________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સગુણલાલ હર હંસા
૫૧ ત્યાં હરતાં ફરતાં ગાખ્યા કરતા કળીઓની પોલતા હતા. સાધારણ વર્ગ-સમજુ-અણસમજુરવારજૂસયાધાપ આંબી મળ્યું, એમ આક્ષેપ કરતાં, તે દરદી તપાસાર્પતાના હસ્તકમળને સહેજ સ્પર્શ થઈ જતાં પંદર મિનિટ સુધી સાબુ અને પાણીને ઉપયોગ કરતા કેટલાક દાડતર લેક એકદમ સ્વચ્છતા રાખવાની વાત કરતા–neat skin and neat dress ( સ્વચ્છ ચામડી અને સ્વચ્છ વસ્ત્ર ) અને નખ સુદ્ધાં હમેશાં એકદમ સાફ લેવરાવેલા રાખવાનું કહેતા; જ્યારે આપણું દેશી વૈદ્ય આહાર વિહારના અનિયમિતપણે ને પચ્ચ કુપની બેકાળજી વિષે વ્યાખ્યાન કરતા. જમાનાના સમજીકેની આવી દલીલમાં, સદ્ ગુણલાલને એક વકીલ પાડોશી હતું તે વળી પિતાને એક નવોજ પથ સ્થાપતે. તે કહે છે કે ભાઈઓ, આ તમે સૃષ્ટિ રચે છે તે એમ નથી. મરકી એ નથી અવસ્થાથી પરિણમતી નથી અસત્ આચરણ-પપથી ઉદ્ભવતી; નથી આહારાદિના અનિયમિતપણથી ઉત્પન્ન થતી; કે નથી સ્વચ્છતાના અભાવે પ્રકટી નીકળતી. ભાઈએ એનું કારણ એક નવું જ છે. એમ છે કે આપણા દેશમાં હમણાં હમણું વસ્તી બહુ વધી ગઈ છે. ( ગયા દશમા વરસને અંતે થયેલા સરકારના વસ્તી પત્રકને હમણાંજ થયેલા સાથે સરખાવશે તે તમને મારા કહેવાની ખાત્રી થશે. ) અને કુદરતને એ નિયમ છે કે બહુ વધી ગયું તે ઘટવું જ જોઈએ; પાછું પિતાની મૂળ સ્થિતિએ પહચવું જ જોઈએ. એમ ને એમ વધ્યા કરે છે એ સમાજ કયાં ? એ સચવાયજ કેવી રીતે ? માટેજ જગન્નિયતાએ આ એક ઉપદ્રવ કર્યો છે. તેને તમે મરકી કહે કે ગમે તે નામથી બોલાવો–અને એ છે પણ જરૂરની–આમ પોતાને જાણે સાચે અન્તઃકરણને અભિપ્રાય વગર માગ્યે આપતા. ત્યાં વળી કેટલાક વિશેષ ડાહ્યા-ડમરા સુધારાવાળાઓ, સર્વ માન્ય થવા લોકો પર આગ્રહપૂર્વક પ્રક્ષેપાયેલી વિદેશી વિદ્વાનોની માન્યતાને આધારે મૂષકરાજ (ઊંદર )ને જ આ ક્રૂર મરકીનું કારણ કહેતા ( જો કે એ યમરાજન, દુષ્કા-દાઢ કહેવાતીનું ખરું કારણ કે શેાધી કાઢી સાબીત
For Private And Personal Use Only
