Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ narendraprabhasUrinA mannAramodhi mAM sarasvatI vaMDAmaranAM uddharaNo - eka adhyayana pArula mAMkaDa vastu-tejayuga(IsavIsana 13mI sadI pUrvArdha)mAM thayelA narendraprabhasUrino mannAramodhi' (anna mo.) graMtha prasiddha che, jemAM vastupALanI vinaMtithI ane vidyAguru naracandrasUrinI AjJAthI 8 taraMgomAM mahadaMze samasta alaMkArazAstrane lagatI sAmagrInuM samanvayAtmaka nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. narendraprabhasUri dhvanivAdI AlaMkArika che, eTale ke kAzamIrI paraMparAne anusare che. A kAraNasara temaNe nirUpelAM kAvyanAM lakSaNa, prakAro, zabdanI zaktio, rasamImAMsA, guNa, ane alaMkAraciMtana vageremAM AnaMdavardhana, mammaTa, ane hemacandranuM anukaraNa-anusaraNa ane anuciMtana spaSTa rUpe chatuM thAya che. Ama chatAM narendraprabhasUri daMDI, vAmana, ane bhojanuM paNa anukaraNa--anusaraNa kare che. ema to kutakano prabhAva paNa achato nathI raheto. chatAM narendraprabhano pradhAna sUra dhvanivAda pratye DhaLelo hoya ema jaNAya che. bhojanI paraMparAne kAvyazAstramAM "mAlavaparaMparA" tarIke alaga pADI zakAya. bhojamAM rasavivecanamAM nijI siddhAMtacarcA Ave che, bAkI kAvyalakSaNa, guNa, alaMkAravivecana, rIti, vRtti vageremAM kAvyazAstranA itara pravAhonuM saMmizraNa vizeSa jovA maLe che. temanAmAM AnaMdavardhananI jema rasadhvanisaMgame A pravAhonuM saMmilana nathI sAdhI zakAyuM. paraMtu koNa jANe kema narendraprabhasUri para bhojano khAsa karIne temanA graMtha sarasvatIkaMThAbharaNa ( vaM)no-prabhAva varatAya che. AnaMdavardhana ane abhinavaguptapAdAcAryanA digvijaya pachI kAvyazAstranA anya AcAryoe temane ja aMjalio sahita vaMdanA karI che. bhaTTanAyaka ane mahimabhaTTa jevA samartha pratispardhIone mahAta karavAmAM ekamAtra mammaTTa ja pUratA hatA. vaLI ketaka, mahimabhaTTa, ane bhoja paNa pratIyamAna tattvane to svIkAre ja che. temano mukhya virodha to vyaMjanAzakti sAmeno che. jagannAtha thoDAM navIna pradAno sAthe aMte to dhvanisiddhAMtanA ja samarthaka, prasAraka, ane anumantA banI rahe che. narendraprabhasUri paNa hemacandranI jema AnaMdavardhana ane abhinavaguptano dhvanisiddhAMta ja svIkAre che. paraMtu kaMIka navI keDI, thoDI judI tarI AvatI keDInI racanA karavAnI dhUnane lIdhe anna mahomAM teo avAranavAra sarasvatavamaranAM uddharaNo uddhare che. A ceSTA alabatta prakAro ane peTA prakAro pUratI ja sImita che. vastutayA mULa potane narendraprabhe AMca AvavA dIdhI nathI. narendraprabhe Azare 60 padyo . mAMthI uddharyA che. A batAve che ke narendraprabhasUri para bhojano viziSTa prabhAva hato. jo ke ApaNe joIzuM ke teo potAnI vivekabuddhino upayoga karIne A paghomAMthI keTalAMkano viniyoga paNa yogya rIte kare che. samaya ane zaktinI maryAdAne dhyAnamAM laIne ApaNe bhoja ane narendraprabhasUrinAM maMtavyonuM adhyayana kevaLa sAdezyakamUlaka alaMkAro pUratuM ja sImita karyuM che. emAM bhojanI asaranI noMdha, ane jarUra jaNAze tyAM tulanAtmaka vivecana paNa karavAmAM Avaze. ' arthAlaMkArano prAraMbha narendrapratye atizayoktithI karyo che, te pachI temaNe hoktine atizayoktinI sabrahmacArI gaNI bIje krame mUkI che. sahokti alaMkAramAM sahArthanA yogamAM mukhya ane gauNa padArthono yoga thAya che. AmAM kriyArUpa dharmanA udAharaNa tarIke narendraprabhasUri bhoje Apela udAharaNa Ape che, jema ke, kokilAlApamadhurAH sugandhivanavAyavaH yAnti sArdhaM janAnandairvRddhi surabhivAsarAH // - (matte. mado. 8/626, pR. 222, 4, caM, 4/626, pR. 481)
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ *k pArula mAMkaDa Nirgrantha narendraprabhasUri ahIM sAdhAraNadharmane kriyArUpa mAne che. vizeSamAM teo noMdhe che ke, ahIM je dharma (= sAdhAraNa dharma)no saMbandha che te divasa mATe zAbda che ane janAnanda mATe Artha che. bhoja Ane kartRvivikta kriyAsamAvezanuM udAharaNa mAne che. teo ahIM vasaMtanA divasone ja kartA mAne che, je lokonA AnaMda sAthe vadhatI kriyAmAM samAviSTa thaI jAya che. Ama kartA kevaLa eka che". A vaisAdazyavatI sahokti che. spaSTa rIte ja narendraprabhasUrie mAtra udAharaNa ja sa mAMthI lIdhuM che, anyathA bhojathI teo judA paDe che. temaNe divasa ane lokono AnaMda ema bannene kartRbhUta mAnyA che. kriyArUpa dharma eka ja che. Ama kriyArUpa sAdhAraNadharmavALI sahokti varNavI che. narendraprabha ahIM daMDI pratye DhaLatA jaNAya che, paraMtu daMDIe kriyAnI dRSTie ane narendraprabhe dharmanI dRSTie bheda batAvyo che. Ama daMDI-bhojamAMthI padya svIkAryuM hovA chatAM narendraprabhano abhigama te bannethI judo che. kriyArUpa dharmavALI sahoktinuM eka bIjuM udAharaNa paNa narendraprabhe sa gAthAsaptazatInuM che. bannemAM bIjI paMktimAM pAThabheda hoI ApaNe atre banne uddharIzuM : ujjhasi piyAi samayaM taha vi are / bhaNasi kIsa kisiati u aribhareNa ayANua / muyai baillo vi aMgAI || / chAyA A pramANe che. use priyayA samadaM tathApi are / bhaNasi kathaM kRziteti / pazyAribhareNAjJa / muJcati balIvardo'pyaGgAni // chAyA narendraprabha A udAharaNane kriyArUpa dharmezcanuM mAne che. ahIM karmarUpe prayojAyelAM yuSmadartha ane priyA - banne 'ghase'e kriyArUpa eka sAdhAraNadharmathI joDAyelAM che. bhojamAM A udAharaNamAM dvitIya paMktino pATha judo che : uvaribhareNa a aNNua muai baillo vi aGgAI // mAMthI uddharyuM che. e pagha uparibhareNa ca he ajJa muJcati vRSabho'pyaGgAni // use bhoja ahIM saMbodhyamAna evo yuSmadartha (= ttva) karmatvane prApta thayo che e rIte te kriyAmAM 'vaLa' rUpe che - ema samajAve che, te kriyApadArtha sAthe samAviSTa thayo che. AthI A 'vivikta karmakriyAsamAvezA' - jemAM kriyAmAM kevaLa = ekalA karmano samAveza thayo che, tevI sahokti che. A paNa bhojanA mate paisAdazyA sahokti che. Ama narendraprabhe bhojamAMthI uddharaNa lIdhuM che. eTaluM ja, bAkI abhigama alaga che. bannee gAthAsaptazatImAMthI A padya svataMtra rIte lIdhuM hoya tema paNa banI zake. (anaM. mo. pR. 232) dhIreNa samaM jAmA hiaeNa samaM aNidviA uvaesA / utsA (cchA ) heNa saha bhuA bAheNa samaM galaMti se ullAvA || e pachI dhIre samaM vagere udAharaNa narendraprabhu sa mAMthI grahaNa karyuM che, ane ruSyakAdinA prabhAva nIce mAlArUpI dIpakopaskRtA sahokti tarIke ghaTAvyuM che. udAharaNa A mujaba che : -
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Vol. 1 -1996 narendraprabhasUrinA... chAyA dhairyeNa samaM yAmA hRdayena samamaniSThitA upadezAH / utsAhena samaM bhujau bASpeNa samaM galanti tasya ullApAH / / (naMmahopR. 222, , vaM pR. 483) narendraprabha vivaraNa karatAM jaNAve che ke ahIM "patti' = gaLe che e kriyArUpa dharmanuM (anya) sarva padArtho (eTale ke dhairya, rAtri, hRdaya, upadezo vagere) pratye ekadharmatva che. AthI A dIpaka paNa che. bhoja ane kartAnA avivikta (mizrarUpe) kriyAsamAvezanuM udAharaNa mAne che. temanA mata pramANe ahIM yAmA vagere ghaNA badhAnuM dhairya vagere sAthe galanakriyAmAM ekatva ja avivikta rUpe samAviSTa jaNAya che. A paNa vaisAdezyavatI sahokti che. Ama prastuta udAharaNanI bAbatamAM paNa ema ja kahevAnuM rahe ke narendra pratye sa. vaMmAMthI udAharaNa svIkAryuM che eTaluM ja, paraMtu temanuM valaNa bhojathI juduM che. guNarUpadharmavALI hoktinuM udAharaNa paNa narendraprabhe bhojanA mAMthI grahyuM che : juo : saha dIrghA mama zvAsairimAH samprati rAtrayaH / pANDurAzca mamaivAGgaiH saha tAzcandrabhUSaNAH // - (anna maho. pR. 233, sa . pR* 484) narendraprabhasUri nAnakaDI noMdha mUkatAM kahe che - ahIM rAtrionuM, zvAsonuM, ane aMgonuM anukrame dIrghatA ane pAMDutArUpI guNo sAthe ekadharmatva che. Ama A guNarUpa dharmavALI sokti che". bhoje saheja vistArathI samajAvyuM che ke, ahIM rAtrionI dIrghatA che ane pAMDuratA paNa che. dIrghatva ane pAMDuratva e banne guNono abhedathI rAtriomAM samAveza thayo che tathA zvAsa ane aMga e banneno ekasAthe samAveza thayelo jovA maLe che. 'va'no prayoga nathI chatAM paNa sasAdezyA sahokti che. Ama narendraprabha sa. nuM A udAharaNa ane abhigama svIkAre che. pharaka eTalo ke narendra pratye TUMkI noMdha dvArA ja samajAvyuM che, jyAre bhoje khUba vistArathI samajAvyuM che. narendraprabhe upAlaMkAranI carcA daramyAna bhoje vAkyopamA mATe je udAharaNa ApyuM che te ja ApyuM che. yathA : kamalamiva cAru vadanaM mRNAlamiva komalaM bhujAyugalam / alimAleva ca nIlA tavaiva madirekSaNe ! kabarI // - (naM. mo. 9. rarUpa, . pR405) narendraprabhe vAkyopamA mATe ja A udAharaNa svIkAryuM che ne tyAM temaNe koI vizeSa noMdha nathI ApI. bhojamAM "nItA' ne badale "nItA' pATha che. temanA mata pramANe ahIM kamaLa, mRNAla, bhramaronI hAramALA, vagere upamAno, vAri ghoTaka, tulyadharma, ane upameyavAcaka ema cAra padArthono pRthaka pRthaka prayoga hotAM be padArthonA sAdRzyane kahyuM hovAthI A "pUrNA nAmanI padArthopamAmAM vAkyarthopamAno eka bheda che. vAkyopamAmAM dharmaluptA upamAnuM udAharaNa narendraprabha bhojane anusarIne Ape che :
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 pArula mAMkaDa rAjIvamiva te vaktraM netre nIlotpale iva / rambhAstambhAvivorU ca karikumbhAviva stanau // juo - narendraprabha ahIM sAdhAraNadharmano lopa che eTaluM ja noMdhe che (pR 237). bhoja noMdhe che ke ahIM sAmAnyadharmano lopa thayo che. bhojanA TIkAkAra ratnezvaranA mata pramANe 'kAnta' vagere sAdhAraNadharma lupta thayo che. sAdazya pratIyamAna che. upamAnopameyatva paripUrNa hovAthI luptapUrNA nAmanI upamA cheja. ghotakaluptA nAmanA upamAbhedanuM udAharaNa narendraprabhe bhojanA sane AdhAre ApyuM che. tvanmukhaM puNDarIkaM ca phulle surabhigandhinI / komalApaTalau tanvi ! pallavazcAdharazca te // (anaM. mo. pR. 238, 10 pR 406) narendraprabha noMdhe che ke ahIM dyotakano (eTale ke vino) lopa che. bhoja paNa Ane dyotakaluptA mAne che. bhojanA TIkAkAra ratnezvara pramANe ekArthanA prayojanathI ahIM mukha ane padma bannenuM pradhAna ane aMgabhAva vaDe abhidhAna che16. A prakAranI bAbatamAM ema kahI zakAya ke udAharaNa ane prakArasvarUpa bannemAM narendraprabha bhojane anusaryA che. upamAprakAronI aMtargata ja narendraprabhu samAsamAM ghotakanA lopanuM udAharaNa bhoja pramANe ApyuM che : (ataM maho. pR. 28, 10 pR. 406) Nirgrantha mukhamindusundaraM te bisakisalayakomale bhujAlatike / jaghanasthalI ca sundari ! tava zailazilAvizAleti // 17 (manaM. mo. pR. ra37, 60 pR. 400) narendraprabha ahIM ghotakano lopa che eTalI ja noMdha mUke che, jhINuM kAMtatA nathI, jyAre bhoja Ane aMtargataivArtha jemAM che tevI samAsopamAmAM 'padopamA' nAmano prakAra mAne che. - pratyayamAM ghotakano lopa e upamAprakArane spaSTa karatAM narendraprabha bhojanA sa nuM uddharaNa ja pasaMda kare che. jema ke, sUryayati sudhArazmimanAthatimRtAyate / mRtasya kAntAvirahe svarge'pi narakAyate // (manaM. mo. pR. ra38, 6 . pR. 404) narendraprabha noMdhe che ke, anAthati'mAM dyotaka ane sAdhAraNadharma banneno lopa thayo che. bhoja pramANe sUrvIyati. vageremAM AcaraNakriyA che, je upamAna ane upameya bannemAM sAdhAraNa che. prastuta udAharaNamAM paNa narendraprabha udAharaNa pUratA ja bhojane anusaryA che, bhoja jeTalI dIrgha carcA karatA nathI. punaH ghotakanA lopamAM ja pratyayopamAnuM udAharaNa narendraprabha bhoja pramANe TAMke che : jema ke, haMso dhvAGkSavirAvI syAduSTrakrozI ca kokilaH / kharanAdI mayUro'pi tvaM cedasi vAgmini // (anaM. maho. pR. 228, 10 pR. 402)
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ narendraprabhasUrinA... 49 narendraprabha vartuLanuM (ba / 1 / rU) e siddhahemanuM sUtra TAMkIne 'gini' pratyayamAM ghotakalopa thayo che ema noMdhe che. (028) viaiti ityAdimAM 'nAin' pratyaya che temAM 'vAri' ghotakano lopa thayo che9. jyAre bhoja vataMryupamAne (pAmini sUtra rUArA76) TAMkIne 'upamAnamAM upapadamAM 'kAgaDAnI jema bole che' ema sAmAnAdhikaraNya vaDe kartAmAM ja pratyaya upameyane mATe yojAyo che ema samajAve che. A pratyayopamAmAM padopamA nAmano bheda che ema paNa teo noMdhe che, vol. II - 1995 spaSTa che ke prastuta udAharaNa mAtra ja narendraprabhe sa mAMthI ApyuM che, bAkI temanuM valaNa bhojathI juduM che. teo hemacandrane anusaryA che. upamAprakAromAM sAdhAraNadharmanA lopamAM narendraprabhasUri bhoje Apela udAharaNa Ape che. jema ke, pUrNendukalpavadanA mRNAlIdezyadorlatA / cakradezIyajaghanA sA svapne'pi na dRzyate // (anaM, mo. pu 238, 10 pu 403) narendraprabha anusAra ahIM dharmano lopa thayo che, paraMtu te kalpatva vagere vaDe sAkSAt kahyo che. para thoDuMka saheja-aparisamApta apUrNa eTale pUrNacandra jevuM evo artha che. AthI 'pUrNendu' ja ema nahIM, mATe rUpakanI zaMkA karavI nahIM. jyAre bhoja Ane upamAnArthe pratyayanuM udAharaNa mAne che. temanA mate pUrNendu vagere upamAnabhUta zabdo upameyabhUta vadana vageremAM rahelA che. A kalpa vagere (iSad asamApta) zabdo svArthika che, chatAM zabdazaktinA svabhAvathI guNabhUta banelA upamAnArthamAtrane ja kahe che, je upacArathI upameyavRttivALA hoya che. (pR. 403) yAkhyA muhuttita. vagere udAharaNa paNa narendraprabhe bhojamAMthI grahyuM che; paraMtu bhojamAM te alaMkAranA udAharaNa tarIke nathI, rasanA anubandhanA udAharaNarUpe apAyeluM che. (sa. pR 172) jyAre narendraprabhasUri prativastUpamAnI jema jemAM upameya ane upamAnanA dharmono pRthak pRthak nirdeza thayo hoya tevA upamAnA prakAravizeSa tarIke tene uddhRta kare che. (anaM. mo. pR. 21). raiyyaka vageremAM paNa AvatA biMbapratibiMbabhAvanI suMdaratAnA udAharaNa pAyoDaz paratve narendraprabha ane bhoja juduM valaNa dharAve che. narendraprabhe upamAnA A udAharaNamAM ruyyakane anusarIne dRSTAMtanI jema bibapratibiMbabhAva mAnyo che, jema ke, ahIM hAra ane aMgarAga e dharmomAM nirjhara ane bAlAtapa pratibiMbarUpe nibaddha thayAM che. bhoja Ane vAkcArthopamAnA 'vAkyopamA' nAmanA bhedarUpe oLakhAve che. eka ja 'va' padathI rAjA ane parvatarAjano upamAnopameyabhAva kalpyo che. eTale eka va zabdavALI vAkyArthIpamA che. Ama spaSTa che ke prastuta udAharaNa bannemAM samAna che paNa ahIM narendraprabhano jhoka ruththaka taraphI che, bhojane teo anusaratA nathI. keTalAka upamAbhedonAM udAharaNa narendraprabhe daMDI ane bhojane anusarIne ApyAM che : juo (anaM mo. 8/12,13) jema ke,
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 pArula mAMkaDa Nirgrantha (1) vine vine sA parivardhamAnA (mAM maho. pR. 240, sa va rR. 408) ityAdi. narendraprabhe Ane 'anekaghotakA' tarIke oLakhAvI che ane bhoje Ane aneka phLa zabdavALI kahI che. 20, s pR. 406) narendraprabha Ane (2) ativanayaratnavi vagere (mAM mo pR. sarva upamAnagataghotakanuM mAne che, bhoja samastopamAnuM. (3) vivo gArti rakSAyai (anaM mo pR. 246, sa pR. 408) narendraprabha nAmabhede Ane 'ghotakojhitA' kahe che. bhoja anivAdi (iva vagere zabda sivAyanI) upamA mAne che. daMDI(2/49)mAM A udAharaNa 'tulyayogopamA' nAme apAyuM che. upamAna ane upameyano jyAM viparyAsa thayo hoya, je daMDInI viparyAsopamA che teno narendraprabha ane bhoja banne ullekha kare che, jema ke, yattvanetrasamAnAnti salile..... vagere. narendraprabhavivaraNa karatAM jaNAve che ke, ahIM kamaLa vagerenAM netro vagere upamAno che eTale viparyAsa thayo che. ahIM have pachI kahevAnArA 'pratIpa' alaMkAranI zaMkA na karavI, kAraNa ke ahIM upamAnano viparyAsa hoya che, tenA tiraskArano hetu hoto nathI". mammaTa-ruyyaka A prakAra svIkAratA nathI, paraMtu narendraprabhe daMDI ane bhojane anusarIne A bheda Apyo che5. bhoja prasiddhinA viparyAsa vaDe parasparano upamAnopameyabhAva AmAM kalpavAmAM Avyo che eTaluM ja noMdhe che. (sa . pR. 462). Ama narendraprabhe bhojanuM uddharaNa svIkAryuM che. temano 'viparyAsopamA' alaMkAra pratyeno abhigama paNa lagabhaga samAna che. narendraprabha 'prasiddhino viparyAsa' ema spaSTa zabdomAM nathI kahetA eTalo phera che. vaidharmamUlaka upamAnA udAharaNa tarIke narendraprabha bhojanA sa mAMthI nIcenuM 'zizupAvadha'16/ 12 nuM uddharaNa TAMke che. prahitaH pradhanAya mAdhavAnahamAkArayituM mahIbhRtA / na pareSu mahaujasazchalAdapakurvanti malimlucA iva // (an mo pR ra4, sa pR. 406) narendraprabha ahIM 'apavaMnti'nuM vipakSabhUta tApavRtti ema vaidharyuM che, evuM noMdhe che. bhoja Ane vAkyArthIpamAmAM vaidharmavatI nAmanI vAkyopamAno prakAra mAne che. temanA mata pramANe 'chalApakaraNa' nAmano vastudharma che te nakAra vaDe upamAnamAM ja niyamita thayo che. (sa . pR. 401)27 narendraprabhe bhojanA vikriyopamAnA eka bhedanA udAharaNane ananvayanA udAharaNa tarIke ghaTAvyuM che : jema ke, tvanmukhaM tvanmukhamiva tvaddRzau tvaddRzAviva / tvamUrtiriva mUrtiste tvamiva tvaM kRzodari // (anaM. mo. pR. 244, 6, pR. 463) bhoja ananvayopamAM evuM ja nAma Ape che, paraMtu vikRtarUpa upamAmAM A eka bheda che evuM -
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Vol. Il - 1996 narendraprabhasUrinA.. 51 nodhe che. smaraNAlaMkAramAM svarUpanI bAbatamAM narendraprabha zukane anusaryA che ane anubhUta vastunI saMdeza vastune joIne jyAre smRti thaI Ave tyAre smaraNAlaMkAra thAya che ema lakSaNa bAMdhe che. jyAre bhoja citAdinA smaraNane smaraNAlaMkAra mAne che. narendra pratye bhojanuM eka uddharaNa svIkAryuM che, sadazanA darzanathI thatuM sadezanuM smaraNa - e bheda mATe, jema ke, adRzyanta purastena khelAH khaJjanapaGktayaH / asmaryanta viniHzvasya priyAnayanavibhramAH // 28 - (naM. mo. 9 245, . * rU71) ahIM khaMjanapakSIonA samUhane joIne tenA jevA priyAnA nayanavibhramonuM smaraNa thavAthI smaraNAlaMkAra thayo che. AvI bhojanI noMdha che. narendraprabhasUri koI noMdha mUkatA nathI. saMzaya alaMkAranAM keTalAMka udAharaNa narendraprabhe , vaMmAMthI svIkAryA che : jema ke, AhAre viratiH samastaviSayagrAme nivRttiH parA nAsAgre nayanaM yadetadaparaM yaccaikaniSThaM manaH / maunaM cedamidaM ca zUnyamakhilaM yad vizvamAbhAti te tad brUyAH sakhi / yoginI kimasi bhoH ! ki vA viyoginyasi ? - (sanaM paho pR. 246, sa va pR. 446) narendraprabha pramANe ahIM Artha sAdRzya che, bhojanA mata pramANe ahIM eka vastumAM (= sakhInA viSayamAM) be vastunuM (= yoga ane viyoga abhidhIyamAna evuM sAmya che, je pratyakSa che. sama darzanathI bannenA vizeSa prakAranA smaraNathI je vimarza thayo te eka viSaya saMzaya alaMkAra che. Ama narendraprabha prastuta udAharaNa saMkSepamAM samajAve che. bhojanI samajUtIno koI nirdeza teo karatA nathI. nizcayAtta saMdehanA udAharaNarUpe narendraprabhe bhojamAMthI nainA mirca ruddhi ane ...... Adi udAharaNa ApyuM che (naM. mo. 9. ra47, 30 - 9 rU70). jo ke bhojamAM prastuta udAharaNa 'vitarkolaMkAra' tarIke ApavAmAM AvyuM che, paraMtu narendraprabha bhojathI judA paDe che, ane ahIM saMzaya ja mAne che tathA "vitarka'nuM khaMDana kare che, A sivAya asthA: vidhI. vagere prasiddha udAharaNamAM paNa narendraprabha saMdeha mAne che. ahIM sAdezya sivAya paNa prakRtiviSaya saMdihyamAna che. atre atizayokti sAthe saMdehano saMkara thayo che (pR. 247), jayAre bhoja ahIM tattvonupAtI vitarka mAne che. AvuM rUpa nirmANa karavA zuM purANo muni zaktimAna hoya ? AthI candrAdine je prajApati mAnavAM te thayo atattvAnupAtI vitarka, je nirNayAnta che, kAraNa Ano sarjaka purANo muni (= nArAyaNa muni) na hoI zake ema aMte nirNaya thAya che (sa . 370). Ama narendraprabhanuM valaNa pharI vAra bhojathI juduM jaNAI Ave che. amarau pavAnutaH (anaM. mo. 9. ra47, 3. . pR. 372)mAM narendraprabha saMzaya ja mAne che, jemAM sAdagdha sivAyano saMbandha che, jyAre bhoja ahIM anirNayAnta amiththArUpa vitarka mAne che. Ama saMzayanI bAbatamAM paNa bhojanAM udAharaNa narendraprabhe rahyAM hovA chatAM teo temanA pratye AgavuM valaNa
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ para pArula mAMkaDa Nirgrantha dharAve che. bhrAntimAnuM alaMkAranAM ghaNAM udAharaNa narendraprabhe bhojanA sa . mAMthI svIkAryA che; eTaluM ja nahIM narendraprabhe racelA bhrAntimAnunA lakSaNa upara paNa bhojano prabhAva jaNAya che; jema ke, tulanA karo - bhrAntimAn vaiparItyena pratItiH sadRzekSaNAt / (alaM. maho. 8 / 13) bhoja - viparyayajJAna kriyA sara prabhukhyate ! (iM. rUArU, upara ) Ama sadaza vastune joI vaiparItyathI je pratIti thAya te brAntimAna kahevAya. bhoja jo ke "bhrAnti evuM nAma Ape che. have brAntimAnAM udAharaNo joIe. (1) atattvamAM tattvabuddhi, jema ke, bahu prasiddha udAharaNa potre mArgAra: ......vagere (narendra pratye pAle. pATha rAkhyo che.) (anaM. mo. 9. ra48, 4. caM pR. 366). narendraprabhasUri pramANe ahIM candrakaraNomAM kSIra vagerenI bhrAnti thAya che. A prakArane atattvamAM tattvarUpa gayo che, candrakiraNomAM atattvarUpa dUdha vagerene gaNI levAmAM Ave che. bhoja A prakArane muLa bhrAnti' alaMkAranA eka bheda "bhrAntimAnu' tarIke oLakhAve che. TUMkamAM narendraprabha bhrAntimAnunA lakSaNamAM bhojane anusaratA hovA chatAM prakAronI bAbatamAM potAno Agavo mata dharAve che. Ama atattva tasvarUpA brAnti bhoje Apela A bhedano viniyoga narendraprabhe yatheSTa karyo che. bhojanA sa. mAMthI narendrapratye atattvamAM tattvarUpa paraMtu bAdhita thatI bhrAMtinuM uddharaNa svIkAryuM che, je gAthAsaptazatInuM che: hasiyaM sahatthayAlaM sukkavaDaM AgaehiM pahiehiM / patta-pphalasAricche uDDINe pUsavaMdammi // chAyA - hasitaM sahastatAlaM zuSkavaTamAgataiH pathikaiH / patraphalasadRze uDDIne zukavRnde'smin // 12 / - (. mo. 9. ra48, 3. # pR. 364) narendraprabhanA mata pramANe dUra rahelA vaDalA paranA zukavRndamAM pAMdaDAM-phaLanI bhrAnti thAya che. bhoja pramANe ahIM vaDalA paranA zukavRndamAM pAMdaDAM ane phaLanI bhrAMti thAya che, pachI pakSIo UDI jatAM te brAnti bAdhita thAya che. Ama atattvamAM tattvarUpa paNa bAdhita thatI bhrAntinuM udAharaNa che. tattvamAM atattvabuddhi evA prakAra mATe narendraprabhe ane bhoje samartha ya prathaB priyAM...... vagere 'vikramorvazIyam'nuM prasiddha udAharaNa pasaMda karyuM che. narendraprabha noMdhe che ke ahIM latArUpa prApta karelI urvazIne bheTyA pachI tenA AliMganasukhathI baMdha AMkhovALA purUravAne zApanA aMte AvirbhAva pAmelI sAcI urvazImAM paNa bIjI vastunI brAnti thAya che. bhojamAM AvI ja samajUtI che, jene narendrabha anusaryA che. vizeSamAM bhoja ane upAdAnaheturUpa gaNe che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 Vol. II-1996 narendraprabhasUrinA... A ja prakAramAM hAnahetu paNa hoya che, jenuM udAharaNa para narendrabhe bhoja pAsethI rahyuM che. jemake, so muddhamio mAyANhiAhiM taha dUmio tuha hayAsAhi / sabbhAvamaINa vi naINa vi paraMmuho jAo // chAyA sa mugdhamRgo mRgatRSNakAbhistathA dUno hatAzAbhiH / yathA sadbhAvavatIbhyo'pi nadIbhyo'pi parAGmukho jAtaH // 33 - (naM. mo. 9. ra46) narendraprabha noMdhe che ke ahIM kharekhara--dI hovA chatAM paNa mRgatRSNikAnI bhrAMti thAya che. bhoja pramANe AvI bhrAMtithI mRga pANI pIto nathI tethI tattvamAM atattvarUpa hAnahetu brAnti che. e pachI mAlArUpa brAntinuM udAharaNa bannemAM samAna che. jema ke, nIksenTIvAzayavagere (anukrame pR. 249, pR. 367) emAM yuvatInAM nayana vageremAM madhukarane nIlotpalanI bhrAnti thAya che. bhojanA upamAbhrAMti vagere prakAra narendraprabha svIkAratA nathI. rUpakalakAra'nAM keTalAMka udAharaNa paNa narendra pratye bhojamAMthI svIkAryo che. (1) zunyaH paratravAnyAsana. (anna maho, pR. ra12, sava, pR. 421). narendraprabha asamastarUpaka kahe che to bhoja ane vyastarUpaka kahe che. AmAM samAsa nathI. (2) fmata muhetI. (naM. mo. 9. ra12, caM. pR. 421). narendraprabha Ane "samastasamasta rUpaka kahe che. kAraNa ke, ahIM kulenrI. .... vageremAM samAsa che, smita, khyotrA vageremAM asamAsa che. bhoja samastavyasta nAma Ape che. (3) mAtra te vakhta, (naM. mo. 9. ra12, , , 420) narendraprabha Ane ekadezavivartirUpaka kahe che. kAraNa ahIM mukhanuM latAdirUpa rUpaNa nathI. bhoja asamastarUpaka kahe che. (4) kevaLa niraMga, jema ke, vastrApu. ItyAdi (matte. mo. 9 rapa3, 2. . 9 kara6) narendraprabha pramANe A kevaLa athavA avayavirUpaka che, bhoja tene zuddharUpakamAM ubhayaniSTharUpakano bheda kahe che". anAprAd....vagere udAharaNane narendraprabha ane bhoja (anaM. mo. 9. ra6-7, sa. . p. 4ra6) banne vyatirekAMka mAne che. narendraprabha eTaluM noMdhe che ke, ahIM puSpa vagerenuM anabrAtatva vagere hovAthI AghAtapuSpa vagerethI caDiyAtApaNuM hovAthI vyatirekAMkarUpaka che. bhojanA zleSopahita vagere bhedo narendra pratye svIkAryA nathI, bhoja prastuta udAharaNamAM zuddharUpakamAM ubhayaniSTharUpakano bheda mAne che, sadazya ahIM pratIyamAna che. apavruti alaMkAranI carcA daramyAna narendraprabhasUri bhojanuM eka udAharaNa TAMke che. jemake, naunI thAra, ... (anaM. mo. 9 ra12, iM, pR. 64). AmAM rAjAne tuM rAjA nahIM paNa
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 pArula mAMkaDa Nirgrantha hari ja che ema kahevAmAM AvyuM che. narendraprabha ahIM nan , ta vagere zabdo vagaranI anuti mAne che, jyAre bhoja Ane dhvanimattA supa' ema kahIne AmAM nAbhimAM puMDarIka, parimita vikramatva, cakranuM dhAraNa karavuM, dADhathI pRthvIno uddhAra karavo, lakSmInuM vakSa:sthaLamAM rahevuM ane indranuM avarajatva dhvanita thAya che - ema samajAve che. bhojanA TIkAkAra ratnezvara ahIM zabdadhvani ane pratIya mAnobaeNkSA mAne che. narendraprabhe bhojanI A carcAnI upekSA karI che. narendraprabha sAdayetara saMbandhamAM paNa apahUnuti svIkAre che. AnandrANu ane 3rapekSyaya vagere udAharaNa sa. . mAMthI uddhare che, paraMtu temanA mata pramANe to A vyAjakti che, apavruti to anya mata pramANe kahI5. 'ubhekSA" alaMkAranAM be udAharaNamAM paNa narendraprabha para bhojano prabhAva varatAya che. lakSaNamAM narendraprabha mammaTane anusaryA che. (1) dravyo velA jema ke vagere (naM. mo. 9 ra63, ane 4 . pR. 466) narendraprabha noMdhe che ke AmAM ardhanArIzvaratvanuM etva che, te dravya che. tenI ubhekSA karavAmAM AvI che. bhoja ahIM dravyanuM ardhanArIzvararUpa rUpAMtara che e rUpe ubhekSaNa mAnI dravyobhekSA siddha kare che. (2) mAlArUpA ubhekSAmAM narendrapratye bhojanuM trIjova.. vagere udAharaNa ApyuM che. ahIM "lAgI gaI che- e kriyA 'lIna thaI che' vagere kriyArUpe ubhekSita thaI che. (anaM. mo. 9. ra68, sa, za, pR. 432) bhojanA mate A utyekSAvayava alaMkAra che. pR. 264 para bhoja Ane "rUvAdrinI AvRttinA udAharaNarUpe anuprAsamAM paNa uddhare che. sAra saMsAra... vagere mojanuM padya narendraprabhamAM paNa maLe che, paraMtu narendraprabhe Ane dIpakAlaMkAranuM udAharaNa mAnyuM che. jyAre bhoja AmAM alaMkAra nathI mAnatA paNa rasanA AkSepathI vakratAthI bolAyela te guNatvane prApta thayela che, ane eTale doSano parihAra thayo che. evuM jaNAve che. narendraprabha paNa Ane punarukatadoSanA guNa tvanuM udAharaNa mAne che. pratIre.. vageremAM narendraprabha AnaMdavardhana ane mammaTane anusarIne rAjA, viSNuthI caDiyAtA che ema ane rUpakAzrita hovAthI rUpakamizrita vyatireka alaMkAra thayo che ema mAne che. (naM. mo. 9 ra77), jayAre bhoja ahIM samAdhi alaMkAra mAne che. (4. va. pR. 456). temanA mata pramANe emAM dharmInA adhyAsarUpa samAdhi che, jemAM zleSa vaDe viSNusvarUpa dharmIno ja rAma para adhyAsa karavAmAM Avyo che. TUMkamAM prastuta udAharaNa ja narendraprabha ane bhojanuM samAna che, bAkI narendraprabha bhojanA prabhAvathI mukta jaNAya che. bhoja para to deDInA samAdhiguNano cokhkho prabhAva che. ( Tu rA57) vinokti alaMkAranuM narendraprabhasUrinuM nirartha nanna.. vagere udAharaNa bhojanA sa. mAM vAkovAkyamAM gUDhoktinA udAharaNa tarIke ApavAmAM AvyuM che. narendraprabha A saMdarbhamAM paNa kane ja anusaryA che. (naM. mo. 9. ra72. sa . pR. 218) bhoje je samAsokti alaMkAranAM udAharaNa ApyAM che te narendraprabhasUrimAM prApta thAya che kharAM paraMtu aprastutaprazaMsAlaMkAranA udAharaNa tarIke, jemake, uttuGge kRtasaMzrayasya zikhariNyuccAvacagrAvaNi nyagrodhasya kimaGga ! tasya vacasA zlAghAsu paryApyate / bandhurvA sa purAkRtaH kimathavA satkarmaNAM saMcayo mArge rUkSavipatrazAkhini jano yaM prApya vizrAmyati // ( naM. mo. pR28, va. pR. 4,7,8)
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Vod. II-1996 narendraprabhasUrinA.. 55 narendraprabha pramANe ahIM stutirUpa aprastutaprazaMsA che jyAre bhoja pramANe zlAghAvatI samAsokti che. 'stuti'no bhAva banne svIkAre che paNa alaMkAraghaTananI bAbatamAM banne judAM maMtavyo dharAve che. e ja rIte nindAstuti ubhayarUpa samAsoktinuM bhojanuM nindrAmaravindrana, ityAdi padya narendrapratye nindA-stuti ubhayarUpA aprastutaprazaMsAnuM ApyuM che. bhojanA mata pramANe AmAM pUrvArdhamAM gaha che, uttarArdhamAM zlAghA gamya che. A pratIyamAna sAdaDyuyukta samAsokti che. narendraprabha ATaluM jhINuM kAMtatA nathI. e pachI pUrvArdhamAM stuti ane uttarArdhamAM nindAnuM udAharaNa, jema ke, tatpanthA.... vagere paNa narendra pratye sa. caM. mAMthI rahyuM che, paraMtu narendraprabha ene aprastutaprazaMsAnuM mAne che, jyAre bhoja stuti-nindA ubhayarUpa samAsoktinuM ja mAne che, jemAM tulyAtulyavizeSarUpa che. naM. mo. . 286, 4. . pR. 462) sta vati vezava: (naM. mo. 9286) udAharaNamAM narendraprabha ana-ubhayarUpa aprastutaprazaMsA mAne che to bhoja samAsokti. bhojamAM rtaH pati evo pATha che. AmAM stuti ke nindA kazuM ja nathI. (pR. 460) nAnnalsa pro..... vagere udAharaNa bannemAM samAna che. narendraprabha ane zleSamUlaka aprastutaprazaMsA mAne che. narendraprabhanA mata pramANe AmAM pA prastuta hotAM satyaruSanI stuti gamya che. (anaM. mo. 9 286, 4. va. u. 460) bhojanA mata pramANe AmAM kamaLa ane saraSano paraspara upamAnopameyabhAva che, je atizaya prasiddha che. tethI upamAna vaDe ja zleSanI jema tulya vizeSaNo kahyAM hovAthI sAdezya abhidhIyamAna thayuM che. ahIM upameyopamAnabhAva gamya thAya che. AthI abhidhIyamAnasadazyazlAghAyukta samAsokti che. nAvasimpararava. vagere padya narendraprabha ane bhoja (naM. mo. 9 287, sa . pR. 464) banne Ape che. narendraprabhasUrinA mata pramANe emAM aprastutaprazaMsA nathI. paraMtu bhedamAM paNa abheda evI atizayokti vaDe alaMkRta thayelo "saundaryano bIjo ja samudra' evI abhedamAM bhedarUpa atizayoktino athavA vyatirekano viSaya che, jyAre bhoja AmAM samAyokti ja svIkAre che. e ja rIte tita. (anaM. mo. 9. 283, . pR. 466) vageremAM narendraprabha kAraNa dvArA kAryanI aprastutaprazaMsA mAne che, jyAre bhoja AmAM paNa samAsokti ja svIkAre che. cha chati vagere vidhi AkSepanuM udAharaNa narendraprabha ane bhojamAM samAna che. banne para daMDIno prabhAva chedeg. jo ke narendraprabha AmAM "huM prANa tyajIza" evo vizeSa prakAze che ema noMdhe che. (naM. mo. pR. ra60, 3, vaM, pR. 468) kRtaH vanayaM.... vagere niSedhAkSepa che, narendraprabha pote A prakAra svIkAratA nathI. paraMtu nAmollekha vagara tyArAvAkSepafmatye ! evI noMdha mUke che. spaSTa che ke IzAro bhoja pratye che. bhoja AmAM zuddhAkSepa svIkAre che. (anaM. mo. 9. ra60, 4, . pR. 424) phalazruti : Ama bhoja ane narendraprabhanA sAdRzyamUlaka alaMkAro ane tenAM uddharaNono abhyAsa karyA pachI Jain Education international
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArula mAMkaDa Nirgrantha nIcenAM tAraNo ApI zakAya. (1) narendraprabhe bhojanA udAharaNano viniyoga traNa rIte karyo che : (1) je te alaMkAranuM udAharaNa je te alaMkAra mATe bhojanI jema = temane anusarIne svIkArI lIdhuM che. (2) kyAreka udAharaNa bhojamAMthI levAmAM AvyuM che. paNa samajUtI AgavI ApI che athavA mammaTa-rUdhyakamAM jo te udAharaNa hoya to narendraprabha temane anusaryA che. (3) kyAreka bhojanuM udAharaNa je bIjA ja alaMkAranuM ke dhvaniprakAranuM hoya tene laIne pachI narendrapratye teno viniyoga potAne yogya lAgatA ane mammaTa- raka tathA hemacandra svIkArelA alaMkAramAM karyo che. Ama sahoktinA 3 priyakA. vagere udAharaNamAM (pATha paNa narendrapratye judo svIkAryo che) bhoja viviktakarmakriyA samAvezavALI vaisAdRzyamUlaka sahokti - evo bheda jue che, jyAre narendraprabha AmAM karmanuM kriyA sAthe dharmekya jue che to krozitAtApa ane zairyeA sama yAma. A bannemAM paNa narendrabhanI samajUtI judI che, paraMtu sadI...mAM teo bhojane anusaryA che. (2) jInIvavi. vagere upamAnA udAharaNanI carcAmAM narendraprabhe lAghava jALavyuM che. ghAtakaluptAmAM paNa tema ja che, jayAre bhoje A carcA vistArathI yojI che. (3) keTalAka upamAprakAromAM narendraprabha bhojanuM udAharaNa svIkArIne pachI hemacandrane anusare che, jema ke, haMso dvAuM.... vagere. (4) anaM. mo. 8ArArUnA upamAbhedo narendra pratye bhojanI jema daMDI anusAra ApyA che. (5) brAntimAmAM narendraprabha lakSaNodAharaNa bhoja pramANe Ape che, paraMtu udAharaNanI samajUtI moTebhAge rUdhyakAdi anusAra che. smaraNAlaMkAramAM lakSaNa rucyaka pramANe che jyAre udAharaNa bhoja pramANe, kadAca prakAronI navInatA ane bhrAMtinI hRdayaMgama chAyAo tathA smaraNAlaMkAranA udAharaNamAM raheluM sauMdarya narendraprabhanA kavijIvane sparzI gayAM haze. A sivAya paNa bhojanAM anya kavitvamaya udAharaNa paNa narendraprabhe uddharyA che. (6) bhojanA samAsoktinAM saghaLAM udAharaNa narendra pratye aprastutaprazaMsArUpe ja grAhya karyA che, jemAM ka-mammaTanuM anusaraNa paNa kharuM. (7) bhojanA saMzayanAM udAharaNa paNa temaNe svIkAryA che, paraMtu bhojanA vitaryAlaMkAranuM teo khaMDana kare che, jyAre bhoja vitarkane svataMtra alaMkAra tarIke svIkAre che. (8) anuti alaMkAramAM bhojanuM eka udAharaNa laIne narendra pratye tene 'vyAjokti'nuM kahI potAno judo mata Apyo che. (9) kyAreka narendraprabhe bhojanuM udAharaNa judA ja alaMkAravargamAMthI svIkAryuM hoya. jema ke, vAkya nyAyamUlaka samAdhi alaMkAranuM bhoje vAtazrIreSaH smAta e prasiddha udAharaNa ApyuM che. paraMtu narendraprabha temAM dhvanyAloka ane kAvyaprakAzane anusarIne vyatirekamizritarUpaka mAne che. ane e rIte ene sAdRzyamUlaka varganuM siddha kare che. (10) narendraprabha kAzmIrI paraMparAnA AlaMkArika che ane bhoja mAlavaparaMparAnA. Ama chatAM narendrabhanuM valaNa samanvayAtmaka hoI temaNe 30 mAMthI keTalAMka uddharaNo svIkAryA che. AmAMthI keTalAMkanI gaMgotrI banne mATe samAna hoya ema banI zake, jema ke, nAthA saptazatI, zizupatnivA, ityAdi sAhityika kRtio, jemAMthI bhoja ane narendraprabha bannee sIdhuM ja uddharaNa pasaMda karyuM hoya, ema paNa banI zake. je udAharaNanAM udgamasthAna ApaNane nathI maLyAM te aMge paNa ema ja kahI zakAya ke bhoja ane narendraprabha
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Vol. II - 1996 narendraprabhasUrinA... banne pAse e kRtio hovAno saMbhava che. athavA narendraprabhu e uddharaNo mATe saMpUrNapaTTo bhoja para ja AdhAra rAkhyo hoya, chelle narendraprabha bhojanA zRMgAraprakAza' karatAM sa. nI vadhu najIka che ema jaNAya che. Ama tulanAtmaka adhyayananI dRSTie joIe to narendraprabhu bhojanuM aMdhAnusaraNa nathI karyuM. temaNe sArAsArano viveka tAravyo che. dhvanisiddhAMtathI teo viruddha gayA nathI ane sa . nA hRdayaMgama udAharaNa paNa potAnI rIte saMcita karI vivekazaktinI sahAyathI alaMkAromAM temano dyeSTa viniyoga karyo che. bhojanA alaMkAra-vargIkaraNane panna narendraprabhe svIkAryuM nathI. mammaTanA anvayatireka siddhAMtane ane ruSpakanA alaMkAravargIkaraNa tathA kramane teo mahadaMze anusaryA che. AthI temanuM ahaMkAranirUpaNa surekha banyuM che. rasanA ArASTra ane pratyAsana upakArI alaMkArono krama narendraprabhu moTe bhAge jALavyo che, jyAre bhojamAM samAsokti ane aprastutaprazaMsA jevA alaMkAronuM svarUpa mizrita thaI gayuM che. vaijJAnika vargIkaraNanI dizAno abhAva che. AthI alaMkArono suyogya krama paNa jaLavAyo nathI ane rasaninI dRSTie samAyojana paNa sadhAyuM nathI. AthI alaMkAranirUpAnI chabI dhUmila jaNAya che, surekha nahIM. vaLI bhojanuM prakAranirUpaNa paNa saMkhyAlakSI banI gayuM che, hArdalakSI nahIM. TippaNo ane saMdarbho - 1. tapasvI nAndI, bhAratIya sAhityazAstranI vicAraparaMparAo, dvitIya saMzodhita AvRtti, yunivarsiTI graMthanirmANa borDa, amadAvAda 1984, pR. 5. 2. A udAharaNa de, paNa Ape che. juo AvyA! (mA. 7.) rAkha, saM. jAgRti paMDyA, sarasvatI pustaka bhaMDAra, amadAvAda 1994, 57 ' 3. atra vAsarANAM jananandAnAM ca kartRbhUtAnAM vRddhi yAntIti kiparUpamekadharmatvam dharmasaMbandha vAsarANAM zAbdoM janAnandAnAM punaHrArtha: 1 anaM. mo. narendraprabhasUrikRta, saM. lAlacandra bhagavAnadAsa gAMdhI, Oriental Institute, vaDodarA 1942, 5 232. 4, bhojanI noMdha A pramANe che - ane sugama kRti pArtha batta A banAna-re mada vRddhiprAptikiyAmAM samAviSTa iti seyaM viviktakartRkriyAsamAvezA nAma vaisAdRzyavatI sahotiH / sa. bhojadevakRta, saMha kedAranAtha tathA vAsudeva zAstrI, nirNayasAgara, muMbaI 1924, pUrNa 4818 5. ThaMDImAM A kriyAsatoktinuM udAharaNa che. vasaMtanA divasonI vRddhi ane lokonA AnaMdanI vRddhi e be kriyAo ekasAthe hovAnuM varjhana che, tethI te kriyAsakroktinuM udAharaNa che. daMDImAM vijJAnApamukha ema pAThanaida che. AmAM vRzcipa guNa ane vyAptirUpa kriyAnuM ekasAthe nirUpaNa hoI A guNakriyAsahoktinuM udAharanna che, evo taruNavAcaspati vagereno mata che, ema 'prabhA' (pR0 305) noMdhe che. jA 6 pR rU1 (TippaNa aMtargata) 6. atrApi yuSmadardhapriyayoH karmabhUtayoruhyasa iti kriyArUpaM dharmaikyam / (alaM0 maho0 pR0 232) 7. atra saMbodhyamAna yuSmadarthaH karmatAmApanna usa iti kriyAyAM kevala eva kriyApadArthena saha samAviSTaH seyaM pR0 482 ) viviktakarmakriyAsamAvezA nAma vaisAdRzyavatI sahoktiH / (sa0 kaM0 8. atra galantIti kriyArUpaM sarvAn pratyekadharmatvamidameva dIpakaM ca / (alaM0 maho0 pR0 233) 8. atra yAmAdInAM bahUnAM dhairyAdibhiH saha galanakriyAyAmekasyAmevAviviktaH samAvezo dRzyateH seyamaviviktakriyAsamAvezA jama kailAvavA hoya - tema pU. 3) // ho 10. atra rAtrINAM zvAsAGgAnAM ca dairghyaguNena pANDuratvaguNena caikadharmatvam / (ataM maho ! 233) 0 11. daMDImAM A udAharaNa guNasahokti nAme che. (l. 60 rAkSra), hemacandramAM paNa che, joke teo koI vizeSa noMdha ApatA nathI. (jAvyAnuzAsana (vAzA) saM0 20 cho. parIkha, mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI 1938, pR0 378. 12. ...seyavivi muLasamAveza nAmevAdyaprayonepa pasAyA sohri: 1 (s pR 484) .
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 pArula mAMkaDa Nirgrantha 13. sa. ke. pR. 405 14. 60i (mo kA da. 2/16) mA GELHIno pUrvAdha cha bhane mAne temako pratIyamAna samAnayA vastUpamA tarI bhUlavI che. 15. 6 (kA. da. 2/193)mAM pUrSi samAna che. 16. mo. sa. kaM. 407, ratnezvarI TI.st. 17. sa. ka.mA 'vizAleyam' vo pA6 dvitIya paMDitanI cha (pR. 400), 18. momai go 418 4iyavA bhaNe cha. bha3, sUryAyati sudhArazmirmanmatho'timRtAyate / (sa. ke. pR. 404) 16. atrApi 'kartuNin' (haima. 5/1/153) iti Nini pratyaye dyotakalopaH / (alaM. maho0 pR. 238) ubhayandra 5 mA 661425 mA cha, mAM nityasabhAsamai sbhA "Nini' pratyayano bhane 5mAvAyo yo5 cha, ma samavyucha. (kA. zA. pR. 343) 20. seyamupamAnArthapratyayAnAma pratyayopamAsu padopamAbhaktiH / (sa. ke. pR. 403) 21. atra dharmalopo dyotakArthastu kalpatvAdibhiH sAkSAdabhihitaH / ISadaparisamAptaH pUrNenduriti pUrNendusadRzamityarthaH / na tu pUrNendureveti rUpakaM nAzakanIyam / (alaM. maho. pR. 238) 22. atra hArAGgarAgayodharmayonirjhara bAlAtapau pratibimbatvena nibaddhau // (alaM. maho. 240 bhane, alaM. sa. upyAta alaMkArasarvasva saM0 50 revAprasAda dvivahI, yojanA, saMskRta sIrIja, vArANasI. 1871, 50 81.) 23. atra himavatpANDyayonirjharahArayorbAlAtapaharicandanayozca parasparamupamAnopameyavivakSAyAM vizeSaNavizeSyabhAvaparikalpanena vAkyArthayodvayorapi kalpitatvAdekenaivevazabdena tayoH parasparamupamAnopameyabhAvo'bhihitaH itIyamekevazabdAnAma vAkyArthopamAsu vAkyopamAbhaktiH ||-(s. ke. pR. 407) 24. atrendIvarAdInAM netrAdInyupamAnAnIti viparyAsasyopamAnatiraskArahetutvAbhAvAt / - (alaM. maho. pR0 241) 25. 6 (kA. da. 2217) prasiddha vigatanA viparyAsa3pe mAne svIkAre cha. 26. alaM. maho. 0241. 27. mallinAtha ahIM vAkyArthahetu kAvyaliMga mAne che, je upamAthI mizra che, paraMtu "apakAra' zabda vaiSamya ja sUcita kare che. sarvakaSA sAthe zizupAlavadha, saMta paM. durgAprasAda, nirNayasAgara, muMbaI 1914, pR0 416, 28. sa. ke. pR. 375 52 khelatkhaJjanapaDaktayaH bhAvo 18 vaya bhaNe che. 29. atraikasminvastuni vastudvayasyAbhidhIyamAnasAmAnyapratyakSaM tadvizeSapratyakSAvubhayavizeSasmaraNAcca yo vimarzaH so'yamekaviSayaH saMzayaH // (sa. ke. pR. 445) 30. sAdRzyavyatiriktaviSayaM tu sandehaM vitarkAkhyamalaGkArAntaramanye manyante'smanmate tu vinA sAdRzyAdhikAramanenaiva sagRhItatvAnna pRthag lakSaNArambhaH / (alaM0 maho0 pR. 247) 31. bhUgamA vaiparItyenApratItiH cha, 5 vaiparItyena pratItiH 416 2012 mA che. (pR. 248) 32. sa. kaM0bhA uvagaehi bheSu pAThAntara cha. (pR. 364) (alaM. maho mAM zukavRnde mevI chAyA che. (pR. 248) 33. sa. kaM0mA miatahiNaAhi bhane taha dUmi mej pAThAntara vAMyA bhaNe che. (pR. 365). 34. sa. kaM0 (pR. 425)mA 'velitabhru' 46 che. 35. iyaM ca matAntarAbhiprAyeNa svamate tu vyAjoktireveyam / (pR. 259), 36. Ama be rIte A alaMkAranuM arthaghaTana thayuM che, varyamAna rAjAnuM viSNutvarUpe rUpaNa pratIyamAna che, juo - phUTa prAptazrIkatvAt pUrvAvasthAyAH prAptazrIkatvAdinA varNyamAnanRpAropito viSNurvyatiricyata iti vyatirekaH / (alaM. maho* pR. 277). 39. atra pUrvArdhe gardA, uttarArdhe zlAghA gabhyate, seyaM pratIyamAnasAdRzyobhayavatI samAsoktiH / (sa. ke. pR. 459) 38. atra pado prastute satpuruSastutirgamyA / (alaM. maho. pR. 286) 38. ityAdAvapyaprastutaprazaMsAM manyante, tadasat, yatrotpalAnItyAdau bhede'bhedarUpayA'tizayoktyAlaGkRtyAtmano lAvaNyasindhuraparaiva hItyatrAbhedebhedarUpAyA atizayoktervyatirekasya vA viSayatvAt / (alaM. maho. pR. 287) 40. kA. da. 2/141.