Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ0.
GO}Jછઠ પ્ર) ડી.
આમ સંવત : ૨૫/૩૬
વીર સંવત : ૨જયલાયક વિક્રમ સંવત : હાહ૭.
પુસ્તક : ૨૮
સન,
શ્રી જેન આહલાદ સભા ખારગેઈટ, e!!વનગર - 3'3'' ') e!
કદ
ના
કરતા
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Sulpe
આ નાટક
નયન
મારા
પુ ૦ ૨૮ મું.
ભાદ્રપદ.. એક ર છે.
પ્રકાશક, શ્રી જેન આત્માનંદ સભા
ભાવનગ૨.
વીર સં.૨૪૫૬ આત્મ સં'. ૩૫.
વિ.સં.૧૯૮૬
"મ ૯૨ રા. ૧)
પે૦િ ૪ એન.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિષયાનુક્રમણિકા.
૧ માફી.
..(સંધવી વેલચંદ ધનજી ) ... ૨ બાજી બધી ઉંધી વળે. ...( છગનલાલ નહાનચંદ નાણાવટી ) ... ૩ ગૃહસ્થને સામાન્ય ધર્મ. ...(આત્મવલ્લભ ) ... ... ૪ ભાવનાનું બળ. ...( કસ્તુરચંદ હેમચંદ દેશાઈ ) ૫ જગતમાં જો શાંતિ કયાંય હોય તો દુ:ખીઓના અશ્રુ લુંછવામાં છે. ( એકમુનિ ) ૬ તમારી જીંદગી તમે વાંચો. ૭ સંગ્રહીત સુકત વચન. ... (મુનિ શ્રી કપૂરવિજયજી મહારાજ.) ૮ નય રેખાં દર્શન પ્રશ્નોત્તરાવલી. (શંકરલાલ ડાયાભાઈ કાપડીયા )... ... ૯ શ્રી કળીકાલ સર્વ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય ગુણવર્ણન. (સદ્દગત આચાર્યશ્રી અજીતસાગરસૂરિ.) ૪૫ ૧૦ સમવસરણુ રચના. ...(માસિક કમીટી ) ૧૧ અધ્યાત્મવાદ... ...( વિઠ્ઠલદાસ સૂળચંદ શાહ ).. ૧૨ સ્વીકાર અને સમાલોચના...(માસિક કમીટી ). ૧૯ વર્તમાન સમાચાર,
શ્રીપાળ મહારાજનો રાસ.
શ્રી નવપદજી મહારાજનો મહિમા અપૂર્વ છે, જે કાઈ પણ જૈન તે માટે અજાણુ નથી. ચૈત્ર માસ અને આશા માસમાં આવતા ઓળી-આયંબીલ તપ કરી શ્રી નવપદજી મહારાજની આરાધના કરાય છે. તે અઠ્ઠાઈના દિવસેમાં શ્રી નવપદજી મહારાજનું અપૂર્વ મહાસ્ય જેમાં આવેલ છે, તેવા શ્રીપાળ મહારાજનું અદ્દભુત ચરિત્ર તેના રાસ જે વંચાય છે તે મૂળ તથા તેનું સરલ ગુજરાતી ભાષાંતર સર્વ કેાઈ સમજી શકે તેવી ગુજરાતી ભાષામાં આ ગ્રંથમાં આપવામાં આવેલ છે. પાના ૪૬ ૦ પાકું કપડાનું બાઈડીંગ સુંદર ગુજરાતી ભાષામાં પ્રગટ થયેલ છે, આશા શુદ ૧૫ પુર્ણીમા સુધીમાં લેનારને બે રૂપીયા (પરટેજ જુદુ’) ની કિંમતે આપવામાં આવશે.
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા–ભાવનગર.
સુચના—આ માસિકમાં આવતા લેખો માટે તેના લેખક જવાબદાર છે અને તે માંહેની હકીકત માટે અમો સમ્મત જ હોઈએ તેમ માનવાનું નથી.
( માસિક કમીટી. ) ભાવનગર ધી “ આનંદ ” પ્રીન્ટીંગ પ્રેસમાં–શાહ ગુલાબચંદ લલુભાઇએ આપ્યું.
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
-
www.kobatirth.org
૭ શ્રી »908 આત્માનન્દ પ્રકાશ.
LIV
" થયે લીમ્ ॥
यदुत भो भद्राः सद्धर्मसाधनयोग्यत्वमात्मनोऽभिलषद्भिर्भवद्धिस्तावदिदमादौ कर्तव्यं भवति यदुत सेवनीया दयालुता न विधेयः परपरिभवः मोक्तव्या कोपनता वर्जनीयो दुर्जनसंसर्गः विरहितव्यालीकवादिता अभ्यसनीयो गुणानुरागः न कार्या चौर्य बुद्धिः त्यजनीयो मिथ्याभिमानः वारणीयः परदाराभिलाषः परिहर्तव्यो धनादि गर्वः ।
ततो भविष्यति भवतां सर्वज्ञोपज्ञ सद्धर्मानुष्ठानयोग्यता ॥ उपमिति भवप्रपचा कथा-सप्तम प्रस्ताव.
પુનઃ ૧૮ } વીર મં. ૨૪૧૬. માત્રવત્ આમ સં. ૧૧. { બં ૨ નો.
occ
∞∞∞
op<000000000<
***
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મારી.
c************
સિદ્ધાન્ત જૈન તણું તમે સ્વીકારવા ઉત્સુક છે ? દૂષ્કર્મની માી પરસ્પર માંગવા મઙ્ગલ છે ? નિજ હૃદય શુદ્ધિ વિષ્ણુ વાણીના પ્રલાપ શુ કામના ? “ામથ્યમિ દુષ્કૃત” શબ્દ દૈવી સમગ્ર વિષ્ણુ છે નામનેા ? માી મનેાહુર શબ્દ સુંદર શુદ્ધિ સાચી સૂચવે,
૧
""
"L
પ ષણા આરાધવા ફરમાન વશ થાવું હવે; તાત્મિકતા સમઝી ખરે નિજ હૃદયને નિમલ કરી, મારી સમર્પણ સાથ મૈત્રી કેળવી ઇપ્સિત વી. મન વચન--કાય ત્રિયાગથી જે જે કર્યા દુષ્કર્મ તે, આલેચવા અન્તર થકી તે-તે ત્રિયાગીક સર્વોને; પ્રતિક્રમણમાં કરવી સમુચ્ચય યાદ દુષ્કૃત કર્મની, જાણ્યે અજાણ્યે જે થયાં સહુ માી માંગે તેઢુની.
For Private And Personal Use Only
૨
૩
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
“ દુષ્કર્મની માફી” ત્રિોગે ભ્રાત! માંગુ આજ હું, અર્પે દયા દરસાવીને નિ:શલ્ય થઈ સાચું કહું; મતભેદ ભૂલી શૈલી શ્રી જિન ધર્મની સ્વીકારશે, છે અજ આત્માનંદ ની આનંદ સત્ય જમાવશે. ૪ વિક્રમાબ્દિ ૧૯૮૬ | પવ–પર્યુષણ
વેલચંદ ધનજી. -
૧ *~ ~ * ~ ~ o og છુંબાજી બધી ઉંધી વળે. 8-૦૦૬coooxc8
( છપય ) આર્ય દેશ અવતાર, કુળ પણ ઉત્તમ પામે; અખંડ અંગોપાંગ, રૂપથી રતિ વિરામે. રહે શરીર આરોગ્ય, રોગનું નામ ન જાણે, કરે સદા કલ્લોલ, ભાગ્ય સહુ લોક વખાણે. ભણે વિદ્યા વિધવિધ, સરસ્વતી કંઠે સોહે; વાણી વચન રસાળ, દેખતાં પંડિત મોહે. ખેડે વણજ વ્યાપાર, દેશ પરદેશ મહો; ખાટે લાભ વિશેષ, કદી નવ માંડે તોટે. ધન ધાન્યના ભંડાર, ભરેલા નિશદિન રહેતા; ગજ ઘોડા બેહદ, સદા સુખપાળે વહેતા. સ્વજન વર્ગ અનુકૂળ, પુત્ર પરિવારે શેભે. કરે સેવક સરકાર, દેખતાં દિલડું લોભે. મળે મહાજનમાં માન, સહુ કે આણાધારે; કીર્તિ દેશ વિદેશ, આંટ પણ ઉજવળ ભારે. દેવ ગુરૂ જોગવાઈ અહોનિશ આવી મળતી; રેખા પુણ્ય વિશેષ, કામના વિધ વિધ ફળતી વળી આયુ દીર્ઘ શત વર્ષનું, એમ અનુકૂળતા સર્વે મળે; પણુ જિનરાજને જાણે નહિ, તે બાજી બધી ઉંધી વળે. ૯
છગનલાલ નહાનચંદ નાણાવટી
વેજલપૂર-ભરૂચ.
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૧
3 ) 1981
ગૃહસ્થને સામાન્ય ધમ. FFFFFFFFFFFFFFFFFE
ગૃહસ્થનો સામાન્ય ધર્મ. ફ કિંધHEFFFFFFFFFFFFFF || લપરંપરાથી આવેલું એટલે પિતા, પિતામહ વગેરે પૂર્વપુરૂષની પરં K. પરાએ સેવના દ્વારા પિતાના જીવન સુધી ચાલતું આવેલું નિંદા (1ી રહિત આચરણ તેમજ ભવાદિકની અપેક્ષાએ ન્યાયથી આચરેલું, પિતાના વ્યાપારાદિમાં ભેળસેળ વગર, બરાબર માપ તથા તોલ સહિત અને યોગ્ય વ્યાજ લેવા રૂપે પ્રમાણિકતાથી, અથવા સેવવા યોગ્ય પુરૂષના ચિત્તનું અવસરે આરાધન કરવું એ રૂપે પણ ન્યાયથી વ્યાપાર અનુષ્ઠાન કરવું, તેમજ તેજ રીતે રાજસેવા, નોકરી વગેરેનું આચરણ તેને શાસ્ત્રકાર મહારાજ ગૃહસ્થનો સામાન્ય ધર્મ કહે છે. શ્રાવકપણું- દેશવિરતિપણું હજી આગળ છે, તેની પ્રથમ ભૂમિકા તરીકે આધર્મ છે મતલબ કે વ્યાપારમાં, રાજસેવામાં કે પોતાની નોકરીમાં
જ્યાં જોડાયો હોય ત્યાં તે તે વ્યાપાર કે સેવાને ઘટતા એવાં ક્રમમાં પ્રમાણિકપણે પ્રવતે, કુળ પરંપરાથી ચાલી આવેલ અનિંદ્ય આચરણ આચરે જેથી વ્યવહારમાં સર્વ વિનથી દૂર રહી શકે તેથી શ્રાવક–દેશવિરતિ ધર્મના પગથી આ ચડવા ઉમેદવાર બની શકે, તેથી જ ગૃહસ્થનો ઉપરોકત સામાન્ય ધર્મ પ્રથમ સોપાન રૂપ બતાવ્યું છે.
અહિં અનિંદ્ય આચરણ એમ જે જણાવ્યું છે તે એટલા માટે છે કે, જે ગૃહસ્થ આ અનુષ્ઠાન રહિત રહે તેને આજીવિકાનો વિછેદ થાય અને તેમ થતાં ધાર્મિક વ્યવહારિક તમામ શુભક્રિયા વિરામ પામી જવાને પ્રસંગ આવે, જેથી છેવટે અધર્મપણું પ્રાપ્ત થાય, માટે જ ગૃહસ્થને (સામાન્ય ધર્મમાં હોય ત્યાંથી જ) ન્યાયથી (શુદ્ધ વ્યવહારથી ) દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરવાનું ભગવાને ફરમાવેલું છે. કે જેથી આ લોક અને પરલોકના કલ્યાણને માટે તે થાય છે, બાકી વ્યાપાર-અને વ્યવહારમાં, નોકરીમાં અન્યાયથી દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરેલ મનુષ્ય ધર્મના કેઈ માગે ગમે તેટલો ધનને વ્યય કરે તે પણ તેના આ લોક પરલેકના કલ્યાણ માટે તે થતું નથી. દુનિયામાં એવું પણ જોવાય છે કે અન્યાયથી ઉપાર્જન કરેલ દ્રવ્યવાળા મનુષ્ય પોતાના તે દી ઢાંકવા, લોકોમાં વાહવાહ કહેવરાવવા, કપટે–વિશ્વાસઘાતે ધન મેળવી અભિમાને ખરચવા જેવા પણ ધાર્મિક અનુષ્ઠાનોમાં પિતાના પૈસાનો ઉપયોગ કરતાં આપણે જોઈએ છીયે તેમજ વાણીમાં બીજું અને વર્તનમાં બીજું તેવી રીતે વ્યય કરનારા મનુષ્ય પણ ગમે તેટલું તે માર્ગે દ્રવ્ય ખરચે પણ શાસ્ત્રો તો તેને આ લોક અને પરલોકનું કલ્યાણ તેનાથી થતું નથી તેમ જણાવે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
અન્યાયથી પ્રવર્તેલા પુરૂષ ઉપર, ઉપભેગ કરનાર ઉપર અને ઉપભેગ કરવા યોગ્ય વૈભવ ઉપર એમ બે પ્રકારે લેકેને શંકા ઉસન્ન થાય છે. જોકતા ઉપર આ પરદ્રોહ કરનાર પુરૂષ છે અને ભાગ્ય વસ્તુ ઉપર આ પારકું દ્રવ્ય છે, અન્યાય, કપટ વિશ્વાસઘાત-છેતરીને એકઠું કરેલું દ્રવ્ય છે તેને આ ભોગવટે છે એવા દાની સંભાવના લોકોથી થાય છે.
ન્યાયથી દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરનાર ઉપર તેવા દો આવતા નથી, તેથી અવ્યાકુલ ચિત્તવાળા અને ઉત્તમ પરિણામવાળા તે પુરૂષને આ લોકમાં સુખને મહાન લાભ થાય છે, અને પરલોકનું હિત એ રીતે થાય છે કે, સત્કાર પ્રમુખવડે તીર્થ ગમન પવિત્રગુણના પાત્ર એ પુરૂષવર્ગ અથવા દીન તથા અનાથ પ્રમુખ પ્રાણી વર્ગ તે અપેક્ષાએ તીર્થ કહેવાય તેમાં ગમન એટલે પ્રવેશ એટલે ઉપરોકત વર્ગને દાન આપવાથી તથા ટેકો આપવા માટે દ્રવ્યની પ્રવૃત્તિ કરવી એટલે ધમી પર ના ધનને દાનનું સ્થાન કહેલું છે તે અપેક્ષાએ પણ છે.
પિષ્ય વર્ગને વિરોધ ન આવે તેમ અને સ્વત: વિરૂદ્ધ ન હોય તેવી રીતે પાત્ર અને દીન અનાથ વગેરેને ઉપરોકત ન્યાયથી મેળવેલું દાન આપવું તે વિધિથી આપેલું કહેવાય છે; પરંતુ અન્ય રીતે અન્યાયથી સંપાદન કરેલું હોય તે તે રીતે આપતાં આ લોક અને પરલોકના શ્રેય માટે થતું નથી, કારણ કે અન્યાયથી સંચય કરેલું ધન અસ્થિપ્રમુખશલ્ય દેલવાળું ઘર જેમ ટકે નહિં તેમ તે કાયમ ટકતું નથી, કદાચ પાપાનુંબંધી પુણ્યના બળથી અમુક વખત ટકી રહે છે તે પરિણામે વિનાશક થાય છે. કહ્યું છે કે –
" पापेनैवार्थरागांध फलमाप्नोति यत् क्वचित् ।
बडिशाभिषवत्तत्तमविनाश्य न जीयेति ॥" કોઈ ઠેકાણે દ્રવ્યના રાગથી અંધ થયેલે માણસ કદિ અન્યાયરૂપ પાપથી દ્રવ્ય મેળવે છે, પણ છેવટે મત્સ્ય ને આપેલી લેઢાની ગોળીના માંસની જેમ તે દ્રવ્ય તેને વિનાશ કર્યા સિવાય પચતું નથી.
સંપત્તિને ઉપાર્જન કરવાના ઉપાય ન્યાય જ છે એમ પરમામાં જણાવે છે. ન્યાયથી દ્રવ્યની પ્રાપ્તિમાં તે પ્રાપ્ત કરનારને ભવાંતરે બીજાના લાભને હાનિ કરી અને ઈચ્છી, તે દ્વારા ઉપાર્જન કરેલા અને પિતાને લાભ કરવામાં વિલનના હેતુ રૂપ લાભાંતર કર્મને નાશ થાય છે; જેમ સારી રીતે લંઘન વગેરે ક્રિયા કરવાથી જવર, અતિસાર, બદહજમી વગેરે રોગોનો નાશ થાય છે તેમ, લાભાંતરાય કર્મને નાશ થતાં આગામી કાલે અસિદ્ધિ થાય છે.
અન્ય રીતે દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરવામાં રાજદંડને પણ ભય રહે છે, તેટલા
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
ભાવનાનું મળ.
માટે પણ તેવી પ્રવૃત્તિ ન કરવી. ગૃહસ્થના સામાન્ય ધર્મ માત્રની અપેક્ષા રાખનારા મનુષ્યા તે જેમ નીચ માણસ રાજ્યડના ભયથી પાપ કરતા નથી., મધ્યમ માણસ પરલેાકના ભયથી પાપ કરતા નથી અને ઉત્તમ મનુષ્ય સ્વભાવથી જ પાપ આચરતા નથી, તેમ ઉત્તમ મનુષ્યની જેમ જ વભાવથી જ પ્રકૃત્તિથી જ અન્યાયથી દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરતા નથી, કારણ કે તેથી છેવટે અનથ થવાના જ, તેટલું જ નહિં પરંતુ અન્યાય પ્રવ્રુત્તિથી આંધેલું તે પાપ નિયત પણે પેાતાનુ ફળ આપ્યા સિવાય રહેતુ નથી. દરેક મનુષ્યે પેાતાના વ્યવહાર, વ્યાપાર કે સેવા નેકરીના આચરણમાં ન્યાયથી દ્રવ્ય મેળવવુ તેથી તે માત્ર તે સામાન્ય ગૃહસ્થમાં છે તેમ ગણાય છે. આગળ વધનાર માટે આ એક મનુષ્યક્ષેત્રની શુદ્ધિ રૂપ છે, પછી તેમાં સભ્યતરૂપી ખીજ વવાતાં વિરતિરૂપ વૃક્ષ ઉત્પન્ન થતાં મેાક્ષ રૂપી ફળ અનુક્રમે પમાય છે. પ્રથમભૂમિની શુદ્ધિ ઇચ્છનારે પેાતાના આચાર વિચાર વ્યવહાર-વ્યાપારમાં આ લેાક અને પરલેાકના કલ્યાણ માટે જીવનમાં આટલે હૃદય પલટે કરવાની જરૂર છે. ( આત્મવલ્લભ )
ભાવનાનું મળ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आणितोपि महितोऽपि निरिक्षितोऽपि नूनं न चेतसि मया विधृतोऽसि भकत्या जातोऽस्मि तेन जनबांधवदुःख पात्रं यस्मात् क्रियाः प्रतिफलन्ति न भावशुन्याः
0000000000
ભા
વ અનંતે અનંત ફળ પાવે” એ જ્ઞાન વિમળસૂરિનું પદ્મસિદ્ધાચળ. જીનુ` સ્તવન ખેલતા યાદ આવે છે. આપણે એ ભાવનાનુ અનંત મળ પ્રાપ્ત કરવા માટે, અથાગ પરિશ્રમ તથા સતત અભ્યાસ સાથે મનને ધ્યેયની સાથે એકાગ્ર કરવાની જરૂર છે. “પરિણામે અધ” એ સૂત્ર આપણી સન્મુખ રાખી, શુભ પરિણામની અંદર ચિત્તને એકાગ્ર કરવાની જરૂર છે યત:
૩૩
For Private And Personal Use Only
આ સિદ્ધસેન દિવાકર સૂરિષ્કૃત શ્લાક વિચારણીય છે. ભાવ રહિતની ક્રિયાએ યથાર્થ ફળદાયક થતી નથી, જ્યારે ભાવનાના ઉચ્ચતમ સસ્કારા જીવને આ ભવ તથા જન્માંતરમાં પણ ઉદય આવે છે અને તે અન્તે આત્માની અનત શક્તિને ઉદ્ઘાટન કરાવે છે. ભાવનાનું બળ અનત કાળે જે વસ્તુ મળવાની હાય તે અલ્પ કાળમાં પ્રાપ્ત કરાવે છે અને જે વસ્તુ દુર્લભ ગણાતી ડાય તે સુલભ અનાવે છે યત:
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૩૪
66
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માન ૢ પ્રકાશ.
ભરત નૃપ ઈલાચી જીણુ શ્રેણી ભાવે, વળી વિિાર કેવળ જ્ઞાન પાવે; હળ ધર હરિણાજે પંચમે સ્વર્ગ જાવે, ઇહજ ગુણ પસાયે તાસ નિસ્તાર થાયે ”
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ બધા મહાનૂ પદને પ્રાપ્ત કરનારા થયા છે તે ભાવનાના ખળથીજ થયા છે. આ મળ પ્રાપ્ત કરવા માટે પ્રથમ ધાર્મિક ક્રિયાઓમાં રચનાત્મક પ્રબળ પુરૂષા ની જરૂર છે. રાવણે જ્યારે પ્રભુ ગુણમાં એકતાન થતાં પેાતાની દેહની કિંમત તુચ્છ ગણી તથા પૂર્વના પ્રબળ સ ંસ્કારથી ધ્યેયની સાથે એકતાન થયું ત્યારેજ તીથ કર નામ કર્મ ઉપાર્જન કર્યું.
જીરણ શ્રેષ્ટીએ ચાર ચાર મહિના સુધી મહાવીર પ્રભુ પાસે જઇ ભિકતભાવે પ્રાર્થના કરી ત્યારેજ એ પ્રમળ ભાવનાનાયેાગે ઉચ્ચગતિને પામ્યા.
આ ચિરત્રા ઉપરથી આપણને જરૂર જાણવાનું મળે છે કે ભાવનાનું' ખળ પ્રાપ્ત કરવા માટે પ્રખળ પુરૂષાર્થ તથા સતત અભ્યાસની જરૂર છે. પામર પુરૂ ષા કે બાહ્ય ભાવથી કરેલી ક્રિયા આ અળને પ્રાપ્ત કરી શક્તિ નથી. આ શકિત પ્રાપ્ત કરવા માટે દેહનું ભાન ભુલાઈ જવાય, સંસારની આસકિત તુચ્છ લાગે; વ્યવહારિક ક્રિયાએ શુષ્ક લાગે અને ધાર્મિક ક્રિયા કર્યા પછી મેં આજે અમૃત ક્રિયા કરી, આજે મારૂં જીવન કૃતાર્થ થયું, આજે મારી ઘડી અને પળ સફળ થઇ એવા અંતરાત્મામાંથી ઉદ્ગાર નીકળે ત્યારે તે ક્રિયા ભાવનાના બળને પ્રાસ કરીને થઇ છે એમ માની શકાય.
આજે આપણે આપણી ધાર્મિક ક્રિયાઓમાં જરૂર આગળ વધવાનુ છે, એમાં રસ પ્રાપ્ત કરવા સાધન અને શક્તિના વ્યય કરવાની જરૂર છે. પ્રતિક્રમણ અને સામાયિક કરતાં આપણને એ ક્રિયા પૂર્ણ થાય ત્યાં સુધી એમજ થવું જોઇએ કે હું આ વ્યાપારમાં સમતાના લાભ જમે કરી રહ્યો છું, હું ખરેખર સાધુ અવસ્થાને અનુભવ કરૂ છું. મન વચન અને કાયાના પાપના વ્યાપારને મે તિલાંજલી આપી છે, અત્યારે હું સ’સારી દશાથી ભિન્ન છુ, મારા આત્મા અત્યારે કાઈ દિવ્ય સ્થિતિના અનુભવ કરે છે. ગમે તેવા સંચાગેામાં સામાયિક આદિ ક્રિયામાં આજ ભાવના રહેવી જોઇએ. આવા દોષ રહિત સામાયિક કરનાર પુણીયા શ્રાવકની મહાવીર પ્રભુએ પણ પ્રશંસા કરી હતી.
પૂજા કરવામાં પણ ત્રિકરણ શુદ્ધિ, ત્રણ નિસ્સીહિ, મનવચન કાયાની એકાગ્રતા, ચિત્તની પ્રસન્નતા, ઉપકરણ શુદ્ધિ, તથા ભાવ શુદ્ધિની પૂરેપૂરી કાળજી રાખવાની જરૂર છે. યત: આનંદઘનજી મહારાજ કહે છે કે:~
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જગતમાં જો શાન્તિ કયાંય હાય તા દુ:ખીએનાં અશ્રુ લુછવામાં છે. રૂપ ચિત્ત પ્રસન્નેરે પૂજન કુળ કહ્યું રે પૂજા અખંડીત એહ; કપટ રહિત થઇ આતમ અરપણારે-આન ઘન પદદેહ-~
“ યાદશી ભાષના તાદશી સિદ્ધિ’
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ વાકયને વિચાર કરી આપણા વારસામાં મળેલી આ ભાવના મળની વિભૂતિને આપણી જીવન સ ંસ્કૃતિ મનાવવાની જરૂર છે,
આ
આ સ ંસ્કૃતિ અસ્ખલિત અને બળવત્તર થાય તે માટે સાધન, શક્તિ, અને સમયને જેટલે વ્યય કરીશુ તેજ આ જીવનનું સાક છે, કહ્યું છે કે “ સવ અલ ધમ્મસ્ખલે જીણુાઈ ” સવબળને ધર્મ બળ જીતનાર છે ( ગાતમ કુલક ) આ શિકતના મળે આપણા આત્મા અવશ્ય સિદ્ધિપદના સેાપાનને પ્રાપ્ત થશે એવુ ખાસ સિદ્ધાંતનું વચન છે. ઇત્યલ ૐ શાન્તિ:
લે. કસ્તુરચંદ હેમચંદ દેશાઇ, ધાર્મિક શિક્ષક, જૈન ગુરૂકુળ—પાલીતાણા
જગતમાં જો શાન્તિ ક્યાંય હોય તો દુઃખીઓનાં અશ્રુ લુંછવામાં છે.
365853 Co
ખા જગતની બની શકે એટલી તમારે સેવા કરવી જોઇએ, માટે ક બ્યમાં લાગી જાએ, ભાગ્ય તમાને મદદ કરશે. કોઇ કહેશે કે અમે કેવી રીતે કતવ્ય કરીએ ? અમારાથી શું બની શકે ? અમે નિરાધાર પૈસા વિનાના શું કરી શકીએ ? મનુષ્યે ધારે
તે કરી શકે-મનુષ્યેા પાતાના આત્માનુ ખળ સમજતા નથી, કેળવી જાણુતા નથી, એજ માઢું બંધન છે. તમે ધન માટે કહેા છે તે એ વિચારા સાધારણ માણસેાના છે. ધનથી જ કલ્યાણ થઇ શકે એ વાત મહાત્માએ સ્વીકારતા નથી. અજ્ઞાનીઓને ચમક આપવા માટે ધન છે. આત્માણિત માટે ધન કાંઇ બહુ કામનું નથી, ધન તેા સ્થૂલ વસ્તુ છે. તમારા હૃદયમાં અપાર્થિવ ધનભરેલુ છે તે છેાડીને તમેા ક્ષુદ્ર ધનની ઇચ્છા શું કરવા કરા છે ? સેંકડા ધનવાનાને જુઓ કે ધનના ખળથી કાણે શાન્તિ મેળવી છે ? રાજ્ય છેાડી ચાલ્યા ગયેલા અનેક જૈન જૈનેતર મહાપુરૂષાએ કયાં પરવા કરી છે ? આત્મિક ધન એ સર્વથી કિંમતી ધન છે. તમે એ ધનના ઉપયાગ કરતાં શીખા એથી વધારે કલ્યાણુ
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
કરી શકાશે. માટે દુઃખીઓની સેવા કરો. સત્સંગ રાખે. શાસ્ત્રોનું પઠન કરો. હૃદયની કોમળ લાગણીઓને વિસ્તાર વધારે. મને નિગ્રહ કરો. અને જ્ઞાન માર્ગમાં વિચરો-હાલ આતામાને બહુ કઠિન લાગતું હશે પણ તમે નિશ્ચય કરશો એટલે તે સહેલું થઈ જશે. ધાર્મિક જીવન ગાળ્યા વિના શાન્તિ નહીં મળે. ભેદ બુદ્ધિ રાખીને મારૂં તારું કરીને સ્થલ વસ્તુમાં મોહ રાખીને કોઈએ પણ શાંતિ મેળવી નથી માટે ધર્માચરણ કરે, દુઃખીઓની સેવા કરે અને સમજુ થઈને આત્મઘાતી ન થાઓ. યાદ રાખજો કે બીજાના બળે આમેન્નતિ મેળવાતી નથી. મન ઢીલું રાખમાં જેટલી દઢતા તેટલું બળ. કર્તવ્ય બજાવવામાં પરિશ્રમ છે પણ તે પરિશ્રમમાં ઉતકૃષ્ટ આનંદ છે અને ઉન્નતિ છે. દુ:ખીએાને દીલાસે દઈ તેઓને શાંત કરવામાં જે સુખ છે તેથી વિશેષ સ્વર્ગમાં બીજું સુખ નથી. દુ:ખીઓના આશિર્વાદ લેવા એ કરતાં વધારે મેટું પુણ્ય પૃથ્વીમાં બીજું કયું છે? અને દુઃખીઓની સેવામાં જે વખત જાય તે કરતાં વખતને સારો ઉપયોગ જીંદગીમાં બીજે કર્યો છે ? આટલું બધું તત્વ દુ:ખીઓની સેવામાં છે. અને તમે વિચારો તો ખરા કે તે બધું આપણે ફુરસદના જે કલાકે ખોટે રસ્તે ગુમાવીયે છીયે તે સદુઉપગમાં છે. હજી તમને ખબર નથી કે જીંદગી આટલી બધી કિંમતી છે અને વખત ઘણે બુરાઈમાં જાય છે. તમને ખબર નથી કે ફુરસદના થોડા થોડા વખ તને બચાવવાથી આટલું બધું કરી શકાય છે. તમને ખબર નથી કે પ્રભુએ આપ.
ને તરવા માટે આટલી બધી અને આવી સહેલી તકો આપી છે. તમારી અરધી જંદગી તે આ તો સમજ્યાં પહેલાં જ નકામી ચાલી ગઈ છે, પણ હવે આવા અમૂલ્ય વખતને ખોઈ નાખશે નહીં, કારણ વખત ખાવા એ જીદગી ખોવા જેવું છે અને જીંદગી ખેવી તે ઈશ્વર એવા જેવું છે. હજી તમને ખબર નથી કે જીંદગીની ક્ષણે નકામી જાય છે તે પાપમાં જાય છે, અને જે ક્ષણે પાપમાં જાય છે તે ક્ષણે આપણને ઇશ્વરથી દૂરને ઘર ઘસડતી જાય છે. તેમજ જે ક્ષણને સઉપયોગ થાય છે તે ક્ષણે ધર્મમાંજ જાય છે. દુકામાં કાળરૂપી સીડીના ક્ષણરૂપી પગથીઆ છે; એ સીડીને હેડલે છેડે નરકમાં અને ઉપલે છેડે સ્વર્ગમાં છે. આપણે તેની મધ્યમાં છીએ, ક્ષણને નકામી ગુમાવવી એજ તેનો બૂરે ઉપગ છે ને તેથી આપણે નીચા ઉતરતા જઈએ છીએ. એટલે નરકમાં પડીએ છીએ અને ક્ષણનો સદુઉપગથી આપણે ઉપર ચઢતા જઈએ છીએ, એટલે સ્વર્ગમાં પહેચીએ છીએ, માટે જ્યાં જવું હોય ત્યાંની સીડી તૈયાર છે, પણ ક્યાં જવું તે આપણાજ હાથમાં છે. બીજાને નીમકહરામસમજે તે પોતે જ પ્રભુને માટે નીમકહરામ છે.
એક શેઠ ગાડીમાં બેસીને ફરવા જતો હતો, તેને રસ્તામાં તેની પિછાનવાળે એક સાધુ મળ્યા, સાધુએ પૂછ્યું કે શેઠ કેમ છે ? શેઠે કહ્યું કે આ ઘોડાની પંચાતીમાં છું. એ ઘોડા ઉપર બહુ રૂપિયા ખર્ચા પણ તે સુધરતો નથી. એ ઘડાને બહુ
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તમારી જીંદગી તમે વાંચો. ખવરાવું છું, બહુ ફેરવું છું, તેને શીખવવા માટે ઉસ્તાદ કોચમેન રાખેલે છે, પણ એની ચાલ સુધરતી નથી. આતો માથે પડયો.
શેઠની એ વાત સાંભળી તે સાધુએ કહ્યું કે–દેવને પણ તમારા જેવું જ દુઃખ છે. શેઠે પૂછયું, અમારા જેવું શું દુઃખ છે? સાધુએ કહ્યું–તમે જેમ ઘોડાને ખૂબ ખવરાવો પીવરાવો છે ને તો પણ તે સરખે ચાલતો નથી. તેમજ દેવ તમોને ઘણું જ્ઞાન આપે છે, બહુ વૈભવ આપે છે, ઘણું સુખ આપે છે, અને તમને સુધરવાની બહુ તક આપે છે તેનો ઉપયોગ કરો.
એક મુનિશ્રી. Ob2b055ab00bdo E તમારી જીંદગી તમે વાંચો. મેં ODDS24.2828284242GO
મ | હાત્માઓ કહે છે કે, ઈશ્વરને પામવા માટે આપણી જીંદગી આપણે
આ વાંચવી જોઈએ. જે આપણી જીંદગી આપણે સમજીને વાંચી શકીએ Rા છે તે તમાંથી જ આપણી ભૂલ મળી આવે, આપણું પાપ આપણું સામે ખૂલાં થઈ જાય, અને તે કેમ થાય છે તથા કેમ ન થાય તે પણ વધારે જોવાથી સમજી શકાય; એટલું જ નહી પણ એ કરતાં પણ કાંઈક ગુહ્ય તત્વ આપણને એની મેળે મેળે સમજાઈ જાય, પણ એ બધું થવા માટે આપણું આચરણે આપણે પવિત્ર રાખવાં જોઈએ. આપણે બરાબર સમજવું જોઈએ કે માત્ર મોટી મોટી આશાઓથી નહીં, ભારીભારી ઉપલક શબ્દોથી નહી, અધૂરી અધુરી મીઠડી ક૯૫નાઓથી નહીં, પણ આપણાં આચરણેથી જ, આપણા વર્તનથી આપણું અંદ ગીના રોજનાં આપણને સાધારણ લાગતાં કામકાજોથી જ તરવાનું છે. દુસ્તર સંસાર સાગર તરવા માટે આપણને કાંઈ સુધરેલી ફેશનની આગબોટ કામ આવતી નથી, આપણને તારવાને માટે કાંઈ વિમાન કે સ્વર્ગની હેડી આવવાની નથી, આપણે આપણું શુભ કર્મો વડેથી તરવાનું છે, અને એ શુભ કર્મો જેને આપણે નજીવા કહીએ છીયે, જેને સાધારણ સમજીએ છીએ તે જ રોજનાં આપણું કામકાજ છે અને તેથી જ આપણને તરવાનું છે એ કર્મો કરવા તેનું જ નામ જીંદગી છે અને જીદગી એ કમને માટે છે માટે જીંદગી ઉત્તમ રીતે સત્યમાગે ગાળવી એજ તરવાનો રસ્તો છે.
જંદગીને સત્યમાગે ગાળવી એમ આપણે બોલીએ છીએ પણ પાળતા નથી માટે તેવું ન થવું જોઈએ
(એક મુનિશ્રી.)
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હટ
બી આત્માન પ્રકાશ.
સંગ્રહીત સૂકત વચનો.
(૩)
C
(૧) પરમ કૃપાળુ પરમાત્મા જે જે વખતે જે જે સ્થિતિમાં રાખે તેમાં સંતોષ
માનો તેમજ સત્ય અને નીતિના માર્ગે ચાલવા પ્રયત્ન કરો. સંતોષી સદા સુખી.
Content is more than - kingdom (સંતોષ એક રાજ્ય કરતાં વિશેષ છે) (૪) Honesty is the best policy (પ્રમાણિકતા એ સર્વોતમ નીતિ છે.) (૫) અડગ નિશ્ચય અને સત્ય માર્ગનું અવલંબન એ જગતને હલાવી નાખ
નાર શક્તિઓ છે. સુખ સમયમાં છકી નવ જવું, દુ:ખમાં ન હિંમત હારવી; સુખ દુઃખ સદા ટકતા નથી, એ નીતિ ઊર ઉતારવી. જીવન એટલે સુખ અને દુઃખને તાણે વાણે. તાણ વાણા વિના જેમ લુગડું નહિ તેમ સુખ દુઃખ વિના જીવન નહિ. કેવળ સુખ, કેવળ દુ:ખ કહપના માત્ર છે એટલે આપણે સુખદુ:ખથી ના ડરીએ. સુખને સેવીએ, દુ:ખને સહન કરીએ પણ એકેથી ડોલીને ખસી ન જઈએ. જીવન જીવવું આકરૂં છે, દુઃખ સહન કરવું ખૂબ કઠિન છે અને તેથીયે કઠિન સુખ પચાવવું એ છે પણ જીવનને કીમીઓ જ સુખ દુઃખ વિષે સમતોલના
કેળવવામાં છે. (૮) જે વધસ્થાનમાંથી તમે મુક્ત થઈ શકતા ન હો તે સ્થળે હસ્તે ચહેરે ઉભા જ રહેવું એમાં જ ખરી બહાદુરી છે. (૯) સંકટના સમયમાં હિંમત ધારણ કરવી એ અડધી લડાઈ જીતવા સમાન છે. (૧૦) ઘણું માણસની મહત્તાનું કારણ તેમની પ્રચંડ મુશ્કેલીઓ જ હોય છે. (૧૧) પ્રકૃતિ જ્યારે મુશ્કેલીઓ વધારે છે ત્યારે બુદ્ધિબળને પણ વધારે છે. (૧૨) જે કે હાનિઓ અને સંકટો એ અત્યંત કઠિન પાઠો છે તો પણ તેમાંથી જે
બોધ મળે છે તે અન્યત્ર કયાંય પણ મળતો નથી.
એક શ્રદ્ધાળુ જેનભાઇની નોંધ પોથીમાંથી પ્રકાશન માટે તેણે પોતે જ લખી તૈયાર કરી આપે છે. પાઠવનાર સગુણાનુરાગી કપૂરવિજયજી મહારાજ. (વળ)
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સંગ્રહીત સૂકત વચને.
(૧૩) વિપત્તિ એ મહાપુરૂષોની ઉન્નતિનું કારણ છે. (૧૪) અસત્યો માંહેથી પ્રભુ પરમ સત્યે તું લઈ જા,
ઊંડા અંધારેથી પ્રભુ ! પરમ તેજે તું લઈ જા. (૧૫) સત્યમેવ જયતે. (૧૬) The greatest truths are the simplest (મહાન સત્યો સાદામાં
સાદા હોય છે. ) (૧૭) અનિશ્ચિત મનના માણસે કોઈ પણ મહાન કાર્ય કર્યું નથી. (૧૮) Once resolved the trouble is over ( એક વખત નિશ્ચય કરવાથી
મહેનતને અંત આવે છે. ) (૧૯) દઢ ઈચ્છા અને નિશ્ચય ધરાવનાર માણસને માટે આ જગતમાં સમય અને
તક છે છે ને છે જ. (૨૦) મન: એવ મનુષ્યાણાં, કારણું બંધ મોક્ષ: (મન એજ મનુષ્યને
બંધન અને મોક્ષનું કારણ છે ) (૨૧) ndustry is the parent of success. (ઉદ્યોગ એજ વિજયને જન્મ
દાતા છે) (૨૨) અધીરાઈ એ અત્યંત ખરાબ પ્રકારની ઝડપ છે. (૨૩) Haste is waste. (ઉતાવળા સો બહાવરા, ધીરા સો ગંભીર.) (૨૪) સઘળાં કાર્યોમાં આરંભ કર્યો પૂવે ઉત્તમ તૈયારી કરી રાખવી જોઈએ. (૨૫) well begun is half done. (સારી શરૂઆત થાય એ અડધું કાર્ય થઈ
જવા બરાબર છે.) (૨૬) સંપ ત્યાં જંપ (૨૭) nited we stand, divided we fall. (સંપ ત્યાં જંપ,કુસંપ ત્યાં પતન) (૨૮) કરે તેવું પામે, વાવે તેવું લણે. (૨૯) Do unto others, as you would be done by. બીજા આપણુ પ્રત્યે
જે રીતે તે એમ ઈચ્છતા હેઈને તે રીતે તેમના તરફ વર્તવું. (૩૦) ધીરજ મોટી વાત છે, સમતાના ફળ મીઠા છે. (૩૧) Time is more than money. (વખત દેલત કરતાં પણ વધારે છે.) (૩૨) of all that is best time is the best. (વખત સર્વોત્તમ વસ્તુ છે) (૩૩) ગ સમય પાછો આવતો નથી.
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ (૩૪) આળસ એ જીવતા મનુષ્યની કબર છે. (૩૫) Delay is dangerous. (વિલંબ ભયંકર છે.) (૩૬) Idle people never have leisure. (આળસુ લેકોને કદિ નવરાશ
હેતી નથી ) (૩૭) Perseverence overcomes difficulties. (ખંતથી મુશ્કેલીના પર્વત
ઓળંગાય છે) (30-A) Patience & perseverence overcome mountains..( theor cu
ખંતથી પર્વત ઓળંગાય છે.) (૩૮) પડે ચડે જીભ વડેજ પ્રાણું, વિચારીને ચાર ઉચાર વાણું. (34) Kind words are worth much & they Cost nothing. (H1413
શબ્દોની કિંમત ઘણી છે અને તેનાં કાંઈ પૈસા બેસતા નથી.) (૪૦) કોયલ નવ દે કેઈને, હરે ન કોનું કાગ;
મીઠાં વચનથી સર્વને, લે કોયલ અનુરાગ. (૪૧) Do good, no matter to whom. (ગમે તેનું પણ ભલું કરે) (૪૨) પ્રત્યેક જણે પોતાની ભાંજગડ પિતાની જાતે કરવી, બીજા પર આધાર
રાખવો નહિં. “સ્વાવલંબનને જ તમારો મૂળ મંત્ર થવા દેજે. (૪૩) મનુષ્યને આંતરિક અને બાહ્ય વિને જેમ અધિક સહન કરવા પડે છે તેમ
તેનું જીવન અધિક મહત્ત્વનું અને વિશેષ પ્રોત્સાહક બને છે. (૪૪) Acts speak louder than words. શબ્દ કરતાં કાયોની અસર
ઘણી વધારે છે. (૪૫) If you cannot have the best, make the best of what you
have. (જે તમને સારામાં સારી વસ્તુ ન મળે, તે જે કાંઈ તમારી પાસે
હોય તેને સારામાં સારે ઉપગ કરો. (૪૬) Few have all they need, none all they wish. કોઈને જ પિતાને
જોઈએ તે મળે છે, કોઈને પોતે જે છે તે મળતું નથી. (૪૭) કંઇ લાખો નિરાશામાં, અમર આશા છુપાઈ છે;
ખફા ખંજર સનમનામાં, રહમ ઉંડી લપાઈ છે. (૪૮) God comes at last when we think He is furthest of. (પ્રભુને
જ્યારે આપણે દૂર દૂર માનીયે છીએ ત્યારે અંતે તેની મદદ આવી પહોંચે છે)
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
સંગ્રહીત સૂક્ત વચના
૪૧
(૪૯) The darkest hour is near the dawn. ( સૂર્યોદય પહેલાં ખૂબ
અધકાર હાય છે.
(૫૦) ચાહે કોટી કરી ઇલાજ પણ ભાગ્ય વિષ્ણુ મળે ન કાડી.
(૫૧) Diligence is of no use where luck is wanting (ભાગ્ય વગર ખ ંત કશા કામની નથી )
(૫૨) કદિ પણ પતિત ન થવું એમાં કાંઇ પરમ ગારવ રહેલુ નથી પણ જ્યારે જ્યારે પતિત થઇએ ત્યારે ત્યારે પુન: ઉન્નત થવામાં પરમ ગૈારવ છે. (૫૩) થયેલી ભૂલને હઠીલાઇથી વળગી રહેવા કરતાં થયેલી ભૂલ સુધારવામાં વધારે પ્રબળ સંકલ્પની જરૂરીઆત છે. ( ચાલુ )
નય રેખા દર્શન.
મનેાત્તરાવળી.
( પ્રયાજક શકરલાલ ડાહ્યાભાઇ કાપડીઆ, )
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રશ્ન:—નય એટલે શું?
ઉત્તર:—નય એ આંશિક(અ’શત:) સત્ય છે. અનેક ધ વાળી વસ્તુમાં અમુક ધમ ને લગતા જે અભિપ્રાય અધાય છે તેને જૈન શાસ્ત્રો નયની સ ંજ્ઞા આપે છે. પ્રશ્ન:—નિશ્ચય નય એટલે શુ ?
ઉત્તર:-—જે દૃષ્ટિ વસ્તુની તાત્વિક સ્થિતિ અર્થાત્ વસ્તુના મૂળ સ્વરૂપને સ્પ કરનારી છે, તે નિશ્ચય નય કહેવાય છે.
પ્રશ્ન:-~યવહાર નય એટલે શું ?
ઉત્તર:-——જે દૃષ્ટિ વસ્તુની ખાહ્ય અવસ્થા તરફ લક્ષ ખેંચે છે તેનેવ્યવહાર નય કહે છે, પ્રશ્ન:——નયની વિશિષ્ટ વ્યાખ્યા કરેા
ઉત્તર:~~~અભિપ્રાય બતાવનાર શબ્દ, વાક્ય, શાસ્ત્ર કે સિદ્ધાંત એ બધુ નય કહી
શકાય.
પ્રશ્ન:~~~નયને સંપૂર્ણ સત્ય તરીકે માની શકાય કે નહિ ? ઉત્તર:-તેને સંપૂર્ણ સત્ય તરીકે માની શકાય નહિ. પ્રશ્ન:—નયા કેટલા છે ?
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કર
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. ઉત્તર:–તેની ગણના કરી શકાય તેમ નથી. પ્રશ્ન –તે શી રીતે સમજી શકાય ? ઉત્તર:–અભિપ્રાયો કે વચન પ્રયોગો જ્યારે ગણનાની બહાર છે તે નો તેથી
જુદા ન હોવાથી તેની ગણના થઈ શકે નહિ. પ્રશ્ન:- દ્રવ્ય કોને કહેવાય? ઉત્તર:–મૂળ પદાર્થને દ્રવ્ય કહેવાય છે. પ્રશ્ન:–પર્યાય કોને કહેવાય. ઉત્તર:–દ્રવ્યના પરિણામને પર્યાય કહેવાય છે. પ્રશ્ન: કોઈ વસ્તુને સમૂળગો નાશ કે બિલકુલ અપૂર્વ ઉત્પાદ છે? ઉત્તર:–નથી. પ્રશ્ન-નયાભાસ એટલે શું? ઉત્તર:–અમુક ધર્મને સ્વીકારી બાકીના ધર્મનો સર્વથા નિષેધ કરનાર તેને નયા
ભાસ કહે છે. પ્રશ્ન:-નયે કેટલા છે? ઉત્તર:–ને સાત છે. પ્રશ્ન:–તેના નામ ક્યાં ક્યાં છે? ઉત્તર:–(1) નૈગમ (૨) સંગ્રહ (૩) વ્યવહાર (૪) બાજુ સૂત્ર (૫) શબ્દ (૬) સમ
ભિરૂઢ અને (૭) એવંભૂત. પ્રશ્ન:સાત નમાં દ્રવ્યાસ્તિક કેટલા અને પર્યાયાસ્તિક કેટલા? ઉત્તરઃ–પ્રથમના ચાર ન દ્રવ્યાસ્તિક નય છે અને પછીના ત્રણ પયયાસ્તિક
નય છે. પ્રશ્ન:–નૈગમ નય એટલે શું? ઉત્તર:–સામાન્ય તથા વિશેષ વિગેરે જ્ઞાન વડે વસ્તુને માને નહિ પણ સામાન્ય
વિશેષ વિગેરે અનેક રૂપથી વસ્તુને માને તે નૈગમ નય કહેવાય છે. જેવી રીતે હું લોકમાં વસું છું. સામાન્ય વિશેષ રૂપની સમજણુ. કઈ પુછે કે તમે ક્યાં વસો છો ? ત્યારે કહે કે લોકમાં. ત્યારે ફરી પુછે કે તમે ક્યા લોકમાં વસે છે? ત્યારે કહે કે અમે મૃત્યુલોકમાં વસીએ છીએ
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૩
નય રેખા દર્શન. ત્યારે પુછે કે તમે કયા દેશમાં વસે છે ? ત્યારે કહે કે અમે ભરતખંડમાં વસીએ છીએ. ત્યારે પુછે કે તમે કયા દેશમાં રહે છે ત્યારે કહે હું ગુજરાતમાં રહું છું. આમ નૈગમ નય સામાન્ય વિશેષ વિગેરે જ્ઞાનવડે વસ્તુને માને નહિ પણ ઉપર લખ્યું તેમ સામાન્ય વિશેષ વિગેરે અનેક રૂપથી વસ્તુને માને છે. સામાન્ય તે વિશેષ થાય છે, વળી વિશેષ તે સામાન્ય થાય છે. આમ સામાન્ય વિશેષના અનેક રૂપથી વસ્તુને માને છે. વળી આ નય અંશ ગ્રાહી હોવાથી દેશ (ખંડ ને પણ સંપૂર્ણ સત્ય માની લે છે. વળી આ નય સંકલ્પ કલપનાને ભજનારો છે તેથી કલપનાથી પણ વસ્તુનો વ્યવહાર કહે છે તે એક રૂપે નહિ પણ ઉપર બતાવ્યું તેમ
અનેક રૂપે વસ્તુને માને છે. જેમકે હું લેકમાં વસું છું. પ્રશ્ન:– નયના કેટલા પ્રકાર છે અને તે કયા કયા? ઉત્તર:–તેના ત્રણ પ્રકાર છે. (૧) ભૂત (૨) ભવિષ્ય અને (૩) વર્તમાન. પ્રશ્ન:–ભૂત નૈગમ એટલે શું? ઉત્તર:–ભૂત નૈગમ એટલે થઈ ગયેલી વસ્તુને વર્તમાન રૂપે વ્યવહાર કરે તે.
દાખલા તરીકે –તેજ આ દિવાળીને દિવસ કે જે દિવસે મહાવીર સ્વામી
નિર્વાણ પામ્યા હતા. પ્રશ્ન:–ભવિષ્ય નેગમ એટલું શું ? ઉત્તર:–થનારી વસ્તુને થઈ કહેવી. દાખલા તરીકે:–ચેખા પુરા ન રંધાયા હેય
છતાં રંધાયા કહેવું તેને ભવિષ્ય નૈગમ કહે છે. પ્રશ્ન:–વર્તમાન બૈગમ એટલે શું? ઉત્તર:–ક્રિયા શરૂ થઈ ન હોય છતાં તેની તૈયારી જોઈ કહેવું કે થઈ છે. પ્રશ્ન:–સંગ્રહ નય એટલે શું ? ઉત્તર –સમૂ એટલે સમ્યક્ પ્રકાર, ગ્રહ એટલે ગ્રેહવું અર્થાત્ જે સમ્યફ પ્રકારે
ગ્રહણ કરાય છે તેને સંગ્રહ નય કહે છે. સંગ્રહ-નયમાં સામાન્યની
માન્યતા છે પણ વિશેષની નથી. તેની વ્યાખ્યા નીચે પ્રમાણે “સામાન્યરૂપ વડે સર્વ વસ્તુઓને પોતાનામાં અંતરગત કરે છે. અર્થાત્ સામાન્ય
જ્ઞાનને વિષય કહે છે.
પ્રશ્ન:–વ્યવહાર નય એટલે શું ? ઉત્તર–આ નયમાં વિશેષ ધર્મની મુખ્યતા છે. કારણકે કોઈને કેરી એમ સ્પષ્ટ નહિ
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૪૪
શ્રી ખાંભાત પ્રકાશ.
કહેતાં વનસ્પતિ લેવાનું કહીએ તે શું ગ્રહણ કરશે ? માટે વિશેષ ને માન્ય રાખનાર આ નય છે. તેથી સામાન્યને તે કબુલ રાખતે નથી. પ્રશ્ન:—ઋજી સૂત્રનય એટલે શુ ?
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉત્તર:- આ નય વર્તમાન સમયગ્રાહી છે. વસ્તુના નવા નવા રૂપાંતરા તરફ આ નય લક્ષ્ય ખેંચે છે. દાખલા તરીકે:--સૂવર્ણના કડા, કુંડળ, વિગેરે જે પર્યાય છે તે આ નય જુએ છે. એટલે પાયા સિવાય સ્થાયી દ્રવ્ય તરફ આ નયના દૃષ્ટિપાત નથી, એથી જ પર્યાયેા વિનશ્વર હાવાને લીધે સદા સ્થાયી દ્રવ્ય આ નયની ષ્ટિએ નથી.
પ્રશ્નઃશબ્દ નય એટલે શુ ?
ઉત્તર:——શબ્દ નય એટલે અનેક પર્યાય શબ્દના એક અર્થ માનવા એ આ નયનુ કામ છે જેમ ઇંદ્રને શક, પુર ંદર, વિગેરે નામથી કહે છે તે શબ્દનય છે. કડું, લુગડું, વસ્ત્ર વગેરે શબ્દને એક જ અર્થ છે તેમ આ નય સમજાવે છે.
પ્રશ્ન:સમભિરૂદ્ધે નય એટલે શુ ?
ઉત્તર:—એક વસ્તુનુ સંક્રમણુ જ્યારે બીજી વસ્તુમાં
થાય છે ત્યારે તે અવસ્તુ થઇ જાય છે જેમકે ઇંદ્ર એ શબ્દરૂપ વસ્તુનું સંક્રમણ શકે શબ્દમાં થાય ત્યારે ઈંદ્ર વાચક શબ્દ જુદા થાય છે. એટલે ઇંદ્ર શબ્દના અર્થ અશ્વય વાળા, શક્ર શબ્દને અ તિવાળા, અને પુરદર શબ્દના અર્થ શત્રુના નગરને નાશ કરનારા થાય છે. તે બધા શબ્દો ઇંદ્રવાચક છે. પણુ તેના અર્થ ( વાચ્ય ) જુદા જુદા હૈાવાથી તે જુદા જુદા છે એમ સમક્ષિ રૂઢ નય માને છે,
પ્રશ્ન:—એવ ભૂતનય એટલે શું ?
ઉત્તર:—પેાતાનું કામ કરતી સાક્ષાત્ દેખાતી વસ્તુને તે વસ્તુ તરીકે માનવાનુ આ નય સૂચવે છે. દાખલા તરીકે ઘટ એ શબ્દમાં ઘટ એ ધાતુ છે અને તેના અ ચેષ્ટા કરવી થાય છે એટલે જે સ્ત્રીના મસ્તક ઉપર આરૂઢ થઇ ચેષ્ટા કરે તે ઘટ કહેવાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી કલિકાલ સર્વજ્ઞ હેમચન્દ્રાચાર્ય ગુણવર્ણન.
श्री कलिकाल सर्वज्ञ हेमचन्द्राचार्य गुणवर्णन.
(હરિજીત.)
કલિકાલમાં ઉપજ્યા તમે શ્રી હેમચન્દ્રાચાર્યજી, શિરોમણ સહુ સંતના ચરણે અમો નમીયે હજી; કલિકાલ દુઃખનું ઘર છતાં નિર્મળ સ્વભાવ તમે હતા, રાજા મહારાજા બધા વંદન તમને આપતા.
૨
સંયમ મનોહર પાળવા સંયમી તમે એકજ હતા, નિયમ મનહર પાળવા નિયમી તમો એકજ હતા વળી ઉર્ધ્વ રે તસ્ સદગુણી રેગી તો એકજ હતા, ભગવાનના એ વિકટ પંથ પ્રવીણ પણ એકજ હતા. નરપાળને સબંધ દઈ શુભ જૈન ધર્મ પળાવતા, શુભ બોધ એમજ અન્યને આપી સ્વધર્મે લાવતા ગ્રન્થ મહાન રચા તમે છે નામ અમર તેથી રહ્યું, મહિમા તમારે મહદ્ તેનું ગાન બહુ શાએ કહ્યું. જેવી મનહર ગંગની ધારાં દિસે છે ચાલતી, 'ઉપદેશ ધારા આપની અવની ઉપર છે મહાલતી; જ્યમ ચંદ્રકાન્તિ વિશ્વની તાપે બધા દુર કરે, એવી તમારી કીર્તિ પણ આ વિશ્વને ઉજવળ કરે.
૩
૪
II
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૪૬
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માના પ્રકા
જૈનેના અને જૈનેતરા યાવત્ જીવન સ ંભારશે, ઉપદેશ અમૃત આપનાં નિજ ઉરમાંહી ઉતારશે; આધિ ઉપાધિ તા જરૂર ટાળી પ્રભુને પામશે, એવા જનાના હૃદયમાં અપૂર્વ શાન્તિ જામશે.
અમ જૈન જનના આપનાં ચરણે નમસ્કારા હજો, જે આપના પથ તે અમેને પ્રાણથી પ્યારા થજો; સ્મૃતિ આપની અમ હૃદયથી ન્યારી કદી થાશેા નહિ ને આપની મૃદુભૂત્તિ પણ મનથી દૂરે જાશે નહિ.
આકાશમાં રિયે રાજ તેજસ તત્ત્વ નામક એક છે, અમ જૈન ધમે આપનુ` પાંડિત્ય એમજ એક છે; જન્મ જગતમાં કૈંક વળી જન કૈક મૃત્યુ પામતા, એમા તમેા મૃત્યુ અને અવતારમાં નથી આવતા.
પરમા માટે દેહ ધરી પરમાથ વિશ્વ વિષે કર્યા, આત્મા અને પરમાત્મના પથ પ્રેમથી છે આદર્યાં; યોગી તણા ચેાગી હતા પડિત તણા પ ંડિત હતા, માંધા મનેાહર સદ્ગુણે કે યાગિવર ! મંડિત હતા.
અગિયારસે પીસ્તાલીસે સવત વિષે જન્મ્યા તમા, શતમાર એગણત્રિશમાં પરલેાકને પામ્યા તમે; અમ જૈન સંઘ તણી રૂડી ખ્યાતિ પ્રગટ વિસ્તારો, એ ? જૈન ધર્મ તણા પ્રવર્ત્તક ? વંદના સ્વીકારજો.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
૯
લે સદ્ગત અજિતસાગરસૂરિ
ર
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સમવસરણ રચના.
૪૭
tu {S
|||||
=HE
છે
! :
till -
ZEZE
સમવસરણ રચના. એ
HTRITIREETIRED TELLI ti EEEEELINE REE E BEIN
સ્થાન પર તીર્થકર ભગવાનને કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય છે ત્યાં દેવતાઓ અવશ્ય સમવસરણની રચના કરે છે.
સમવસરણની રચના કરવામાં દેવતાઓ અનંત પુણ્ય
ઉપાર્જન કરે છે, તેમજ તેની અનુમોદના કરનાર પ્રાણ સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત કરી, અનંત પુણ્ય ઉપાર્જન કરે છે, તેટલું જ નહિં પરંતુ ભવાંતરમાં તીર્થંકર ભગવાનને સમવસરણનો લાભ પણ લઈ શકે છે.
આવશ્યક નિર્યુકિત આદિ શાસ્ત્રોમાં સમવસરણનું જાણવા યોગ્ય વિસ્તારથી વર્ણન આપવામાં આવેલ છે, પરંતુ બાલજી માટે પૂર્વાચાર્યોએ એક લધુ પ્રકરણમાં તેની રચના કરેલી છે, જે ઉપરથી આ લેખ લખવામાં આવ્યા છે.
અનંતજ્ઞાન, અનંતદર્શન, અનંત ચારિત્ર અને અનંત વીર્યરૂપ અત્યંતર લક્ષમી, તથા ચેત્રીશ અતિશય તથા અષ્ટ મહાપ્રાતિહાર્યરૂપ બાહ્યલક્ષમીથી વિભૂષિત સમવસરણ સ્થિત, તેમજ દેવ, દેવેન્દ્ર, નર, નરેન્દ્ર અને વિદ્યાધરના સમૂહથી પરિપૂજિત એવા તીર્થકર ભગવાનને નમસ્કાર કરી ભવ્ય જીના હિતાર્થે સમવસરણનું સંક્ષિપ્ત વર્ણન ગ્રંથકાર મહારાજ કહે છે.
જેમણે પિતાના કેવળજ્ઞાન, કેવળદર્શન દ્વારા સંપૂર્ણ લોકાલોકના સકળ પદાર્થો હસ્તામલકવત્ પ્રગટપણે જાણ્યા દેખ્યા છે, તે તીર્થકર ભગવાનની વિભૂતિરૂપ સમવસરણ કે જયાં પ્રભુને કેવળ જ્ઞાન પ્રગટ થાય ત્યાં દેવતાઓ દિવ્ય રચના કરે છે. જેમકે વાયુ કુમાર દે પોતાની શક્તિથી એક જન પ્રમાણ ભૂમિમંડલમાંથી તૃણે, કાંટા, કાંકરા, કચરા, ધુળ વગેરે અશુભ પદાર્થો દૂર કરી શુદ્ધ, સ્વચ્છ અને પવિત્ર ભૂમિ બનાવે છે, તેમજ મેઘકુમાર દે તેટલી જ ભૂમિમાં પિતાની દિવ્ય શક્તિથી સ્વચ્છ, નિર્મળ, શિતળ અને સુગંધી જળની વૃષ્ટિ કરે છે, તેમજ ઋતુ દેવતાઓ છ ઋતુઓના ઉત્પન્ન થયેલા પંચ વર્ષોના પુષ્પને જળ, સ્થળમાં ઉત્પન્ન થયેલ ઢીંચણ પ્રમાણુ એક જનના મંડલમાં
* શ્રી સમવસરણું પ્રકરણું મૂળ ગ્રંથ-આ સભા તરફથી ઘણું વર્ષો પહેલાં પ્રગટ થયેલ છે પરંતુ ગ્રંથનો વિષય જાણવા જેવો હોવાથી તેને અનુવાદ પ્રકટ કરવામાં આવે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
વૃષ્ટિ કરે છે અને તે પુષ્પા દ્વારા દેવતાએ યથા સ્થાન સુંદર મનેાહર રચના કરે છે. વ્યંતર દેવ પાતાની શક્તિથી મણુિ, ચંદ્ર કાન્તાદિ રત્ન-ઇન્દ્રનિલાદિ અર્થાત પાંચ પ્રકારના મણિ રત્નાથી એક ચેાજન ભૂમિ મડલમાં ચિત્ર વિચિત્ર પ્રકારથી ભૂમિ ઉપર (પઢીકાની રચના કરે છે. ઉપર કહેલા પાંચ પ્રકારના મણિરત્નાથી મંડિત એક યાજન ભૂમિકા ઉપર દેવતા સમવસરણની દિવ્ય રચના કરે છે, જેમાં ત્રણ ગઢ અને તેની દિવાલેા ઉપર સુંદર, મનહર કાંગરાની રચના કરે છે. જેમાં રૂપાના ગઢ સેાનાના કાંગરા, સેાનાના ગઢ રત્નના કાંગરા, રત્નના ગઢ અને મણિરત્નના કાંગરાને ભુવનપતિ, યેતિષિ અને વૈમાનિક દેવા અનુક્રમે રચે છે. સમવસરણની રચના બે પ્રકારની થાય છે. વૃત-ગેાળાકાર અને ચારસ વૃત્તાકાર, સમવસરણની ભીંતા ૩૩ ધનુષ ૩૨ આંશુલ મૂળમાં પ્રથમ છે, એવી છ ભીંતા હાય છે. દરેક ભીંત ૫૦૦ ધનુષ ઉંચી હોય છે.
અકેક કેાટની વચમાં અંતર કેટલુ છે તે હવે બતાવે છે. રૂપા અને સુવર્ણના કોટની વચ્ચે ૧૩૦૦ ધનુષનુ અંતર છે. તેમજ સુવણૅના ગઢ અને રત્નના ગઢની વચ્ચે તેટલુ જ અંતર છે. મધ્યભાગમાં ૨૬૦૦ ધનુષની મણિપીઠ છે. ચાંદીના કેટ બહાર જે ૧૦૦૦ પગથીયાં છે તે એક યેાજનથી અલગ છે.
એક કાટથી ખીજા કાટનું અનુક્રમ અંતર ૭૮૦૦ ધનુષ અને ભીંતે ૨૦૦ ધનુષ અને મેળવવાથી ૮૦૦૦ ધનુષ્ય એટલે એક ચેાજન સમજવુ'. દરેક ગઢને રત્નમય ચારચાર દરવાજા હૈાય છે. ભગવાનના સિંહાસનને પણ ૧૦૦૦૦ પગથીયા હાય છે. ભગવાનના સિંહાસનના મધ્યભાગથી પૂર્વાદિ ચારે દિશાઓમાં ખમ્બે કેાશનુ અંતર છે, જે ચાંદીના કાટની બહારનાં પ્રદેશ સુધી સમજવુ, વ્રત સમવસરણના પરિઘ ત્રણ ચેાજન ૧૩૩૩ ધનુષ એક હાથ અને આઠ આંગુલ ના હોય છે. હવે ચેારસનું પ્રમાણ કહીયે છીયે,
ચેારસ સમવસરણની ભીંતા સેા સે। ધનુષની ડાય છે. રૂપા, સેાનાના કેટનું અંતર ૧૫૦૦ ધનુષનું તથા સુવર્ણ રત્નના કાટનુ અંતર ૧૦૦૦ ધનુષ એમ ૨૫૦૦ ધનુષ બીજી માજી તથા ૨૬૦૦ મધ્ય પીઠીકા અને ૪૦૦ ધનુષની દિવાલે કુલ આઠ હજાર ધનુષ–એક ચેાજન સમજવું અને બાકી દરવાજા પગથીયા વગેરે વ્રત સમવસરણ પ્રમાણે જાણવું. —ચાલુ.
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અથાત્મવાદ,
ni
-
|||
અદેયાત્મવાદ, તો
||||
||||
વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ બી. એ.
( 63 આ|પણો દેશ એક પ્રકારની આધ્યાત્મિક-અહિંસાત્મક ક્રાન્તિ તરફ આગળ
ધપી રહ્યો છે. નજીકના ભવિષ્યમાં મહાન પરિવર્તન થનાર છે. એટલા Iી માટે વર્તમાન યુગના નવયુવકે સમક્ષ એક પરમ પવિત્ર કર્તવ્ય, એક અત્યંત વિકટ પ્રશ્ન ઉપસ્થિત થયેલ છે. શું આપણ નવયુવકે એ કઠિન પરિસ્થિતિને પહોંચી વળશે ?
જે એ પરિસ્થિતિને પહોંચી વળવું હોય તો અત્યારથી જ કટિબદ્ધ થઈને જરૂરી શકિત સંચયમાં સંલગ્ન થઈ જવું જોઈએ. શકિત-સંચયથી જ ભારતનું પુનનિર્માણ થઈ શકશે. શારીરિક શકિત સંચયનું મૂલ્ય કે જે યોગાભ્યાસનું પ્રથમ
પાન છે તે મારી દષ્ટિએ જરાયે ઓછું નથી. શારીરિક સ્વાસ્થનું રક્ષણ કરવામાં શારીરિક શકિત સહાયક બને છે અને એ રીતે ચિત્તની એકાગ્રતામાં પણ સહાથતા મળે છે. શારીરિક શકિતની આવશ્યકતા છે, પરંતુ તેનો ઉપગ પાશવિક બળની માફક ન હૈ જોઈએ. જે બળ પશુબળનું રૂપ ધારણ કરે છે તે તે મનુષ્યને સઘળા સદગુણોથી દૂર રાખે છે અને તેને જરૂર પશુ બનાવી મૂકે છે. અહિંસા જ સાચી શારીરિક શકિત છે, નહિ કે હિંસા.
વર્તમાન યુગ કાન્તિને યુગ છે, એ ઠીક છે. પરંતુ ક્રાન્તિ હિંસાત્મક જ હેવી જોઈએ એ આવશ્યક નથી. અત્યારે ભારતવર્ષમાં કાન્તિની આવશ્યકતા છે, પરંતુ તેનું સ્વરૂપ સર્વથા પવિત્ર અને અત્યંત ઉન્નત હોવું જોઈએ. એવી ક્રાન્તિ એ જ આધ્યાત્મિક ક્રાન્તિ છે. આધ્યાત્મિક ક્રાન્તિથી જ જે અનિષ્ટ વસ્તુઓએ પિતાનું સ્થાન કાળ કાળાંતરથી જમાવ્યું છે તે બધી દૂર કરી શકાય છે. એ જાતની ક્રાન્તિમાં ભારતવર્ષને હિંસા અથવા રકત પાતથી જરાપણ મદદ મળી શકશે નહિ. મેઝીની. ના શબ્દોમાં કહીએ તો “જગત એને માનવ જાતિની સેવાને માટે આહાન કરી રહેલ છે. અને રકતપાત અથવા હિંસાની ગણના સેવાધર્મમાં નથી થઈ શકતી. ભારતવર્ષનું જીવન તો વિશુદ્ધ, સૃષ્ટિશીલ અને આધ્યાત્મિક હોવું જોઈએ. પશુબળ યુકત નહિ. અત્યારે ભાતવર્ષની દબાયેલી શકિતનું પુનરૂત્થાન થઈ રહ્યું છે અને તે વડે માત્ર ભારતવર્ષની જ નહિ પણ સમસ્ત સંસારની સેવા થઈ રહી છે. એ કાર્યમાં આગળ વધવા માટે પરમાત્મામાં દઢ અને અવિચળ વિશ્વાસ, વિશુદ્ધ હૃદય અને અદમ્ય ઈચ્છાની પરમ આવશ્યક્તા છે અને તેથી આપણે
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૫૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
આપણી જાતને પહેલેથી એ ગુણુાથી સુસજ્જિત કરવી જોઇએ. આ કાર્ય માં પરમાત્માને આપણે માદક બનાવવા જોઇએ, પ્રેમને જ આપણુ હથિયાર મનાવવું, સેવાકાર્ય ને જ આપણી અભિષ્ટ સિદ્ધિ અને આત્મભેગને આપણા ઇચ્છિત વિજયાપહાર મનાવવા જોઇએ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નિષ્કામ ધર્મ એ જ ભારતવષ ના ધર્મ છે. પાતાની અંદર આત્મશકિત વધારે। અને શિકતસ ંપન્ન અનેા, આધ્યાત્મિક શકિત આગળ સઘળી પાર્થિવ શકિત નહિવત્ છે. ફૂટનીતિનુ તેની આગળ કશું મૂલ્ય નથી અને કાઇ પણ સામ્પ્રદાયિકતા તેની આગળ ટકી શકતી નથી. ઇટાલીના ઉદ્ધાર કરનાર મેઝીનીના જીવનનું રહસ્ય આધ્યાત્મિક શકિતમાં જ હતુ. એ આધ્યાત્મિક બળથી જ મહિષ વસિષ્ટ પેાતાના પ્રમળ શત્રુ વિશ્વામિત્રને એના સૈન્ય સાથે પરાજીત કર્યાં હતા. તેમજ એ જ શિકિતરૂપી હથિયારના ખળવડે મહાત્મા ગાંધીજીએ આજકાલ ભારતના આબાલ વૃદ્ધ સૌ મનુષ્યેાના હૃદય ઉપર પેાતાના અધિકાર જમાવી દીધે છે.
કાલચક્રની વ માન સ્થિતિમાં કાઇપણ મનુષ્યના હૃદયમાં ઉપર્યુકત પ્રકાર ને વિશ્વાસ જમાવી દેવા એ ઘણુ જ કિઠન છે. કેમકે નૈતિકવાદે લેકાની ધાર્મિક શ્રદ્ધાને વિચલિત કરી છે. પાર્થિવ સુખ તથા ઐશ્વર્યની ખાતર એક પ્રકારનું ઘન ઘેાર સંગ્રામ ચાલી રહ્યું છે એટલે પરમાત્માના સંબંધમાં કોઇપણ પ્રકારનું ચિંતન કરવાના કાઇને અવકાશ જ નથી.
મેન્નીની કહે છે કે “ ઐતિહાસિક ઘટનાઓમાં મે' અત્યાર સુધીમાં એક પણ એવું ઉદાહરણ નથી જોયું કે ધર્મની અંદર દૃઢ વિશ્વાસ રાખ્યા વગર કોઇપણુ માણસે કેાઇ માનવ–આત્મા ઉપર વિજય મેળવ્યેા હાય અથવા કેાઇ મુખ્ય મા માં સફલતા મેળવી હાય. માનવ–સમાજની પૂર્ણતા તરફ લઇ જનાર મનુષ્ય ગમે તેટલું નિષ્ઠુર નિય ંત્રણ મુકે તે પણ તે કોઇને પેાતાને વશ નથી કરી શકતા. કોઇનાં હૃદયને નથી જીતી શકતા. તેવે માણસ અત્યાચારી થઇ શકે છે, પરંતુ શિક્ષા પ્રચારક અથવા ધર્મોપદેષ્ટા નથી થઇ શકતા. ”
હૃદય-સ્પશી ધર્મના અભાવે કેઇપણ સંપ્રદાય પેાતાના સત્વ, સત્ય તેમજ સત્તા સ્થિર નથી રાખી શકતા. ભાતિકવાદની પરીક્ષા થઇ ચુકી અને તે પરીક્ષામાં અનુતીણું થઇ ગયા. કેમકે વ્યકિતવાદ–સ્વાર્થના નિર્જીવ સિદ્ધાન્તથી ધીમે ધીમે ઉચ્ચ વિચારે। તથા જીવનની પ્રજવલિત શિખાએ બુઝાઇ ગઇ અને સ્વતંત્ર જીવનની જ્યેાતિ ઠંડી પડી ગઇ, તેણે સાથી પહેલાં મનુષ્યાને ઇશ્વરાપાસના થી દૂર હઠાવીને કેવળ સફલતાની ઉપાસનામાં નિમગ્ન કરી મુકયા.
આપણા જે પ્રાચીન ઋષિમુનિઓની ચક્રવતી મહારાજાઓના મુકુટાથી પૂજા થતી હતી, જે રૂષિએના પ્રખર તેજથી પ્રમલ પરાક્રમી ચક્રવતી રાજાએ
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વીકાર અને સમાલ ચના,
ઠરી જતા હતા એ ષિઓનુ લક્ષ્ય શુ ભૌતિક પદાર્થોમાં હતું ? ભેાતિકવાદથી કોઇપણ દેશના ઉદ્ધાર નથી થઇ શકતા. ભાતિકવાદે પાશ્ચાત્ય દેશોમાં કેવળ યુદ્ધ, ગૃહકલહુ અને ગુલામીના બંધન વિગેરે વિનાશકારી વસ્તુઓને ફેલાવા કર્યા જેને પરિણામે ત્યાંના લેાકે! આજે રાઇ રહ્યા છે. આપણા દેશમાં કે જ્યાં અત્યારે એક પ્રકારના ભૌતિકવાદની શરૂઆત જણાય છે ત્યાં સાંપ્રદાયિક તેમજ ગૃહકલહ, આપત્તિ વિપત્તિ અને ગુલામી ફેલાવાના ચિહ્નો પણ દૃષ્ટિગેાચર થઇ રહ્યા છે. ભાતિકવાદથી ભારતવર્ષનું કદિ કલ્યાણ નહિ થઇ શકે. અહિં આ તેા આધ્યાત્મિક બળની જ આવશ્યકતા છે અને આપણે એ મળ ઉપર ઝઝુમીને જ છેવટે મુકિત પ્રાપ્ત કરી શકશું.
પર
ભૌતિકવાદી નેતાને હવે ધીમે ધીમે અનુભવ થવા વાગ્યા છે કે તેએ લક્ષ્યથી ઘણા દૂર નીકળી ગયા છે અને હવે અટકવાની જરૂર છે. પરિણામે આંતર રાષ્ટ્રિય સંઘની સ્થાપના થઇ છે, જગતમાં શાંતિ સ્થાપન અને નિરસ્રીકરણના પ્રશ્નો ઉભા થયા છે, છતાં પણ સફલતા નથી મળી તેા તેનું કારણ શેાધવા દૂર નહિ જવું પડે. આજે ભાતિકવાદના ભયંકર ઉંડા સાગરમાં તેની જીવનતરણી ડામાડાળ થઈ રહી છે તે તેનુ એક માત્ર કારણ એ છે કે તેઓની પાસે કાઇ કુશળ આધ્યાત્મિક કર્ણ ધાર નથી. ( ચાલુ ).
For Private And Personal Use Only
સ્વીકાર અને સમાલોચના.
eeee
શ્રો યશવિજયજી જૈનગુરૂકુળ-પાલીતાણા—ને સ. ૧૯૮૫ ની સાલના રીપોર્ટ તથા હિસાબ અનેાને અભિપ્રાય માટે મળ્યા છે. દિવસાદિવસ પ્રગતિ કરતી, જૈન ખાળાની સખ્યામાં અભિવૃદ્ધિ કરતી, વ્યવહારિક ધાર્મિક શિક્ષણમાં આગળ વધતી, આશ્રયદાતાને સતેાષ આપતી, જૈન સમાજમાં ક્રમે ક્રમે અગ્ર સ્થાને પહોંચતી, વ્યવસ્થાપૂ કે કાર્ય કરવામાં કુશળતા ધરાવતી આ સંસ્થાના ગઇ સાલને વિસ્તારપૂર્વક કહેવાસ અને કાર્ય વ્યવસ્થા અને આવક જાવકના હિસાબ આ રીપોર્ટમાં આપવામાં આવેલ છે. આ સંસ્થામાં માનસિક, ( સ્કુલનો) શારીરિક અને અધ્યાત્મિક ત્રણ પ્રકારની કેળવણી સાથે આપવામાં આવે છે. ખેડીંગ સાથે ( વિદ્યાર્થીનુ પાણુ ) વ્યવહારિક અને ધાર્મિ`ક શિક્ષણુ માટે વિદ્યાલય અને વ્યાયામશાળા સાથે શિક્ષણ આપતી જૈનમાં આ એક પ્રથમ સંસ્થા છે. સાથે પુસ્તકાલય અને દવાખાનું પણુ
જેના લાભ સાનિક પશુ લેવાય છે. મુકરર ભાજન માટે તીથી, સ્વામીવાત્સલ્ય કુંડ વગેરે માટેની યાજના આવકારદાયક છે, અને તેથીજ તેવી ખીજી સંસ્થાઓ તેનુ અનુકરણુ કરે છે તે સ્વાભાવિક છે, આ ક્રૂડ માટે તેમજ કાય વાહી માટે મુંબઇની કમીટી અને કાર્યવાહકામા પ્રયત્ન, ખંત અને લાગણી તેમજ સ્થાનિક કમીટીની સપૂર્ણ દેખરેખ માટે આપતા ભાગ માટે ધન્યવાદને પાત્ર છે. આવી વ્યવસ્થાવાળી સંસ્થાની જરૂરીયાતા હજી પણુ જૈન સમાજ તરફથી
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માન પ્રકાશ
પુરી ન પડે અને તેની કમીટીને તે માટે પણ ઓછી વધતો ફીકર રહ્યા કરે તે ઇચ્છવા જોગ નથી જેથી જેન સમાજે તેને દરેક પ્રકારની સહાય આપી તેની પ્રગતિમાં વિશેષ વૃદ્ધિ કરવી જોઈએ. શ્રાવકક્ષેત્રની પુષ્ટિ પણ આ પ્રકારે પણ થઈ શકે છે. આ રીપોર્ટ વાંચતા તેની કાર્યવાહી, આવક જાવક, હિસાબ તદન વ્યવસ્થીત અને ચોખવટવાળો છે અમે તેની ભવિષ્યમાં આબાદિ ઈચ્છીએ છીએ.
શ્રા ભીલડીયાજી જૈન તીર્થ અને નરજીવનના નિરીક્ષણદિ–લેખક મુનિ મહારાજ શ્રી સિદ્ધિ મુનિજી-પ્રકાશક-શ્રી મોહનલાલજી જૈન લાઇબ્રેરી-અમદાવાદ-આ લઘુ બુકમાં લેખક મુનિ મહારાજે આ તીર્થનો ઇતિહાસ આપ્યો છે, જે વાંચવા જેવો છે. હિંદમાં ઘણા પ્રાચીન તીર્થો હજી અંધારામાં છે તેને ઈતિહાસિક હકીકત સાથે બહાર લાવવાની જરૂર છે અને આવા પ્રાચીન તીર્થોના ઇતિહાસ પુસ્તક રૂપે એતિહાસિક દષ્ટિએ પ્રકટ કરવાથી એક ઈતિહાસિક સંકલના તૈયાર થાય તેવું છે અને તેથી જૈનધર્મની સનાતનતા માટે ઘણું જ ઉપયોગી સાહિત્ય બનશે. કોઈપણ સંસ્થા કે જેને ગૃહસ્થ તે માટે પ્રયત્નો કરવા જરૂર છે. નરજીવનનાં નિરીક્ષણ અધ્યાત્મીક પદે તથા શ્રી યશોવિજયજી ગણીત અધ્યાત્મપનિષદ્ ગ્રંથ કવિતા રૂપે આ ગ્રંથમાં દાખલ કરેલ છે જે આત્મવિચારણા માટે બાળ છ માટે યોગ્ય છે-મળવાનું ઠેકાણું પ્રકાશકને ત્યાં.
.
),
પન્યાસજી મહારાજશ્રી મોતીજિયજી મહારાજનો
સ્વર્ગવાસ. પન્યાસજી મહારાજ શ્રી મોતીવિજયજી મહારાજ સુમારે વીશ દિવસની બિમારી ભેગવી સીહાર ગામમાં ભાદરવા સુદ ૧૧ ના રોજ પંચત્વ પામ્યા છે. મહારાજશ્રીનો ત્રીશ વર્ષનો દીક્ષા પર્યાય હતા અને તેઓશ્રી ચારિત્ર પાત્ર એક મુનિરત્ન હતા. પોતાના વિહાર દરમ્યાન જ્યાં જ્યાં ધાર્મિક વહીવટમાં ગોટાળો કે અવ્યવસ્થિતપણું દેખાતું ત્યાં ત્યાં પોતે પ્રયત્ન કરતાં અને તેમના ચારિત્રના પ્રભાવે વહીવટની ચોખવટો પણ થતી. ધાર્મિક બાબતમાં કોઈની શરમ રાખ્યા વગર જેવું હોય તેવું સ્પષ્ટ રીતે જણાવતાં હતાં. તેઓશ્રીના સ્વર્ગવાસથી એક ચારિત્રધારી મુનિશ્રીની ખોટ પડી છે તેમના પવિત્ર આત્માને અખંડ શાંતિ પ્રાપ્ત થાઓ તેમ પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
શેઠ ફતેચંદ ખીમજીભાઇનો સ્વર્ગવાસ. છે ક—મુદ્રાનિવાસી બંધુ ફતેચંદ ખીમજીભાઈ માત્ર થોડા વખતની બિમારી ભોગવી પિતાના વતન સ્વર્ગવાસ પામ્યા છે. ફતેહચંદભાઈ દેવગુરૂ ધર્મના ઉપાસક અને શ્રદ્ધાળુ ધર્મપ્રેમી હેવા સાથે માયાળુ, મિલનસાર હતા. તેઓ આ સભા ઉપર પ્રેમ ધરાવતા હતા અને કાર્યવાહીથી સંતોષ પામી સભાસદ થયા હતા. તેમના સ્વર્ગવાસથી એક લાયક સભાસદની ખોટ પડી છે. તેમના પવિત્ર આત્માને અખંડ શાંતિ પ્રાપ્ત થાઓ તેમ પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી નવપદજી આરાધનાના જીજ્ઞાસુઓને
-:: અમૂલ્ય લાભ ::શ્રી નવપદજીની પૂજા ( અર્થ, નોટ, મડલ, યંત્ર, વિધિ વગેરે સહિત. )
a પ્રભુભકિતમાં તલ્લીન થઈ ઈષ્ટસિદ્ધિ જલદી પ્રાપ્ત કરવા માટે, પૂર્વાચાર્ય પ્રણીત પૂજાએ એક વિશિષ્ટ કારણ છે, એવા હેતુથીજ શ્રીમદ્ યશોવિજ્યજી મહારાજ કૃત નવપદજીની પૂજા, અમે તેના ભાવાર્થ, વિશેષાથ અને નાટ સાથે તૈયાર કરી પ્રગટ કરેલ છે. સાથે શ્રી નવપદજીનું મંડલ તે તે પદોના વર્ણ-રંગ અને તેની સાથે, | વિવિધ રંગ અને સાચી સોનેરી શાહીની વેલ વગેરેથી તથા શ્રી નવપદજીને યંત્ર કે જે તે
આયંબીલ-એાળી કરનારને પૂજન કરવા માટે ઉપયોગી છે, તે બંને છબીઓ ઉંચા માટેપેપર ઉપર મોટો ખર્ચ કરી ઘણા સુંદર સુશોભીત અને મનોહર બનાવી આ ગ્રંથમાં દાખલ
કરવામાં આવેલ છે. આ સાથે શ્રી સિદ્ધચક્રજી મહારાજનું આરાધન કેમ થાય, તેની 0 સંપૂર્ણ ક્રિયાવિધિ, ચૈત્યવંદન, સ્તવનો, સ્તુતિઓ અને સાથે શ્રીમાનપદ્મવિજ્યજી 0 મહારાજ અને શ્રીમાન આત્મારામજી મહારાજ કૃત નવપદજી પૂજામાં દાખલ T કરેલ છે. ઉંચા એન્ટ્રીક પેપર ઉપર ગુરુ ડાતી સુદ- જૂદા જુદા ટાઈપથી છપાવી ઉંચા કપડાના ય ાઇડીંગથી અલંકૃત કરેલ છે. આ ગ્રંથનું નામજ જયાં પવિત્ર અને પ્રાતઃસ્મરણીય છે ત્યાં તેની ઉપયોગીતા અને આરાધના માટે તો કહેવું જ શું ! શ્રી નવપદજી આરાધનના જીજ્ઞાસુ અને ખપી માટે આ એક ઉત્તમ કૃતિ છે, અને તેમાં ગુરૂમહારાજ, આ નવપદજી મહારાજનું મંડલ અને યંત્ર આ બુકમાં દાખલ કરેલ હોઈ આ ગ્રંથ વાંચ- છે
નારને તેની અપૂર્વ રચના જણ્યા સિવાય રહે તેવું નથી. આ માટે વધારે સુખવા કરતાં તેના ઉગ કરવો નમ્ર સૂચના કરીયે છીયે. કિંમત રૂા. ૧-૪-૦ પાસ્ટેજ જુદુ'.
છે
| સિવાય શ્રી નવપદજી મહારાજનું મંડલ કે જે ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે વિવિધ રંગો છે 1 અને સેનેરી શાહીથી ઘણું જ સુંદર ઉંચા આર્ટ પેપર ઉપર છપાવેલ છે તે તથા શ્રી સિદ્ધ- ] 1 ચક્રજી મહારાજનો મંત્ર કે જે દર્શન, પૂજન માટે બને ઘણી ઉપયે ગી વસ્તુઓ હોવાથી આ
બુકમાં દાખલ કરવા ઉપરાંત છુટી કોપી પણ તેના ખપી માટે વધારે તૈયાર કરાવી છે.
શ્રી નવપદજીને યંત્ર ચાર આના-શ્રી સિદ્ધચક્રજીને યંત્ર બે આના- 1 પારટેજ જુદુ. આ બંને પ્રાતઃકાળમાં ઉઠતાં દર્શન માટે ખાસ ઉપાયોગી ચીજો છે. માત્ર છે. ઘણીજ થોડી નકલે છે જેથી જલદી મંગાવે.
લખા:-શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા–ભાવનગર.
=
===
For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Reg. No. B. 431. * 00002DO00 SCDS@COOOXDC 2000000 1 000Geee ge 0000000 " શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ તું - હe000000 0 0 0 0 gs 0000000 0 0 હ900000 666 0000 000000 0 0 0 deg deg 0 0 0 22 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 (r)$ (c) o o 0 0 0 0 0 0(r)go 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ooooore %D00થીજી છ%COOD@@@@COooo દર માસની પૂર્ણિમાએ પ્રગટ થતું માસિક પત્ર. પુ. 28 મુ. વીર સં'. ૨૪પ૬ ભાદ્રપદ. આત્મ સ”, 35. અંક 2 જો. દિવાળી કે હોળી. ---[]-- ક 16 જીવનમાં દિવાળીના દિવસે આવે છે, તેમ હોળીના દિવસે પણ આવે છે; આનંદના ? દિવસો હોય છે, તેમ શાકના પણ હોય છે. કેટલીક વાર હોળી પછી તરત જ દીવાળી આવે છું. શું છે અને કેટલીક નર દીવાળી પછી તરત જ હાલી આવે છે. કુદરતમાં તે દીવાળી પછી કે ચાર માસે હોળી આવે છે અને હોળી પછી આઠ માસે દિવાળી આવે છે. પશુ જીવનમાં તે દીવાળી કે હોળી આવતાં વાર લાગતી નથી. અને હાળો તો ધણીવાર આવે છે. કાઈ હું નજીવો બનાવ દિવસને દીવાળી જેવા કે હોળી જેવા બનાવી દે છે. તે બનાવ કાં તો દુ:ખતા છે ' દરિયામાં ધકકેલે છે કે પર્વતના શિખરે પહોંચાડે છે કાઈક દિવસ આનંદમાં વસવું ધણુ* હેલું લાગે છે, ત્યારે વાં બીજા ક્રાઈ. દિવસે બહુ શ્રમ કરવા છતાં પણ ચિંતા આપણું છોડતી નથી. કેટલીકવાર દુ:ખ નજીવું હોય, પણ તેને વિચાર કરી કરીને આપણે તેને કે વધારીએ છીએ. ઢાળીના દિવસોમાં દીવાળીને જાવી એ કામ ઘણું કઠણ છે, પણુ જે હું મનુષ્ય વિચારશીલ હોય તો દુ:ખના વાદળમાં પશુ વીજળીની ચળકતી રેખા જોઈ શકે. હું કેાઈ પણ રાત્રિ એવી કાળી નથી કે જ્યાં એકે પશુ તારા ચળકતો ન હોય. દરેક દુ:ખ કે પ્રાતકળ પ્રસંગની પાછળ અમુક હેતુ રહેલે છે, તે હેતુ માણસને અમુક પાઠ શીખવવાના છે. તે હેતુ ને આપણે સમજીયે તો દુ:ખ કે પ્રતિકુળ પ્રસંગ પણ આપણા ગુરૂ બને છે અને 8 અનુભવ આપી આપણે જીવનને વિકસાવે છે. ખરા કે કરિપત કેાઈ કારણને લીધે હાળીના છે છે દિવસના આરંભ થાય, પણ જો આ પણામાં ખરો ધાર્મિકતા હોય. અને આપણે શું તત્વ છે. 6 જ્ઞાનમાં આપણને શ્રદ્ધા હોય તો તે દિવસના અંત દિવાળીમાં આવવો જ જોઈએ. 8 આપણી પાસે શું છે, તેનો આનંદ અનુભવવાને બદલે આપણુને શું મળ્યું નથી તેના ? 8 આપણે વધારે વિચાર કરીએ છીએ અને આ રીતે આપણને ચારે બાજુ એ કે દુ:ખ જ જણાય છે. '' 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 o o o o o o o ( 7 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 દીવાળી-આનંદ એ આત્માનો સ્વભાવ છે અને તે સ્વભાવ ખીલવવા એ આપણું" 8 કર્તવ્ય છે. કોઈ પ્રસંગમાં દીવાળી કે હોળી ઉત્પન્ન કરવાનું બળ નથી. આપ { મનોદશા કે હું તે પ્રસંગને આનંદજનક કે શાકજનક બનાવે છે. જે સમયે મન બહારના પ્રસંગેની કિમત છે એ છિી કતાં શીખે, અને તે પ્રસ ગાને અ૮ ભ લેવાના સાધન તરીકે વાપરતાં શીખ્યુ છે કે પણ તેનાથી એ ધાતુ બંધ થયું તે સમયે બધા દિવસે દિવાળીમ 5 થઈ જશે. કારણુ કે હું 8 અંદરની ઉગ્ય મનોદશા જયાં ત્યાં પ્રકાર નાંખી વાદળને પ્રકાશિત બના શે માટે ખરા ? કે ફેરફાર બહારના પ્રસંગમાં નહિ, પણ આપણાં મનમાં તથા હે યમાં કરવાતા છે. ) 0 0 0 0 0 0 0 0 હ. (c) 1990 ad , . શ શ " For Private And Personal Use Only