________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪૨ )
(યોગદષ્ટિ સમુચ્ચય વ્યાખ્યાનો સ્તુતિમાં કહ્યું.
મારો આત્મા કેવો કનિષ્ઠ, કેવો “ચિઠઉદૂમતો, તુજઝ પણામોવિ બહુફલો હોઈ, અધમાધમ કે સુકૃત કરવાના અવસરભૂત પૂર્વ નર તિરિયેસુવિ જીવા પાવતિ ન દફખદોગ માનવભવે સુકૃતો છોડી દુકૃતો આચર્યા?” “પ્રભુ ! તમારો “વિસદર કુલિંગ' મંત્ર તો
હિંગ, મંત્ર તો આમ આ દુષ્કતની હાય (દુષ્કતગઈ, દૂર, પણ તમને પ્રણામ કરે તે પણ બહુ ફળદાયી થાય અને આત્મનિંદા) એ આરાધના છે; ત્યારે છે, (એથી) મનુષ્ય-તિર્યંચગતિમાં રહેલા પણ જવો દુઃખની હાય એ વિરાધના છે. દુઃખ-દૌર્ગત્ય પામતા નથી;” દુઃખ એટલે શારીરિક
પ્રભ પર પ્રેમ-શ્રદ્ધા-ભક્તિવાળો ત્રાસ, દૌર્ગત્ય એટલે અપમાન-તિરસ્કારાદિ માનસિક
સમકિતી જીવ દુઃખના અવસરે આવો જાગ્રતુ વ્યથા. પ્રભુને પ્રણામથી એ ન આવે.
હોય છે કે દુઃખને દુઃખરૂપ અપાય-અનર્થરૂપ સમકિતી જીવને દુઃખમાં દુખ કેમ ન લાગે? લેખતો નથી, પણ પાપને દુષ્કતને દુઃખરૂપ
પ્ર - એ જીવોને પૂર્વકર્મો છોડી દે ? ને અપાય-અનર્થરૂપ લેખે છે. એમને દુઃખ-દૌર્ગત્ય નહિ? અથવા શું પૂર્વના અશુભ
સારાંશ, જાગૃતિ રાખવી હોય તો ગમે તેટલું કર્મ અહીં ઉદય-પ્રાપ્ત જ ન થાય ? કર્મસ્થિતિ પાકે
દુઃખ આવે ત્યાં દુઃખના ખેદ અને દુઃખની ગહને એટલે ઉદયમાં તો આવે જ. અગર કહો “પાર્થપ્રભુને
બદલે દુષ્કૃતના ખેદ દુષ્કતની ગહ કરો. દ્વેષ આવે તો કરેલ પ્રણામ-નમસ્કાર એ કર્મોને તોડી નાખે,” તો
દુઃખ પર નહિ, પણ દુષ્કત પર દ્વેષ આવે, એવું કરો; પછી મહામુનિઓના તો જિન-નમસ્કાર કેટલા બધા
અને જો દુ:ખ પર દ્વેષ નથી, હાય નથી, તો તમે ઊંચા હતા? તો ય એમને દુઃખ-દૌર્ગત્ય નારા કર્મ
અપાયમાં નથી, અનર્થમાં નથી, પણ દુષ્કત પરના ક્યાં તુટ્યાં? એમનેય દુઃખ-દૌર્ગત્ય તો ભારી વેઠવા
ષથી આરાધનામાં છો. પડયા છે! ખુદ મહાવીર પ્રભુ પર સાડા બાર વર્ષના
સ્થિરાદિ ચાર દૃષ્ટિવાળાને નરકાદિ દુઃખમાં છઘ0 ચારિત્ર-કાળમાં દુ:ખ-અપમાન પારાવાર
પણ દ્રષ્ટિ અખંડ ઊભી હોવાથી આ વિવેક જાગતો છે વરસ્યા છે. તાત્પર્ય, પ્રભુને પ્રણામથી દુઃખ-દૌર્ગત્ય ન
કે દુ:ખ એ દ્રષ્ય નહિ, પણ દુકૃત એ દ્રષ્ય છે. દુઃખમાં આવે એ કયાં રહ્યું?
આત્માનું કશું બગડતું નથી, આત્માને કશું ગુમાવવાનું ઉ૦- અહીં “પાવંતિ ન દુખ-દોગચ્ચેનો ભાવ નથી, આત્માને કશો અપાય નથી; આત્માનું બગડે છે આ છે કે શારીરિક દુઃખ મારપીટ વગેરે અને માનસિક દુષ્કૃતમાં, આત્માને ગુમાવવાનું છે દુષ્કતમાં, માટે દુઃખકારી દૌર્બલ્ય, અપમાન, તિરસ્કાર વગેરે ગમે દુષ્કૃત જ અપાય યાને અનર્થ છે. પ્રભુ પર અવિહડ તેટલા વરસે પરંતુ પ્રભુને પ્રણામ-નમસ્કાર કરનાર શ્રદ્ધા-પ્રેમ-ભક્તિવાળાની આ સમ્યગુ દષ્ટિને, ને આ એ પ્રભુ પર પ્રેમ-શ્રદ્ધા-ભકિતવાળો હોય છે, એને આ નિર્મળ વિવેકભર્યા શુભ આશયને નરકાદિનાં દુઃખ બાહ્ય દુઃખ-દૌર્ગત્ય એ વાસ્તવમાં દુઃખરૂપ લાગતા પણ વિકૃત ન કરી શકે. ધીખતા અગ્નિ પર ઉકળતું નથી, એનો એને અફસોસ નથી હોતો, પરંતુ એને પાણી બધાય મગને પકાવી નાખે, પણ કોરડુ મગને અફસોસી હોય છે એ દુઃખદૌર્ગત્યનાં મૂળ કારણભૂત નહિ, પુષ્પરાવર્ત મેઘ મોટા પર્વતોને ઘસારા પાડી દે પોતાના પૂર્વકૃત દુષ્કતોની. તેથી જ એ દુઃખની હોય પરંતુ નાના મગશેળિયા પાષાણને નહિ. ઘસારો તો નથી કરતો કે “હાય મારે કેવાં દુઃખ !” પણ પોતાના શું પણ ભીંજવી ય ન શકે. એમ દુન્યવી દુઃખો અસદ્ પૂર્વ દુષ્કતોની હાય કરે છે, કે “હાય મેં કેવાં દુષ્કૃત દુષ્ટિવાળાના મનને ભીંજવે, પીગાળી નાખે, વિકૃત કેવા પાપ કરેલાં!
કરી નાખે, પરંતુ સ્થિરાદિ સદ્દષ્ટિવાળાના મનને
For Private and Personal Use Only
