ્રાણુનું રખોપુ કરે એવો માહણઅંગ બહુ સન્માને બહુવિધ પૂજવા લાયક છે. (૯) તાને ઉપદેશ કરે છે, અને ગણધર આચાર્યાદિ જાણે ત્રિપદી શુદ્ધ તે ધ્યાન શુકલ લહે મારફતે પણ માહષ્ણુતાના ઉપદેશની પ્રેરણા કરાવે છે,
|
હા લાલ. તે માટે તમે પોતે જ મહામાહણ છે. વળી તમે ઉપદ્રવ ધાતી કરમ ક્ષય જાય, અનત ચતુષ્ક લહે રહિત શિવ સ્થાનકે પહોંચાડવા માટે શિવમાર્ગ” કહેતાં
| હે લાલ અનત માગ’માં ૐાધુ–મહાદિક ચારટા કાંઈ હરકત કરી શકે એ વિણ ધમ ન શુકલ લહે, નહિ નર કદી નહીં, એવા ઉપદ્રવ રહિત માગે" સ્પાવાદનય શબ્દ
- હા લાલ લહેe ની શુદ્ધાત્મ સ્વરૂપ જણાવી નિર્વિઘપણે લઈ જાઓ તે માટે લહી ત્રિપદી, સુશિવ સાધે મુદા છે માટે મોક્ષનગરના સાથ'વાહ છે, વળી તમે જયાં હા લાલ, સુશિવ૦ ! ૧૦ | રાગ, દ્વેષ, મિથ્યાત્વ–અજ્ઞાનરૂપ ખારું, કડવું, ઝેરી
જળ ભરેલું છે અને કષાયારૂપ શ્વાપદોનું ભારે જોર સ્પષ્ટાથ.-જે ભવિ શુદ્ધ રીતે ત્રિપદીના ભાવ
લાલ છે તથા જેમાં અથાગ વિક૯પાના કલેલે ઉછળી જાણે તે જ શુકલધ્યાન પામે અને શુકલધ્યાનને
રહ્યા છે તથા જ્યાં કામ વડવાનળ લાગી રહ્યો છે બીજે પાયે દયાતાં ચારે ઘનઘાતી કર્મને નાશ કરે
એવા ભરદરિયામાં ડૂબેલા જીવોને શુદ્ધ સંયમ જ્યાં અને અને તે ચતુક પામે એમ ના ઉત્પાદ, યુય,
જયાં લઈ આમ સત્તાસ્થલ આનંદપુરી નગરીમાં પહાપ્રવાદિ ત્રિપદીના ભાવ જાણ્યા વિના જીવ ધર્મધ્યાન
ચાડો છો માટે નિર્ધામક છે. વળી જગવાસી જીવેને અને શુકલધ્યાન કદાપિ પામે નહીં તે માટે સિદ્ધાંત
લાગેલા અજ્ઞાન–મિથ્યાત્વ-અવિરતિ આદિ દુઃસાધ્ય માંથી ત્રિપદીના મુખ્ય ભાવ જાણી સદાયે આનંદ
રાગને નાશ કરવા જ્ઞાન-દર્શન-ચરણુરમણ મિશ્રિત સહિત કર્મ થકી મુંકાવારૂપ મોક્ષ-માર્ગ સાધવો. (૧૦)
ઉદાસીનતારૂ ૫ મૃગાંકપુડીનું સેવન કરાવી ઉતાવળે અગપૂજા કરી એમ, આણા આરાધીએ તે રોગોને મટાડે છે. માટે અમોધ પરમ વૈદ્ય છે.
- હા લાલ. અાણી વળી અશરણ-અનાથ ઉમાગે પડેલા એવા જગકહી નિજ શુદ્ધ સ્વરૂ૫, ભાક્ષમગ સાધીય વાસી ઉછાને સારણ–વારણ–ચાયણા-પડિચેયણા કરી.
હે લાલ. માક્ષર કરાવી નિર્ભય સુખ સ્થાનકમાં લાવે છેમાટે તમે મહાગાપુ, મહામાહણ, શિવ સસ્થવાહું જગતના નાથ છે. (૧૧)
હો લાલ, શિવ નિર્યામકે મહાવૈઘ, પરમ જગનાહુ છે
ચરણ વહન કરે નયણ, પરમ જિનરાજનાં
a હા લાલ. પ૦ હો લાલ, પરમ૦ !! ૧૧ !! ભવિ જનને હાય સાજ, આતમ સુખ કાજમાં સ્પષ્ટા ઉપર પ્રમાણે જિનેશ્વરના દુવિધ અંગની
હો લાલ, આતમe
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રી શિવર જિન સ્તવન સા
નાથ કૃપાલ વિશાલ, મહા શુદ્ધ મધથી હે લાલ મહા સવિ જન પામે સિદ્ધિ, તત્ત્વ નિજ શેાધથી હા લાલ. તત્ત્વ । ૧૨ । સ્પાર્થ :-પ્રભુજી, તમારા પરમ ચરવડે દેશ વિદેશ વિહાર કરી ભવિળવાને સમ્યજ્ઞાન ચારિત્રરૂપ ફૂલ આપેા છેા, તેથી તમે જંગમ કલ્પવૃક્ષ સમાન
1. વળી તમે તમારા વદનમળવડે દ્વાદશાંગીની
દેશના આપી શુદ્ધ સાધ્ય સાધન બતાવી ઉપકાર કરી છે. વળી તમારા પરમ કરકમલે કરી દીક્ષાશિક્ષા આપી ઉપકાર કરા છે, વળી તમારા પરમ નયનકમક્ષવડે ભવિ જીવા ઉપર અમૃતમય દ્રષ્ટિએ દેખી ભવિજીવાને દૃષ્ટિ શુદ્દામ સન્મુખ કરાવા છે. એમ તમારા સર્વે અંગ અને સર્વે પુણ્ય અતિશય વિવાને પરમ ઉપકાર અને પરમ સમાધિનાં કારણુ છે. વળી તમારા અંતર્ગ આત્મિક ગુણો અને અંગમાં રહેલા પુણ્ય અતિશયના ગુણો આગળ મણિમય મુગટ કુડલાદિકની શાભાના તા અમે શું વખાણુ કરીએ ? એવા અજીવ અને અસ્થિર પદાર્થની શી શાભા ? એટલે તમારા અંતરંગ અને બાહ્ય સર્વે ઉત્તમ લક્ષા વિજીવાને આત્મસુખ આપવામાં
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
થી
પુષ્ટ સહાયકારી કારણેા છે. નાથનુ મહાવિશાલકૃપાલપણું શુદ્ધ મધથી અમને જણાય છે પણ જે વિ જીવ તમારા પરમ શુદ્ધ એધને અતિ સન્માને આદરે અને તન્મય થઈ આત્મતત્ત્વની શુદ્ધતા કરે
તે સિદ્ધ પામે. ( ૧૨ )
પામે
આતમ જ્ઞાન દોષ દુઃખ સહુ લે
સીઝે આતમકાજ અચલ
પૂજ્યની પૂજા આપે,
હૈા લાલ. શિવ દેવચંદ્ર મુનિ મનસુખ, સહજ વિલાસને હા લાલ. સહજ૦ ॥૧૩॥ સ્પષ્ટાઃ-તમારી આજ્ઞા સેવી જે જીવ આત્મખાધ પામે તેના સર્વે દેષા અને દુઃખા ટળે, અને આત્મકાય' સિદ્ધિ થાય, વળી કેવળ જ્ઞાનાદિ અચલ લક્ષ્મી મળે, એવા ત્રિભુવન પૂજ્ય શિવકર સ્વામીની સેવા શિવધર વાસ આપવાવાળી છે. દેવમાં ચંદ્રમા સમાન શિવકરસ્વામી–મુનિઓના રાજાને મનના સુખ ઉમંગે કરી સેવતાં સહજ આત્મિક વિલાસ પામે, (૧૩)
હા લાલ, કાષ
For Private And Personal Use Only
કમલા મળે
હા લાલ. અચલ૦ શિવધર વાસને
૭૨૭૭૭૭૭
વસ્તુ નાની છે એટલે તેની કીંમત ઓછી ન સમજશે. નાનકડા તણખા આખા નગરને રાખના ઢગલામાં ફેરવી નાંખે છે. નાનકડી કીડી પણુ મહાકાય કુંજરને ધરાશાયી બનાવી શકે છે. એક નાનકડું છિદ્ર મહા-નૌકાને સાગર-સમાધિ અપાવી શકે છે. નાનકડા એવા અણુઓાસ્થ્ય સમસ્ત વિશ્વને થથરાવી મૂકે છે. આટલું સમજાય તેા તમારા આત્મા અખોળિયાન જે કહેવાય છે તેનુ ખરેખરું મૂલ્ય તમને સમજાઇ જશે.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પશ્ચિમના દેશામાં જૈન ધાર્મિક અને દાનિક સાહિત્યના અભ્યાસ.
પ્રોફેસર જયંતીલાલ ભાઈશંકર દવે. એમ. એ.
હિંદુસ્થાનમાં તે જૈનધમ છેલ્લા પચીસ સૈકાએથી એક સતત, અવિરત ધમ પ્રવાહરૂપે ચાલ્યા આન્યા છે ત્યારે પશ્ચિમમાં તેની ઓળખાણુ અને જૈન સાહિત્યના સશોધનાત્મક અભ્યાસ શરૂ થયાં ફક્ત ૧૫૦ વરસ જ થયાં છે! ઇ. સ. ૧૮૦૭ માં પહેલીજ વાર Asiatic Researches Vol. IX ના પાનામાં કાલીન મેન્ઝીએ “ Account of the Jains ” નામના લેખ લખી પ્રસિદ્ધ કર્યાં. ત્યાર પછીના દસકાઓમાં કાØક અને વિલ્સન જેવા સસ્કૃતઘ્ન પડિતાએ જૈનસાહિત્યનાં સંશાધન અને અભ્યાસ બહાર પાડવા માંડ્યાં પણ તેમની આ પ્રવૃત્તિના મૂળમાં આપણે જોઈ શકીએ છીએ કે આ અભ્યાસ જૈનધમના આદિ ગ્રંથ ઉપર રચાયેલા નહાતા. પશ્ચિમમાં સૌથી પ્રથમ જૈન ગ્રંથ જો પ્રસિદ્ધ થયા હાય તો તે ઇ. સ. ૧૮૪૭ માં હેમચંદ્રાચાયના અભિધાનચિ'તામણિ ગ્રંથ પીટસ બગ આવૃત્તિવાળા
હતા. અને ઇ. સ. ૧૮૪૮ માં સ્ટીવન્સને લંડનમાં કલ્પસૂત્રનું અગ્રેજી ભાષાંતર પ્રસિદ્ધ કર્યું. કલ્પસૂત્ર પ્રાકૃતમાં લખાયેલ આગમ ગ્રંથ છે અને પશ્ચિમના વિદ્યાને પ્રસિદ્ધ કરેલ સૌથી પ્રથમ પ્રાકૃત ગ્રંથ છે.
આમ તે, ભારતીય સશોધનકાર્ય માં તેમજ જૈનદાશ નિક સશોધનકાર્યમાં અંગ્રેજ વિદ્યાતાએ જ પહેલ કરી છે. પરંતુ તુરત જ જન્મની અને બીજા સુરાપીયન દેશામાં જૈનધમ' અને તેનાથી છૂટું ન પાડી શકાય એવુ પ્રાકૃતસાહિત્ય, બન્નેના વૈજ્ઞાનિક ઢબે અભ્યાસ થવા લાગ્યા. બર્લિનના સ ંસ્કૃત-અધ્યાપક આલબર્ટ વેબરે એક બહુ જ મૂલ્યવાન અને પ્રથમતમ ભાષાશાસ્ત્રને લગતુ પુસ્તક લખ્યું. મૂળ જમનભાષામાં વેબરે લખેલુ, “ A Fragment of
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
the Bhagavati ' ( જમન આવૃત્તિ-૧૮૬૫) એ પુસ્તકમાં બરાબર વૈજ્ઞાનિક ઢબે શ્વેતાંબર ત્રણાલિકા પ્રમાણે ભગવતીસૂત્રના અને સાથેાસાથ પ્રાકૃતભાષાને અભ્યાસ જોવામાં આવે છે. વેબરે જે વૈજ્ઞા નિક ઢમે પ્રાકૃતનું સંશાધન કરેલુ છે, તેમાં તેના અનુગામીઓ માટે પણ ખૂબ સમય પર્યંત આધારરૂપ થઇ પડયુ છે. તેણે લખેલ “ On the Sacred Scriptures of the Jainas ' ( જમન આવૃત્તિ ૧૮૮૩–૮૫) અને ખીજું “ Catalogue of the Prakrit Manuscripts in the Royal Library in Berlin " ( જન આત્તિ, ૧૮૮૮–૯૨ )—આ બન્ને આગમના સૌથી પ્રથમ કરાયેલા સર્વાંગી અભ્યાસ જોવામાં આવે છે. 'દુસ્તાનમાં પશુ લગભગ આ જ સમયે શ્વેતાંબર સપ્રદાયના જૈનાગમાની પહેલી સ'પૂર્ણ આવૃત્તિ બહાર પડી. ( ઇ. સ. ૧૮૮૦ ).
પરંતુ વેબરનુ સ’શેાધનકાર્ય બ્યુહલરના પરિશ્રમને આભારી છે. જો બ્યુલરે પ્રતા એકઠી કરીને લિન માકલવાનું કાર્ય કયુ" ન હાત તે વેખર તેના સશોધનેાના હેવાલા તૈયાર પણ ન કરી શક્યા હાત. પશ્ચિમના દેશામાં તા ભારતીય સંશાધનના ક્ષેત્રમાં બ્યુહલરનુ સ્થાન આદિગુરુના જેવું છે, કારણ કે તેની પ્રવૃત્તિઓથી જ ખીજાએને માદન થયું છે. હજુ હમણાં જ
હુંમચંદ્રાચાર્ય તુ" જીવનચરિત્ર '' જમાઁન ભાષામાંથી 'ગ્રેજીમાં અનુવાદિત થયુ છે. આ અનુવાદ “ સીંધી જૈન સીરીઝ” માં પ્રસિદ્ધ થયા છે. આ ઉપરથી એક વાત પૂરવાર થાય છે કે વખત ગમે તેટલો વહી જાય પણ જૈન સાહિત્યનું વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિએ મૂલ્ય જરા પણું ઘટતું નથી, બલ્કે એટલું જ અથવા મહત્તર રહે છે જ,
આ અએમાં Studies ln Jainism in the Wes; By Dr. F. Hammના લેખના અનુવાદ,
( ૯૨ )૩
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જૈન સાહિત્યના અભ્યાસ
હવે, પશ્ચિમના દેશામાં જૈનદર્શન ઉપર લખાયેલા ગ્રંથા કેટલા છે અને કેટલા પ્રસિદ્ધ થયા છે. તેનુ લાંબુ વર્ણન અહિ' આપવુ' શક્ય નથી. માત્ર આ કાના થોડાક પ્રવાહા બનાવીને સતેષ પામવા પડશે. સમગ્ર જૈનદર્શનના સિદ્ધાંતે યુરોપની ત્રણે મુખ્ય સ'શેાધન કરતી ભાષાઓ જેવી કે અ'ગ્રેજી, ફ્રેંચ અને જમાઁનમાં ગ્રંથસ્થ થઇ ચૂકયા છે. ડૉ. વાન ગ્લાસેનાપનું પુસ્તક તે। મુખ્યત્વે મધ્યકાલીત સમયના સ ંસ્કૃત ગ્રંથા પર આધાર રાખે છે, ત્યારે ડા. શુધીંગનું પુસ્તક પહેલી જ વાર પ્રાચીન પ્રાકૃત આગમા પ્રમાણે લખાયેલુ છે. આ બન્ને પુસ્તકા જમનભાષામાં લખાઇ પ્રસિદ્ધ થઈ ચૂક્યાં છે. આમ બનવાથી હિ'દુસ્થાનના માણુસે, ખાસ કરીને જૈને તેના લાભ ઉઠાવી શકતા નથી તે શાકની વાત છે, કારણુ કે જમન ભાષાથી તેએ અજ્ઞાન છે. યુરપમાં પ્રાકૃત ભાષાના કોઇ મોટા શબ્દકોશ પણુ નથી પ્રસિદ્ધ થયો. જો કે પીશલે હેમચદ્રાચાય ની બહુમૂલ્ય' 'દેશીનામમાલા’ની આવૃત્ત બહાર પાડી છે. ધણુંખરૂ દરેક પ્રાકૃત ગ્રંથ જે યુરોપમાં બહાર પડે છે તેમાં શબ્દોના અથ અને પર્યાયા આપવામાં આવે છે. વળી સૌથી પ્રથમ પ્રાકૃત ભાષાનું સર્વાંગી વ્યાકરણુ તૈયાર કરનાર પણ પીશલ જ છે, કે જે વ્યાકરણ હજુ સુધી પશુ સર્વોત્કૃષ્ટ છે. ( ઇ. સ. ૧૯૦૯) આામ તા, ધણા ય જૈન ગ્રંથેનુ' સંપાદન થઈ ગયું છે, કેટલાક ગ્રંથા અંગ્રેજીમાં, કેટલાક ગ્રંથા જર્મન ભાષામાં અનુવાદિત થઇ ગયા છે. આ કાય જેક્રેાખી, લેન માન, શુશ્રીંગ, કરફેલ અને ખીજા અનેક વિદ્વાનેાએ કર્યું" છે. વળી ઉપરેક્ત વિદ્યાના માંહેના એકે તે Indian cosmography ( વિશ્વરચના વર્ષોંન શાસ્ત્ર)નું એક માત્ર પ્રમાણભૂત પુસ્તક લખ્યું છે અને તેના માટેા ભાગ જૈન દર્શનને સ્પર્શે છે અને શ્વેતાં બર તથા દિગમ્બર બન્નેના મનેના ઉલ્લેખ કરે છે.
જ્યારે અત્યાર સુધી આપણે જે ચર્ચા કરી તેમાં મુખ્યત્વે એમ દેખાયું છે કે ધણાખરા વિદ્વાનોએ જૈન આગમા ખાસ કરીને શ્વેતાંબર પર લક્ષ દોડાન્યુ છે ત્યારે કથા સાહિત્ય કે જે સ’કૃત, પ્રાકૃત,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૯૩
અને અપભ્રંશ ભાષામાં લખાયેલુ છે તે પણ કેટલાક દસકાઓથી સશોધનનો વિષય બની ચૂકયું છે. ડા. જેાખીએ તેા પ્રાકૃત અને સસ્કૃતભાષાઓમાં લખાયેલી કેટલીએ લાંખી કથાઓનું સ’પાદન કરી નાંખ્યુ' છે. તદુપરાંત પાશ્ચમમાં અપભ્રંશભાષાના તલસ્પર્શી અભ્યાસના સ્થાપક પણ જેાખી જ છે. ખાસ કરીને અપભ્રંશભાષાના સશાધનક્ષેત્રમાં શ્વેતાંખર અને દિગંબર મતન્યાના તુલનાત્મક અભ્યાસ કરાયા છે. આ હકીકતના અનુસ’ધાનમાં, ડા. એસાફ સંપાદિત હરિવ ́શપુરાણના ઉલ્લેખ કરવા ખાસ જરૂરી છે, કારણ કે આમાં ટિપ્પણી સહિત મૂલ વસ્તુ છે એટલું જ નહિ પણ જેટલી મળી શકે તેટલી પ્રતા ઉપરથી જૈન હરિવંશની સર્વાંતામુખી સમીક્ષા કરવામાં આવી છે. શ્વેતાંબર અને દિગમ્બર બન્નેના કથા સાહિત્ય વચ્ચે ઘણા જ રસિક અને પરસ્પરસદશ સંબંધો છે એટલું જ નહિ પરંતુ બૌદ્ધ અને બ્રાહ્મણુ કથા સાહિત્ય સાથે પણ ણુ' જ સાદશ્ય જોવામાં આવે છે.
8
આ ઉપરથી ફ્રાઇએ એમ માની લેવાનું સાહસ ન કરવુ જોઇએ કે, ભારતીય પ્રાચ્યવિદ્યાસ શેાધનના જૈન વિભાગના 'શોધનનુ' કામ કેવળ પશ્ચિમે જ કયુ" છે. અહિં અમારા લેખના ઉદ્દેશ માત્ર એટલા જ છે કે મીન-ભારતીય વિદ્યાનાએ કેટલુ' સસંશોધન કર્યું" છે. હિંદુસ્થાનમાં તો પુષ્કળ સંસ્કૃતન અને પ્રાકૃતજ્ઞ વિદ્વાન પડિતાએ આ ક્ષેત્રમાં ધણુ જ સરસ કામ કરેલું' છે અને ખાસ કરીને જૈનસાહિત્યમાં; પરંતુ પ્રાચ્યવિદ્યાના ક્રાઇ પણ સ’શાધન ક્ષેત્રમાં નથી બન્યુ તેવુ' જૈન વિભાગમાં બની શકયું છે અને તે એ છે કે ભારતીય વિદ્વાન અને જૈન સધતા સાધુ વિદ્યાનેાએ કરેલા સંશોધન કાર્યોંમાં સીધી રીતે અથવા પરોક્ષ રીતે યુરોપીય વિદ્વાનેએ પણ સહુદય સાથ આપ્યા છે. અને આપણે એવી ઇચ્છા રાખીએ-જો કે આ પરસ્પર સાથે આવશ્યક છે કે ભવિષ્યમાં પણ પૂર્વ પશ્ચિમના વિદ્વાને સાથે મળીને સંશોધન કાર્ય આગળ ધપાવશે.
આ વાત હુ જ જરૂરી પણ છે, કારણ કે
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
વર્તમાન સમાચાર
શિક્ષણપ્રેમીના સ્વર્ગવાસ
શાસનદીપક મુનિવય શ્રી વિદ્યાવિજયજી મહારાજ શિવપુરી મુકામે મા. વ. ૧૨ મંગળવારે કાળધમ પામ્યાના સમાચારની નોંધ લેતા અમે દિલગીરી વ્યકત કરીએ છીએ.
તેઓશ્રીના કાળધમથી જૈન સમાજને કદી ન પૂરી શકાય તેવા એક સમથ શિક્ષણપ્રેમી, વ્યવસ્થાપક અને વિદ્વાન સાહિત્યકારની ખેાટ પડી છે.
શિષ્ટ સંસ્કૃત સાહિત્ય( Classical )ના ક્ષેત્રની સીમા ઘણે અંશે નિશ્ચિત યઇ શકી છે; જો કે નવું સશાધન એમાં થશે પણુ ખરું, પરંતુ જૈનસાહિત્યની અપાર વિશાળતાની મર્યાદા જોઇ પણ શકાતી નથી. હજુ તે। સશોધનનાં ચાલીસ વરસ માંડ થયાં હશે ત્યાં તો અપભ્રંશ સાહિત્ય પશ્ચિમના વિદ્વાનાને હાથ લાગ્યું', સપાદન કાર્ય માટે વાટ જોતી હજારો પ્રતો છે. આ તા પ્રથમ ડગલુ જ ગણાય, કારણ કે અપભ્રંશ સાહિત્ય પણ ત્રણું વિશાળ છે અને અમને બરાબર ખબર છે કે આવા સાહિત્યના અનેક ગુપ્ત ભડારા છે કે જેના રક્ષકા અને માલિકા તેમાં રહેલ સાહિત્ય
શિક્ષણ, સાહિત્યપ્રચાર અને સમયધમને માટે સ્વ. પૂજ્ય આચાર્ય શ્રીમદ્ વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજીએ પોતાનુ સર્વસ્વ અર્પણ કર્યું. તેમ મુનિ શ્રી વિદ્યાવિજયજી મહારાજે શિક્ષણુ અને સાહિત્ય માટે ધણી સુંદર સેવા બજાવી છે, સાધુ-સમાજના ઐક્ય માટે સાધુ-સંમેલનને સફળ બનાવવામાં પણ તેએાશ્રીના કાળા મહત્વતા હતા. આજે સમયપારખુ તેજસ્વી સાધુમ્મેની આપણામાં ઉણુપ છે તેવા સમયે પૂજ્ય વિયેાગ પછી તરત જ મુનિ શ્રી વિદ્યાવિજયજી આચાય શ્રીમદ્ વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજના મહારાજને વિયે શિક્ષણુ–પ્રેમી સમાજને માટે જરૂર દુઃખના વિષય છે.
સ્વ. આચાય વિજયધમ સુરીશ્વરજીએ જૈનધર્માંતા દેશવિદેશમાં પ્રચાર કરવામાં અને જૈન શિક્ષણુ તથા સાહિત્યની ઉજ્જ્વળ સેવા બજાવવામાં જે યશ સંપાદન કર્યાં છે, તેમાં તેઓશ્રીના એક સમથ શિષ્યરત્ન તરીકે મુનિ શ્રી વિદ્યાવિજયજી મહારાજનેા પણ નોંધપાત્ર ફાળા હતા. એક પરમ ગુરુભકત તરીકે તેઓ હર-હુ ંમેશ જાગૃત રહેતા. ગુરુદેવના કાતિ અપનાવવા માટે તે અવિરતપણે ઝઝૂમ્યા અને પેાતાનુ કમ્ બજાવતા દેહ શક્યો. શિવપુરીનુ
તેઓશ્રીએ વીરતત્વ પ્રકાશક મંડળના વિકાસને છેલ્લા છેલ્લા પેાતાના જીવનનું પરમક વ્ય બનાવ્યુ હતું અને તેને સુંદર વિકાસ પણ તેઓશ્રી સાધી શકયા હતા. જૈન સાહિત્યની સેવા પણ સારી રીતે બજાવી છે. હવે તેઓશ્રીના દેહવિલયથી આજે શિવવીરતત્વ પ્રકાશક મંડળ, આજે જે વિકાસ સાધીપુરીની સ ંસ્થાની જવાબદારીને સમાજે ગંભીરપણે વિચાર કરવાના રહે છે. વીરતત્વ પ્રકાશક મંડળની જ્ઞાન-પરખ અને સાહિત્ય વિષયક પ્રવૃત્તિ સદાકાળ જીવંત રહે તેવા પ્રબંધ પહેલી તકે યાજવાના રહે છે.
શકયુ' અને એક ક્રાલેજની કક્ષાએ પહેઊંચી સરકારો ગ્રાન્ટ મેળવવા સુધી શક્તિશાળી બન્યુ હાય તેા તે પૂ. વિદ્યાવિજયજી મહારાજની કૃતજ્યપરાયણતાને
આભારી છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગુજરાતનું સાઠંબા એ તેઓશ્રીનું જન્મસ્થળ બીજાને દેખાડવાની પણુ સારૂં ના પાડે છે. આ ગુપ્ત ભંડારાની ખાખતમાં આપણને યુરાપીયન પ'ડિતાની સહાય ખીલકુલ ન મળી શકે એ સ્વાભાવિક છે, પરંતુ છેલ્લા વિશ્વયુદ્ધ અને તેમાંથી ઉત્પન્ન થયેલ
કે જેના પ્રત્યાધાતા હિંદ કરતાં યુરાપમાં વધારે પડ્યા છે, તે સંધર્ષોં હાવા છતાં, યુરોપ અને અન્ય દેશમાં અનેક ઉત્સાહી અને યુવાન પ્રાચ્છુવિદ્યાના અભ્યાસીએ પડ્યા છે કે જે આ મહત્વના સંશોધનકાર્યમાં મદદ કરી રહ્યા છે. અથવા ભવિષ્યમાં સક્રિય મદદ થઇ શકે તે માટે તેના અભ્યાસની તૈયારી કરી રહ્યા છે
તે
( ૯૪ )<
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અ’જલિ ભાવનગર શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભાના હાલમાં તા. ૨૬-૧૨-૫૪ રવિવારના એક જાહેર સભા શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા, શ્રી જૈન આત્માનદ સભા, શ્રી યશોવિજય જૈન ગ્રંથમાળા તથા શ્રી વિજયધર્મ પ્રકાશક સભાના સંયુક્ત સહકારથી રાત્રીના ૮ કલાકે જૈન સમાજના આગેવાન શેઠ શ્રી ખાન્તિલાલ અમરચ'દ વોરાના પ્રમુખસ્થાને મળી હતી.
તેમાં પંડિતશ્રી જગજીવનદાસ પોપટલાલ, શેઠશ્રી હરિલાલ દેવચંદ, શ્રીયુત્ બેચરલાલ નાનચંદ શાહ અને ગાંધી અભેચ'દ ભગવાનદાસે સ્વર્ગસ્થનાં જીવન અને કાર્ય પ્રસંગેના પોતાના અનુભવોમાંથી વિવેચન કર્યું હતું અને અંજલિ અર્પતે ઠરાવ કરવામાં આવ્યા હતા,
કાળધર્મ પામ્યા, યુગવીર આચાર્ય વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજના પટ્ટધર આચાર્ય શ્રી વિજયસમુદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજના શિષ્ય મુનિ શ્રી નીતિવિજયજી મહારાજ તા. ૮-૧-૫૫ શનિવારે મુંબઈ ખાતે આદીશ્વરજીની ધર્મશાળામાં હૃદયવ્યાધિથી કાળધર્મ પામ્યા છે.
તેઓશ્રી જંબુસરના વતની હતા, જબુસર પધારતા કોઈપણ સાધુ-સાધવીની સમભાવે તેઓ હંમેશા સેવાસુશ્રુષા કરતા હતા. તેઓએ પોતાના પુત્ર સુરેન્દ્રભાઈને સં. ૨૦૦૦ માં વરકાણા મુકામે ધામધૂમથી દીક્ષા અપાવી હતી, જેમાં આજે મુનિ જનકવિજયજીના નામથી સુવિખ્યાત છે. મુનિ નીતિવિજયજીએ સ. ૨૦૦૮ ના મા, . ૩ ના પાલીતાણાખાતે આચાર્ય દેવ શ્રીમદ્ વિજયવદ્યભસૂરીશ્વરજીના હસ્તે દીક્ષા અંગીકાર કરી હતી.
તેઓશ્રી સ્વભાવે શાન્ત અને ભદ્રિક હતા, અને જ્ઞાન-ધ્યાનમાં હંમેશા તત્પર રહેતા. અમે સદ્ગતના આત્માની શાન્તિ પ્રાથએ છીએ,
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હતું. સામાન્ય સંગોમાં તેઓ ઉછર્યા, લધુ વયમાં સ્વાશ્રય અને સ્વાવલંબનથી જેમ લાખ રૂપીયા જ માત-પિતાને વિયોગ થતા મોસાળ પક્ષને તેઓ એ મેળવ્યા તેવી જ ઉદારતાથી તેઓશ્રીએ સહારે લઈ મેટા થયા, અને એક મિત્રને સુગ સારું દાન કર્યું'. પર્યુષણ પર્વમાં ભાવનગર જૈન મળી જતાં કલકત્તા મુકામે તેઓશ્રીએ દીક્ષા અંગી સંધના જમણુ માટે, તથા વેડવા આયંબીલ શાળા કાર કરી, અને અડસઠ વર્ષના લાંબે દીક્ષા પર્યાય માટે તેઓશ્રીએ અડધા અડધા લાખની રકમ આપી એજવી રીતે પાળી તેઓશ્રી પોતાના જીવનને ધન્ય છે. તેમજ ભાવસાર જૈન બેડીંગની સ્થાપના તથા બનાવી ગયા છે.
અન્ય શુભ પ્રવૃત્તિઓમાં તેઓ શ્રી એ મોટી રકમ અમે સદ્દગતના આત્માની પરમ શાન્તિ ઉદાર દીલથી આપી છે તેઓશ્રીના દાનને સરવાળા પ્રાર્થીએ છીએ,
પાંચ લાખ લગભગને થઈ જાય છે છતાં પ્રતિષ્ઠા કે
જાહેરાતને તેઓને મેહ ન હતા. સ્વ૦ સતાબેન ભાવસાર કામના જૈન સ્ત્રીરત્ન શ્રી સંતોકબેન પેતાને દેહ અશક્ત હતા, પથારીમાંથી ઊભા કરશનદાસ ગુંદીગરાનું' સડસઠ વર્ષની વૃદ્ધ વયે પાવા થવાની શક્તિ ન હતી, એમ છતાં શિખર છની પાત્રાના પુર ખાતે માગશર વદ ૧૦ ના રાજ થએલ અવસાનની સંધ કાઢવાની તેએાને ભોવના થઈ અને કેવળ નધિ લેતા અમે દિલગીરી વ્યક્ત કરીએ છીએ. શ્રદ્ધાબળથી એક સે યાત્રિકે સાથે લઈને તેઓશ્રી
સ’તોકબેનનું જીવન એક ‘ સબળા નારી ' ના શિખરજીની યાત્રાએ ગયા હતા. માર્ગમાં પાવાપુરીની વિરલ દષ્ટાન્ત સમાન હતું.
પુણ્યભૂમિમાં તેઓશ્રીનું અવસાન થયું. એટલે મૃત્યુની
| દૃષ્ટિએ તે તેઓ ખાટયાં તેમ કહી શક્રાય, પરંતુ સામાન્ય સંગમાં તેઓ જમ્યા, તેમનો ગૃહ
આપબળે પોતાનું જીવન સજનાર અને ઉદાર સંસાર પણ સામાન્ય સયાગેમાં શરૂ થયા હતા,
દિલથી ભેટી સખાવત કરનાર જૈન સમાજમાં આવી પરંતુ સાહસ અને ઉદ્યોગ તેઓશ્રીના જીવન સાથે
વીર-નારી જવલ્લે જ હોય છે એટલે આપણને એક વણાયા હતા. બે રૂપિયા ઉછીના લઈને ૨'ટીયાથી
વીર-નારીની ખોટ પડી તે દુઃખનો વિષય ગણાય.. તેઓએ પોતાના જીવનની શરૂઆત કરી, દડીઓ બનાવી, પાણી ભર્યા, અને ધીમે ધીમે બે ચાર આ સભાના પણ તેઓ શુભેચ્છક હતા અને સાળ વસાવી પીનીંગ મીલની શરૂઆત કરી. તેઓ સભા દ્વારા સાહિત્યભકિત કરવાની તેઓશ્રીની ભાવના પીનીંગ અને વીવીંગ એમ બે મોટી મીલના માલેક હતી. અમે સદગતના આત્માની શાતિ ઇરછીએ થવાની કક્ષાએ પહોંચી શક્યા હતા.
છીએ.
છપાય છે. જ્ઞાનપ્રદીપ ( ત્રણે ભાગ સાથે ) સંપૂર્ણ
છપાય છે લેખક–સદુગત શાંતમૂતિ વિદ્વાન આચાર્ય શ્રી વિજયકરરસૂરીશ્વરજી મહારાજ,
જૈન-જૈનેતર અ૯પ૪ દરેક મનુષ્યથી પણ સરસ રીતે સમજી શકાય, તેમજ ઉચ સંસ્કારી જીવન કેમ જીવી શકાય અને જીવનમાં આવતા અનેક સુખ દુઃખના પ્રસંગે સમચિત્ત કેવી પ્રવૃત્તિ આદરી શકાય, તેનું' દિશાસૂચન કરાવનાર, અનંતકાળથી સંસારમાં રઝળતા આત્માને સાચા રાહ બતાવનાર, સનમાર્ગ, સ્વર્ગ અને મેક્ષ મેળવવા માટે અચુક માર્ગદર્શક, કપરા વર્તમાન કાળમાં સાચું સુખ, સાચી શાંતિ આપનાર, અહિંસા અને સવ" પ્રત્યે ભ્રાતૃભાવ ઉત્પન્ન કરાવનાર, નિરંતર પઠન, પાઠન માટે અતિ ઉપયોગી શાસ્ત્રોના અ વગાહુન અને અનુભવ પૂર્ણ રીતે સદગત આચાર્ય મહારાજે લખેલા આ સંદર ગ્રંથ છે. શ્રી પાલનપુર શ્રોધના ઉપર આચાર્ય મહારાજે કરેલા ઉપકાર માટે ગુરુભક્તિ નિમિત્તે અને મરણાર્થે થયેલા ફંડની આર્થિક સડાયવડે આ ગ્રંથ ઊંચા કાગળ ઉપર સુંદર ગુજરાતી ટાઈપમાં આકર્ષક બાઈડીંગ સાથે અમારા તરફથી છપાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Reg. No. B. 314 55 55. 15-7-0. સભાના મેમ્બર થવાથી થતો અપૂર્વ લાભ. રૂ. 501) રૂા. પાંચસે એક આપનાર ગૃહ સભાના પેટ્રન થઈ શકે છે. તેમને છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં પ્રગટ થયેલા ગુજરાતી પ્રકાશનો ભેટ તરીકે મળી શકે છે. રૂા. 101) પહેલા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર થનારને ચાલુ વર્ષના બધા ગુજરાતી પ્રકાશને ભેટ મળી શકે છે અને અગાઉના વર્ષના પુસ્તકો પુરાંત હશે તે પેટ્રન તથા લાઇફ મેમ્બરોને પાણી કિંમ્મતે મળી શકે છે. રૂા. 51) બીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર. તેમને પુસ્તકની જે કિંમત હશે તેમાંથી ત્રણ રૂણ્યિા કમી કરી બાકીની કિંમતે આ વરસના પુરતા ભેટ મળી શકશે; પણ રૂ!. 50) વધુ ભરી પહેલા વર્ગ માં આવનારને પહેલા વર્ગને મળતે લાભ મળશે. બીજા વર્ગ માં જ રહેનારને ત્રણ રૂપિઆની કીંમતના ભેટ મળશે. રૂા. 101) ભરનાર પહેલા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરાને નીચેના સાત વર્ષોમાં જે પુસ્તકે ભેટ આપવામાં આવ્યા છે તે નીચે મુજબ છે. સાત વર્ષ પહેલાં થયેલા પટન સાદું અને લાઈક બને ભેટ આપવામાં આવેલા ગ્રંથાની કિંમત ઘણી હોટી છે. જેમાંથી પેટ્રન થનાર મહાશયાને છેલા પાંચ વર્ષના પુતકે ભેટ મળશે. સં. ૨૦૦૩માં શ્રી સંધપતિ ચરિત્ર- સચિત્ર ) કિં. રૂા. 6-8-0 શ્રી મહાવીર ભગવાનનાં યુગની પહાદેવીએ 55 53-8-0 સ', ૨૦૦૪માં શ્રી વસુદેવ હિંદી ભાષાંતર શ્રી શાંતિનાથ પ્રભુ ચરિત્ર (સચિત્ર ) 55 7-8-0 સં. ૨૦૦૫માં શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર ( સચિત્ર ) 13-0-0 સં. ૨૦૦૬માં શ્રી દમયતી ચરિત્ર (સચિત્ર ) 6-8-0 જ્ઞાન પ્રદીપ ભાગ 2 4-0-0 આદર્શ સ્ત્રી ને ભાગ 2 2-0-0 સં. ર૦૦૭) શ્રી કથાનકોષ ભાષાતર ગુજરાતી ભાગ 1 99 2008 શ્રી તીર્થકર ચરિત્ર ( સચિત્ર ) 6-0-0. શ્રી અનેકાન્તવાદ ( ગુજરાતી ) 1-0-0 ભક્તિ ભાવના નૂતન સ્તવનાવની શ્રી શ્રેયાંસનાથ ચરિત્ર-સચિત્ર જ્ઞાન-પ્રદીપ ભાગ ત્રીજો નમસ્કાર મહામંત્ર 59 5 1-2-0 રૂા. 86-0-0 હવે આપવાના બેટના પુસ્તકે નવા તૈયાર થશે ત્યાં સુધી નવા થનાર લાઈફ મેમ્બરને ઉપરોક્ત સં. 2009 ના ભેટના પુસ્તક ભેટ મળશે. 2010-2011 ના ભેટ પુસ્તકો માટે શ્રી કથાનકોષ ભાગ બીજો તૈયાર થાય છે. પહેલા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરની ફી રૂા. 101) ભર્યેથી રૂા. 13) નું શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર રૂા. 7) વધુ યેથી આપવામાં આવશે. માટે પ્રથમ વર્ગના લાઈફ મેમ્બર થઈ મળતા ભેટના પુસ્તકનો લાભ મેળવે. જેને બંધુઓ અને બહેનોને પેટ્રન અને લાઈફ મેમ્બર થઈ નવા નવા સુંદર ગ્રંથા ભેટ મેળવવા નમ્ર સૂચના છે. બાવન વરસથી પ્રગટ થતું આમાનંદ પ્રકાશ માસિક દર માસે જિંદગી સુધી ભેટ મળશે. મેમ્બર થવામાં જેટલા વિલંબ થશે તેટલા વરસની ભેટનો પુરતક ગુમાવવાના રહેશે; અત્યારસુધીમાં આશરે 70 0 સંખ્યા લાઈક મેમ્બરોનો થઈ છે. તા. ઉ=ી-૫ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા. પાસ નદ 13 ભાવનગર આ મુદ્રક :" શાહ ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈ- શ્રી મહાદય પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ, દાણાપીઠ-ભાવનગર. 10-0-0 99 } 7-80 2-0-0 }} For Private And Personal Use Only