Atmanand Prakash Pustak 006 Ank 03

Author(s): Motichand Oghavji Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531063/1

Page #1

પુસ્તક કહું.
36 જેટ 冷妃
આત્માનન્દ પ્રકાશ.
ઇ-ધર
985859365898380SECXQ9QK
દાહરા.
આત્મવૃત્તિ નિર્મલ કરે, આપે તત્ત્વ વિકાસ; આત્માને આરામ દે, આત્માનનું પ્રકાશ.
વિક્રમ સંવત્ ૧૯૬૪ આસા
૩ .
પ્રભુ સ્તુતિ. શાર્દૂલ વિક્રીડિત.
જે જ્ઞાનામૃત' મગ્ન થઇ ભુવનનેર જ્ઞાનામૃત સિતા, જે સદ્બધ રિવ તણા સકિરણા આ વિશ્વને અર્પતા, જેનું શાસન ભવ્ય જીવ જનને આનદ આપે અતિ, ૐ શ્રીવીર પ્રભુ પ્રભાવ ધરતાં ઘે! સર્વને સમતિ.
૧
ગુરૂ સ્તુતિ. શિખરિણી.
પવિત્ર પ્રેમેથી પ્રગટ ઉપકારા અતિ કર્ય!, રચી પ્રથા સારા અબુધ †, જન મિથ્યાતમ હી, અનંતા ઉદ્ધાર્યા સુભવ જન એધી સ્વવદને, નમે તેવા નિત્યે વિમલ વિજયાનઢ પદને
७
૧ નાનરૂપી અમૃતમાં મગ્ન થઇ. ૨ જગતને. ૩ રોધરૂપી સૂયૅના. ૪ ભવ્ય જીવેાના સમૂહો. ૫ અજ્ઞાની માયુસેના. ૬ મિથ્યાનપ અધકાર ૭ પેાતાને મુખે બાધ આપી. ૮ શ્રી વિજ્યાન ધરિના ચરણુને.

Page #2

૫૦
આત્માનન્દ પ્રકાશ
સગુણલાલને સંસ્કૃત સંસાર.
( અનુસંધાન ગયા અંકથી ). એ સમયે એ શહેરમાં સર્વ કેઈની થઈ પડેલી અત્યંત દયાજનક સ્થિતિ નિહાળી શેકસાગરમાં ડુબેલે સદ્ગુણલાલ નામને ગૃહસ્થ કે જેના અનુકરણ કરવા લાયક, શ્રવણુ મનન ને નિદધ્યાસનને ગ્ય, ગૃથાશ્રમના અનુપાલન સંબંધી સમજણ ભરેલા શુદ્ધ વિચારે પહેલા પ્રકરણમાં આપેલા છે, અને જેને સંસાર આપણે અત્યારે આલેખવા માગીએ છીએ, તેજ એકલે
દવે પૈર્યને ધારી ” ભવિતવ્યતાને બળવાન્ ગણી શાન્ત થઈને બેઠા હતા. “ ભૂત–કાળ ગયે તે તે ગયે, થવાનું હતું તે થયું, વર્તમાન પણ આ પ્રકારનાં કલેશાદિથી નિર્ગમન કરવો પડે– છે; અને ભવિષ્યમાં પણ જે લખ્યું હશે તે સહન કરવું પડશે. કારણ કે વિતરિ દે રોજિતું જા સાથ" આમ તે પિતાના માનસ સરોવરમાં રાજહંશરૂપી ઉચ્ચ વિચારોને જ અવકાશ આપતે એનાં જળને કદિ પણ કનિષ્ટ તર્ક-કુતર્કથી ઓળાવા દેતે નહીં. સર્વ કેઈ ફર્યાદ કરતું–કઈ કહેતું કે જેના દિવસ પહોંચી વન્યા છે તેને જ મરકી થાય છે; કોઈ કહેતું કે જેને ઘડે પાપે ભરાઈ ગયે છે તેને જ મરકી લાગુ પડે છે. કોઈ એમ સમજાવવા મથતા કે જેઓ નિરન્તર નાહ્યા ધોયા વિના અશુદ્ધ અંગે પાંગ કે મલીન વેશને ધારણ કરી રહે છે, એવાઓને જ મરકી સપાટામાં લે છે, તે કઈ એમ સાબીત કરવા આગળ પડતા કે જેઓ આહાર વિહારાદિમાં નિયમિત રહેતા નથી, પચ્ચ કુપચ્ય સમજતા નથી, અને ગમે તે વખતે જે આવ્યું તે ખાઈ જતાં પૂર્વે વિચાર કરતા નથી એવાજ મરકીને શરણે થાય છે. આમ જે જે મતને લોક અનુસરનારા હતા, અથવા જે જે વૃત્તિ જેએની હતી, તે તે મત કે તે તે વૃત્તિને સુદઢ કરનારા સૂત્ર (?) એ નવાં રચીને મુખપાઠ કરી રાખી રસ્તે “કમળ” ને “ક” “ખજુરાને “ખ” એમ જયાં

Page #3

સગુણલાલ હર હંસા
૫૧ ત્યાં હરતાં ફરતાં ગાખ્યા કરતા કળીઓની પોલતા હતા. સાધારણ વર્ગ-સમજુ-અણસમજુરવારજૂસયાધાપ આંબી મળ્યું, એમ આક્ષેપ કરતાં, તે દરદી તપાસાર્પતાના હસ્તકમળને સહેજ સ્પર્શ થઈ જતાં પંદર મિનિટ સુધી સાબુ અને પાણીને ઉપયોગ કરતા કેટલાક દાડતર લેક એકદમ સ્વચ્છતા રાખવાની વાત કરતા–neat skin and neat dress ( સ્વચ્છ ચામડી અને સ્વચ્છ વસ્ત્ર ) અને નખ સુદ્ધાં હમેશાં એકદમ સાફ લેવરાવેલા રાખવાનું કહેતા; જ્યારે આપણું દેશી વૈદ્ય આહાર વિહારના અનિયમિતપણે ને પચ્ચ કુપની બેકાળજી વિષે વ્યાખ્યાન કરતા. જમાનાના સમજીકેની આવી દલીલમાં, સદ્ ગુણલાલને એક વકીલ પાડોશી હતું તે વળી પિતાને એક નવોજ પથ સ્થાપતે. તે કહે છે કે ભાઈઓ, આ તમે સૃષ્ટિ રચે છે તે એમ નથી. મરકી એ નથી અવસ્થાથી પરિણમતી નથી અસત્ આચરણ-પપથી ઉદ્ભવતી; નથી આહારાદિના અનિયમિતપણથી ઉત્પન્ન થતી; કે નથી સ્વચ્છતાના અભાવે પ્રકટી નીકળતી. ભાઈએ એનું કારણ એક નવું જ છે. એમ છે કે આપણા દેશમાં હમણાં હમણું વસ્તી બહુ વધી ગઈ છે. ( ગયા દશમા વરસને અંતે થયેલા સરકારના વસ્તી પત્રકને હમણાંજ થયેલા સાથે સરખાવશે તે તમને મારા કહેવાની ખાત્રી થશે. ) અને કુદરતને એ નિયમ છે કે બહુ વધી ગયું તે ઘટવું જ જોઈએ; પાછું પિતાની મૂળ સ્થિતિએ પહચવું જ જોઈએ. એમ ને એમ વધ્યા કરે છે એ સમાજ કયાં ? એ સચવાયજ કેવી રીતે ? માટેજ જગન્નિયતાએ આ એક ઉપદ્રવ કર્યો છે. તેને તમે મરકી કહે કે ગમે તે નામથી બોલાવો–અને એ છે પણ જરૂરની–આમ પોતાને જાણે સાચે અન્તઃકરણને અભિપ્રાય વગર માગ્યે આપતા. ત્યાં વળી કેટલાક વિશેષ ડાહ્યા-ડમરા સુધારાવાળાઓ, સર્વ માન્ય થવા લોકો પર આગ્રહપૂર્વક પ્રક્ષેપાયેલી વિદેશી વિદ્વાનોની માન્યતાને આધારે મૂષકરાજ (ઊંદર )ને જ આ ક્રૂર મરકીનું કારણ કહેતા ( જો કે એ યમરાજન, દુષ્કા-દાઢ કહેવાતીનું ખરું કારણ કે શેાધી કાઢી સાબીત

Page #4

પર
આત્માના પ્રકાશ
કરી શકયુ' નહતું. ) આમ સર્વ કઇ પોતપોતાને રૂચતા અભિપ્રાય બાંધતા ને યાદ કરતા. નહુ યાદ કરનારામાં એકલે આપણી આ વાર્તાના નાયક સગુણલાલજ હતા. તે ફક્ત ભવિતવ્યતાનેજ અળવત્તર ગણુતા; જે કાળે જે બનવાનુ હોય છે તે અન્યાજ કરે છે. તે કહેતા કે સર્વ જગત્ જે કર્મ વિપાકને વશ છે તે આ સર્વ કર્મના વિપાક છે; માટે મારે અત્યારે આ કલેશયુક્ત અવસ્થામાં દીન ન થવું જોઇએ, તેમ સુખ આવે તિર્ષત પણ ન થવું' જોઈએ. એમ વિચારી તે કર્મોના ફળાદયને નિર્મળ મનથી જેતે, અને ચિત્તને વિષે, ઉદય આવેલાં સર્વ કર્મને ક્ષયયેાગ્યપણું છે, એમ સમજી તુલ્ય દૃષ્ટિ ધારણ કરતા.૨
પણ આવી ઉત્તમ વિચારશ્રેણિયુક્ત ધૈર્ય, સહિષ્ણુતા અને પ્રશાન્તિ આ સમયે સદ્ગુણલાલમાં દૃષ્ટિગેાચર થાય છે તે પરથી એમ નથી સમજવાનું કે તે વર્તમાનમાં પ્રસરી રહેલી આપત્તિના કોઇપણ પ્રકારથી ખીલકુલ મુક્ત હતેા. તેના પેાતાનાજ ઘરમાં એકજ વખતમાં ત્રણ જણ આ જીવલેણ વિપત્તિના ભાગ થઇ પડ્યા હતા; એનું આખું ઘર સાંજે વાળુપાણી કરી સુતેલુ` રાત્રિને આરામ લઈને ઉઠયું હતું; વહેલા ઉઠીને સામાયિક કરનારા સદ્ગુણલાલ તે કરી રહેવા આવ્યેા હતેા; તેના પિતા વૃદ્ધ ધર્મદાસ શેઠ નવકારશીનુ પચ્ચખાણ પારી દાતણુ કરવા બેઠા હતા; એટલામાંજ એનું શરીર તપી આવ્યું. વાત કરતાં તાવ વધી ગયા અને સદ્ગુણલાલ સામાયક પૂરી કરી ઉઠયા ત્યાંતા કેસ વધી પડયા, બપાર અને સાંજ પડી; અને મ'દવાડે એકદમ સખત રૂપ પકડયું, અને વૃદ્ધાવસ્થા
१ दुखं प्राप्य न दीनः स्यात् सुखं प्राप्य च विस्मितः । मुनिः कर्मविपाकस्य जानन् परवशं जगत् ॥
॥
श्रीमद् यशोविजयजी
२ साम्यं विभा यः कर्मविपाकं हृदि चिन्तयन् । स एव स्याच्चिदानन्दमकरन्द मधुव्रतः ॥
श्रीमद् यशोविजयजी

Page #5

સદ્દગુણલાલનો સંસ્કૃત સંસાર, પ૩ જન્ય અશક્તિની સહાયતાથી સદગુણલાલના ગુરૂજનને પ્રાણ૨હિત કર્યા. એમને અગ્નિ સંસ્કાર કરી ઘેર આવ્યા ત્યાં પાછળ એક એમની બાળ વિધવા કાકીને મૃત્યુને શરણ થયેલી જોઈ–અને ત્રીજે દિવસે ઘરના કામકાજ કરનારા માણસને પણ એજ હાલતમાં જોયે. પણ સગુણલાલે આ સર્વ આપત્તિ આશ્ચર્યકારક સહનશીલતાથી સહન કરી. એક તો એને સ્વભાવજ મૂળથી સહુન કરવાને હતો તેમાં વળી આવી ભયંકર મરકી જેવી આપત્તિથી કેનાં અન્તઃકરણની સાથે એનું પણ કંઈક સજ્ઞાનના પંથ તરફ વળ્યું હતું ધર્મધ્યાનરૂપી વરસાદથી દયારૂપી નદીનું સમતારૂપી પર અતિ પ્રસરવાથી એનું વિકારરૂપી વૃક્ષ શાખાપ્રશાખા સહિત ઉન્મેલન થઈ ગયું હતું. એક વિતરાગને વિષે પ્રીતિ ને આજ્ઞાનુસારિપણું એનામાં એટલે બધે અશે પ્રકટ થયું હતું કે અદ્યાપિપર્યત કરેલાં ગમે તેટલાં ધર્મનુષ્ઠાનથી તેને દશાંશ પણ એનામાં આવ્યો નહોતે. લેકે અત્યાર સુધી જે જે પ્રકારના દેષાદિમાં લપટાયેલા રહેતા તે તે દે તે સર્વે દૂર જતા રહ્યા હતા ને સર્વજન પિતાને ધર્મ (duty) બજાવવામાં, ધર્મ (religion)ની ફરજો અદા કરવામાં લેશ પણ પાછળ નહોતા પડતા. જેઓ પૂર્વે પર્યુષણ જેવા સર્વોત્કૃષ્ટ પર્વ દિવસોમાં એક પણ ધાર્મિક કાર્ય (સામાયિક-પ્રતિક્રમણ-આદિ ) ભાગ્યે જ કરતા તેઓ પણ વહેલા વહેલા ઉઠીને શ્રાવકને ઉચિત સર્વ પ્રભાતનાં ધર્મનુષ્ઠાન (સામાયક-દેવપૂજ-ગુરૂવંદન–ધર્મવ્યાખ્યાનશ્રવણ આદિ ) કરવા ભુલતા નહિ. સર્વને મનમાં એમ નિશ. સયપણે સચોટ ઠસી ગયું હતું કે આ સંસાર વૃથા છે અને આ જીવન ક્ષણભંગુર છે. વળી “હું અને મારું ” એ મેહને મંત્ર છેઅને “હું કેઇન નથી, અને મારું કંઈ નથી” એ મહિને
१ ध्यान वृष्टेर्दयानद्याः शमपूरे प्रसर्पति । विकारतीरक्षाणां मूलादुन्मूलनं भवेत् ।।
श्रीमद् यशोविजयजी

Page #6

૫૪
આત્માનન્દ પ્રકાશ જીતનાર મત્ર છે એમ પણ એઓ સમજવા લાગ્યા હતા. ટુંકામાં આ કારમાં સમયનું લોકોનું વર્તન જેવું શ્રાદ્ધ સંદેતામાં વર્ણવેલું છે તેને એક જાણે આદર્શ જ હેયની, નમુને જ હાયની એવું થઈ પડ્યું હતું.'
પ્રકરણ ત્રીજુ. બીજા પ્રકરણમાં વર્ણવી ગયા એવો મરકીને ઉપદ્રવ પ્રારં ભથીજ જોઈ સગુણલાલ જેવા સહિષ્ણુ પ્રકૃતિવાળાનું મન પણ ભાંગી ગયું હતું. જેવું એણે સાંભળ્યું કે ઉપદ્રવ બહુ વધી ગયે છે, બજાર એકદમ ગ થઈ ગયું છે તે જ એ થડેગાર અને ફિકકોફચ થઈ ગયે. જેટલાં જેટલા એ દુષ્ટ આપત્તિના પ્રતિકાર સાંભળ્યા તેટલા તેટલા એગે તૈયાર કરી રાખ્યા. આખા ઘરમાં ચુને ધેળા, રડું સાફસુફ કરાવ્યું પિતાના પાડોશીઓને પણ તેમ કરવા સૂચના કરી. ખુણે ખાચરે ધૂપ કરાવ્યું અને માણસને એ દિવસરાત્રી જાગતે રાખવાનું કહ્યું. જમવાના પદાર્થમાં મરકીને સહાય કરનારી વસ્તુઓ દૂર કરાવી, એને નાશ કરવાવાળી વસ્તુઓ પીરસવાને હુકમ કર્યો. પ્લેગ સેલ્યુશન, ગ્રેવીંદજી મીફ્યુચર, ગજજર્સ ફીવર પીલ્સ આદિ દવાઓ, અને લીંબડે વગેરે બહુજ આવશ્યકતાવાળી વનસ્પતિ મંગાવી તૈયાર રાખી. પિતાના પડોશમાંજ એક દાક્તર રહેતું હતું, તેથી એને પણ જરૂર પડે ત્યારે ધારીશું ત્યારે બોલાવીશું—એ વિચારે વળી એને તાજ દિલાસે અને હિંમત આપ્યાં.
પણ આટલાં આટલાં તૈયાર કરી મુકેલાં સાધયે મરકીના સપાટામાં આવેલાંને બચાવી શક્યા નહિ. ધર્મદાસ શેઠ લેવાણ ત્યારે દવાઓ જ્યાંની ત્યાં રહી. દવા આપવાનું કે પાવાને વખત
१ अहं ममेति मंत्रोऽयं मोहस्य जगदान्थ्यकृत् । अयमेय हि नपूर्वः प्रतिमंत्रोऽपि मोहजित् ॥
श्रीमद् यशोविजयजी

Page #7

સગુણલાલનો સંસ્કૃત સંસાર, પપ મળે તે પહેલાં તે વયેવૃદ્ધ હસ્તે શ્વાસ બહુાર પડી ચુક્યો અને કઠે પ્રાણ આવ્યા હતા.
બીજા બે કેસમાં પણ અંગ્રેજી અને દેશી એષધીઓના ઉપચાર કર્યા. છતાં એક પણ દવા લાગુ પડી નહીં. સગુણલાલને તે આ સર્વ ઔષધેપર સંપૂર્ણ વિશ્વાસ હતો પણ એ યે આવા બનાવ બન્યા પછી તદ્દન ઉઠી ગયે, અને ખુદ પોતાના જ ઘરમાં ત્રણ ત્રણ મરકીના કેસ થયા એટલે લાચાર થઇ ભવિતવ્યતાને બળવાન્ ગણી ધીરજ ધરી બેસી રહે.
ટુંકામાં, ઘણા દિવસ પર્યત આ વિકરાળ વ્યાધિ એ શહેરમાં ચાલુ ર, એમાં અનેક ઘર લુટયાં અને બહુ બહુ કુટુંબે પુરી વિપત્તિમાં આવી પડ્યાં એટલી બધી ખરાબી થઈ. એટલે સુધી કે આપણુ એક ઉદાર અને પરોપકારી ગ્રસ્થ ત્રિલેચદ્ર કે જેઓ મરકીથી ભય પામીને પિતાના અસલ વતન સુરત જતા રહ્યા હતા તેઓ અહીં આવ્યા તેજ રાત્રીએ પોતાના ચપાટી પરના બંગલામાં એજ આપત્તિમાં આવી પડ્યા; એમને મરકી લાગુ પડી. અન્ય સેંકડોબંધ મૃત્યુ મરકીથી થવા પામ્યાં હતાં પરંતુ આ ત્રિલોકચંદ શેઠનું મૃત્યુ સર્વને બહુ લાગ્યું. એમના સમાન ઉદારચરિત અને ગરીબને તે બેલી આખા શહેરમાં કે તે. એવા મહાપુરૂષના મરણથી ઘેર ઘેર શેકવાદળ છવાઈ રહ્યાં. એટલામાં વળી પૂર્ણપણે સ્વચ્છ અને ચેપી રહેનારી કહેવાતી વિદેશી પ્રજામાંના એકાદ બે અમલદારો કે જેઓ દેશીઓથી દૂર હર એકાન્ત લત્તામાં મહેલ જેવા બંગલામાં રહેતા હતા એઓ પણ આ સર્વક મરકીના સપાટામાં આવી પડ્યા અને કાળ શરણું થયા. પણ હવે લેકે કહેવા લાગ્યા કે બસ હવે તે આ કિરકી શાન્ત થશે. કારણકે કહેવત છે કે આવી મરકી કંઈ હિટ લોકોને જોયા વિના જતી નથી. લે કે ગમે તેમ કહેવામજાવવા લાગ્યાં હાથ–પરતુ એટલું તે થયું કે એમને ગભરાટ રમ થવા લાગ્યું. હૈર્ય અને શક્તિ પ્રસરવા લાગી અને સે લેકે તિપિતાના ધંધા રોજગારમાં પડવા લાગ્યા,

Page #8

આમાનદ પ્રકાશ, પણ માણસ ધારે છે શું અને દૈવ બનાવે છે શું ? “જીવ અનેરું ચિતપે, દેવ અને હેય”: કારણ કે એક દિવસ બિછાનામાંથી ઉઠતાં સદ્ગુણલાલની એકદમ તબીયત બગડી આવી. એણે ઉઠવાને ઘણું ઘણા પ્રયત્ન કર્યા પરંતુ એની તાકાત એકદમ ઘટી ગઈ. તાપ પૂરજોશમાં આવ્યું અને એનાં હૃદયમાં ધડાકા થવા લાગ્યાં. ઘરનાં ન્હાનાં હેટાં સર્વે જાગી ઉઠયાં ને એને માટે કોઈ કંઈ તે કઈ કંઈ ઉપચારને અર્થે આમતેમ જવા આવવા લાગ્યા. કહે વાયું કે કંઈ કુપચ્ય થયું હશે ને પેટમાં ભાર હશે એના જેરથી આ તાવ એકદમ જોરથી આવે છે તે હમણું ઉતરી જશે. પણ સગુણલાલને તે જીવ અંદરખાનેથી એ ગભરાવા લાગ્યું કે તેણે ધાર્યું કે હું હવે થોડે વખત દુનિયામાં છું. પાસે રહેનારા એક પાસ થયેલા દાકતરને બોલાવી દવા લીધી. પણ એણે કંઈપણ અસર કરી નહિં. આ બે દિવસ અને રાત્રી એજ અવસ્થામાં પસાર થઈ. બીજી સવાર થતામાં તે મૃત્યુનાં સર્વ ચિન્હો પ્રકટ થયાં. ચાર પહોરની બિમારીમાં : વાત વધી પડી. પણ એટલામાં ૫. ડેશના એક વૃદ્ધ અનુભવી હકીમને કઈ જઈને તેડી આવ્યું. આવા મરકીના કેસવાળાને જેવા જતાં બહુજ હકણ સ્વભાવના છતાં હકીમજી આવ્યા તો ખરા. પણ કેસને દૂરથી જ જોઇને પિતે સાથે કોઈ પુરાણ જડી બુટી લાવ્યા હતા તે ઘસીને દરદીને કલાકે કલાકે પાવાનું કહીને ગયા. સાથે કહેતા ગયા કે “દરદીની પાસે સામટાં માણસોએ બેસી ન રહેવું, પણ એને એકલે સુઈ રહેવા દે. જે એને નિદ્રા આવી ગઈ તે જાણવું જે ભય સર્વે દૂર થયે. અને એ વિષે પાછી મને જલદીથી ખબર આપવી. ” એ વૃદ્ધ અનુભવી હકીમજીની સૂચના મુજબ બે ત્રણ વખત સદ્ગુણલાલને દવા આપવામાં આવી અને ત્યારપછી એને એકલે ઓરડામાં મૂકીને સિા ખસી ગયાં, જો કે એને શું થાય છે, એ કંઈ બોલે છે, બે લાવે છે કે કેમ વગેરે જેવાને ગુપચુપ કેઈ દેઈ ઓરડામાં આવી જતું.

Page #9

૫૭
પ૦
જેન સોળ સંરકાર જેન સોળ સંસ્કાર.
(અનુસધાન ગત અંક ૭ માના પુષ્ટ ૧૬૯ થી. )
न बालानां चाशुचीनां नाधर्माणां न दुर्दशाम् ।। न प्लुतानां न दुष्टानां दुर्जातीनां न कुनचित् ॥ ११ ॥
બાળક, અપવિત્ર, અધમ, દુષ્ટદષ્ટિવાળા, બ્રણ, દુષ્ટ અને દુતિવાળાઓને તે નવકાર મંત્ર સ્મરણ કરવા યંગ્ય નથી. ૧૧.
अनेन मंत्रराजेन भूयास्त्वं विश्वपूजितः માડપિ પરિમા યોન સુત્રાવિત ?૨ .
આ મંત્રરાજ ( નવકાર) થી તું આ વિશ્વમાં પવિત્ર થા અને પ્રાણાંતકાલે કયારે પણ એ મંગરાજને ત્યાગ ન કર. ૧૨
गुरुसागे भवेद दुःखं मंत्रत्यागे दरिद्रता । गुरुमंत्रपरिसागे सिद्धोऽपि नरकं व्रजेत् ॥ १३ ॥
ગુરૂને ત્યાગ કરવાથી દુઃખ થાય છે, અને મંત્રને ત્યાગ કરવાથી દરિદ્રતા આવે છે. ગુરૂ અને મંત્ર બંનેને ત્યાગ કરવાથી સિદ્ધ પણ નરકે જાય છે. ૧૩.
इति ज्ञात्वा मुग्रहीतं कुर्या मंत्रममुं सदा । सेत्स्यति सर्व कार्याणि तवास्मान्मंत्रतो ध्रुवम् ॥ १५ ॥
આ પ્રમાણે જાણીને આ મંત્રને સદા ગ્રહણ કરી રાખજે. એ મંત્રથી તારા સર્વ કાર્યો નિશ્ચય સિદ્ધ થશે. ૧૪.
આ પ્રમાણે ગુરૂ શિક્ષા આપે, તે પછી બાળક નડતુ ' એમ કહી ગુરૂને ત્રણ પ્રદક્ષિણા કરી નમસ્કાર કરે. પછી પિતાની શક્તિ પ્રમાણે શિષ્ય ગુરૂને સુવર્ણની જિનોપવિત, રેશમી તવા અને સુવર્ણની કટી મેખલા આપવી. અહિં જીને પવિત આપવાનો વ્રતબંધ વિધિ પૂર્ણ થાય છે.
इति व्रतबंध विधिः

Page #10

૫૮
આત્માનદ પ્રકાશ,
अथ व्रतादेशविधिः વ્રત બંધને વિધિ પુર્ણ થયા પછી ત્રતાદેશને વિધિ કરવામાં આવે છે. તે જ સમયે તે ચાલતા ઉત્સવમાં તે વિધિની અંદર તે પ્રતિમાની સમક્ષ તે વિધિ કરવામાં આવે છે. પ્રથમ ગૃહસ્થ ગુરૂ તે ઉપનીત પુરૂષે રાખેલા સુતરૂ અથવા રેશમી ઉત્તરીય વસ્ત્ર દૂર કરી કટિમેખલા, જિનેપવિત અને કૈાપીન-એ ત્રણ વસ્તુ શ રીર ઉપર રાખી તે ઉપર કાલા મૃગચર્મ, અથવા વલ્કલ પહેરાવી હાથમાં પલાશ-ખાખરાને દંડ આપે છે. તે દંડ આપતી વખતે તે નીચેને મંત્ર ભણે છે.
“ ॐ अँह ब्रह्मचार्यसि । ब्रह्मचारिवषोऽसि । अवधिब्रह्मचर्योऽसि । धृतब्रह्मचर्योऽसि । धृताजिनदंडेाऽसि । बुद्धोऽसि । प्रबुद्धोऽसि । धृतसम्यक्त्वोऽसि । दृढसम्यक्त्वोऽसि । पुमानसि । सर्वपूज्योऽसि । तदवधि ब्रह्मत्रतं आगुरुनिदेशं धारयः । ॐ ॐ॥
આ મંત્રને એવો ભાવાર્થ છે કે, “હે શિષ્ય, તું બ્રહ્મચારી છે, બ્રહ્મચારિના વેષને ધારણ છે, અવધિ બ્રહ્મચારિ છે. બ્રહ્મચર્યને રાખનાર છે, તે મૃગચર્મ તથા દંડને ધારણ કરનાર, બુદ્ધ, પ્રબુદ્ધ, સમ્યકરને ધારણ કરનાર અને દઢ સમ્યકત્વવાનું છે. તે સાથે તે પુરૂષ છે અને સર્વને પૂજ્ય છે. તેથી ગુરૂની આજ્ઞા સુધીના અવધિવાળ બ્રહ્મચર્યને ધારણ કર. “
આ પ્રમાણે બોલાવી ઉપનીત પુરૂષને કાષ્ટના આસન ઉપર બેસાડી તેના હાથમાં દર્ભની અથવા સોનાની મુદ્રિકા પહેરાવવામાં આવે છે. તે મુદ્રિકા પેહરાવતી વખતે નીચેને મંત્ર બોલાવામાં આવે છે –
" पवित्रं दुर्लभं लोके सुरासुरनृवल्लभम् । मुवर्ण हंति पापानि मालिन्यं न च संशयः ॥ १ ॥
આ લેકમાં સુર અસુર તથા મનુષ્યોને પ્રિય અને લેકમાં દુલભ એવું પવિત્ર સુવર્ણ પાપને નાશ કરે છે અને મલિનતાને દૂર કરે છે. એમાં સંશય નથી. ” ૧

Page #11

જેન સોળ સંસ્કાર - પછી જેિને પવિત ધારણ કરનાર શિષ્ય પંચ પરમેષ્ટી મત્રભણી ગંધ, પુષ્પ, ધૂપ, દીપ, નૈવેદ્ય વગેરેથી ચારે દિશાઓમાં જિનપ્રતિમાની પૂજા કરે છે, પછી જિનપ્રતિમાને પ્રદક્ષિણા કરી ગુરૂને પ્રદક્ષિણા કરે છે અને તે વખતે રોડ” કહી નમસ્કાર કરે છે. પછી શિષ્ય ગુરૂને કહે છે કે, “માન વાનીતોડ” હે ભગવન, મેં જિને પવિત ધારણ કરી છે. ” ત્યારે ગુરૂ કહે છે. “ગુણાનીતો મ” “ સારી રીતે ઉપવિત વાળે થા.” ઉપનીત શિષ્ય નમસ્કાર કરી કહે છે કે, “ો છે તવંધ:* “મેં વ્રત બંધ કર્યો.” ત્યારે ગુરૂ “[તોડ” “તારો વ્રતબંધ સારી રીતે કરેલે થાઓ. ” તે પછી શિષ્ય નમસ્કાર કરીને કહે છે- “નાતë બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિો વાં ૌરવો વા “હું બ્રાહ્મણ અથવા ક્ષત્રિય અથવા વૈશ્ય થયે છું.” પછી ગુરૂ કહે છે કે “ તે મવ” “ ઘર મા “તું દઢ વ્રતવાળે અને દઢ સમ્યકત્વ વાળે થા” પછી શિષ્ય નમસ્કાર કરી કહે છે–“મજાવર, ચરિત્રથા તો ત્રાભળે તરલિકા
” “હે ભગવન, જે તમે મને બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય કે વૈશ્ય કર્યો હોય તે મને મારા કર્તવ્યની આજ્ઞા આપ. પછી ગુરૂ તેને કહે છે કે, હું અરિહંત ભગવાનની વાણીથી આદેશ કરું છું.” પછી શિષ્ય કહે છે કે, “ હે ભગવદ્ નવ પ્રકારના બ્રહ્મચર્યની ગુપ્તિવાળા જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર રૂપ ત્રણ રત્નને મને આદેશ કરે છે. ,, ગુરૂ તે વાત સ્વીકારે છે. પછી શિષ્ય કહે છે કે,
મને નવ પ્રકારના બ્રહ્મચર્યની ગુણિથી ગાર્ભિત એવા જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર રૂપ ત્રણ રને આદેશ કરે. પછી ગુરૂ શિષ્યને આદેશ કહે છે. તેવી રીતે પાછી તેને માટે ગુરૂની આજ્ઞા લેવામાં આવે છે એટલે ગુરૂ આજ્ઞા આપે છે. પછી નવ બ્રહ્મચર્યની ગુપ્તિ સહિત જ્ઞાન, દર્શન અને ચાસ્ત્રિને માટે કરવું, કરાવવું અને અનુમેદવું એ ત્રણ પ્રકારે અનુજ્ઞા લેવામાં આવે છે. અહિં ક્ષત્રિય શિબને અનુજ્ઞા કહેવાની નથી અને વૈશ્યને ફક્ત આદેશ કહેવાને કહેલું છે.

Page #12

આત્માના પ્રકાશ.
આ પ્રમાણે અનુજ્ઞા લીધા પછી જિનેપવીતને ધારણ કરનારા શિષ્ય અંજલિ જોડી કહે છે “ હે ભગવન, મને ત્રતાદેશ આપે. ” પછી ગુરૂ તાદેશ આપે છે, એ તાદેશમાં બ્રાહ્મણને માટે નીચે પ્રમાણે શિક્ષા આપેલી છે.
“ બ્રાહ્મણે સદા પેાતાના હૃદયમાં પરમેથ્રીનેામહામત્ર ધારણ કરવેશ. નિગ્રંથ મુનિએની હંમેશાં ઉપાસના કરવી. ત્રિકાલ જિન પૂજા કરવી ત્રિકાલ સામાયિક લેવું અને સાતવાર શક્રસ્તવ (નમેણું ) એલી જિન ભગવતને વાંવા. ત્રણ વખત અથવા એક વખત ૫વિત્ર જલથી સ્નાન કરવુ, મદ્ય, માંસ, મ, પાંચ જાતના ઉત્તુ’ખર, કાચા ગારસ સાથે મળેલ દ્વિદલ, જેની ઉપર લીલકુલ વળેલી હાય તેવું અન્ન, ખેળ અથાણું, રાત્રી ભોજન, શૂદ્રનુ' અન્ન અને દેવને ધરેલું નવેદ્ય એ મરણ કાળે પણ ખાવું નહિં. ગૃહવાસમાં રહીને પ્રજાને માટે સ્ત્રી ભાગ સેવવા, કામને માટે નહિં. વિધિ પ્રમાણે ચાર આર્થ—જૈન વેદ ભણવા, ખેતી, પશુપાલવૃત્તિ અને સેવાવૃત્તિ ( નાકરી ) ન કરવી. હુમેશા શૈાચ રાખી સત્ય વચન મેલવું, જીવ રક્ષા કરવી. પરસ્ત્રી અને પરધનના ત્યાગ કરવેશ. કષાય તથા વિષય વર્જવા. પ્રાયે કરીને ક્ષત્રિય અને વૈશ્યને ઘેર જમવુ' નહિ'. જે જૈન બ્રાહ્મણા હાય, તેમને ઘેર ભોજન કરવુ. કદ પાતાની જ્ઞાતિના હોય, પણ એ મિથ્યાત્વથી યુક્ત અને અભક્ષ્ય ખાનારા હોય તે તેને ઘેર પ્રાય: ભોજન ન કરવું. તેને ઠેકાણે સ્વચ'પાકથી ભાજન કરવુ. નીચ માણુસનું કાચું અન્ન કે દાન પ્રત્યક્ષ લેવું નહિ. નગરમાં ફરવા જતાં કાઇના સ્પર્શ કરવા નદુ ઉપવિત-જનેાઇ, સુવર્ણની ૫વિત્રી અને ઉત્તરીય વસ્રને ત્યાગ કરવા નહિ. કાઈ ખીજા કારણુ શિવાય માથા ઉપર પાઘડી રાખવી નહિ. પ્રાયેં કરીને બધા પ્રાણીએ ૧. ધર્મપદેશ આપવા. વ્રતાપ શિવાય બાકી ગૃહસ્થાના પદર સસ્કારી નિગ્રંથ ગુરૂની આજ્ઞાથી કરવા. વળી નિગ્રંથ ગુરૂની આજ્ઞાથી રાાંતિક, ઐાષ્ટિક, અદ્વૈત વગેરેની પ્રતિષ્ટા અને પ્રત્યાખ્યાન કરવા. મિથ્યા શાસ્રને વર્જીને દૃઢ સમ્યકત્ત્વને ધારણ કરવુ. અનાર્ય દેશમાં જવુ' નહિં.... મન, વચન અને કાયાની શુદ્ધિથી શૈાચ કરવું, હે વત્સ,

Page #13

જેન સોળ સંસ્કાર. આ પ્રમાણે જ્યાં સુધી તારે સંસાર રહે ત્યાં સુધી ત્રતાશ પાળવે. “ હવે જૈન ક્ષત્રિયોને વતદેશ કહે છે—
ક્ષત્રિયે નિરંતર પરમેષ્ટિ મહામંત્રનું સ્મરણ કરવું. ત્રણ કાલ નમોથુછું ભણી જિન ભગવંતને વંદના કરવી. મધ, માંસ, મધુ, બળ અથાણું, પાંચ પ્રકારના ઉદુંબર અને રાત્રી ભોજનએ યત્નથી વજેવા દુષ્ટ જનને નિગ્રહ કરે. યુદ્ધ સિવાય બીજે પ્રસંગે પ્રાણીઓને વધ ન કરવો. સ્થૂલ મૃષાવાદનો ત્યાગ કરવો. પરનારી, પરધન અને પરનિંદાને છેડી દેવી. યુક્તિથી સાધુની ભક્તિ કરવી, બાર વ્રત પાળવા, પરાક્રમને વિરોધ ન આવે, તેવી રીતે જિન પૂજા ન કરવું. પિતાના મનના યત્નથી ઉપવીત તથા અંતરિય વસ્ત્ર ધારણ કરવા. અન્ય મતના સાધુઓને, અન્યમતી બ્રાહ્મણને અને અન્ય દર્શનના દેવાલયને વ્યવહારથી પ્રણામ કરે. અને તેમને દાન આપવું. દઢ સમ્યકત્વવડે યુક્ત થઈ જેન બ્રાહ્મણે અને નિર્ગથની પાસે સર્વ સાંસારિક કર્મ તથા ધર્મ કર્મ કરાવવું. શત્રુઓથી વ્યાત એવા રણ ક્ષેત્રમાં હદયને વિષે વીરસ ધારણ કરે. યુદ્ધ માં મૃત્યુને ભય રાખવો નહિં, ગાય, બ્રાહ્મણ, દેવ, ગુરૂ અને મિત્રને અર્થે તથા દેશને ભંગ થતો હોય, ત્યારે યુદ્ધમાં મૃત્યુને પણ સહન કરવું. અન્યને વ્રત આપવાની આજ્ઞા, વિદ્યા ઉપર આજીવિકા અને દાન શિવાય બ્રાહ્મણ તથા ક્ષત્રિયની ક્રિયામાં કાંઈ ભેદ નથી. ક્ષત્રિયે દુષ્ટનો નિગ્રહ કરે. ભૂમિ તથા પ્રતાપને લેભ રાખવે અને બ્રાહ્મણ શિવાય દાન આપવું.
ઈતિ ક્ષત્રિયવ્રતાદેશ.
વન વ્રતાદેશ. વૈશ્યએ ત્રણ કાલ અરિહંત પૂજા કરવી. સાતવાર જિનસ્તવ ભણવા. પરમેષ્ટી મંત્રનું સ્મરણ કરવું. નિગ્રંથ ગુરૂની સેવા કરવી. બંને વખત આવશ્યક કરવા. બારવ્રત પાળવા. ગૃહસ્થને મેગ્ય એ તપ કરે. ઉત્તમ ધર્મનું શ્રવણ કરવું. પરનિંદા છેડી દેવી. સર્વ ઠેકાણે ગ્યતા રાખવી. વેપાર, પશુ પાલન કે ખેતીથી

Page #14

ફર
આત્માન* પ્રારા
આજીવિકા ચલાવવી. પ્રાણના નાશ થાય તેપણ સમ્યકત્ત્વ છેડવું નહિં. મુનિઓને આહાર, પાત્ર, વસ્ત્ર અને વસતિનું દાન દેવું અને કર્માદાન ર્હુિત સર્વ ઉત્તમ વેપાર કરવા. આ પ્રમાણે ઉપવીત ધારણ કરેલા વૈશ્યે મૃત્નથી કરવાનુ છે.
પ્રતિ વૈશ્ય તાદેશ.
ચારે વર્ણને સામાન્ય ત્રતાદેશ.
-
પુજ્ય ગુરૂએ કહેલ દેવ તથા ધર્મ વગેરેનુ પાલન કરવુ. દેવપુજા, સાધુ પુજા અને બ્રાહ્મણ લિ’ગીને પ્રણામ કરવા. ન્યાયથી દ્રવ્યનું ઉપાર્જન કરવું. પરિને દા છેડી દેવી, કોઇના અવર્ણવા કહેવા નિ તેમાં ખાસ કરીને રાજા વગેરેને કહેવા નિહું પે તાનું સત્વ છેડી દેવું નહુ દ્રવ્યને અનુસારે દાન આપવું. વક પ્રમાણે ખર્ચ રાખવેા. સમયે સમયે નિયમ પૂર્વક ભજન કરવું. જેમાં ની તથા ગુરૂને ચેગ ન હોય, અને અલ્પ જલ હાય, તેવા દેશમાં રહેવુ નહિ. રાજા, રાજાના અધિકારી, શ્રી, નદી, લેાભી અને પૂર્વના વૈરીએના વિશ્વાસ ન કરવા. કાર્ય વિના સ્થાવર પ્રાણીની પણ હિંસા ન કરવી. અસત્ય તથા અહ્નિત વાણી એલવી નહિ. ગુરૂએ-વડિલેટની સાથે વિવાદ કરવા નહિં માતા પિતા અને ગુરૂને પરમ તત્વની જેમ માન આપવું. શુભશાસ્ત્ર સાંભળવા. અભક્ષ્યનું ભક્ષણ ન કરવું. જે ત્યાગ કરવા ચેગ્ય ન હોય તેના ત્યાગ ન કરવા. જે ઘાત કરવા ચેગ્ય ન હોય તેને ઘાત ન કરવા. અતિથિ, પાત્ર, દીન, ક્રુદ્રિ, અધ અને આપત્તિમાં આવી પડેલાને યથાવિધિ દાન આપવુ. અપ`ગ તથા વિકલ માણુસેના કિ પણ ઉપહાસ ન કરવે. સુત્રા, તૃષા, દયા અને ક્રેષ ઉત્પન્ન થાય તેા તેને ગેાપવા. શત્રુએના છ વર્ગના વિજય કરવે. ગુણામાં પક્ષપાત રાખવા. દેશાચાર આચરવા. પાપ તથા લેાકાપવાદથી ભય રાખવા. સમાન આચારવાળા, સમાન જાતિવાળા તથા અન્ય ગોત્રમાં ઉત્પન્ન થયેલાની સાથે વિવાહુ સ`ખ'ધ જોડવા. પરસ્પર આધ ન આવે તેવી રીતે ધર્મ, અર્થ તથા કામને સાધવા,

Page #15

જેન સોળ સંસ્કાર
૬૩ પિતાનું અને પારકાનું જ્ઞાન રાખવું. દેશકાલને વિચાર કર. સુજનતા, દીર્ધદર્શિતા, કૃતજ્ઞતા અને સલજ્જપણું રાખવાનો પ્રયત્ન કરે. પરોપકાર કરવો. બીજાને પીડવું નહિ. પરાભવ થાય તેવું હેય તે પરાક્રમ કરવું. તે સિવાય ક્ષમા રાખવી. જલાશય, સ્મશાન અને દેવાલયમાં સંધ્યાકાળે જવું નહિં, તેમ તે કાળે નિદ્રા, આહાર અને મિથુન વગેરે વવા. પ્રવેશનું ઉલ્લંઘન કરવું નહિં. કાંડા ઉપર સુવું નહિં. કુવામાં પડવું નહિં. વહાણ શિવાય નદી તરવી નહિ. ગુરૂના આસન કે શય્યા ઉપર બેસવું નહિ. તાડનાં વૃક્ષ નીચે અને નઠારી જમીન ઉપર બેસવું નહિં. નઠારી ગાણીઓમાં અને નઠારા કાર્યોમાં સામિલ થવું નહિં. મોટી ખાડને ઓળંગવી નહિં. નઠારા શેડની આકરી કરવી નહિં. ચોથને ચંદ્ર, નગ્ન સ્ત્રી અને ઈદ્ર ધનુષ્ય ( કાચબી) કદિપણુ જોવા નહિં. હાથી, ઘોડા, નખવાલા પ્રાણું અને નિંદથી સદા દૂર રહેવું. દિવસે સ્ત્રી સેવન ન કરવું, અને રાત્રે વૃક્ષ નીચે બેસવું નહિં. કછે તે હેય, ત્યાં પાસે જવું નહિં. દેશકાલ વિરૂદ્ધ ભજન, કામ, ગમન, આગમન, ભાષણ, આવક અને ખર્ચ કદિપણ કરવા નહિં. આ પ્રમાણે ચારે વણેને સામાન્ય વ્રતાદેશ કહે છે.
ગૃહસ્થ ગુરૂ એ પ્રમાણે શિષ્યને વ્રતાદેશ કરાવી પછી જિનેશ્વરની પ્રતિમાને ત્રણ પ્રદક્ષિણા કરાવે છે. પછી પૂર્વાભિમુખ થઈ “નરશુ” એ પાઠ ભણાવે છે. પછી ગુરૂ આસન ઉપર બેશી જાય એટલે શિષ્ય તેમને નમસ્કાર કરી કહે છે કે, “ગુરૂજી આપે મને વ્રતાદેશ આપે છે. તે વખતે ગુરૂ કહે છે કે,
મેં આપેલો વ્રતાદેશ તારાથી સારી રીતે ગ્રહુણ કરાએલે અને રક્ષણ કરાએલે થાઓ.” તેથી તે પોતે આ સંસાર સાગરને તર અને બીજાને તા. ” આ પ્રમાણે કહ્યા પછી બંને ગુરુ અને શિષ્ય ચિત્યવંદન કરે છે. અહિં જિનેપવીતને ઘનાદેશ વિધિ સમાપ્ત થાય છે.
इति व्रतादेश विधिः।

Page #16

૬૪
આપણા વર્તમાન ઈતિહાસ અને ઉદ્ભય વિચાર.
આત્માનનું પ્રકાશ.
વ માન તિહાસ.
નેાની લગભગ પદર લાખ મનુષ્યની વસ્તી હિંદુતાનમાં કહેવાય-ગણાય છે. તે વસ્તીના મુખ્ય ઉદ્યોગ વ્યાપાર અને નેકરી છે. તેમાં પણ મેટ ભાગ પરાધીન અને નિરૂશ્ર્વમી તથા નિરાશ્રિત છે. શ્રીમન્ત વર્ગ નુજ પંજાબ-માળવા તરફ અને જીજ મગ દેશમાં છે. બાકીને નુજ ભાગ ગુજરાત-કાઠિયાવાડ તરફ કઇક ધર્મ શ્રદ્ધાળુ અને કઇક નહિ પણ વિશેષપણે બાઘાડમ્બરવાળે છે. હવે જે વર્ગ ઉજળે ઉજળે છે તેને ઉદ્યમ સતેજ તે નહિજ તેપણુ ફક્ત નહિ નિસ્તેજ જેવા છે; મધ્યમ વર્ગને ઉદ્યમ પરદેશી વસ્તુ વ્યાપાર છે; જો કે તે વર્ગની મહેનત મજુર મીસાલ છે પરન્તુ તે સર્વ નિરા લમ્બ છે. જૈન પ્રજાની વસ્તીને મહે! ભાગ મુંબાઇ ઇલાકામાં છે. વ્યાપારની મુખ્ય વસ્તુ કાપડ અને કરીયાણું છે; શ્રીમન્ત વર્ગના જીન્ન ભાગ ઝવેરીનેા ધંધા કરી રહ્યા છે.
ધર્મતત્વ
મુખ્યપણે ‘અહિં’સા પરમો ધર્મ:' એ કહેવત ઉપર સર્વ મ’ડાણુ છે. નૈતિક વિષયાના સમાવેશ પણ ધર્મમાં કરવામાં આવ્યે છે. જી હિંસા, ઝુડ, અદત્તદાન, ચારી, મૈથુન, સ્ત્રી સેવન, પરિગ્રહ, ક્રોધ, માન—અડુ ભાવ, માયા, કપટ, લેાભ, રાગ-મમતા-મેહ, દ્વેષ, કલેષ, આળ ચડાવવું, ચાડી ખાવી, સુખદુઃખ પરત્વે હર્ષશાક ધારણ કરવેશ, પરિનંદા, આત્મશ્લાઘા, કપટ ભરી વાણી, ડા–વિદ્યા, મિથ્યાત્વસેવન વિગેરે વિગેરે અનેક પ્રકારના કુકર્મને પાપકાર્ય-નિન્દ કૃત્ય ગણ્યા છે અને તેને અઢાર ભાગમાં વહેચી નાંખ્યા છે, જે અઢાર પાપસ્થાનને નામે ઓળખાય છે.
ધર્મના ભાગલા-શાખા ધર્મ
જૈન વર્ગમાં ધર્મની એ શાખા છેઃ મૂર્તિ પૂજક અને સ્થાનકવાસી. તે માપકમાં પણ વળી એ ભાગ છે. શ્વેતામ્બર અને દિગમ્બર

Page #17

આપણે વર્તમાન ઇતિહાસ અને ઉદય વિચાર. ૬૫ રથાનકવાસી વર્ગ–પ્રતિમા નિષેધક વર્ગ લગભગ ત્રણ ચાર વર્ષથી પ્રચલિત મનાય છે. વસ્તીને મોટે ભાગ વેતામ્બર વર્ગ છે અને તે વર્ગ મુંબાઈ ઈલાકામાં સતેજ જોવામાં આવે છે. ધર્મ તિર્થસ્થાન–
શત્રુ ય, ગીરનાર, આબુજી, તારંગાજી, અંત્રીલજી, અને સમેતશિખરજી વિગેરે મુખ્ય છે, તેને માટે ભાગ પર્વતસ્થાન પર છે. જીવન
સંસારી-ગૃહસ્થી અને ત્યાગી–સાધુ જીવન. સંસારી લેક ધર્મને અવલંબીને વ્યાપાર ઉદ્યમ કરે છે, અને સાધુ પુરૂ તથા સાધ્વી સ્ત્રીઆ સંસારની સર્વ ઉપાધિઓ ત્યજી દઈને બ્રહ્મચર્યને પાળતા ઉપદેશ દેતા દેતા દેશે દેશ ફરતા અયાચક વૃત્તિથી જીવન ગુજારે છે. વર્તમાન સમયે ઉદયના કહેવાતા સ્થાન
લગભગ પાંચ સાત વર્ષ પહેલાં આ પ્રજા સંતેજવૃત્તિ ધારણ કરી નિર્માલ્ય બંધાવડે જીવન ગુજારતી તે છેક છપ્પનના દુકાળ ટણે છિન્ન-ભિન્ન અવસ્થા ભગવતી થઈ. નિર્ધનપણને લીધે વસ્તીને મેંટ ભાગ માતૃભાષાના જુજ જ્ઞાન ઉપર જીવન ગુજારતે; તેમાંથી રાજભાષા શીખવા તરફ વૃત્તિ વળેલી, પરતુ આશ્રય વગર અધુરે અધુરે-ધીમે ધીમે રખડતું જીવન ગુજરવું પડવાના દર્શનના-દેખીતા ભયથી ના હિમ્મત થવું પડતું. નિર્ધનપણુએ લોકોને ધર્મજ્ઞાનથી પણ બરતરફ કર્યા એટલે ધર્મજ્ઞાન-રહસ્ય ફક્ત ત્યાગી સાધુઓમાં જે રહ્યું. આ સ્થિતિમાં ફેરફાર કરવા દેશમાં કેટલાક મંડળે હતા તેમાં કેટલાક નવા ઉમેરાયા અને તેમણે સુધારાના પવન સાથે કંઇ કંઇ પ્રવૃત્તિ કરવા માંડી. જેન એસોસીએશન, જેન યંગમેનસ સોસાયેટી, જેન માંગરોળ સભા જૈનધર્મ વિદ્યા પ્રસારક વર્ગ, જેનધર્મ પ્રસારક સભા, તથા આત્માનંદ સભા-વિગેરે વિગેરેએ કંઈ કંઈ ઉત્સાહિત પ્રયત્ન તેજ કર્યા, પરંતુ તે સમાજમાં અનવકાશ, પરમાર્થ ધર્મ પ્રતિનિરૂત્સાહ,
અનાથતા નિર્ધનતા અસહાધ્યતા, માંહોમાંહે મતભેદજન્ય કલેશ, બહિરાડમ્બર, ધવળમંગળને લેભ, અને જ્ઞાનબળની મેટે ભાગે એક હિવાથી તથા દ્રવ્ય સંગ્રહુ વિગેરે પ્રકારને બુદ્ધિ પ્રકટ થઈ તેથી

Page #18

આમાનદ પ્રકાશ, સમાજે કંઈ કરી શકે તે પહેલાં જૈન કેન્ફરન્સ નામે એક મહા મંડળ ઉભું થયું કે જે વર્તમાન સમયે પાંચ છ વર્ષનું એક ન્હાનું બાળક છે. ધાર્મીક ખાતા અને દ્રવ્ય ભંડળ
સ્થિતિ ઉપરથી જ કહી શકાશે કે વગર આવકના અનેક મનુષ્ય દારિદ્રય ભેગવે ત્યાં ખાનગી ભંડળ તે શેનાજ હોય ? વ્યાપાર નહિ કરતા શ્રીમાનેનું દ્રવ્ય સરકારી લેન, પ્રેમીસરીનેટ, શેર, અને વિદેશી બેન્ક વિગેરેમાં રેકાએલું દેખાય છે. હવે ધાર્મિક ખાતાઓ તો દેશદેશ સેંકડે હજારો બલકે લાખે સંખ્યામાં નાના મોટા ઠેર ઠેર જેવા સાંભળવામાં આવે છે, જેમને દ્રવ્યની સંખ્યાને સરવાળે કઈ રીતે કહી શકાય? દેશદેશના ખાતા ગણવા કરતાં મુખ્ય કયા પ્રકારના ખાતામાં તે દ્રવ્ય આવેલું છે તેજ જઇશું. | મુખ્ય મુખ્ય ખાતા આ છે-જીવદયા, ચમદિર, જ્ઞાન, સાધુસાધ્વી, શ્રાવક-શ્રાવિકા એ ખાતામાં દાન દેવાથી ધર્મ પળાય એવી માન્યતા છે. પાંજરાપોળ, અહિંસકવૃત્તિ વિગેરેને જીવદયામાં સમાવેશ થાય છે. ઉ દ્ધાર, અનાથાશ્રય વિગેરે શ્રાવક-શ્રાવિકાના ખાતા માં સમાવી શકાય છે. આ સર્વ પ્રકારનાં ખાતાં શહેરે શહેરમાં ઘણું ખરું અને ખાસ ચિત્યને અંગે તે હેયજ છે. (તિર્થ) યાત્રા કરવા આવનાર દરેક જણ યથાશક્તિ આ દરેક ખાતામાં કંઈ કંઈ આપેજ છે. ફક્ત તિર્થસ્થાનનાં જ તે દરેક ખાતાના દ્રવ્યને જુદે જુદે ખાતાવાર સરવાળો લઈએ તે પણ સાંભળવા પ્રમાણે અનર્ગળ દ્રવ્ય તેમાં (આવી) પડેલું છે. પ્રજાની ચળવળ
જૈન ગેઝેટ, આમાનન્દ પ્રકાશ, જેનધર્મ પ્રકાશ, આનંદ અને સનાતન જેન એ માસિક પત્ર ઉપરાંત જૈન અને જેનવિજય તથા જૈન શુભેચ્છક વિગેરે નામના સાપ્તાહિક પએ અનેક પ્રકારના પર ઉઠાવ્યા છે, પરંતુ હજુ પણ ખરું જોતાં તેઓએ કાંઈ કર્યું નથી; કે કાંતે સત્ય માર્ગજ તેઓને શોધે જ નથી અગર તે કંઇ પ્રયત્ન થયે નથી અથવા તે ખરું કહીયે તેજેન પ્રજામાં કે

Page #19

આપણા વર્તમાન ઇતિહાસ અને ઉદય વિચાર. ૭ પણ સત્ય શોધક અને વિચારક ( હજુ સુધી જાહેર થયેલ) નથી. તેમજ કોઈપણ જગ્યથી એ પ્રયાસ પણ જણા નથી કે જે ચારે દિશાએથી આદરણીય થાય, અથવા તે જીજ્ઞાસાવૃત્તિને ઉત્તેજિત કરે. આમ છતાં પણ હમણા હમણા બહિરાડમ્બર દર્શનમાં બહુજ તણાયા જાય છે એ તે જરાપુર અતિશયેકિત વિના સત્યજ લાગે છે. નિડર નિરાભિમાની હિમ્મતવાનનરરત્નોની જૈન પ્રજામાં ખરેજ બેટજ બેટ છે. તે પણ શ્રીમન્ત વર્ગ અને તેને પ્રવાહ જે કાંઈ નવું કરે તે સર્વ કે સ્વીકારવા તૈયાર થઈ જાય છે અને નહિ સ્વિકારનારને બાજુએ ઉભા રહીને ફક્ત જોયા જ કરવું પડે એ સમય થઈ પડે છે. ધર્મદા પેઢી–
દેશ દ્વાર કરવાને બદલે ધમો દ્વારને નામે ધર્મવ્યય-વ્યાપાર કરવા તરફ અંધ વલણ ફેરવાઈ ગયું છે. ધર્મસ્થળમાં ધર્મને નામે પેઢી માંડીને વ્યાપાર કરવાનું કારણ પરિણામે નિરાશ્રિત વર્ગ તરફ દયા દઈ તે કરાવે ત્યારે જ ! સંસ્થા સંસ્થાન---
પાઠશાળા, ઉપાશ્રય, કન્યાશાળા, રા માજશાળા, પુસ્તકશાળા, વાંચનશાળા, બેડીંગશાળા, ભાષણશાળા, પાંજરાપોળ, તિર્થ રક્ષણશાળા, સામાયકશાળા, સંસ્કૃતશાળા, વિગેરે અનેક પ્રકારના નામે સંસ્થા સમાજ ઘણું ખરું દરેક શહેરમાં હોય છે, જેમાંની ઘણક તે પ્રસિદ્ધ છે. પ્રજાપર ખર્ચને બજે–
જમણ ફંડ, જ્ઞાનકુંડ, પાંજરાપોળ ફંડ, સભા ફંડ, ઉજાણી ફંડ, પુજા ફંડ, પુસ્તક ફંડ, ચૈત્ય ફંડ, સ્થાપના ફંડ, બેર્ડીંગ ફંડ, પારેવા. કુતરા બાકડા ફંડ, નિભાવ ફંડ, ઉદય ફંડ જન્મ કુંડ, મીટીંગ ખર્ચ ફંડ, મકાન ફેડ, સાધારણ ફંડ, પાપ નિવારણ ફંડ વિગેરે અનેક પ્રકારના ટીપટપારાના ખરડા દિવસ ઉગ્યા વિના રહે તેજ નીકળ્યા વિના રડે. શ્રીમન્તો ઘેર બેસે, ગરિ નેકરી પર જાય ત્યારે મધ્યમ પ્રકારના વ્યાપારી વર્ગ ઉપર આ આબરૂ પતાકામાં નામ નોંધાવવાને હા આવી પડે જ પડે. ગરિબો પણ સારની લાઇનમાં ગણવા ની વાદે આ થાવા

Page #20

૬૮
આમાનદ પ્રકાશ. ધાય. શ્રીમતે તે સારા છે જ. આપે તે પણ શ્રીમન્ત અને ન આપે તે પણ શ્રીમન્ત એટલે પ્રસિદ્ધજ અને આબરૂદાર એટલે આપ્યું જ ગણાય. ઉદય ઇચ્છા–
વર્તમાન સમયે આ નિરૂદ્યમી નિર્ધની અને નિરૂત્સાહી પ્રજા પિતાને ઉદય ચાહે છે. રફતે રફતે તે સમજતા શીખ્યા છે કે દેશને ઉદય તેજ પિતાને ઉદય; અને પિતાને ઉદય તેજ દેશ જ્ઞાતિ કે કુટુંબનો ઉદય. આ આવશ્યક છે કે નિર્ધનને તે સૂઝવું જ જોઇએ. હવે આ ઉદય અર્થે ઉધમ ઉદ્યમ અને ઉદ્યમની જ જરૂર છે. ઉદ્ધાર કે ઉદય માત્ર તેમાં જ રહે છે, એ હવે સુઝવા લાગ્યું છે; પરન્તુ તેના ઉપાય માટે લોકો હજુ અજ્ઞાનાંધકારમાંજ ભટકતા નજરે આવે છે, તે પરતંત્રપણેથી ગરિબોને અને સ્વાર્થપણથી શ્રીમન્તને કદી સુઝવાનું નથી જ નથી. રૂઠી પ્રચાર–
સ્વતંત્ર જીવન પ્રતિ નિરૂત્સાહ, કેળવણીનું અજ્ઞાન,દ્રવ્ય એજ જીવન એવી માન્યતા પણ તેન હોવા છતાં અસાધારણ સંતોષવૃત્તિ, અને તે પણ એટલે સુધી કે દેશને-જન્મભૂમીન-સૂકે પાકે બટકુટુકડો ટલે પણ બસ થઈ પડે! વિદેશ ગમન પ્રતિ અનાદર તે શું પણ જન્મ ભૂમી તરફ અનહદ પ્યાર, અતિ વાત્સલ્ય ભાવ, “શ્રીની “ધી” કરતાં શ્રેષ્ઠતામય માન્યતા, અતિ ધર્મભ્યતા, આડઅભાવ, વિગેરે નજીવી લાગતી પણ આખરે અતિહાનીકારક જીણી બાબતે ઉપરાન્ત બાળલગ્ન, વૃદ્ધ લગ્ન, પરાધિન લગ્ન, કજોડાં લગ્ન, અનેકલગ્ન, કન્યાવિક્રય, ધર્મને નામે ધાસ્તી આપવામાં શાર્ય, દેશ કરતાં પણ વિશેષપણે ગૃહપ્રતિ વધુ વહાલ, ગૃડવાસીનું દેશની વર્તમાન સ્થિતિથી અજ્ઞાન, પિોપટીયા જ્ઞાનને શોખ, વારસામાં મળેલી મેટાઈને સ્વીકાર, અભિમાનનું પર, અનહદ ખર્ચ કે શેભામાં પાછી પેની નહી કરવાનું ગાંડપણ, ઉદર પિષકતા, ગાડરિયા પ્રવાહી વહેનમાં તણાઈ જતી હેલમાં બેસીને મેટાના પુંછડા થવામાંજ માન મેટાઈ અને આબરૂ તથા કીર્તિ છે એવી ડહાપણ ભરી સમજણ,નિરૂદ્યમ પ્રતિ ચાહ, આજુ

Page #21

આપણે વર્તમાન ઈતિહાસ અને ઉદય વિચાર. ૬૦, બાજુ નિહાળવામાં કે વિચારવામાં બેદરકારી, પરને સુધારે ગૃહવામાં પાછળ રહેવાની ટેવ, બોલવામાં શૂરાતન પણ કરવામાં તદન ધીરાપણું, લખવા બોલવામાં શાણપણ,ધર્મને નામે પેઢીનું મંડાણ,વિગેરે પ્રકારના રૂઢી પ્રચાર બહુ બહુ જડી આવે છે–ચાલુજ ચાલુ છે.
ઉદય વિચાર. ફેરફારની જરૂર– - સ્વતંત્ર જીવનવડે સુખ અમિ સારૂ વિદેશ ગમનથી ઉદ્યમ જ્ઞાન કેળવણી પ્રચાર, ધર્મમાં નિરાશ્રિતપર ઉદ્યમાશ્રયને ઉપકાર, અને અનાથાલય વડે આશ્રયના આશિર્વાદ, સ્વાશ્રયી લગ્ન ચર્ચાને ઉત્તેજન લેખન વાંચન સારૂ સસ્તા સાહિત્ય સંગ્રહ, તત્વના અભ્યાસિ. ને સાડાચ્ય અને સ્વતંત્ર વિચારને પોષણ, દ્રવ્ય વગરના ધર્મનું બાન, ગરિબોને દાન, બેલવા કરતાં સ્વકર્તવ્ય તરફ ભાવના અને તે પાળવામાં શૈર્ય, ગ્રહણ કરવામાં સતેષવૃત્તિ અને તે પણ દાન પ્રતિ ઉત્તેજીતવૃત્તિ, ખર્ચનું આગળથી બજેટ-નિર્માણ, ઉદ્યમનું જ સેવન, હંસવૃત્તિમય જ્ઞાન, હુન્નર એજ કેળવણી વિગેરે વિગેરેની જરૂર છે. કેછે. કયા ધોરણે, ક્યા ઊપાયે જવા ?
પ્રાચિન સમયને રાજ્યકર્તા આગેવાને પ્રજાના દિવ્ય ભંડારને રાજ્ય-દ્રવ્ય તરિકે લેખતા; એટલે કે પ્રજાના સુખને ભેગે રાજ્ય કોઠી ભરપુર કરતા નહિ, પરંતુ જાના સુખને અર્થે રાજ્ય ધન ભંડાર ઠલવી આપતા, અને રાજ્ય સંકટ વેળા તેના કરતાં પણ વિશેષ ત્વરાએ દ્રવ્યાધિપતિએ રાજ્યસન આગળ સ્વસંચિત વા ઉપાર્જિત દ્રવ્ય આપી દઈ રાજ્યસેવામાં ખડે પગે હાજર થતા. આ રીતે જ પ્રજા-દ્રવ્ય રાજ્ય દેલત ગણાતી અને રાજ્યભંડાર પ્રજા સારૂજ પ્રજા પાસેથી સંગ્રહિત કર્યો હોઈ પ્રજાના લાભાર્થે ત્વરિત ઉછાળવામાં આવતું. પુર્વના દેલતમદ આગેવાને પણ અનર્ગળ દ્રવ્ય તેજ પ્રમાણમાં ધર્મ પાછળ પણ ખરચતા; અને તે ધર્મ તે આપણું સાત પ્રકારના ખાતાં. આ સાતે ખાતાવારનું પુષ્કળ દ્રવ્ય તે વેળા ત્વરિત ઉપગમાં લેવા માટે વ્યય કરી દેવામાં આવતું

Page #22

ઓમાન પ્રકાશ
હતું. સુસલમાની રાજ્ય સ્થાપનવેળા આ સર્વ વસ્તુસ્થિતિ છિન્નભિન્ન થઈ ગઈ અને હતુ તે ત્યાંજ ગુપ્તપણે સ્થીર કરી દાટી દેવામાં આવ્યું. આમ છતાં પણ ધર્મને બીજી પણ અનેક રીતે અગળ નુકસાન થયું. વેળા વીતતાં વર્તમાન સમયે હજુ પણ એ રૂઢીપ્રચાર રહી ગયા છે, જે કે જાવક–ખર્ચ-કરતાં આવક ઉપાર્જન દ્રવ્ય પુષ્કળ પ્રમાણમાં આવે છે, જ્યારે પ્રથમના ધર્મસંકટ સમયે ઉપાર્જનની કમષ સ્થિતિ હતી. ઉજળી સ્થિતિનું દર્શન પ્રથમ પગલે તે દુખમય હતું. આવક નહિ અને ખર્ચતું હતું. તે નીભાવવા સારૂ પ્રાપ્ત સ્થિતિ વશ રહેતા-ગુપ્તપણે ચલચે જવું પડતું, સુભાગ્ય ગે આ સમય સ્વપ્રવત્ દૂર ગયે છે તે હવે પુર્વવત્ શા માટે વર્તન શરૂ રહેવું જોઈએ ? આવક એજ સુચિલ્ડ છે તે તે સુચિન્હને વધાવી લેવા દ્રવ્યને ખાતાવાર મુશ્ચય કર્યેજ જો એજ શ્રેયકર છે.
પરંતુ આ પૂર્વે એક ગંભીર પ્રશ્ન આડે આવે છે, અને તે એજ કે તે સર્વ દ્રવ્ય સંરક્ષણની શંકાજ પ્રથમ પદે દરેકને ઉભી થાય છે અને તે વ્યાજબી જ છે તો પણ ત્યારે તેને ઉપાય શું ? સર્વ દ્રવ્ય ભિન્ન ભિન્ન સ્થળ છુટી છુટી ખાનગી આશામીના કબજા માં અને વધુ વ્યાજબીપણે ખુલ્લુ કહીયે તે કદાચ ખાનગી ઉપરોગમાં પણ મેટે ભાગે અને માનવા પ્રમાણે તદ્દન અચોક્કસ પશુમાં નહિ અને કદાચ તેમ હોવાપણાની શંકા કે ખાત્રી શિવાય પણ છુપાઈ રહેલું જાણવા સાંભળવામાં આવે છે. આ રીતે ઘડીભર માનવા પ્રમાણે તે દ્રવ્ય સંબંધી શંકા જનમ દૂર કરવા માટે શું ઉપાય કરવાની જરૂરીયાત છે. તે જ પ્રથમ વિચારવાની જરૂર છે. ખાનગી આસામીઓ પિતાની સત્તાતળે રહેલા તે દ્રવ્યને સ્વેચ્છા પૂર્વક વ્યય કરવાને હક ધરાવવાનું ગુમાન રાખે છે, અને તેથી વિશેષ તે દ્રવ્યની હયાતી હોવાપણાની વાત સદાર કે છેવટે ઓછાવત્તા પ્રમાણમાં ના મુક્કર જઈ શકવા પણ સ્વતંત્ર છે. આ રીતે ઉપરી સત્તા –આધિપત્યને પ્રશ્ન સર્વને ચમકાવે છે તેજ આગળ આવીને અહીં ઉભું રહે છે, અને આ કારણે જ કેફરન્સને પણ સત્તાધિકારી

Page #23

આપણે વર્તમાન ઇતિહાસ અને ઉદય વિચાર. ૭ મંડળ ગણવામાં પ્રશ્ન ઉસન્ન થાય છે. કોન્ફરન્સના, કહો કે દેશના આગેવાને-ધમ આગેવાનો સર્વત્ર આગેવાનેજ છે અને તે તેમજ રહેશે, તે પણ તેઓ સ્વસત્તા ત્યજી દેવા કે ઉઘાડી પાડવા તદન નારાજ છે; અને તે સારૂ તેઓ સ્વતંત્ર સત્તાધારી રહેવા માગતા હોય તેમ જણાઈ આવે છે. આ વાત એક રીતે આગેવાનોમાં આ પસ આપસની લડવાડ જેવી છે, અને તે લડવાડથી દેશના નબળા. વનેજ અને નુકસાન છે. આગેવાનો સ્વતંત્ર સત્તાના બાચકા સારુ પરસ્પર કે કોઈને કશી રીતે કંઈપણ કહી શકે એમ છેજ નહિ; કારણકે તેમાં પ્રથમ તે તેઓને પિતાને જ પોતાની સત્તાનું જ નુકસાન આડે આવે છે, ત્યારે હવે જે કરવાનું છેલ્લે બાકી રહે છે તે એજ કે સામાન્ય વર્ગજ આ બાબતને ઉહાપોહ કરી પિકાર કરવાની જરૂર છે; તે પોકાર ઉઠાવવા પહેલાં તે બાબત સારૂ એક ધોરણ નિયત કરવાની જરૂર છે. તે બૅરણ તે સર્વોપરિ , સત્તાની બાબતમાં જ, કેફિરન્સથી એક નિરાળુ મંડળ આ યોજના સારૂ ઉભુ કરવાની જરૂર છે. કેન્ફરસથી અલગ એટલા સારૂ કે કોન્ફરસ મંડળે ફક્ત સલાહ આપવા માટે જ એકત્ર થઈ પ્રજાજન સારૂ સુવિચાર દર્શાવવાનું કાર્ય સ્વહસ્તે કરવું અને દ્રવ્યથી દૂર રહેવું કે જેથી દરેક દરેક વ્યક્તિ “કોન્ફરસ દર્શન” નહિપણ “કોન્ફરન્સ વિચારમા” ને સમજી ભણું જાણવા સારૂ આતુર થઈ સહેલથી સ્વમેળે-વિના આગ્રહ આવી તે પેજના મુજબ વર્તવા જરૂાસા ઉત્તેજીત રહે અને તે વેળા આ નિરાળુ મંડળ દ્રવ્ય સંબંધી અને તે વડે કરવાના દરેક કાર્યને હાર પાડવા માટે અમલમાં મૂકવા સારૂ કોન્ફરન્સ મંડળે આપેલી તે સલાહુને સદુપયોગ કાર્યરૂપે ( દ્રવ્યવડે ) કરી દર્શાવે અને લાભદાયક પરિણામ પ્રત્યક્ષ કરાવે. આ રીતે બે જુદા જુદા મંડળે જુદી જુદી સત્તા-વિચાર સાચવેફે-ફેરવે અને “ શ્રી ? ના જેટલી બલકે તે કરતાં પણ અધિકપણે “ધી” સ્વબુદ્ધિ બળ દર્શાવી આપી સ્વપદવીને સારૂ ઉચ્ચસ્થાન પ્રાપ્ત કર્યું તે ફળદાયી પ્રત્યક્ષ કરાવી શકે. આ પ્રકારના વ્યાધિકારી ( કન્ય વ્યય વિષે સલાહકાર ) મંડળને દ્રવ્યની પૂર સત્તા

Page #24
72 આમાનન્દ પ્રકાશ, સોંપવા તથા દ્રવ્યના સુરક્ષણની ઉત્તમેત્તમ પેજને સર્વ માન્ય કરવા " જેન બેંક ' સિવાય અન્ય એકે માર્ગ બાકી નથી જ નથી. દ્રવ્ય વ્યય વિષે સલાહકાર કેંસીલના રક્ષણ તળે આ “જેન બેક” નામે સાર્વજનિક દ્રા સાચવવાની પેટી ખેલ્યા સિવાય કદી પણ આ શલ્ય દૂર થવાનું નથી નથી કે નથી જ. આમ " બેક " સ્થાપના થયા પછી જ સર્વ સ્થાનેનું સાર્વજનિક દ્રવ્ય એકઠું કરી શકાશે અને તે દ્રવ્ય સાત ખાતાવાર સુગમતાથી વ્યય કરી શકવાનું તે પડ્યું આ મંડળથી ત્યારપછીજ બની શકશે. વળી દ્રવ્ય સુમા વાપરનારાઓને માટે આ સલામત સ્થાન તથા સદ્વ્યયની દ્રઢતા બંધાયાથી જ તે તરફ સર્વેની અમીદછી જ રહેશે, એ અતુલ્ય લાભ છે. (અપૂર્ણ.) જૈન સ્ત્રીઓ માટે હરિફાઇનું ઈનામી ભાષણ. ગુજરાત વર્નાક્યુલર સોસાઈટી હસ્તકના રૂપાંબાઈ કુંડ ખાતેથી “સ્ત્રીઓની તન્દુરસ્તી સુધારવાના ઉપાય” એ વિષય પર અમદાવાદમાં આવતા નવેમ્બર માસમાં સ્ત્રીઓની સભા સમક્ષ હરિ. ફાઇથી ભાષણ કરાવવાનું છે. ભાષણર્તી સ્ત્રીઓને એગ્યતાના પ્રમા ણમાં ઈમે આપવા માટે એક દર ચાળીશ રૂપીઆ સુધી ખર્ચવાના છે. આ ભાષણ માટે માત્ર જૈન કેમની કન્યાઓ તથા સ્ત્રીએજ ઉમેદવારી કરી શકશે. જે જૈન કન્યાઓ તથા સ્ત્રીઓની આ ભાષણ આપવાની ઈચછા હોય તેમણે નીચે સહી કરનારને તા. 1 માહે નબર સન 1908 સુધીમાં લેખી અર જીથી જણાવવું. ભાષણની તારીખ મુકરર કરી ઉમેદવાર સ્ત્રીઓને જણાવવામાં આવશે. તા 2-9-08. લાલશંકર ઉમીયાશંકર ત્રવાડી, ઓનરરી સેક્રેટરી, ગુડ વ૦ સેસાઇટી અમદાવાદ. For Private And Personal Use Only