________________
જુલાઇ. ].
મુખ્યલેખ. જૈન ધર્મ પાળનાર એવા દિગમ્બરો અને ત્વવાળું પારમાર્થિક અને સામાજિક ફળ બતામ્બરમાં અન્ય સાંસારિક વ્યવહાર ન લાવી શકે? થઈ શકે! સમાજનું જે પરમાર્થ હેતુએ ફરી આ રીતે વ્યવહાર સંબંધમાં સંક્ષેપમાં બંધારણ થાય, તે વ્યવહાર બંધારણ એની કહી અમારો વિય પુરો કરીએ છીએ આ મેળે ફરે; અને એમ થવાથી જોન માર્ગ પર વિષયનું વહેવારૂ ફળ અત્રણે તે કાંઈ નથી, માથે અને વ્યવહાર બને અંગે એક અવિ- એટલે અમે પ્રારંભમાં કહ્યું છે તે પ્રકારનો ભક્ત સમાજના આકારમાં મૂકાઈ કેટલું મહ- આ વિષય ગણવો ઉચિત છે.
કવિવર બનારસીદાસજીના જીવનમાં શુક-અધ્યાત્મ બજાવેલો ભાગ,
વેતામ્બરેદ્વારા વ્યવહાર માર્ગ પ્રત્યે મૂકાયેલા ભારનું પરિણામ.
જૈનના વેદાંત-શાસ્ત્રી તરીકે પ્રસિદ્ધિ મેળવ- ઉત્તર જીવનિકાની સાથે સરખામણી કરવામાં નાર મહાત્મા કુંદકુંદાચાર્ય પ્રણીત “સમય આવે, તો આપણને એમ લાગે કે અધમ સાર નાટક” ને હીદિ પદમાં અનુવાદિત કરનાર દશાને પ્રાપ્ત થયેલા એ બનારસીદાસજી ઉત્તર કવિવર બનારસીદાસજીનું નામ દિગમ્બર તેમજ સમયમાં થયેલા ઉગ્ર દશાવાળા બનારસીદાસજી એ વેતામ્બર બને સંપ્રદાયમાં એકસરખું જાણીતું ન હોવા જોઈએ. તાત્પર્ય કે, તેઓની વ્યવછે. ગૃહસ્થદશાએ આધ્યાત્મિક દશા ઉત્તમ- હાર દશા એવા અધમપણાને પહોંચી ગયેલી. પણે પ્રાપ્ત કરનાર આ કવિવરનું જીવનચરિત્ર પરંતુ તેઓના કોઈ પૂર્વના શુભ ઉદયબળે ખાસ કરી મનન કરવા જેવું છે. કવિવર તેઓને સતસમાગમ થયો; અને દિગમ્બર બનારસીદાસજીએ પોતે પોતાનું જીવનચરિત્ર સૃષ્ટિમાં વિખ્યાત એવા “ગોમડસાર શાસે ( Anto-biography ) લખેલ છે. આ નું અધ્યયન કરવા તરફ બનારસીદાસજીને સ્વજીવનચરિત્રમાં કવિવરે પોતાના જીવન પ્રારંભ. પ્રેર્યા. બનારસીદાસજીનો આભ શુભ શ્રેણિએ થી પિતાની અવસ્થાએ ચિત્રી છે. આ ચઢયો; અને ક્રમે ક્રમે એક અદ્ભુત દશાવાન અવસ્થાઓમાં એક અવસ્થા આજના વિષયને પુરૂવ થઈ “સમયસાર નાટક ને પદ્યમાં રયું. અંગે ખાસ ધ્યાન ખેંચનારી છે. કવિવર કવિવર બનારસીદાસજીના જીવનચરિત્રમાં પ્રથમથી જ એક ઉત્તમ કવિ હતા, પરંતુ તેને આ પ્રસંગ ઉપર કવિવરે પોતે ખાસ ધ્યાન લક્ષ્મ અધ્યાત્મભણી બીલકુલ નહોતે. આ ખેંચ્યું છે. આ ઉપરથી આપણને એક સારા ઉપરથી તેના એક મિત્રે તેનો લક્ષ્ય અધ્યાત્મ- અભ્યાસ કરવાનું સાધન મળે છે. જેઓ હવભણી કરાવવા અર્થે કવિવરને સમયસાર હારમાગ પ્રત્યે ઉપેક્ષા કરી એકાંત અધ્યાનાટક વાંચવા અર્થે આપ્યું. આ સમયસાર ત્મક તરફ વળી જાય છે, તેઓ ખરેખર નાટક ફરી ફરી વાંચવાને તેને પ્રેમ થયો અધ્યાભી થતા નથી, પરંતુ શુષ્ક અધ્યામી તથાપિ એ વાંચનનું ફળ એ આવ્યું કે તેઓ થાય છે. શુષ્ક અધ્યાત્મ એ આત્માને ખરે એક મહા શુષ્ક અધ્યામી થઈ ગયા. તેને માગ નથી. શુષ્ક અધ્યામથી થતી હાનીના વ્યવહારમાર્ગ કલ્પિત લાગતાં તેના પ્રત્યે સંબંધમાં દરેક જ્ઞાનીએ બહુ બહુ કહ્યું છે. ઉપેક્ષા કરવા લાગ્યા. પોતાની એવી અધમ વેતારોમાં આનંદઘનજી મહારાજ એ વ્યવહારદ શા કરી નાંખી છે, તેની જે તેઓની અધ્યાત્મી ગણાય છે. તેઓએ પિતાના સમયમાં
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
