Book Title: Abu Parvat Uperna Lekho
Author(s): Jinvijay
Publisher: Z_Prachin_Jain_Lekh_Sangraha_Part_02_005113_HR.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249643/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekheA. naM. 64 ] ( 101 ) Abu parvata uparanA lekho, ' nakhara 64 thI te 201 sudhInA ( 207) lekhe, suprasiddha parvata arbudAcala ( Abu ) upara AvelA bhinna bhinna jaina madirAmAMnA che. temAM AdinA 68 ( naM. 64 thI te 131 sudhInA ) lekhe gurjara mahAmAtya tejapAlanA banAvelA bhAratIya zilpakalAnA AdabhUta ane utkRSTa kArIgarIvAlA 'lusi'huM vasahikA ' nAmanA jagaprasiddha maMdiramAM rahelA che. A lekhomAMnA 32 lekhe, epIgrAphIA InDIkA'nA, mA bhAgamAM, ( EPIGRAPHIA INDICA, Vol. VIII ) prophesara eca. lyuDase ( Professor H. Laders, Ph. D ) prakaTa karelA che. prArabhamAM je e mhATI prazastio che te prathama pre. viSNu AkhAjI kAthavaTe e sa'pAdita karelI somezvaradevakRta jJAti jaunuTI nA pariziSTamAM, tathA bhAvanagara rAjyanA purANavastu zeAdha-kheALa khAtA ' taraphathI prakaTa thayelA ' prAkRta ane saskRta lekhasamUha ' ( Collection of Prakrit and Sanskrit Inseriptions ) nAmanA pustakamAM paNa agrejI bhASAMtara saha prakaTa thayelI che. tathA A khanenA kevaLa aMgrejI sArA sAthI prathama I. sa. 1828 mAM eca. eca. vIsane ( H. H. Wilson )ezIyATIka rIsarcIsanA 16 mAM pustakamAM ( pRSTha 302 ) ( Asiatic Researches Vol. XVI. P. 302 ff. ) prakaTa karelA che. bAkInA badhA lekhe! prathama vAra atra prakaTa thAya che. 6 pro. DyuDarsa, e. I. mAM pote prakAzita karelA 32 lekheAnI bhUmikAmAM A pramANe jaNAve che: << avalAkana. Abu parvata upara AvelAM bhinna bhinna devAlayeAmAMnA aneka lekhAnA zAhIthI utArA, I. sa. 1902 mAM muMbai ilAkAnA ArkIe lojIkala saheMnA surinTenDenTa mI. eca. kAusensa (Mr. H. Cousens. ) taiyAra karyAM; ane te utArA pre!. hulTajha ( Prof. Hultzsch, ) taraphathI 509 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jainalekhasaMgraha, (12) [ Abu parvata -*--* * *r -- -- --- ----- ---- * 0 - - - - *-- * - che. kInhona (Prof. Kielhorn.) ne maLyA ane temaNe prasiddha karavA mATe mahane ApyA. nIce ApelA batrIsa lekha neminAthanA devAlayamAMthI maLelA che ane te ema sUcave che ke viradhavala (cAlukaya rAjA)nA pradhAna tejapAle A makAna baMdhAvyuM tathA arpaNa karyuM. adhunA, A puNyAlayanuM nAma "vastupAla ane tejapAlanuM maMdira " ema che; paraMtu mULa pAye tejapAla ekalAe ja nahAkhele hovAthI A abhidhAna ApavuM bhala bhareluM che. mahArA mata pramANe je mahAtmA (tIrthakara)ne A maMdira arpaNa karyuM che temanA nAma uparathI A nAma pADavuM agara lekhomAM batAvyA pramANe lUNasiMhavasahikA " athavA " lUga vasahika " ema mULa nAma ApavuM svAdhya che. " saiAthI prathamane (na. 64 ne) lekha, devAlayanA agrabhAgamAM AvelA eka gokhalAmAM caNelA kALA patthara upara karavAmAM AvyA che. pra. lyuDarsa jaNAve che ke-- " A lekha lagabhaga 31" pahoLo tathA 27" lAMbe che. te ghaNI ja suMdara rIte karavAmAM Avyo che. ane sArI sthitimAM che. dareka akSaranuM mApa !" che. lekha jainanAgarI lipimAM lakhAele che. mULa lekhamAM va ne va vacce taphAvata mAtra vacamAM jhINuM TapakAneja rAkhele che, tethI nakalamAM A taphAvata spaSTa rIte mAluma paDato nathI. tethI keTalIka vakhata va tathA oLakhavA agharA paDe che, Akho lekha saMskRta padyamAM che. zAtra AraMbhano che tathA paMkita 17, 26 ne 30 mAM AvelAM keTalAMka vAkyo maja paMkita 46-47 mAM ApeluM keTaluMka aMtanuM vivecana gadyamAM che. A lekha racanAra cAlukya rAjAone prakhyAta purohita tathA vartamudIne praNetA somezvadeva che. paraMtu, jo ke keTalAMka padyA " vartavamudrInI racanAlI sAthe sarakhAvI zakAya tevAM che, to paNa ghaNIvAra piSTapeSaNa karavAmAM AvyuM che. temaja keTalAMka padyo asaMbaddha che. bhASA viSe vicAra karatAM keTalAMka zilpazAstranA zabda vaparAyelA che je dhyAna kheMce tevA che. jemake vAva (padya 61) ane rAta (padya 65 ). vAna "vasahi' (jaina maMdira) je saMskRta "vasati (vasathi)' upazI thaeluM che tenA mATe juo che. pI celanuM "grAmATika Dera prAkRta spAcana ( Prof. Pischel's Grammatik der Prakrit Sprachen.) kAnaDa zabda basadI" agara bastI' e vasati noja tadbhava che. i. eca. 51) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekhe. naM. 63] (103) avalokana, e marAThI vALA hoya ema lAge che. ane tene artha malezvartha (Molesworth) ane kenDI ( Candy. ) nA zabdoSa ( Dictionary ) mAM "devAlayanA ' gabhArA ' (garbhAgAra) athavA " sabhA maMDapa'nI bhItone joDIne banAvelI uMcI beThaka" ema Apyo che. ta" no artha kaI paNa zabdakepamAMthI mane maLyo nathI. saMbaMdha uparathI teno artha gAdI" agara beThaka thAya che. keTalAMka vizeSa nAme prAkRtarUpamAMja vaparAyelA che. IdanA niyamone lIdhe tejapAlane badale azliSTarUpa tejapAla vAparavuM paDayuM che. (juo padya 53) ' '* vajhAna ane sattA zabdo mAtra keTalAka jaina lekhomAM ja jovAmAM Ave che anyatra daSTigocara thatA nathI. tethI A zabdavA vastuo samajavAmAM ghaNAkharA vidvAne te vaMcita ja rahyA che. keTalAke potapotAnI kalpanAnusAra vicitra ane bhrAMtimAna arthe karyA che. paraMtu athArtha artha kedanAmAM jANavAmAM Avyo hoya tema jaNAtuM nathI. A baMne zabdo pazcima bhAratamAM, pahelAM lokabhASAmAM pracalita hatA ane temane vAccArya A pramANe che. alaka (1) devamaMdiranA pravezadvAranA uparano maMDapa, (2) vApI (vAva)nA mukha uparano maMDapa. (3) kuMDanA agra bhAganA uparane maMDapa. (4) rAjadvAranA siMhadvAra uparano maMDapa. balAnaka zabdanA A pramANe cAra artha thAya che. pATaNanA tapAgacchanA vRddha yati zrIhimmatavijayajI, jeo zilpazAstranA ekaja-ahutIya jJAtA che tathA jeo maMdira nirmANa vidyAmAM pUrNa nipuNa che, temaNe A zabdonA uparokta atho jaNAvyA che. A uparathI prastuta lekhamAM je balAnaka zabda che tene artha maMdiranA AgalA bhAgamAM rahelA dvAranI upara maMDapa samajavAnuM che. vastupAla tejapAlanA bIjA ane ka lekhamAM ane graMthomAM jaNAvela che ke, temaNe amuka sthAne amuka maMdiramAM balAna karAvyuM, tene artha paNa upara jaNAvyA pramANe maMdiranA pravezadvAra upara maMDapaja samaja. kharUkate jene gujarAtImAM " gekhale ' ane rAjapUtAnI bhASAomAM ALIo " athavA "tAka" kahevAmAM Ave che te che "gokhalo" e zabdane lalubhAI gekuLadAsanA "gujarAtI zabda koSamAM A pramANe artha Apelo che -" gokhale, pura; harakeI cIja makAne athavA deva vigerene besADavAne divAla-bhIMtamAM je pilANa rAkheluM hoya te; bAraNa vagaranuM nAnuM tA." A uparathI jaNAze ke deva mUrti sthApita karavA mATe je nhAnA athavA mahoTA gokhalA banAvAya che te kharapha kahevAya che. tejapAle potAnI bIjI strI suhaDAdevInA puNArthe Aja luNasiMhavAhikAmAM 511 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jainalekhasaMgraha. (104). [Abu parvata akaTa samAna dharA (lekhano sAra.) prazasti racanAre prathama eka padyathI sarasvatI devInI stuti karI bIjA padyamAM neminAtha tIrthaMkaranI+ stavanA karelI che. trIjA padyamAM cAlukyanI rAjadhAnI ane prastuta lekha vaNita maMtrionI janmabhUmi aNahilapuranI prasaMzA che. 4 thI 5ghathI 7 mAM sudhImAM tejaHpAlanA pUrva purUnuM varNana che. lakhavAmAM AvyuM che ke, prAgvATe vazamAM mukuTa samAna prathama caMDapa nAme purUSa thayo. tenA kula rUpa prAsAda upara hemadaMDa samAna caMDaprasAda nAme tene putra thaye. tene sema nAme suta thaye. somane suta adharAja thaye ke jenI priya patnI kumAradevI hatI. e daMpatIne prathama eka laNiga nAme putra thaye je bAlyAvasthAmAM ja A jIvaleka cheDI gaye. (padya 8 ) 9 thI 12 sudhInAM padyamAM, temanA bIjA putra maMtrI malladevanuM varNana che. tene nhAno bhAI vastupAla , jeNe daridrI manuSyonA bhAlalamAM lakhelA daicyAkSane bhuzI nhAkhyA-arthAt yAca kene Icchita dAna ApI, temanuM dAridraya naSTa karyuM. tathA te cAlukaya rAjAne pradhAna heI mahA kavi hate (padya 13-14). pachI be kemAM, vastupAlanA nhAnA bhAI tejapAlanuM varNana che. 15 mAM mukhya garbhAgAranA dvAranI baMne bAjue uttama kArIgarIvALA be khatta banAvyA che (ke jemanA upara naM. 110 ane 111 vALA lekhe kotarelA che) temane Aje paNa loke derANI jeThANanA gokhalA"nA nAme oLakhe che. A uparathI spaSTa che ke "khattaka te "gekhalAnuM ja bIjuM nAma che.--saMgrAhaka. + tejapAle A maMdira neminAtha tIrthakara mATe baMdhAveluM hovAthI, kavie temanI ja svatanA karI che. neminAthanI mAtAnuM nAma zivA yA zivAdevI hatuM tethI kAvyakAra, chaMdamAM barAbara goThavavA sAruM, temanuM khAsa nAma na lakhatAM " zivAtanuja' nA vizeSaNadvArA tenAma sUcavyuM che. pra. lyuTarsa, A vAta barAbara samajI zakyo nathI tethI teNe zivAtanuja eTale pArvatI. suta "gaNeza" jaNAvyA che. paraMtu te eTaluM nathI vicArI zako ke eka jainamaMdira ane mahAna jainanaranI prazastimAM gaNeza jevA pirANika devanI zA hetue stavana karavAmAM Ave ? 512 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekha. naM. 64 ] (15) avalokana kamAM, A maMtrionI 7 bahenanAM nAme che -(1) jAlDa. (2) mA. (3) sAU. (4) dhanadevI. (5) sehagA. (6) vayajU, ane (7) paramaladevI. 18 mAM phlekamAM kavi kahe che ke-adharAjanA A cAre putra bIjA keI nahi paNa pUrve dazaratha rAjAnA rAmAdika je 4 putra hatA teja, ekaja mAtAnA udaramAM janmavAnA lebhathI pharI pRthvI upara avataryA che. 19 mAM kAvyathI 24 mAM lagImAM, vastupAla ane tejapAla--baMne bhAIonA advitIya sAhA ane satkamAM sadaiva sahacAranI prazaMsA karavAmAM AvI che. kavi kahe che ke, pitAnA nhAnAbhAI tejapAla sahita vastupAla, madhumAsa ane vasaMtaOnI mAphaka kene AnaMda nahi Ape?-- arthAt sarvane Ape che. (pa. 19 ) smRtimAM kaheluM che ke manuSya mArgamAM ekAkI saMcaraNa na karavuM, tethI ja jANe vastupAla ane tejapAla baMne bhAI dharmamArgamAM sAthe vicaraNuM karatA hoya tema lAge che. (5. 20) A baMne bhAIoe, A caturtha (kali) yugamAM paNa, pitAnA jIvana dvArA kRtayugane samAvatAra karyo che. (pa. 21) muktAmaya (rezarahita-nigI) evuM, A bhrAtAonuM suMdara zarIra cirakAla sudhI A jagamAM vidyamAna raho, kAraNa ke emanI kItithI A mahIvalaya muktAmaya (miAkti rUpa) pratibhAse che. (5. ra2 ) pRthvIne sarve bAjuthI, dharmasthAne vaDe aMkti karatA A badhuyugale kalikAlanA gaLe pagaja mUkayuM che. (pa. 24.) pachInA 3 kAvyamAM cAlunI (vAghelA) zAkhAnuM varNana che. e zAkhAmAM, arNorAja nAmane eka tejasvI purUSa thaye. tene putra lavaNuprasAda ane tene viradhavala mAM thaye. anaMtaranA (28-29) be pamAM, A badhuyugale viradhavalane tenA rAjakAryamAM je apUrva sahAyatA karI che ane tenA rAjya ane yazane je vistAra vadhAryo che tenI - ka A rAjAo-(rANake) viSaye, gujarAtI rAsamAlA bhAga 1, mAM "vAghelA viSe bhASAMtara kartAne vadhAre" zIrSaka prakaraNa (puSTa thI 508) mAM savistara lakhavAmAM AvyuM che. tethI jijJAsue tyAM joI levuM. 513 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcInajanalekhasaMgraha, (16) [ giranAra parvata prazasA karI che. kavi kahe che ke-vIradhavala, ghuMTaNa sudhI lAMbI bhujAo samAna pitAnA jAnu pAse rahenArA A baMne maMtrio dvArA sukha ane lakSmInuM AliMgana kare che. 30-31 padyamAM abudagiri (Abu parvata) nuM mahAsya vaNita che. ane pachI paramArane ItihAsa prAraMbha thAya che. e Abu parvata upara vasiSTharSinA yajJakuMDamAMthI eka purUSa utpanna thaye jeNe "para" (zatruo) ne saMhAra karyo. AthI tenuM nAma "paramAraNa" (paramAra) paDyuM. (5.32) pachI ene vaza paNa "paramAranA nAme prasiddhi pAmyo. e vaMzamAM pAchaLathI dhUmarAja nAmane parAkramI purUSa thaye. (533) tadanetara dhaMdhuka ane dhruvabhaTa nAdi aneka rAjA e vazamAM thayA pachI rAmadeva nAme rAjA thaye. (pa. 34) rAmadevane yodhavala . nAmane pratApI putra thaye, jeNe cAlukyanupati kumArapAlanA zatru mAlavapati ballAlane caDhI Avela jANI turata tenI sAme thaye ane tene mArI nAMkhe. * A yAdhavalanA samayane eka lekha, saM. 12 02 (I. sa. 1146 ) ne mAgha sudI 4 nA divasane sirohI rAjyamAM AvelA ajArI nAmanA gAMvamAMthI maLele che, temAM Ane "mahAmaMDalezvara' ( sAmaMta) -paramAra kUrtamAma rezvara --lakhela che. AnI paTarANInuM nAma saubhAgyadevI hatuM. ane telaMkIvaMzanI hatI. hemacaMdrAcAryanA pAtramArca mAM jaNAveluM che, ke kumArapAla jyAre cAhANarAjA arNorAja upara caDhAI laI gaye te vakhate ( vikrama saM. 1297-I. sa. 1150) Abuno rAjA vikramasiMha hato ane te AbuthI kumArapAlanI senA sAthe thayo hato. jinamaMDananA kumArapAlaprabaM" ane bIjA caritra graMthomAM jaNAveluM che, ke vikramasiMha laDAInA vakhate kumArapAlanA zatru arNarAja sAthe maLI gayo. ho, jethI kumArapAle tene keda karI tenA bhatrIjA yazodhavalane AbunuM rAjya ApyuM hatuM. A uparathI jaNAya che ke yazodhavala, kumArapAlane sAmaMta hatA ane jyAre mAlavAnA rAjA ballAle, gujarAta upara caDhAI karI, tyAre, kumArapAla taraphathI yazodhavala tenI sAme thayo ane aMte tene pakaDI mArI nAMkhyo. 514 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekhe naM. 64] (107) avalokana 36-37 padyamAM, dhavalanA parAkramI ane pratApI putra dhArAvarSanuM varNana che. teNe koMkaNAdhIzane mAryo hato ane te mRgayAne khUba vilAsI hate.* kumArapAle mAlavapati balAlane jItyo hato e vAta somanAtha pATaNanA bhAvabahaspati vALA valabhI saMvata 850 ( I. sa. 1169 ) nA lekhamAM, tathA vIMtimuI vigere bIjA paNa aneka prAmANika aitihAsika thomAM upalabdha thAya che paraMtu e rAjA kayA vaMzane hato te haju sudhI jJAta nathI. che. lyuDasa jaNAve che ke -" ballAla nAmane koI paNa rAjA mAlavAnA paramAra vaMzanI yAdImAM nathI. ane te e vaMzano have e mAnavuM paNa azakya che. tethI, te kevI rIte mAlavAne rAjA thaye, e praznano uttara Apavo hAlamAM sarala nathI. paNa, pre. kalahone A bAbata upara je vicAra karyo che te tarapha huM dhyAna kheMcu chuM--" (mAlavAnA paramAra rAjA yazovardhvananuM nidhana I. sa. 1135 thI 1144 nI vacamAM thayeluM hovuM joIe, ane te pachI mAlavAnuM rAjya astavyasta sthitimAM mUkANuM hatuM. A sthiti, keTalAMkanA manamAM tene jItavAno agara pacAvI pADavAne manoratha prajavalita kare, e banavA joga che." tethI, balAla mAlavAno koI prathama khaMDiye rAjA hoya ane pachI te svataMtra thaI, gujarAta upara caDhI AvavA jeTaluM sAhasa kare to temAM asaMbhava jevuM nathI. 4 AnA saMbaMdhamAM, paM. gArIzaMkara hIrAcaMda ojhA e pitAnA sildI ja tihAsa" nAmanA hindI pustakamAM lakhyuM che ke-cazedhavalano putra dhArAvarSa AbunA paramAromAM bahuja prasiddha ane parAkramI thayo. enuM nAma adyApi " dhAra paramAra " nA nAme prasiddha che. gujarAtanA selaMkI rAjA kumArapAle koMkaNanA rAjA * upara caDhAI karI temAM A sAthe hatA, ane teNe (kumArapAle) tyAM (bIjI caDhAImAM) je vijaya meLavyo te, enAja vIratvane AbhArI hate. 'tAjula maAsira' nAme phArasI tavArIkhathI jaNAya che, ke, hi. sa. 193 ( vikrama saM. 1254=I. sa. 1197 ) nA saphara mahinAmAM kutabuddIna aibake aNahilavADa upara caDhAI karI te * A, uttara koMkaNane zilArAvaMzI rAja mallikArjuna haze. * A caDhAI gujarAtanA solaMkI rAjA mULarAja (bI-bAla mULarAja ) nA samaye thai hatI. 15 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcInajainalekhasa grahuM, (108) pachInA e kAvyAmAM, dhArAvarSanA bhAI prahlAdananI + praza'sA karavAmAM AvI che. teNe sAmatasiMha x sAthenI laDAImAM anupama vIratA dekhADI hatI ane tenI talavAre gurjarapatinuM rakSaNa karyuM hatu. ( 5, 3839 ). vakhate AbunI nIce / khuba laDAi thaI jemAM te dhArAva) gujarAtanI i senAnA e mukhya senApatiemAMnA eka hatA. e laDAImAM gujarAtanA sainyanI hAra thai, paraMtu eja jagyAe vi. saM. 1235 ( i. sa. 1178 ) mAM je laDAI thai temAM zAhabuddIna gArI ghAyala thayA hatA ane hArIne tene pAchuM karavuM paDayuM hatuM. A laDAImAM paNa dhArAvanuM vidyamAnatva jaNAya che. enA rAjyakAlanA 14 zilAlekhe! ane eka tAmrapatra maLyuM che, jemAM sAthI prathamane lekha vi. sa. 1920 ( i. sa. 1163 ) jyeSTha sudI pa nA kAyadrAM gAMvamAMthI ane sAthI chelle vi. saM. 1276 (I. sa. 1219 ) zrAvaNa sudI 3 ne mAkhala gAMvathI theADIka dUre AvelA eka nhAnA sarakhA taLAvanI pALa upara ubhA rahelA ArasanA staMbha upara khodele che. A lekhA uparathI jaNAya che ke eNe echAmAM AchA 56 varSa sudhI rAjya karyuM hatuM ". i + pratlAdane potAnA nAmathI 'prahlAdanapura ' nAmanuM navIna zahera vasAdhyuM hatuM je Aje ' pAlaNapura ' nA nAme eLakhAya che. e vIra hAvA uparAMta vidvAna paNa uttama prakAranA hatA. enI vidvattAnA vakhANu sAmezvare potAnI zaktimudrA mAM ( saga 1, zlAka 20-21 ) tathA Aja prazastinA AnA pachInA AgalA padyAmAM karelAM che. enuM raceluM vAdhAmama nAmanuM saMskRta nATaka upalabdha che. sAra paravatti ane jahaNunI mUrtimuvI mAM paNa AnA banAvelAM keTalAMka padhrA uSkRta karelAM che. Ayu paryaMta x A sAmaMtasiMha kayAMne rAjA hatA e viSayamAM haju sudhI pUrNa nizcAyaka pramANa maLyuM nathI. tepaNa ghaNA kharA vidvAne dhAre che tema te mevADane guhila rAjA sAmaMtasiha hAvA joie. DaoN. phyuDasa A viSayamAM jaNAve che ke " je gujara rAjAnu rakSaNa, sAmaMtasiMhanA hAthamAMthI prahalAdane + A laDhAI Akhu nIce kAyadrAM gAMva ane AbunI vacce thaI hatI, jenu nRttAMta ( tAjulamaAsira ' nAme phArasI tavArIkhamAM che. . 516 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekha. naM. 64] (19) avalokana dhArAvarSane suta semasiMha thaye jeNe pitAnA pitAthI te ratA prApta karI hatI ane pitRvya (kAkA-prahalAdana) thI vidvattA prApta karI hatI. (pa. 40) semasiMhane putra-vasudevanA kRSNanI mAphaka, kRSNarAja nAme thaye + karyuM hatuM te guja2 rAjA bhImadeva (bIjo) hevo joIe. paraMtu A sAmaMtasiMha koNa che te nakkI karavuM sarala kArya nathI. prastuta lekhamAM, te viSayamAM kAMI paNa vizeSa ApyuM nathI. temaja te vakhate A (sAmaMtasiha ) nAmanA ghaNuM rAjAo hovAthI te ka rAjA haze e sahelAIthI siddha thaI zake tema nathI. mArA mata pramANe A lekhana sAmaMtasiMha te Abu $ parvata uparanA tathA sAdaDInA lekhamAM AvelA sAmaMtasiMha nAmano guhilarAjA haze paNa AbunA lekhamAM, i. sa. 1125 mAM thayelA vijayasiMha pachI te pAMcame naMbare che ane tejasiMhathI pAMca peDhI prathama che. A tejasiMhano ciragaDhane lekha vi. saM. 1324 ( I. sa. 1257 ) no che. A uparathI ema mAluma paDe che ke te I. sa. 1200 mAM rAjya karato hovo joIe ane tene pratispardhI pralAdana I. sa. 1200 mAM yuvarAja hatuM, tethI A beno samaya barAbara maLI rahe che. vaLI guhilane deza medapATa (mevADa ) caMdrAvatInA paramAranA rAjyanI sImA najIka Avelo che. AthI paNa mahAre mata yukiyukta jaNAze. temaja pitAnA rAjAne guhila rAjAnA hAthamAMthI pralAdana bacAva kare e paNa svabhAvika ja che. cAlukyo ane guhileno Avo virodhAtmaka saMbaMdha hatuM, e viradhavalanA putra vIsaladevanA lekha uparathI siddha thAya che. A lekhamAM rAjAne A pramANe vize paNa ApavAmAM AvyuM che. "mepAzaryuSyarIvonA -5-" ItyAdi. + semasiMha, tejapAlanA baMdhAvelA e maMdiranI pUjA AdinA kharca mATe pitAnA rAjyanA bAra nAmanA paragaNAmAMnuM DabANI nAmanuM gAma devadAna tarIke arpaNa karyuM hatuM. e gAma Aje DabhANanA nAme prasiddha che. tyAMthI vi. saM. 1296 (I. sa. 1239) nA zrAvaNa sudI 5 nA divasane eka lekha prApta thayo che jemAM e maMdiranuM ane tejapAla $ juo, InaDIyana enTIkarI, pu. 16, pR. 34pa. * juo, bhAvanagaranuM lekha saMgraha nAmanuM pustaka pR 114. 517 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jenalekhasaMgraha. (110 ). [Abu parvata 43 thI 49 sudhInAM kAvyomAM, vastupAla ane tenA putra jaitrasiMha (athavA jayaMtasiMha) je lalitAdevIne putra hatA, tenI prazaMsA karavAmAM AvI che. tathA tejapAla maMtrInI buddhi ane udAratAnuM varNana karavAmAM AvyuM che. - A pachI tejapAlanI patnI anupamAdevInuM vazavarNana zarU thAya che. caMdrAvatI nagarImAM prAgvATavaMzamAM zrIgAgA nAme zeTha thaye. ( pa. 50) tene putra dharaNiga the. (5. pa1) tenI strI tribhuvanadevI hatI jenAthI anupamA nAme kanyA thaI. ane te tejapAlane paraNAvavAmAM AvI. (5. para-3) e anupamA, nIti, vinaya, viveka, aucitya, dAkSiNya ane udAratA Adi guNe karI anupama hatI. teNe pitAnA guNathI pitA ane zvazuranA baMne kule ujajavala karyA hatAM. (pa. 54) e anupamA devIthI tejapAlane lAvaNyasiMha (athavA luNasiMha) nAme putra the. (pa. 55-6) tejapAlanA heTA bhAI matri malladevane paNa tenI lIlukA nAme patnithI pUrNasiMha nAme putra thaye ane tene paNa tenI strI alhaNadevIthI pethaDa nAmanA suputra janme. (5. pa8) maMtrI tejapAle potAnI patnI anupamAdevI ane putra lAvaNyasiMhanA kalyANArthe, A neminAthanuM maMdira banAvyuM. (5. 60) tejapAla maMtrie, zaMkha jevI ujalI-Arasa pahANanI zilAo vaDe A ucca ane bhavya neminAthanuM maMdira banAvyuM che. tenI AgaLa eka vizAla maMDapa ane AjubAju balAna sahita para bIjA nhAnA jinamaMdira banAvyAM che. (pa. 61) tathA, emAM (1) caMDapa. (2) caMDaprasAda. tathA tenI strI anupamAdevInuM nAma ulikhina che. enA samayanA 4 lekho maLyA che jemAM sauthI prathama te saM. 1287 ne A prastuta lekha che ane sAthI pAchaLano ukata saM. 1243 ne DamANIne devakSetra saMbaMdhI che. somasiMha, pitAnI hayAtImAM ja pitAnA putra kRSNarAjadeva (athavA kAnhaDadeva) ne yuvarAja banAvI dIdho hato ane tenA hAthakharca mATe nANe nAmanuM gAma ( je jodhapura rAjyane goDavADa IlAkAmAM AveluM che ) ApyuM hatuMsirohii rAjya kA itihAsa | pRSTa, 153-4 / 518 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekhA. na. 64 ( 11 ) avalAkana, (3) sAma. ( 4 ) andharAja; ane (5) laNiga. (6) malludeva. (7) vastupAla. (8) tejapAla; e tenA cAra putro; tathA ( 9 ) vastupAla suta jaitrasiMha ane (10) tejapAla putra lAvaNyasiha, ema 19 purUSonI hAthiNI upara ArUDha evI 10 mUrti banAvI che. A mUrti evI dekhAya che, ke jANe daza dikpAle jinezvaranA darzana mATe na AvatA hoya ? ( 5. 62-3 ) vaLI, A daze hastinIrUDha mUrtinI pAchaLa khattaka banAvyA che ane temAM A daze purUSonI, temanI strio sAthe mUrti banAvI sthApana karavAmAM AvI che. ( 5. 64) AnA pachInA zlokamAM jaNAvelu` che ke- sakala prajA upara upakAra karanAra maMtrI vastupAlanI pAse tejapAla tevIja rIte zele che jema sarovaranA kinAre AmravRkSa zAle che. (5. 65 ) A baMne bhAIoe dareka zahera, gAma, mArga, ane parvata Adi sthaLe, je vAva, kuvA, paraba, agIcA, sarezavara, maMdira ane satrAgAra Adi dharmasthAnAnI navI paraparA banAvI che tathA jIrNoddhAra karyAM che temanI sakhyA paNa kAI jANatA nathI. ( 5. 66-8 ). A pachI, cApanA vazanA dharmAcAryAMnI nAmAvalI ApavAmAM AvI che. caDapanA dharmAMcAmAM nAgendragacchanA hatA ane temAM pUrve zrImahendrasUri thayA. temanA ziSya zrIzAMtisUri thayA. temanA paTTadhara zrIAna'dasUri ane temanA zrIamarasUri thayA. amarasUrinI pATe zrIharibhadrasUri thayA ane temanA ziSya zrIvijayasenasUri thayA ke jemaNe e maMdiranI pratiSThA karI. vijayasenasUrinA ziSya zrIudayaprabhasUri che ke jemanA pratibhArUpa samudranI suMdara sUti svarUpa mukatAvali vizvamAM zaiAlI rahI che. ( 5. 69-71 ) chara mAM leAkamAM kavie ma'gala IcchI A pramANe samApti karI che jyAM sudhI A arbuda parvata vidyamAna che tyAM sudhI A dharmasthAna ane enA manAvanAra jagatmAM udita rahe. ( 5. 72 ) cAlukaya rAjA vaDe jenA caraNa kamala pUjAyalA che evA zrIseAmezvaradeve, e dharmasthAnanI, A ramaNIya prazasti manAvI che. 5. 73 ) zrIneminAtha tIrthaMkara che 519 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jainalekhasaMgraha. (112) [ giranAra parvata 1AA AA ane temanI zAsanarakSikA devI aMbikAnI kRpAthI, abudAcala uparanI A prazasti vastupAlanA vaMzane svasti karanArI thAo. (pa. 74) chevaTe gadyamAM jaNAvyuM ke-sUtradhAra kalhaNanA putra dhAMdhalanA putra caMDezvare A prazasti zilA upara TAMkaNa vaDe kotarI che. zrIvikama saMvat 1287 nA phAlgaNa vadi 3 ravivAranA divase nAgendragacchanA AcArya zrIvijyasenasUrie pratiSThA karI che. (6pa) uparanA naM. 64 nA lekhavALA devAlayanA agrabhAgamAM A na. 65 vALe lekha paNa eka gokhalAmAM tazilA upara karavAmAM Avela che. pra. lyuDarsa jaNAve che ke "A lekha 2" 1" pahoLA tathA 1" 10" lAMbe che. dareka akSaranuM kada rU" che. paMkita 1-2 nA AraMbhamAM tathA aMtamAM temaja paMkita 3-4 nA aMtamAM akSare jIrNa thaI gayA che. kAraNa ke A zilAno thoDe thoDe bhAga kApI nAkhavAmAM Avyo che, agara te bhAMgI gayo che. uparanA lekha jevIja lipi che. paMkti 1 mAM AvelA goma ne , paMkita 15-17- 24 mAM AvelA gosavAra tathA pati 27 mAM AvelA vAsI nA zo thI judA paDe che. savaThekANe ve ne badale vAparelo che, mAtra paMkita 27 mAM zrImAtAmahavuM ane uparya paMktimAM AvelA arjuvAra mAM te pramANe nathI. chellI be paMkitao kAMIka navInatA darzAve che, akSara jarA moTA che ane kAMIka bedarakArIthI katarelA che. 2 ane 4 mAM ghaNuM ThekANe bhinnatA jovAmAM Ave che temaja vacce AvelA 9 ane o mAM paNa tema che. vaLI i tathA 3 ne cha ThekANe paMkita upara mAtrA kADhavAmAM AvI che. jemake-meghAta, mane -pALe, sUra, to ane viyAmAne. A paddhati prathamanI 31 paMkitaomAM mAtra traNa vAra ja jovAmAM Ave che, jemake- (paM. 1) revena, (paM. 26 ) ane sara (paM. 13 ) A uparathI cokkasapaNe ema pratipAdana thAya che ke chellI be paMkitao pAchaLathI umeravAmAM AvI che. " " A lekha saMskRta gadyamAM che mAtra 30 mI paMktimAM eka padya che. A vakhatanA temaja A dezanA bIja lebanI mAphaka A lekhamAM paNa bhASA para) Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekhA naM. 65 ] (113) avalAkana. upara gujarAtInA rUDha zabdonI asara daSTigocara thAya che. vizeSanAme prAkRta rUpamAMja che agara addha saMskRta che. vaLI paMkita 36 mAM 'mAra 'ne badale jhumara ' nA upayAga karyAM che te prAkRta asaranA lIdheja che, ghaNIvAra krU samAsanA eka padane tathA thI joDavAmAM Ave che. ( 5. 8-9-1219-20 ) nIcenA zabdo jANavA jevA che.. lavamAra ( pu. )=ojo. ( 5 29 ); aAddeza ( strI.) ATha divasa sudhI cAlanArA utsava ( 5. 12, 14, 16 vigere ); sthAnika ( na. ) eka Amedaprada divasa ( 5*. 26 ); tathA jJAtIya--upayu`kata jAtanA (5. 10 ); maddAnana ( yu. ) vepArI ( 5. 10 ); raDhIya ( yu. ) eka jAtanA adhikArIe! ( 5. 28 ); varSatranthi ( pu. ) vArSika divasa ( 5. 12 ); sava=nuM heAvuM (5. 3, 7, 10 ) sArA ( srI. ) kALajI, dekharekha (?) ( 5. 9 ); paMkita 6 mAM pratiSThAvita nA atha mAM pratiSThita vAparavAmAM AvyA che. ' A lekhamAM neminAthanuM devAlaya baMdhAvyAnI, tathA temanA utsaveAnA niyamAnI, temaja devAlayanA rakSaNa vigerenI rAjakIya noMdhanA samAveza thAya che. " (lekhanA sAra. ) savat 1287 nA phAlguna vadi 3 ravivAranA divase, zrImada aNahilapuramAM, cAlukyamulakamalarAjasa ane samastarAjAvalI samalakRta mahArAjAdhirAja zrI (bhImadevanA) vijaya rAjamAM.......... zrI viseSaSanA yajJaku'DamAMthI utpanna thayelA-(paramAra vaMzamAM ) zrI dhUmarAjadevanA kulamAM avatarelA mahAmaDalezvara zrI somasi'devanA AdhipatyamAM, teja zrImahArAjAdhirAja zrI bhImadevanA prasAda. rAtama'DalamAM, zrI cAlukyakuleAtpanna mahAma`Dalezvara rANaka zrI lavaNuprasAdadeva suta mahAma`Dalezvara rANaka zrI vIradhavaladevanA samasta mudrAvyApAra karanAra ( mahAmAtya ), zrImadaNahilapura nivAsI prAgvATa jJAtinA 40 zrI caDapa suta 40 zrI prasAda putra mahu. sAma putra 40 zrI AsarAja ane tenI bhAryAM Da0 zrI kumAradevInA putra, ane mahu. zrI madbhudeva tathA sadhapati maha'0 zrI vastupAlanA nhAneA bhAI mahuDa. zrI tejapAla, teNe peAtAnI bhAryAM mahu'. zrI anupamadevonA tathA ' 15 521 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jainalekhasaMgraha (114). [ Abu parvata tenI kukSithI avatarelA putra maheba zrI luNasiMhanA puNya ane yazanI abhivRddhi mATe, zrI arbudAcala upara, deulavADA gAmamAM, samasta devakulikAlaMkRta ane vizAla hastizALavaDe zebhita "zrI luNasiMhavasahikA nAmanuM neminAtha tIrthaMkaranuM A maMdira karAvyuM. nAgendragacchanA zrI mahendrasUrinI ziSyasaMtatimAM, zrI zAMtisUta rinA ziSya, zrI ANaMdasUrinA ziSya, zrI amaracaMdrasUrinA paTTadhara zrI haribhadrasUrinA ziSya zrI vijayasenasUrie, A maMdiranI pratiSThA karI. A dharma sthAna (maMdira)nI vyavasthA ane rakSaNa mATe je je zrAvake niyamavAmAM AvyA che temanAM nAmo A pramANe mahaM. zrImaladeva, mahaM. zrIvAstupAla, mahaM. zrI tejapAla Adi traNa bhAIonI saMtAna paraMparAe; tathA mahaM. zrIluNasiMhanA mAtupakSamAM (mezALamAM) caMdrAvatI nivAsI prAgvATajJAtinA Tha0 zrI sAvadevanA putra,Tha, zrI zAliganA putra, Tha0 zrI sAgaranA putra,Tha0 zrI gAgAnA. putra, Tha0 zrI dharaNiga, tene bhAI mahaM. zrI rANiga, mahaMzrI lIlA tathA Tha0 zrI dharaNiganI bhAryA Tha0 zrI tihaNadevInI kukSithI janmelI mahaM. zrI anupamAdevInA bhAI Tha0 zrI khIMbasIha, Tha0 zrI AMbasaha, ane Tha0 zrI udala tathA mahaMzrI lIlAnA putra mahuM. zrI luNasiMha tathA bhAI ha0 zrI jagasAha ane Tha0 ratnasIhanA samasta kuTuMbe tathA emanI je saMtAna paraMparAmAM thAya temaNe, A dharmasthAnamAM snAna : caMdrAvatI paramAronI rAjadhAnI hatI. te eka sAMdaryapUrNa ane vaibhavalinI nagarI hatI. te Aje sarvathA naSTa thaI gaI che. mAtra keTalAka aitihAsika prabaMdha-le zivAya tenuM nAma paNa Aje astitvamAM nathI. enA viSayamAM paM. gaurIzaMkara ojhAe, pitAnA sirara A tahAsa pAmaka pustakamAM A pramANe jaNAve che - "caMdrAvatI-AburoDa sTezanathI lagabhaga 4 mAIlanI dakSiNe dUra dUra sudhI caMdrAvatI nAmaka prasiddha ane prAcIna nagarInA khaMDero najare paDe che. A nagarI pahelAM paramAranI rAjadhAnI hatI ane bahuja smRdizAlinI hatI. e vAtanI sAkSI, A sthAne je aneka bhagnamaMdiranAM cihe tathA ThekANe ThekANe paDI rahelA Arasa 52 2 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekha. naM. 5 (115) avalokana, . ~~~~~~~~~~~~~~ ~~~~~ ~ ~~~~~~~~ ~~~~ ~~~~ . ane pUjana Adika saghaLA (devapUjA saMbaMdhI) kAryo sadaiva karavAM ane nirvAhavAM. tathA, zrI caMdrAvatInA bIjA paNa samasta mahAjana ane sakala jinamaMdira pUjaka Adi zrAvaka samudAye paNa temaja karavuM. pachI, uvaraNa ane kIsaraulI grAmanA, prAgvATa, dharmaTa Adi judI judI jAtanA AgevAna zrAvakanAM nAme ApyAM che. ane jaNAvyuM pahANanA DhagalAo che, te spaSTa rIte ApI rahyA che. maMtrI tejapAlanI dharmaparAyaNa ane pativratA patnI anupamAdevI Aja nagarInA rahevAsI pAravADa mahAjana gagAnA putra dharaNiganI putrI hatI. kahevAya che ke, jyAre jyAre musalamAnonI senAo A raste thaIne nikaLatI tyAre tyAre A vaibhavazAlinI nagarIne lUMTavAmAM AvatI hatI. AvI vipattinA lIdhe Akhare A nagarI sarvathA ujaDa thaI gaI ane ahiMnA rahevAsio prAcakkarIne gujarAtamAM jaI vasyA. ahiM ArasapahANanA banelAM ghaNuM maMdira hatAM jemAMnA keTalAekanAM dvArA, toraNe, ane mUrtio Adi upakaraNo ukhADI ukhADI leoe dUra dUranA bIjA maMdiramAM lagADI dIdhAM, ane je bAkI rahyAM hatAM te rAjapUtAnA mAlavA relvene kaMTrAkaTaroe toDI hAMkhyAM. I. sa. 1822 ( vi. saM. 1879) mAM "rAjasthAna" nAmaka prasiddha itihAsanA lekhaka karnala TADA sAheba ahiM rakhAvyA hatA. temaNe pitAnA "TrAvelsa Ina vesTarna InDIA ' nAmanuM pustakamAM ahiMnA bacelA keTalAMka maMdirAdinAM citro ApyAM che, jemanAthI temanI kArIgarI ane sundaratA AdinuM anumAna thaI zake che. I. sa. 1824 (vi. saM. 1881) mAM sara cArlsa kolivala sAheba potAnA mitro sAthe ahiM AvyA tyAre ArasapahANanA banelAM ra0 maMdiro atre ubhAM hatAM jemanI prazaMsA e sAhebe karI che. vartamAnamAM A jagyAe eka paNa maMdira sArI sthitimAM nathI. eka vRdhdha rAjapUte vi. saM. 1944 mAM hane ahiMnA maMdiranI bAbatamAM kahyuM hatuM ke "relve (rAjapUtAnA mAlavA relve) thavAnI pahelAM to A ThekANe aneka ArasanA banelAM maMdira vidyamAna hatAM paraMtu jyAre relvenA kaMTrakaTaree ahiMnA patyare laI javA mATe kaMTrAkaTa lIdhe tyAre temaNe te ubhA rahelAM maMdirone paNa toDI pADI, temanA patthare laI gayA. A vAtanI jyAre rAjyane khabara paDI tyAre temane te patthara laI jatA baMdha karavAmAM AvyA, tethI temanA bhegA karelA pattharonA DhagalAo haju sudhI caMdrAvatI ane mAvalanI vacamAM ThekANe ThekANe paDI rahelA che. ane keTalAka pattharo sAMtapuranI pAse paDelA che." AvI rIte e prAcIna nagarInA mahatvane khedajanaka aMta Avyo. have to te anupama maMdiranAM darzana mahAnubhAva karnala TADe ApelA suMdara citro sivAya koIpaNa rIte thaI zakatAM nathI.- pRSTha. 41-42, 523 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jainalekhasaMgraha, (116 ) Abu parvata che ke temaNe A maMdiranI pratiSThAnI varSagraMthi (dareka varSagAMTha) upara je ASTAhika mahatsava karavAmAM Ave tenA pahelA divase-catravadi 3 trIje snAtra ane pUjana Adika utsava kare. AvI ja rIte bIjA divase-catra vadi 4 nA divase, kAsahadagrAmanA judI judI jAtanA AgevAna zrAvakoe, varSagAMThanA ASTAhika mahotsavanA bIjA divasane mahatsava ujavavo. paMcamInA divase, brahmA, vAsI zrAvakee, AchAhika mahotsavanA trIjA divasane utsava kare. chaThanA divase, dhaulIgAmanA zrAvakee cothA divasane utsava kare. sAtamanA divase, muMDasthaLa mahAtIrthaMvAsI tathA philiNa gAma nivAsI zrAvakee pAMcamA divasane mahotsava ujavave. - aSTamInA divase, heMDAudrA gAmanA ane DavANa gAmanA zrAvakee chaThA divasane mahatsava kare. - navamInA dine maDAhaDanA zrAvakee sAtamA divasane mahatsava kare. dazamInA divase sAhilavADAnA rahevAsI zrAvakoe e mahatsavanA AThamA divasane mahatsava ujave. tathA abuMda uparanA deulavADA gAmanA nivAsI samasta zrAvakoe neminAtha devanA pAMce kalyANako yathA divase, prativarSa karavAM. A pramANenI vyavasthA, zrI caMdrAvatInA rAjA zrImasiMha deve, tathA temanA putra rAjakumAra zrIkAnhaDadeva pramukha kumAre, ane bIjA samasta rAjavage, tathA caMdrAvatInA sthAna pati bhaTTAraka Adi kavilAe (kavi varga=paMDita varga?); tathA gUgalI brAhmaNa ane samasta mahAjananA samudAye, tathA Abu uparanA zrIacalezvara ane zrIvasiSTha sthAnanA, temaja najIka rahelAM deulavADA, zrImAtAmaMhabu grAma, Avuya grAma, rAsA grAma, uttara7 grAma, siDara grAma, sAla grAma, heDauMjI grAma, AkhI grAma ane zrIdhAMdhalezvara devanA keTaDI 524 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekha. naM. 65 ] (117) avalokana. Adi bAra gAmamAM rahenArA sthAna pati, tapodhana, gugalI brAhmaNa ane rAThiya Adi samasta prajAva, tathA bhAli, bhADA pramukha gAmamAM rahenArA zrI pratIDAravaMzanA sarva rAjapurUe potapotAnI IcchA pramANe zrI neminAtha devanA maMDapamAM besI besIne mahaM. zrI tejapAlanI pAsethI potapotAnA AnaMda pUrvaka zrIluNasiMhavasahikA nAmanA A dharmasthAnanuM sakala rakSaNa kArya karavAnuM svIkAryuM che tethI potAnuM e vacana prAmANika rIte pAlavA mATe A saghaLA joe tathA emanI saMtAna paraMparAe paNa jyAM sudhI A dharma sthAna jagamAM vidyamAna rahe tyAM sudhI AnuM rakSaNa karavuM. kAraNa ke-udAracitta vALA purUSanuM eja vRtta hoya che ke je kArya svIkAryuM hoya tenuM aMta sudhI nirvahaNa karavuM. bAkI kevala kapAla, kamaMDaluM, valkala, veta yA rakta vastra ane jaTApaTala dhAraNa karavAthI te zuM thAya che ! tathA mahArAja zrImasiMhadeve A luNasiMhavasahikAmAM virAjamAna zrI neminAtha tIrthaMkaranI pUjA AdinA kharca mATe DavANI nAmanuM gAma devadAna tarIke ApyuM che. tethI semasiMhadevanI prArthanA che, ke-temanA -paramAra-vaMzamAM je ke bhaviSyamAM zAsaka thAya temaNe "AcaMdraka ? sudhI A dAnanuM pAlana karavuM. e pachI be paLe che je kRSNaSaya nayacaMdrasUrinAM racelAM che ane temAM arbudagirinuM mahamya varNavAmAM AvyuM che. aMtamAM, "saM. saravaNane putra saM. siMharAja, sAdhU sAjaNa, saM. sahasA, sAIdeputrI sunathava praNAma kare che. A pramANe ullekha che. A lITInA akSare, uparanA AkhA lekhathI judA paDe che tethI jaNAya che ke keIe pAchaLathI umeryuM che. heTA tIrtha sthaLemAM yAtrio AvI rIte pitAnuM nAma chetarAvavAmAM puNya samajatA hatA ane tenA mATe khAsa dravya ApI AvAM nAma kotarAvatA hatA. kezarIAjI vigere ghaNe ThekANe AvA hajAre nAma yatra tatra kotarelAM che. pa25 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jainalekhasaMgrahe. (118) [ giranAra parvata A lekhamAM jaNAvelA gAmamAMnA keTalAMka gAmonAM nAme khulAso ApatAM De. lyuDarsa jaNAve che ke - " A lekhamAM je je sthAne varNavyAM che temAnAM nIce lakhelAMne pa maLI zakyo che. abuda uparanuM deulavADA te hiMdustAnanA nakazAmAMnuM ( Indian Atlas ) dIlavAro che je akSAMsa 24deg 36 uttara, tathA rekhAMza 72deg43 pUrva upara AveluM che. umaraNikI gAma te nakazAnuM umaNuM che je dIlavArAthI dakSiNa pUrvamAM cha mAIla dUra AveluM che. dhaulI gAma te dhaulI che je dIlavArAthI pazcima-dakSiNa-pazcimamAM 8 mAIla dUra che, muMDasthala mahAtIrtha te nakazAnuM murathalA hoI zake je dalavArAthI 8 mAIla dUra dakSiNa-pUrvamAM che. gaDAhaDa nAma nakazAnuM gaDara che je dIlavArAthI dakSiNa-pazcimamAM 11 mAIla dUra che; kadAca gaDAra ( gaDAda) ne badale Dara vaparAyuM hoya. sAhilavADa te selavara che je dIlavArAthI pazcima-uttara pazcimamAM 8 mAIla dUra che. je gAmo khAsa karIne abuMda parvata pAse AvelAM che ema je kahevAmAM AvyuM che temAMnuM Akhuya te nakazAmAMnuM Abu che je dIlavArAthI dakSiNa-pazcimamAM 1 mAIla dUra che. utara te utaraja che je dIlavArAthI uttara-pUrvamAM pa3 mAIla dUra che. sihara te sara che je dIlavArAthI dakSiNa-pazcimamAM 8 mAIla dUra che. heThauMcha te heThaMjI che je dIlavArathI dakSiNe be mAila dUra che. koTaDI te nakazAnuM dIlavArAthI pUrvamAM sAta mAIla upara AveluM koTaDA haze. sAla ghaNuMkharUM sAlagAma haze je dIlavArAthI dakSiNa-pUrva--dakSiNamAM eka mAIla che. nakazAmAM nAma ApyuM che te khoTuM dhArI ema kahI zakAya ke, dIlavArAthI uttara-pazcimamAM AveluM traNa mAIla dUra je ohIA gAma che te orAsA haze." A neminAthanA mukhya maMdiranI AjubAju bIjI hAnI nhAnI para devakulikAo che te dareka upara judA judA lekhe che. A devakulikAo upara hAlamAM navA anukamanAM naMbare lagADelAM che. temAM 39 mAM nabaranI devakulikA upara naM. 6 ne lekha Ave che. lekhamAM kula 45 paMkitao che. akSare moTA ane keTalIka jagyAe ghasAIgaelA che, paraMtu sArI peThe vAMcI zakAya tevA che. lekhamAM bhASA che ke saMskRta 526 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekhe. naM. 65] (119) avalokana, ********************************* vAparavAmAM AvI che paraMtu te ghaNI ja vyAkaraNa virUddha che tathA prAkRta pragothI bharelI che. A lekhamAM, vastupAla ane tejapAle aneka sthaLe maMdira ane mUti Adi kIrtane karAvyAM hatAM temAMnAM keTalAkanI naidha ApelI che. lekhane sAra A pramANe che- 'svasti. saM. 1296 ne vaizAkha sudI 3. zatruMjaya mahAtIrtha upara mahAmAtya tejapAle naMdIsara (naMdIzvara) nA pazcima maMDapa AgaLa eka zrI AdinAtha bhagavAnanuM biMba, tathA vajAdaMDa ane kalasa sahita devakulikA banAvI. tathA Aja (Abu) tIrthamAM mahaM. zrIvastupAle zrIsatyapurIya zrI mahAvIrabiMba ane khattaka banAvyAM. tathA vaLI ahiyAja pASANamaya biMba, bIjI devakulikAmAM be mattaka ane 2SabhaAdi tIrthakarenI covIsI banAvI. tathA gUDhamaMDapamAM pUrva bAjunA dvAra AgaLa attaka, mUtiyuma ane te upara (1) zrI AdinAtha bhagavAnanuM biba banAvyuM. uryaMta ( giranAra) upara zrIneminAthanA pAdukAmaMDapamAM zrI neminAthanuM biMba ane khattaka banAvyuM. Aja tIrtha upara mahaM. zrIvAstupAlanA karAvelA AdinAthanI AgaLa maMDapamAM zrI neminAthanuM biMba ane khattaka banAvyuM. zrIarbudagirimAM zrI neminAthanA maMdiranI jagatamAM be devakulikA ane 6 bibe banAvyAM. jAvAlIpura mAM zrI pArzvanAthanA maMdiramAM AdinAthanuM biMba ane devakulikA karAvI. zrItAraNagaDha (tAraMgA) upara zrI ajitanAtha devacaityanA gUDha maMDapamAM zrI AdinAthabiMba ane khattaka karAvyAM. maha + jAvAlIpura te mAravADamAM jedhapura rAjyamAM AveluM jAlera zahera che. - tAraMgAmAM, maMdiranA pravezadvAranI baMne bAjue be moTA gokhalAo je banelA che, ane jemAM hAlamAM yakSa-yakSiNionI mUrtio sthApana karelI che, tenA mATe A ullekha che. A baMne gokhalAo-battaka vastu pAle pitAnA Atmaya mATe banAvyAM che. emAM te vakhate AdinAtha 527 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcInajanalekhasa graha zrIaNahillapura ( pATaNa ) mAM AvelA zrIsuvidhinAtha tIrthaMkaranA temanuM navIna khi'ba sthApana karyuM. vIjApuramAM che. devakulikA tathA zrIneminAtha ane zrIpA nAthanAM bi'e mana:vyAM. zrImUlaprAsAdamAM kavalI ( gAdI ? ) ane khattaka tathA AdinAtha ane munisuvratasvAminI pratimAe karAvI. lATApallI " mAM AvelA zrIkumAravihAranA [ddhAranA samaye zrIpArzvanAthanA AgaLanA ma`DapamAM pArzvanAthanu khima ane khattaka karAvyuM. [ giranAra parvata hathI AvApI ( vAva ) nI najIkamAM maMdiranA chA~ddhAra karyo tathA ( 120 ) bhagavAnanI mUrti sthApita karavAmAM AvI hatI. pAchaLathI kANu jANe zA kAraNathI ane kai vakhate temanuM utthApana thayuM te jANI zakAyu nathI. va mAnamAM te emAM upara jaNAvyA pramANe yakSa ane yakSiNInI mUrti sthApita che. A kha'te geAkhalAe ujjavala ArasapASANanA banelA che. paraMtu te upara hAlamAM cune ane raMga caDhAvI dIdhelAM che tethI temanI kArIgarI ane suMdaratA bilakula jaNAtI nathI. A geAkhalAomAM gAdInA nIcenA bhAga upara vastupAlanA lekhe paNa kAtarelA che. paraMtu temanI upara paNa cunA vigere copaDelA che tethI te lekhA paNu kAine jaNAtA nathI. ghaNIka khArIka rIte tapAsa karatAM te lekhe jaNAI Ave tema che. baMne lekhamAM ekaja prakAranA ullekha ane pATa che. e lekha AgaLa " tAraMgAnA lekhe " mAM ApavAmAM AvelA che, * vIjApura, uttara gujarAtamAM AvelA eka karakhe che, ane te gAyakavADI rAjyanA kaDI prAMtamAMnA e nAmanA tAlukAnuM mukhya sthAna che. + lATApallI te hAlanu lADeAla nAmanuM gAma che je upayu kata vIjApurathI uttare traNa gAu upara AveluM che. e sthAna pUrva kAlamAM samRddha haze ema enI AsapAsa paDelAM kAtarakAmavALA pattharAnA DhagalAe uparathI jaNAya che. enA ullekhe! ghaNI jagyAe jovAmAM Ave che. A lekhamAM jaNAvele kumAravihAra vartamAnamAM vidyamAna nathI temaja te kayAM AgaLa AvelA hatA evu paNa kAMI cinha jaNAtuM nathI, hAlamAM e gAmamAM phkata eka jinamaMdira che ane te arvAcIna che. theADA va` pahelAM e gAmamAM para8 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jenalekhasaMgraha. (121) [ Abu parvata prahAdanapura (pAlanapura) mAM AvelA pAhaNuvihAra nAmanA maMdiramAM caMdraprabhatIrthakaranA maMDapamAM be khattake karAvyAM. A ja maMdiranI jagatI (bhamatI=pradakSiNAmArga ) mAM nemInAthanI AMgaLavALA maMDapamAM mahAvIra jinanI pratimA karAvI. A badhuM (e bhAIoe) karAvyuM che. nAgapurIya ane varaDIyA vaMzanA sA. nemaDanA putra sA. rAhaDa ane sA. jayadeva, temane bhAI sA. sahadeva, tene putra saMghapati sA. beTA tathA tene bhAI gosala sA. jayadevanA putra sA. vIradeva, devakumAra ane hAlaya, sA. rAhaDanA putra- sA. jiNacaMda, dhaNezvara ane abhayakumAra, temanA laghu bhAI sA. lAhaDe potAnA kuTuMba sAthe A karAvyuM (zuM karAvyuM che, te lekhamAM jaNAvyuM nathI, paraMtu ema jaNAya che ke je devakulikA upara A lekha karavAmAM Avyo che, te devakulikA eNe karAvI haze.) nAgendra gacchanA AcArya vijayasenasUrIe pratiSThA karI. 33 mI paMktithI te 45 mI paMkti sudhInI 13 paMktio pAchaLathI umeravAmAM AvI che ema varNana ane kotara kAma baMne uparathI jaNAya che. emAM jaNAvyuM che ke - sA. rAhaDanA putra jiNacaMdanI bhAryA cAhiNInI kuzImAM avatarelA saMghapati sA. devacaMde pitAnA mAtApitAnA zreyArthe jAvAlipuravALA suvarNagiri parvata upara AvelA pArzvanAtha-maMdIranI eka ThekANethI jamInamAM daTAelI keTalIka pratimAo maLI AvI hatI je taddana akhaMDita ane ghaNIja saMbhALapUrvaka sacavAelI jaNAtI hatI. e badhI pratimAo hAlamAM tyAMnA navIna maMdiramAMja padharAvelI che. e mUrti mAMnI keTalIka upara lekho paNa kotarelA che je zrI buddhi sAgarasUri taraphathI hAlamAM ja bahAra paDelA "naina dhAtu pratimA jeNe saMpraDha ' nA bhAga 1, ne pRSTha 78-79 mAM ApelA che. vijayadevasUrI ghaNIka vakhate e gAmamAM AvelA ane rahelA che ema vinayava mA uparathI jaNAya che. pUNimA-pala ( punamIyAgaccha ) nI eka zAkhAvALAonuM e mukhya sthAna hatuM, ema paNa keTalAka rAsanI prazastiothI samajAya che, 529 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekha. naM. 65 ] 122) avalokana A . jagatImAM- aSTApadanAmanA cityamAM be khattaka karAvyA lATApavimAM kumAravihAranI jagatImAM ajitanAthanuM biba tathA daMDa ane kaLasa sahita devakulikA karAvI; A ja maMdiramAM ajitanAtha ane zAMtinAtha nuM- ema pratimAyugala karAvyuM. aNahilapura (pATaNa) nI samIpamAM AvelA cAreya * cArUpa, e pATaNathI traNa gAu upara AveluM hAnuM sarakhuM gAma che. hAlamAM tyAM eka sAdhAraNa prakAranuM maMdira che ane temAM eka pArzvanAthanI zyAmavarNa mUta (ke je sAmaLAjInA nAme oLakhAya che) ane eka bIjI zvetavarNanI anya pratimA pratiSThita che. aitihAsika ullekho tarapha najara karatAM cArUpa e bahu jUnuM ane prasiddha tIrtha sthAna jaNAya che. pUrve tyAM aneka maMdira hovAM joIe. mAvaja caritra mAM eka sthaLe, e sthAnanA viSayamAM A pramANe ullekha karele dRSTigocara thAya che- zrIkAntInagarIsatkadhanezazrAvakeNa yat / vAridherantarAyAnapAtreNa vrajatA satA / / tadadhiSThAyakasurastambhite vAhane tataH / arcitavyantarasyopadezena vyavahAriNA // tasyA bhuvaH samAkRSTA pratimAnAM trayozituH / teSAmekA ca cArUpagrAme tIrtha pratiSThitam // anyA zrIpattane cizcAtaromUle nivezitA / ariSTanemipratimA prAsAdantaH pratiSThitA // tRtIyA staMbhanagrAme seDikAtaTinItaTe / tarujAlAntare bhUmimadhye vinihitAsti ca // (samayevamUrijhava, 138-42) A zlokone bhAvArtha e che ke-kAMtInAmA nagarIne rahevAsI koI dhaneza nAmano zrAvaka samudramAM musApharI karato hato tyAre eka jagyAe tenA vAhaNo devatAe khaMbhita karI dIdhAM. zrAvake samunnadhiSita devatAnI pUjA karI tyAre teNe kahyuM ke A sthaLe traNa jinapratimAo rahelI che te kaDhAvIne tuM laI jA. dhaneze te pratimAo kaDhAvI ne sAthe lIdhI temAMnI eka teNe cArUpamAM, bIjI pATaNamAM AmalInA jhADa nIce vALA ariSTaneminA maMdiramAM ane trIjI seDhI nadInA kAMThe AvelA staMbhanaka gAmamAM ema traNa sthaLe padharAvI. (staMbhanaka mATe AgaLa 53 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jainalekhasaMgraha, (123) [ Abu parvata (hAlanuM cArUpa) nAmanA sthAnamAM AdinAthanuM biMba, eka maMdira ane 6 caukiyA (vedIo?) sahita gUDhamaMDapa banAvyuM. pRSTa 71 upara khulAse karavAmAM Avyo che, tyAM jAo.) A uparathI ema samajAya che ke prabhAva caritravAranA samayamAM e sthAna bahu mahatvanuM ane prAcIna gaNAtuM hatuM. e ja caritramAM varasUrInA prabaMdhamAM lakhavAmAM AvyuM che ke-vIrasUri pATaNa AvyA tyAre prathama teo cArUpa AvIne rahyA hatA ane tyAM temano siddharAja jayasiMhe tathA pATaNanA saMghe khUba satkAra karyo hato. 14 mA saikAmAM thaI gayelA mAMDavagaDhanA prasiddha dhanADhya pethaDazAhe cArUpamAM eka zAMtinAthanuM maMdira banAvyuM hatuM, ema sukRtasAra ane munisuMdarasurInI banAvelI guva mAM spaSTa ullekha che. 3rAtaiLA mAM keTalAka prasiddha prasiddha tIrthasthaLonAM nAme gaNAvyAM che temAM paNa cArUpa nuM nAma jovAmAM Ave che:-- " bIjADha-4- Da-Tezvara-vAva--gALa-salezvaravAha -AvaLavArthavazvara-citrakUTa-gAghATa-pura-stamanapArzvanAgapuratumulahaaraadynektiirthaani jagatItale vartamAnAni / " A sivAya bIjAM paNa aneka tIrthamALA Adi prakaraNamAM tathA svataMtra stotra-stavanomAM cArUpane eka pavitra tIrtha tarIke kathavAmAM AvyuM che. e badhA uparathI ema spaSTa jaNAya che ke junA samayamAM e sthAna bahu prasiddha hatuM ane tyAM aneka maMdiro hatAM. vartamAnamAM e ThekANe prAcInatAdarzaka koI vizeSa pramANe dekhAtAM nathI. paraMtu je khodakAma karavAmAM A ve te keTalIka mUrtio vigere maLI AvavAno khAsa saMbhava rahe che. huM mahArI mulakhAta daramyAna e sthAne eka parikarane khaMDita bhAga joyo hato jenA upara A pramANe lekha kotarela hato -- (1) .. .. ddei 13 zrInAche bIsIkuLarivaMtA rAjana suta zre0 sobhA tathA zre0 jasarA suta (2) .........devAbhyAM cArUpagrAme zrImahAtIrthe zrIpArzvanAthaparikarakArita () titiM dvArimiH | A lekhamAM jaNAvelA devacaMdrasarI sAthe saMbaMdha dharAvanAra saMvata1301 ne eka lekha pATaNamAM che. tathA khAsa e AcAryanI eka mUrti paNa pATaNanA paMcAsarA pArzvanAthanA maMdiramAM virAjita che. 531 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA le. na. 65 ] (24) avalokana A lekha tathA naM. 106, 107, 121, 122, 123, 126, ane 127 vALA lekhe eka ja kuTuMbanA che. naM. 106-7 vALA lekhemAM jaNAvyuM che ke-pUrve nAgapuramAM (mAravADamAM-jodhapura rAjyanA tAbe AveluM hAlanuM nAgara zahara) varadeva nAme zreSThI hato jenAthI varaDIyA" AvuM nAma e vaMzanuM paDyuM. te varadevane be putra hatA eka Asadeva ane bIjo lIdhara. Asadevane sA. nesaDa, AbhaTa, mANika ane salakhaNa tathA lakSmIdharane thiradeva, guNadhIra, jagedhara ane bhuvana nAme putro thayA. temAM phakta ekalA emaDanA ja vaMzajenuM A badhA lekhamAM varNana che. De. pITarsananA 3 jA rIperTamAM (pRSTa 60 ane 73) e vaMza saMbadhI be prazastio ApelI che. jemAM ekamAM nemaDane vaMzanuM vistRta varNana ApyuM che. nemaDa jAtie palIvAla vaizya hatuM. te kaI kAraNathI pitAnA mULa vatana nAgapurane cheDI pAlDaNapuramAM AvIne rahyo hoya ema bIjI prazastinA ullekha uparathI jaNAya che. enA saMtAne tapAgacchane birUda prApta karanAra jagacaMdrasUrinA ziSya devendrasUri, vijyacaMdrasUri ane devabhadragaNuM e tripuTIne anurAgI hatA. emanA upadezathI nemaDanA saMtAnamAMthI dareke judA judA aneka dharmakAryo karyA hatAM. e prazasti tathA prastuta lebemAMthI temanI vaMzAvalI A pramANe bane che - 532 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *, * nemaDa * - * * * rA haDa jayadeva (1 lakSmI-jhara nAiki.) ( jAhaNa devI) sahadeva (saibhAgyadevI.) * prAcIna jainalekhasaMgraha. * * * * * * * * jinacaMda (cAhiNI.) * peTA | vIra deva devakumAra ho; (vijayasirI.) (devasirI.) (harasiNI.) (kIlI.) gesala ( guNadevI.) pAhiNI devacaMda nAmaMdhara mahIdhara (kanyA.) jeDa. hemacaMdra. kumArapAla. pAsadeva, haricaMdra dematI (15) viradhavala bhImadeva 533 dhanezvara (dhanazrI.) (lamathI.) arasiMhAdi. * naM. 121 nA lekhamAM "vaDI" nAma ApyuM che. naM. 107 mAM "varI che. Abu parvata Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekha. naM. 67-74] (16) avalokana prazastimAM ema paNa jaNAvyuM che ke--jinacaMdranA putromAMthI viradhavala ane bhImadeve devendrasUrinI pAse dIkSA lIdhI hatI. devacaM ke tIrthayAtrA mATe saMgha kAThI saMghapati pada prApta karyuM hatuM. lAhaDe paNa jinapratimA bharAvavAmAM ane pustaka lakhAvavAmAM puSkaLa dhana kharmsa hatuM. peDhA ane gesala banne bhAIoe zatruMjaya ane giranAra Adi tIrthonI yAtrA mATe mahATA saMgho kADhyA hatA. AvI rIte e kuTuMba aneka dharmakRtya karI svadravyanuM phaLa bhegavyuM hatuM. mahAmAtya teja pALanA A maMdiramAM A kuTuMbe AvI rIte devakulikA ane jinamUtio karAvI che tenAthI ema samajAya che ke e baMne zrImaMta kuTuMbamAM paraspara kaI kaTuMbika-sabaMdha ke saghana snehasaMbaMdha have joIe. kAraNa ke tejapALane A Adarza maMdira banAvavAmAM potAnA saMbadhie ke snehionuM smaraNa zAsvatarUpe rAkhavAneja mukhya udeza hite. ( 67-68 ) naM. 39 ane 40 vALI devakulikA upara A baMne lekha kamathI kotarelA che. pahelAmAM lakhyuM che ke-tejapAle pitAnA moTA bhAI vastupAlanI sabukA nAmanI strInA puNyArthe, supArzvanAthanI pratimA vaDe alaMkRta thaelI A devakulikA karAvI che, ane bIjAmAM, eja mahAmAtyanI lalitAdevI nAmanI patnIne zreya mATe A devakulikA karAvI che. (69-72 ) na. 41 thI 44 sudhInI devakulikAo upara 69 thI 7ra na bara vALA lekhe karelA che. mahAmAtya vastupAlanA putra jayasiMha ane tenI traNa strIo je jayataladevI, suhavadevI ane rUpAdevI nAme hatI temanA puNya mATe A ja devakulikAe kamathI banAvI che. ( 73-74) kamathI 45 ane 1 naMbaranI devakulikA upara katarelA. mahaM. pa34 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna-lekhasaMgraha (127) [ Abu parvata zrImAladeva (je vastupAlane mahe bhAI hata) na bane putrIo je sahaja ane sadamala nAme hatI temanA puNyArthe A baMne devakulikAo karAvI che. - 2 jA naMbaranI devakulikA. mAladevanA putra mahaM. zrIpunasIhanI bhAryA AlhaNadevInA kalyANa mATe ( 76-77) anukame 3-4 naMbaranI devakulikA upara. mahuM. zrI mAladevanI bhAryA pAt ane lIlune zreyArthe A baMne devakulikAe karAvI che. ( 78) pa naMbaranI devakulikA. mahuM. zrI mAladevanA putra mahaMzrI punasIhanA putra pethaDanA puNyArthe. (79) 6 naMbaranI devakulika. mahaM. zrI mAladevanA putra mahuM zrI punasIhanA kalyANa mATe. ( 80) 7 nabaranI devakulikA. mahaM. zrI mAladevanA zreya sArUM. ( 81 ) 8 naMbaranI devakulikA. maha0 zrI punasInI putrI bAI valAdevInA kalyANa nimitte. ( 8 ) - 9 naMbaranI devakulikA. dauca mahAsthAna (mAravADamAM pAlI pAse gudaca karIne gAma che te) nA nivAsI dharkaTavaMzIya che. bAhaTinA putra che. bhAbhunA putra che. bhAIle, pitAnA saghaLA kuTuMba sAthe A devakulikA karAvI. pitAnA gurU Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekhA. naM. 84 ] ( 128) avalena. zrIpadmadevasUri ane sUtradhAra huM bhanadevanI samakSa, neminAthadevanI necA ( pUjA ? ) mATe 16 drasma (te vakhate cAlatA eka prakAranAM zikkAe ) devanA bhaDAramAM mukayA che. temane pratimAsa 8 vize|pakA (TakA ) vyAja Avaze. temAMthI aA~thI te mUliba banI ane ardhAMthI A devakulikAmAM, pUjArIoe haMmezAM pUjA karavI. ( 83 ) 10 nakharanI deva kulikA upara. savat 127, vaizAkha suDhi 15, zanivAra. lekhanA sArAMza e che ke--mahuM. zrI teja pAle khanAvelA A lUNasa huM vasadghikA nAmanA zrIneminAthadevanA maMdiranI jagatImAM, caMdrAvatI nivAsI praglATa jJAtIya Thakkura sahadevaputra 40 sivadevaputra 40 sAmisa hu suta 40 sAMvatasIha, suhuDa Adi kuTube ( A ThekANe ghaNAM jaNanAM nAme che ) peAtAnA matA-pitAna! zreya mATe pArzvanAtha tIrthaMkaranu khima karAvyu. nAgendragacchanA AcArya zrIvijyasenasUrie tenI pratiSThA karI. ( 84 ) 14 * nakharanI devakulikA upara. savat 1293 vaizAkha sudI 15, zanivAra.lekhane ghaNA kharA bhAga, uparanA lekhane maLatA ja che. caMdrAvatI nivAsI prAggATa jJAtIya zra. vIracadra-bhAryAM zriyAdevInA putra zre. sADhadeva, zre. chAhuDa-ItyA Ja huM zAlanadeva, A maMdira banAvanAra mukhya sUtradhAra ( InjInIyara ) hatA. tenA ja mukaiiAzala ane zilpacAtu nA lIdhe A ma Mdira AvA prakAranI anupama racanAthI alaMkRta thayuM che. jinaha gaNanA vastupAru cAreta mAM Anu keTaluMka vaNa na karelu che. jinaprabhusUrie paNa potAnA vividhatIrtha sva nAmanA pustakamAM eka zleAka vaDe A pramANe enA zilpajJAnanI prazaMsA pharI cheH aho ! zobhanadevasya sUtradhAraziromaNeH / taccaityaracanA zilpAnnAma lebhe yathArthatAm // * 11, 12, 13 naMbaranI devakulikAo upara lekhA nathI. 536 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jenalekhasaMgraha, (128) [ Abu parvata -~-~~-* dIe ( ahiM ghaNAM nAma ApyAM che) zAMtinAthadevanuM bimba karAvyuM. tenI pratiSThA navAMgavRttikAraka zrIabhayadevasUrinA saMtAnIya zrI dharmaghoSasUrie karI. A dharmasUri madhukarA nAmanI kharatara-gacchanI zAkhAnA hatA, ema samayasundarapAdhyAye sAmAvAra zatamAM A ja lekhane utAre ApI jaNAve che. (-tra madura/varatara che zrI dharmaghoSasUrayo reyAH | ") vizeSamAM vaLI ema paNa jaNAve che ke dIva (baMdara)nI pAse AvelA unA nagaramAM bheyaramAM rahelI eka pratimA upara paNa e AcAryanA nAmane lekha kare che. yathA- evameva zrIdvIpAsannazrIUnAnagare bhUmigRhAntatipratimAprazastAvapi likhitamasti / yathA--' navAGgavRttikArazrIabhayadevasUrisantAnIyaiH zrIdharmaghoSasUribhiH pratiSThitam / " kSamAkalyANaka gaNinI banAvelI vasaMtarAcchAdRvandI pramANe madhukara kharatarazAkhAnI utpatti saMvata 1167 nI AsapAsa jinavalUbhasUrinA samayamAM thaelI che. yathA-- " tad ( jinavallabhasUri) vArake ca madhukarakharatarazAkhA nirgatA / ayaM prathamo gacchabhedaH * / ( 85) 15 naMbaranI devakulikA upara. saMvat 1ralsa, caitravedI 8, zukavAra. ghaNekhare bhAga upara pramANe ja lakhele che. caMdrAvatI nivAsI prAgvATajJAtIya mahaM. kauDInA putra che. sAjaNe potAnA pitRObhAI varadeva AdI ( keTalAMka badhI maLIne kharataragacchanI 8 zAkhAo thayelI che ema e ja paTTAvalI uparathI jaNAya che. temAM sauthI prathama e zAkhA thaI che, tethI Ane prathama gabheda jaNAvyuM che. 17 537 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekhe naM. 86-91 ] (130) avalokana nAme che) nI sAthe aSabhadevanI pratimAvaDe alaMkRta thayelI A devakulikA karAvI. pratiSThA karanAra vijyasenasUri. lekhanA pAchalA bhAgamAM vaDagAma ane mAMTagAma vasanArAM keTalAka strI purUSanAM nAma ApIne aMte "vaDagacchIya zrIcakezvarasUrinA anuyAyI zrAvaka sAjaNe karAvI" ( zuM? te jaNAvI nathI) ema lakhyuM che. 16 naMbaranI devakulikA upara. saM. 1287 citravedI 3. mahAmAtya zrItejapAle karAvelA neminAthanA cityamAM dhavalaki ( hAlanuM dholakA ) vAstavya zrImAlajJAtInA Tha. vIracaMdranA putra Tha. ratanasIhanA putra dosI Tha. padamasIhe pitAnA pitA ratanasIha ane mAtA kumaradevI je mahaM. nenAnA putra mahaM. vIjAnI putrI thAya che-temanA kalyANa mATe, saMbhavanAthanI pratimA sAthe A devakulikA karAvI. ( 87-88 ). A baMne lekhe 17 naMbaranI devakulikAnA dakSiNa ane pUrva dvAra upara kamathI katarelA che. mahAmAtya tejapAle pitAnA putra luNasiMhanI rAyaNuM ane lakhamA nAmanI baMne strIo mATe A devakulikA karAvI, e lekhene tAtparya che. ( 89 ) 18 naMbaranI devakulikA upara. mahe. tejapAle pitAnI strI anupamAdevInA puNyArthe, munisuvatadevanI A devakulikA karAvI che. (90-91 ) 19 nabaravALI devakulikAnA pazcima ane dakSiNa dvAra upara A be lekhe karelA che. pazcimaDhAravALA lekhamAM lakhyuM che-mahuMtejapAle pitAnI 238 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jenalekhasaMgraha, (131) [ Abu parvata putrI bauladevInA zreyArthe A devakulikA karAvI che. ane dakSiNa dvAranA lekhamAM lUNasiMhanI putrI gaurAdevInA hitArthe A devakulikA karAvI che. ( 9ra-93) 20 ane 22 naMbaravALI devakulikA upara che (21 naMbaranI de. upara lekha nathI.) A baMne lekho uparanA 83-84-85 naMbaravALA lekho jevA ja che. caMdrAvatI nivAsI prAgvAToe katarAvelA che. judA judA kuTuMbanAM manuSyanAM nAme ApyAM che. je ghaNA bhAge, A maMtrIonA mesALa pakSanA ke tejapAlanA sAsarA pakSanA haze. (94 thI 99) A 6 lekhe anukrame 25 thI 30 nabara sudhInI devakulikAo upara katarelA che. mahAmAtya vastupAla ane tejapAlane cha bahene hatI. temanA puNyArthe A judI judI devakulikAo tejapAle karAvI che ane dareka upara akeka bahenanuM nAma ApeluM che. A 7 bahenanA nAma A pramANe che 1 jhAlDaNadevI, 2 mAu, 3 sAu, 4 dhaNadevo, 5 sehagA, 6 vayaju ane 7 padmalA. ( A palAnuM nAma 103 naMbaranA lekhamAM che.) (100-10) A baMne lekhamAMthI prathamane lekha 30 naMbaranI devakulikAnA pazcima dvAra upara che. ane bIje 31 naMbaranI de. upara che. pahele lekha bahu ja kheTe lakhAyeluM che. caMdrAvatI nivAsI prAgvATa jJAtinA be kuTuMboe A devakulikAomAM amuka amuka jinanI pratimAo karAvI, e lekhanI hakIkta che. (100) 3ra nabaranI devakulikAnA pUrvadvAra upara 539 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekhe. na. 103-10-9] ( 132) avalokana mahAmAtya tejapAle pitAnA mAmAnA putra bhAbhA ane rAjapAlanA kathanathI, temanA pitA mahaM. pUnapAla tathA mAtA mahaM pUnadevInA zreyArthe A devakulikAmAM caMkAnanadevanI pratimA karAvI. (103) eja de. ne uttaradvAra upara. tejapAlanI 7 mI bahena padmalAnA kalyANArthe vAriseNadevanI pratimA vaDe alaMkRta evI A devakulikA karAvI. (104) 33 nabaranI devakulikA. zrImAlajJAtinA Tha. rANAnA putra . sAhaNIye pitAnI suhAgadevI nAmanI strInI kukhe avatarelA Tha. sIhuDa nAmanA putranA puNyArthe yugAdijinanuM biMba karAvyuM. (105) 34 nabaranI devakulikA zrImAlajJAtInA che. cAMdAnA putra che. bhejAnA putra che. khetale pitAnI jAsunAmanI mAtAnA zreyArthe ajita devanI pratimA karAvI. (106-107) 35 ane 36 naMbaranI devakulikAo upara A baMne lekhe anukrame ketarelA che. naM 66 ne lekhanA avakanamAM jaNAvelA varahuDIA kuLanA sAnemaDanA vaMzajonA A lekhe che. vizeSa varNana uparikta lekhanA vivecanamAM ApI ja dIdhuM che. A baMne lekhomAM prAraMbhanI trIjI paMktiomAM zrIlaMmadeva ane zrI zAMtiva A baMnenAmenI upara kamathI zrI mahAvIrava ane zrI neminAthavA A nAma bArIka akSaremAM ApyAM che tenI matalaba nIcenA nAme bAtala karI upara ApelAM nAme kAyama rAkhavAnI che. zilApaTTamAM akSare ketaryA pachI te pAchA bhUMsI zakAya tevI sthiti na hovAthI 54) Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jenalekhasaMgraha. (133) - Abu parvata na nananaLaAAA A A A A A A A , 55 / 1 1 1 1 1 1 te lekhamAM je pAchaLathI kAMI pheraphAra karavAnuM hoya che te AvI rIte mULa lakhelA upara bIjuM lakhANa karAya che. (108-09) naMbara 37 ane 38 nI devakulikAo upara A baMne lekha lAMbI lAMbI bambe paMktiomAM katarelA che. A baMne lekhe eka ja prakAranA che. prAraMbhamAM saMvat purate bhAga gadyamAM che ane bAkInAM 4-4 padya che. jemAnAM traNa padya te ekanAM ekaja che ane aMtima padya baMnemAM judA judA prakAranuM che. bhAvArtha A pramANe che-- zrISa DerakagacchIya zrIyazobhadrasUrInI ziSyasaMtatimAM zrI zAMtisUrI thayA. temanA caraNa kamalamAM bhramara samAna maMtrI zrIudayasiMha thaye, je vipula dhananuM dAna karavAthI te dAnavIra, giranAra vigere tIrthonI mahAna ADabara sAthe yAtrA vigere dharma karavAthI dharmavIra ane rAjA-mahArAjAonuM paNa mAna mardana karavAthI yuddhavIra--ema trividhavIra cUDAmaNuM kahevAtuM hatuM. tene putra yazavIra je "kavindrabandha" ne birUda dharAve che ane jene sarasvatI ane lakSamIe ekIsAthe aMgIkAra karyo che arthAt je uttama vidvAna heI mahAna aizvaryavAna che, teNe pitAnA pitAnA puNyArthe sumatinAtha tIrthakaranI pratimAyukta ane mAtAnA zreyArthe padmaprabhabiMbayukta A be devakulikAe karAvI che. A maMtrI yazavIra, jAvAlIpuranA cAhamAna rAjA udayasiMhane pradhAna hatuM. e bahuzruta vidvAna ane rAjanItinipuNa mahAmAtya hate. mahAmAtya vastupAla ane tejapAlanI sAthe AnI gADhamaitrI hatI. tejapAlanA banAvelA A neminAtha caityanA zilpakAmamAM eNe keTalAka deze batAvyA hatA. jinaharSagaNiracita vakatRpA varitra mAM AnA saMbaMdhamAM keTaluMka varNana kareluM che. ( 10-111) A maMdiranA mULa gabhArAnA bAraNAnI baMne bAjue-raMga 541 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA lekhe, naM. 111] ( 134 ) maDapamAM ghaNIja uttama kArIgirIvALA ArasanA e lAche temanI upara A ane lekhe kAtarelA che. ekaja prakAranA che phkata atamAM tIrthaMkaranA nAme A lekhA gheADA gheADA khaDita thaI gayelA che vatAM lekhapATha sapUrNa thaI rahe che. lekhanI matalaba avalAkana, geAkhalAe anebaMnenA lekhapATha sa0 127, vaizAkha sudi 14, gurUvAra....mahuM tejapAle peAtAnI bIjI patnI suhaDAdevI je pATanivAsI meDhajJAtinA ThaM. jhAlaNunA putra 4. AzA ane tenI strI ThakurANI satASAnI putrI thAya che tenA zreyArthe A khane khattakA ane temAM virAjita jinapratimAe karAvI che. judAM judAM che. paraMtu baMnene meLaA pramANe che vartamAnamAM lAke A baMne gokhalAone derANI jeThANInA geAkhalA kahe che ane vastupAlanI strI lalitAdevI tathA tejapAlanI strI anupamAdevI--A baMne jaNIoe peAtapeAtAnA kharce banAvyA che ane temAM 18 lAkha rUpIA kharca thayAnu' kahevAya che. keTalAka junA stavana ane Adhunika pustakamAM paNa eja ki`vadantI pramANe lakhelu jovAmAM Ave che. paraMtu A lekhA uparathI spaSTa jaNAya che ke e mAnyatA bhUlabharelI che. A mane gAkhalAo tejapAlanI bIjI strI suhuDAdevInA puNyArthe anAvavAmAM AvyA che. suhaDAdevInuM nAma vastupAtta ritra ke bIjA koi pustakamAM mhArA jovAmAM Avyu nathI. temaja tene meDha jJAtimAM janmelI A lekhAmAM lakhelI che. tethI e eka prazna thAya che, ke zuM te vakhate prAggATa ane meDha jevI e svataMtra judI judI jAtAmAM paraspara lagna vyavahAra thatA hatA ? hajI sudhI AvI jAtanA khIjA udAharaNeAnAM pramANA draSTigeAcara thayAM nathI tethI A praznane uttara sarala nathI. A lekhA ma Mdira thayA pachI bahu ja pAchaLa cheka 1297 mAM lakhAyA che tethI ema paNa anumAna thAya che ke tejapAle suhaDAdevInI sAthe mhATI umare pahoMcyA pachI-kadAcit tene vRddhAvasthA paNa kahI zakAya--lagna 542 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcInajainalekhasa'graha, ( 135 ) [ Abu parvata karyuM. hAvu' joie. anupamA jevI sathA anupama strInI sAthe ghaNA lAMkhA samaya sudhI sa'sAra sukha bheAgavI, tejapAla jevA parama jaina Adarza amAtyane nivRtta thavAnA parama kartavyanI taddana ulaTI dazAe Ama eka vijAtIya khAlAnI sAthe lagna karavAnu' zu' kAraNa haze tene kAMI paNa ullekha koI graMthakAra karato nathI e eka kharekhara vicAraNIya Akhata che. aprasa`ga heAvAthI A sabadhe vizeSa udgApeAha karave! atra ThIka nathI, ema samajI ATalIja sUcanA khasa dhArI che. (112-130) A badhA lekhA, mukhya maMdira ane judI judI devakulikAomAM rahelI keTalIka pratimAo upara kAtarelA che. vizeSa ullekhanIya kAI Akhata emAM nathI. na. 121, 122, 123, 125 ane 127 vALA lekhe vara uDIyA kuTubanA che ema upara 66 na'khara vALA lekhanA avalokanamAM jaNAvyuja che. e lekhA mULa gabhArAmAM je mUlanAyaka tarIke mUrtie pratiSThita che temanAM padmAsane nIce kAtarelA che. ( 131 ) madiranI jagatImAM eka 'hastIzAlA' anelI che. temAM uttama prakAranI kAraNIvALI ArasanI 10 hAthiNIe ubhelI che. A daze upara ca'DapAdi 10 purUSonI mUrtie besADelI hatI. hAlamAM temanA upara eke mUrti nathI. mUrtie kAI upADI gayA ke bhAMgI nhAMkhI te jANI zakAtuM nathI. A hAthiNIenI pAchaLa bhIMtamAM 10 gekhalAe anelA che temAM lekhamAM jaNAvyA pramANe strI purUSonI mUtio che. prathamanA gokhalAmAM AcArya udayasena ane temanA ziSya vijayasena (ke jemanA haste A madiranI pratiSThA thaI che) nI paNa mUrti besADelI che. strI purUSAvALI dareka mUrtinA hAthamAM phUlanI mAlA ApI temane madiramAM pUjA karavA jatA sUcanyA che. vastupAlanI mUti upara, mastaka upara pASANunu chatra banAvelu che. A badhA lekhA uparathI A mahAmAtyenu vaMza vRkSa A pramANe ane che:-~~ 543 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AsarAja ( kumAradevI ) u52nA . na. 131] tejapAla lUNiga (lUNAdevI) mAladeva (lIlU-pAtU ) vastupAla (sokhu-lalitAdevI) (anupamAdevI-suhaDAdevI) sahajalade 22h sadamalade pUrNasiMha (jhAlNade-mahaNadevI) jayatasiMha baulade lAvaNyasiMha (jayatalade-suhavade- (rynnaade-lkhmaade)| rUpAde.) gaurade suhaDAsiMha (suhaDAde-sula khaNAde. 11) pethaDa pethaDa valAlade (7 vheno) jAlu 1, mAU 2, sAU 3, dhanadevI 4, sohagA 5, vayaju 6, padmalAdevI 7. salona. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcIna jainalekhasaMgraha, (137) jinaprabhasUri racita vividhatIrthara nAmanA pustakamAM, je vi. saM. 1349 (I. sa. 1292) nI lagabhaga racAvuM zarU thayuM hatuM ane saM. 1384 (I. sa. 1327) nI AsapAsa samApta thayuM hatuM temAM jaNAvyuM che ke musalamAnoe A maMdirane teDI nAMkhyuM hatuM tene punarUddhAra zaka saM. 1243 ( vi. saM. 1378) mAM caMDasiMhanA putra saMghapati pIthaDe (athavA pethaDe) karAvyo hato. A bAbatane eka lekha paNa A maMdiramAM raMgamaMDapamAM eka staMbha AcandrArka nandatAdeSa saMghA dhIzaH zrImAn pethaDaH saMghayuktaH / jIrNoddhAraM vastupAlasya caitye tene yenehA'rbudAdrau svasAraiH // arthAta-saMghapati pethaDa saMdhayukta yAvacaMdra divAkara paryata jIvita raho jeNe pitAnA dravyavaDe Abuparvata uparanA A vastupAlanA caitya jIrNoddhAra karyo. A saMghapati pethaDa kyA rahevAsI hatuM te jANI zakAyuM nathI. * kayA musalamAna sulatAne ane kayAre A maMdira toDayuM te cekakasa jaNAyuM nathI. paraMtu paM. gaurIzaMkarajI ojhAnA anumAna pramANe "alAudIna khIlajInI keje jAleranA cihAna rAjA kAnhaDadeva upara vi. saM. 1366 (I. sa. 1309) nI AsapAsa caDhAI karI tyAre A maMdirane teDayuM tevuM joIe." sIrohIkA itihAsa, pR.70 545