Atmanand Prakash Pustak 047 Ank 01

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531550/1

Page #1

Hillll
allumnlJlIWilli
પર
પર
(
પુસ્તક ૪૭ મુ.
સંવત ૨૦૦૫.
આમ સ’. ૫૪ તા ૧-૯-૬,
અંક 9.
શ્રાવણ,
I LORI
IIU]HITTITLLLL
વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૩-૦-૦ પટેજ સહિત.
||||I/II/
II
- ર
મ કાશક:
IIIIIIIIIllllllllllllllll
- શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા,
આ
ભાવનગર..

Page #2

એ તુ
કે
મ
ણ
કા
'
છ
૧ શ્રી પાર્શ્વનાથ જીન સ્તવન
... ( આચાર્ય શ્રી વિજયલબ્ધિસૂરીશ્વરજી મ. ) ૧ ૨ શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું સ્તવન ... ... ( મુનિરાજ કો જ ખૂ વિજયજી મહારાજ ) ૨ ૭ નૂતન વર્ષનું મગળમય વિધાન
| ( ફતેચંદ ઝવેરભ ઈ ). ૪ ( તત્વાવબોધ ) ...
... ( આચાર્યાશ્રી વિજયકરતૂરસૂરિ મહારાજ ) ૧૦ ૫ પર્વોને રાજા-પર્યુષણ મહા પર્વ e ... (મુનિરાજશ્રી ન્યાયવિજય ' (ત્રિપુટી) ૧૨ ૬ કામ ઘટ, કો મ-કુંભ અને કલશો ... (પ્રે. હીરાલાલ રસિક દા સ કાપડીયા એમ. એ. ) ૧૬ ૭ ધમ કૌશલ્ય ...
... ... ... ( માnિક ) ૧૭ ૮ ઈરછાયેગ, શાસ્ત્રયોગ અને સામર્થયેગ .. ( છે. ભગવાનદાસ મન:સુખભાઈ મહેતા ) ૧૯ ૯ પરમાત્મા આપણા હૃદયમાં ... (અ. શ્રીમતી કમળા ડેન સુતરીયા એમ. એ. ) ૨૧ ૧૦ આવકારદાયક ઈનામી નિબ ધની યોજના...
... (સભા ) ૨૨ ૧૧ શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર માટે અભિપ્રાયો...
... ૨૪-૨૬ ૧૦ વર્તામાન સમાચાર
( સભા ) ૨૫
ઇનામી નિબંધ, જૈન સિદ્ધાંત અને સંસ્કૃતિના વિધવિધ સાહિત્યના અંગને સપર્શતુ સરલ ભાષામાં ખ્યાલ આપે તેવું લેકમેગ્ય સાહિત્ય તૈયાર કરી તેને બહાળા પ્રચાર કરવાના હેતુથી આ ઈનામી નિબ ધની પેજના રાવબહાદુર શેઠ શ્રી જીવતલાલભાઈ પ્રતાપશી તથા સ્વ. શેઠ શ્રી શાંતિદાસ ખેતશીભાઈ ચેરીટી ટેસ્ટ ફડના નામે તેમની આર્થીક સહાય વડે શ્રી જૈન આત્માનંદ સભાભાવનગર તરફથી શરૂ કરવામાં આવી છે. | આ યોજનાનો પહેલો નિબંધ “ જૈનધર્મને અનેકાન્તવાદ ” રાખવામાં આવે છે. જૈનધર્મમાં અન્ય દશ”નેનો સમાવેશ કઈ રીતે થાય છે અને જેનદર્શનની શું વિશિષ્ટતા છે તે દર્શાવતો, સામાન્ય જનતા સમજી શકે તેવી સરલ ભાષામાં મંડનાત્મક શૈલીએ નિબંધ લખી મોકલવા વિદ્વાન જૈન તથા જૈનેતર લેખકે અને વિદ્વાન મુનિરાજોને અમારું સપ્રેમ આમંત્રણ છે.
( નિયમો) ( ૧ ) સારા અક્ષરે અર્ધા ખુલેસ કેપ કાગળની એક બાજુ ઉપર શાહીથી ઓછામાં ઓછા એક સે પાનાં
ગુજરાતી, અંગ્રેજી, મરાઠી અથવા હિંદી એ ચાર માંથી કોઈ પણ ભાષામાં લખી શકાશે. ( ૨ ) નિયુક્ત કરેલ કમિટી જેને નિબંધ માન્ય રાખશે તેને રૂા. ૪૦૦) ચાર રૂપિયા પુરસ્કાર
આપવામાં આવશે. ( ૩ ) પૂજ્ય મુનિરાજોને નિબંધ પસંદ થશે તો તેઓ શ્રી જણાવશે તે રીતે રૂા. ૪૦૦) જ્ઞાનખાતામાં
વાપરવામાં આવશે. ' ( ૪ ) જે નિબંધ માન્ય રાખવામાં આવશે તે નિબંધના પ્રકાશન, બીજી ભાષાઓમાં ભાષાંતર કરીને
પ્રકાશન આદિના સર્વ હક્ક શ્રી જૈન આત્માનંદ સભાને રહેશે. ( ૫ ) નિબંધ સં. ૨૦૦૬ ના કારતક સુદ ૧૫ પહેલાં નીચેના સરનામે મોકલવો. ઠે. શ્રી જૈન આત્માનદ ભવન ) જૈન સસ્તું સાહિત્ય પ્રકાશન કમિટી ભાવનગર
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા. તા. ૨૭-૭-૪૯
ભાવનગર

Page #3

473
નવા માનવતા પેટ્રન સાહેબ,
.
: -
6
cos999Ooo su
sooછ
000000000000 20000606:
ક કાર
ન
ક
ઉO
oooo
શ્રીયુત્ છોટાલાલ મગનલાલ ખાનદાન,
googછે
09
છછછછ00ા હep 0 bea890898 મા
જય મામા દાયકા
ન

Page #4

શ્રીયુત્ છેટાલાલ મગનલાલના જીવન પરિચય.
ભાઈશ્રી છેોટાલાલના જન્મ શહેર ભાવનગરમાં વીસાશ્રીમાલી જૈન વણિક જ્ઞાતિમાં સ. ૧૯૬૪ ફાગણ સુદી ૧૧ ના રાજ પિતા શાહ મગનલાલ કાલીદાસને ત્યાં માતુશ્રી માકુબાઇની કુક્ષિમાં થયા હતા તેમના નાનાભાઈ વ્રજલાલ છે. જૈન કુળમાં જન્મેલ કાઇ પણ વ્યકિતની જેમ તે બંને ભાઇઓમાં ધાર્મિક સ'સ્કાર જન્મથી સાંપડયા હતા. ખાલવયમાં જોઈતું શિક્ષણ મેળવી અને મધુએ ધંધાર્થે મુંબઈમાં જઈ રૂ ખજારમાં પ્રથમ નોકરીની શરૂઆત કરી, અને થોડા વખતમાં તે ધંધામાં નિષ્ણાતપણું પ્રાપ્ત કરી બુદ્ધિખળે શેઠ માણેકલાલ ચુનીલાલ JP. સાથે ભાગીદારીમાં જોડાયા.
પૂર્વના પુણ્યયેાગે અને કુશાગ્ર બુદ્ધિવડે સાનું, ચાંદી, શેર અને રૂ વગેરે ધંધામાં આગળ વધતાં લક્ષ્મીપણુ સારી સ`પાદન કરી. પ્રેમાળ પ્રકૃતિ, આનંદી સ્વભાવ અને ઉદાર હાવાથી મળેલી લક્ષ્મીનુ મનુષ્ય જન્મનું સાર્થક કરવા સદ્વ્યય કરવા લાગ્યા. તેમનાં ધર્મપત્ની ચંપા મ્હેન પણ તેમના જેવી ધાર્મિક વૃત્તિવાળા હાવાથી ધમ કાર્યોંમાં શ્રી છેોટાલાલભાઈને સહકાર આપવા લાગ્યા. તેમને સંતતિમાં પ્રથમ પુત્ર પ્રવીણચંદ્ર મેટ્રીકના અભ્યાસ કરે છે. ખીજા પુત્ર અરૂણ પુત્રી પ્રતિભા પણુ અભ્યાસ કરે છે. ભાઈ વ્રજલાલે મુંબઈ બંધુ સાથે ધંધાની તાલીમ લઈ અત્રે ભાવનગરમાં પણ વેપાર પ્રવૃત્તિ શરૂ કરી છે.
અત્યાર સુધીમાં આત્મકલ્યાણ માટે નીચેની સખાવતા કરી છે, અને હજી પણ યાગ્ય સ્થાને કરવાની અભિલાષા ધરાવે છે.
ફા, ૨૫૦૦) શ્રીયશેાવિજયજી જૈન ગુરૂકુળ મકાન કુંડમાં, રૂા. ૧૦૦૦) શ્રી જૈન મહિલા સમાજને, રૂા. ૩૫૦૧) શ્રી આગમ મંદિર પાલીતાણા સદ્ગત માત પિતાના સ્મરણાર્થે એક દેરી માટે, છાપરીયાલી અને ભાવનગર પાંજરાપાળ, પાલીતાણા શ્રાવિકાશ્રમ, શ્રી સુબઈ વીસાશ્રીમાલી જૈન દવાખાનામાં દરેકને રૂા, એકએકહજાર ભરી પેટ્રન થયા છે; રૂા. ૫૦૦) શ્રી થાણા સિદ્ધચક્રજી તીર્થ નિમિત્તે અને શ્રી શંખેશ્વરજીતી ધર્મશાળામાં એક રૂમ માટે પણ એક રકમ આપેલી છે.
આવા વ્યાપાર નિષ્ણાત, ઉદાર પુરૂષ શ્રી છેટાલાલભાઈ આ સભાની કાર્યવાહી જાણી, આનંદ વ્યકત કરી આ સભાનું માનવંતુ પેનપદ સ્વીકાર્યું છે જે માટે આભાર માનવામાં આવે છે. પરમાત્માની પ્રાર્થના છે કે ભાઈ શ્રી છોટાલાલ દીર્ઘાયુ થઈ આર્થિક, શારીરિક, અને આધ્યાત્મિક સપત્તિ દિવસાનુદિવસ વિશેષ પ્રાપ્ત કરે.

Page #5

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
... :-श्री वैन मात्मान समा-भावनगर ...
वी२ स. २४७५.
શ્રાવણ
પુસ્તક ૪૭ મું.
વિક્રમ સં. ૨૦૦૫.
:: ता. १६स
१८४८ ::
અંક ૧ લે.
श्री पार्श्वनाथ जिन स्तवन ॥
( राग-गझल)। सेवेऽहं सजनानन्दं जगजलमजनाद्भीतः । वामाया नन्दनं भुजगः इन्द्रपदवीं यतो नीतः ॥ १॥ प्रभो ! नान्तस्य लब्धोऽहं गुणानां तावकीनानाम् ।। दयालो ! दुर्गुणानां हा तथैव मामकीनानाम् ॥ २ ॥ कुरु त्वादृग् गुणाधारं निजं दीनसेवकं स्वामिन् ! ददस्व मां महालक्ष्मी श्रीमोक्षस्थां शिवंगामिन् ! ॥ ३ ॥ कैवल्यप्राप्तितो स्वस्मिन् न दाने मादृशो जन्तोः । प्रसन्नो भो भवेचेत् त्वं तदा ते नाथ ! नौचित्यम् ॥ ४॥ समीहे पङ्कजः सूर्य यथा त्वामिच्छति लोके । प्रकाशायात्मलब्धेर्मे पतितोऽहं चरणयोस्ते ॥५॥
पू. आचार्यश्री विजयलब्धिसूरीश्वरजी महाराज ।

Page #6

o
''
s
મકાન ન
મe
ઇ
-
૨
શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું સ્તવન.
( ચાલ-ઘુપતિ રાઘવ રાજારામ.............) કાશી દેશ વણારસી ધામ, જમ્યા પ્રભુજી પાર્શ્વ કુમાર પાકુમાર, પાકુમાર, ભજ ભાવે તું પાકુમાર
કાશી દેશ વણારસી-૧ જગઆનંદી જગઆધાર, પોષ વદિ દશમી દિન સાર
કાશી દેશ વણારસી...૨ વામાદેવી કે મલ્હાર, અશ્વસેન કુલના શણગાર
કાશી દેશ વણારસી...૩ મંત્ર સુણાવીને નવકાર, અગ્નિ જલતે નાગ ઉગાર
કાશી દેશ વણારસી...૪ તાય તે અપરાધી અપાર, સેવકનો કિમ કરો વિસાર?
કાશી દેશ વણારસી...પ પાસ જિર્ણોદા મેરે સ્વામ, મહેર કરી મુજ કરો ઉદ્ધાર
. કાશી દેશ વણારસી...૬ જંબૂ વિનતિ કરે સ્વીકાર, આપે શાશ્વત પદ અણાહાર
કાશી દેશ વણારસી..૭ મુનિરાજ શ્રી અંબૂવિજયજી મહારાજ.
- -
-
-
8
કુલ
ના
were
૭૦
મા

Page #7

UELLULUCULUS
lillar, LUC
NEUEUEUEUEUEU Jilluminal
IUS
UC
नूतन वर्षतुं मंगलमय विधान.
दिनेशवद्ध्यानवरप्रतापैरनंतकालप्रचितं समंतात् । यः शोषयत्कर्मविपाकपंकं देवो मुदे वोऽस्तु स वर्धमानः ।।
કર્મગ્રંથ ટીકા–શ્રીમદ્ દેવેંદ્રસૂરિ પ્રકાશની આંતરદષ્ટિ–
ચરમશાસનાધિપતિ તીર્થકર શ્રી વર્ધમાન પરમાત્મા કે જેમના પવિત્ર શાસનમાં આત્માનંદ પ્રકાશ પત્રની નિવિઘપણે પ્રગતિ થઈ રહી છે. તેમને નમસ્કાર કરી, જેમના પુણ્ય નામ સાથે ત્રેપન વર્ષ પહેલાં પ્રસ્તુત સભાનું નામ જોડાયેલું છે, તે સ્વ. પૂ. શ્રી આત્મારામજી-વિજયાનંદસૂરીશ્વરજીને વંદન કરી, ઘમો મંઝુિં -અહિંસા, સંયમ અને તપરૂપ ઉત્કૃષ્ટ મંગલમય ધર્મને પ્રણામ કરી-જે પવિત્ર માસમાં બાલબ્રહ્મચારી શ્રી નેમિનાથજીની માંગલિક જન્મતિથિ છે તેમજ વાર્ષિક ક્ષમાપના માટે ચતુર્વિધ સંઘન-આરાધના નિમિત્તે પર્યું પણ પર્વની શરૂઆત થાય છે–તે શ્રાવણ માસના મંગલમય પ્રભાતે સ્વતંત્ર ભારતના પરિવર્તનવાળા અને દુષ્કાળ-સંકટના વિલય પછી મેઘરાજાના કૃપામય વાતાવરણ વચ્ચે આત્માનંદ પ્રકાશ પત્ર ૪૭ મા વર્ષમાં પ્રવેશ કરે છે. પ્રવેશ કરતાંની સાથે પ્રાચીન પ્રણાલિકા અનુસાર સ્વાગત પ્રશ્ન પૂછે છે કે–વય વધતાંની સાથે મેં મારું સ્થાન જૈનસૃષ્ટિમાં યથાસ્થિત જાળવી રાખ્યું છે કે કેમ? વયજનિત અનુભવની સાથે મારા નામની સાર્થકતા કરી પ્રતિવર્ષ પ્રગતિ કરી છે? જેનદષ્ટિએ પાંચ સમવાથી થતા કાર્યમાં ઉદ્યમની મુખ્યતા કરી વાચકેની માનસિક પ્રગતિ કરવામાં યથાર્થ ભાગ ભજવે છે ? સંસારચક્રમાં (Cycle of Existence) જન્મ અને મૃત્યુ સહજ છતાં આત્માના અનાદિઅનંત પણ તરફ લક્ષ્ય રાખી રજાનચારિત્રાળ મોક્ષમા-દર્શનજ્ઞાનચારિત્રરૂપ મુક્તિમાર્ગની-પ્રસ્થાનત્રયી (three starting points) ગ્ય-આત્માને તૈયાર કરી, સ્વાવલંબનપૂર્વક-માનવ વાચકોને પુરુષાર્થ પરાયણ કરવા પ્રેરણા કરી છે? આત્મજાગૃતિને લગતા આ અને આવા પ્રશ્નોથી સ્વયંતિવડે પ્રસ્તુત પત્ર સમાધાન મેળવી લે છે કેઉપરોક્ત બાબતોમાંથી જે કાંઈ થોડે ઘણે અંશે મારાથી બની શકયું છે તેથી સંતોષનું આશ્વાસન લઈ સ્વીકૃત કાર્ય વિશેષ બળથી કરી શકાય અને ગત વર્ષના શુભ કૃત્યનું તારણ કરી નૂતન વર્ષમાં આત્માને હિતકારક કઈ કઈ પદ્ધતિ વિશેષ અનુકૂળ છે તે પ્રમાણે અમલમાં મૂકવા પ્રયત્ન કરાય એવી ધારણા સાથે પ્રસ્તુત પત્ર મંગલમય આરંભ કરે છે,

Page #8

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
દ્રવ્ય ભાવથી-આત્મા-આનંદ-પ્રકાશ
આત્માને દ્રવ્યનિક્ષેપ માટી અને ઘટના દૃષ્ટાંતની માફક હતું જ નથી; પરંતુ કાર્યકારણની સંકલનાની દષ્ટિએ અંતરાત્મસ્વરૂપ એ દ્રવ્યાત્મા છે અને પરમાત્મસ્વરૂપ એ ભાવાત્મા છે; દ્રવ્યથી પીગલિક જડ વસ્તુઓથી થતો આત્માને આનંદ ક્ષણિક હોય છે; પરંતુ ચારિત્ર મોહનીયના ક્ષયથી થયેલે ભાવ-આનંદ ચિરસ્થાયી છે, તેવી જ રીતે વીજળી, રત્ન, સૂર્ય, ચંદ્ર વિગેરેને દ્રવ્ય પ્રકાશ પણ ક્ષણિક હોય છે જ્યારે જ્ઞાનાવરણીય કમેના ક્ષયથી થયેલા આત્માને ભાવ-પ્રકાશ શાશ્વત છે; આ આનંદમય પ્રકાશ પ્રાપ્ત કરવા માટેનો પ્રયાસ જેનદર્શનના રાજમાર્ગના બંધારણપૂર્વક કરવામાં આવે તે બહુ ઓછા જન્મમાં કમનો સદંતર વિનાશ કરી, શાશ્વત આનંદ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે; અનેકાંતદષ્ટિમય જૈનદર્શનમાં નિમિત્ત અને ઉપાદાન કારણોની ગૌણતા-મુખ્યતા હોય છે; ગેવાલણીના વલેણાની માફક દેરીને ઢીલી અને કઠણપણે ખેંચતાં ખેંચતા જેમ છાશમાંથી માખણ તૈયાર થઈ જાય છે, તેમ આત્મા ઉભય કારણોનું અવલંબન લેતાં લેતાં પુરુષાર્થથી જડ કર્મોથી સ્વતંત્ર થઈ સિદ્ધ બની જાય છે. આત્માની મુક્તિ માટે શાસ્ત્રમાં અસંખ્ય ભેગો કહેલાં છે તેમાંથી જે જે બંધબેસતા યોગો આત્મા સાથે જોડવામાં આવે તે તે સાધનોથી આત્મા આધ્યાત્મિક પુષ્ટિ મેળવી, આત્માના આનંદને પ્રકાશ પ્રકટાવી શકે છે.
વાતાવરણ
ભારતવર્ષને આઝાદી-સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત થયાં બે વર્ષ પૂર્ણ થઈ ગયા છે, જેને સમાજ પણ તેના વિશાળ અંગમાં સમાઈ જાય છે; શત્રુંજય વિગેરે તીર્થો કરવેરાથી મુક્ત થઈ ગયા છે; શેઠ આણંદજી કલ્યાણજની પેઢીના પ્રમુખ શ્રી કસ્તૂરભાઈ લાલભાઈના શુભ પ્રયાસથી ગિરનાર તીર્થના તમામ હક્કો પણ સ્વાધીન થઈ ગયા છે; શ્રી કેશરીઆ તીર્થનું કેકડું હજી ગુંચવાયેલું છે; તિથિચર્ચાને મતભેદ ગત વર્ષમાં હતો પરંતુ સદુભાગ્યે સમાજને કલેશના કારણરૂપ બન્યા નથી. ગત વર્ષમાં શેઠ કસ્તૂરભાઈ લાલભાઈના પ્રમુખપદે દુષ્કાળ સમિતિએ ગતવર્ષના કટોકટીના પ્રસંગમાં અભુત કાર્ય કરી બતાવ્યું છે. મનુષ્ય અને પશુઓની સંખ્યાને મરતાં બચાવી છે.
તાજેતરમાં શ્રીયુત સુરચંદભાઈ બદામીજીએ અમદાવાદમાં ડહેલાના ઉપાશ્રયમાં સાધુ મહારાજાઓ અને શ્રાવકે વચ્ચેના ખેદજનક કલેશ અંગેને લવાદ તરીકેને દીર્ધદષ્ટિપૂર્ણ ચુકાદે આપી કૅર્ટ મારફત થતો શક્તિ અને દ્રવ્યનો વ્યય અટકાવ્યો છે અને એ રીતે જેનસંઘનું ગૌરવ વધાર્યું છે. તેંડુલકર સમિતિ કે જે મંદિરની અને ટ્રસ્ટની આંતરિક વ્યવસ્થામાં દરમ્યાનગીરી માગે છે તેણે ચેરીટી કમિશનરને સર્વસત્તા સોંપી છે. તે જૈન સમાજ સ્વીકારી શકે તેમ નથી; તે ઉપરાંત દેવદ્રવ્યનો સવાલ, જૈનધમી તરીકે જેનેના અસ્તિત્વનો

Page #9

નૂતન વર્ષનું મંગલમય વિધાન
લેપ વિગેરે અનેક પ્રશ્નો રાષ્ટ્રીય સરકાર તરફથી ઉપસ્થિત થયા છે; તે માટે સમગ્ર રીતે જનસમાજની એકતાની જરૂર છે; જૈન સમાજે સંગઠિત થઈ મતભેદોને તિલાંજલિ આપી એક વ્યાસપીઠ ઉપર એકત્ર થઈ ધાર્મિક અન્યાય વહેલી તકે આલનપૂર્વક કાયદેસર લડતથી દૂર કરાવવાની આવશ્યકતા ઊભી થઈ છે; શ્રી ભારતીય સ્વયંસેવક પરિષદ કે જેના જીવન્ત કાર્યની વિશાળતા વધતી જાય છે તેનું છેલ્લું ચેાથું અધિવેશન શિરપુરમાં થયું હતું, તેના સંચાલકેના વિશદ પ્રયાસથી જોન કેન્ફરન્સ પ્રસ્તુત પરિષદૂનું વિશાળ સ્વરૂપ બની જાય તેવી સંભાવના રહે છે, તે ગમે ત્યારે બને પરંતુ “ નથતિ રતનમ્ ” વાક્યની સાર્થકતા કરવા માટે ભિન્ન ભિન્ન વિચારભેદનું ઐકય કરી આગેવાન વ્યક્તિઓએ સરલતાપૂર્વક એકત્ર થઈ, ધાર્મિક અન્યાય દૂર કરાવવા માટે તૈયાર થવું પડશે, આ સન્મતિ જૈન સમાજના આગેવાનીમાં શીધ્ર પ્રકટે તેવી શાસનદેવ પ્રતિ અભ્યર્થના છે. લેખદર્શન
ગત વર્ષમાં ગદ્ય વિભાગના ૫૫ લેખો અને પદ્ય વિભાગના ૩૪ લેખો આવેલ છે. ગદ્ય વિભાગમાં વયસ્થવિર અને જ્ઞાનસ્થવિર આ. ભ. શ્રી વિજયલબ્ધિસૂરિજીનો પર્યુષણ પર્વને પવિત્ર પેગામને લેખ, આ. મ. શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજીના સુખી કેમ થવાય? વિવેક દષ્ટિવાળા બને તથા વિચારશ્રેણિ વિગેરે સાત ગહન અને તાવિક લેખો, મુ. ન્યાયવિજયજી( ત્રિપુટી)ને પર્યુષણું પર્વને સંદેશવા લેખ, આ. ભ. શ્રી વિજયજંબુસૂરિજીને પરમધ્યેય નવપદજીને લેખ, સન્માર્ગ ઈચ્છકના (સં. પા. મુ. પુણ્યવિજય) ધ્યાન અને ચિત્તની અવસ્થા વિગેરે ચાર લેખે, મુ. ભુવનવિજયજીને શાસ્ત્રોમાં આવતાં ભૌગોલિક સ્થળોને ઐતિહાસિક લેખ, મુ. ધુરંધરવિજયજીને આંસુના બે બિંદુઓવાળો રસિક લેખ, સાહિત્યરત્ન મુ. શ્રી પુણ્યવિજયજીના વિશ્વવિભૂતિને સ્મરણાંજલિ વિગેરે બે લેખ, મુ. પૂર્ણાનંદવિજયજીના સ્વાવાદમંજરી તથા સુવાક્યામૃતના પાંચ લેખ, આ. શ્રી. વિજયસૂરિજીના બત્રીશ બત્રીશીઓના ત્રણ લેખો આવેલા છે; શ્રીયુત મેહનલાલ ચોકસીના યાત્રાના નવાણું દિવસો વિગેરે સાત લેખો, શ્રી મોતીચંદ ગિરધરલાલના ધર્મકૌશલ્યના અઢાર લેખે, રા. અભ્યાસી(સેક્રેટરી શ્રી વિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ)ના સંતવચન-પવિત્ર જીવનનું રહસ્ય વિગેરે દશ અનુવાદમય લેખ, શ્રી ચીમનલાલ શાહને અનુવાદમય લક્ષમીને લેખ, રા. મુમુક્ષુને અંતસમયે ખાસ લક્ષ્યમાં રાખવા યોગ્ય લેખ, ડે. ભગવાનદાસ મહેતાના ઈછાયેગ, શાસ્ત્રયોગ અને સામર્થ્યોગ વિગેરે ત્રણ લેખ, ડો. વલ્લભદાસ નેણસીભાઈના શ્રી ચંદ્રાનન તથા શ્રી વસુંધર જિન સ્તવનના સ્પષ્ટર્થવાળા બે લેખે, શ્રી જટુભાઈ મહેતાનો જય જવાહરને લેખ, શા. અમરચંદ માવજીના આત્મ-સાધનાના ચાર લેખે, શ્રી ફતેહચંદ ઝવેરભાઈના નૂતનવર્ષનું મંગલમય વિધાન અને શ્રી મ. મહાવીર જયંતીના બે લેખો તથા શ્રી કેદારનાથજી, કાકા કાલેલકર, ચરનદાસજી અને કિશોરલાલ મશરુવાળા વિગેરેના સંક્ષિપ્ત વચનામૃતો આવેલા છે. પદ્ય વિભાગમાં મુ. શ્રી લક્ષમીસાગરજીના સિદ્ધગિરિજીનું સ્તવન વિગેરે સાત કાવ્ય, મુ. ધુરંધરવિજયજીના શ્રી પાર્શ્વનાથજી સ્તવન વિગેરે બે કાવ્ય, મુ. દક્ષવિજયજીના સીમંધર

Page #10

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
જિન સ્તવન વિગેરે એ કાવ્યે, આ. શ્રી વિજયલબ્ધિસૂરિજીનું સંસ્કૃત શ્રી સુવિધિનાથ સ્તવન, મુ. શ્રી સુશીલવિજયજીના શ્રી મહાવીર જિન સ્તવન વિગેરે એ કાવ્યા, આ. શ્રી. વિજયકસ્તસૂરિજીનું પાર્શ્વ જિન સ્તવન, મુ. હેમે'દ્રસાગરજીના ગોતમવિલાપ વિગેરે એ કાન્યા, મુ. શ્રી દેવેદ્રસાગરજીના મંત્રાધિરાજ અષ્ટક વિગેરે ચાર કાવ્યા, મુ. શ્રી વિનયવિજયજીના શ્રી વિજયાનદસૂરિજી તથા આ. મ. શ્રી વિજયવãભસૂરિજીના સ્તુતિરૂપ એ કાવ્યેા, માણુ વર્ષની ઉમ્મરના ૫. લાલનનું સુવિધિનાથ સ્તવન ભાવાથ સાથેનું કાવ્ય, શ્રી જી. છે. સુરવાડાવાળાની આ॰ મ॰ શ્રી વિજયવલ્રભસૂરિજીનું સ્તુતિ કાવ્ય, શા. અમરચંદ માવજીના શત્રુ ંજય તીર્થયાત્રાદર્શન વિગેરે ત્રણ કાન્યા, રા, ગોવિંદલાલ પરીખનુ કાળપ્રાબલ્ય કાવ્ય, સાહિત્યરત્ન જીગરાજ રાઠોડનું શ્રી આત્મારામજી જન્મજયંતીનું કાવ્ય, રા. વેરાટીના તુમ સુને ભારતના લાકા વિગેરે બે કાવ્યા, તથા રા. વેલજીભાઇનું તવ ગર હા તે ઐસા હા કાવ્ય-આ તમામ કાવ્યો આવેલાં છે. સાહિત્યરસિક મુ. શ્રી જમૂવિજયજીના મોદ્ધ દર્શન સંમત અહિંસાનું સ્વરૂપ તથા દાર્શનિક સાક્ષિપાઠાના મૂલ સ્થાના રૂપ છ વિદ્વત્તાપૂર્ણ લેખા ગદ્ય વિભાગમાં આવેલા છે; તદુપરાંત વર્તમાન સમાચાર, સમાલેચના, સભા સમાચાર વિગેરે પંદર સક્ષિપ્ત લેખા સભાના માનદ સેક્રેટરી શ્રી વલ્લભદાસભાઇના છે-આ સર્વ લેખેની પ્રસાદી વાચકે સમક્ષ ગત વર્ષમાં મુકાયલી છે; લેખક મહાશયાને સપ્રસ`ગ સભા આભાર માને છે. લેખા સમુધમાં વિશેષ અતિશયક્તિ ન કરતાં વાચકેાની ઉપાદાન કારણરૂપ આત્મભૂમિકામાં વવાયલાં સંસ્કારમીજોને તે તે લેખાના પરિણામ-પરિપાકને ન્યાય સુપરત કરવામાં આવે છે.
સાહિત્ય પ્રકાશન અને ભાવના.
જીવન દરમિયાન અનેક વ્યક્તિ, સ ંસ્થાએ, સમેલના અને નાની માટી વિભૂતિઓના સંબંધમાં આવી મનુષ્ય પેાતાના જીવનનું ઘડતર ઘડયે જાય છે; નિરાશાથી પર થયેલા માનવીએ જીવનના પ્રત્યેક નાના મોટા પ્રસંગને તેના યથાર્થ સ્વરૂપમાં જોઇ શકે છે; રાત જેમ અંધારી તેમ સૂદિય વધારે મનેહર; શકા જેમ વધારે ગાઢ તેમ જ્ઞાનનાં તેજ વધારે ઉજજવળ; વાદળાં જેમ વધારે કાળાં તેમ ચંદ્ર વધારે તેજસ્વી હાય છે; તેમ સભા પણ તેપન વર્ષના ગાળામાં વિઘ્ન અને પેાતાની અપૂર્ણતા વચ્ચે ઘડાતાં ઘડાતાં યથાશક્તિ નમ્રતાપૂર્વક પ્રગતિ કરી રહી છે; સસ્થાનું આયુષ્ય પત્રના પ્રત્યેક મુખપૃષ્ઠ ઉપર દર્શાવેલા સ્વ. શ્રી વિજયાનંદસૂરિજીના જ્યોતિય કિરણાદ્વારા પ્રકાશ મેળવતુ પ્રગતિ કરતું જાય છે; જૈનદર્શનના સિદ્ધાંતને રચનાત્મક કાર્યક્રમ સભાનું બિંદુ છે; છતાં ઉચ્ચ સંકલ્પના દીપકવડે સભા પોતાની અપૂર્ણતા નિરખી રહી છે અને એ અપુણુતાએ જેટલે અંશે પૂર્ણ થાય તે રીતે પ્રતિવષઁ પ્રયાસ થાય છે અને થશે. નૂતનવર્ષમાં રચનાત્મક ( Constructive )શૈલીથી સુંદર લેખા આપવાના મનેારથ રાખેલા છે; દેવગુરુધર્મની શ્રદ્ધાપૂર્વક જ્ઞાન, ક્રિયા ઉભયના રહસ્ય સાથે વ્યવહાર અને નિશ્ચયની ઉભય કાટિએ આત્માને બંધબેસતી કેવી રીતે થાય તેવા હેતુપુરઃર નવીન વર્ષમાં સભાએ લેખે આપવા ઇચ્છા રાખેલી છે-આ ભાવનાની સંપૂર્ણતા સાક્ષર લેખકે ઉપર નિલ્સ્ટર છે. પ્રસ્તુત પત્ર સાથે સહાનુભૂતિ ધરાવનાર તરીકે પૂ॰ મુનિરાજો અને અન્ય

Page #11

નૂતન વર્ષનું મંગલમય વિધાન
સાક્ષર લેખકોને આભાર માનીએ છીએ તેમજ નવીન વર્ષમાં અમારી નિર્મળ ભાવનાને વિશેષ બળ આપી આત્મોન્નતિવાળા અને સમાજે પગી લેખો આપવા સાદર નિમંત્રીએ છીએ; ગતવર્ષના લેખોમાં સમજફેરથી સિદ્ધાંત વિરુદ્ધ કાંઈ પણ છપાયું હોય તે માટે સભા તરફથી “મિથ્યાદુકૃત” દેવામાં આવે છે.
પ્રસ્તુત સભા તરફથી સં. ૨૦૦૪ ના વર્ષમાં શ્રી વસુદેવ હિંદી ભાષાંતર ભાગ ૧ લે તથા શ્રી શાંતિનાથ ચરિત્ર બે ગ્રંથ તથા સં. ૨૦૦૫ ના વર્ષમાં શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ભાષાંતર સચિત્ર પ્રકાશિત કરવામાં આવેલ છે. હાલમાં શ્રી દમયંતી ચરિત્ર (સચિત્ર), શ્રી જ્ઞાનપ્રદીપ ભાગ બીજે, આદર્શ જૈન સ્ત્રીરત્નો ભાગ બીજો, કથાનકોશ અને શ્રી શ્રેયાંસનાથ ચરિત્ર ભાષાંતર છપાય છે; પાંચ પે ગત વર્ષમાં વધ્યા છે. કુલ એકતાલીશ પેટ્રનો થયા છે; સીરીઝની સંખ્યા કુલ ર૧ થઈ છે. જન સમાજમાં વિદ્વાન અને સાહિત્યસંશોધક તરીકે પ્રસિદ્ધિ પામેલા મુ. શ્રી પુણ્યવિજયજીની સભા તરફની અપૂર્વ કૃપા ચાલુ રહી છે. એમના દાદા ગુરુ સ્વ. પ્ર. મ. શ્રી કાંતિવિજયજી તથા ગુરુવર્ય શ્રી ચતુરવિજયજીને સાહિત્ય સંશોધનનો વારસો એમણે સ્વીકારેલો છે-એ સભા માટેની તેમની ઉપકાર દૃષ્ટિ છે. તત્વજ્ઞાન, ચરિત્ર અને ન્યાયના ગ્રંથનું એક પછી એક સંશોધન કરી સભાને સુપરત કરે છે. હાલમાં દ્વાદશારનયચકચાર મહાન ગ્રંથ કે જે અઢાર હજાર લેકપ્રમાણ છે તેનું મૂળ ટીકા સાથે એતિહાસિક દષ્ટિએ સંશોધન થાય છે, તેમાં સુવર્ણ સાથે સુગંધ મળે તેમ આ. મ શ્રી સિદ્ધિસૂરીશ્વરજીના વિદ્વાન પ્રશિષ્ય મુ. શ્રી જબ્રવિજયજી કે જેઓ અત્યાર સુધી અપ્રસિદ્ધ છતાં વિદ્વદ્રત્ન તરીકે જૈન સમાજમાં પ્રકાશમાં આવ્યા છે તેમની સંપૂર્ણ સહાય પ્રસ્તુત મહાન ગ્રંથ પરત્વે છે; એમને પણ આભાર માનવાની આ તકે સભા આવશ્યકતા સમજે છે. પ્રસ્તુત ગ્રંથ વેળાસર સભા તરફથી છપાવવાનું શરૂ થશે. સભા તરફથી ગતવર્ષમાં શેઠ બે ગીલાલભાઈ તથા શેઠ મોહનલાલ તારાચંદ જે. પી. માટે સન્માન સમારંભે થયેલા હતા અને શ્રી મોહનલાલભાઈનું નામાભિધાન સભામાં હવે પછી તૈયાર થનારા સાહિત્યમંદિરને આપવાનો નિર્ણય થયો હતો. સ્વ.
જ્યોતિર્ધર શ્રી આત્મારામજી મહારાજની આધ્યાત્મિક જ્યોતિ પ્રકાશ સંચાલકોમાં આવતો રહ્યો છે જેથી ન ધારેલાં કાર્યો સફળ બની શક્યાં છે; રા. બ. શેઠ જીવતલાલ પ્રતાપસિંહ તથા સ્વ. શેઠ શાંતિદાસ ખેતસી સ્ટફંડના ટ્રસ્ટી સાહેબ તરફથી સસ્તા સાહિત્યની ગ્રંથમાળાના પ્રકાશનની યોજના માટે દર વર્ષે દશ હજાર રૂપીઆની પ્રાપ્તિ-હાલ તરત માટે-બે વર્ષ માટે થઈ છે. શરૂઆતમાં “જેનધર્મને અનેકાંતવાદ” પુસ્તિકાભિન્ન ભિન્ન ચાર ભાષામાં-પ્રકાશિત કરવાની છે. તે માટે ઇનામી નિબંધની જાહેરાત મુંબઈ સમાચાર, જૈન, વીરશાસન અને કલ્યાણ પત્રમાં આવી ગઈ છે. પૂ. મુનિ મહારાજાઓને પણ વિનંતિ કરવામાં આવી છે; બે વર્ષમાં જુદા જુદા નિબંધની પુસ્તિકાઓ સરળ ભાષામાં પ્રકાશિત થયા પછી સદરહુ યેજના બીજા વર્ષો માટે લંબાશે તે માટે શેઠ રમણિકલાલ ભોગીલાલના અધ્યક્ષપણું નીચે કાર્યવાહક સમિતિ પણું નીમાઈ ગઈ છે. આ માટે સભા રા. બ શેઠ જીવતલાલભાઈને તથા સ્વ. શેઠ શાંતિદાસ ખેતસીના ટ્રસ્ટી સાહેબોનો આભાર માને છે. હવે સભાએ તેમની ચેજના મુજબ કાર્ય પાર પાડવાનું રહે છે. સભાના તમામ કાર્યોને અંગે સંચાલકામાં ભાઈ શ્રી વલ્લભદાસભાઈની મુખ્યતા છે,

Page #12

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
આટલી ઉમ્મરે પણ તેઓ સભાના ધ્રુવબિંદુરૂપ રચનાત્મક કાર્ય કરી રહ્યા છે તે જૈન સમાજના ધન્યવાદને પાત્ર છે; પરંતુ સભાએ સીરીઝ વિગેરેની જે જવાબદારીઓ સ્વીકારેલી છે તેને ઉત્તરોત્તર વૃદ્ધિગત કરવા માટે સંસ્કાર પેઢીને તૈયાર કરવા નમ્ર સૂચના છે. સભાનો સુવર્ણ મહોત્સવ ઉજવવા માટે કમીટીની નીમણુંક થઈ ગયેલ છે અને તે પ્રબંધ નવા વર્ષમાં વહેલી તકે થાય તે ઈષ્ટ છે; જેથી સભાની કાર્યવાહીને સવિશેષ વેગ મળે તે માટે પ્રસ્તુત કમીટીને નમ્ર સૂચના છે. પ્રસંગોપાત મહાસભાના પ્રમુખ પટ્ટાભી સીતારામૈચ્યાના તાજા વાક્યોની યાદ સભાના સંચાલકોને સૂચવવાનું ઉચિત ધારૂં છું “જેમ આજના સૂર્યોદયમાં ગઈ કાલનો પ્રકાશ ભૂલી શકાતો નથી તેમ જૂની પેઢી અને યુવાન પેઢી એકમેકને વિસારી શકશે નહિ. દિક્કાલ એક એ કૂવે છે જેમાં સદાય ઉત્સાહનાં પાણી છલકતાં રહે છે; નૈતિક જગતમાં આપણે મશાલધારીઓ છીએ; અને આપણું જીવન્ત પરમાણુઓ પ્રકાશને ઝબકારે મૂકી જાય છે; આપણે અદશ્ય થઈએ તે પહેલાં-આપણુ પછી યુવાન પેઢીને તૈયાર કરી કાર્ય સુપરત કરીએ. ” અંતિમ પ્રાર્થના
વૈરાગ્યશતકમાં અનિત્ય ભાવનાની દષ્ટિએ એક રૂપક છે જેમાં “ચંદ્ર અને સૂર્યરૂપ બે બળદ દિવસ અને રાત્રિરૂપ ઘટિકાઓ દ્વારા મનુષ્યના જીવન-કૃપમાંથી આયુષ્યરૂપ પાણીને બહાર કાઢી કાળરૂપ અરહટ્ટ( રેટ)ને ચલાવ્યા કરે છે.” મતલબ કે ત્યાં પાંચ કારણોમાં વ્યવહાર કાળની મુખ્યતા દર્શાવેલી છે. શ્રી ભગવતી સૂત્રમાં શ્રી ગૌતમસ્વામીજીના પ્રશ્નના ઉત્તરમાં શ્રી મહાવીર પરમાત્માએ જીવ અને અજીવના પર્યાયરૂપે-નિશ્ચય નથીકાળ દ્રવ્યને કહેલું છે; વ્યવહા૨ દૃષ્ટિએ તો એક સમયથી પુગલપરાવર્ત સુધીની કાળગણના છે; પરંતુ નિશ્ચય દષ્ટિએ આત્માના પર્યાયે ક્ષણે ક્ષણે પલટાતા (Evervarying ) જાય છે; અનાદિકાળથી આત્માના પર્યાય ભિન્ન ભિન્ન શરીરરૂપે અથવા અન્યરૂપે પલટાતા આવ્યા છે; અનંત કાળને આત્મા પચાવી ગયેલ છે પરંતુ આત્માને કાળ ગ્રસી શક્ય નથી-શકશે નહિ; દ્રવ્ય દષ્ટિએ અનાદિકાળથી એક અને અખંડરૂપે રહેતા આત્મા આખા વિશ્વમાં શાશ્વત જીવન અનુભવે છે; આ વસ્તુસ્થિતિને અનુરૂપ સ્વ. સાક્ષર શ્રી નરસિંહરાવ મૃત્યુને જરા થોભવા માટે અન્યાક્તિ કરતાં કહે છે કે
“સુખ કેશ હજી ભરીઆ ન પૂરા, હજી ગાન બધાં મુજ છે અધૂરાં;
મુજ અબુ હજી સઘળાં ન ઢળ્યાં, પળવાર જ મોત તું થોભ્ય ભલા.”
આ અન્યક્તિ પછી સ્મરણસંહિતામાં કહે છે કે –“દીઠું જીવન તત્વ સનાતનમૃત્યુ મરી ગયું રે લોલ”—ત્યારે તેમાંથી પ્રશ્ન થાય છે કે મૃત્યુ મરી જાય તેને ઉપાય શું? શ્રીમદ્ ઉમાસ્વાતિ વાચક તત્ત્વાર્થ ભાષ્યમાં કહે છે કે-કર્મના કલેશથી છૂટવું એ જ મૃત્યુના મારણને ઉપાય છે. આ ખરેખર મનુષ્ય પૂર્વ સંસ્કારોને વારસે લઈને જમે છે. તે જુગજૂને મુસાફર તથા ઘણું દેશનો મહાન યાત્રી છે. આ રીતે આત્મા અમર હોવા છતાં પાંચ સમવાને

Page #13

નૂતન વર્ષનું મંગલમય વિધાન.
આધીન થઈ કર્મોના બંધનથી પરાધીન બનતાં તેને સંસારમાં ભટકવું પડે છે અને વાસ્તવિક અર્થમાં મુક્તિ મેળવી શકતા નથી. નિગોદથી માંડીને માનવ જન્મ પહેલાં ભવિતવ્યતાની મુખ્યતા હતી, પરંતુ મનુષ્ય જન્મથી પુરુષાર્થની મુખ્યતા બની રહે છે; મનુષ્ય જન્મ, પંચેંદ્રિય સંપૂર્ણતા, સદ્ગુરુસંગ, શાસ્ત્રશ્રવણ અને જિન ધર્મની પ્રાપ્તિ વિગેરે પૂર્વ પુણ્યગે પ્રાપ્ત થયાં છે; વ્યવહારથી શુદ્ધ દેવગુરુધર્મની શ્રદ્ધા અને નિશ્ચયથી આત્માના વસ્તુસ્વભાવની ઓળખાણ પ્રાપ્ત થતાં આધ્યાત્મિક બીજનાં દર્શન થાય છે અર્થાત્ સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત થાય છે; પછીથી આત્માનું સાધ્ય કર્મોથી મુક્તિનું જ હોય છે. કર્મોનું પરાધીનપણું ટાળવાનું જ હોય છે; આત્માને ચારિત્રબળમાં તૈયાર થવા માટે પ્રશસ્ત પુરુષાર્થ શરૂ થાય છે; જિનપૂજા, સામાયિક, વ્રત, જ્ઞાનાભ્યાસ, તપશ્ચર્યા, શીલ, દયા, દાન, વ્યાખ્યાનશ્રવણ વિગેરે ગાને આચરતાં દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર, તપ, વીર્ય અને ધ્યાન શક્તિને ખીલવવાના આચારમાં પ્રશસ્તપણે પ્રગતિ કરતાં જૈન ધર્મની ઉન્નતિનાં અનેક કાર્યો કરી અશુભ કર્મોની નિર્જરા સાથે પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય ઉપાર્જન કરે છે; અનેક જનમેનાં સંસ્કાર ગાઢ થતાં આત્માનાં સમ્યકત્વજ્ઞાન અને ચારિત્રબળો સમૃદ્ધ થતાં જાય છે; કર્મોથી સ્વતંત્ર મુક્ત થવાના પ્રબળ પુરુષાર્થને પરિણામે સત્તાગત શુભવાસનાઓનો પણ ક્ષય થતાં પુણ્ય અને પાપ ઉભય કર્મોને સંપૂર્ણ ક્ષય થઈ શાશ્વતપણે મુક્તિ થાય છે અને સ્વરૂપ અવસ્થાન શક્તિ (Power of self subsistence) હમેશને માટે પ્રાપ્ત કરે છે. આ પરમાત્મસ્વરૂપ મેળવવાની ઉત્તમ કળા પ્રસ્તુત પત્રના વાચકો પ્રાપ્ત કરે, માનવલક્ષી જીવન સાધના સફળ કરે અને પરિણામે આત્માનંદવાળો પ્રકાશ કે જે કર્મરૂપ વાદળોથી ઢંકાઈ ગયે છે તેને આવિર્ભાવ ( manifestation ) કરે–એ મંગલમય ભાવના સાથે પર્યુષણ પર્વના સારભૂત-રહસ્યરૂપ સ્વામિ રાવળી-પડશે વીવા વમતુ મે સકળ જીવસૃષ્ટિની ક્ષમાપના પૂર્વક શ્રીમદ્ અમૃતચંદ્રસૂરિવિરચિત પુરુષાર્થ સિદ્ધયુપાયમાં આવેલ અનેકાંતષ્ટિના નમસ્કારવાળે મંગલમય સ્તુતિ-શ્લોક સાદર કરી વિરમવામાં આવે છે –
परमागमस्य जीवं निषिद्धजात्यंधसिंधुरविधानम् ।
सकलनयविलसितानां विरोधमथनं नमाम्यनेकांतं ॥ “એકાંતવાદી-જન્માંધ પુરુષોની-હાથીના અવયવોને-અખિલ હસ્તિ-તરીકેની માન્યતાને-દૂર કરવાવાળા, સમસ્ત નથી વ્યાસ, ભિન્ન ભિન્ન વિચારસરણના વિરોધોનું મંથન કરવાવાળા જૈન સિદ્ધાંતના ઉત્કૃષ્ટ જીવનભૂત-સ્વાદુવાદ-અનેકાંતવાદને નમસ્કાર હો.
૩ શાંતિઃ શાંતિઃ શાંતિઃ
મુંબઈ, શ્રાવણ વદિ ૬ સોમવાર ભારત સ્વાતંત્ર્ય-ઉત્સવ-દિન.
દ ઝવેરભાઇ,

Page #14

તત્વાવબોધ
છે
(લેખકઆચાર્ય શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી મહારાજ )
મહાન પ્રભાવશાળી સમજીને મિથ્યાભિમાનના માનવી સાચું સમજે તે માનવ જીવન આવેશમાં બીજાને તુચ્છ સમજીને કષ એટલે પ્રભુ જીવન છે, પણ વાંચનાર વિચાર
તથા પરાપાકના વ્યાધિથી પીડાય છે. તે પ્રભુ નાર ભૂલા પડીને ભટકે તે પછી અણુજાણનું
જીવનમાં જીવવું તો દૂર રહે, માનવ જીવન
નામ છે તે કહેવું શું? જે માનવ જીવન પ્રભુ જીવન *
માં પણ તેઓ જીવી જાણતા નથી, માટે ન હોય તો પછી માનવી જ પ્રભુ બની શકે
સાચી વાત એમ છે કે જે પ્રભુ જીવનમાં છે એ નિયમ છે તે બેટ ઠરે. બધા જ
જીવે છે તે જ તાત્ત્વિક દષ્ટિથી માનવ જીવનમાં દર્શનવાળા, તેમાં પણ ખાસ કરીને તે જૈન છે. બાકી તો જીવ માત્ર જડાસક્તિને દર્શનવાળા માને છે કે દેવતા, નારકી, તિર્યંચ લઈને માનવ જીવનમાં જીવવાના અધિકારી પ્રભુ બની શકતા નથી. ફક્ત માનવી જ પ્રભુ નથી, છતાં લૌકિક દષ્ટિથી માનવજીવી બને છે. જ્યારે માનવ જીવનની ઓથમાં પ્રભુ કહેવાય છે. જીવન છે તે પછી પોતાને વિદ્વાન, જ્ઞાની, વર્તમાન કાળમાં સાચું જીવતાં શીખવબુદ્ધિશાળી માનનાર પ્રભુ જીવનમાં ન જીવતાં નાર શાસ્ત્ર છે કે જે સંપૂર્ણપણે પ્રભુ જીવન તછ પાશવી જીવનમાં જીવી રહ્યા છે તે જ પ્રગટ કરીને સ્વાનુભવ સિદ્ધ વસ્તુને પ્રતિપાદન આશ્ચર્ય ઉત્પન્ન કરે છે. કહેવાતે વિદ્વાન કરનારાં વચન છે. તે બુદ્ધિશાળીને ઉપયોગી જડાશ્રયી બનીને પોતે પ્રભુ તથા પ્રભાવશાળી હોઈ શકે છે. એટલે કે ભાષા ભણેલાઓને બનવું પસંદ કરે છે, પણ તે ભૂલે છે. જડા નહિ પણ તેમને માથે કઈ પણ પ્રકારની શ્રય છોડ્યા વગર પ્રભુ જીવનમાં જીવાય ફરજ હોતી નથી પણ ભાવના અભ્યાસી નહિ, અને સાચા પ્રભાવશાળી બનાય નહિ. જ્ઞાની પુરુષને માટે જ ઉપયોગી છે. કેવળ પ્રભુ જીવનમાં જીવનારને પ્રભાવ અનેક માન- ભાષા ભણને જડાસક્તિમાં મગ્ન રહેવીને પ્રભુ જીવનમાં જીવતાં શીખવે છે અને નારી બુદ્ધિશાળી કહી શકાય નહિ, પણ જે અનેક જીવોને પ્રભુ જીવનમાં જીવતાં જેમના અંદર અનાસક્તિ ભાવ પ્રગટ્યો શીખવે છે તે જ પ્રભુ જીવનમાં જીવતા હોવાથી હેય તે જ બુદ્ધિશાળી જ્ઞાની કહી શકાય છે. સાચે પ્રભાવશાળી કહી શકાય છે. બાકી તે અને તેને માટે જ શાસ્ત્રો ઉપયોગી થઈ શકે તુચ્છ જીવનમાં જીવનારા જડાસક્ત જીવે છે અર્થાત્ એવા જ્ઞાની પુરુષોને જ પ્રભુ જીવપિદુગલિક સુખના સાધન મેળવી આપવામાં નમાં જીવતાં શીખવે છે. બાકી ને તે નિમિત્તભૂત બનવાથી તેમને પ્રભાવશાળી શાસ્ત્રો ક્ષદ્ર વાસના પોષવાના ઉપયોગમાં માનીને પુદ્ગલાનંદી જી આદરસત્કાર વપરાતાં હોવાથી શસ્ત્ર તરીકે જ કહી શકાય તથા પ્રશંસા કરે છે, કે જેને મેળવીને પોતાને છે કારણ કે ભાષા શાસ્ત્રી-પુદ્ગલાનંદી શા

Page #15

તવાવબેધ
૧૧
દ્વારા અજ્ઞાની જનતા પાસેથી પગલિક સ્વરૂપ સાચી લક્ષમી લૂંટી લઈ આપણને સુખનાં સાધન મેળવીને પોતાના જ આત્માનો કંગાલ કરી નાખે છે અને પછી જડ તથા ઘાત કરે છે. જેથી એવા જીને શાસ્ત્ર શસ્ત્ર જડના વિકારો પાસેથી આપણને હમેશના તરીકેનું કામ સાધી આપે છે. તાત્પર્ય કે- માટે ભીખ માગીને નિર્વાહ કરે પડે છે. માનવ જીવનમાં આવનારે પોતાનું જીવન જ્યાં સુધી આપણે જડની પાસે ભીખ માંગીશું પ્રભુમય બનાવવાની આવશ્યકતા છે, કારણ ત્યાં સુધી જડની ગુલામીમાંથી છૂટી શકીશું કે માનવ જીવન પ્રભુ જીવનમાં ફેરવાઈ જાય, નહિ. જડના ગુલામોને જન્મ, જરા, મરણ, પ્રભુ જીવનમાં કેવી રીતે જીવી શકાય છે તે રોગ, શેક આદિ અવશ્ય જોગવવાં જ પડે છે; પ્રભુ જીવનમાં જીવી જાણનાર મહાપુરુષેના કારણ કે જ્યાં સુધી આપણને સ્તુતિ સાંભળી વચનરૂપ શાસ્ત્રોથી સાચી રીતે જાણી શકાય હર્ષ થાય છે અને નિંદા સાંભળી દિલગીરી છે, કારણ કે વીતરાગ પ્રભુનું સ્વરૂપ સાચી થાય છે, વંદન, પૂજન, આદરસત્કાર જોઈને રીતે શાસ્ત્રોમાં વર્ણવેલું છે તે પ્રમાણે જીવન ખુશી ઉત્પન્ન થાય છે અને અપમાન, અનાદર
જ્યાં સુધી અમુક અંશે પણ ન બને ત્યાં સુધી તથા તિરસ્કાર જોઈને ઉગ થાય છે તેમજ ઓઘદષ્ટિથી કરવામાં આવતી પ્રવૃત્તિ માત્રને અનુકૂળ રસ, સ્પર્શ, શબ્દ, ગંધથી ચિત્ત ધર્મ કહે કે કેમ તે એક બહુ વિચારવા પ્રસન્ન થાય છે અને પ્રતિકૂળથી અણગમે જેવી વાત છે. પ્રભુજીવનમાં અમુક અંશે થાય છે ત્યાંસુધી આપણે જડના દાસ છીએ. પણ જીવ્યા વગર માત્ર પ્રવૃત્તિ, ધર્મ કહી અને જડના દાસ આત્મવિકાસરૂપ સુખને શકાય નહિ.
મેળવી શકે નહિ, કારણ કે જડનું દાસપણું
તે સાચી પરાધીનતા છે. અને પરાધીન આપણે અલ્પજ્ઞ રહ્યા એટલે કાંઈ પણ ન
આત્મા કેઈ કાળે પણ સુખ મેળવી શકતા નથી. જાણી શકીએ. આપણે બનાવી રાખેલી આપણું જીવનવ્યવસ્થા કાંઈ પણ કામ આવી શકે સંસારમાં માનવીઓ બે પ્રકારના સંબંનહિ. આપણી જીવનવ્યવસ્થા તે સાચી થી જોડાય છે. એક તો પૂર્વ પરિચય અને રીતે સર્વજ્ઞ દેવ જ જાણી શકે છે, કારણ કે બીજો પશ્ચાત્ પરિચય. પૂર્વ પરિચય એટલે આપણે ધારીએ છીએ કાંઈ બીજું અને બને ત્યાં જીવ જન્મ લઈને માતા, પિતા, ભાઈ, છે કાંઈ બીજું જ. આપણે જ્ઞાનચક્ષુ વગરના ભગિની આદિના સંબંધથી જોડાય છે અર્થાત છીએ. એટલે સર્વજ્ઞ દેવના જ્ઞાનના આધારે માતા પિતા આદિ પૂર્વ પરિચિત કહેવાય છે. વિચરવાનું રહ્યું. જ્ઞાન જ્યાં દેરીને લઈ જાય તે સિવાયના બીજા અનેક પ્રકારના સંબંધોથી ત્યાં જવાનું રહ્યું. જો સર્વજ્ઞ દેવના જ્ઞાનને માનવી જોડાય છે તે બધા પશ્ચાત પરિચય આધાર છોડી દઈને અ૫ના મિથ્યાજ્ઞાનને કહેવાય છે. જીવ માત્ર સ્વતંત્રપણે અવતરે છે. અનુસરવામાં આવે તે અવશ્ય આપણું નવ મહિના ઉદરમાં રાખી જમ્યા પછી ઘણા માટે મોટી અથડામણ ઊભી થાય. અને દુઃખ સહીને ઉછેરનાર માતા તથા અનેક ઉભાગે પડી જવાય કે જ્યાં કષાય તથા કષ્ટ સહીને અને ભૂખ, તરસ, ટાઢ, તડકે વિષયરૂપ ચોરટાઓ આપણી સમ્યમ્ વેઠીને ઉછેરવામાં કાળજી તથા મમતાપૂર્વક જ્ઞાન, દર્શન, જીવન, સુખ તથા આનંદ- સહાય કરનાર પિતા આ બન્ને જણાને

Page #16

UEUEUEUEUEUEUEUEUEUEUCUCULUULUUSULULL
LEתכתבתכחכחכחכחכחכחכחכתבותכתבתכתבתכתבתבחבתכתבתכתבLE
gujો પવન રાજા–પયુંષણામહાપર્વ પણ
ne
લે. મુનિરાજશ્રી ન્યાયવિજયજી (ત્રિપુટી) પર્યુષણ મહાપર્વને પર્વોમાં રાજા તુલ્ય જણાવ્યું ભાવાર્થ-જેમ કોઈ રાજાને ભવ્ય રાજ્યછે. ખરેખર આપણામાં બધા પર્વોમાં મહાપર્વ ભિષેક થાય છે અને તે રાજા શત્રુઓને હણી વિજયી એને રાજા કોઈ હોય તે તે પર્યુષણ પર્વ છે બની વિવિધ ઉપાયોથી પ્રજાનું રક્ષણ કરે છે તેમ તે તદ્દન વ્યાજબી જ છે. જેને તે પર્યુષણ મહા આ પર્વોમાં મહારાજા શ્રી પર્યુષણ પર્વને રાજ્યા. પર્વની રાહ જુવે છે, પછી ઊજવે પણ છે પરંતુ ભિષેક કલ્પસૂત્રના વ્યાખ્યાનરૂપ પંચદિવડે કરીને અન્ય ધર્માવલંબીઓ પણ જેનેનાં પજુસણ ક્યારે ભવ્ય જીવોએ તેને રાજ્ય ઉપર સ્થાપેલે છે. હવે આવશે? તેની રાહ જુવે છે. વાણીયાના પજુસણ આ પર્યુષણાપી મહારાજા ભવ્યજીવોને હેરાન-પરેચાલે છે વગેરે ઘણીવાર બેલે છે. એટલે ખાસ શાન કરતા ભયંકર લૂંટારા, શત્રુઓ મિથ્યાત્વ અને કરીને તે ધર્મશ્રદ્ધાળુ જૈને આ મહાપર્વમાં ક્રોધાદિ-કોધ-માન-માયા-લોભ) ચારને કુલ પાંચે પિષધ, ઉપવાસ, વિવિધ તપશ્ચર્યા, આરંભ સમારંભને કુલોને દૂર કરી સમકૃત્વ, ક્ષમા, માર્દવ, આર્જવા ત્યાગ, અગત-પાણી પાળે છે, પળાવે છે અને વિવિધ અને નિર્લોભતારૂપ પાંચ કુલેને સ્થાપન કરી પ્રજા ઉત્સ કરીને આ મહાપર્વને જેવી ઉજવલ રીતે માટે કલ્યાણકારી થાય છે-કલ્યાણરૂપ થાઓ. ઊજવે છે તેની છાપ એવી જ પડે છે કે જાણે
ખરેખર આ મહારાજા રાજ્યપદે વિરાજમાન જેમાં પર્વ પર્યુષણ જ છે. અને જેનેતર પણ
થઈ ભવ્ય જીવોને સમ્યકત્વથી વાસિત કરે છે. તેમપજુસણને જ જેનાં મોટાં પર્વ માને છે.
નામાં પરસ્પરની ક્ષમાપના, શાંતિ અને સમભાવ દશા હવે આપણે આ મહાપર્વને રાજાની ઉપમા પ્રાપ્ત કરાવે છે. ભવ્ય જીવને ક્ષમાશીલ બનાવે છે, આપીએ છીએ તે કેટલું સયુક્તિક છે, તે વાંચો- જેથી તેની ઇર્ષ્યા-કષાય-દ્વેષાનલ બુઝાઈ જાય છે વાહNTલ્લાનાપવિદ્યુનિતિ:
અને પરમશાંત સ્વભાવી બની સમભાવી બને છે અને ___ क्लुप्ताभिषेकोत्सवो।
એ સમભાવથી જ આ ભવ્ય જીવાત્મા શાશ્વત સુખ भव्यैः पर्युषणामहक्षितिपति
અવશ્ય પ્રાપ્ત કરે છે–કરશે જ. मिथ्यात्वकोपादिकम् ॥
સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ સૌથી પ્રથમ કહી છે, એનાથી कृष्टवा पञ्चकुलं जनेऽतिविषम
આ મુમુક્ષુ જીવમાં શુદ્ધ શ્રદ્ધા-ક્રિયાભિરુચિ અને भव्यं नवं स्थापयन् ।
પરમ આત્મજ્ઞાનદશા-જાગશે. શુદ્ધ શ્રદ્ધાપૂર્વકની सम्यक्त्वं शममार्दवार्जव:
ક્રિયાભિરૂચિ જાગતાં એનાં રમનુષ્ઠાનક્રિયા પરમ શુદ્ધ નિરર્વ કરવાથાતુ વા” થશે જ. એનાં અસદ્દઅનુષ્ઠાન જશે. શ્રદ્ધા અને સંસારમાં માનવ જીવનમાં અવતરનાર આત્મા તે સંસારમાં બીજા સંબંધમાં સ્વાર્થ માટે ઉપર હક્ક હોય છે. અને સ્વતંત્રપણે અવતર- માનવી બીજાના તાબામાં રહીને તેમની આજ્ઞા નાર આત્માને એમના આધીનમાં રહી એમની પિતાની ઈચ્છા હોય તે જ માની શકે છે. આજ્ઞા માનવી તે એક તેની ફરજ છે. બાકી

Page #17

પર્વોને રાજા પર્યુષણ પર્વ.
૧૩
જ્ઞાનપૂર્વકની ક્રિયા આત્માની વિશુદ્ધ દશાને પમાડશે. ભગવંતના ઉપદેશાનુસાર વિશુદ્ધ જીવન બનાવી એટલા જ માટે વિષયાનુષ્ઠાન, ગરેલાનુષ્ઠાન અને આત્મશુદ્ધિની ઉન્નત દશા આ અનુષ્ઠાનમાં પ્રાપ્ત થાય છે. અનનુષ્ઠાનનો ત્યાગ કરીને શુદ્ધિ તરફ વળશે જ. એટલે કે પયુંષણા મહાપર્વરૂપી રાજાધિરાઆ શુદ્ધિમાં આહાર, ઉપાધિ, પૂજા, સેવા, બહુમાન, જની રાજ્યાભિષેકની શુભ ક્રિયા થતાં સમ્યકત્વની વાહવાહની અભિલાષાનો અંશ પણ નહિં જ રહે– પ્રાપ્તિ અને સમભાવદશા પ્રાપ્ત થતાં અનુષ્ઠાનની આ લેકના સુખની લેશ પણ અભિલાષા નહિ વિશુદ્ધિ આવવી જોઈએ. આજે આપણે બધાએ જાગે, હવે આ લેકના સુખની અભિલાષાનો જે આ વાત ખબ સમજી વિચારી પયપ્રણા માપ. જ્ઞાન અને વિવેકપૂર્વક ત્યાગ કરે છે તે મુમુક્ષુ એ જ ધિરાજની ઉજવણી કરીએ અને આ ઉચ્ચ દશા તેજસ્વી વિશુદ્ધ જ્ઞાનદીપકથી જાગ્રત બની પરલોકના પ્રાપ્ત કરીએ તે આ પર્વાધિરાજની ઉજવણી કરી સુખની ઇચ્છાને પણ સહજભાવે ત્યાગ કરશે. એને સકલ ગણાય. પરલેકના સુખની લવલેશ ઈચ્છા નહિં રહે. આ
આ બે ઉત્તમ ગુણો પ્રાપ્ત થતાં માન, માયા લેક અને પરલોકના સુખની ઇચ્છાને ત્યાગી બના- અને લેભને કાઢવા પડશે. એને બદલે માર્દવ, નમ્રતા, નાર મુમુક્ષુ આત્મશોધન કરી સ્વરૂપાનુભવદશા
વિનય, આવ, ઋજુતા, સરલતા, અપટવૃત્તિ, દંભપ્રાપ્ત કરવા ક્રિયામાં અનુપયોગ દશાને ત્યાગ
નો અભાવ, નિર્લોભતા, સંતોષ, મમત્વનો અભાવ કરશે જ, અનુષ્ઠાનનો ત્યાગ કરશે જ અને ક્રિયા પ્રતિ
પરિગ્રહ વૃત્તિન-મૂછને અભાવ જાગે. આત્મશુદ્ધિ પ્રાપ્ત કરાવનાર શુદ્ધિ અનુકાનોમાં
આપણે પર્યુષણું મહાપર્વરૂપી રાજાધિરાજની ઉપેક્ષા, અનાદર કે અભાવ, અનુપયોગને ત્યાગ કર
સાચા હૃદયથી હૃદયમાં સ્થાપના કરીએ તે આપણા વાની વૃત્તિ જાગે જ જાગે. અને આવો જ મમક્ષ
આત્માની અસ્મિતા જાગે એમાં તે આશ્ચર્ય જ ભવ્યાત્મા શ્રદ્ધાથી સુવાસિત બની જ્ઞાનદીપકથી જાગ્રત
નથી. આજે એ અસ્મિતા જગાડવાની જરૂર છે. બની તહેતુ અનુષ્ઠાનને ઉપાસક બનવાને જ. આમાં આશયની શુદ્ધિ, ક્રિયાની અભિરુચિ અને
કિર આ આત્માની અસ્મિતા આપણું જીવનમાં વણાઈ ઉપયોગની જાગૃતિ આવવાની. શુભાશયથી પ્રેરિત
જાય તે માનવતાનો દેવ જાગશે. આ અસ્મિતા થઈ; ક્રિયા પ્રતિ પૂર્ણ પ્રેમ, શ્રદ્ધા, આદર અને
આપણામાં સાચું જૈનત્વ જગાડશે. આ અસ્મિતા
આપણુમાં પ્રછમાં રહેલી આત્મતિ જગાવશે. હૃદયને પ્રેમ-રુચિ જાગ્રત કરી ઉપયોગપૂર્વક શુદ્ધ ક્રિયા કરવા પ્રેરાશે.
એટલે કે પર્યુષણ પર્વાધિરાજ-રાજરાજેદ્રના
રાજ્યાભિષેકમાં કલ્પસૂત્રના પાંચ વ્યાખ્યાનરૂપી પંચ તહેતુ અનુષ્ઠાનમાં ઊંચે આવેલો આત્મા દિથી આ રાજ્યાભિષેક અદ્દભુત-અપૂર્વ થશે અને નિજાનંદને સહજ રીયા ભક્તા બને છે. એને એથી મિથ્યાત્વ-ક્રોધ-માન-માયા અને લેભ જશે. આત્માની વિભાવ દશા, પ્રમત્ત દશા અને અનુપયોગ આપણું રાગ અને દ્વેષ ઘટશે અને સમ્યકત્વ, ક્ષમા, દશા સહજ રીતે જાય છે. એનામાં સ્વભાવ દશાની માર્દવ, આર્જવ અને સંતોષ પ્રગટશે. બસ, આત્માની ઉચ્ચ દશાની મસ્તી આવે છે, એનામાં અપ્રમત્ત વિભૂતિ જાગી અને પરમ મુમુક્ષુ બને એટલે ઉત્તમ દશા જાગે છે. અને પરમ ઉપગ-હેપાદેયના ગુણણીએ ચઢતાં એને વાર નહિં જ લાગે. વિવેક સાથે આત્મજ્ઞાન અતિ પ્રગટે છે. અને પરમ આ ઉત્તમ ભરવામાં જીવને આચાર્ય મહારાજ શુદ્ધ ક્રિયા કરે છે. આ ઉચ્ચ દશાનું નામ છે પયુંષણ મહાપર્વાધિરાજ-રાજરાજેંદ્ર પર્યુષણના અમૃતાનુષ્ઠાન. બીજા શબ્દોમાં કહું તો શ્રી જિનેશ્વર શુભ વધામણું આપે છે.

Page #18

૧૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
“ રેત થારું વિરારું વાઢમાટT
છાંટણાં કર્યા છે-કરે છે અને જનતાના અનુરાગश्रावकाणां गुणाली।
રૂપી કેસરનાં મનહર રંગ-રાગ જેમાં શોભે છે सम्यक्त्वं सद्दुकुलत्रितयमनुपम એવા છાંટણાં એમાં શોભે છે એવું આ પર્યુષણ
મહાપર્વનું પુણ્યવર્ધ્વપન આપણા-તમારા અંતરંગ जैनाशामूनि दुर्वा मलयजघुसृणे શત્રુઓનો જય કરનાર થાઓ. માવાનુ છે
અર્થાત પર્યુષણ મહાપર્વનું આરાધન કરનાર सत्कीर्तिः पुण्यवर्धापनमिति
મુમુક્ષુ—ભવ્યાત્મા હૃદયને પવિત્ર બનાવે. અંતરંગ भवतामंतरारिजयेव"॥
શત્રુઓને ક્ષય કરે, સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ કરે, વિવેક ભાવાર્થ-આ પર્યુષણ પર્વનું પુણ્યરૂપી વહેં
તી. અને શ્રદ્ધાથી સંપન્ન બને, શુદ્ધ ભાવના અને પયુંપન તમારા (આપણુ બધાના) અંતરંગ શત્રુઓ
છે પણ મહાપર્વ આરાધવાને રાગ-પ્રેમ-અભિરુચિ ક્રિોધ-માન-માયા-લભ-રાગ-દ્વેષ કષાય-ઈર્ષા-મમ
જગાડે અને આથી જ આપણે શુદ્ધ બની સિદ્ધ, -અહંતા વગેરે શત્રુઓને નાશ કરી તમને મહાન બુદ્ધ અને મુકત બની શકીશું. વિજેતા બનાવનાર થાઓ. અર્થાત હે રાજહંસ, આપણે પર્યુષણા મહાપર્વમાં કલ્પસૂત્રનું શ્રવણ, આત્મારામ! આ પર્યુષણ પર્વની આરાધના કરી- સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ, ચેત્યપરિપાટી, અઠ્ઠમ તપ, ને તું અંતરંગ અરિસમૂહને નાશ કરી સાચે પરસ્પર ક્ષમાપના, સ્વામિવાત્સલ્ય, સંધભક્તિ વગેરે વિજેતા બની જા. આ વર્ષીપનમાં માટે શુદ્ધ વગેરે ઉત્તમ ધર્મ કરીએ છીએ; ઉત્તમ ધર્મ સુવર્ણ થાળ જોઈએ તે કહે છે કે-વિશદ્ધ કૃત્ય કરવાં જોઈએ પરંતુ જેમ ઉપરના બને ચિત્તરૂપી મનહર ભવ્ય થાળ ભર્યો છે. આ શ્લોકમાં કહ્યું છે તેમ અંતરંગ શુદ્ધિને માટે પણ થાળમાં શું ભર્યું છે તે કહે છે કે શ્રાવકના પૂરેપૂરા જાગ્રત થવાની જરૂર છે. પૂજા, પ્રભાવના, પાંત્રીસ ગુણરૂપી ઉજવલ તંદુલ-મૈક્તિક સમાન વરઘોડા, ભાવના, સ્વામિવાત્સલય, ઘીની બેલી વગેરે ઉજવલ અખંડ તંદુલ ભર્યા છે. એ વપન થાળ વગેરે કરવા તરફ જેમ વધુ ને વધુ લક્ષ્ય આપીએ ઉપર રેશમી વસ્ત્ર ઢાંકે છે તે અહીં ઉપશમ, ક્ષા- છીએ તેમ અંતરંગ સુદ્ધિને માટે પણ વધુ ને વધુ પથમિક અને ક્ષાયિક સમ્યકત્વરૂપી સુંદર અનૂપ જાગ્રત થઈ પૂર્ણ લક્ષ આપવાની જરૂર છે. દ્રવ્ય વસ્ત્ર મૂક્યાં છે અર્થાત સમ્યકત્વ ગુણથી અલંકૃત ક્રિયાઓ ભાવને પ્રાપ્ત કરાવનાર છે. બધી દ્રવ્યયિાછે. એ થાળમાં નાળિયેર અને તેના ઉપર દુર્વા ઓ કરતાં કરતાં અંતરંગ શુદ્ધિની પ્રાપ્તિ પણ ન મુકાય છે તે અહીં વિવેકરૂપ હય, રેય અને ઉપા. ભુલાય–તેની ઉપેક્ષા ન થાય તેને માટે સાવધાન દેયનું સમ્યગૂજ્ઞાન મુમુક્ષુને થાય છે માટે વિવેકરૂપ રહેવાની જરૂર છે. નાળિયેર અને તેના ઉપર શ્રી જિનેશ્વર દેવની આજ્ઞા આજે કેટલેક ઠેકાણે અનુષ્ઠાનની શુદ્ધિ તરફ સ્વીકારરૂપી દુર્વા-ધો-ધરો ધરવામાં આવે છે. વિવેકી પૂર ઉપયોગ અને વિવેક નથી રખાત-જેમ આવે મનુષ્ય શ્રદ્ધાળુ બને જ બને. હવે ત્યાં કંકુના છાંટણાં તેમ હાંકે રખાય છે. અંતરંગ શુદ્ધિ માટે પ્રમાદ થાય છે ત્યારે અહીં કહે છે કે શુદ્ધ ભાવના હૃદય અને ઉપેક્ષા દાખવવામાં આવે છે. વ્યવસ્થા-શિસ્તના પવિત્ર અને ઉદારભાવ મૈત્રી, પ્રમોદ, કારુણ્ય અને પાલનને બદલે ગરબડ-ધંધા-ધમાલ થતી જોવામાં માધ્યસ્થરૂપી શુદ્ધ ભાવનાના અને જનતાના અંગ- આવે છે. સ્વામી બંધુઓ પ્રતિ પ્રેમ-ભક્તિ કે વાત્સલ્યરાગરૂપી મલયાચલ ચંદનન અને ઉત્તમ કેસરનાં ધર્મબંધુત્વ-વિશ્વબંધુત્વ અને સવિ જીવ કરું શાસન

Page #19

પને રાજા પર્યુષણ મહાપર્વ
૧૫
રસી, એ ભાવદયા મન ઉ૯લસી એકલું વાણીમાં ઉચા
ક્ષમાપના રાતું જોવાય છે. વાણી અને વર્તનમાં ભેદ છે.
દરેક એની સાથે પ્રેમથી ક્ષમાપના જરૂર કરશે. ચૈત્ય પરિ પાટી, સંવતસરી પ્રતિક્રમણ કે પરસ્પર
કેઈની સાથે વૈરવિરાધ, ઈર્ષા, દ્વેષવૃત્તિને ત્યાગ ક્ષમાપના જે શાંતિ, સ્થિરતા, ધીરતા અને શ્રદ્ધાપૂર્વક
કરશે. અને– કરવાં જોઈએ તેને અભાવ જોવાથી કેટલાકના મન અસ્તવ્યસ્ત થઈ જાય છે. પછી તેઓ ટીકા કરે છે- “રામેમિ સવલી સવે લીવ ણમંતુ મા વર વિનાની જાન જેવું જણાવે છે. આ બધાને મિત્તિ મે સવવમૂહુ, વેમā ર ખ્યાલ રાખી આપણે સર્વે એ ક્ષતિ-ગૂટી કે અપૂ- બેલી સાચી મૈત્રી ભાવનારૂપી અમૃતથી શુદ્ધ ર્ણતા અને ભૂલો સુધારવાની જરૂર છે.
બન-પવિત્ર બનજો અને સાચા જેન બનજો. આપણે બધા જ આપણી ટીકા કરશું એથી કશું
સાધમિક વાત્સલ્ય. જ નહિં વળે. બુદ્ધિમાન વર્ગો, ઉપદેશક મહાત્મા
મહાપર્વાધિરાજની આરાધના કરતાં અવશ્ય ઓએ અને શ્રદ્ધાળુ સમૂહે શાંતિથી વિચારી, વિચા
સાધર્મિક વાત્સલ્ય કરશે. તમારા ધર્મબંધુઓ પ્રતિ રેની આપલે કરી મહાપર્વાધિરાજની શાંતિપૂર્વક
ભક્તિ-શ્રદ્ધા-વાત્સલ્ય અને પ્રેમ કરતાં શીખજે. દેવઆરાધના થાય, વિવેકપૂર્વક આરાધના થાય ગિરિના જગસિહ શેઠે તે નગરમાં ૩૬૦ જેનેને અને આપણામાં
કરોડપતિ બનાવ્યા હતા અને ૩૬૦ સ્વામિવાત્સલ્ય ૧ શ્રદ્ધી ૨ જ્ઞાન 2 વિવેક
કરાવતા હતા. તમારા સ્વામી બધુને તમારા જે ૪ શાંતિ ૫ સમભાવ ૬ શિસ્તપાલન સુખી, શ્રદ્ધાળ-ધર્મમાં સ્થિર અને જ્ઞાનવાળા બનાવી ૭ સેવાભાવ ૮ આત્મભોગ ૯ નિમમત્વ તે સાચે જૈન બને, વીતરાગ ભગવંતને પરમ ઉપા૧૦ ક્ષમા ૧૧ નમ્રતા ૧૨ વિનય સક બને તે પ્રયત્ન કરશે. ૧૩ અંતર્મુખવૃત્તિ ૧૪ મુમુક્ષુદશા ૧૫ જિજ્ઞાસા
અષ્ઠમ તપ. ૧૬આધ્યાત્મિકભાવના૧૭મૈત્રી ૧૮ પ્રમોદ ૧૯ કારણ્ય ૨૦ મધ્યસ્થ ૨૧ અમૃતાનુષ્ઠાન
ત્રણુ શયને દૂર કરી ત્રણ રત્નને પ્રાપ્ત કરવા ગુણાનુરાગ
પ્રીતિ
'અષ્ટમ તપ જરૂર કરશે. ક્ષમાપૂર્વકનું આ તપ૨૨ અંતરંગ અરિ
૨૩ વિષય અને
કર્મ નિર્જરાનું અમેઘ સાધન છે. અઠ્ઠમ તપ કરતાં સમૂહના જયની ભાવના કષાયને અભાવ
શીખજો. રેજનું કઈક ને કઈક તપ જરૂર કરતાં
શીખજે. તપથી શાંતિ શુદ્ધિ-પવિત્રતા મેળવજે અને વગેરે વગેરે ગુણો પ્રગટે તે આ પર્વાધિરાજનું કમ–મેલને તપાવી સુવર્ણ સમ ઉજજવલ બાજે, આગમન-આરાધના સફલ થાય.
આત્માને નિર્મલ બનાવજે.

Page #20

REFEREFERREFERREFFFFFFFFFFFFERE છે કામઘાટ, કામકુંભ અને કામકલશે. REFEREFEREFERREFFFFFFEREFERE
લે ઝં. હીરાલાલ રસિકદાસ કાપડિયા, એમ. એ. જે ચીજની ઇચ્છા થાય તે ચીજ આપનારે “ો કુત્તાપ દાદૃાર દી૪િ વિદાય ઘડે “કામઘટ' કહેવાય છે. આ એક જાતનો દિવ્ય ચંબિંધળદિરમાણ વધામધવું?” કુંભ કે કળશ છે. આથી તો આને ‘ કામકુંભ” પણ આમ અહીં ઠીંકરી માટે કામઘટને ઉપયોગ કહે છે. કામકુંભ જેના ઘરમાં હેય-જેને મળ્યા હોય થવાની વાત છે, એ ઉપરથી કામઘટ, માટીને હવે તેની દરિદ્રતા આપોઆપ દૂર થઈ જાય. ઉપાધ્યાય જોઈએ એમ લાગે છે, યશવિજય ગણિએ ધર્મનાથ-જિન-સ્તવનની બીજી કડીની નિમ્ન લિખિત પંક્તિમાં આ વાત મકુંભ-રત્નમંડન ગણિએ સુકૃતસાગર
નામનું કાવ્ય રચ્યું છે, એના ત્રીજા તરંગના ૧૦૪ “કામકુંભ ઘર આવે દારિદ્ર કિમ લહે રે કે ” માં પદ્યમાં અનેક દુપ્રાપ્ય વસ્તુઓ ગણાવતાં જે ઉપર્યુક્ત સ્તવન ગુર્જર સાહિત્ય સંગ્રહ (ભા. 'મકુંભ” ને ઉલેખ કર્યો છે તે જ કામકંભ છે
એમ લાગે છે. ૧, પૃ. ૨૭-૮)માં છપાયું છે. આ સંગ્રહના પૃ. ૫૩-૪માં છપાયેલા મહાવીર-જિન-સ્તવનની સહસાવધાની મુનસુદરસૂરિએ સંસ્કૃત-પ્રાકતમાં પહેલી કડીની છેલ્લી બે લીટીમાં કામઘટ અને કામ
વિ. સં. ૧૪૬ પહેલાં રચેલા ઉપદેશરત્નાકરના ધનુને અને સાથે સાથે કહપતરનો અને અમૃતરસનો અપર તટના પ્રથમ અંશના નિમ્નલિખિત ૨૨માં ઉલ્લેખ છે. પ્રસ્તુત લીટીઓ નીચે મુજબ છે –
પદ્યમાં “કલશ' નો અર્થાત કામકલશનો ઉલ્લેખ
કર્યો છે – “ક૯પતરુ કામઘટ કામધેનુ મિલે,
આંગણે અમિયરસ મેહ વૂઠો.” “કુમૈ કુiri vમશ્ચ વિં ઉપાધ્યાયના અષભદેવ-જિન-સ્તવન (પૃ. ઘરમાતૈઃ વેસ્ટ ધેનુfમઃ | ૧૪૫)ની બીજી કડીની નિમ્નલિખિત આ પંક્તિમાં વિત્યા રસ્થા સપિ લwોવિદ્યા “ કામ” ને ઉલેખ છે –
ददाति जैनेश्वरधर्म एव तत् ॥ २२॥" કપશાખી ફળે કામઘટ મુજ મળે.” કામઘટ અને એના પર્યાય માટે અહીં મેં જે
કામઘટને પાઈય (પ્રાકૃત) ભાષામાં “ કામધા' ઉલ્લેખો આપ્યા છે એથી પ્રાચીન ઉલેખો હોવા કહે છે. રત્નશેખરસૂરિએ અર્થદીપકા વિ. સં. તો જોઈએ, પણ એની તપાસ કરવી અત્યારે બને ૧૪૯૬માં રચી છે. એમાં “વંદિતુ સૂત્ર”ની ૧૪મી તેમ નહિ હોવાથી એ કાર્યને ભવિષ્યમાં પૂર્ણ ગાથાના વિવરણમાં વસુદત્તની કથા પાઈયમાં આપી કરવાની અભિલાષા સેવતો અને એ દરમ્યાન વિશેષ છે. એમાં ૧૦મા પદમાં “કામ”નો ઉલ્લેખ છે. તરકથી આ દિશામાં યોગ્ય પ્રકાશનો આશા રાખતે પ્રસ્તુત પક્ષ નીચે મુજબ છે –
હું વિરમું છું.

Page #21

UEUEUEUEURURURURUKRUT ધર્મ-કૌશલ્ય.
IEL
LELELELEL
Great men-મેટા માણસા,
જે મનુષ્યો પાતાની આબરૂ અને લક્ષ્મીને શિખરે પહોંચ્યા હોય તે કોઇ પણ યુગના માટામાં મોટા માણસા નથી, પણ જે માણસે પેાતાની જાતને સ્વચિત્તના વહાલપણાને બદલે બીજાને ઉત્તેજન આપે છે અને તેમાં પેાતાનાં પ્રેમને પાવે છે. અને તે ખરેખરા માટા છે. મનુષ્ય એ પ્રકારના ડ્રાય છે; એક તે જેએ પોતાની જાતનું જતન કરે છે તેએ અતે ખીન્ન અન્યને ઉત્તેજન આપનાર હાય છે. આવા પ્રકારના માણુસા ખરેખરા મોટા છે અને મેટાઇના નામને યાગ્ય છે. આપણે માટા નામ કાઢનારને માટા માનવા લલચાઇ જઇએ છીએ અથવા ધણા પૈસા જેની પાસે હોય તેને મેોટા માનવા લલચાઇ જઈએ છીએ. પણ મેટાઇ પૈસામાં નથી, પણ જે માણસા પોતાની જાતને માટે વિચાર કરવા કરતાં પરને સુખ કેમ થાય તેના જ મુખ્યત્વે વિચાર કરે અને બીજાની સુખસગવડ જાળવી રાખે તે સાચા મેાટા માણસ છે, તેમની નામના ભલે ન થાય, પણું તે સાચા મે।ટા માણસ છે અને તેના સાનિધ્યમાં રહેવુ તેમાં આત્મસ ંતોષ છે, તેને જાળવવા, ખીજા માટે વિચાર કરવા તેમાં જ મોટી વાર્તા છે, તે આપણું કર્તવ્ય છે અને તેમના જીવનને બહલાવવું એ આપણું કર્તવ્ય છે. તેની સેવના કરવી એ લડાવે સમજવા. આવા માસા ક્રાણુ છે? જેએ પોતાના મનના વિચાર ખદલે, બીજાનાં જ વિચાર કરે અને ખીજાતે જ ઉત્તેજિત દશામાં રાખે.
આવું માણસને ક્રમ શેાધવા ? એ મુખ્ય
સવાલ છે, પશુ તેવાને શેાધી કાઢવા મુશ્કેલ નથી. આપણને ખંત અને ચીવટ હાય તો તેવા માણસા જરૂર મળે અને આપણુને પ્રસંગ પ્રાપ્ત થાય તે તેની સાચી સાનિધ્યમાં રહેવુ' તેમાં આપણું કામ થઈ જાય. અતે શોધખેાળ કરવામાં તે આપણી દાનત સાફ જોઇએ. એટલે વાત એમ છે કે શોધખાળ કરી તેવા માણસાને શાષી કાઢવા અને તે જ ખરા લાયક માટા માણસ છે એમ સમજવું. પ્રથમ તે આવા માસા મળવા મુશ્કેલ લાગશે પણ તેવા માણસે જરૂર મળી આવશે, તેમને શેધી કાઢવામાં બહાદુરી છે પણ એમને શોધવા તે જરૂર પડે. કુશળ માણુસ ધમ દૃષ્ટિએ આવા ખરા મેટા માણસોને શોધવા પ્રયત્ન કરે, એમને શોધવામાં મહત્તા છે, એમને ઓળખવા એમાં જીવનસાફલ્ય અને એમની સાનિધ્યમાં જીવન પસાર કરવું એ હ્યુઝ છે; માટે બનતા સુધી આવા ત્યાગીને શોધવા અને એમની નિશ્રામાં જીવન કાઢવુ` અને જિંદગીના લહાવા લેવા એ બચ્ચાંનાં ખેલ નથી એટલું' યાદ રાખવું અને જીવનના લહાવા લેવા. મનખા દેRsતે એળે જવા દેવા નહિ. હું તે આ ભવ પણ એક ફેરા સમાન થઇ જાય.
The Greatest men of any age are not those who have reached the pinnacle of fame or fortune, but those whose hearts were emptied of self-love to become of comfort and encouragemen for others.
-Selacted (14−4−1947 )

Page #22

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
(૭૦)
ઇંદ્રિયવૃત્તિ-organs. ઈતિની વૃત્તિને સ્વભાવ જ એ છે કે, તે કદિ સતિષ પામે નહિ. જેથી માણસ
નિય દુઃખી અને અસંતોષી રહે છે. ઈદ્રિયો કદી તૃપ્ત થતી નથી. આજે ધરાઇને છે એ નો પણ લાભકારી સિદ્ધાંત છે તે પ્રથમ આજે ઊડ્યો હોય તે પણ કાલે સવારે તેને પેટમાં સમજવું જોઈએ. ગલુડિયાં રમતાં જણાય છે. તે જ પ્રમાણે દશ ઘડિ. ઈદ્રિય અજબ વરતુ છે એ તે સમજાય તેવી યાળે લીધેલી હેય તે અગીઆરમી લેતાં આંચકે વાત છે. એનાં દુઃખનું કારણ આપણામાં ચાલુ રહે આવતું નથી, અને તે જ પ્રમાણે પદ્ગલિક સર્વ તે અસંતોષ અને પરિણામે થતી દુઃખી અવસ્થા બાબતનું સમજવું. આંખનું જોવાનું કાર્ય, કાનનું પર આધાર રાખે છે, અને તે છે જ એમ ધારીને સાંભળવાનું કાર્ય કદી પણ પૂરું થતું નથી, અને આપણે આ લેખની શરૂઆત કરી છે, તે થાય નાક તે સંધ્યા જ કરે છે. તે જ પ્રમાણે શરીરના તેટલું તેનું દમન કરે, કારણ કે ઇન્દ્રિયપેષણ નકામું સર્વે ભાગ માટે સમજવું. આજે ઇંદ્રિય ધરાઇને છે એમ અનુભવીઓ કહે છે અને આપણે તેને બેઠી છે એમ તેટલા માટે સમજવાનું નથી, એ સ્વીકાર કરે પડે તેમ છે. જેઓ ઇન્દ્રિયની આ તે સર્વદા અસંતવી રહ્યા કરે છે અને ભૂખી અસ્વસ્થ અવસ્થા સમજતા ન હોય તે ગમે તેમ થઈ જાય છે. એને કઈ પણ કાર્ય પરિપૂર્ણ લાગતું હતું, પણ તમારા હૃદયમાં તે ખરે ધર્મ વસ્યો છે, નથી. અને તે ઇકિયે તે પોતાના બદલે અન્નમાં, એટલે તમે ઇદ્રિયને દમરો એવી અમારી ખાતરી શાકમાં, શશ્રષામાં અને પોષણમાં વધારે ને વધારે છે. તમે એને પંપાળ્યા કરશે ત્યાં સુધી તમારા લે છે. એટલે એ ઈદ્રિયો આપણામાં પહેલા અને અસંતોષ અને દુખી અવસ્થાને છેડે નહિ જ તાલનું ઘર બને છે. આપણને આજે કદાચ પૌદ આવે એ આ સત્ય છે અને તેના વીકારમાં ગલિક ચીજથી આનંદ થાય તે વધારે વખત
| નિજાનંદ છે. તમે તમારી દિશા તેટલા માટે રસ્તા
બદલી નાખે અને ઈદ્રિયોના પિષણને છોડી દે, ટકતું નથી. “હાશ” કોઈ દિવસ થતી નથી અને
એમાં જ તમારે સાચે જયજયકાર છે અને ગૌરવ ઈદ્રિયોગને વધારે વધારે પ્રમાણમાં મેળવવા પ્રાણ
છે. તમે ઇદ્રિયને પિષ નહિ, પણ દમો એટલે વલખાં માર્યા કરે છે. એને મનુષ્યભવનું દુઃખ કહે
તમારી અભીષ્ટ મનવાંછના ફળશે, એમ અમને
તો કે ગમે તે કહે, પણ તે સ્વીકારીને જ ચાલવું પડે મદલે શક નથી અને તમારા અસતેષ અને દુઃખી છે અને એ રીતે આપણે સંસાર વધ્યા કરે છે. અવસ્થાનું અમે જે નિદાન કર્યું છે તે અનુભવને ઈદ્રિ આપવાથી તૃપ્ત થતી નથી, પણુ દમવાથી પરિણામે જ થયેલ છે. એટલે તમને ઇંદ્રિયદમનમાં તૃપ્ત થાય છે. નહિ તે આપણું ચાલુ અસંતોષનો ખૂબ મજા આવશે તે વાતને તમે વિચારો એટલી આરો આવતો નથી. એ સત્ય આપણે સમજી પ્રાર્થના છે અને તે અસ્થાને નહિ થાય તેવી લેવાની તેટલા માટે જરૂર છે. પોષણ દમનથી થાય અમારી ખાતરી છે.
મૌક્તિક
It is a function of organs that it is never satisfied. People always remain
unsatisfied and painful by organ(lus. અનુભવી વાકય, મહાસાગરનાં મોતી (વર્ષ પ, અંક ૯) કલ્યાણ માસિક, પૃ. ૩૧૫.

Page #23

N
ઈચછાયેગ, શાસ્ત્રગ ને સામર્થ્ય વેગ છે
[ લેખક-ડ. ભગવાનદાસ મનસુખભાઈ મહેતા, એમ. બી.બી. એસ. ]
(ગતાંક ૫૪ ૨૬ થી શરૂ ) પરંતુ ઉપર કહેલા કારણોને લીધે ઊપજતે આમ છાયોગના ચારે લક્ષણ કહ્યા, તે લક્ષણને પ્રમાદન x અંશ પણ જ્યાં લગી હોય ત્યાં લગી પરસ્પર સંબંધ છે. (૧) પ્રથમ તો ધર્મની ઇચ્છા તે “પ્રમાદી 'જ-પ્રમત્ત જ કહેવાય છે. અને જેટલા ઊપજે, (૨) એટલે પછી તેનું સ્વરૂપ જાણવા માટે જેટલા અંશે તેના પ્રમાદ દોષ દૂર થતો જાય છે, શ્રી સદગુરુ મુખે, શ્રવણ થાય, (૩) સમ્યક્ અર્થ તેટલા તેટલા અંશે તેની આત્મસ્થિતિ–આત્મદશા ગ્રહણરૂપ શ્રવણું થયા પછી જ્ઞાન થાય, (૪) જ્ઞાન વધતી જાય છે, તેને ઇચ્છાગ બળવત્તર બનતો થયા છતાં પણ હજુ પ્રસાદને લીધે ચારિત્રમાં જાય છે. આમ પ્રમાદની ઉત્તરોત્તર ન્યૂનતા (ઓછાશ) વિકલતા હેય. પ્રમાણે તે ઈચ્છાયોગી સમ્યગદષ્ટિ આત્માના ત્રણ વિભાગ પડે છેઃ (૧) અવિરતિ સમ્યગ્દષ્ટિ
રષ્ટિ અને આમ આ ઈછાયોગી પુરુષ-(૧) સાચે (૨) દેશવિરતિ સમ્યગદષ્ટિ (ભાવ શ્રાવક) (૩) ધર્મ ઈછક, ખરેખર મુમુક્ષુ, આત્માથી હોય, સર્વવિરતિ સમષ્ટિ (ભાવ સાધુ). ' (૨) શાસ્ત્રજ્ઞાતા-શ્રુતજ્ઞ હેય, (૩) સમ્યગૃષ્ટિ આત્મ
જ્ઞાની હેય, (૪) છતાં હજુ પ્રમાદવંત-પ્રમત્ત હોય. શ્રદ્ધા જ્ઞાન લડ્યા છે તો પણ જે નવિ નાચ ન
પમાયે રે, વળી અત્રે શબ્દની ખૂબીથી ગૂંથણી કરી શાસ્ત્રવંધ્ય તરુ ઉપમ તે પામે, સંયમ ઠાણ જે કાર મહર્ષિએ “ઈચછા ગ” માં કર્મોગ, ભક્તિ
વેગ ને જ્ઞાનયોગના અંશોને અત્યંત કુશળતાથી ગાય ગાયો રે, ભલે વીર જગતગુરુ ગા. ૧ સમાવેશ કરી દીધો છે. તે આ પ્રકારે-(૧) કમ
જ કરવા માટે એ શબ્દથી કર્મવેગનું ગ્રહણ છે, (૨) “મારું કમાઉંg, xqમાથે તદાવ ! “ઇરછા” શબ્દથી ભક્તિયોગનું સૂચન છે, (૩) અને તભાવાવ વાવ વાઢ પંડિયમેવ વા ” “જ્ઞાની” શબ્દથી જ્ઞાનયોગને નિર્દેશ છે.
-શ્રી સૂત્રકૃતાંગ " પ્રમાદને તીર્થકરદેવ કર્મ કહે છે, અને અ
તે ઉપરાંત એ પણ સમજવાનું છે કે–બહુકાલ પ્રમાદને તેથી બીજું એટલે અકર્મરૂપ એવું આભ. વ્યાપી એવું માક્ષસાધન જેવું પ્રધાન કાર્ય માથે લીધું સ્વરૂપ કહે છે, તેવા ભેદના પ્રકારથી અનાની અને હાય, તેમાં પ્રમાદેવંત છતાં, જે તે થોડું પણ કર્મ જ્ઞાનીનું સ્વરૂપ છે. ” -શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર
સાંગોપાંગ પણે-અવિકલપણે–પરિશુદ્ધપણે કરતે હોય, x"न प्रमादादनर्थोऽन्यो ज्ञानिनो स्वस्वरूपतः । * " साङ्गमप्येककं कर्म प्रतिपन्ने प्रमादिनः। ततो मोहस्ततोऽहंधीस्ततो बंधस्ततो व्यथा ॥" न त्विच्छायोगत इति श्रवणादन मज्जति ॥" –શ્રી શંકરાચાર્ય કૃત વિચૂડામણિ
શ્રી યશોવિજયજી,

Page #24

૨૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
તે તેને પણ આ ઈછાયોગમાં સમાવેશ થાય છે. જાગૃતિપૂર્વક તે દેષ દૂર કરવામાં આવે છે. એટલે તેમજ અત્રે ઈચ્છાનું પ્રધાનપણું છે, એટલે એ જ્ઞાનાચાર, દશનાચાર, ચારિત્રાચાર, તપાચાર ને ઉપરથી ઉપલક્ષણથી એ પણ સમજવાનું છે કે- વીર્યાચાર એ પંચ આચારના કાલ, વિનય વગેરે થવું પણ શુદ્ધ ધર્મ કર્તવ્ય કરવાની જે સાચી સૂક્ષ્મ પ્રકારનું પણ યથાવત્ બરાબર પાલન કરવામાં નિર્દભ ઈછા પણ હય, તે તેને પણ વ્યવહારથીઝ આવે છે. એથી કરીને પણ આ શાઅયોગ અવિઅત્રે ઈછાયોગમાં ઉપચારથી અંતર્ભાવ થાય છે, કલ-અખંડ હોય છે, ખેડખાંપણ વિનાને, નિર
શાસવેગનું સ્વરૂપ થવાની ઇચ્છાથી કહે છે – તિચાર હોય છે. શાણો સિવદ શેર: વધારાશામાનઃ આ આ શાબાગ કોને હેય છે? કેવા શાસ્ત્ર તત્રવન વવાવિવાદ તથા પાત્રને હેાય છે? શ્રાદ્ધ-શ્રદ્ધાવંત એવા યથાશકિતબીજે શ્રાદ્ધ અપ્રમાદને, શકિત તણે અનુસાર,
અપ્રમાદીને તે હેય છે. આમ શાસ્ત્રોગી પુરુષ
(૧) તીવ્ર શાસ્ત્રબોધવાળ, (૨) શ્રાદ્ધ-શ્રદ્ધાળુ, તીવ્ર બોધ યુત શ્રુતથકી, વળી તે અવિકલ ઘાર
(૩) યથાશકિત અપ્રમાદી હોય તે આ પ્રકારે અર્થ અને શાસ્ત્રોમાં તે અહીં યથાશકિત અપ્રમાદી એવા શ્રાદ્ધને–શ્રદ્ધાવંતને જાણ; અને તે
– અપૂર્ણ ) તીવ્ર બેધવાળા આગમ-વચનવડે કરીને તથા કાલ વૃત્તિા–રાત્રિયોનારતુશાસ્ત્રમાં તે, શાસ્ત્રપ્રધાન આદિની અવિકલતાવડે કરીને અવિકલ-અખંડ વેગ તે શાસ્ત્રોગ, એટલે પ્રક્રમથી (ચાલુ વિષયમાં ) એવો હોય છે,
ધર્મ વ્યાપાર જ, તે વળી ફૂદ્દ–અહીં, યોગતંત્રમાં, વિવેચન.
યા–જાણુ, કેને? કેવો ? તે માટે કહ્યું-પથારાજ અહીં યોગશાસ્ત્રની પરિભાષામાં બીજા “શાસ્ત્ર- યથાશક્તિ, શક્તિને અનુરૂપ, શક્તિ પ્રમાણે, સપ્રમગ”નું સ્વરૂપલક્ષણ સ્પષ્ટપણે શાસ્ત્રયોગ કર્યું છે. ઢિન:–અપ્રમાદીને, વિકથા વગેરે પ્રમાદથી રહિતને, શાસ્ત્રપ્રધાન યોગ તે શાસ્ત્રોગ, શાસ્ત્રનું જ્યાં પ્રધાન- આનું જ વિશેષણ આપે છે. પણું છે તે શાસ્ત્રોમાં કહેવાય છે. આ શાસ્ત્રોમાં
દ્વિશ્ય-શ્રદ્ધાને, શ્રદ્ધાળુને. તેવા પ્રકારને આગમ જ્ઞાનનું–બુતબોધનું એટલું બધું તીત્રપણું- 5
મેહ દૂર થયો હોવાથી સંપ્રત્યયાત્મિક-સમ્યફ પ્રતીતીર્ણપણું હોય છે, એટલું બધું પટુત્વ-નિપુણપણું
- તિવાળી આદિ શ્રદ્ધા ધરાવનારનો-શ્રદ્ધાવંતને. કુશલપણું હોય છે, કે તે શાસ્ત્રજ્ઞાનવડે કરીને એ અવિકલ–અખંડ હેય છે. અને તેવા શાસ્ત્રઢપણને તીવ્રયોન-તાવ બેધવાળા હેતુભૂત એવા ૫ટુલીધે સર્ભમાં સૂક્ષ્મ અતિચાર દેષનું પણ અહીં નિપુણ બોધવાળા, વસા-વચનથી, આગમથી જાણપણું હોય છે, તથા સૂકમ ઉપયોગyવક-આમ- કવિ:--અવિકલ, અખંડ, તથા તેમજ કાલ
આદિની વિકલતાની અબાધાએ કરીને પણ અવિકલ* “ તમ"ાથાનારાવ તષ્ઠિતિ |
અખંડ કારણ કે અપટુ (અકુશળ) હોય તે અતિनिश्चयो व्यवहारस्तु पूर्वमप्युपचारतः ॥"
ચાર દોષના જ્ઞાતા-જાણનાર હાય નહિ. અતિચાર શ્રી અધ્યાત્મસાર, ઈત્યાદિ દેવ જાણે નહિં.

Page #25

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX - પરમાત્મા આપણા હૃદયમાં ? XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX (અનુવાદક: શ્રીમતી કમળાબહેન સુતરીયા. M. A.)
નીલગિરિ, તા. ૨-૫-૪૦ પ્રિય ભાઈ,
ભગવાનને જ જે આપણે ગુમાવી બેસીશ આજકાલનો વિપરીત સમય ભગવદ્
તે પછી આપણી પાસે રહેશે શું? વળી પ્રેમીઓ માટે પરીક્ષાને સમય છે. આવા
આ ભેગવિલાસની સામગ્રી પણ આપણને વિપરીત સમયમાં પણ જે મનુષ્ય ભગવાન
કયાંસુધી સુખ આપી શકશે ? જે વૃક્ષના
મૂળને જ કાપી નાખવામાં આવે અને પાંદડાને પર પૂર્ણ વિશ્વાસ રાખશે, તથા પિતાના
પાણી પીવડાવવામાં આવે છે તે કયાં સુધી વ્યવહારમાં તથા વ્યવસાયમાં નીતિપૂર્વક 1 વર્તશે, તેઓ જ આવતા દિવ્ય યુગના અધિ- લીલું રહી શકશે ? કારી બનશે. વળી પરીક્ષા સિવાય આપણ આવા ઘેર સમયમાં પણ આપણું હૃદય સચ્ચાઈને, સત્ય નિકાનો ખ્યાલ પણ આપણને સર્વસ્વ ભગવાન આપણાથી દૂર થડા જ આવી શકે નહી. આપણું હૃદયમાં ભગવાન ગયા છે? ભગવાન તે આપણી નિકટ છે. પ્રતિ જે થોડીઘણી પણ સાચી આસ્થા હશે, આપણી જ અંદર છે. માત્ર આપણું હૃદયમાંથી તે આપણને આ યુગમાં પણ કશું જ નુકસાન નિકળનાર સાચા પુકારની પ્રતીક્ષા કરી રહ્યા છે, થવાનું નથી. બલકે પ્રભુની વિશેષ કૃપાના આવા ઘોર કાળમાં પણ જે આપણે વિશ્વાસઅધિકારી બનીશું, પરંતુ આપણું પ્રેમમાં પૂર્વક તેઓશ્રીના શ્રીચરણને જ પકડી રહીશું, કેઈપણ પ્રકારની સચ્ચાઈ નહીં હોય તથા તેને જ પુકારીશું તો તે કરુણાસાગર આપણને કેઈપણ પ્રકારના આઘાત પ્રત્યાઘાતથી વિચ- અપનાવ્યા સિવાય કદી રહી શકશે? સમયના લિત બનીશું. અથવા લેભ-તૃષ્ણાથી અંધ ઘોર અંધકારમાં તો તે આપણી વધુ નિકટ છે, બનેલા સંસારની માફક આપણે પણ પ્રલોભ- પરંતુ આપણે તેને જાણી શકતા નથી, નોથી મહિત બનીને, કેઈપણ પ્રકારે ભેગ- ઓળખતા નથી. આથી જ સદ્વ્યવહાર દ્વારા સામગ્રી એકઠી કરવામાં પ્રભુથી વિમુખ ભગવાનના શ્રીચરણોને પકડી રાખીએ, બનીશું તો આપણે આપણું દેવત્વ ગુમાવી એમાં જ આપણું કલ્યાણ છે. ( હિનદી પરથી) બેસીશું તથા આપણી સુખ-શાંતિને આધાર પણ નાશ પામશે. આપણને પરમ પ્રિય એવા,
લી. બ્રહ્માનંદ

Page #26

8888888888
મક
હહહહહહe
આવકારદાયક ઈનામી નિબંધની યોજના
તેને અંગે વધુ નિવેદન.
જૈનધર્મની પિછાન હેલાઈથી સામાન્ય સાહિત્ય, નિબંધ વગેરે તપાસશે યા તપાસજ્ઞાનવાળા આત્માઓ પણ મેળવી શકે તેવી રાવશે અને એગ્ય જણાશે તે ઉપર પ્રમાણે સરળ અને સાદી ભાષા અને શૈલીથી આપણાં જુદી જુદી ભાષાઓમાં છપાવીને યા બીજી તત્વજ્ઞાનનાં પુસ્તકો યા પુસ્તિકાઓ પ્રસિદ્ધ રીતિયે પણ પ્રચાર કરશે. થાય એમ સૌ કઈ ઈચ્છી રહ્યાં હતાં. આ દિશામાં કેટલાક પ્રયાસ થયો પણ છે, પરંતુ,
આજનાના પ્રારંભમાં અમોએ “જૈન વ્યવસ્થિત અને ઠીક ઠીક ગણી શકાય એવી
છે. ધર્મને અનેકાંતવાદ” એ વિષય પરત્વેને જના અને બંધારણપૂર્વકનો પ્રયત્ન થયો અઘો પુલેસકેપના માપના એક પાનાનો જેવાયો નથી. રાવબહાદુર શેઠશ્રી જીવત- ગુજરાતી, હિન્દી, મરાઠી કે ઈંગ્લીશ કોઈ લાલ પ્રતાપશી અને સ્વ. શેઠશ્રી શાંતિલાલ પણ ભાષામાં નિબંધ સં. ૨૦૦૬ ના કા છે. ખેતશીભાઈ ચેરીટી ટ્રસ્ટનાં ટ્રસ્ટી સાહેબને ૧૫ સુધીમાં જેન કે જૈનેતર વિદ્વાન પાસેથી આવી સદ્ધર એજના કરવાની વિચારણા થતાં માગ્યો છે અને તેમાંથી સર્વશ્રેષ્ઠ કૃતિના તેઓશ્રીએ શ્રી જેન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર. લેખકને રૂા. ૪૦૦) નું ઈનામ આપવાનું ના કાર્યવાહકો સાથે આ બાબતમાં વિચાર- ઠરાવવામાં આવેલ છે. વિનિમય કર્યો અને સર્વે એકમત થતાં શ્રી જન :
જૈન ધર્મની અનેક વિશિષ્ટતાઓ છે, સિદ્ધાંત અને સંસ્કૃતિના વિવિધ અંગોને
પરંતુ એ બધામાં એની લકત્તરતાને સ્પર્શતું સાહિત્ય સરળ અને સાદી ભાષામાં સર્વ લોકભોગ્ય બને તેવી રીતિ તૈયાર કરી
વર્તમાનના વિદ્વાનને પણ પરિચય કરાગુજરાતી, હિન્દી, મરાઠી, અંગ્રેજી વિ. ભાષા
વનાર એને સ્યાદ્વાદ-અનેકાન્તવાદને માં પ્રચાર કરવાનું નકકી કરવામાં આવ્યું છે. સપરિચિત બને અને એ માગે આવે એટલી
સિદ્ધાંત છે. આ સિદ્ધાંતથી દુનિયા જેટલી આ કાર્ય કરવા માટે કમિટિઓ નિયુક્ત જ જગતમાં શાંતિ અને મૈત્રી થવાની છે. કરવામાં આવી છે, જે તૈયાર કરવામાં આવેલું અજ્ઞાનતાના મહારા-હારાના કજીઆ-કંકાસ,

Page #27

આવકારદાયક ઇનામાં નિબંધની યોજના.
૨૩
લડાઈ-ટંટા દૂર થઈ ભ્રાતૃભાવ વધશે. જગત- (૨) કઈ કઈ બાબતેની પુસ્તિકાઓ ના જીવો અંધારામાંથી નીકળી પ્રકાશમાં તૈયાર કરાવવી? આવશે. સ્યાદ્વાદને સિદ્ધાંત સમજણમાં (૩) અથવા કોઈની પણ પાસે નિબંધ આવતાં જ્યાં જ્યાં સત્યને અંશ પણ હશે યા પુસ્તિકા, વાર્તા તૈયાર હોય તે અમને ત્યાં ત્યાં પ્રેમ થશે, પ્રજામાં ગુણાનુરાગ પ્રગટશે. મોકલી આપશે.
જેનધર્મને અનેકાન્તવાદ” એ નિબંધ વગેરે બાબતોમાં અમોને જણાવવા લખનારે સર્વ ધર્મને સમન્વય સાધી તુલ- વિનતિ છે. નાત્મક દૃષ્ટિએ અને વિદ્વાન તથા સામાન્ય
પ્રથમ આ જનાને જે નિબંધ પાસ જનતાને પણ રુચિકર બને એ ખાસ લક્ષમાં
થશે તે જે જે ભાષાઓમાં પ્રગટ કરાશે તે રાખવા જેવું છે.
તે સ્થાને નિબંધ લખનારનું નામ પ્રગટ કરસૌથી પ્રથમ આ નિબંધ માંગવામાં આ વામાં આવશે. (જે લેખકને કઈ વાંધો નહિ વિચાર પ્રચારાય તે પેટે પક્ષહ કંઈક હોય તો) દૂર થાય, વિચારવાને એગ્ય ભૂમિકા થાય અને પછી બીજા તત્વજ્ઞાનના વિષયની વાનગી
અનેકવિધ વિચારધારાઓથી અને વાદથી એ પીરસાય તે ધાર્યું પરિણામ લાવી શકાય.
ઘેરાયેલા વિશાળ જગતને પહોંચવા માટે આ
જના સાગરના એક બિન્દુ તુલ્ય પણ નથી, - આ યોજના અમારા હસ્તક એંપાઈ છે.
એને અમને ખ્યાલ છે. એથી જે ઉદાર અને દશ વર્ષ માટે નક્કી થયું છે, પરંતુ એ માટે
શુભાકાંક્ષી ગૃહસ્થ આ પ્રકારની યોજનાથી બે વર્ષને પ્રગ છે, એનું પરિણામ વિદ્વાને
આમાં જોડાવા માંગતા હોય તેઓને અમારું ના સહકાર ઉપર અવલંબે છે. આ પેજના
આમંત્રણ છે. તેની ઈચ્છા અમેને જણાદ્વારા લેખનશક્તિવાળા ભાઈઓને પ્રોત્સા
વવાથી તે માટે વિશેષ પ્રયત્ન રૂબરૂ મળવા હન મળે, તેઓ બહાર આવે, શક્તિનો વિકાસ
વગેરેને અમે કરીશું. સર્વ કેઈને આ સાધે અને જનતાને સાચા વિશ્વધર્મની
યોજના તેમની પોતાની ગણુને તેમાં શક્ય પિછાન થાય આથી અમે શ્રદ્ધાળુ વિચારકે
- સહકાર આપવા અમારું આમંત્રણ છે. અને બુદ્ધિમાનાને સહકાર મેળવવાની પૂરેપરી ભાવના રાખીએ છીએ, એથી જ આ છે. શ્રી જૈન આત્મા ) રેન સસ્તું સાહિત્ય પ્રકાશન નિબંધ જેમ જનતામાંથી માંગ્યો છે તેમ – નંદ ભવન-ભાવનગર |
સં. ૨૦૦૫ નાં
કમિટિ (૧) હવે પછી કયા વિષયમાં નિબંધ
શ્રાવણ વદી ૧૩ | શ્રી જેના આત્માનંદ સભા લખાવ ?
તા ૨૨-૮-૪૯ છે. ભાવનગર
IIIIIIIIIII
இருருகை கரு கருருருருருருருருருருருக்க
ம்

Page #28

UCLEUCUCULUCUCUCUCUCULUCULULUCULUCULUCULUCULUCULUQUE
થી શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર માટે અભિપ્રાય છે
“શ્રી જેને આત્માનંદ સભા હમણાં હમણાં એ જ શુભેચ્છા. *આવું સાહિત્ય જેમ બને તેમ ઓછી પુસ્તકનું પ્રકાશન બહુ જ સુંદર રીતે કરે છે. શ્રી કિસ્મતે વેચાય એ જરૂરી છે.” વસુદેવ હિંડી અને બૃહકલ્પસૂત્ર જેવા પ્રાચીન
મુનિરાજ દશનવિજયજી મ. સાહિત્યને સુંદર રીતે સંધિત કરી પ્રકાશિત કરેલ છે. તેમજ વસુદેવ હિંડીનું સંશોધનાત્મક સુંદર
મુનિરાજશ્રી જ્ઞાનવિજયજી મ. ભાષાંતર બહાર પાડી બહુ જ સરસ સાહિત્યસેવા
મુનિશ્રી ન્યાયવિજયજી (ત્રિપુટી.) બજાવી છે. તેમજ હમણાં થોડા વર્ષોમાં બહાર
પં૦ મહારાજ કંચનવિજયના ધર્મલાભ સાથે. પડેલાં શ્રી તીર્થકર ભગવંતનાં ચરિત્રના ભાષાંતરો પણ સુંદર છે.
આમાનંદ સભાના પ્રમુખ ભાઈ ગુલાબચંદ
આણંદજીભાઈ. તથા વલભદાસભાઈ ત્રિભુવનદાસ. શ્રી મહાવીર ચરિત્ર, શ્રી આદિનાથ ચરિત્ર,
અમોને શાંતિનાથ ચરિત્ર ભાષાંતર તથા પાર્શ્વનાથ શાંતિનાથ ચરિત્ર, વાસુપૂજ્ય ચરિત્ર અને તાજું
ચરિત્ર ભાષાંતર ભેટ તરીકે આવ્યા. તેની પ્રસ્તાવના જ બહાર પડેલું શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર બહુ જ સુંદર અને નવી ભાત પાડે તેવું છે. સુદર રૂપેરી
તથા ચરિત્ર વાંચીને અમોને આહ્વાદ ઘણે થયે છે.
વળી આ પુસ્તકમાં સેક્રેટરી સધી વલ્લભદાસ ત્રિભુશેભતું કવર પૃષ્ઠ-જેકેટ ઉડીને આંખે વળગે તેવું
વનદાસે સારો પ્રયાસ કર્યો છે. આવા પુસ્તક હાલના આકર્ષક છે. સચિત્ર જેકેટ બહુ જ ભાવવાહી અને
જમાનામાં બાળજીવોને ઉપકારી છે. આવી જ રીતે મનહર છે. અંદર આપેલાં ચિત્ર પણ ઉઠાવદાર,
સારા ગૃહસ્થોએ આવા પુસ્તકોની મદદ અવશ્ય કરવી રંગીન અને મને હર છે. સમેતશિખર તીથનું
જરૂરી છે. તેમજ મુનિ મહારાજાઓએ પણું ઉપદેશ ચિત્ર અને શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવંતનું રંગીન
દ્વારા સહાય કરવી જોઈએ તથા આ બંને પુસ્તકમાં ચિત્ર તે દરેક જૈને પ્રાતઃકાલમાં ઉઠીને દર્શન કરવા
જે જે ભવ થયા છે તેના ચિત્રો ઘણું સુંદર આપેલા છે. મઢાવીને ઘરમાં રાખવા જેવું છે.
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભાના કાર્યવાહકેને ધન્યવાદ છે. શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવંતનું આવું મોટું
દ. પં. કંચનવિજેના ધર્મલાભ. સચિત્ર ચરિત્ર પ્રથમ જ સભાએ બહાર પાડયું છે. ' ભાષાંતરમાં મલના આશયને વળગી રહેવા સફળ પ્રયત્ન *ઉપરોક્ત ગ્રંથ જૈન બંધુના સિરિઝને ગ્રંથ છે. થયો છે. તે ખુશી થવા જેવું છે. વૃદ્ધાવસ્થામાં પણ ધારા પ્રમાણે તેમનીવતી બીજા ગ્રંથો પ્રકાશમાં આ સભાના આત્મા શ્રી વલ્લભદાસભાઈ ગાંધી ઉત્તરોત્તર છપાવવાના હોવાથી તેની મૂળ રકમ ખૂબ જ પ્રયત્ન કરી આવા મંથે આ સભા માટે ઓછી કરી શકાતી નથી, પરંતુ આવા ચરિત્ર આવી સરસ રીતે બહાર પાડે છે તે ખૂબ જ પ્રશં. માટે આપણું સ્થિતિસંપન્ન કઈ બંધુ સસ્તું સાહિસનીય છે. હજી સાહિત્ય પ્રચારની જીવંત યોજના – ભેટ કે ઓછી કિંમતે આપવા માટે કુલ ખર્ચ ઘડાઈ રહી છે. એ જન દ્વારા સભા જૈન સાહિ આપે તેમ પણ સભા કરી શકશે. હાલ છાપત્યને ખૂબ જ પ્રચાર કરે અને જૈન સંઘને આત્મા- કામની અસહ્ય મોંઘવારીને લઈને ઓછી કિંમતે નંદને સાચે અનુભવ કરાવી જ્ઞાનામૃતનું પાન કરાવે સચિત્ર પ્રગટ થઈ શક્યું નથી. સેક્રેટરીએ.

Page #29

વ માન સમાચાર,
એક આનંદજનક સમાચાર.
જૈન સસ્તુ સાહિત્ય પ્રકાશન માટે થયેલી ચેોજના,
શ્રી પરમત્મા અને ગુરુદેવની કૃપાવડે આ સભાના એક પછી એક ઉદ્દેશ અને મનેરથા સલ થયા કરે છે. તે માટે આ સભાની છેલ્લી જનરલ વાર્ષિક મીટીંગમાં અને છેલ્લા પ્રગટ થયેલ રિપેમાં સભાના મુખ્ય ઓનરરી સેક્રેટરી ભાઇશ્રી વલ્લભદાસ ત્રિભુવનદાસ ગાંધીએ આ સભાની પ્રગતિ, પ્રતિષ્ઠા અને ગૌરવમાં દિવસાનુ—દિવસ વૃદ્ધિ કેમ થતી જાય
આ
છે. તે માટે પોતાના અનુભવસિદ્ધ, મુદ્દાએ જણા-ઉદ્દેશથી તે સહાય મળેલી હોવાથી તેની મૂળ રકમ સાચવવી પડે છે જેથી તેમાંથી બીજી રીતે વ્યય થઈ શકે નહિ.
વતાં કહ્યું હતુ કે—દેવ, ગુરુકૃપાવડે કા*વાઢુકાનુ કાર્યાંનિષ્ઠ અને પ્રમાણિકપણું', સગરૃન અને દર વર્ષોંની કાÖવાહીને સંપૂ' પ્રમાણિક રિપોર્ટનું દર
સભાના મૂળ ઉદ્દેશ પ્રમાણે ઘણા વખતથી સસ્તુ સાહિત્ય પ્રકટ કરવાની અમારી અભિલાષા, અનેક સભાહિતેચ્છુઓ તરફથી તે માટે સૂચના અને અમારી હાર્દિક ઇચ્છા પણ હતી. દરેક કાર્યોને કાળની પરિપ·
કવતાની જેમ જરૂર હેાય છે તેમજ આર્થિક સહાયની તે ખાતે જરૂર હતી કારણ કે અત્યાર સુધીમાં તે પ્રથમ મૂળ ગ્રંથા તેમજ અમુક ગુજરાતી ી ભેટ અને કથા, ઇતિહાસ, અને જીવનચરિત્રના ગ્રંથાનુ ઉત્તરે।ત્તર જે પ્રકાશન થાય છે, તે સીરીઝના હેાવાથી આર્થિક સહાય આપનારની તે રકમ ઉત્તરાત્તર તેમનાં નામની સીરીઝ તરીકે ખીજા ગ્રંથે। પ્રકટ કરવાના
દેવ, ગુરુકૃપાથી અત્યાર સુધીના કાÖવાઢુ
પુણ્યવત શ્રીમત ઉદાર જૈન બધુઓનુ પેટ્રન અને લાઇક્ મેમ્બર વગેરેનું નિર'તર વૃદ્ધિપણું, પ્રાચીન પૂજ્ય પૂર્વાચાર્ય મહારાજકૃત મૂલ અનુવાદ, ભાષાંતરના ઉચ્ચ કાટીનું તત્ત્વજ્ઞાન, કથા સાહિત્ય વગેરેનું પ્રકાશન, ùાળા પ્રચાર, ભેટ તેમજ જૈન બંધુએ તરફથી મળતી આર્થિક સહાય વડે તમામ સભ્યાને ઉચ્ચ કાટીના ગ્રંથાના ભેટના અપૂર્વ લાભ અને મનનપૂર્વક વાંચતાં થતુ આત્મકલ્યાણુ-આત્મિક આનંદ અને વ્યાપારી દષ્ટિએ મ્હોટા લાભ, દર વર્ષે જ્ઞાનપૂજન, તીર્થાની યાત્રાના લાભ, જનસમૂહને લાઇબ્રેરીમાં કાયમ મળતા વાંચનને લાલ, વગેરે કાર્યવાહી વડે છે.
વર્ષે પ્રકાશન, સદ્ધર જામીનગીરીમાં નાણાનું રાકાણુ,કાની ઉત્તમ પ્રકારની સભાની સેવા હોવાથી અને સુંદર કાર્યવાહીથી આ સભાએ જૈન સમાજના જે વિશ્વાસ સંપાદન કર્યાં છે, તે સેવાના કિંચિત્ ફળરૂપે હાલ આ માસમાં રાવબહાદુર શેઠ જીવતલાલભાઇ પ્રતાપશી અને સદ્ગત શેઠ શાંતિદાસ ખેતશીભાઈના માનનીય ટ્રસ્ટીઓ તરફથી દશ વર્ષીય યેાજના માટે એક લાખ રૂપીયા ( દર વર્ષે દશ દશ હજાર આપવાની શરતે) જૈન સસ્તું સાહિત્યના પ્રકાશન કરવા માટે (જો કે પ્રથમ વર્ષી માટેની) દશ હજારની રકમ સભાને આ વર્ષમાં મળી ગઇ છે અને તે માટે પ્રમાણિક શરતો પ્રમાણે દશ વર્ષની યોજના થઇ ગઇ છે. તેથી જૈનાને સ્યાદ્વાદ ધર્મ એ વિષય ઉપર ઇનામી નિબંધ તેને માટે નીમાયેલ કમીટી જેમને એ પસંદ કરે તે ગુજરાતી, ઇંગ્રેજી, મરાઠી અને હિંદી ભાષામાં આઠ ક્ામ પૂરતી પુસ્તિકારૂપે પ્રગટ કરવા અને તે સસ્તી કિંમતે અને ભેટ તરીકે આપવામાં આવશે. દર વર્ષે આ પ્રમાણે દશ વર્ષ સુધી

Page #30

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
જુદા જુદા તત્વજ્ઞાનના વિષય ઉપર આ રીતે નિબંધ માનવંતા સભાસદો, સભાના હિતેચ્છુઓ અને ભૂતપ્રગટ થશે વગેરે આનંદજનક આવકારદાયક સમા- કાળમાં સચના કરનાર બંધુઓ જાણીને ખુશી ચાર જૈન સમાજ પાસે અમે આજે હર્ષપૂર્વક થશે. આ માટે નીચે પ્રમાણે એક સબ કમીટી રજૂ કરીયે છીયે; જેથી જૈન સમાજ અમારા સભાએ નીમી છે જેની કાર્યવાહી તે કમીટી કરશે.
કમીટીના સભ્યોના નામે. ૧ શેઠ સાહેબ રમણિકલાલ ભોગીલાલભાઇ ભીલવાળા પ્રમુખ. ૨ વારા ખાન્તિલાલ અમરચંદભાઈ ઉપપ્રમુખ ૩ ગાંધી વલ્લભદાસ ત્રિભુવનદાસ એડવાઈઝર ( સલાહકાર ). ૪ પ્રોફેસર શ્રી ખીમચંદભાઈ ચાંપશીભાઈ શાહ M. A. સેક્રેટરી ૫ શ્રી વિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ શાહ B. A. સેક્રેટરી ૬ શેઠ હરિલાલ દેવચંદ સેક્રેટરી ૭ શાહ ફત્તેહચંદ ઝવેરભાઈ ૮ શાહ ગુલાબચંદ લલુભાઈ ( જરૂર પડે બીજા સત્યે વધારવાની સત્તા સાથે)
neCucUCULUCULUCUSUCUSUS45454545
સાક્ષરોત્તમ આચાર્ય જિનવિજયજી સાહેબ
શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર માટે શું કહે છે? સુજ્ઞ ભાઈશ્રી વલ્લભદાસ ગાંધી સાહિત્યભૂષણ યોગ્ય ભાવનગર
સનેહ કુશળ પ્રશ્ન સાથે જણાવવાનું કે, તમારે તા. 30 જ ૨૦-૮-૪ત્ન પત્ર મળ્યો છે, તે સાથે તમે મોકલેલું શ્રી પાર્શ્વનાથ પર | ચરિત્રનું પુસ્તક મને મળ્યું છે, પુસ્તક જોઈને મન પ્રસન્ન થયું Us સુન્દર રીતે પ્રકાશન કરવામાં આવ્યું છે. સભાની આવી પ્રવૃત્તિ પણ
તમારી સેવા અને ધગશને આભારી છે અને તે માટે તમને | મારા હાર્દિક અભિનંદન પાઠવું છું. તા. ૨૫-૮-૪૯
આચાર્ય જિનવિજય મુનિ સન્માન્ય નિયામક (ઓનરરી ડાઈરેકટર) ભારતીય-વિદ્યાભવન. મુંબઈ
અધ્યક્ષ સિંધિ જૈન શાસ્ત્ર “શિક્ષાપીઠ”
જિનવિજયના તથા
ધર્મસ્નેહ સ્મરણ, પર પ્રાકૃતિક ભાષા શિક્ષાપીઠ સંજક,
સંચાલક એવું
પ્રધાન સંપાદક સિંધિ ગ્રંથમાળા તથા ભારતીય વિદ્યા
ગ્રંથાવલી,

Page #31

૧ શેડ પરશેાતમદાસ મનસુખલાલ ગાંધી પેટ્રન
આ માસમાં થયેલા માનવંતા પેટ્રન સાહેબ તથા લાઈફ મેમ્બરો
૮ પરી પાનાચંદ વૃજલાલ
૨ શેઠ શ્રી ટાલાલ મગનલાલ
૩. શ્રી વૃદ્ધિ ધમ' જૈન જ્ઞાન મદિર ૪ શેઠ ચીનુભાઇ ત્રીકમલાલ શરાફ ૫ શાહ મનસુખલાલ મેાતીલાલ
૬ ઝવેરી ભુરભાઇ ત્રિભુવનદાસ
૭ શાહુ અમૃતલાલ જેઠાલાલ
પેટ્રન લાઇફ મેમ્બર
31
,,
39
دو
સંવત ૨૦૦૪ના વર્ષ માં........
સંવત ૨૦૦૫ના વર્ષ માં....
૯ શેઠ ચીમનલાલ કેશવલાલ કડીયા
૧૭ શ્રો જૈન આનંદ પુસ્તકાલય
39
૧૧ શ્રીમતી લીલાવતીબ્ડેન કીકાભાઇ દલાલ,,
૧૨ શાહુ છગનલાલ લલ્લુભાઈ
39
૧૩ શાહ પ્રભુદાસ ગિરધરલાલ ખીજા વગ માંથા
આ સભામાં નવા સભાસદાની વૃદ્ધિ નિર્તર કેમ થતી જાય છે ?
આ સભા તરફથી દર વર્ષે સ'પૂર્ણુ` કા`વાહી, સરવૈયું વગેરે સપૂર્ણ પ્રમાણિકપણે રિપોટ દ્વારા પ્રકટ થાય છે, તેમજ પેટ્રન સાહેબ અને લાઇફ મેમ્બરને આત્મકલ્યાણના સાધન ( અને આર્થિક દષ્ટિએ પણ લાભ ) માટે કથા સાહિત્યના તીર્થંકર ભગવતા, સતી માતાઓ અને સત્ત્વશાળી પુરૂષોના સુંદર સચિત્ર મ્હોટા ગ્રંથા છપાતાં દર વર્ષે માત્ર આ સભા જ ભેટ આપતી હૈાવાથી, નવા પેટ્રન સાહે। તથા લાઇક્ મેમ્બરાની ક્રમે ક્રમે અને દર માસે વૃદ્ધિ થતી જાય છે.
નવા થયેલા અને હવે પછી નવા થનારા પેટ્રન સાહેબ અને પ્રથમ વના સભાસદોને નીચે મુજબ છપાતાં ગ્રંથા જે કે આસા માસ સુધી સંપૂર્ણ છપાઈ જવા સભવ છે તે ત્રણ ગ્રંથા ૧ શ્રી દમયંતી ચિત્ર સચિત્ર ૩૫૦ પાનાને પૂર્વાચા' શ્રી માણિકયદેવસૂરિ કૃત, ૨ શ્રી જ્ઞાનપ્રદીપ ભાગ રજો, શુમારે ૩૬૫ પાનાને, ૩ આદર્શ જૈન શ્રી રત્ના બીજો ભાગ શુમારે ૧૬૫ પાનાના એ ત્રણે ગ્રંથા સ. ૨૦૦૬માં સભા તરફથી ધારા પ્રમાણે ભેટ આપવાના છે. આ ત્રણે 'થા મનનપૂર્વક વાંચવા જેવા અને સુંદર છે. તેની વિશેષ હકીકત હવે પછી આપવામાં આવશે.
૧ શ્રી સઘતિ ચરિત્ર ૨ શ્રી મહાવીર ભગવાનના ચુગની મહાદેવીએ ૧ શ્રી વસુદૈવ હિંડી ભાષાંતર,, ૨ શ્રી શાંતિનાથ ચરિત્ર ૧ શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર
..
જૈન બંધુઓ, મ્હેતા અને વાચકાએ જાણવા જેવું,
નીચે લખેલા ત્રણ વર્ષોમાં અમારા માનવતા સભ્યાને મળેલા અનુપમ પ્રથાની ભેટને લાભ.
સાંવત ૨૦૦૩ના વર્ષ માં ...............
કિં. રૂ।. ૬-૮-૦
..
33 ,
૩-૮-૦
૧૫-૦-૦
૭-૮-૦ ૧૩-૦-૦ કુલ રૂા. ૪૫-૦-૦
એ મુજબ ત્રણ વર્ષોંમાં રૂા. ૪૫)નાં પુસ્તક પેટ્રન સાહેખા અને પહેલા વર્ગનાં લાઇક્ મેમ્બરાને ભેટ મળી ચુકયા છે. હજુ પણ રૂા. ૫૦) વધુ ભરી ખીજા વર્ગોંમાંથી પહેલા વર્ગોમાં આવનાર સભાસદને સ. ૨૦૦૫ની સાલની ભેટની યુક મળી શકશે. અને તે પછીના વરસામાં જે જે ગુજરાતી પુસ્તકેા છપાશે તે પણ ભેટ મળશે. માટે જેટલા વિલ`બ કરવામાં આવે છે તે તે વરસાની ભેટને અપૂર્વ લાભ ગુમાવે છે. સ્થિતિસ’પત્ર વ્હેતા અને બધુએ પણ વેળાસર લાઇફમેમ્બર થઇ બંને પ્રકારનેા લાભ લેવા જેવુ છે
39 "
19

Page #32
Reg. No. B. 31 મહાસતી શ્રી દમયંતી ચરિત્ર. (માઇ-ડીંગ થાય છે. ) | શ્રી માણિક્યદેવસૂરિ વિચિત મૂળ ઉપરથી અનુવાદ. પૂર્વના પૂણ્યાગ અને શીલનું માહત્મ્ સતી શ્રીદમયંતીમાં અસાધારણ હતું, તેને શુદ્ધ અને સરળ ભાષામાં અનુવાદ કરાવી અમારા તરફથી પ્રકાશનનું કાર્ય શરૂ કરેલ છે. આ અનુપમ રચનામાં મહાસતી દમયંતીના અસાધારણ શીલ મહાયુના પ્રભાવવડના ચમત્કારિક અનેક પ્રસંગે, વર્ણના આવેલ છે, સાથે નળરાજા પ્રત્યે અપૂર્વ પતિભકિત, સતી દમયંતી સાસરે સીધાવતાં માબાપે આપેલી સેનેરી શિખામણ, જુગારથી થતી ખાનાખરાખી, ધૂર્ત જનની ધૂર્તતા, પ્રતિજ્ઞાપાલન, તે વખતની રાજયનીતિ, સતી દમયંતીએ વન નિવાસના વખતે, આવ ! સુખ દુઃખે વખતે ધીરજ, શાંતિ અને તે વખતે કેટલાયે મનુષ્યને ધર્મ* પમાડેલ છે તેની ભાવભરીત નાંધ, તેમજ પુણ્યશ્લોક નળરાજાના પૂર્વના અસાધારણ હાટા પુણ્યબંધના યોગે તેજ ભવમાં તેમના માહાત્મ્ય, મહિમા, તેમના નામ સ્મરણથી મનુષ્યને થતા લાભ વગેરેનું અદ્ભુત પઠન પાઠન કરવા જેવું વર્ણન આચાર્ય મહારાજે આ ગ્રંથમાં આપ્યું' છે, બીજી અંતર્ગત સુબોધક કથાઓ પણ આપવામાં આવેલી છે. ( શ્રીમાન હરિભદ્રસૂરિવિરચિત શ્રી ધર્મબિંદુ ગ્રંથ, (મૂળ અને મૂળ ટીકાનાં શુદ્ધ સરલ ગુજરાતી ભાષાંતર સહિત) - આ ગ્રંથના મૂળ કર્તા મહાનુભાવે શ્રી હરિભદ્રસૂરિ કે જેઓ જૈન ઇતિહાસમાં સુપ્રસિદ્ધ છે. શ્રી મહાનુભાવ ગ્રંથકારે મુનિઓ અને ગૃહસ્થાના સાધારણ અને વિશેષ ધર્મો, મોક્ષનું સ્વરૂપ અને તેના અધિકારી વગેરે વિષય બતાવવાને માટે આ ઉપયોગી ગ્રંથની યોજના કરી છે, અને તેની અંદર તેનું વિવેચન કરી સારી રીતે સમજાવ્યું છે. ( આ પ્રમાણે ગૃહસ્થ અને યતિ ધર્મને વિસ્તારપૂર્વક પ્રતિપાદન કરનાર આ ગ્રંથ છે. જે વાંચક જૈન ધર્મના અાચાર, વર્તન, નીતિ, વિવેક અનેક વિષયના શુદ્ધ સ્વરૂપ સાથે તવેના રહસ્યોને સારી રીતે સમજી શકે છે. મુનિ અને ગૃહસ્થ આ ગ્રંથને આઘત વાંચે તો સ્વધર્મ સ્વકતયના યથાયસ્વરૂપને જાણી પોતાની મનોવૃત્તિને ધર્મરૂપ કઃપવૃક્ષની શીતળ છાયાની આશ્રિત કરી અનુપમ આનંદના સંપાદક બને છે. | આ ગ્રંથની આ બીજી આવૃત્તિ છે. સુમારે 350 પાનાના આ ગ્રંથની કીંમત માત્ર રૂ. 30=0 પાસ્ટેજ જુદુ. અમારૂ સાહિત્ય પ્રકાશન ખાતુ' અને છપાતાં ગ્રંથા 1. શ્રી દમયંતી ચરિત્ર (સચિત્ર ), 2. શ્રી જ્ઞાનપ્રદીપ ભાગ બીજો, 3, આદશ" જૈન સ્ત્રી રતને ભાગ બીજે, 4, કયો રતનદૈષિ, 5, શ્રી શ્રેયાંસનાથ ચરિત્ર (સચિત્ર ) મ'થ 4 અને ૫માં આર્થિક મદદની જરૂર છે. યોજનામાં:- શ્રી સોમ પ્રભાચાર્ય કૃત શ્રી સુમતિનાથ પ્રભુ ચરિત્ર (સચિત્ર ) . મુક : શાહ ગુલાબચંદ ઉલ્લુન્નાઇ : મી મહાદય પ્રિન્ટિગ પ્રેસ : દાણાપીઠ-શ્રાવગર, For Private And Personal Use Only