Atmanand Prakash Pustak 029 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531341/1

Page #1

Mal
D.C
પુ॰ ૨૯ મું. ફાલ્ગુન અક૮ મે.
Obum: 03/
નથ
મૂલ્ય રૂા. ૧)
આત્માનં સપન
પ્રકાશક,
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા
ભાવનગર.
પેટ ૪ આતા.
વીર સં.૨૪૫૮ આત્મ સં. ૩૬ વિ.સં.૧૯૮૮

Page #2

વિષય-પરિચય.
૧ અભિલાષ
૨ કેટલાક ધાતુ પ્રતિમા લેખા ૩ શ્રી તીર્થંકર ચરિત્ર. ...
મેાતીલાલ નરાતમ ભાગીલાલ જયચંદ મુનિ શ્રી દČનવિજયજી મહારાજ. મુનિ શ્રી ન્યાયવિજયજી મહારાજ. માહનલાલ દલીચંદ દેશાઇ... વિઠ્ઠલદાસ મૂ॰ શાહ.
૪ અમારી પૂર્વ દેશની યાત્રા.... ૫ ધમ સાગર ઉપાધ્યાય રાસ... ૬ મનનું રહસ્ય અને તેનુ નિય ંત્રણ. ૭ સ્વીકાર સમાલાચના.
૮
આ સભાની વર્તમાન સ્થિતિ
...
...
...
...
॥ श्री वसुदेवहिण्डि प्रथमखण्डम् ॥
द्वितीय अंशः बीजो भाग.
...
630
...
..
...
ભેટના અપાતા પુસ્તકા સબંધી અમારા સત્કાર.
આ સભા તરફથી અપાતા વિવિધ સાહિત્યના અનેક ગ્રંથા, માટે પ્રથમ અને આ વખતે પણુ અપાયેલ સુ ંદર પ્રથાથી અમારા કેટલાક માનવતા લાઇક મેમ્બરોએ પેાતાના પત્રદ્વારા આનંદ પ્રદશિત કર્યાં છે. અને આ સભામાં લાઇક્ મેમ્બર થવા માટે તેઓશ્રીને મળતું ધાર્મિ ક સુંદર વાંચન અને આર્થિક દૃષ્ટિએ મળતે અપરિમિત લાભ (જે કાઇ સંસ્થા તેવી ઉદારતાથી આપી શકતી નથી) તે માટે પેાતાને ધન્ય માનવા સાથે, સભા તરફથી દર વર્ષે પ્રકટ થતાં અનેકવિધ સાહિત્ય માટે ( જૈન સમાજની આવા પ્રકારે સેવા કરવા માટે ) સભાની પણ પ્રશંસા કરે છે. જે માટે અમા ઉપકાર માનતાં તે માટે સભા પણ પોતાનું ગૌરવ માને છે અને અનેક રીતે વિશેષ સેવા કરવા ભાગ્યશાળી બને તેમ પરમાત્માની પ્રાથના કરે છે.
૧૮૧
૧૯૨
૧૮૭
૧૯૧
૧૯૫
२००
૨૦૪
૨૦૫
સંપાદા તથા સરોાધકેા—મુનિરાજશ્રી ચતુરવિજયજી મહારાજ તથા મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ.
આ બીજા અશમાં આઠમાથી અઠ્ઠાવીશમા સુધી ૨૧ લંભા ખાવેલા છે. જે ૧૦૪૮૦ શ્લોકામાં પૂર્ણ થાય છે.
આ પ્રથમ ખંડનેા, તથા કર્તા મહાત્માના પરિચય અને આ ગ્રંથ કેટલા ઉચ્ચ કેાટીના છે, પરિશિષ્ટાને લગતા વિશેષ પરિચય, પ્રસ્તાવના, વિષયાનુક્રમ, કેષ આદિ સાથે હવે પછી પ્રકટ થતા ત્રીજા ભાગમાં આપવામાં આવશે. આ ગ્રંથ જૈનાના પ્રાચીનમાં પ્રાચીન કૅથાસાહિત્યમાંનું એક અણમેાલુ રત્ન છે. કિંમત રૂા. ૩-૮-૦ સાડા ત્રણ રૂપિયા ( પાસ્ટેજ જુદું) રાખવામાં આવેલ છે. ઇતિહાસિક પ્રાચીનમાં પ્રાચીન કથાસાહિત્યના આ ગ્રંથનું ગુજરાતી ભાષામાં ભાષાંતર કરાવી પ્રકટ કરવા આ સભાની ઇચ્છા હૈાવાથી આર્થિક સહાયની જરૂર છે.
ભાવનગર ધી “ આતઃ ” પ્રિન્ટિંગ પ્રેસમાં—શાહુ ગુલામચંદ લલ્લુભાઇએ છાપ્યું.

Page #3

| |---( Kps- શ્રી અs - કો ( આમાનન્દ પ્રકાશ. I
જે થી છે औचित्यादुचितप्रवृत्तिरूपत्वात् । वृत्तयुक्तस्याणुव्रतमहाव्रतसमन्वितस्य । वचनाजिनप्रणीतात् । तत्त्वचिन्तनं जीवादिपदार्थसार्थपर्यालोचनम् । मैत्र्यादिसारं मैत्रीप्रमोदकरुणामाध्यमध्यप्रधानं सत्त्वादिषु विषयेषु । अध्यात्म योगविशेष । अतोऽध्यात्मात् । पापक्षयो ज्ञानावरणादि क्लिष्टकर्मप्रलयः। सत्त्वं वीर्योत्कर्षः शीलं चित्तसमाधिः । જ્ઞાનં ૨ વવવવધF I શાશ્વતમપ્રતિજાતિ શુદ્ધ સવલોવતા અનુभवसंसिद्धं स्वसंवेदनप्रत्यक्षं तवृत्तम् । अमृतं पीयूषम् । स्फुटं भवति ।
योगबिन्दु -श्री हरिभद्रसूरि.
| |
—S |[>
— I K? |
-
ક
પુસ્તક ૨૨ } વીર સં. ૨૪ ૬s. Iકાન. ઝારમ સં. રૂ . 3 ગ્રં
૮ મો.
અભિલાષ.
( કવ્વાલી. ) વિસામાને વિસારીને પ્રવાસે પંથ કે કાયે, અરે ! આરામ લેવાને, ઘડીભર બેસશું કયારે? હજાર હસ્તનાં ટેકા ગ્રહી નિત્યે ગતિ કીધી, સુભાગી વાત્માને શોધી અહા ! આલંબશું કયારે? સદાયે દીનદ્રષ્ટિથી વદન તે સેંકડો જોયાં, નિવારી એ કૃતિ નિત્ય હૃદયમાં રોકશું કયારે? સગા સ્નેહી રિપુ રૂપે જગતને સર્વદા જેયું, અભેદે એક દ્રષ્ટિથી હવે આલોકશું કયારે ? કરોડે કાળા માંહે વિષમ આઘાત કે કીધા, અમૂલી ઔષધી એમાં સ્વહસ્તે સીંચશું કયારે?
૧ મારે-ધા-વચન

Page #4

૧૮૨
nnnnnn
શ્રી આત્માને પ્રકાશ પ્રસંગે કૈક પ્રાણીને ગરલના ઘૂંટડા પાયા, પ્રણય પિયૂષના પ્યાલા ભરીને આપણું કયારે ? તપાવ્યું તીવ્ર તાપમાં હતું જે હાથમાં હૈયું, સાલલશીળુ સમર્પને “અનલ એલાવશું કયારે? ભર્યા દુર્ગંધથી ભુંડ ત્યજીને ગર્ત આ ઉંડા, અનેરા કોઈ આકાશે મજા કે માણશું કયારે ? હજારો લાભ હાનિથી હૃદય રાચ્યું અને રોયું, હવે એ ઠંદ્વથી જુદી રિથતિને સેવશું કયારે ? નવેલા કંક રંગોથી હૃદયને સર્વદા રંગ્યું, સુભાગી શુભ્રતા સારી પુનઃ પ્રકટાવશું કયારે ? અવરની આંખથી નિત્યે હૃદય પિતાતણે જોયું, સ્વદ્રષ્ટિ સદ્ય પામીને હવે એ દેખશું ક્યારે ? જન્મ મૃત્યુનાં સુંડા ઘણા આઘાત તે ઝીલ્યા, હવે એ ચકથી છુટી પર પહોંચશું કયારે ?
સંગ્રાહક–મોતીલાલ નરોતમ. OOOOOOOOOOOOOOOOOOO G કેટલાક ધાતુપ્રતિમા લેખો. છે
ÖCOOOOOOOOOOOOOOOOO [ નીચેના ધાતુ પ્રતિમા લેખો હજી સુધી ક્યાંય પ્રગટ થયા નથી એટલે અહીં છપાવવાનું યંગ્ય ધારીએ છીએ. ]
પહેલેથી અટ્ટાવિસ સુધીના લેખો પાટણમાં કસુંબીયાવાડાના જેન દહેરાસરની ધાતુપ્રતિમાઓ ઉપર છે. અઠ્ઠાવીસથી તેત્રીસ સુધીના લેખો પાટણથી આઠ ગાઉ દૂર આવેલા સંડેર ગામના જૈન દહેરાની ધાતુપ્રતિમાઓ ઉપર છે.
આ લેખે ઉતારવામાં ભાઈશ્રી મણિલાલ મૂળચંદ સુતારે મને અમૂલ્ય મદદ કરી હતી. | કસુંબીયાવાડના દહેરાસરમાં એક લેઢાની પ્રતિમા છે. તેના ઉપર સંવત ૧૨૯૬ ની સાલ છે. ]
(૧) સંવત્ ૧૬૧૭ જેષ્ટ સુદિ ૫ સોમે પ્રાગ્વાટજ્ઞાતીય સાઇ મેઘા ભાર્યા પ્રાણ પુત્ર ભગાબેન ભાર્યા પૂરાઈ પુત્ર ભાભૂ ભ્રાતૃહેમા સંયુક્તન
૨ ઝેર. ૩ પાણી. ૪ શીતળ. ૫ અગ્નિ. ૬ ૫રમાત્મા પદે.

Page #5

૧૮૩
કેટલાક ધાતુ પ્રતિમા લેખે. શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામિબિલ્બ કારિત પ્રતિષ્ઠિત | તપાગચ્છ ભટ્ટારિક શ્રી વિજયદાનસૂરિભિઃ |
(૨) સંવત્ ૧૫૭૯ વર્ષે વૈશાખ વટ ૫ સેમે શ્રીમાલીજ્ઞાતીય વ્યવ લાભૂ ભાસેમી સુત્ર આણંદ, મન, હાંસા, માંડણ, હીરા, ભાણુયુતે પિતૃમાતૃ શ્રેયાર્થ” શ્રી સુમતિનાથબિ... કા. પ્ર. શ્રી.......................
(૩) સં. ૧૫૧૬ વૈ૦ સુત્ર ૩ દીસાવાલજ્ઞાતીય ધામી ગાંગય ભાર્યા ગેરી સુત ધામી કાલાજાભ્યાં સખી–આસી સુત ધર્મામાદિ કુટુંબયુતાભ્યાં ભગિન્યા છે. ગોપાલભા ભાઉસુત છે. જગનીપજ્યા સુહાસિણિનાખ્યા આત્મશ્રેયસે શ્રી શાંતિનાથબિસ્મ કા. પ્ર. તપા શ્રી રત્નશેખરસૂરિભિઃ વડલીગ્રામે છે
(૪) સં. ૧૬૨૪ વર્ષે મહા સુદિ ૬ પાટણનગરવાસ્તવ્ય દીસાવાલ જ્ઞાતીય સાવ હાલા પુત્ર સારા ચાગાભાર્યા સાંકપુત્ર સારા હાંસા ભાર્યા કરમાહી પુત્ર કૂઅરજીપેન શ્રેથ શ્રી શાન્તિનાથ બિલ્બ કારાપિત પ્રતિષ્ઠિત તપાછે નભેમણિ શ્રી હીરવિજયસૂરિભિઃ છે શુભ ભવતુ છે
(૫) સંવત્ ૧૪૯૪ વર્ષે વૈશાષ શુદિ ર શન ઉસવાલજ્ઞાતીય પિતૃ સાજણ માતૃ સિરિયાદે ભાતુ ન્હાલા, સમધર, ભૂરા શ્રેયસે સુત ગુલાદેવ શ્રી સંભવનાથ મુખ્ય પંચતિાથ કારિતા ભીમપલીય પૂણિમા પક્ષે ભ૦ શ્રી જયચંદ્રસૂરીશું ઉપદેશેન પ્રતિષ્ઠિત શ્રી
(૬) સ્વસ્તિ શ્રી સંવત ૧૪૮૫ વર્ષે માઘ સુદિ પ સામે વ્ય, સાયર ભાર્યા ધ્યરૂસુત આહાભાર્યા ડાહીસુત રાઘવ માતૃપિતૃ શ્રેયસેશ્રી પાર્શ્વનાથ બિમ્બ કારિ પ્રતિષ્ઠિત શ્રી બહગ છે શ્રી રામસિંદરસૂરિણું કા........
(૭) સં. ૧૫૧૧ વર્ષે પિષ વદિ પ સામે શ્રી શ્રીમાલજ્ઞાતીય -ધુડા ભાર્યા લાડપુત્ર વ્ય) વેલા, વસ્તા, સાલિગ ભ્રાતૃત્રવેન બ્રાતૃ ગેલા તથા પિતૃનિમિત્ત આમ શ્રેયાર્થે શ્રી શ્રી સુમતિનાથ પંચતીથી બિલ્બ કારિત ..... શ્રી શ્રીધર્મશેખરસૂરિ પદે શ્રી ધર્મસાગરસૂરિભિ વરમુર ગ્રામે છે
(૮) સંવત્ ૧પ૨૦ વર્ષે પોષ વદિ ૯ શને શ્રી શ્રીમાલ જ્ઞાતીય દેસી નરપાલભર્યા નીણુદેસુત વરસિંગકેન ભાગ વલ્હાસુત રેલાયુતેના સ્વમાતૃ પિતૃસુતં મોર શ્રેથ શ્રી શ્રેયાંસનાથ બિલ્બ કા. શ્રી આગમગ છે શ્રી આણંદપ્રભસૂરીણામુપદેશેન પ્ર. શ્રી મુનિરત્નસૂરિભિઃ | સલષણપુરવાસ્તવ્ય છે
(૯) સંવત્ ૧૪૯ વર્ષો સુ ૧૨ સેમે ઉપ૦ સાવ નાથા ભાગ નયણુસિરિ પુત્ર કાલુ સાકરૂણુભ્યાં અંબિકા.....તૂટ પ્ર. શ્રી વિજયચંદ્રસૂરિભિઃu

Page #6

૧૮૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ (૧૦) સં. ૧૫૮૮ વર્ષે વૈશાખ સુદિ ૭ બુધે શ્રી સંડેર ગણે ઉપગૂગલીયા ગેત્રે સારુ લાંબા ભાગે ચાંદુ પુત્ર ધરણું-ઠાકુર, ધરણું ભાઇ કમી પુત્ર લેવાકેન ભાટ લલિતાદે પુત્ર યુએન પિતૃભ્રાતૃમિત્ર સ્વશ્રેયર્થ ચ શ્રી શાન્તિનાથ બિલ્બ કાર્તિ પ્રતિષ્ઠિત શ્રી શાન્તિસૂરિભિઃ |
(૧૧) સંવત્ ૧૫૫૫ વર્ષે ફા. સુ. ૨ સેમે પ્રાગ્વાટજ્ઞાતીય શ્રેટ જગા ભારામનીપુત્ર વધુનેન ભાવ ગિર પુત્ર હરપતિ-નરપતિ ભ્રાતૃ સૂરા ભાસુહદે પુત્ર હર્ષા, હાદા પ્રમુખ કુટુંબયુનેન નીજ શ્રેયસે શ્રી આદિનાથ બિલ્બ કારિત પ્રતિષ્ઠિત શ્રી તપાગચ્છ શ્રી લક્ષ્મીસાગરસૂરિ પદે શ્રી સુમતિ સાધુસૂરિ તત્પદે શ્રી હેમવિમલસૂરિભિ છે
(૧૨) સંવત ૧૫૦ ૬ વર્ષે પિોષ વદિ ૧૧ શ્રી ઢાંમાલજ્ઞાતીય છે. ભીમ ભાર્યા જેતલદેસૂત ધર્મસીકેન પિતૃમાતૃ શ્રેયાર્થે શ્રી વિમલનાથબિલ્બ કારિત પ્રતિષ્ઠિત શ્રી બ્રહ્માણગચ્છ શ્રી મુનિચન્દ્રસૂરિભિ છે
(૧૩) સંવત્ ૧૩૭૫...હીરાદે.........શ્રી પાર્શ્વનાથ બિલ્બ કારિત પ્રતિષિત...........સૂરિભિઃ
(૧૪) સંવત ૧૫૮૭ વર્ષે વૈશાખ વદિ ૭ સોમે શ્રી શ્રીમાલજ્ઞાતીય સારૂપા ભાવ ૬ સુત્ર વસ્તા ભાઇ હરખી નાખ્યા સ્વપિત્તન સ્વયસે શ્રેયાંસનાથબિલ્બ કારિત પ્ર. ધર્મગુરૂવૃદ્ધતપાપક્ષે (?) ભજિનમાણિજ્યસૂરિનું પદે ભ૦ જયમણિ છે
(૧૫) છે . છે સં૦ ૧૫૦૭ વર્ષે અષાઢ વદિ દિને ઉકેશવંશીય સત્ર જાભાર્યા ભાવલદેપુત્ર સા. પાંચા ભાઇ કરમાઈપુત્ર સારા જગા, હરરાજ સામેઘરાજ ઝ૦ પરિવાર પરિકરણ સાવ પાના સુશ્રાવકેન નિજ શ્રેયસે શ્રી શીતલનાથબિસ્મ કરિનું પ્રતિષ્ઠિત શ્રી ખરતર ગ છે શ્રી જિનસાગરસૂરિભિઃ કુલગુરૂ શ્રી વીરસૂરીણુમાદેશેન છે શુભ ભૂયાત છે
(૧૬) સં. ૧૬૬૪ વર્ષે પિષ વદિ સપ્તમી બુધેશ્રી પત્તનનગરવાસ્તવ્ય બાઈ આણુઆર નાન્યા શ્રી વાસુપુજ્યબિલ્બ કાપ્ર. ચ તપાગચ્છ ભ૦ વિજયસેનસૂરિશિષ ભટ્ટારક શ્રી વિજયદેવસૂરિભિરિતિ ભદ્રમા
(૧૭) સં. ૧૪૮૫ વર્ષે વૈશાખ સુદિ ૮ સોમે પ્રાગ્વાટ સારા છે. મેષા ભાર્યા મેષલાદેસુલ મુલાકેન ભાઇ મેઘાદે સહિતેન સુત મહિરાજભાર્યા ચાંદ શ્રેયે શ્રી સુમતિનાથબિલ્બ કારિત પ્રતિષ્ઠિત પુણિમાપક્ષે ભટ્ટારક શ્રી ગુણદેવસૂરિણુમુપદેશન.
(૧૮) સં. ૧૫૧૨ પ્રા. સં૦ નાથાભાર્યા કુદી પુત્ર કપુરી, સમધર,

Page #7

કેટલાક ધાતુ પ્રતિમા લેખે
૧૮૫ સીધર, આસધરાદિ કુટુંબમૃતેન દેવદત્ત શ્રેયસે શ્રી સુવિધબિલ્બ કા પ્રવ તપા શ્રી સેમસુન્દરસૂરિ શ્રી રત્નશેખરસૂરિ શ્રી ઉદયનંદસૂરિભિ છે શ્રી પત્તનનગર છે ' (૧૯) સં૦ ૧૪૮૮ વર્ષે વૈશાખ સુ૧૦ ગુર પ્રાગ્વાટજ્ઞાતીય અંબે જેસા ભાઇ બાઈ રૂપી તમો સુત મંઇ દેસલેન નિજ શ્રેથ શ્રી શાંતિનાથ બિલ્બ કારિત પ્રતિષ્ઠિત શ્રી તપાપક્ષે ભટ્ટારક શ્રી રત્નસિંહસૂરિભિઃ શુભ ભવતુ ! છ ! શ્રી ! છ !
(રસંવત્ ૧૫ર ૬ વર્ષે પિષ વદ ૧ સોમે ઉપકેશજ્ઞાતે સાર ગોધા પુ” નાથા ભાર નયણથી પુત્ર કરણુકેન ભાઇ કમલાદે પુત્ર રત્ના, તેજા, વિસ્તા સાડ ધરમ, હિરા આદિ યુનેન પિતૃશ્રેયસે શ્રી નેમિનાથબિલ્બ કારિત પ્ર. શ્રી ધર્મઘોષ છે શ્રી વિજયચંદ્રસૂાર પડ્યે શ્રી સાધુરત્નસૂારભિ છે
(૨૧) સં. ૧૫૭૧ વર્ષે ચિત્ર વદ ૭ ગુરે શ્રી પરનવાસ્તવ્ય પ્રાગ્વાટ જ્ઞાતીય વૃદ્ધસંતનીય વ્યખેતાભાર્યા મહાઈસુત શ્રીચંદ, શ્રી રાજા ભાવ કમલાદિ ગંગાઈ યુતાભ્યાં શ્રી શાંતિનાથબિલ્બ કારિત પ્રતિષ્ઠિત શ્રી તપાગચ્છનાયક શ્રી મન્નિગમપ્રભાવક શ્રી આણંદસાગરસૂરિ શિષ્ય શ્રી હર્ષ. વિનયસૂરિભિઃ
(૨૨) સંવત્ ૧૫૧૮ વર્ષે વૈશાખ સુદિ પ ર શ્રી શ્રીમાલજ્ઞાતીય સંઘવી મુધાભાર્યા માલ્હેણુદે સુ દાઇયાકેન પિતૃમાતૃશ્રેયર્થ મુનિ સુત્રતસ્વામિબિમ્બ કારિત પ્રતિષ્ઠિત મુંધકરગચ્છ ભ૦ શ્રી ધનપ્રભસૂરિભિઃ પાટરી વાસ્તવ્ય છે
(૨૩) સંવત્ ૧૫૧૦ વર્ષે માઘ સુદિ ૫ શુકે પ્રાગ્વાટજ્ઞાતીય રાજડ ભાર્યા ગમતીસુત ખીમસીસાહકેન ભાર્યા ધનાઈ, વારૂ, સુત સમધર, દેવદત્ત, યહુદત્ત, ઇસરાદિ કુટંબમૃતેન શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામિબિલ્બ કારિત પ્ર. તપાગચ્છ શ્રી રત્નશેખરસૂરિભિઃ શ્રી પત્તનવાસી છે
(૨૪) સંવત્ ૧૨૯૬ વૈશાખ સુદિ....જ પ્રણમતિ.પ્રણમતિ
(૨૫) સંવત્ ૧૫૦૦ વર્ષે વૈશાખ સુદિ ૫ ગુરે વડલીવા) શ્રી શ્રીમાલીજ્ઞાતીય છે. કુધર્યું ભા ધરમણિસુત થિરસી, ભાષર સુવ પ્રથમ, ચઉથા યુતાભ્યામ્ સ્વપિત્રે શ્રેયસે શ્રી વિમલનાથબિલ્બ કા. શ્રી આગમછે શ્રી હિમરત્નસૂરિ ગુરુ પદેશન પ્રતિષ્ઠિતમ છે
(૨૬) સંવત્ ૧૭૬૮ વર્ષે ચૈત્ર સુદ ૫ શુકે સં૦ મીઠા ત૬ ....માણિકયદા............શ્રી વિમલ...શ્રી વિજયરત્નસૂરિભિ તપાગચ્છે છે

Page #8

૧૮૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
(૨૭) સંવત્ ૧૭૭૪ વર્ષે ૧ ૧૩ શુકે શ્રી વિમલનાથબર્બા
.
વિજય....
(૨૮) સંવત્ ૧૬૦૦ વર્ષે શાકે ૧૪૬૭ પ્રવર્તમાને શ્રી પત્તને શ્રી પંચાસરપાટકે શ્રી વેગડ ખરતર ગછે મહોપાધ્યાય શ્રી સુમતિશેખરેપાધ્યાયાનામુપદેશેન ઉશ વંશે ડીડુંગેત્રે શ્રેષ્ટિ પાલાંત્ર શાખાચાં શાહ મૂલરાજ પુત્ર દોશી સુરપ તા-પુત્ર દેશી નસરાજભાર્યા બાઈ રહી તપુત્રણ પુણ્યપવિત્રેન દોસી શ્રી જગમલેન ભા બાઈ મેલા તતપુત્ર દેસી શાહ રાડા સમરત કુટુંબ સહિતેન સ્વપુણ્યાર્થ સર્વતીર્થપુટઃ કારિત અશ્વિનિ શુદિ ૧૩ શકે છે
(૨૯) સંવત્ ૧ પ૬૪ વર્ષે છ શુદિ ૧૨ મુકે પ્રાગ્વાટ જ્ઞાતીય વાજિવવારતવ્ય વ્ય, ગદા ભાઇ હલીસુત શુડ (?) આ ભાર્યા કમલીસુત દેવદાસ કેત ભાર્યા નાદે બ્રાતૃ ગોરા પ્રહ કુટુંબયુએન સ્વશ્રેયસે શ્રી સંભવનાથબિમ્બ કારિત પ્રતિષ્ઠિત શ્રી લબ્ધિસાગરસૂરિભિ
(૩૦) સં. ૧૪૮૦ જેટ શુદ્ધ ૧ પ્રાગ્વાટ સાવ ભેજ ભાવ પાહુપુત્ર સાવ જયતાકેન ભાઇ જયતલદેવ્યાદિ કુ. યુનેન શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામિ બિલ્બ કારિત પ્રતિષ્ઠિત તપાગ છે શ્રી સમસુદરસૂરિભિઃ |
(૩૧) સં. ૧૫૨૭ વર્ષે મહિગાલવાસી પ્રાગ્વાટ ગાંવ પરવત ભાવ રૂડીસુત નરપાન ભાવ નાગલદે વૃદ્ધ ભ્રાતૃ ઝાંગા ધમિણિસુત સહસાદિયુએન શ્રી શ્રેયાંસબિલ્બ કા. પ્રતપ શ્રી રત્નશેખરસૂરિપદે શ્રી લક્ષ્મીસાગરસૂરિભિઃ
(૩૨) સંવત ૧૫૨૧ વર્ષે પોષ સુદિ ૧૧ શને ઉપકેશજ્ઞાતીય મંત્ર ભે ભાર્યા ટીબુ પુત્ર નાગા, ધર્મરણી, ખીમા, ભાઝાલી પુત્ર રતના સહિતેન ખીમાકેન પિતૃભ્રાતૃશ્રેથ શ્રી નેમિનાથબિલ્બ કારિતં શ્રી બિવ. દક ગછે વૃદ્ધશાખામાં પ્રતિષ્ઠિત સિદ્ધસરિભિઃ ઉનાઉઆ [ ઉનાવા?] વાસ્તવ્ય છે
(૩૩) સં. ૧૫૩૩ પોષ સુદ ૨ પ્રાગ્રાટ આભા ભાવ ચાઈપુત્ર છે. ઘુરકણું ભાછ છવિણિ પ્રમુખ કુટુંબમૃતેન શ્રી મુનિસુવ્રતબિલ્બ કા પ્રતિ શ્રી સેમસુન્દરસૂરિસંતાને શ્રી લક્ષ્મીસાગરસૂરિભિઃ | ચાચરીઆમાં પકાનો માઢ ) પાટણ
ભોગીલાલ જયચંદ સાંડેસરા. તા. ૨૭-૨-'૩૨

Page #9

શ્રી તીર્થંકર ચરિત્ર,
૧૮s
=
=
અગિઆર અંગમાં નિરૂપણ કરેલ, શ્રીતીર્થકરચરિત્ર,
શ્રી ભગવતી સૂત્ર ====aઉં (ગતાંક પૃષ્ટ ૧૨ થી શરૂ ) = =Ø ૧૧-૧૨-૪૩૪, ૪૩૫, આલંભિકા નગરીના ત્રષિભદ્ર પ્રમુખ શ્રાવકેનો વાર્તાલાપ, પ્રશ્નોત્તર, શ્રાવકત્રત પાલન, દેવકગમન, અને ભવિષ્યને અધિકાર.
૧૧-૧૨-૪૩૬ પુદગલ પરિવ્રાજકના પ્રશ્નોત્તરે, પ્રભુ મહાવીર પાસે દીક્ષા ગ્રહણ, તથા મોક્ષગમન વિગેરે.
૧૨-૧-૪૩૭ થી ૪૪૦.
શ્રાવસ્તિનગરીમાં શંખ શ્રાવક, ઉત્પલા શ્રાવિકા, પુષ્કલી શ્રાવક, ભગવાનું મહાવીર પાસે ધર્મ શ્રવણ, અશનાદિથી પિષધનો વિચાર, શંખ શ્રાવકને નિ રશન પિષધને વિચાર, પિષધગ્રહણ, શંખ અને પુષ્કલીને પિષધ સબંધી વાર્તાલાપ, પુષ્કલીને અનાદિપિષધ કરવાનું કથન, બીજે દિવસે સવારે પિષધવ્રતી શંખશ્રમણોપાસકનું ભગવાનની પાસે ગમનવંદન, પુષ્કલી વિગેરેનું ગમન, ધર્મ શ્રવણ, પુષ્કલીએ શંખ પ્રત્યે કરેલ કટાક્ષ, ભગવાને વર્ણવેલ શંખની ધર્મ દઢતા તથા ધર્મજાગરિકા. ત્રણ પ્રકારની ધર્મ જાગરિકાનું લક્ષણ, શ્રમણે પાસક શંખના કીધી, માની, માયલોભી પ્રાણી માટે પુછાએલા પ્રશ્નો. ભગવાને આપેલા ઉત્તરે, સાતકમ પ્રકૃતિ બંધનનું વિધાન. પુષ્કલીએ શંખ પ્રત્યે કરેલ ખમતખામણ શ્રાવકવ્રત પાલન. ભવિષ્ય.
૧૨-૨-૪૪૧ થી ૪૪૩. જયન્તી શ્રાવિકા.
તે કાળે તે સમયે શાંબી નામે નગરી હતી. વર્ણન...ચંદ્રાવતરણ ચિત્ય હતું, વર્ણન તે જૈશાંબી નગરીમાં સહસાનિક રાજાને પત્ર. શતાનિક રાજાને પુત્ર ચેટક રાજાની પુત્રીનો પુત્ર, મૃગાવતી દેવીને પુત્ર અને જયન્તી શ્રમણે પાસિકાને ભત્રિજે, ઉદાયન નામે રાજા હતો. વર્ણન.
તે વૈશાંબી નગરીમાં સહઆનીક રાજાની રજૂષા (પુત્રવધુ) શતાનીક રાજાની પત્ની, ચેટક રાજાની પુત્રી, ઉદાયન રાજાની માતા અને જયંતી શ્રમ
પાસિકાની ભેજાઈ મૃગાવતી નામે દેવી હતી. વર્ણન સુકુમાળ ચાવત્ ... રૂપવતી શ્રમણે પાસિકા યાવત્ હતી.
તે કૌશાંબી નગરીમાં સહસ્ત્રાનીક રાજાની પુત્રી, શતાનીક રાજાની બહેન,

Page #10

૧૮૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ,
ઉદાયન રાજાની ફઈ, મૃગાવતી દેવીની નણંદ (વેરાવ સાવવા ઇરછું તા પુછવ સિઝાય) શ્રમણ ભગવાન મહાવીરના સાધુઓની મુખ્ય શય્યાતર (પ્રથમ વસતી આપનાર) જયંતી નામે શ્રમણે પાસિકા હતી. સુકુમાળ, ચાવતુ સુરૂપ, જાણ્યા છે જીવાજીવ જેણે, યાવત્ ...હતી.
તે કાળે તે સમયે સ્વામી સમોસર્યા યાવતું પર્ષદુ પર્ય પાસના કરે છે, ત્યારે તે ઉદાયન રાજા આ વાત સાંભળીને હુષ્ટતુષ્ટ થઈ કૌટુંબીક પુરૂષોને બોલાવ્યા, બોલાવીને આ પ્રમાણે કહ્યું કે–“હે દેવાનુપ્રિય ? તમે એકદમ કૌશાંબી નગરીને અંદર બહાર એ રીતે કેણિક રાજાની પેઠે બધું સમજવું ” યાવતુ....પયુ પાસના કરે છે. ત્યારે તે જયંતી શ્રાવિકા આ વાત સાંભળી ખુશી ખુશી થતી જ્યાં મૃગાવતી દેવી છે ત્યાં આવે છે, ત્યાં આવીને મૃગાવતી દેવીને આ પ્રમાણે કહ્યું—“ જેમ નવમાં શતકમાં ઋષભદતે કહ્યું છે તેમ જાણવું. યાવત્ ....કલ્યાણકારી થશે. ” ત્યારે તે મૃગાવતી દેવી જયંતી શ્રાવિકા પાસેથી દેવાનંદાની પેઠે યાવત્ સાંભળે છે. ત્યારે તે મૃગાવતી દેવી કૌટુંબિક પુરૂને બોલાવે છે બોલાવીને કહે છે કે –“ શિધ્ર હે દેવાનુપ્રિયે ? વેગવાળા જોડેલા યાવતુ શ્રેષ્ઠ ધાર્મિક રથને ... જોતરી તૈયાર હાજર કરો. ” યાવત્ હાજર કરે છે. થાવત્ જણાવે છે ત્યારે તે મૃગાવતી દેવી જયન્તી શ્રમણોપાસિકાની સાથે સ્નાન કરી, બલિકમ કરી, યાવત્ ...શણગારથી સજજ બની, ઘણી કુજા ( દાસી) ઓ સાથે યાવત્ ...અંતઃપુરથી બહાર નીકળે છે. અંતેઉરથી નીકળીને જ્યાં બહારની ઉપસ્થાન શાળા છે, જ્યાં શ્રેષ્ઠધાર્મિક રથ છે, ત્યાં આવે છે. આવીને ચાવતું...વાહનમાં ચઢે છે. ત્યારે તે જયંતી શ્રાવિકાની સાથે શ્રેષ્ઠ ધર્મ રથમાં બેઠેલી મૃગાવતી દેવી પિતાના પરિવાર સાથે બાષભદત્તની પેઠે શ્રેષ્ઠ ધર્મ રથથી ઉતરે છે. ત્યારે તે મૃગાવતી દેવી જયંતી શ્રાવિકાની સાથે ઘણી કુજા (દાસીઓ) વિગેરે સહિત દેવાનંદાની પેઠે યાવત...વાંદે છે-નમે છે. ઉદાયન રાજને આગળ કરીને રહેલીજ વાવતું ...પર્યુપસના કરે છે.
ત્યારે શ્રમણ ભગવાન મહાવીરે ઉદાયન રાજાને, મૃગાવતી દેવીને, જયંતી શ્રમણે પાસિકાને અને તે મોટી સભાને ધર્મ ઉપદે. યાવત્ ....૫૬ પાછી ગઈ, ઉદાયન રાજા પાછો ગ, અને મૃગાવતી દેવી પણ પાછી ગઈ.
ત્યારે તે જયંતી શ્રાવિકા શ્રમણ ભગવાન મહાવીર પાસે ધર્મ સાંભળીને હષિત ખુશી થઈને શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને વાંદે છે, નમસ્કાર કરે છે.
વાંદી-નમી આ પ્રમાણે બોલે છે. પ્રહ–હે ભગવાન! છ ભારે શાથી થાય છે?

Page #11

શ્રી તીર્થંકર ચરિત્ર
૧૮૯ ઉ –હે જયન્તી! પ્રાણુતિપાતથી. યાવત મિથ્યાદર્શન શલ્યથી. જે ખરેખર એ રીતે ભારે કમપણું પ્રાપ્ત કરે છે. એ રીતે પ્રથમશતકની પેઠે ચાવત...મેક્ષે જાય છે.
પ્ર–હે ભગવાન! જીનું ભવસીદ્ધિપણું સ્વભાવથી છે કે પરિણામથી છે?
ઉ૦–હે જયન્તી! સ્વભાવથી છે. પરિણામથી નથી. (ભવસિદ્ધિપણું એ સ્વાભાવિક ભાવવાળું છે. બાલવય, યુવાની, વૃદ્ધાવસ્થાની જેમ પરિણામ ભાવવાળું નથી )
પ્રહ–હે ભગવાન્ ! દરેક ભવસિદ્ધિક જી સિદ્ધ થશે? ઉ–હા જયન્તી ! દરેક ભવસિદ્ધિક જી સિદ્ધ થશે.
પ્ર––ભગવાનયદિ દરેક ભવસિદ્ધિક છેવો સિદ્ધ થશે, તે લોક પણ ભવસિદ્ધિક છથી રહિત-ખાલી થઈ જશે?
ઉ–તે અર્થ યથાર્થ નથી. તે માન્યતા સાચી નથી.)
પ્ર– હે ભગવાન! એમ શા માટે કહો છો કે-દરેક ભવસિદ્ધિક જીવો સિદ્ધ થશે પણ લોક ભવસિદ્ધિકથી રહિત નહીં થાય ?
ઉ– જયંતી ! જેમ સર્વ આકાશશ્રેણી છે. જે અનાદિ અનંત મર્યાદિત અને (અન્ય શ્રેણીઓથી) પરિવૃત્ત છે. તે સમયે સમયે પરમાણુ પુદ્ગલ માત્ર ખંડ પ્રમાણ ઓછી ઓછી કરતાં, અનંત ઉત્સર્પિણી અને અવસર્પિણી સુધી ખાલી કરીએ, પણ તે ખાલી થતી નથી. આ રીતે હે જયંતી ! એ કારણે એમ કહેવાય છે કે દરેક ભવસિદ્ધિક જી સિદ્ધ થશે પણ લોક ભવસિદ્ધિકોથી રહિત થશે નહીં.
પ્રહ–હે ભગવાન! સુતેલાપણું સારૂં? કે જાગેલાપણું સારું ? ઉ –હે જયન્તી? કેટલાએક ઇવેનું સુતેલાપણું સારું અને કેટલાએક જાગરણ સારું.
હે ભગવાન? એમ શા સારું કહે છે કે—કેટલાએક ઇવેનું થાવત....સારૂં?
ઉ૦–હે જયન્તી! જે આ જીવે અધર્મ, અધર્મગામી, અધર્મપ્રિય, અધર્મકથક, અધર્મપ્રેક્ષક, અધર્મ દર્શાનહાર, અધર્મસમાચા૨ક અને અધર્મો વૃતિ કરનારા છે, તે તે જીવનું નિદ્રાશયન સારું છે. એ જ સૂતેલા રહે. વાથી બહુ પ્રાણે, જીવે ભૂત અને સોના દુઃખ માટે-શોક માટે ચાવત.. પરિતાપ માટે થતા નથી. એ જ સૂતેલા રહેવાથી ઘણી અધામિક પ્રવૃત્તિ

Page #12

૧૯૦
શ્રી બાદમાન1 પ્રકર.
માં પોતાને, બીજાને કે બનેને જોડવાને સમર્થ થતા નથી. માટે એ જીનું સુતેલાપણું સારું છે.
- જયન્તી! જે જીવે ધર્મ, ધર્મગામી યાવત ...ધર્મથી વૃત્તિ કરનારા છે તે તે જીવનું જાગરણ સારું છે. તે જાગતા થકા ઘણાં જીવે યાવત.... સના અ–દુઃખને માટે યાવત્ ..અપરિતાપને માટે થતા નથી. વળી તે જી જાગતા રહેવાથી પોતાને, બીજાઓને કે સિ કેઇને ઘણું ધાર્મિક પ્રવૃત્તિમાં જેડનારા થાય છે, તે જ જાગતા રહેવાથી ધર્મજાગરિકા વડે આત્માને જાગૃત રાખનાર બને છે, માટે એ જીવનું જાગરણ સારું છે.
તો જયન્તી ! એટલા માટે એમ કહેવાય છે કે કેટલાએક ઇવેનું નિદ્રા-શયન સારૂં છે. કેટલાએક છાનું જાગરણ સારૂં છે.
પ્ર –હે ભગવાન! સબળપણું સારૂં? કે દુર્બળપણું સારૂં?
ઉ–હે જયન્તી ! કેટલાએક ઇવેનું સબળપણું સારું. કેટલાએક છે નું દુર્બળ૫ણું સારૂં.
પ્રહ–હે ભગવાન ! એમ કેમ કહેવાય છે કે-યાવત.સારૂં છે?
ઉ–હે જયતી ! જે આ જીવે અધમ યાવત છે, તે જીવનું દુર્બળ પણું સારું છે. એ જ ઇત્યાદિ સૂતેલાની પેઠે દુર્બળની વકતવ્યતા જાણવી. બળવાનને માટે જાગનારની પેઠે જાણવું ચાવતું .જેડનારા થાય છે માટે એ છનું સબળપણું સારું છે.
તે હે જયંતી ! એટલા માટે એમ કહેવાય છે કે તેજ યાવત...સારૂં છે. પ્ર.– ભગવાન ! ઉદ્યમીપણું સારૂં? કે પ્રમાદપણું સારૂં?
ઉ–હે જયન્તી ! કેટલાએક ઇવેનું ઉદ્યમીપણું સારૂં. કેટલાએક જનું નિરૂદ્યમીપણું સારૂં.
પ્રહ–હે ભગવાન! એમ કહેવાય છે કે-તે યાવતું સારૂં?
ઉ૦–હે જયતી ! જે આ જીવ અધર્મ યાવત....છે. એ જીવોનું નિરૂધ મીપણું સારૂં. એ જ આળસુ બની ઘણા અને સુતેલાની પેઠે જાણવું. જેમ જાગનારા તેમ ઉદ્યમી જાણવા, યાવત જોડનારા થાય છે. તે છ ઉદ્યમી થયા થકા ઘણા આચાર્યોની સેવામાં ચાવત...ઉપાધ્યાય-Wવીર–તપસ્વી-પ્લાનનવદિક્ષિત સાધુ-કુળ-ગણ-સંઘ તથા સાધકની સેવાભકિતમાં આત્માને જોડ– નારા થાય છે. માટે એ જીવેનું ઉદ્યમીપણું સારું છે.
એ કારણે તે જ યાવત્ સારૂં છે.

Page #13

COOCI
અમારી પૂર્વ દેશની યાત્રા.
goog
અમારી પૂર્વદેશની યાત્રા.
( ઐતિહાસિક દૃષ્ટિએ. )
cocoolOOC
colociolo© loo ( ગતાંક પૃષ્ટ ૧૭૯ થી શરૂ. )
એજ રીતે ચક્ષુઇંદ્રિયને વશ જાણવું. યાવત....સંસારમાં ભમે છે.
બનાસ.
બહુ જ પ્રાચીન નગરી છે. અહીં સુપાર્શ્વનાથ અને પાર્શ્વનાથ પ્રભુનાં ચાર ચાર કલ્યાણક થયેલાં છે. અહીં શ્વેતાંબર નવ મંદિરે છે. તેમાં રામઘાટનું મંદિર મુખ્ય છે.મેટુ છે. તેની વ્યવસ્થા યતિવય શ્રીમાન્ હીરાચંદજીસૂરિ અને તેનીચત્રંજીર રાખે છે. શ્રી ચિંતામણી પાર્શ્વનાથ પ્રભુનુ, આદિનાંથ પ્રભુનુ, શ્રી ઋષભદેવ પ્રભુનું, શ્રી કેશરીયાજી પ્રભુનુ’, શ્રીગાડીપાર્શ્વનાથ પ્રભુનુ અને શાન્તિનાથ પ્રભુનુ વગેરે મંદિરે મુખ્ય છે. અહિંયા મદિશ પ્રાયઃ ત્રીજે માળે કે ચેાથે હોય છે. ઘણી આડી અવળી નીસરણીએ ઉલ્લંધવી પડે છે, અંધારી ગલીયા જેવુ લાગે છે. યાત્રાળુએ બહુજ સાવધાનીથી દર્શન કરવા જવુ. કેટલાંક મંદિરે શિખરબંધ છે અને કેટલાં ઘરદેરાસર જેવાં છે. બાબુશાહી વ્યવસ્થા ચાલે છે. રામમ્રાટનુ મંદિર ગંગા કાંઠે આવેલુ છે. તે ઘાટથી બીજા પશુ ઘણુ ઘાટા નજરે પડે છે,
પ્ર૦—હે ભગવાન ! શ્રવણે દ્રિયને વશ થએલે આ ધ્યાની જીવ શુ ખાંધે છે ? ઉ—એ જેમ ક્રોધવશ આ જીવ માટે કહ્યું તેમ જાણવુ. ચાવતા.... સંસારમાં ભમે છે.
...સ્પર્શીને દ્રિયવશ જીવા માટે પશુ
યાવત્....
૧૯૧
ત્યારે તે જયન્તી શ્રમણેાપાસિકા શ્રમણ ભગવાન્ મહાવીરની પાસે આ ખુલાસા સાંભળી-ચીંતવી હર્ષિત ખની, તુષ્ટ બની. બાકી દેવાનંદાની પેઠે, પ્રવજ્યા સ્વીકારી, યાવત્ સર્વ દુ:ખ મુકત બની.
હે ભગવાન્ ! તે એ પ્રમાણે છે, હું ભગવાન્ ! તે એ પ્રમાણે છે. ઇતિ. ૧૩-૬-૪૯૧; ૪૯૨.
સીંધૂર સાવીર દેશ, વીતભયનગર, ૧૬ દેશ-૩૬૩૦૦ નગર-મહુસેનાદિ ૧૦ રાજાના અધિપતિ શ્રમણેાપાસક ઉદાયી રાજા, પ્રભાવતી રાણી, અભીચિ કુમાર, કેશી ભાણેજનું વર્ણન. ઉદાયી રાજાનું પોષધ ગ્રહણુ, જિનાગમનની ભાના, શ્રમણ ભગવાન્ મહાવીરનું ચંપાથી વીતભયનગરમાં આગમન, વંદન ગમન, ધ શ્રવણ, ઉદાયીની દીક્ષાવૃત્તિ કેશીને રાયાપણુ, ઉદાયીર જે સમહોત્સવ દીક્ષાના સ્વીકાર કર્યાં, મેાક્ષગમન. અલીચિનુ અસૂર દેવલેાક ગમન વિગેરે.
( ચાલુ )

Page #14

૧૯૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
ભલુપુર.
બનારસનું પરૂં છે. અંગ્રેજી કાઠીથી શા માઈલ દુર છે. અહીં પાર્શ્વનાથ પ્રભુનુ જન્મકલ્યાણકનું સ્થાન મનાય છે. અહીંયા પાર્શ્વનાથ પ્રભુનું સુંદર મંદિર છે. મોટી વિશાળ ધર્મશાળા છે. અમે ગયા ત્યારે જીર્ણોદ્ધારનું કામ ચાલતું હતું. યાત્રઓ વધારે સંખ્યામાં આવે ત્યારેજ અહીંજ ઉતરે છે. અહીંથી ભદેની છ માઈલ થાય છે. ગંગા કાંઠે વછરાજ ઘાટ ઉપર સુંદર મંદિર છે. સુપાર્શ્વનાથ પ્રભુ મૂળ નાયક છે, નજીકમાં નાની ધર્મશાળા છે. ઘાટ ઉપરથી બનારસનું દૃશ્ય બહુજ મનોહર લાગે છે. હવારમાં યાત્રિએ અને સંન્યાસીઓનાં ટોળેટોળાં જતાં દેખાય છે. નીચે ઉતરવાનાં પગથીયા બાંધ્યા છે-ઠેઠ પાણીમાં પગથી છે. અહીં જીર્ણોદ્ધારની જરૂર છે. ઘાટમાં કટ પડેલ હોઈ જલ્દી સમરાવવામાં નહિ આવે તો નુકશાન પહોંચશે.
બનારસમાં ડેરી બજારમાં અંગ્રેજી કોઠીમાં સાધુઓ અને યાત્રાળુઓ ઉતરે છે. ઉપર થે માળ પાર્શ્વનાથ પ્રભુનું નાનું મંદિર છે. સુંદર ગુરૂમંદિર છે. નીચેના હોલમાં તપગચ્છાધિપત્તિ શ્રી બુરાયજી મહારાજની ભવ્ય પ્રતિકૃતિ છે. બાજુના હાલમાં સંસ્થાના આશ્રયદાતા દાનવીર શ્રીમાન શેઠ વીરચંડ દીપચંદ અને ગોકુલદાસ મૂળચંદભાઈના સુંદર ત્રિરંગી ચિત્ર છે. અહીં રવર્ગસ્થ આચાર્યશ્રી વિજયધર્મસૂરિજીએ શ્રી યશોવિજયજી જેને સંસ્કૃત પાઠશાળા સ્થાપી હતી. આજે તે સંસ્થા ન રહી છતાં જનરવ છે. બધાય તે સંસ્થાને યાદ કરે છે અને કહે છેઅહીં રમાની પાઠશાળાની ઘણીજ જરૂર છે, કે જેમાં નિરંતર સ્યાદાદની ગજના ચાલતી જ હોય ગામમાં ઉતરતા યાત્રીઓ પ્રાયઃ અંગ્રેજી કાઠામાં ઉત્તરે છે. અંગ્રેજી કાઠી એટલે સંસ્થાનું મકાન. આજે તો વિદ્યાર્થીને બદલે યાત્રુઓ લાભ લ્ય છે. આજ તે મકાનની એટલી બધી અવદશા થઈ કે યદિ વિજયધર્મ સૂરિજી એક જ વાર આ મકાન દેખે તો તેમને અશ્રુ આવ્યા વગર ન રહે. અમે તો પૂજ્યપાદ ગુરૂદેવ પાસે સંસ્થાની ઉન્નતિ અને જાહોજલાલીનું યશોગાન સાંભળ્યું હતું. વર્તમાન દશા જોઈ અમને પણ પારાવાર ખેદ થયો. વિજયધર્મસુરિજીનાં બીજાં કાયો પ્રત્યે ભલે મતભેદ રહે તે હોય પરંતુ પાઠશાળા પાછળને તેઓશ્રીને અવિરત શ્રમ અને જહેમત માટે દરેકને માનબુદ્ધિ ઉત્પન્ન કરાવે છે. પાઠશાળાની ભૂતકાલિન સ્થિતિ માટે અમે અહીં ઘણું સાભળ્યું. બન્ને બાજુ જાણવાની મળી. સંસ્થા કેમ ટુટી તેના ઇતિહાસમાં ઉતરવાની અત્યારે જરૂર નથી તેમ આ સ્થાન પણ નથી છતાંય વેતાંબર શ્રીસંધને વિનમ્રભાવે એક પ્રાર્થના કરું છું કે વિધર્મીઓના આક્ષેપોને જડબાતોડ દલીલપુર:સર ઉત્તર આપી તેમની સામા ઉભા રહી
સ્યાદ્વાદની ઉદ્ઘેષણ કરે તેવા જૈન વિદ્વાન્ પંડિત ઉત્પન્ન કરવા હોય, અને જૈન શાસનનું ગૌરવ ટકાવી રાખવું હોય તો અહીં એક જૈન સંસ્કૃત પાઠશાળાની અનિવાર્ય આવ
કતા છે. બનારસ વિદ્યાપુરી છે. આખા ભારતનું સંસ્કૃત ભાષાનું કેન્દ્ર છે, બ્રાહ્મણ પંડિતેનું સિંહાસન સમું આ સ્થાન છે. અહીં સ્યાદ્વાદની ગર્જના નિરંતર ચાલવી જ જોઈએ. પ્રખરવાદિઓ અને ઉપદેશકે તૈયાર કરવા જૈન સંઘ શું આ તરફ લક્ષ્ય નહિં આપે ? પુરૂવાદાણીય શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુની જન્મ ભૂમી અને કેવલજ્ઞાન ભૂમીમાં તેનું સુંદર સ્મારક આપણે અનેકાન્તવાદનો ડીંઙ નાદ ગજવનાર વિદ્વાનો ઉત્પન્ન કરે તેવી સંસ્થા સ્થાપીને કેવું સરસ કરી શકીએ ?

Page #15

અમારી પૂર્વ દેશની યાત્રા
૧૯૩
રામઘાટના મંદિરનો જીર્ણોદ્ધારનું કામ ચાલે છે. શ્રી સંઘની સહાયતાથી તેનું કામ ચાલે છે તેમજ ચંદ્રાવતી અને ભદયની ઘાટના વછરાજ ઘાટ-રાજ વ૨ાજજીએ બંધાવેલ હોવાથી તે વછરાજ ઘાટ કહે છે. ઘાટ ઉપરથી ગંગાને સામે કાંઠે રહેલ સુંદર ઉપવન ભૂમી અને કાશી નરેશના રાજમહેલ અને તેમની રાજધાની રામનગરનું દૃશ્ય બહુજ સુંદર દેખાય છે. મંદિરના જીર્ણોદ્ધારની બહુજ જરૂર છે. ગંગા કાંઠે રહી ગંગાને પવિત્ર કરી રહેલ આ મંદિર અને ઘાટના ઉદ્ધારમાં બહુ વિલંબ થશે તે પરિણામ બહુજ અનિષ્ટ આવશે. લાખના ખર્ચે બંધાયેલ આ ઘાટ તરફ–તેનો જીર્ણોદ્ધાર તરફ દુર્લક્ષ્ય કરીશું તો આપણે પાછળથી શોચવું પડશે. આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢી, કલકત્તાને શ્રી સંધ આ તરક ખાસ લક્ષ્ય આપે એ જરૂરી છે. ભદયનિ ઘાટના મંદિર નજીક જ દિગંબરો તરફથી સ્યાદ્વાદ વિદ્યાલય ચાલે છે. પચાસેક વિદ્યાર્થીઓ છે વ્યાકરણ, કાવ્ય અને ન્યાયતીર્થને અભ્યાસક્રમ ચાલે છે. શું વેતાંબર જૈન સંઘ નહિં જાગે ? અન્ય જોવા લાયક સ્થાને.
મૃતદેહને બાળવાને હરિશ્ચંદ્ર ઘાટ, કુંડવાળે મણિકર્ણિકા ઘાટ, દશાશ્વમેઘ ઘાટ.
બનારસના પાદરે વહેતી ભગવતી ભાગીરથી ઉપર અનેક હિન્દુ રાજા મહારાજાઓએ અને ધનાઢયોએ હજારો લાખો રૂપિયા ખચ ઘાટ બંધાવ્યું છે. તેની બાજુ મોટા બંગલાં બંધાવ્યા છે. પૂર્ણિમાની રાત્રિમ ગ ગામ પડતું બનારસનું
માની રાત્રિમાં ગંગામાં પડતું બનારસનું દશ્ય બહુજ રમણીય લાગે છે. હજારો ભાવિક હિન્દુઓ તેમાં હાઈ પિતાને મહદ પુણ્ય ઉપાર્જન કર્યાનું માની કૃતકૃત્ય થયાનું માને છે; અહીં પંડવાઓનો ત્રાસ ઘણે હોય છે. એક તો તેમાં ચારિત્રના નામે મોટું મીંડું હોય છે. મોટી મોટી વાતોમાં શરા અને ઘરાક-ચજમાનનાં ગળાં કાપવામાં સદા તૈયાર જ હોય છે. વરૂ ઘેટા ઉપર જે ભાવનાથી ટુટી પડે તેવી ભાવના તેમનામાં જોવાય છે. અહિંના પંડિતેને તો કસાઇની ઉપમા આપવામાં આવે છે. આ હું મહારા શબ્દો નથી લખતે પણ જ્યારે કેઈ અહિંસાને ઉપદેશક આવે છે; અહિંસાનો ઉપદેશ આપી યજ્ઞમાં નિર્દોષ પશુઓનો બલિ બંધ કરવાને, માછલી (જળફળ) નહિં ખાવાને ઉપદેશ આપે છે તે વખતે તેમનું ક્રોધથી ધૂંઆપૂંઆ થતું મુખાવિંદ ખાસ તે બતાવી આપે છે. અને તે માટે શાસ્ત્રાર્થો કરી મારામારી ઉપર પણ આવી જાય છે. યજ્ઞને નામે ચાલતી ઘોર હિંસા બંધ કરવાનું કહેનારને તે નાસ્તિક, પાતકી અને નરકગામીનું સટિફીકેટ આપે છે. એ તો અનુભવ થયો હોય તેને જ ખબર પડે. આવાજ મિથીલી બ્રાહ્મણ છે તેમની તો માનવતા લુંટાઈ ગઈ હોય, તેનું દેવાળું નીકળ્યું હોય તેમ અનુ. ભવીને જણાય છે. હજી આજેય ગંગા કાંઠે બેસી ગાયત્રીનો જાપ જપતાં હરી લે હરી ૐ કરતાં કરતાં લોટામાં જળડેડી (માછલીએ) ભરી ભે છે; અને તેમાં જીવનને પરમ ઉલ્લાસ માને છે. આ સિવાય કાશીવિશ્વનાથનું મંદિર, હિન્દુ વિશ્વવિદ્યાલય, નાગરી પ્રચારીણું સભા, મણિકર્ણિકાના ઘાટથી નજીકમાં રહેલ માનભૂવન–જેમાં જયપુરના રાજાએ બંધાવેલ વેધશાળા છે. જયપુર-દિલ્હી અને બનારસમાં તેમણે વેધશાળાઓ બંધાવી હતી. બનારસની વેધશાળા જેવા જેવી અને જ્યોતિષીને ખાસ જરૂરી સાધનો દ્વારા આકાશ, પટગ્રહ, નક્ષત્ર પરિભ્રમણ આદિ જોવાનું–જાણવાનું મળે છે. હિન્દુ વિશ્વવિદ્યાલયમાં તે ૫ ૪૦ જૈન વિદ્યાર્થીઓ છે અને ભાવિક છે, હમણાં તે જૈન ચેર પણ સ્થપાઈ છે ત્યાં અમારું

Page #16

૧૯૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
જાહેર વ્યાખ્યાન રાખવાની તેની ઇચ્છા હતી પરંતુ પરીક્ષા ચાલતી હોવાથી અનુકુળતા ન મળી અને અમારે થોડું જ રોકાવાનું હતું એટલે તેમની ઈચ્છા પુરી ન કરી શકયા. આ સિવાય સમય હોય તો રાજભૂવન, તળાવ અને બીજું પણ ઘણું ઘણું જોવાનું જાણવાનું અહીં છે. એક આશ્ચર્ય | ભારતના હિન્દુઓનું યાત્રાનું પરમ ધામ કાશી. અહીંનું કાશીવિશ્વનાથનું મંદિર જોઈ ભલભલાને આશ્ચર્ય થયા વિના નહિં રહે. એક નાના ગામનું જૈન મંદિર પણ વધુ સ્વચ્છ અને સુંદર લાગે એટલામાં બધું સમાઈ જાય છે. મંદિરમાં પાણી, ચીકાશ અને મલીનતા એટલી બધી કે જે લક્ષપૂર્વક ન ચાલે તો લપસી પડે અને શરીરનું એકાદ અંગ જોખમાવે. એમ અહીં એક આશ્ચર્યકારક કથા સાંભળી.
કાશીવિશ્વનાથનું અત્યારનું મંદિર નવું બંધાયેલું છે. જુના મંદિરમાં જ્યારે ત્યાં કાશી વિશ્વનાથ હતા ત્યારે કોઈ મુસલમાન બાદશાહ તે મંદિર તોડવા આવ્યો છે અને મંદિર તેડવા માંડયું તે જ વખતે મહાદેવજી ત્યાંથી નાઠા અને રાસભવૃત્તિથી એકદમ નજીકના કુવામાં પડતું મેલી પિતાને બચાવ કર્યો હતો. હિન્દુશાસ્ત્રોમાં શિવજીને મહાન સંહારક શક્તિશાળી માનેલા છે. એ મહાન શક્તિસંપન્ન દેવનાં દર્શન કરી હજારો લાખો હિન્દુઓ, પિતાને કૃતકૃત્ય માને છે તે મહાદેવજી જ્યારે પિતાના બચાવ અર્થે કુવામાં પડતું મેલે તે કેવું આશ્ચર્ય મનાય. તે કુવો પણ અત્યારે વિદ્યમાન છે, દરેક પ્રેક્ષકને બતાવાય છે અમે પણ જોયો અને જુને મંદિરની જે મસજદ થઈ છે તે પણ ત્યાંજ નજીકમાં છે. ત્યાં હિન્દુભકતને કેટલી મુશ્કેલી પડે છે તે અનુભવીઓની જાણબહાર નથી. એ મહાન સંહારશક્તિ સંપન્ન દેવે પોતાની શક્તિને થોડો પણ પરિચય આપ્યો હતો તે ત્યાં આજે શું હેત એ કલ્પનાતીત લાગે છે. ત્યાં નજીકમાં કાશીના કરવતનો કુવો, અંધાર કેટડી અને મંદિરની મઝદને રોજ હિંદુઓ જુવે છે અને ભૂતકાલિન ગૌરવને સંભારી ઘવાતા હદયે પાછા વળે છે.
બનારસનું વર્ણન એક વિદ્વાન જૈન સાધુએ આ પ્રમાણે આપ્યું છે, જુની ગુજરાતી ભાષામાં તે છે અને સત્તરમી શતાબ્દીમાં તે બનાવેલું છે. તે વખતે જે વર્ણન કર્યું છે તે અત્યારે પણ જોવાય છે. બનારસની ઉત્પત્તિ માટે મૂળ આવું વર્ણન મળે છે કે વરણું અને આસા નદીની વચમાં નગર વસ્યું અને તેનું નામ વાણુરસી થયું. કવિ પણ તે પ્રમાણેજ કથે છે.
કેસ ચાલીસ પ્રયાગથીરે વણારસી વિખ્યાત અંતરાલ એ દેશની રે ડીસી કહી વાત રે.
સ. ૧૫ દેવેનગર સેહામણું, વારસી વિલાસ ધવલગેહે વષાણુના ઉચાઅતિ વિશેસ છે ૧ તિણનગરિ ભેલુ પુરો તિહાભાટનાંગેહ, પ્રતિમાપાસ જીણુંદની પૂજેપુરણનેહ છે ૨ આમ આ જૈન તીર્થમાં આજે દશ ઘર પણ ભાગ્યે જ હશે અને જે છે તે બિનારસજ છે.
–(ચાલુ)

Page #17

ધર્મસાગરઉપાધ્યાય-રાસ.
૧૫ FEFFFFFFFFFFFFFFFER કે ધર્મસાગર ઉપાધ્યાય રાસ..
HFFFFFFFFFFFFFFFER સંગ્રાહક અને સંશોધક મેહનલાલ દલીચંદ દેશાઈ, એડવોકેટ, મુંબઈ.
ગતાંક પૃ. ૧૫૧ થી ચાલુ.
રાગ સિંધુઓ. ભવિ અનુમોદોરે મુનિવર એહવા, જેહવા ધન અણગારાજી; હીરજી ધર્મસાગર કડી જોડલા, હુંતા અવની માહિં સારજી. ભવિ. ૧૪૯ પાંચમિ દિનરે શ્રી સં(ધ) વીનવઈ, બેલ દિઉ મુનિરાજી; દેવ થયાં રે પછઈ આવવું, સાંનિધિ દેવાનઈ કાજે છે. ભવિ. ૧૫૦ વલતું રે ભગવનજી ઈમ ભણુઈ “જે ત્રિભુવનિ વિખ્યાતો છે; સાહિ અકમ્બરા જેણઈ બુઝવ્યો, હીરવિજય જગતાત છે. ભવિ. ૧૫૧ વાહલું હતું ? જિન શાસન ઘણું, “ જગગુરૂ 'નઈ દિનરાતોજી; તે તો રે હીરજી ઈહાં (ન)વિ આવીઆ, કુન હમારી વાતો ભવિ. ૧૫ર પાંચમઈ આરઈ રે શ્રી સંધ સાંભલો વીર વચ(ન) સંભારાજી; દેવ થઈ રે કે આવઈ નહીં, હવણું એ અવધારે છે. ' ભવિ. ૧૫૩ છદ્ધિ દિનઈ રે શ્રી સંધ પૂછીઉં, “વાંછી સી તુમ સાજી,' શુદ્ધ (શુદ્ધ-શ્રુત) પણ રેજિનધર્મ ભાષાઈ. હો તિહાં અવતાર .” ભવિ. ૧૫૪ મુનિજન સરે ગુરૂનઈ વાનવદઈ (વીન), તુમ છઈ દેહ સમાજ; કેવલી સરખા મુઝ કાયા અછઇ, નહીં રાગ દ્વેષ ન વ્યાજી ' ભવિ. ૧૫૫ સાતમિ દિનરે મધ્ય રાતિ ગુરૂ ભણુઈ, અણુસણુ ઘુ સુઝુ સારા; પરભવ જાતાં રે જીવનઈ સંબલું, સફલ કરૂ અવતાર-જી’ ભવિ. ૧૫૬ વલતું રે શ્રી પંડિત ઇમ ભણઈ “ શકુન જેવા પસ્તાતેજી; જયાં પછી રે અનશન દેરૂં, એ મુઝ મનમાહિ વાતે ભવિ. વલતુ. ૧૫૭
શ્રી ગણેશઃ || ૬-૧૩ પ્ર૦ કાંતિવિજયજી પાસેની [ આમ અધૂરી પ્રત રહી છે પણ સુભાગ્યે આ પછીનું અનુસંધાન એક ફાટેલું પાનું મુનિ જશવિજયને મળેલું કે જે બીજી પ્રતનું છે તેમાંથી મળી આવે છે. તે નીચે પ્રમાણે છે. ]
....રે ગુરૂજી ઈમ ભાષીઉં, શકુન જેવા નહીં લાગેજી; સ્વયં મુખડરે અનશન ઉચરઈ, હાજા પુણ્યનઉ ભાગોજી. ભવિ. (૫૩) ૧૫૮

Page #18

^^^^^^^
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. નવમા દિવસઈ સહુ તિહાં ગવ્ય (2) જાગીઉં, ખણ નવિ કીજઇ વિલંબાજી; નાંદિ માંડીનઈ રે અનશન આદરૂ, કાજ સારૂં અવિલંબો, ભવિ૦ ૧૫૯ નવકાર ગણતાં રે નવમી મધ્યરાત્રઈ, પામ્યા અમરવિમાન રે; જય જય નંદા સુરરમણી કરઈ, દેવ કરઈ ગીત ગાનજી. ભવિ. ૧૬ ૦ લબ્ધિસાગર ગુરૂ લઈ ઈપરિ, ભગવન જગ જાણેજી; કાંઈરે વિછાડી અમનઈ તું ગયુ, તું હુતુ અમનઈ ત્રાણોજી. લબ્ધિસા૦ ૧૬ ૧ સંશય પૂછું કેહનઈ તુઝ વિના, સંશય ટાલણહારાજી; સહુના સંશય ટાલ્યા તઈ ઘણા, કહી(આ) શાસ્ત્રવિચારે છે. લબ્ધિ . ૧૬૨ હયી (?) આપી દેવાઈ હું કરૂં, કુણ કરસ્ય માહરી સારા; એહવા પુરૂષનઇ તું લેઈ ગઉ, તુ અહનઈ આધાર છે. લબ્ધિ . ૧૬ ૩ બાળપણથીરે હું તઈ પાલીઉ, હિવઈ કાઈ દીધઉ હોજી; નિસ્નેહી તું અહે જાઉં, જાણુતા અધિક સનેહાજી. લબ્ધિ . ૧૬૪ અંત સમય તઈ કઈ નવિ ચિત્ત ધરું, રાખું નિર્મલ થાજી; ભગવન રહું કેહનઈ કહું, તું ગઉ ગુણનિધાન; લબ્ધિ. ૧૬૫ અહનિસ ડી ઘેડી નાંમ જપું, ભગવંત ભલીપરિ જાણોજી,
ડી ઘણું જે(હ) સેવા થઈ તે તું ચિત્તમાહિ આણો. લબ્ધિ . ૧૬૬ ઘણું ઘણું ભગવન તુઝનઈ સું કહું, તું છઈ દીનદયાલજી, (એક)વાર દરિસણ દેખાડવું, આણ રંગ રસાલો. લબ્ધિ. ૧૬૭
રામગિરી ધન ધન ધર્મસાગર ઉવઝાય .........નામાં નવનિધિ થાઈ કવિયણ કહઈ ગુણ કેતા કહું, જેહના ગુણનુ પાર નવિ (પભાઈ)...... ૧૬૮
... વઈરકુમાર, શૂલભદ્ર ધનું અણગાર, ગાયમ ગણહર સેવઉ સહુ, તુ.....સહુ, ધન ધન નયરી –બાવતી, જાણઈ ઇદપુરી સેહતી; તિહાં વસઈ વવહારી કર્ડિ,......................ડિ. ચતુરપણુઈ ચઉમાસું રહ્યા, ગુરૂ દરિસણું દેખી ગહગહ્યા, શ્રી.........અતિ ઘણું, ખરચઈ રંગઈ દ્રવ્ય આપણું. અવસર આવી અણસણ કરી, (નઈ) નિર્મલ ધ્યાન જિ ધરી. પૂર્વ રિષિના ચરોએ અણુસરી, શ્રી ગુરૂ પુહુતા દેવની પુરી. માંડવી...ખંડની જાણ, શ્રાવક કરઈ તિહાં મહામંડાણ, નવઈ અંગ પ્રભુ પૂજા કરઈ અવસર જાણી ( વિત્ત) વાવરઈ. ૧૭૩ પન્નર મણ સૂકડિ માજનઈ, સારૂ અગર મણ ૨ (બે) ઈમ ભણુઈ, ચૂઆ કપૂર કસ્તુરી સહી, તસ પરિમલ ચિહું દિાસ મહમહી. ૧૭૪
૧૭૦
૧૭૧
૧૭

Page #19

ધર્મસાગર ઉપાધ્યાય રાસ.
એક કૃતિક તિષ્ણુ ઠામઇ હવઉં, દહન દેતી વેલાઇ નવું, ચમરી જેવી ગાઇ(૫) અભિરામ, દેષ્ઠ પ્રદિ(ક્ષ)ણા રહી તીણુ ઠામ. ગાઇ દુહી દૂધ સીંચી ચય, જે આવઇ વૅ તિહન ( ? ) દુહઈ, દુહીં લિગાઉ છ ગાઇ તથુ, નિમલ થાઇ (જિ)માં દૈટુ આપણ
કહઇ, કામધેનુ આવી સઇ,
લાક લિખ દેખી ઈમ થા ( ? ) રિઆમાહિ તરણું નવિ હાઇ, ગાઇ જાતી નિવે હૈ। ( ૪ ) દેખઇ કાઇ પૂર્વી પુણ્ય પ્રેમ આવી, ગા દેખી સંધ એલઇ નિરમાઇ, હેાઇ સવ એહન” સિષ્યની વૃદ્ધિ, એહના શિષ્ય હાસઈ સધિ ?
શ્રી ધસાગર વાચકવર, વાદીવારણુ સીહાજી,
જે ગુણ ગાઇ ગુણુ તાહરા, નિમલ હેાઇ તસ હેજી, ધન જનની જિનમીઉ, જેવું જિંગે જસ જાસેાજી, જસ મુખ વિમલ કમલ સદા, ભગવતી ભારતી વાસેાજી. પાટણ નયર નામછે.........
૧૭૫
૧૭૬
૧૭૭
૧૯૭
( અહીં પાનું પુરૂ થાય છે,એટલે પછીની કડીઓ મળતી નથી. કાઇ પાસે આ કૃતિની પ્રત હોય તે તે મેલાવશે અગર તેમાંથી અધુરૂ પૂરૂ કરી મેાકલશે અને આ પ્રતમાં જે કંઇ પાઠાંતર યા અશુદ્ધિ યા કિટ હોય તે સમારી સુધારી પૂરાં કરી મેકલશે તે તેમનેા પાડ માનવામાં આવશે, પછીતી કડીએમાં કાઁનું નામ, રચના-સંવત્સર વગેરે હકીકત હાવી ઘટે. તેના અભાવે આખી કૃતિને ખ્યાલ સંપૂર્ણ` ન આવી શકે, છતાં અનુમાન એ કરી શકાય તેમ છે કે તે કૃતિ ધર્મસાગર ઉપાધ્યાયના કાઇ શિષ્યની હશે અને તેની રચના તેમના સ્વર્ગવાસ પછી તુરતજ ખંભાતમાંજ થઇ હશે. )
આ રાસમાં જે કેટલીક વ્યક્તિએ અને ગ્રંથેના ઉલ્લેખ કરેલા છે તે પૈકી જેના સબંધમાં કંઇક વિશેષ માહિતી પ્રાપ્ત થઇ છે તે નીચે રજી કરવામાં આવે છે. આમાં કઇ સ્ખલના થઇ હાય તેની શુદ્ધિ અને વિશેષ હકીકત પ્રાપ્ત હાય તા તેની પૂર્ત્તિ કાઇ કરી મેાકલાવશે તે આ લેખક તેમને આભારી થશે.
જીવરાજતે જીવા ઋષિ. તે લક્ષ્મીભદ્ર ગણુના શિષ્ય આનંદમાણિય ગણિના શિષ્ય શ્રુતસમુદ્ર ગણિના એક શિષ્ય હતા. આ શ્રુતસમુદ્ર ગણિને સ. ૧૫૫૯ માં સમવાયાંગની પ્રત લખાવી ભેટ થઇ હતી. ( હાલા. ભ દા. ૭ ) ભાવવિજય ઉપાધ્યાય કૃત ‘ષત્રિશત્♥પવિચાર ’ એ નામના ચર્ચાથમાં જણાવ્યુ छे तपागच्छे श्री विजयदानसूरि राज्ये पं. जीवर्षिगणि विनेयाः श्रीविजयदानसूरिपाठिता बहुश्रुता इति लोकैः बहुमानवचनाः श्रीधर्मसागरोपाध्याया आसन्" ( વિજયતિલકસૂરિ રાસની પ્રસ્તાવના. )

Page #20

૧૦૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. વિદ્યાસાગર–નામના એક મુનિ પ્રાયઃ વિજયદાનસૂરિના શિષ્ય હતા, કે જે વિદ્યાસાગરના શિષ્ય દેવચંદ્ર બાવન કીની સુકેસલ મુનિ સઝાય સં. ૧૬૦૨ ના આ માસમાં રચી.
સંવત સોલ દેય આ મસવાડઈ, ગુણીયા દેય મુનિપુંગવાએ. ૫૧ શ્રી વિજયદાનસૂરીંદ શ્રી વિદ્યાસાગર, સેવક દેવચંદ ઈમ ભણઈએ. પર
રતુ આ રાસમાં ઉલેખિત વિદ્યાસાગર તે જીવરાજ પંડિતના ગુરૂભાઈજ જણાય છે. તે વિદ્યાસાગર શ્રુતસમુદ્રમણિના એક શિષ્ય હતા અને તેની શિષ્ય પરંપરા નીચેની લેખકપ્રશસ્તિ પાટણના હાલાભાઈ ભંડારમાં દાબડા ૭૧ માં સપ્તતિના ટબાની પ્રતિ છે તેમાંથી મળે છે –
“ સં. ૧૭૩૩ વર્ષે માર્ગશીર્ષ માસે શુકલપક્ષે પ્રતિપદા ચંદ્રવાસરે લિખિત અવંતી સમીપે અબદલપુરા મધ્યે તપાગચછે પંડિતશ્રી શ્રુતસમુદ્ર ગણિ શિષ્ય વાચકાવતં શિરોમણિ મહોપાધ્યાયશ્રી વિદ્યાસાગરગણિ શિષ્ય પંડિત શ્રી સહજસાગરગણિ શિષ્ય શ્રી હેમસાગર ગણિ શિષ્ય પંડિત શ્રી કીર્તિ સાગર ગાણિ શિષ્ય પં. શ્રી હર્ષસાગર શિ. શ્રી ધીરસાગર ગ. વિનેયાણુ પંડિત સુવિહિત સાધુશિરોમણિ પંડિત શ્રી માનસાગર ગ. પુણ્યસાગરણ લિપીકૃતા મુનિ ઉદયસાગર પઠનાર્થ”. ” આમ સાગરાંત નામની હાર અનુક્રમે ચાલી આવી છે. આમાંના સહજસાગરના શિષ્ય હાથી ગણિના શિષ્ય પ્રેમ સાગર ગણિએ સં. ૧૬પ૪ ના જેઠ વદ ૧ શુક્રવારે જ્ઞાતા ઘમકથાંગ સૂત્રને બે છાક મથે પૂર્ણ કર્યો. તેની પ્રત જૈનએસ ઇન્ડિયા પાસે ૧૭ પાનાની છે.
તવંતરાગિણું–આ ગ્રંથની વૃત્તિની પ્રત વાદ્ધ પાર્શ્વનાથના ભંડારમાં ૧૫ મા દાબડામાં ૨૪ પાનાની છે. તેની અંતે આ પ્રમાણે લખેલું છે કે – श्री पत्तने भांडागार प्रतिः ।
अस्य ग्रन्थस्य कर्ता श्री अणहिल्लपतने श्री कर्मसुंदरसूरि श्री स्थिरचंद्रसूरि श्री हर्षविनयसूरि श्री कल्याणरत्नसूरि श्री सिद्धसूरि श्री पद्मानंदसूरि श्री उदयरत्नसूरि श्री विमलचंद्रसूरि श्री विद्याप्रभसूरि श्री संयमसागरसूरि श्री महीसागरसूरि श्री विनयतिलकसूरि प्रभृतिभिः सर्वगच्छमुनिभिः श्री जिनशासनाबहिष्कृतः उत्सूत्रप्ररूपकत्वात् धर्मसागर इति । संवत् १६ १७ वर्षे कार्तिक सुदी सप्तमीदिने शुक्रवारे श्री पत्तनमध्ये ।।
એટલે આ ગ્રંથ સં. ૧૬૧૭ પહેલાં રચાયે હતું અને તેને બહિષ્કાર સર્વે સૂરિઓએ મળી કર્યો હતો. તે પૈકી ઉદયરત્નસૂરિ તે પિંપલગચ્છના હતા કે જેને ધાતુપ્રતિમા લેખ સં. ૧૬૧૭ નોજ બુ. ૧ માં લબ્ધ છે.

Page #21

ધમ સાગરઉપાધ્યાય-રાસ.
دنیا کی
امید میں ناکامی های
به یه به
નેમિસાગર અને ભકિતસાગર–આ બંનેએ ધર્મસાગરના સ્વર્ગવાસ પછી ધર્મ સાગરના મંતવ્યો માટે પૂરી જુ બેસ ઉપાડી હતી અને સાગર પક્ષનાં મમત્વને લીધે તપાગચ્છના મુનિમંડલમાં ભારે ખળભળાટ થયે હતો. આ બે મુનિને માટે સં. ૧૬૭૨ માં તપાગચ્છનાયક વિજયસેનસૂરિને ગચ્છ બહારને નીચે પ્રમાણે પટ કાઢ પડયે હેતે --
છ સ્વસ્તિ શ્રી શ્રી હીરવિજયસૂરિ ગુરુ નમઃ છે શ્રી વિજયસેનસૂરિભિ લિખતે જે સમસ્ત સાધુ સાધવી શ્રાવક શ્રાવિકા એગ્યું ! અપરં ઉપાધ્યાય શ્રી લબ્ધિસાગર ગણિ શિષ્ય ઉપાધ્યાય શ્રી નેમિસાગર ગણિનઉં ઉપાધ્યાય પદ પાછું લીધઉં છઈ ! અનઇ એભિર સંઘાતિઈ ગછને સંબંધ ટાલ્યઉ છઈ છે તથા પં. / ભકિતસાગર ગણિ સંઘાતિઈ પણિ ગછ સંબંધ ટાલ્યક છઈ છે એ સમાચાર સç જાણ અનઈ સર્વત્ર જણાવો . સં. ૧૬૭૧ વર્ષે ઈતિ ભદ્ર છે છ ”
પ્રવચનપરીક્ષા–સવૃત્તિ ( ભાં. ૯, પૃ. ૧૪-૧૫૫ ) આ એક મેટો ગ્રંથ છે. તેમાં જૈન સંપ્રદાયમાં ચાલતા કેટલાક જુદા જુદા ગની પરંપરા અને માન્યતાના સંબંધમાં ખૂબ ખંડનમંડનાત્મક વિવેચન કરેલું છે. એજ ગ્રંથને લઈને પાટણમાં અભયદેસૂરિ ખરતર ગચ્છમાં થયા કે નહિ એ સંબંધી વાદ-વિવાદ સં. ૧૬૧૭ માં મચ્ચે હતો. આ ગ્રંથના પ્રત્યુત્તર રૂપે ખરતરગચ્છ તરફથી પણ એવી જ કોટિનાં લખાણો લખાયાં હતાં. એ બધાં લખાણે મોટે ભાગે સંસ્કૃતમાં છે. દાખલા તરીકે ગુણવિનયે ઉત્સુદ્દઘાટન કુલક નવાનગરમાં રમું. આ ગ્રંથને તેના કર્તાના સ્વર્ગવાસ પછી તેના શિષ્ય વિશેષ મમત્વથી સ્વીકારી તેની પ્રરૂપણ કરતા હતા, તેથી વિજયસેનસૂરિને એક પટે લખી નીચે પ્રમાણે જણાવવું પડયું હતું –
* સંવત ૧૮૭૧ વર્ષે પિષ શુદિ ૧૩ મે અહમ્મદપુરે શ્રી વિજયસેનસૂરિભિલિખિતે છે સમસ્ત તપાગચ્છ સમવાય ચે યં ! અહારી આજ્ઞાપૂર્વક મધ્યસ્થ પાંચ ગીતાર્થ બઈસી પ્રવચનપરીક્ષા ગ્રંથ સધાઈ તિવાર પછો વાંચવઉ છે અન્યથા ન વાંચવઉ છે તે પ્રી છે ઇતિ ભદ્રમ છે ”
આ ગ્રંથની પ્રત ભાંડારકર ઇન્સ્ટિટયૂટમાં છે તેનું મૂલનામ કર્તાએ કુપક્ષકેશિક સહસ્ત્રકિરણ આપ્યું હતું. પણ તે જણાવે છે કે પ્રવચન પરીક્ષા એ બીજું નામ હીરવિજયસૂરિએ આપ્યું હતું.
(ચાલુ) –. લ–

Page #22

પ૦૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાર.
8 મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ. આ
©
©e
(@MEGOઝલ છે -
©©eak
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૭૪ થી શરૂ. )
( અનુ — વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ. ) મનની સરખામણી દર્પણ સાથે કરવામાં આવે છે. જે દર્પણ મેલું હોય છે તો આપણે આપણું મુખ બરાબર જોઈ શકતા નથી. એવી રીતે મનમાં મેલ હોય છે ત્યારે તેમાં ઈશ્વરને સ્પષ્ટ જોઈ શકતા નથી. ખૂબ પરિશ્રમ પૂર્વક આધ્યાત્મિક સાધના, ધ્યાન, નિઃસ્વાર્થ કાર્ય, ભકિત વગેરે દ્વારા મનશુદ્ધિ કરે, ત્યારે જ પરમાત્માનુભવ થશે.
સમાધિમાં જોવા-સાંભળવાનું નથી હોતું. તેમાં દૈતિક કે માનસિક ચેતના નથી હતી. પણ કેવળ આધ્યાત્મિક ચેતના હોય છે. કેવળ સત્ રહે છે, જે આત્માનું મૂળ સ્વરૂપ છે.
જેવી રીતે આપણે સામેનું વૃક્ષ જોઈએ છીએ તેવી રીતે જીના મનમાં જે કાંઈ હોય છે તે પણ કોઈને કોઈ જુએ છે અથવા જાણે છે. આપણું સામે એક કાચનું પાત્ર છે, તે પિતે નથી જોઈ શકતું; એક કરણ, નેત્ર અને દષ્ટાની આવશ્યક્તા છે. જે આપણે કહીએ કે કાચનું પાત્ર પોતે જોઈ શકે છે, તે તેનાથી કર્મ–કતૃત્વ-ભાવને વિરોધ ઉત્પન્ન થાય છે, તેથી આપણે માનવું પડશે કે મનને કઈ ગુપ્ત સાક્ષી છે, જે નિત્ય, નિર્વિકાર, સર્વજ્ઞ અને સતત્ જ્ઞાનમય છે. તે જીના મનમાં ઉઠનારા વિકારો તથા વૃત્તિને જોયા કરે છે.
સ્વપ્નમાં જે વિષય પ્રત્યક્ષ થાય છે તે જાગ્રતાવસ્થામાં થયેલા સંસ્કારોની પુનરાવૃત્તિ સ્વરૂપ છે, અને કેવળ સ્વપ્ન જોનાર માટે તેઓ બહાર પણ હાજર હોય છે. તે પ્રત્યક્ષ વિષય અંતરેન્દ્રિય મનદ્વારા આવિર્ભત થાય છે, એટલા માટે એને આંતરપ્રત્યક્ષ કહે છે.
એ સતત્ સંક્ષુબ્ધ મન પોતાના સંકલ્પ દ્વારા જગત્ની સુષ્ટિ કરે છે, આ માયાત્મક જગત્ મનના સંક૯પથી ઉત્પન્ન થાય છે.
જેવી રીતે બીજ અનુકૂળ સમય અને સ્થાન મળતાં જ અંકુરિત થાય છે તેવી જ રીતે દ્રષ્ટા, મનના સંક૯૫દ્વારા દશ્યરૂપે પ્રકટ થાય છે, કેમકે દશ્ય એ દષ્ટા સિવાય બીજું કશું નથી.
એક તાંત્રિક પિતાના સૈતિક, થુલ નેત્રોને ઉપયોગ કર્યા વગર કેવળ પિતાના મનથી જ જોઈ શકે છે. એક ભગવદ્ભક્ત કે જેણે ભગવાનની સાથે

Page #23

મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ
२०१
^^^^^^^^^
^^^^^^^^
^^
^^
^^^^^^^
^^
^^,
અભેદ પ્રાપ્ત કરેલ છે, તે ભગવાનની આંખોથી જુએ છે, જ્ઞાની આત્મજ્ઞાનના નેત્ર ( દિવ્ય-દષ્ટિ)થી જુએ છે.
આ જગત્ મનનું જ સ્વરૂપ છે,
વ્યષ્ટિગત મન નિરાકાર અને સર્વવ્યાપી છે. જો કે તેને નામ છે, તે પણ બાહ્ય અથવા આંતરિક દષ્ટિએ તેને કશું રૂપ નથી. એ આકાશની માફક ચારે દિશાએ વ્યાપી રહેલું છે. જ્યાં કેઈ પણ સંકલ્પ હોય છે ત્યાં મન પણ રહે છે.
સંક૯પના નારા સાથે જ દષ્ટા તથા દશ્યના બધા ભાવે અદશ્ય થઈ જાય છે.
જેવી રીતે સ્વપ્ન પિતાની અંદર એક બીજા સ્વપ્નને ઉત્પન્ન કરે છે, તેવી રીતે મનનું દશ્ય સ્વરૂપ નથી છતાં અસત્ દશ્યને ઉત્પન્ન કરે છે. કેઈ પણ વિષય ઉપર ચંચળ હોવાને મનને સ્વભાવ છે, તે ચલિત થયા કરે છે અને બ્રાંત થઈ જાય છે.
જે આપણે માનસિક વિકલ્પ અને વિકારોને ત્યાગ કરીને પરમાત્માની સાથે આપણે સંબંધ જેવએ તે મનનું એ વિકટ બંધન દૂર થઈ જશે, સઘળા સંશય જતા રહેશે અને કર્મોને નાશ થઈ જશે.
भिद्यते हृदयग्रन्थिश्च्छिद्यन्ते सर्व संशयाः।
क्षीयन्ते चास्य कर्माणि तस्मिन्दृष्टे परावरे ।। જીવનમુક્ત પુરૂષમાં મનના સ્વભાવનું તે નિરીક્ષણ કરો. તે પ્રત્યેક પરિ. સ્થિતિમાં એક જ રહે છે. વિષને માટે તેમાં જરા પણ પ્રેમ નથી રહેતો.. તેનું મન દોષથી વિકૃત નથી થતું અને હમેશાં શાંત રહે છે. તેનું મન હર્ષ તથા શેકથી મુક્ત હોય છે. તે સુખથી ઉમંગમાં નથી આવતું, તેમ દુઃખ અથવા શોકથી વ્યથિત નથી થતું. તે દુષ્ટ વાસનાઓથી મુક્ત હોય છે, તેનું મન સાંસારિક વિષયે ઉપરથી ઉઠી ગયું હોય છે.
જે મનના વિકાર કે જે વાસનાત્મક સુખનાં કારણ છે, તે નષ્ટ થઈ જાય તે આત્મા અહંકારથી રહિત થતાં અનિર્વચનીય બ્રહ્મત્વ પ્રાપ્ત કરે છે.
જે મન જુદા જુદા વિષયોને ઉપભેગ કરતું હોય છતાં તેમાં આસક્ત નથી થતું, તે પોતે જ બ્રહ્મ કહી શકાય છે.
એકાગ્રતામાં ધ્યાનની મુખ્યતા હોય છે, તે જ ઈચ્છાશકિતને આધાર છે. જ્યારે તેનું સાચું સંયમન થાય છે અને જ્યારે તેને અંત પ્રેક્ષણના હેતુથી અંતર્જગતની તરફ લગાડવામાં આવે છે ત્યારે તે મનને જુદું પાડે છે અને અનેક અદ્દભુત બાબતે આપણું સમક્ષ ખુલ્લી કરે છે.

Page #24

mmmmmmmmmmmor
૨૦૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ મનની શક્તિ વિખરાઈ ગયેલા પ્રકાશના કિરણ જેવી હોય છે. મનનાં કિરણે જુદા જુદા વિષયે તરફ ખેંચાય છે. આપણે તેને ધીરતાપૂર્વક અભ્યાસ અને વૈરાગ્યદ્વારા તથા ત્યાગ અને તપદ્વારા સમેટી શકીએ છીએ, અને ત્યારે જ અત્યંત ઉત્સાહપૂર્વક પરમાત્મા તરફ આગળ વધી શકીએ છીએ.
બહારની ચેષ્ટાઓથી મન તથા ઇન્દ્રિયની સુષ્ટિ થાય છે, તે જ કારણથી આપણે બાહા વિષને જ જોઈએ છીએ અને આંતરિક આત્માને નથી જોતા. માયાની વિશેષ શક્તિ આપણને બહાર તરફ ખેંચે છે. બાલ્યાવસ્થાથી જ આપણને બાહ્ય જગત્ તરફ જોવાનું શીખવવામાં આવ્યું છે. આપણી અંત:પ્રેક્ષણની શકિત તદ્દન નષ્ટ થઈ જાય છે.
- જ્યારે આપણું મનનું વિશ્લેષણ કરીને આપણે અવિનાશી, શાશ્વત શુદ્ધ, પૂર્ણ, નિવિકાર વિષયને સંબંધ કરીએ છીએ ત્યારે આપણે દુઃખ શેકથી મુક્ત થઈએ છીએ.
મનુષ્યના મનની અમાપ શક્તિ છે. એ જેટલું એકાગ્ર થાય છે તેટલી તેને વિશેષ શક્તિ મળે છે.
આપણે માનસિક કિરણોને જુદા જુદા વિષયે ઉપરથી એકત્રિત કરીને ઇશ્વરમાં મન એકાગ્ર કરવા માટે જન્મ લીધે છે, એ જ આપણું મુખ્ય કર્તવ્ય છે. આપણે પરિવાર, સંતાન, ધનદોલત, શક્તિ, પદપ્રતિષ્ઠા, નામ અને કીતિના મેહને લઈને આપણું કર્તવ્ય ભૂલી જઈએ છીએ.
બહારના વિષય પર મનને એકાગ્ર કરવાનું સહેલું છે, મનને બહાર જવાની સ્વાભાવિક પ્રવૃત્તિ હોય છે. કામના ભાવનાત્મક મનનું એક રૂપ છે, એની અંદર મનને બહાર સપડાવવાની એક શક્તિ રહેલી છે.
જ્યારે કેઈ સાધક વિશુદ્ધચિત્ત બનીને એક ગુરૂ મારફત આધ્યાત્મિક રહસ્યમાં પ્રવેશ કરવા માટે દીક્ષિત થાય છે ત્યારે તેનાં મનને નિશ્ચલ પ્રાપ્તિ થાય છે. તે નિર્વિકલ્પ દશામાં પ્રવેશ કરે છે.
જ્યારે મનના સંકલ્પના સંસ્કાર નષ્ટ થઈ જાય છે ત્યારે નિર્વિકલ્પ પરમાત્મપદ પ્રાપ્ત થાય છે. સંકલ્પને નાશ થવાથી મન એવી અવસ્થા પ્રાપ્ત કરે છે કે તેની આગળ સાર્વભૌમ પદ પણ તુચ્છ થઈ જાય છે.
સંક૯૫ જ સંસાર છે, તેને નાશ એજ મેક્ષ છે.
માનસ વિજ્ઞાનના સિધાન્ત અનુસાર પુરૂષ બહુપત્નિક છે અને સ્ત્રી બહુભર્તુક છે. માનસિક કર્મ જ વાસ્તવિક કર્મ છે. વિચાર જ વાસ્તવિક કમ છે. જે મનુષ્ય હમેશાં સ્ત્રી સહવાસ કરે છે તે છ મહીને એકવાર વેશ્યા ગમન

Page #25

મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ
૨૩૩ કરનારથી ઓછે વ્યભિચારી નથી ગણાતે. મનુષ્ય વારંવાર ખરાબ વિચારેનું સેવન કરે છે તે તે મહા વ્યભિચાર કરે છે.
વાસના મનરૂપી સરેવરના તરંગ છે. તેનું સ્થાન કારણ શરીર છે, જ્યાં તે બીજરૂપે રહે છે અને મન સરોવરમાં પ્રકટ થાય છે. સાધકને વિજ્ઞાનમય કેશ એક મહાન દુર્ગનું કામ આપે છે. જયાંથી તે કારણે શરીરમાંથી નીકળીને મનમાં ઘુસવાની ચેષ્ટા કરનાર વાસનાઓ ઉપર આક્રમણ કરી શકે છે. વિજ્ઞાનમય કેશ (બુધિ) ની સહાયતાથી શમસાધન દ્વારા ધીમે ધીમે વાસનાઓને નાશ કરવો જોઈએ. એજ વાસના ત્યાગ છે. એ આક્રમણ અથવા યુધ આંતરિક હોય છે. આક્રમણ બહારથી પણ થવું જોઈએ. દમ (ઈન્દ્રિયનિગ્રહ) દ્વારા બાહા વૃતિનો વિરોધ થ જોઈએ. દમ દ્વારા ઈદ્રિયને કુંઠીત કરી દેવી જોઈએ. મેદાની વાસનાને, આંતરિક વાસનાઓને નાશ કરીને ત્યાગદ્વારા નષ્ટ કરી દેવી જોઈએ. આપણે બજારમાં નીકળીએ અને આપણી આંખો મેદક ઉપર પડે તેનાથી બાહ્ય વૃત્તિ ઉત્પન્ન થાય છે તેને નાશ અને તેના ઉપરથી હઠાવી લઈને અને મીઠાઈ લેવાને ત્યાગ કરીને કરી દેવો જોઈએ. મનના નિગ્રહમાં દમ શમને સહાય કરે છે. વાસનાઓના નાશ માટે દમ સહાયક બને છે. વાસનાથી જ મનમાં ચંચલતા ઉત્પન્ન થાય છે. વાસના પ્રકટ થાય છે કે તરત જ મન અને વિષયની વચ્ચે એક પ્રકારનો ગાઢ સંબંધ થાય છે. જ્યાંસુધી મન તે વિષને પ્રાપ્ત કરીને તેને ઉપગ નથી કરી લેતું ત્યાંસુધી તે ચંચળ રહે છે, અને વૃત્તિઓ તે તરફ પ્રવાહિત રહે છે. ઈચ્છાની નબળાઈને લઇને સામાન્ય જીવનમાં મનુષ્ય વાસનાઓને દબાવી કે રોકી નથી શકતે. સાધક કેટલેક વખત વાસનાને દબાવી શકે છે, પરંતુ તેને તક મળે છે કે તરત તે બમણુ જોરથી ફરી પ્રકટ થાય છે, વાસનાને પૂરેપૂરા મૂલેછેદ થવો જોઈએ.
વ્યષ્ટિ મનનો સમષ્ટિગત માની સાથે સંબંધ છે. જે “અ” અને “બ” મિત્ર છે તે “અ” ના મનનો સંબંધ “બ” ના મનની સાથે છે, “અ” ના સગાં સંબંધીઓના મનનો સંબંધ “અ” ના મનની સાથે છે. એ પ્રમાણે અનેકનાં મન “બ” ને મનની સાથે સંબંધ ધરાવે છે, તેથી જે લોકોના મનને સંબંધ “અ” ના મનની સાથે સંબંધ રાખે છે તેઓને સંબંધ “બ” ના મનની સાથે સંબંધ રાખનાર લોકોના મનની સાથે થઇ જાય છે. એ તે એકનું મન આખા સંસારના લોકોના મનની સાથે સંબંધિત થઈ જાય છે. આ મનની વિભુ–અવસ્થા છે. એગ શાસ્ત્રાનુસાર મન વિભુ (સર્વ વ્યાપી) છે.
(ચાલુ)

Page #26

૨૦૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
સ્વીકાર સમાલોચના.
૧ ભગવાન મહાવીરનાં દશ ઉપાસકો:–અનુવાદક અધ્યાપક બેચરદાસ દેશી. સાતમા અંગમાં ભગવાન મહાવીરના દશ ઉપાસકોની આપેલી રૂપરેખા ઉપરથી આ સરળ મુદાસર અનુવાદ રા. બેચરદાસ પંડિતે કરેલ છે. અનુવાદ વિચારપૂર્વક વાંચતાં વાંચકને તેના ટિપ્પણામાંથી જૈન, વૈદિક અને બૌદ્ધ સંસ્કૃતિની એકવાક્યતા દેખાયા સિવાય રહેશે નહિ. અનુવાદની પાછળ ઉપયોગી ટિપ્પણ અને શબ્દપ પણ આપેલ છે. ગ્રંથની શરૂઆત થતાં પહેલાં શ્રીમાન કાલેલકરની પ્રરતાવના પણ ખાસ વાંચવા જેવી છે. ગ્રંથ મનનીય છે. કિંમત આઠ આના. પ્રકાશક શંભુલાલ જગસી શાહ ગુર્જર ગ્રંથરત્ન કાર્યાલય ગાંધીરોડ, અમદાવાદ.
૨ ન દષ્ટિએ બ્રહ્મચર્ય વિચાર–લેખક અધ્યાપક સુખલાલજી સંઘવી તથા બેચરદાસ દોશી શ્રી પૂજાભાઈ જૈન ગ્રંથમાળા નં. ૫ તરીકે આ ગ્રંથ છે. બ્રહ્મચર્ય વિચારનો આ લઘુગ્રંથ જેનદૃષ્ટિએ વિદ્વતાપૂર્ણ બંને વિદ્વાનોથી લખાયેલો છે. જૈનદષ્ટિનું સ્પષ્ટિકરણ તેની વ્યાખ્યા તેના અધિકારી, ઇતિહાસ, શ્રેય, ઉપાયો તેના સ્વરૂપની વિવિધતા, અતિચારે, નિરપવાદતા એક ખાસ દષ્ટિ, સાવધ રાખવા ઉપદેશ શૈલી, વૈવાહિકમયાંદા તેની સિદ્ધિ અને ચમત્કાર વગેરે બાર વિભાગમાં સુંદર શૈલીમાં, મનન–અભ્યાસ કરવા ગ્ય આ લઘુ ગ્રંથ તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. જૈન ધર્મના તત્ત્વજ્ઞાન કે ચારિત્રના વિષયો આવી ગૌલીએ પ્રગટ થવા આવશ્યકના છે. છેવટે ટિપ્પણ પણ આપેલ છે. દરેક મનુષ્ય પઠન પાઠન કરવા ... આ ગ્રંથ છે. કિમત રૂા. ૦-૫-૦ પ્રકાશક: શંભુલાલ જગમી શાહ ગૂજર ગ્રંથરત્ન કાર્યાલય, ગાંધીરોડ, અથદાવાદ,
પ્રાચીન સ્તવન સક્ઝાય સંગ્રહ-પ્રકાશક સંઘવી મુળજીભાઈ ઝવેરચંદ પાલીતાણ. તથા નાગરદાસ પ્રાગજી મહેતા અમદાવાદ. આ ગ્રંથમાં સંસવન સજઝાયનો સંગ્રહ ઠીક કર્યો છે. ઉપગી પણ છે. પરંતુ મોટા ટાઈપ, પાકું બાઈડીંગ છતાં કિંમત એક રૂપૈયો. પ્રકાશકને ત્યાંથી મળશે.
વિધિયુકત પંચપ્રતિક્રમણ સૂત્ર – પ્રકાશક ઉપરોક્ત બંને પ્રકાશકે. હાલમાં આ જાતની પ્રતિક્રમણની બુકનું પ્રકાશન થવું શરૂ થયેલ છે. જ્યાં મુનિરાજના વિહાર કે પાઠશાળા ન હોય તેવા નાના ગામમાં માત્ર આલંબન રૂપ છે. કિંમત રૂા. ૦-૧૨-૦ પ્રકાશકને ત્યાંથી મળશે.

Page #27

આ સભાની વર્તમાન સ્થિતિ
૨૦૫ FFFFFFFFFFFFFFFFF
આ સભાની વર્તમાન સ્થિતિ છે
FFFFFFFFFFFFFFFFFી ગયા વર્ષમાં સભાએ શું પ્રગતિ કરી તેની ટુંક નોંધ આ નીચે આપીએ છીએ. દર વર્ષે આ રીતે સભાની કાર્યવાહીનું સંક્ષિપ્ત વર્ણન આપવાથી આ સભાના દરેક સભાસદ, બંધુઓ, સભા ઉપર પ્રેમ ધરાવનાર ભાઈઓ અને હિતેચ્છુઓ વગેરેને જાણ થતાં હવે પછીના માટે સભાની ઉન્નતિ માટે કાંઈ સલાહ, સૂચના કે વિચાર તેઓશ્રી જણાવી શકે તેવા હેતુથી જ આવી રીતે દર વર્ષે ટુંક નોંધ અપાય છે.
આ સભાને સ્થાપન થયાં આજે છત્રીસ વર્ષ થયાં છે. નિમિત્ત ગુરૂભકિત છે, આત્મિક કલ્યાણ અને ધાર્મિક સેવા જ છે. તેના ચાલતા ઉદ્દેશ પ્રમાણે સભા કાર્ય કર્યું જાય છે. કુલ સભાસદો:
૧ આ સભાના ચાર વર્ગમાં થઈ ૩) પેટ્રન સાહેબ, ૧૧૧) પહેલા વર્ગના લાઇફ મેમ્બર, ૨૧૬ ) બીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરો, ૧૨) ત્રીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરે, ૪૮) પહેલા વર્ગના વાર્ષિક મેમ્બરો અને ૯) બીજા વર્ગના વાર્ષિક મેમ્બરો મળી ૩૯૯) કુલ સભાસદ હતાં, ગયા વર્ષમાં કેટલાકનો વધારે, કેટલાક સ્વર્ગવાસ પામ્યા, કેટલાક કમી થયા જેથી ગઈ સાલની આખર સુધી ૩૯૦) છે. જેમાં ત્રણ પેટન સાહેબ. ૧૧૧) પહેલા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર, ૨૧૯) બીજા વર્ગના લાઇફ મેમ્બરો, ૧૨) ત્રીજા વર્ગના લાઇફ મેમ્બરે, ૩૬) પહેલા વર્ગના વાર્ષિક મે , અને ૯ બીજા વર્ગના વાર્ષિક મેમ્બરે, ભાવનગર અને બહાર ગામના મળીને છે. નવા સભાસદો થાય તેના નામે આત્માનંદ પ્રકાશમાં તરત જ પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવેલ છે. આ સભામાં જે જે લાઈફ મેમ્બરોની જે જે ફી ( લવાજમ) છે તે જ લઇને તે જ વર્ગમાં દાખલ કરવામાં આવે છે, અને લાઇફ મેમ્બરોને ભેટના પુષ્કળ સારા સારાં ગ્રંથનો લાભ અત્યાર સુધી કાંઈ પણ બદલો લીધા સિવાય ધારા પ્રમાણે અપાયો છે-અપાય છે તે તો અમારા માનવંતા સભાસદોને સુવિદિત છે. ત્રીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર અને બીજા વર્ગના વાર્ષિક મેમ્બરને વર્ગ કેટલાક વખતથી કમી થએલ છે. લાઈબ્રેરી-કી વાંચનાલય:
આ વાંચનાલયમાં સાત વર્ગો છે. શુમારે આઠ હજાર ધાર્મિક, નૈતિક, નેવેલ, સંસ્કૃત, અંગ્રેજી અને ધાર્મિક આગમો મળી ગ્રંથે છે. લખેલી પ્રતોને ભંડાર જે ૧૪૦૦) ની સંખ્યામાં છે, તે જુદો છે. તથા ૫૬ ન્યૂસપેપર ડેઈલી, વિકલી, માસિક વગેરે વગેરે સારા સારા આવે છે. જૈન અને જૈનેતર ભાઈઓ સારા પ્રમાણમાં લાભ લે છે. કક્કાવારી પ્રમાણે વાચકેની સુગમતા ખાતર તમામ બુકનું લીસ્ટ છપાવેલ છે. લાઇબ્રેરીની સુવ્ય

Page #28

૨૬
શ્રી આત્માનદ પ્રકાશ,
વસ્થા માટે, મીસ કોઝ, સુબ્રીજ સાહેબ, અને શ્રી ગાયકવાડ સરકારના સેન્ટ્રલ લાઈબ્રેરીના યુરેટર સાહેબ મેતીભાઈ આમીન વગેરે તેમજ અનેક સંસ્થા અને જાહેર પુરૂષોએ ઉંચા અભિપ્રાય આપેલ છે. આ શહેરમાં તેવી લાઈબ્રેરી બીજી નથી.
સં. ૧૯૮૬ ના આસો વદ ૩૦ સુધીમાં સાત વર્ગોમાં કુલ પુસ્તકે ૭૫૨૬) રૂા. ૧૨૩૩૬ ૧૩-૩ ના હતાં, જેમાં ગઈ સાલની આખર સુધીમાં રૂા. ૪૮૮–૧૫-૭ ના પુસ્તકા ૨૭૭ ને વધારો થતાં કુલ પુસ્તકે ૭૮૦૩ રૂા. ૧૨૮૨૫-૧૨-૬ ના થયાં છે. જ્ઞાનેશદ્વાર ખાતું સાહિત્ય પ્રકાશન ખાતું –
ચાર પ્રકારે સાહિત્યકૃદ્ધિ-પુસ્તક પ્રકાશન ખાતું સભા કરે છે. ૧ એક સંસ્કૃત-માગધી ગ્રંથે રે ગુજરાતી ભાષાના ગ્રંથે, ૩ પ્રવર્તક શ્રી કાન્તિવિજયજી ઐતિહાસિક ગ્રંથમાળા, ૪ શ્રી સીરીઝ ખાતું, હું અને સાધુ સાધ્વી મહારાજ તથા જ્ઞાનભંડારોના ખાસ ઉપયોગ માટેનું. )
સભા તરફથી પ્રકટ થતા ગ્રંથો સંસ્કૃત–માગધી હાલ અડધી કિંમતે, ગુજરાતી ગ્રંથ મુદ્દલ કિંમતે, સીરીઝના ગ્રંથા ધારા પ્રમાણેની કિંમતે મંગાવનારને અપાય છે. સંસ્કૃતના ખપી લાઈફ મેમ્બરો અને પેટન સાહેબ મંગાવે તેને અને ગુજરાતી ભાષાના તથા સીરીઝન ગ્રંથો બધા લાઈફ મેમ્બરોને ભેટ, તેમજ વાર્ષિક મેમ્બરોને પાણી કિંમતે ભેટ આપવામાં આવે છે. અત્યાર સુધીમાં શુમારે દોઢસો ગ્રંથે લાઈફ મેમ્બરને ભેટ અપાયા છે.
ઉપર બતાવેલા ચારે પ્રકારના ગ્રંથે મળી અત્યાર સુધીમાં રૂા. ૧૮૩૩૪તા ના સં. સાધુ સાધવી મહારાજ તેમજ અન્ય સંસ્થાઓ, જ્ઞાન ભંડારો વગેરેને ભેટ અપાયેલા છે. લાઈફ મેમ્બરોને અત્યાર સુધીમાં અપાયેલ ગ્રંથની થતી રકમ જુદી છે. અમારા ધારવા પ્રમાણે હિંદુસ્તાનની કોઈ પણ જૈન સંસ્થાએ આટલે મેટે પ્રચાર અને ભેટનું કાર્ય કરેલ નથી. તે થવાનું કારણ ગુરૂ કૃપા છે.
સં. ૧૯૮૭ ની આખર સાલ સુધી સંસ્કૃત-માગધી ૮૦ ગુજરાતી ૬૨ તથા ઇતિહાસિક ૭) મળી કુલ ૧૪૯) ગ્રંથે પ્રગટ થયા હતા. ગઈ સાલની આખર સુધી સંસ્કૃત ૧) શ્રી વસુદેવ હિંડી દ્વિતિય ભાગ તથા ગુજરાતી શ્રી ધર્મપરિક્ષા તથા શ્રી પ્રભાવક ચરિત્ર મળી વધારો થતાં કુલ સંઘે ૧૫૨ ) આ સભા તરફથી પ્રકટ થઈ ગયા છે. આ કાય સતત ચાલ્યા કરે છે. સીરીઝનું કાર્ય સભાએ હાથ ધરતાં રૂા. એક હજાર આપનાર બંધુના નામથી ઉત્તરોત્તર ગ્રંથ પ્રક્રટ થતાં હોવાથી, જ્ઞાનોદ્ધાર સાથે આત્મકલ્યાણ પણ થતું હોવાથી તે રીતની રકમે અત્યાર સુધીમાં પંદર ગૃહસ્થા તરફથી મળી છે. અને આવો લાભ દર વર્ષે નવા જૈન બંધુએ સાહિત્ય પ્રકાશન માટે સભાને તેવી રકમ આપી લાભ લેવા ઉત્સુક બને છે. અનેક ગ્રંથે સીરીઝ તરીકે પ્રગટ થયા છે. સભાને મળતી મદદથી અનેક ઉત્તમોત્તમ ગ્રંથો પ્રસિદ્ધ થતાં હોવાથી અનેક ગૃહ તરફથી તે લાભ સભાને મળે છે, અને સાહિત્ય વૃદ્ધિ થાય છે. અને થોડા વખતમાં સસ્તું જૈન સાહિત્ય અને બે પ્રચાર અ૫ કિંમતે સભા કરી શકશે તે નિઃસંદેહ વાત છે.

Page #29

આ સભાની વર્તમાન સ્થિતિ.
૨૯૭ કેળવણીને ઉત્તેજન – દરેક વર્ષે રૂ. ૧૫) સ્કોલરશીપ તરીકે, રૂા. ૧૨૫) શ્રી ઉજમબાઈ જૈન કન્યાશાળાને મદદ મળી સુમારે ત્રણસેંહ રૂપીયા અપાય છે; અવકાશે વિશેષ કાંઈ કરવા સભાની શુભ આકાંક્ષા છે.
આત્માનંદ પ્રકાશ-આજે ઓગણત્રીસ વર્ષથી પ્રકટ કરવામાં આવે છે. ઉત્તમ લેખો, પુસ્તકોની સમાલોચના, વર્તમાન સમાચારો. અને કોઈપણ માસિક દરેક વખતે જે અત્યાર સુધી નથી આપી શકતું તેવા સારા સારા અનેકવિધ સાહિત્યના ઉત્તમ મેટા ગ્રંથ વધારે ખર્ચ કરી માસિકની આવક કે કમાણીની દરકાર નહિ રાખી ગ્રાહકોને દર વર્ષે ભેટ અપાય છે. જેથી આત્માનંદ પ્રકાશના ગ્રાહકોની પણ દિવસનદિવસ વૃદ્ધિ થતી જાય છે
સ્મારક ફડો-આ સભા હસ્તક શ્રીયુત મૂળચંદ નથુભાઈ કેળવણી ઉતેજન સ્મારક ફંડ, તેમજ-બાબુ પ્રતાપચંદજી ગુલાબચંદજી સ્કોલરશીપ મદદ કુંડ તથા કેળવણુ મદદ કુંડ અને શ્રીયુત ખેડીદાસ ધરમચંદ નિરાશ્રીત મદદ કુંડ ચાલે છે. જેમાં તેના ઉદેશ પ્રમાણે તે તે ખાતામાં સહાયો અપાય છે.
શ્રી ઉજમબાઈ કન્યાશાળાનો વહીવટ આ સભાને તેની કમીટી તરફથી સુપ્રત થયેલ હોવાથી તેને વહીવટ મદદ આપવા સાથે કરે છે.
જયંતીએ--પ્રાતઃસ્મરણીય ગુરૂરાજ શ્રી વિજયાનંદસૂરીશ્વરની જેઠ સુદ ૮ ના રોજ શ્રી સિદ્ધાચળ ઉપર જઈ, તથા પૂજ્યપાદ ગુરૂવર્ય શ્રી મૂળચંદજી મહારાજની માગ વધી ૬, શાંતમૂર્તિ શ્રી વિજયકમળમૂરિઇની આશે શદ ૧૦ ના રોજ આ શહેરમાં દેવ, ગુરૂ - ભકિત-પૂજા સ્વામીવાત્સલ્ય વગેરેથી દર વર્ષે સભા તરફથી ઉજવાય છે.
સભાની વર્ષગાંઠ– છત્રીશ વર્ષથી સભાના મકાનમાં દેવ, ગુરૂભકિત-પૂજ ભણાવવા સ્વામીવાત્સલ્ય કરવા સાથે ઉજવવામાં આવે છે.
આનંદ મેલાપ–દર બેસતું વર્ષે જ્ઞાનપૂજન સાથે પાર્ટી સભાસદોને આપવામાં આવે છે.
જ્ઞાનભકિત-દર વર્ષે જ્ઞાન પંચમીને દિવસે જ્ઞાન પધરાવી ભકિત કરવામાં આવે છે.
ઉપરોકત હકીકત તથા નીચેની સભાની લેણદેણુ તથા સરવૈયા સંબંધી હકીકત વહી વટી ચોપડામાંથી જોવા માટે ખુલ્લી છે. દરેક સભાસદોએ સભાએ આવી જોવાનો લાભ લેવો.

Page #30

૨૦૮
શ્રી આત્માનદ્ પ્રકાશ,
સંવત ૧૯૮૭ ના આસો વદ ૦)) સુધીનો રીપોર્ટ. શ્રી સભાનું વહીવટ ખાતું,
પા=
શ્રી સભા નિભાવ ફંડ ખાતું,
C
Ο
૫૦૧) ખાકી દેવા સ. ૧૯૮૬ આખર. ૫૦૦) લાઇક્ મેમ્બરે સ્વર્ગવાસ પામતાં ધારા પ્રમાણે લવાજમ જમા કર્યાં.
૨૪ા વ્યાજ,
૬) બાકી દેવા.
૧૧૬છા લાઇફ મેમ્બરાના વ્યાજના. ૧૩૧) વાર્ષિક મેમ્બર જ઼ીના. ૧૩૪
સભાસદોની ફી ખાતુ.
ઉ
પરાર્ ખર્ચોમાં તુટતા હવાલે.
પરજાક
૫૦૧) બાકી દેવા.
જ
૧૧૧૦૦) બાકી દેવા.
૨૦) નવા મેમ્બરે એ થયા તેની ીના.
૧૧૩૦)
૧૦૫ાર્કો
૧૫૦) લાર્ મેમ્બર્ થતાં જ઼ી મજરે આપી.
૧૮)
૫૬૪)
ઉઘરાણી ન પતવાથી માંડી વાળ્યા. ખચ ખાતાના હવાલે.
૩૫૯૧
મેમ્બરાને માસિક ભેટ મેકલ્યા તેના ખના હવાલા.
૧૦૯૧ા
૨૧૩) બાકી દેવા
પહેલા વર્ગના લાઇફ મેમ્બર ખાતુ,
@
૧૩૦૪ા
૨૦૦) એ મેમ્બરા સ્વર્ગવાસ પામતાં સભા નિભાવક્ડ ખાતે લઇ ગયા. ૨૦)
૧૧૧૦૦) બાકી દેવા.
૧૧૩૦૦)

Page #31

જ
૧૦૮૦૧) બાકી દેવા.
૪૫૧) નવા નવ સભાસદોની પીના.
૧૧૨૫૨)
Ο
૩૦૦) ખાકી દેવા.
૩૦૦)
આ સભાની વર્તમાન સ્થિતિ,
ખીજા વર્ગના લાઇફ મેમ્બર્ ખાતું,
૨૪૮ાાનના બાકી લેણા.
૪૧૪શ
૧૬પાગ
જ
૧૦lll બેસતા વર્ષોંના જ્ઞાનપૂજનના. હેરાના પરચુરણ કસર વગેરે. ૧૦પાના પુસ્તકા વેચાણમાંથી ૐ હાંસલ. ૫૮૮) શ્રીગુરૂતત્ત્વ વિનિશ્રયના વેચાણમાંથી. ૮૫૬ાન વ્યાજના વધારા,
ત્રીજા વર્ગના લાઇફ મેમ્બર ખાતુ.
૧૦૯પર) બાકી દેવા.
શ્રી જ્ઞાન ખાતું.
の
૩૦૦) સભાસદા સ્વર્ગવાસ થતાં નિભાવ કુંડ ખાતે લઇ ગયા.
૩૦૦)
૧૧૮૫
૧૧૧)
૨૫૪)ભ
૧૨૫)
૧૧૨૫૨)
૨૮૧૮ાના ખાકી લેણા
૧૧૨૫
વીમાના ખર્ચ
૩૯)
ભાડું. વખારનુ ૧૯૬)ના માસિક, વમાન લાઇબ્રેરી માટે
૨૦૯
૩૩ા
પેકીંગ ને પરચુરણ ખર્ચો ૩૩૪ાના પુસ્તકા ભેટ આપ્યા
૪૧૪૭
લાઇબ્રેરીમાં પુસ્તકા ખરીદ કર્યાં પુસ્તકામાં કમીશન આપ્યુ
આ પ્રકાશ પુ॰ ૨૮ ની ખાટ ઉજમબાઇ કન્યાશાળાને મદદ

Page #32

૨૧૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
શ્રી આત્માનંદ ભવન (મકાન) ખાતું,
૧૯૫૭૪ બાકી લેણા. ૬રા વી .
લાદ રીપેરીંગ. ૧૭છા વ્યાજ ભાડાના તેર માસના
રૂ. ૫૪૨ાા બાદ જતાં.
૧૯૮૨૪ બાકી લેણ.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ પુસ્તક ૨૮ મું.
૭૨૧/- લવાજમ, ૩૫લા મેમ્બરો પાસેથી. ૨૫જાત ખોટના તે જ્ઞાન ખાતે ઉધાર.
૧૩૩૫)=
૫૯૨ છપાઈ તથા બાઈન્ડીંગ. ૩૨૪ર કાગળ. ૨૦૬રાણી પિસ્ટ ખર્ચ ૩૬)જ્ઞ વી. પી. પોસ્ટ કાર્ડ વગેરે પર
ચુરણ ખર્ચ. ૧૨૯લા ભેટની બુકના. ૪પ ટાઈટલના બ્લોકને ખર્ચ.
૬૩૩૫ ૯
શ્રી સાધારણ ખર્ચ ખાતું,
૪૦પાને બાકી દેવા. ૧છોક પુસ્તક વેચાણમાંથી હાંસલ .
૪૨૩)લ્લા
૩૨ાત્રી પરચુરણ ખર્ચ
૩રાણા ૩૯૦માન બાકી દેવા.
કર૩)હ્યા

Page #33

2
૨૦૧૩)
બાકી દેવા.
૧૯૬ પુરતા વેચાણ,
૧૦૩રા
જ
૧૨૯૪) બાકી દેવા.
૬૩) વ્યાજના.
૧૩૫૯)
આ સભાની વર્તમાન સ્થિતિ.
શ્રી ઐતિહાસિક સીરીઝ ખાતુ.
પહેશ
૪૬૯) બાકી દેવા. રૂા. ૧૦૦૦) તે મેન્ડ ટ્રસ્ટીએના નામે છે તે ઉપરાંત.
૭૪ા વ્યાજ.
ર
શ્રી સિદ્ધાચળજી ઉપર શ્રી વિજયાનંદસૂરિધરજી મહારાજની દેરી રીપેર તથા જયંતિ ( સાધારણ ) ખાતુ,
ઉ
જાડા સાધારણ ખાતે ૐ. કા
બાકી દેવા.
૨૦૨ા
Ο
૪૫) બાકી દેવા. રૂા. ૧૦૦૦) માં મેાન્ડ ટ્રસ્ટીએના નામે છે તે ઉપરાંત.
૫૦) વ્યાજ.
૯૫)
શ્રી મુળચંદભાઇ સ્મારક ફંડ.
૬) ગેડીનેા પગાર૧૩૫૧) આાકી દેવા.
શ્રીયુત્ ખેાડીદાસભાઇ સ્મારક ફંડ,
૨૦૧
૧૬। કાલરશીપ.
૫૨૭) બાકી દેવા.
૧૩૫)
પા
૫૦) પર્યુષણ પર્વ ઉપર મદદ ખ ૪૫) બાકી દેવા.
૯૫)
૨૧૧

Page #34

૨૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશેઆ સભાનું વર્તમાન નાણાં પ્રકરણ ખાતું. સં. ૧૯૮૬ ના આ વદ ૦)) સુધીનું સરવૈયું.
૩૮૩૪ શ્રી જ્ઞાન ખાતે પુસ્તકોના. ૮૮૨૨) શ્રી પુસ્તકો છપાવવા માટેના
ખાતાના. ૧૪૦૮રાપા શ્રી સીરીઝના ખાતે.
રા આત્માનંદ પ્ર. પુ. ૨૯ મા ખાતે ૬૪૩ાત્ર શ્રી પરચુરણ દેવું. ૨૪૫૬૭) શ્રી લાઈફ મેમ્બર ફી ખાતે.
૪૮૦૦) આત્માનંદ ભવન મદદ. ૫૭૫રાજ જયંતિના ખાતાઓના દેવા. ૩૪૪૧ા કેળવણી વગેરે સહાયક ફંડના
ખાતાઓ. ૫૮૪૧મા શ્રી સરાશી ખાતાઓમાં દેવું. ૩૧૪ શ્રી પરચુરણુ ઉબાળક ખાતાઓ
મધે દેવું.
૭૨૩૪)રા શ્રી જ્ઞાન સંબંધી ખાતાના. ૭૧૭છોકો સીરીઝના પુસ્તક પરાંત છે તેના. ૧૪૧ બેન છપાતાં પુસ્તક ખાતાના. ૨૪૮ - આત્માનંદ પ્ર. પુ. ૨૯ મા ખાતે.
૯૯૫ શ્રી પરચુરણ ખાતાઓમાં લેણું. ૧૯૮૨૪ા શ્રી આત્માનંદ ભવન ખાતે.
૧૩મા શ્રી ગુરૂમંદિર ખાતે. ૩૩૮૮૫). શ્રી સરાફી ખાતે.
૮૯૩ શ્રી મેમ્બરોના ખાતે. ર૯૫ાત્રી શ્રી પરચુરણ ઉબાળક ખાતાઓ. ૧ાાન શ્રી પુરાંત બાકી.
૭૨૧૧ાાન
૭૨૧૦૧ાાન

Page #35

શ્રી નવપદજી આરાધનાના જીજ્ઞાસુઓને અમૂલ્ય લાભ.
શ્રીપાળ મહારાજનો રાસ.
શ્રી નવપદજી મહારાજનો મહિમા અપૂર્વ છે, જે કોઈ પણ જૈન તે માટે અજાણ નથી. ચૈત્ર માસ અને આસો માસમાં આવતા એળી–આયંબીલ તપ કરી શ્રી નવપદજી મહારાજની આરાધના કરાય છે. તે અઠ્ઠાઈના દિવસોમાં શ્રી નવપદજી મહારાજનું અપૂર્વ મહાતમ્ય જેમાં આવેલ છે તેવા શ્રીપાળ મહારાજનું અદ્દભુત ચરિત્ર તેને રાસ જે વંચાય છે તે મૂળ તથા તેનું સરલ ગુજરાતી ભાષાંતર સર્વ કાઈ સમજી શકે તેવી ગુજરાતી ભાષામાં આ ગ્રંથમાં આપવામાં આવેલ છે. પાના ૪ ૬ ૦ પાકું કપડાનું બાઈડીંગ સુ દર ગુજરાતી ભાષામાં પ્રમટ થયેલ છે, ચૈત્ર શુદ ૧૫ પુર્ણીમા સુધીમાં લેનારને બે રૂપીયા (પાસ્ટેજ જુદું) ની કિંમતે આપવામાં આવશે.
શ્રી નવપદજીની પૂજા ( અર્થ, નોટ, મંડલ, યંત્ર, વિધિ વગેરે સહિત. )
પ્રભુભકિતમાં તલ્લીન થઈ ઈષ્ટસિદ્ધિ જલદી પ્રાપ્ત કરવા માટે, પૂર્વાચાર્ય પ્રણીત પૂજા એ એક વિશિષ્ટ કારણ છે. એવા હેતુથીજ શ્રીમદ્દ યશોવિજયજી મહારાજ કૃત નવપદજીની પૂજા, અમે તેના ભાવાર્થ, વિશેષાર્થ અને નાટ સાથે તૈયાર કરી પ્રગટ કરેલ છે. સાથે શ્રી નવપદજીનું મડલ તે તે પદોના વર્ણ-રંગ અને તેનો સાથે વિવિધ રંગ અને સાચી સોનેરી શાહીની વેલ વગેરેથી તથા શ્રી નવપદજીને યંત્ર કે જે આયંબીલ -એાળી કરનારને પૂજન કરવા માટે ઉપયોગી છે, તે બને છબીઓ ઊંયા આર્ટ પેપર ઉપર માટે ખર્ચ કરી ઘણુ સુંદર સુશોભીત અને મનોહર બનાવી આ ગ્રંથમાં દાખલ કરવામાં આવેલ છે. આ સાથે શ્રી સિદ્ધચક્રજી મહારાજનું આરાધન કેમ થાય, તેની સંપૂર્ણ ક્રિયાવિધિ, ચૈત્યવંદન, | સ્તવના, તૃતિઓ અને ૨ાથે શ્રીમાન પદ્મવિજયજી મહારાજ અને શ્રીમાન આ
મારામજી મહારાજ કૃn નવપદજી પૂજાઆ દાખલ કરેલ છે. ઉંચા એન્ટીક પેપર ઉપર ગુજરાતી સુંદર જુદા જુદા ૮ ઈપાથી છપાવી ઉંચા કપડાના બાઈડીંગથી અલંકૃત કરેલ છે. આ ગ્રંથનું નામજ જયાં પવિત્ર અને પ્રાતઃસ્મરણીય છે ત્યાં તેની ઉપયોગીતા અને આરાધના માટે તે કહેવું જ શું ! શ્રી નવપદજી આરાધનના જીજ્ઞાસુ અને ખપી માટે આ એક ઉતમ કૃતિ છે. અને તેમાં ગુરૂમહારાજ નવપદજી મહારાજનું મંડલ અને યંત્ર આ બુકમાં દાખલ કરેલ હોઈ આ ગ્રંથ વાંચનારને તેની અપૂર્વ રચના જણાયા સિવાય રહે તેવું નથી. આ માટે વધારે લખવા કરતાં તેનો ઉપયોગ કરવા નમ્ર સુચના કરીયે છીએ. કિંમત રૂા ૧-૪-૦ પટેજ જુદું.
લખે:-શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર.

Page #36
Reg. No. B. 481. ==ii શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ === = ==== == દર માસની પૂર્ણિમાએ પ્રગટ થતું માસિક પત્ર. પુ. 29 મું. વીર સં. 2458. ફાટુંગુન, આત્મ સં. 36. અંક 8 મો. સહેલામાં સહેલું સૂત્ર -આE-- " તમે રાજપ્રકરણી મત ગમે તે પ્રકારના ધરાવતા હો, પરંતુ થોડા સમય માટે પણ તમારા ખર્ચમાં કાપકૂપ કરી તમારા ઘરમાં બચાવ કરવાની નીતિ | માટે તો તમે બીજે મત રાખી શકે જ નહિ. આજે તે એક રૂપિયે બચાવશે તેજ તમારો છે. ચાખી જરૂરીયાત હોય તે સિવાય કંઈ પણ ખરીદી નહિ કરવાનું વ્રત લ્યો. અને થોડાજ મહિના પછી તમારી બચત વધતી જણાશે. જ્યારે દેશના મહાન નરનારીઓ જેલનાં દુઃખ અને ત્રાસ ખમી રહ્યા છે ત્યારે તમે ઘેર બેઠાં આટલું ચે તપ નહિ કરો ? તમે બીજું કંઇ ન કરો તો આટલું તો માતૃભૂમિ અથે સ્વીકારો અને કંઈ પણ ખરી - ઈ દવાનો પ્રસંગ આવે ત્યારે સ્વદેશી કે હિંદી જ બનાવટની ચીજો જ-મોંધી છે. હોય તો પણ ધર્મભાવનાથી સ્વીકારો. રાષ્ટ્રના સંકટ વખતે ઘરમાં પણ સાદાઈ અને સ્વતિગ્રહનું પાલન કરી દેશને અવનતિ અને દારિદ્રયના ખાડામાંથી ઉદ્ધારવા આ " તપશ્ચર્યા " આરંભે. " ભા, ભૂ. પંડિત માલવીયાજી જ : == For Private And Personal Use Only