Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ratnasiMhasUriziSya zrIvinayacandrakRta ANaMda saMdhi (vikramanA caudamA saikAnuM eka apabhraMza kAvya) saMpAdaka: pU0 paM. zrI ramaNIkavijayajI mahArAja rzrIratnasiMhasUriziSya zravinayacandrakRta eka apragaTa apabhraMza kAvya "ANaMdasaMdhinuM saMpAdana ahIM * rajU karyuM che. uttarakAlIna apabhraMza--jUnI gujarAtImAM racAyelI zrIvinayacandranI A be kRtio neminAtha catu padikA" ane "uvaesamAlAkahANa chapaya" sva. zrI cImanalAla dalAla saMpAdita "prAcIna gurjara kAvyasaMgrahamAM (gAyakavADjha oriyenTala sirIjha naM. 13, vaDodarA, sane 1920) prasiddha thayelI hoIe viSayanA abhyAsIone sujJAta che. zrIvinayacaMdrajIe "munisuvratasvAmicarita' racyuM che. emanI bIjI be kRtio "kalpanirukta' (saM. 1335) ane "dipAlikAkalpa'(saM. 1345)mAM racanA-varSa ApeluM hoI teo vikramanA caudamA zatakanA pUrvArdhamAM vidyamAna hatA e nizcita che. "kAvyazikSA", "mahilasvAmicarita' AdinA kartA zrI vinayacandra caMdragacchanA raviprabhamuninA ziSya hoI"ANaMdasaMdhikAra ApaNA vinayacaMdrathI bhinna che. "kAvyazikSAkAra vinayacandra "ANaMdasadhikAra vinayacandranA samakAlina hatA. baMne jaina vidvAno gujarAtanA hatA. ANaMdasaMdhi' e TUMkuM kAvya che. enuM nAma sUcave che tema, emAM bhagavAna mahAvIranA zrAvaka AnaMdano saMbaMdha varNavAyo che. A kAvyanA saMpAdanamAM nIcenI traNa hastapratono upayoga karavAmAM Avyo che : 1. vaDodarA zrI AtmArAmajI jJAnamaMdiramAM zAntasUti zrI haMsavijyajI mahArAjanA saMgrahanI prata (saMjJA hR0). 2. pATaNanA hemacaMdrAcArya jJAnamaMdiramAMnA zrI saMghanA bhaMDAranI prata (saMjJA saM0); ane 3. e ja jJAnamaMdiramAM rakhAyela sAgaragacchanA bhaMDAranI prata (saMjJA sA0). apabhraMza ane navya bhAratIya bhASAonAM prAcInatara svarUpanA abhyAsIone A saMpAdana upayogI thaze evI AzA che. saMpAdaka]
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ mANasaMdhi : 17 siri vIra jiNaMdaha, paNayasuriMdaha, paNamavi goyama guNa nihihi / ANaMdu susAvaya, dhammapabhAvaya, bhaiNisu saMdhi Agamavihihi / sattamaha uvAsigadasaha aMgi, sirivIri bhaNiya kAyabvaaMgi / iya pucchai paNamavi jaMbusAmi, ima akkhai gaNaharu suhamasAmi / iya ma~gahadesi vANijagAmi, naranAhu asthi jiyasattu nAmi / gAhAvai nivasai tihiM sataMtu, ANaMdu nAmi sivanaMdakaMtu / kullAgu nAmi tasu taDi nivAsu, ceiya asthi tihiM duiplaasu| siriiMdabhUipabhiihi samANu, tihi samavasariu sirivaddhamANu / vaMdaNaha jAi jiyasattu rAu, ANaMdu vi sAvau suddhabhAu / jiNadesaNa nisuNivi aikatANu, ANaMdu lei parigahapamANu / vajjemi thUla jIvANa hiMsa, aliyaM pi thUla coriya nisaMsa / sivanaMdA viNu majha niyama nAri, dasa dasa ya sahasa goula ciyAri / taha nidhihi kalaMtari vavahAri, majha kaNayakoDi hau cAri cAri / hala sagaDa yANa paNa paNa sayAI, cattAri vahaMtI pavahaNAI / jihImahadaMtaNu maha susAu, abhyaMgi tilla sayasahasapAu / taha surahigaMdhi uvvaTTaNaM ca, jalakuMmihi ahahiM mijjaNaM ca / lUhaNai gaMdhakAsAiyAI, obharaNihiM muddiya-kaNiyAI / toka-agaru dhUvehi dhUva, mAlaiya-paumakusumaha sarUva / kappUra-agaru-kuMkuma-vileu, vrkhomjuylphirnnsmeu| khIrAmalaM ca phala kalamasAli, muga-mAsa-kalAyaha tinni daali| gheuraya khajja piya kahapeya, ghiu~ sarayasamaya gAvi samaya / pallaMki maMDukiya vijaNAI, nehaMbadAli vali timmnnaaii| taMbola paMcasogaMdhiyANu, AgAsanIru iya bhogamANu / avajhANu pamAu vihiMsadANu, vajjemi pAvabuddhihi payANu / iya niyamai leviNu, vIru nameviNu, siMvanaMdaha jAivi kahae / sivanaMda vi rammU , jiNavaradhammU , sAmi pAsi jAivi liyae // 1 // 1 guNanihihiM sN0|| 2 bhaNisuM saa.|| 3 sattamaya hN.|| 4 kAyavya bhaMgi 60 // 5 pucchiu hai. // 6 akhai haM0 sA0 // 7 magahadesa vANijayagAmi haM0 // 8 Asi saM0 sA0 // 9 kulAgu haM0 // 10 tahi hN0|| 11 ikkajhANu saM0 sA0 // 12 vajjevi haM0 // 13 mujhu ha. // 14 gokula haM0 // 15 cyAri cyAri sA0 // 16 vahati saa0|| 17 jiTThImahu saa0|| 18 abhigi haM0 // 19 AbharaNahi muddihiM haM0 // 20 torukkha hN0|| 21 gheuraha khajji saM0 sA0 // 22 dhIu haM0 // 23 gAvahi haM0 // 24 muMDukiya haM0 // 25 pAsi paNamavi liM. haM0 //
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNamahotsava cantha aha goyamu pUchai pahu nameu, kiM lesa vratu ANaMdu eu| tau akkhai sAmi vi jAvajIvu, ihu karisai sAvaidhammadIvu / deha hosai sura vemANi rammi, sohammi kappi aruNappabhammi tihiM cAri paliya pAlevi Au, egAvayAru tau siddhitthaau| ANaMdu vicaudasa vaccharAI, pAlevi duvAlasa gihivyaaii| ciMtei puvvarattAvaratti, Ayatti majjha bahujaNaha tatti / tA jiNapaNIya dhamme sayAi, mA khalaNu hoi kahavi hupmaai| iya ciMtiya siri kullAgagAmi, posAla karAvai suddha ThAmi / asaNAi caunvihu ukkhaDeu, jImAvai sayalu vi nyrlou| tau jihaputti Arovi bhAru, ANaMdu jAi posahaagAru / tattha hiu mANavi, devahi dANavi, akkhohiyamaNu na vi cle| saMlahiNajuttau, cha parisau tau, sAvayapaDimA so vahaie // 2 // iku mAsa devapUyA tisaMjha, sammattadapaDima aiyAravaMjha / be mAsa suddhabArasavaehiM, vayapaDimA pAlai niyayagehiM / sAmAiu ginhA vAra dunni, puvutta kiriya sauM mAsa tinni / caupavvatihi hi kari uppavAsu, so posaha pAlai cAri mAsa / caupavvi cahuTTai niruvasaggu, so paMcamAsa lii kAusaggu / chammAsa baMbhaceraM dharei, saccitta satta mAsA na lei|| AraMbhu vivajai aha mAsa, anna vi na karAvai naiva i mAsa / jaM uddisIu tasu resi radda, dasa mAsa na jImai tamavi suddha / egArasa mAsA samaNabhUu, lei oghau muhapattI karai lou| maha samaNovAsaga bhikkha deu, niyagoali viharai so akheu| egArasa paDimA ima vaheu, saMlehaNa kariviNu duvihbheu| tavacaraNi ahicammAvasesu, nisi suttu taNaha saMthAraesu / ciMtei dhammajAgariya ratti, jA aja vi acchai dehasatti / jayavaMtu dhammaAyariu jAma, aNasaNa karesu hauM itthu tAma / siddhaMtaha juttihiM, sattahiM khittahiM, vittabIu vAvevi ghaNu / aTThAhiya kAriya, saMgha hakAriyA, devapUyavaMdaNakaraNu // 3 // 26 namevi sN0|| 27 lesyii sA0 // 28 karirasai sA0, karisii sN0|| 29 aha hosyai haM0 // 30 pAlyevi saa0|| 31 cauvviha haM0 // 32 degNu jiNapahaha // 33 cyAri sA0 // 34 nava vihaM0 // 35 lii ogha muhapati sA0 // 36 gouli sA. govali haM0 //
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANadadhi : 169 sugurUNa vAsa sIsahi gaheu, sumarevi paMcaparamiTi devu / ussaggapuvva so sohi lei, sammattamAi vaya uccarei / tA uttimahi so ThAi ThANu, vosarai aThArasa paavtthaannu| cattAri saraNu maMgalu utimma, arihaMta siddha sAhU sudhamma / hiMsA aliu aNadinnu dANu, me hunna pariggahu koha maannu| mAyA i lohu pijja ca dosu, kAlaho vi abhakkhANaM sarosu / araIraI ya pesunnajutta, parivAya mAyamosaM michtt| tiviha tiviha maNa vayaNa kAya, kaya-kAraNANumai paccakhAya / araMhata siddha sAhU. ya sakhi, devANusakkhi appANusakkhi / jaM rayaNakaraMDagabhUu ehu, vosirisu caramaUsAsi dehu| uvasamga deva-mANusa-pasUNa, je huMti sahisu te savi aNUNa / AhAra uvahi duccinnakAmu, te vosirAmi savi jAvajammu / AhAra cauvihu, caiviNu so vi hu, gurumuheNa ghiyaannsnnu| chajIva khamAvai, bhAvaNa bhAvai, taNasaMthAri nisannataNu // 4 // sila mahI lavaNai pu~vikAu, mahi osa karaya hima AukAu / vijjuka agaNi muha teukAu, taliyaMTa phukka dhama vAukAu / patteya sahAraNa vaNasaIu, egidiu khAmiuM savvi khamIu / kimi pura alasa beiMdiyAI, jU maMkuNa kIDa teiNdiyaaii| cauridiya DaMsa masAi macchi, khajjUraya bhamaraya tiDDa viNchi| paMciMdiya jalayara Negabheya, ciDa lAvaya tittira khayara je y| sasa sappa hariNa sUyara aranni, pasu mahisa pamuha thalayara ji anni / nAraiya sattanaraesu saMti, jaM maNuyakhitti mANusa vasaMti / vemANiya joisa viMtarAi, dasabheya bhavaNavAsiyasurAi / bhavamajjhi bhamaMtai maha abhavi, je dummiu khomauM hau~ ti salvi / AsAiu kahavi hu titthanAhu, kevaliya siddha Ayariya sAhu / sAhuNi ya sAvaya sAviyAu, cAritta-nANa-daMsaNaguNA u| taha pANa bhUya jiya satta kAla, AsAiya je maiM guNavisAla / te tiviha tiviha khAmemi puja!, te vi hu khamaMtu avarAhu majjha / AuTTihiM dappihi, taha saMkappihi, maI ji virAhiya kahavi jiya / te savi hauM khAmauM, hauM vi khamAvauM, niMdauM hiva je dukaya kiya // 5 // 37 sAMsaM gadeg saM0 sA0 // 38 sumarai hN0|| 39 vai haM0 // 40 vosirai saa0|| 41 suramma saM0 saa0|| 42 kA haM0 // 43 divvamA sA0 sN0|| 44 soviNu hN0|| 45 puDhamakAya saa0|| 46 karai haM0 // 47 puMyara ii0|| 48 vasaMta sA0 sN0|| 49 khamAuM saM0 hN0|| 50 huM ti sN0||
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170: zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava svastha kAlAi aha nANAiyAra, saMkAiya aha dsnniyaar| aiyAra aha cArittacAri, tava bAra tini viiriyiyaari| paMcAiyAra saMlehaNAi, ji vihiya kahavi maI iha pamAi / vaha baMdha pamuha jaM vihiya hiMsa, jaM jaMpiya vayaNaM aliyamissa / jaM thova vi coriya kasu vi vatthu, jaM seviu mehuNa appasatthu / jaM meliu~ parigaha pAvamUlu, jaM hiMDiu disi jima tatta golu / jaMpanarasakammAdANa vatta, bAvIsa abhakkhai jaM ca bhutta / jaM aTTa rudda jhAiyau jhANu, jaM kiddha pAvauvaesadANu / jaM appiu Ukhele-mUsalAi, jaM majjha jUyavaiyara kayAi / sAmAiu jaM kiu sAiyAru, jaM khaMDiu desavagAsa cAru / jaM pancadivasi posaha na kiDu, jaM saMvibhAgu atithihi na diddha / taM niMdauM garihauM tiviha tivihuM, michakkaDu puNu puNu hoi sarvehu / hiMDaMtaha bhavi bhavi, AsaMsAra vi, jaM khaMDiu jaM ca viraahiyu| tasu hau samuMbbhaDu, michAdukkaDu, gurusamakkhu taM grhiyu||6|| jaMgIya-naTTa pikkhaNayasAru, kaya devapUya appayAru / jaM seviu gurujaNa bhattipuvva, kiu vaMdaNa-paDikkamaNAi savva / vihipuvva vihiya jaM titthajatta, ArAhiya sattihiM satta khitta / jaM bhattihi dinnau muNihi dANu, jaM pAliu sIlu vi guNanihANu / jaM bArabheu tavacaraNu cariuM, jaM bhAviya bhAvaNa jhANu dhariu / jaM paDhiu guNiu siddhaMtatattu, ArAhiu daMsaNa anu carittu / jaM dhammakaji uvayariu ehu, mama saMti maNu dhaNu vayaNu dehu / ihajammi annajammaha pavaMci, aNumouM jaM kiya sukiu kiMci / niyakulanahacaMdu, itha ANaMdu, aNumoeviNa sukiya kiu| suhajhANaha kAraNi, bhavaha nivAraNi, bhAvaNa bhAvaI bArasu vi // 7 // bhAvaNa bhAvaMtaha suddhabhAvi, khaNi khaNi muccaMtaha puvvapAvi / saMthAri nisannaha mahapamANu, upyannu tAsu aha ohinANu / itthaMtari viharatu nayari gAmi, tahiM samavasariu sirivIrasAmI / 51 melivi sN0|| 55 subahu hN0|| 59 viharitu haM0 // 52 degla-laMgalAI sA0 sN0|| 53 juvai vairaM sA0 sN0|| 56 mamunbhaDu haM0 // 57 saMtiya taNu maNu vayaNa sA0 sN0|| 54 chaDDiu haM0 // 58 aNumoyauM hN0||
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ goyaracari goyamu tahiM phiraMtu, koi pucchai pikkhavi jaNu milaMtu / so kahai ittha aNasaNi pavannu, ANaMdu uvAsau atthi dhannu / taM suNavi jAi tihiM iMdabhUi, tasu sukkhatavaha pucchai sarui / taM namavi so vi vihasaMtadiTThi, iya bhaNai nAha ! ihasNanbhavuddhi | avadhAriu appaNi tumhi pAu, mahu uvari kiddhu guruyau pasAu / tA bhaMjau saMsau aparimANu, gehINa hoi kiM avahinANu 1 / hoi tti bhaNiu sirigoyameNa, ANaMdu paryapai suNaha teNa / hauM pikkhauM joyaNa paNasayAI, puvvAvaradAhiNajalahimAi / himavaMtu jAva uttaradisammi, ahi paDhama naraya uvariM suhammi / aha jaMpara goyama guNanihANu, Aloi paDikkami eha ThANu / jaM avaddinANu gehINa hoi, edUrihiM pidikhaMDa na uNa koi / jaMpai sustAva sacci aTThi, michukkaDu dijai kiM va juTThi / ja jui tA paDikamaNu tumha, aha sacci tu AI dehu amha / inivi goyamunirabhimANu, taM jAivi pucchara vaddhamANu / kahi nAha ! amha bihuM jaNaha mAhi, ko saccavAda ? ko micchavAi ? | ANaMdu saccAI sAhu !, tuha micchavAi ima bhaNai nAhu / suvijhatti jAevi teNa, ANaMdu khamAviu goyameNa / aha caiu dehu aNasaNiNa khINu, sirivaddhamANapayasaraNi lINu / sumaraMtara paMcaparamiDimaMtu, sohammi pattu sivanaMdakaMtu / aruNappabhammi uvavAyasija, aMtomuhutti cauuttarija / battIsavarisa jArisa juvANu, uppanna sattakara dehamANu / taha jaya jaya naMdaya, jaya jaya bhaddaya, ajiya jiNasu jiya pAla ya / amha ajja aNAhaha, tumha huya nAhaha, iya devagaNavayaNa suya // 8 // 60 ANaMdu vi sAvau sA0 saM0 // 64 sumaraMta paMcaparamiTTisammu haM0 // 68 pArijAyAha sA0 saM0 // 69 kelIhara sA0 // 9 uppannu pikkhi vemANideu, paDihAri vinattau paDhamu eu| amha puni jAya tumhi ittha ThAI, tA baMdahu sAsayacehayAI / suru uuu ta tiNi dinna bAhu, pUei namasai titthanAhu / tihiM ca putthai sa~gganIi, saMdhairaii devavavahAru jIi / naMdaNavaNi tiNi sauM deu jAi, tihiM vilasai phulliya vaNaha rAi | saMtANa kappaduma pariyAra, maMdAra pavara haricaMdaNAi | tihiM vAvi rayaNasovANapaMti, kIlahara pikkhai viulakaMti / ANaMdasaMdhi : 171 61 suNau saM0 // 65 vAcai haM0 || 62 aha sA0 // 66 satthanIi sA0 saM0 // 63 pikkhihi haM0 // 67 saMcarai sA0 //
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 H zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava carthI itthaMtari Avahi accharAu, pai raNajhaNaMtamaNineurAu / tihi sAhilAsadevaMgaNAhiM, kaMdappidappi thirjuvvnnaahiN| uvagRhiya vivihaneheNa gADhu, so vilasai raisAgaravagADhu / aNamisanayaNu maNakajasiddhi, amilAyamallu akkhuDiyariddhi / nitu naTTa-gIya-pikkhaNaviNoi, kAlaM gamei so samgi loha / sirirayaNasiMha sugarUvaesi, siriviNayacaMda tasu sIsa lesi / ajjhayaNu paDhamu iha sattamaMgi, uddhariu saMdhibaMdheNa raMgi / jaM iha hINAhiu, kiMci vi sAhiu, taM suyadevI maha khamau / iha paDhai ju guNai, vAcai nisuNai, muttiniyaMbiNu so ramau // 9 // // iti zrIvardhamAnaprathamopAsakasya zrI ANaMdamahAzrAvakasya sandhiH samApta / / 70 aNamisyanayaNu sA0 // 71 degpekhaNaviNoi sA0 // 72 sIsilesi he0|| 73 majjha khamau hai / 74 jaM paDhata guNataha, zravaNi suNataha, muttiramaNi taM barau vara sA0 saM0 //