________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ
२०१
^^^^^^^^^
^^^^^^^^
^^
^^
^^^^^^^
^^
^^,
અભેદ પ્રાપ્ત કરેલ છે, તે ભગવાનની આંખોથી જુએ છે, જ્ઞાની આત્મજ્ઞાનના નેત્ર ( દિવ્ય-દષ્ટિ)થી જુએ છે.
આ જગત્ મનનું જ સ્વરૂપ છે,
વ્યષ્ટિગત મન નિરાકાર અને સર્વવ્યાપી છે. જો કે તેને નામ છે, તે પણ બાહ્ય અથવા આંતરિક દષ્ટિએ તેને કશું રૂપ નથી. એ આકાશની માફક ચારે દિશાએ વ્યાપી રહેલું છે. જ્યાં કેઈ પણ સંકલ્પ હોય છે ત્યાં મન પણ રહે છે.
સંક૯પના નારા સાથે જ દષ્ટા તથા દશ્યના બધા ભાવે અદશ્ય થઈ જાય છે.
જેવી રીતે સ્વપ્ન પિતાની અંદર એક બીજા સ્વપ્નને ઉત્પન્ન કરે છે, તેવી રીતે મનનું દશ્ય સ્વરૂપ નથી છતાં અસત્ દશ્યને ઉત્પન્ન કરે છે. કેઈ પણ વિષય ઉપર ચંચળ હોવાને મનને સ્વભાવ છે, તે ચલિત થયા કરે છે અને બ્રાંત થઈ જાય છે.
જે આપણે માનસિક વિકલ્પ અને વિકારોને ત્યાગ કરીને પરમાત્માની સાથે આપણે સંબંધ જેવએ તે મનનું એ વિકટ બંધન દૂર થઈ જશે, સઘળા સંશય જતા રહેશે અને કર્મોને નાશ થઈ જશે.
भिद्यते हृदयग्रन्थिश्च्छिद्यन्ते सर्व संशयाः।
क्षीयन्ते चास्य कर्माणि तस्मिन्दृष्टे परावरे ।। જીવનમુક્ત પુરૂષમાં મનના સ્વભાવનું તે નિરીક્ષણ કરો. તે પ્રત્યેક પરિ. સ્થિતિમાં એક જ રહે છે. વિષને માટે તેમાં જરા પણ પ્રેમ નથી રહેતો.. તેનું મન દોષથી વિકૃત નથી થતું અને હમેશાં શાંત રહે છે. તેનું મન હર્ષ તથા શેકથી મુક્ત હોય છે. તે સુખથી ઉમંગમાં નથી આવતું, તેમ દુઃખ અથવા શોકથી વ્યથિત નથી થતું. તે દુષ્ટ વાસનાઓથી મુક્ત હોય છે, તેનું મન સાંસારિક વિષયે ઉપરથી ઉઠી ગયું હોય છે.
જે મનના વિકાર કે જે વાસનાત્મક સુખનાં કારણ છે, તે નષ્ટ થઈ જાય તે આત્મા અહંકારથી રહિત થતાં અનિર્વચનીય બ્રહ્મત્વ પ્રાપ્ત કરે છે.
જે મન જુદા જુદા વિષયોને ઉપભેગ કરતું હોય છતાં તેમાં આસક્ત નથી થતું, તે પોતે જ બ્રહ્મ કહી શકાય છે.
એકાગ્રતામાં ધ્યાનની મુખ્યતા હોય છે, તે જ ઈચ્છાશકિતને આધાર છે. જ્યારે તેનું સાચું સંયમન થાય છે અને જ્યારે તેને અંત પ્રેક્ષણના હેતુથી અંતર્જગતની તરફ લગાડવામાં આવે છે ત્યારે તે મનને જુદું પાડે છે અને અનેક અદ્દભુત બાબતે આપણું સમક્ષ ખુલ્લી કરે છે.
For Private And Personal Use Only
