Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAsaNa tIrthanA lekho. Abu parvatanI pAse AvelA aMbAjI nAmanA hiMduonA prasiddha devasthAnathI dakSiNa-pUrva dizAmAM eka-deDha mAIlane cheTe kuMbhAriA nAmanuM je hAnuM sarakhuM eka gAma vase che te ja prAcIna ArAsaNa tIrtha che. tIrtha eTalA mATe ke tyAM AgaLa jenA 5 sundara ane prAcIna maMdira AvelAM che. maMdiranI kArIgarI ane bAMdhaNI ghaNI ja uMcA prakAranI che. badhAM maMdire AbunAM maMdire jevAM dhaLA ArasapahANanA banelAM che. e sthAnanuM junuM nAma "ArAsaNukara" che tene artha "ArasanI khANa" e thAya che. jenAthe jatAM e nAmanI yathArthatA turata jaNAI Ave che. pUrve e sthaLe ArasanI mahaTI khANa hatI. AkhA gujarAta prAMtamAM ahIMthI ja Arasa jato hate. vimalasAha ane vastupAla tejapAla Adie Abu vigere 573
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthane lekho. naM. ra77 ] ( 16 ) avalokana, upara je anupama kArIgarIvAlA ArasanA maMdire banAvyAM che te Arasa A jagyAethI ja laI javAmAM AvyuM hatuM. dhaNI kharI jinapratibhAo paNa ahIMnA ja pASANanI banelI hoya che. tAraMgA parvata uparanA mahAna maMdiramAM je ajitanAtha devanI vizAlakAya pratimA virAjita che te paNa ahIMnA ja pASANanI banelI che ema somamAya e jotAM spaSTa jaNAya che. e kAvyamAM e mUtinA nirmANa bAbata AzcaryakAraka rIte lakhavAmAM AvyuM che ke jyAre IDaranA saMghapatI gAviMda zeThane tAraMgA upara ajitanAtha nI navIna pratimA pratiSThita karavAno vicAra thaye tyAre te ArAsaNamAM jaIne tyAMnI parvatavAsInI aMbikA devI (aMbAmAtA) nI AradhanA karI. devI keTalAka kAla pachI saMtuSTa thaI seThane pratyakSa thaI ane Ipsita vara mAMgavA kahyuM. seThe jaNAvyuM ke mahAre bIjI kaI vastunI apekSA nathI phakata eka jinapratimA banAvavI che mATe eka vizAla zilA Apo. e sAMbhaLI devIe jaNAvyuM ke prathama hArA pitA vaccharAja seThe paNa hArI pAse AvI rIte eka zilAnI yAcanA karI hatI paraMtu te vakhate zilA hAnI hatI, have te maheTI thaI che tethI tuM sukhethI te le ane pratimA banAva. devInI anumati pAmI zeThe khANamAMthI zilA kaDhAvI ane tene eka rathamAM mUkI. pachI naivedya Adi uttama padArtho dvArA devInI pUjA karIne tyAMthI te zilA laI ratha tAraMgA tarapha cAlyuM. tene kheMcavA mATe seMkaDo balavAna baLada joDavA paDyA hatA tathA saMkhyAbaMdha mANase hAthamAM kedALa, kuhADA ane pAvaDA vigere laI AgaLa cAlatA hatA ane rastAmAM rahelA patthara pheDatA, jhADo kApatA ane khADAo pUratA thakA rathane cAlavA mATe mArga sApha banAvatA hatA. AvI rIte dhIme dhIme cAlate te ratha keTalAe mahinA pachI tArage pahoMcyuM hatuM. vigere.(juo sonasautha vya, sa 7, 42-57) 574
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcInajainalekhasa`grahuM, (2819) [ ArAsaNa AAlAjIkala sarve Apha iDiA, vesTarna sAIla, nA san 1905-6 nA pregresa rIpoTa mAM kubhArIAnA e jaina mAriA mATe vistArapUrvaka lakhANa karavAmAM AvyuM che jemAMthI keTaleka bhAga atra ApavA upayogI thai paDaze. r kubhArIAmAM jainonAM sudara madiza AvelAM che jemanI yAtrA karavA prativarSa ghaNA jaine jAya che. daMtakathA evI cAle che ke vimalasAhe 360 jaina mArdiza khadhAvyAM hatAM ane temAM akhA mAtAe ghaNI dolata ApI hatI. pachI akhAjIe tene pUchyu ke kAnI madadathI te. A devAlaye adhAvyAM ? tyAre teNe kahyuM ke * mhArA gurUnI kRpAthI ' mAtAjIe traNavAra tene AvI rIte pUchyu... ane enA eja javAkha manyeA. AvI kRtajJatAthI gusse thaine temaNe tene kahyuM ke jo jIvavu` hoya teA nhAsI jA, tethI te eka devAlayanA bhayarAmAM peThA ane Abu parvata upara nikaLyeA. tyAra khAda mAtAjIe pAMca devAlayA sivAya sarva devAlaye khALI haeNAMkhyA ane A maLelA pattharo hajI paNa sarvatra rakhaDatA jovAmAM Ave che.phAsa sAheba kahe che ke A banAva kAi javALAmukhI parvata phATavAthI banelA che. paNa game tema hoya te paNa tyAM eTalA badhA baLelA pattharo paDelA che ke jethI tyAM pAMca karatAM vadhAre mAdaro haze ema anumAna thaI zake. " (C ' kuMbhArIAmAM mukhya karIne 6 madirA che jemAMnAM pAMca nAnAM che ane eka hiMdunu che. jeneAnAM cAra mazino AkAra Akhu uparanA,tathA nAgaDA agarabhadrezvaranA madira jevA che. te sarvanA uttara tarapha mukha che tathA AgaLa parasALavALI devakulikAonI hAra temanI AjubAju AvelI che. A maMdirA vakhato vakhata samarAvavAmAM AvyAM che, tethI karIne junuM ane navu kAma bheLaseLa thaI gayuM che. keTalAka staMbhA, dvArA ane chatamAM kareluM kotarakAma ghaNuM ja uttama che ane te AbunAM delavADAnA maMdiranA jevuM che. mI. kAusensanA matAvyA pramANe jyAM jyAM jInu kAma rAkhela che te navA kAma karatAM juduM paDI jAya che, 575
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ tInA lekhe. naM. 277 ] { 168) avaleAkana stabhA joie teTalA uMcA nahi hovAne lIdhe tathA chata joie te karatAM nIcI hAvAthI heTA pATaDAonI vacamAM AvelI chata uparanuM ghaNuM kotarakAma eka dama joI zakAya tema nathI, te badhu eka pachI eka jovuM paDe che ane te paNa chatanI kharAkhara taLeja ubhA rahIne Dokane tasdI ApIneja joI zakAya che. 22 neminAtha madira. tt jaina devAlayeAnA samUhamAM sAthI mhe!TAmAM mhATu ane vadhAre jarUranuM devAlaya neminAthanu' che. bahAranA dvArathI ragama'Dapa sudhI eka dAdara jAya che. devagRhamAM eka devakulikA, eka gRhama'Dapa ane parasALa AvelAM che. devakulikAnI bItA junI che paNa tenu zikhara tathA gUDhamaMDapanI bahAranA bhAga hAlamAM banAvelAM che. te IMTathI caNelA hoi, tathA plAsTara I, Arasa jevAM sApha karavAmAM AvyAM che. AnuM zikhara tAra'gAmAM AvelA jaina maMdiranA ghATanu che ane tenA tathA ghummaTanA AmalasAranI nIce cAre bAjue mhetAM mukelAM che. ma'diranA age AvelI devakulikAenA agra bhAganA cheDA upara AvelA tathA devagRhanI parasALamAM AvelA staMbhA sivAya maMDapanA staMbhe Abu uparanA delavADAnA vimalasADuvALA ma`diranA staMbhe jevA ja che. parasALanA eka staMbha upara lekha che. jemAM lakhelu che ke te eka AsapAle I. sa. 1253 mAM badhAnyeA hateA. ahIM junA kAmane badale navuM kAma evI ja saphAithI karelAnA dAkhale ApaNane maLI Ave che. 'gama'DapanI bIjI bAjue uparanA daravAjAmAM tathA cheDenA be nhAnA staMbheAnI vaccenI kamAne upara makaranA mukhe mukelAM che. A mukhethI zarU karIne eka suMdara raNu kAtaravAmAM Avyu che je uparanA pattharanI nIcenI bAjune aDake che ane je delavADAnA vimalasAhanA madiramAMnI kamAne upara AvelA tAraNanA jevuMja che. maMDapanA staMbhenI khAlI kamAne tathA parasALanA staMbhonI khAlI kamAno je gUDhama`DapanA dvAranI kharAkhara 176
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna jainalekhasaMgraha, (169) [ ArAsaNa sAme AvelI che te, tathA uparanA pATaDAnI nIce AvelA AgaLa uparathI ema jaNAya che ke pahelAM AvAM bIjA tAraNe hatAM je hAlamAM nAza pAmyAM che. maMdiranI baMne bAjue maLIne ATha deva kulikAo che. pAMcamA naMbaranI devakulikA che te badhI karatAM heTI che. maMdiranI jamaNI bAju vALI devakulikAmAM AdinAthanI ane DAbI bAjuvALImAM pArzvanAthanI bhavya mUtio virAjamAna che. maMDapanA madhya bhAga upara hAlanA jevuM eka chAparU AveluM che je ghummaTanA AkAranuM che ane jene raMga daI suzita karavAmAM AvyuM che. tenI AjubAjue cAmacIDIyAM tathA cakalIone aTakAve evuM vAMsanuM pAMjaruM bAMdheluM che. maMDapanA bIjA bhAganI chata tathA osarInI chata sAdI ane hAlanA jevI che. maMDapa ane osarInA vaccenA bhAgamAM eTale ke mULa garbhAgAranI jamaNI bAjue uparanA bhAgelA pATaDAne madadagAra thavA mATe beDoLa traNa kamAne caNa che ane te sAthenA staMbha sudhI laMbAvelI che jethI karIne ghaNuM ketarakAma DhaMkAI jAya che." ( ra77) upara varNavelA e nemInAthanA maMdiramAM mUlanAyaka tarIke je pratimA pratiSita che tene Asana nIce A naM. ra77ne lekha. keta che. lekhakta ullekhane tAtparya A pramANe che saM. 1975 nA mAghasudI 8 ne zanivAranA divase ekeza (osavAla) jAtinA vRddha zAkhAvALA buharA (beharA ) rAjyapAle zrIneminAthanA maMdiramAM neminAthanuM biMba karAvyuM. tenI pratiSThA hIravijayasUrinA paTTadhara AcArya zrI vijayasenasUrinA ziSya AcArya zrIvijayadevasUrie, paMDita kuzalasAgaragaNi Adi sAdhu parivAra sAthe karI che. - dharma sAgaragaNivALI tapAchapaTTAvakI mAM jaNAveluM che ke vAdI devasUrie (samaya vi. saM. 1174-1226) ArAsaNamAM nemi - - - pa77
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ tInA lekhA naM. 278-9 ] 170 ) avalokana nAthanI pratiSThA karI hatI. (tathA ArAsaina neminAthapratiSThA dvaitA ) ethI jaNAya che ke prathama A maMdiramAM ukata AcAryanI pratiSThita karelI pratimA virajita haze paraMtu pAchaLathI kAi kAraNathI te khati ke naSTa thaI javAnA lIdhe tenA sthaLe, vahurA rAjapAle A navI pratimA anAvI vijayadevasUrinA hAthe pratiSThita karI che, ema jaNAya che. ( 278 ) eja ma'krimAM uparayukata pratimAnI dakSiNa khAjue A dinAtha tIrthaMkaranI pratimA sthApita che tenI palAMThI nIce A na. 278 nA lekha kotarelA che. lekhanI sAla ane pratiSThAtA AcAryanuM nAma uparanA lekha pramANe ja che. pratimA karAvanAra zrImAlaNAMtInA vRddhazAkhAvALA sA. ragA ( zrI kIlArI ) suta lahu....suta panI mruta samara suta hIrajI che. ( 279 ) A lekha mUla maMdiranI DAbI bAjue AvelI bhamatImAMnI chUTTI devakulikAnI bhIMta upara kAtarelA che. hakIkata A pramANe che:-- prAggATa vaMzanA che. mAhuDaye zrIjinabhadrasUrinA sadupadezathI pAdaparA ( ghaNu* karIne vaDAdarAnI pAse Avelu hAlanuM ' pAdarA ' ) nAmanA gAmamAM devasahikA nAme eka mahAvIra svAminu mandira khanAkhyu hatuM. tenA be putrA thayA brahmadeva ane zaraNudeva. brahmadeve sa 1275 mAM ahinAja ( ArAsaNamAM ) zrIneminAtha ma'rinA ra'gamaDapamAM ' dADhA dhara ' karAvyA. tenA hAnA bhAI che. zaraNudeva ( sro sUhuvadevI ) nA vIracaMdra, pAsa, AMkhaDa ane rAvaNu nAmanA putrAe paramAnadasUrinA sadupadezathI sat 1310 mAM satizatatI ( ekase sittera jina zilApaTTa ) karAvyuM. vaLI sa. 1338mAM eja AcAryanA upadezathI peAtAnA samasta parivAra sahita e bhAioe vAsupUjya tIrthaMkaranI devakulikA karAvI. sa. 1345 mAM sametizakha 2 nAmanuM tItha karAvyuM tathA mhoTI yAtrA sAthe tenI pratiSThA karI je adyApi *posInA nAmanA gAmamAM zrIsaMghavaDe pUjAya che. 178
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna jainalekhasaMgraha, (171) [ ArAsaNa A lekhamAM jaNAvelA bAhaDane phaoNrbase kumArapAla calune maMtrI bAhaDa mAnya che paraMtu te prakaTa bhUla che. maMtrI bAhaDa te (udayanane putrI jAtie zrImAlI hatuM ane A bAhaDa te jAtie prAgvATa (poravADa) che. tethI A banne bAhaDe judA judA che. samaya baMnene lagabhaga eka ja hovAthI A bhrama thayela hoya tema jaNAya che. AgaLa naM. ra90 vALe lekha paNa A lekha sAthe maLIne che. e lekha mUlanAyakanI DAbI bAjue AvelI bhamatImAMnI vAsupUjya devakulikAmAM pratimAnA padmAsana upara kotarele che. prastuta lekhamAM jaNAvelI-saMvat 1338 mAM banAvelI-vAsupUjya devakulikA te Aja che. leokta hakIkta spaSTa ja che. A banne lekhamAM AvelAM manubenAM nAme paraspara saMbaMdha A pramANe che - * pirasInA gAma, mahIkAMThAmAM AvelA IDara rAjyamAM AveluM che. tyAM hAlamAM eka jaina maMdira che. e sthala tItha jevuM gaNAya che. pUrve tyAM vadhAre maMdira hovAM joIe ema jaNAya che. 579
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAhuDa. uparanA lekha. naM. 280] brahAdeva. zaraNadeva (zrI sUtavadevI.) AMbaDa. (strI abhayasiri) rAvaNuM. ( strI hirU.) 580 vIracaMdra, (strI suSamiNi). pAsaDa. pUna. (strI sehagadevI.) (17ra) bI. khetA. . ! hA. jhAMjhaNa. beDasiMha. (strIo-yatA-1, kAmala-2) devapAla. arisiMha. kumArapAla. kiDuA. nAgaura devI. ( patrI. ) avalokana,
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna jainalekhasaMgraha, (173) ArAsaNuM A lekhamAM jaNAvelA paramAnaMdasUri ane nIcenA lekhamAM jaNavelA paramAnaMdasUri bane judA che. A paramAnaMdasUri bRhadgacchIya che ane nIcevAlA caMdragacchIya che. A sUrinI gurU paraMparA A pramANe che - jinabhadrasUri. ratnaprabhasUri haribha4suri. paramAnaMdasUri A .. (280) 0 A nabara vAbo lekha, eja maMdiranA eka staMbha upara ketale che. saM. 1310 nA varSe vaizAkha vadi 5 gurUvAra. prAgvATa jJAtinA che. vilhaNa ane mAtA rAparNanA zreyArthe temanA putra AsapAla, sIpAla ane padmasIMhe pitAnA vibhavanusAra ArAsaNa nagaramAM zrIneminAtha caityanA maMDapamAM, caMdragacchanA AcArya zrI paramAnaMdasUrinA ziSya zrI ratnaprabhasUrinA sadupadezathI eka staMbha karAvyuM. dAkSiNyacinha nAmanA AcAryanI (zaka saMvata 700 mAM) racelI kuMvamA nAmanI prAkRta kathAne saMskRtamAM saMkSepa karanAra Aja ratnaprabhasUri che ema te graMthanA dareka prastAvane ane "hyAcaary zrIparamAnandasUri ziSyazrIratnaprabhasUriviracite kuvalayamAlAkathA saMkSepe" AvI rIte karelA ullekhathI nizcita rUpe jaNAya che. A lekha eka bhIMta upara katarele che. saMvata 1344 nA ASADha sudI pUrNimAnA divase zrI neminAtha devanA caityamAM traNa kalyANaka (dIkSA, kevala ane mokSa) divase 581
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthanA lekhe.naM. 282 thI 288 ] (174). - avalokana pUjA mATe, . sidharanA putra che. gAMgadeve visalapriya 120 drama (te vakhate cAlatA visalapurIyA cAMdinA zikAo) neminAtha devanA bhaMDAramAM nhAkhyA che. tenA vyAjamAMthI pratimAstra 3 krama pUjA mATe caDhAvAya che. (282). A lekha eka thAMbhalA upara ketare che. saM. 1526 nA ASADa vadi 9 mIne somavAranA divase pATaNa nivAsI gujarajJAtIya mahaM. pUjAnA putra sIdhare ahiMnI yAtrA karI haze tethI tenA smaraNa mATe A lekha ketA hoya ema jaNAya che. - A lekha paNa eka bhIMta upara ketare che. eka gAMgadeva nAmanA keI zrAvake pitAnA parivAra sahita neminAthanAM biMbe karAvyAM jemanI pratiSThA navAMgavRttikAraka zrI abhayadevasUrinI ziSyasaMtatimAM thaelA AcArya zrI caMdrasUrie karI che. (284) A lekha, gaDhamaMDapamAM AvelA eka zilApaTTa upara katale che. jemAM munisuvratatIrthakaranI pratimA tathA temaNe karele azvane baMdha ane samalikAvihAratIrtha vigerenA AkAro kotarelA che. lekhane artha A pramANe che - - saM. 1338 nA jyeSTha sudi 14 zukravAra. zrI neminAtha cityamAM , saMvijJavihArI zrI cakezvarasUrinA saMtAnIya zrI jayasiMhasUri ziSya zrIsemaprabhasUriziSya zrIvAddhamAnasUrie pratiSThita kareluM, ArAsaNa Akara nivAsI prAgvATa jJAtinA che. genAnA vaMzamAM thaelA che. AsapAle potAnA kuTuMba sAthe azvAvabedha ane samalikA vihAra tIrthoddhAra sahita zrImunisuvratabiMba karAvyuM. (285-88) A truTita lekhe judI judI jAtanA banelA zilApaTTo tathA prati mAo upara katarelA che. sAla ane tithi sivAya vadhAre jANavAnuM emAM kazuM nathI. 582
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna jenalekhasaMgraha. (175) [ ArAsaNa - # 1 | ( ra89) A lekha eka pArzvanAthanI pratimA upara katarelo che. saM. 1206 nA jayeSTha sudi 9 maMgaLavAranA divase che. sahajiganA putra uddhA nAmanA parama zrAvake potAnI strIsalakSaNanA zreya mATe, potAnA bhAI bhANeja ane bahena Adika parivAra sahita, zrI pArzvanAthanuM biMba karAvyuM jenI pratiSThA zrI ajitadevasUrinA ziSya zrI vijayasiMhasU rie karI. A ajitadevasUri te suprasiddha AcArya zrImunicaMdrasUrinA ziSya ane pravaravAdI zrIdevasUrinA gurUbhrAtA hatA. munisundarasUrinI arvAvatImAM lakhyA pramANe teo zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra devanI kara mI pATe thaelA che. 43 mI pATe vijayasiMhasUri thayA jemaNe A lekhakta pratimAnI pratiSThA karI che. hiMdUkavara, kumArapArivo* sumatinAcaritra Adi aneka graMthanA kartA ane "zatAtha nI buddhiprabhAva jaNAvanArI padavInA dhAraka semaprabhAcArya Aja vijayasiMha sUrinA paTTadhara hatA. vizeSa mATe juo ukta muvI 72-77 tathA "sainahitaiSI patramAM (bhAga 12 aMka 9-10, tathA bhAga 13) aMka 3-4) semaprabhAcArya ane sUkitamukatAvalI viSaye prakaTa thaelA mahArA be lekhe. A lekha saMbaMdhI hakIkata upara 279 nabaranA lekhAvelenamAM AvI gaI che. (291 ) Aja maMdiranI eka devakulikA upara A lekha kare che. saM, 1335 nA mAgha sudi 13. caMdrAvatI nivAsI sAMgA nAmanA zrAvake pitAnA kalyANa mATe zAMtinAtha liMba karAvyuM jenI pratiSThA viddha mAnasUrie karI che. * A graMtha, gAyakavADas orIenTala sIrIjhamAM mahArA tarkathI saMzodhita thaI mudrita thAya che. emAM hemacaMdrAcArye kumArapAla rAjAne jaina dharma saMbaMdhI karelA bodhanuM varNana che. 583
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ tInA leA. na. 22 ( 176 ) ( 292 ) A lekha paNa eja devakulikAmAM kAtarelA che. sa. 1337 jyeSTa sudi 14 zukravAra. khAMkhaNu nAmanA zrAvake peAtAnA zreya mATe zAMtinAtha pratimA karAvI. tenI pratiSThA paNa va mAnasUrie karI che. te brahadrugarachIya zrIcakrezvarasUrinA ziSya satatimAM thaelA sekramaprabhasUrinA ziSya hatA. mahAvIra tIrthaMkaranu madira " neminAthanA devAlayathI pUrvamAM mahAvIranu devAlaya che. bahAranI be sIDIethI eka AcchAdita daravAjAmAM avAya che je hAlamAM anAvelA che. aMdara, tenI ane khAjue traNa mhATA geAkhalA che, paNa agra bhAgamAM te daiva kulikAo che. avalAkana, tr raMgama`DapanA vacalA bhAgamAM uMce kAtarelA eka ghummaTa che je bhAMgelA che tathA ra'gelA temaja dhALelA che. A ghummaTanA AdhAra aSTakaNAkRtimAM AvelA ATha tulA upara che jemAMnA e devakulikAnI parasAlanA che ane te AjInA vimalasADanA devalayanA staMbhA jevA che. khAkInA sAdA che. pahelAM A staMbheAnI dareka joDane makaranA meAMDhAthI nikaLelA tAraNAthI zatrugAravAmAM AvI hatI paNa hAla eka sivAya badhAM taraNA jatAM rahyAM che. raMgama'DapanA bIjA bhAgAnI chatanA judA judA vibhAge) pADayA che jenA upara AyunA vimalasAhanA deharAmAM che tema jainacaritronAM judAM judAM dRzyaH kADhavAmAM AvyAM che. devakulikAnI bhIMtA hAlamAM badhAvelI che, paNu zikhara junA pattharanA kaTakAnuM banelu che. gRDhamaDapa juno che ane tene, pahelAM, e mAmbue maraNAM tathA dAdarA hatA. hAlamAM te khAraNAM pUrI nAMkhelAM che ane temane ThekANe mAtra be jALIAM rAkhelAM che jethI aMdara ajavALu' AvI zake che. gRDhamAMDapanI khArazAkhamAM ghaNuMja ketarakAma che paNa devakulikAonI khArazAkhAne nathI. aMdara mahAvIradevanI eka bhavya mUrti che jenA uparanA lekhamAM I. sa. 1618 nI miti pa.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna jainalekhasaMgraha (177) [ ArAsaNa ApelI che, paNa je beThaka upara te pratimA besADelI che te beThaka junI che ane tenA uparanA lekhamAM I. sa. 161 nI miti ApelI che. " DAbI agara pazcima bAjue be junA stanI sAthe be navA sthabhe che je uparanA bhAgelA cArasAnA AdhAra rUpa che. dakSiNa khUNAnI pUrva bAjumAM AvelI trIjI tathA cethI devakulikAnI bArasAkha bIjI devakulikAo karatAM vadhAre kotarelI che. trIjI devakulikAnI AgaLa, uparanA cerasAnI nIcenI bAjune aDakanArI eka kamAnanA AdhAra rUpa staMbha upara be bAjue kIcaka " brekesa jovAmAM Ave che. A bAbata jANavA jevI che, kAraNa ke bIje kaI ThekANe agrabhAgamAM agara devakulikAmAM A pramANe nathI."s A devAlayamAM mUlanAyaka tarIke je mahAvIra devanI mUrti pratichita che tenI palAMThI upara naM. ra3 ne lekha kotarelo che. miti 1675 nA mAgha zudi 4 zanivAra. ekeza vazanA ane vRddhazAkhAnA sA. nAniA nAmanA zrAvake, ArAsaNa nagaramAM zrI mahAvIranuM biMba karAvyuM jenI pratiSThA vityadevasUrie karI che. ATalI hakIkata che. ra4 ne lekha paNa eja sthaLe-mUrtinI beThaka nIce kotarele che. lekha khaDita che. phakta-saM. 1118 nA phALu) zukala 9 somavAranA divase ArAsaNa nAmanA sthAnamAM tIrthapatinI pratimAM karAvI; ATalI hakIkata vidyamAna che. arAsaNanA lekhamAM A saithI june lekha che. A lekhathI jaNAya che ke neminAtha ca nI mAphaka A cenI mUlapratimA paNa khaMDita ke naSTa thaI gaI haze tethI tenA para A vidyamAna pratimA virAjita karavAmAM AvI hoya tema jaNAya che. pArzvanAtha maMdira. (25-301) 25thI 301 nabara sudhInA teo pArzvanAthanA maMdiramAM rAha lA che. jemane pahele lekha mulAyaka upara kare che. ziti che aeileka, pisa pi sana 195-06,
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthanA lekhe. naM. 25 thI 301] (178) avalaka khalAnI re sadevanA che miti para pramANe ja 1675 nI che ane pratiSThAtA AcArya paNa teja vijayadevasUri che. mUla garbhAgAranI bahAra je hAno raMgamaMDapa che, tenA daravAjAnI jamaNI bAju upara AvelA gekhalAnI vedI upara ra6 naMbarane lekha kare che. miti saM. 1216 nI vaizAkha sudi 2. che. pAsadevanA putra vIra ane punAe potAnA bhAI jehaDanA zreyArtha, pArzvanAthanI pratimA karAvI jenI pratiSThA nemicaMdrAcAryanA ziSya devAcArya % karI. bAkInA lekhe eja maMdiramAMnI judI judI pratimAnI beThako upara katarelA che. chellA traNanI miti saM. 1259 nA ASADha sudi 2 zanivAranI che. e lekhamAM pratiSThAtA tarIke AcArya dharmaSanuM nAma ApeluM che. e maMdiranuM varNana ukata rIporTamAM A pramANe ApyuM che - pahelAM, pArzvanAthanA devAlayane traNa dvArA hatAM temAMnAM be baMdha karyo che tethI pazcima taraphanA dvAramAM thaIne aMdara jaI zakAya che. dareka bAjue madhyanI devakulikA bIjI karatAM vadhAre kotarakAma vALI che. * A devAcArya te kadAca suprasiddha tArkika vAdI devasUri haze. kAraNa ke paTTAvalI pramANe temano svargavAsa saM. 1226 mAM thaele che. jo ke teo svaracita thAvAratnAvara nAmanA mahAna graMthamAM pitAne municaMkarinA ziSya tarIke prakaTa jaNAve che temaja paTTAvalI vigere bIjA graMthamAM paNa municaMdrasUriziSya tarIke ja temane ullikhita karavAmAM AvyA che, paraMtu kadAca ema hoya ke temanA dIkSA gurU te nemicaMdrasUri hoya (ke jemaNe pi tAne gurUbhrAtA vinayacaMdra upAdhyAyanA ziSya municaMdrane potAnA paTTadhara banA vyA hatA, paraMtu pAchaLathI municaMdrasUrinI gAdIe AvelA hovAthI temanA ja ziSya tarIke ullekhavAmAM AvyA hoya, ke jema bIjA ghaNA AcAryonA vi. payamAM baneluM che. e kevala eka nAmanA sAmane laine anumAna karavAmAM AvyuM che, nirNaya rUpa kazuM nathI. samAna nAmavALA ane AcAryo ekaja samayamAM vidyamAna hovA udAharaNa paNa jaina sAhityamAMthI ghaNA maLI Ave che. 586
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna jainalekhasaMgraha, (179). 'ArAsaNa tenA maMDapanA stana tathA ghummaTanI goThavaNa mahAvIra ane zAMtinAthanA devAlayanA jevI che, paNa zAMtinAtha devAlayanI mAphaka mAtra cAra taraNo che jemAMnuM devakulikAnI parasAlanI sAme AvelAM dAdara uparanuM ekaja hAlamAM raheluM che. neminAtha caityanI mAphaka ghummaTanI AjubAjue vAMsanA saLIo ubhA karyA che. devakulikAne bAhya bhAga tathA gUDhamaMDapane eka bhAga arvAcIna che. dAdara sAthe AvelA be stanI vaccenI eka junI bArasAkha gUDhamaMDapanI pazcimanI bhIMtamAM caNavAmAM AvI che, paNa A dvAra baMdha karavAmAM AvyuM nathI. bhItanI bIjI bAjue AvIja bArasAkha goThavavA prayatna karavAmAM AvyA hoya tema lAge che, kAraNa ke te bhIMta AgaLa be stara ubhA karavAmAM AvyA che. mUladevagRhanI bArasAkha upara sArUM kotarakAma karavAmAM AvyuM che. paNa tenA upara pAchaLathI gujarAtI rIti pramANe raMga lagADavAmAM AvyuM che" zAMtinAtha citya. ( 302-306 ) A naMbaravALA lekhe zAMtinAtha cityamAM AvelA che. caityamAM rahelI judI judI pratimAonI nIce elekhe ketarelA che. ja lekhanI miti saM. 1138 che ane ekanI saM. 1146 che. amuka zrAvake amuka jinanI pratimA karAvI mAtra ATaleja ullekha e lekhamAM thaelo che. e devAlaya uparyukta mahAvIra jinanA devAlaya jevuM ja che. mAtra pheraphAra eTale ja che ke uparanI kamAnanI baMne bAjue, mahAvIra devAlayanI mAphaka, traNa gokhalA nahiM paNa cAra che. A dareka gokhalAmAM lekhe AvelA che jemAMnA sarvanI miti I. sa. 1081 che mAtra ekanI ja ATha varSa pachInI che. vaLI maMDapamAMnA ATha sta je aSTakoNAkRtimAM heI ghummaTane Teke Ape che tenA upara cAra tAraNo che, paNa mahAvIra devAlayamAM ATha che. A badhAM tAraNe jatAM rahyAM che, ta pazcima bAju taraphanuM avazeSa rahyuM che. " 587
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthanA lekhe. naM. 302-306 ] ( 180) avalokana, sabhavanAtha maMdira, "neminAthanA devAlayanI pazcima bAjue saMbhavanAtha devAlaya AveluM che jemAM bhamatI ke devakulikAo nathI. eka arvAcIna kamAna karelI che jemAMthI raMgamaMDapamAM javAya che. gUDhamaMDapane traNa davAra hatAM temAMnA bAjunA dUvAro ne paNa kamAno hatI, paraMtu hAlanA A baMne duvAra baMdha karyA che. mukhya dvAra sArA kotarakAma vALuM che. devagRhamAM eka arvAcIna pratimA che je eka prAcIna vedI upara ja besADelI che. A pratimAnuM lAMchana azva jevuM karyuM che tethI te saMbhavanAtha hovA saMbhave che. devagRhanI bhI te upara plAsTara kareluM che. madhyanuM zikhara junuM che paNa te punaH baMdhAveluM hoya tema jaNAya che. tenI AgaLanA keTalAMka lhAnA nhAnA zikhare arvAcIna che." ArAsaNane itihAsa. ArAsaNane nAza kayAre thaye ane tenuM Adhunika nAma kyAre ane kayA kAraNe paDayuM te haju sudhI aMdhArAmAM che. hAlamAM rahelAM jainamaMdira kayAre badhANAM tathA koNe baMdhAvyAM te paNa jANI zakAyuM nathI. zrIyuta DI. Ara. bhAMDArakara ema. e. ukata rIpiTamAM (gresa rIporTa oNpha dhI AkiolojIkala sarve opha inDiyA vesTarna sarkala, I. sa. 1905-06) e saMbaMdhI keTale uhApoha karyo che, te upagI devAthI atra ApuM chuM-- " kuMbhArIAnA devAlayothI mAluma paDaze ke te badhA eka ja saikAmAM thaelAM che. jaina devAlayamAMnAM cAra devAlayo je neminAtha, mahAvIra zAMtinAtha ane ane pArzvanAthanAM che temane, bezaka, samarAvavAmAM AvyAM che. tathA koIka kaIka vakhate vadhAro karavAmAM tathA punarUddhAra karavAmAM Avyo che. paNa mULa kArIgarInI miti, staMbha tathA kamAne je ekaja zailInI che ane je vimaLazAhanA delavADAnA daherAnA jevo che tenA uparathI, sUcita thAya che. vaLI ema paNa kahevAya che ke A devAlo paNa vimaLazAhe baMdhAvyAM hatAM. Abu upara baMdhAvelA vimaLazAhanA RSabhanAthane devAlayamAM AvelA eka lekha uparathI vimaLazAhanI miti I. sa. 1032 jaNAya che. kArIgarI 588
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcInajainalekhasaMgraha, ( 181) maiM ArAsaNa C zvetAM kuMbhArIAnAM jaina devAlayAnI miti agIAramI sadInA madhya bhAgamAM hoya ema spaSTa rIte nakkI thAya che. vaLI, zAMtinAthanA devAlayanI hyukIkatamAM kahyA pramANe aMdaranI bAjumAM kamAnanI baMne bAjue lekhA kAtarelA che jemAM I. sa. 181 nI miti che. mAtra ekamAM ja A va pachInI eTale ke I. sa. 1089 nI che. A miti geAkhalAmAM pratimAgeAnI pratiSThAnI che, ane mukhya devakulikA tathA tenA maMDapanI - hAya. A devamaMdira tathA ma`Dapa keTalAMka varSa pahelAM bAMdhavAmAM Avya haze, vaLI, mahAvIranA devAlayamAM junI beThaka upara mukelI navI mahAvIranI pratimA che. A beThaka upara eka lekha che jenI miti i. sa. 1061 che. A uparathI ema jaNAya che ke mULa junI pratimA te varSamAM mUkI haze. ane devAlaya pUrNa thayA pachI pratimAnuM pratiSThAna thAya che tethI ema kahI zakAya ke A jaina devAlaya I. sa. 1061 pahelAM theADA ja vakhate pUrNa thayuM haze. vaLI Aja nyAye kubhArIAnAM devAlaye agIAramI sadInA madhyamAM bAMdhavAmAM AvyAM haze ema nirNaya upara ApaNe AvI zakIe. tathA kuMbhArIAnA ku bhezvara mahAdevanA vaidika devAlaya viSe ema kahevAmAM AvyuM che ke tenuM devakulikAnuM dvAra tathA bhIMtamAM jaDelA staMbhe meDherAnA sUryanA devAlayanA drAra tathA ratabhA jevA che. AnI miti DAkaTara bagesa tathA mI. kAunsenze tenI zailI uparathI bhomadeva pahelA (I. sa. 1022-1063 ) nA rAjayamAM agara agIAramI sadImAM che ema nakkI karI che. vaLI A odhakAe ema paNa darzAveluM che ke kArIgarI uparathI meADherAnu devAlaya tathA vimaLazAhanuM delavADAnuM devAlaya lagabhaga eka ja mitinAM che. Tu'kAmAM eTaluja ku kuMbhArIAmAM hAla je devAlayA meAjIda che te agIAramI sadInA madhya bhAgamAM baMdhAvelA hoya ema jaNAya che. upara kahyA pramANe daMtakathA ema cAle che ke bhArIAmAM vimaLazAhe 360 jaina devAlayeA baMdhAvyAM hatAM jemAMnA pAMca zivAyanAM save baLI gayAM. hAla je devAlaye rahyAM che tenI Aju bAju ghaNAja baLelA paththa draSTie paDe che. rAsa dhAre che ke kAi javALAmukhI phATavAthI A pramANe thayuM haze. A jaina devAlayeAnI pAchaLanI jamIna upara tapAsa karatAM tyAM ghaNAM junAM makAnAnA IMTanA pAyA tathA tenI Aju bAju baLelA paththara tathA A sarva khaMDeranI AjubAju lagabhaga eka mAIla lAMkhe eka paththarane 189
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ uparanA lekhe.na. 306 ] ( 182). avalokana kille, jenA paththare hAla baLelA che, te daSTigocara thAya che. paNa jANavA jevuM e che ke A killAthI thoDA phUTa che. eka paNa baLela paththara jovAmAM Avato nathI. je basanA dhAravA pramANe hoya to ema prazna utpanna thAya che ke A killAnI bahAra kema baLelA paththaro nahi hoya ? kharI rIte, sUkSma draSTie jotAM ema mAluma paDe che ke A jina devAlayanI AsapAsa nI sarva jamIna tathA bhArIA ane aMbAjI vaccenI lagabhaga ekamelanI jamIna kRtrima che, tathA tenA upara junA tathA meTA paththara ane ITenA kaTakA paDelA che. aMbAjI agara kuMbhArIA-game tyAM A ITa jovAmAM Ave che ane baLelA paththare dekhAya che. A uparathI ema rapanumAna jAya che ke, pahelAM aMbAjIthI kuMbhArIA sudhInuM eka zahera vaseluM haze. ane tethI ja A zaheranAM khaMDerothI dUra AvI che tathA baLelA paththare jovAmAM AvatA nathI. have eka prazna utpanna thAya che. A junA zaheranuM nAma zuM haze ? jaina de vAlanA lekhomAM tenuM nAma "ArAsaNa" agara ArAsanAkara ' ApeluM che. bAhyadaSTithI ja mAtra ema spaSTa che ke " ArAsana' e zabda "ArAsa" je ne gujarAtImAM " paththara' kahe che, te haze. je ArAsura pahADomAM aMbAjI tathA kuMbhArIA gupta thayAM che te paththarano pahADa che tethI A zahera ArAsana kahevAtuM, emAM koI zaka nathI. kAraNa ke tenI AjubAjue paththarIA pahADe hatA agara tenAM sarva ghare paththaranAM banAvelAM hatAM jethI bIjA zaherethI tenuM vyakitatva bhinna hatuM. bIjuM nAma "ArAsanAkara" jeno artha paththaranI khANa thAya che te uparathI paNa eja nirNaya AvI zake. kharI rIte ema che ke pahelAM je imArata hatI tathA hAla je imArata che te paththaranI che. vaLI svAbhAvika rIte ema paNa prazna utpanna thAya che ke A junA zaheranuM nAma ArAsaNa bhulAI javAyuM haze ane tene badale kuMbhArIA mukayuM haze. AnA javAbamAM phorbasa kahe che ke citaDanA rANuM kuMbhAe A baMdhAvyuM mATe tene kuMbhArIA kahe che. paNa A mAnI zakAya nahIM; kuMbhArIAnAM purANAM makAno uparathI ema vyakta thAya che ke A zahera rANA kuMbhAnI pahelAM ghaNAM varSanuM junuM che. ema paNa kAraNa ApI zakAya ke A purANuM zahera vimalazAha ane rANA kuMbhAnA vakhatanI vacce nAza thayuM haze ane tene kuMbhAe punarUddhAra karyo haze. A sababa paNa sabaLa nathI. kAraNa ke mahAvIranA devAlayamAMnI devakulikAnI beThaka upara kotarelA lekhamAM I. sa. 1618 nI miti che ane temAM ArAsana zahera viSe ullekha che. rANo kuMbha I. sa. 1438 thI 598
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna jenale khasaMgraha. (183) aresaNuM 1458 sudhImAM thaze ane A lekhanI miti I. sa. 1618 nI eTale ke kuMbhA pachI barAbara 150 varSanI che tethI ema te nakkI thaI zake che ke kuMbhArIAne game te artha thatA hoya paNa tenuM nAma rANA kuMbhAnA nAma uparathI paDeluM nathI ja ane tethI junA zaherano vinAza i. sa. 1614 pachI thaele hovo joie. A junA zaheranuM nAma ArAsura haze ema lAge che ane hAla aMbAjI te nAmathI oLakhAya che. ArAsura e ArAsapurano apabhraMza haze. ArAsapura eja ArAsaNapura: A TekarIo paNa ArAsuranA nAmathI - oLakhAya che. ane kadAca ArAsura ( ArAsapura ) nagarI tarapha AvelI hovAne lIdhe temanuM evuM nAma paDayuM haze. phArbasa I. sa. 1200 nI miti vALA eka pALIAlekha viSe kahe che. jemAM paramAra rAjA dhArAvarSe ArAsaNupuramAM eka kuvo khodAvyA viSe ullekha che. A uparathI ema jaNAya che ke teramI sadInA AraMbhamAM caMdrAvatInA paramAronA tAbAmAM ArAsaNApura hatuM. A lekha viSe meM ghaNI zodha karI paNa te maLI Avyo nahi. to paNa I. sa. 1274 nI mitivALo eka bIjo pALIA-lekha maLI Avyo che. jemAM mahipAla nAme kaIka ArAsaNano rAjA hato ema kaheluM che. kuMbhArIAnA lekhomAM bIjA koI rAjAnA nAme AvyA nathI, paNa upara kahyA pramANe I. sa. 1618 sudhI kadAca A nagaranI jAherajalAlI rahI haze. A vakhata pachI tene nAza thayo haze. mArA mata pramANe A che devAlaye sivAya AkhuM nagara baLI gayuM haze kAraNe tyAM baLelA paththaro dekhyAmAM Ave che. duzmana rAjAoe gAma bALI mUkayAnI hakIkata ghaNe ThekANe jovAmAM Ave che ane ahiM paNa te pramANe thayuM hoya. uparokta daMta kathA pramANe to ema che ke aMbA mAtAe vimaLazAhanI katadhatAthI gusse thaine pAMca devaLo sivAya vimaLazAhanAM baMdhAvelAM 360 devAlayo bALI mUkayAM. A uparathI paNa A nagarane bALI mUkavAmAM AvyuM hatuM e matane puSTi maLe che. ema paNa banI zake ke musalamAnoe A kuMbhAroAnAM bIjA devAlayono nAza karyo che. tathA jyAM jyAM musalamAnoe AvI rIte nAza karyo che tyAM tyAM AvI aneka daMtakathAone udbhava thayo che. A viSaya upara meM ghaNI bArIka tapAsa karI paNa tyAM mane koIe ema na kahayuM ke A musala 591
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthanA lekhe. naM. 306 ] ( 184) avalokana mAnonuM kRtya che. vaLI, je musalamAnonI A nagarano nAza karavAnI icchA hoya to pAMca devAlaye mUkIne nagara bALI muke e asaMbhavita che. gara kuMbhArIAmAM evI daMta kathA cAle che ke aMbAmAtAe vimaLazAhane puSkaLa dravya ApyuM, vaLI delavADAmAM vimaLazAhanA daherAmAMnA je lekhamAM tenI miti I. sa. 1032 ApI che teja lekhamAM ema kahevuM che ke teNe A daherU aMbAmAtAnI AjJAnusAra baMdhAvyuM. A uparathI ema lAge che ke aMbAmAtA tenI kuLadevI 'haze, paNa je aMbAmAtAe delavADAmAM rUSabhanAthanuM devAlaya bAMdhavAne tene AjJA karI te ja aMbAmAtAnuM maMdira A devAlayamAM che ane bIjA aMbAmAtA karatAM pahelA aMbAmAtA junA che. ArAsaNupuramAM paNa aM bAmAtAnuM eka maMdira che tethI ema hoI zake ke vimaLazAha mAtAne namana karavAne tyAM Avyo haze ane jema delavADAmAM mAtAnA maMdira najIka eka jaina devAlaya teNe baMdhAvyuM tema ahIM paNa baMdhAvyuM. je A bAbata kabula karavAmAM Ave to ema sUcita thAya che ke aMbAjImAM mAtAnuM maMdira te mULa jana devAlaya haze, tathA ema paNa darzita thAya che ke hAla paNa ghaNuM jene tyAM jAtrA mATe prathama jAya che ane * mane zaMkA che ke hAla tyAM che tenA karatAM vadhAre devAlaye tyAM haze ke nahi? je baLelA paththaro tyAM paDelA che. te uparathI ema jaNAya che ke tyAM sAdhAraNa ghare agara mahelo haze. paththarane baLavAne mATe lAkaDuM joIe ane A paththaro temanAM bArI bAraNAmAM haze. devaLomAM kharI rIte evuM kAMI nathI ke je temanI meLe baLI zake, tethIja A devAla AgamAMthI bacI gayAM. jo ke ArAsaNa viSenI mi. bhAnDArakaranI hakIkta kharI che te paNa te kuMbhArIA viSe kAMI kAraNa ApI zakatA nathI. A viSaya ghaNaja jhINe che ane tenA viSe khAsa nirNaya upara AvatA pahelAM tenI ghaNI tapAsa karavAnI jarUra che. A purANuM zahera I. sa. 1618 pachI nAza pAmyuM haze evA temanA matane huM maLatA nathI. I. sa. 1415 mAM ahamadazAha pahelo siddhapurano rUdramALa teDavA gaye ane nAgaranI sAthe dharma yuddha calAgyuM ane pachInA varSamAM jeje devAlo ane malio tene rastAmAM AvyAM te teNe bhAMgyAM. e ApaNe jANIe chIe. I. sa. 1433 mAM siddhapuranI Aju bAjunAM gAmo tathA zahere ujajaDa karyo ane jayAre jayAre tenI najaramAM AvatAM tyAre tyAre te devAlayone toDI nAMkhato. tabadIne kuMbhalamerane ghero ghAlya ane tenI Aju bAjune pradeza ujajaDa karyo. vI, . sa. 1521 mAM mujhapharazAha bIjA e DuMgarapura tathA vAMsavADAnAM gAme ujajaDa karyo ane bALI mukayAM. paNa A badhI vigate viSe carcA calAvatAM ghaNe vakhata lAgaze ane tethI te kAma A progresa rIpeTamAM banavuM azakya che. H. C. para
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna jenalekhasaMgraha (185) [ rANapura kuMbhArIAmAM pachI jAya che. jyAre junA nagarane nAza karavAmAM Avyo ane aMbAmAtAnuM devAlaya brAhmaNanA hAthamAM AvyuM tyAre A purANuM nagaranA vinAzane mATe kAraNa tarIke A aMbAmAtAnI hakIkata brAhmaNoe joDI kADhI haze.