________________
EDUCATION, LITERATURE AND ART
471
of Sumeru. It was charming owing to many forms of 'Kali' shining in the interior. It was adorned with cool-windows. It created marvel in the observers by its variegated texture of leafy designs, the variety of slabs made of gold and inlaid with many bits of rubies.' The door of that shrine provided with a turret had the movement of the chariot of the sun screened by the arched portal erected on bejewelled columns, blocking the sky. The descent from that door was, as it were, covered by a rampart, clinging to the top of a hillock chiselled with hoes, stretched on both sides. And those that were the smaller doors by its side in the barracks or lanes, were also brought to obscurity by the refulgent aspect attained to sublimity, of this rampart serving an undistinguished wall for the firmament.3 The decorative wreaths made of sandal sprouts having jagged refulgence were there on the arched portals with sufficient breeze penetrating into them owing to their being lofty. The swinging machines were made of gold and having their tops sprouted with buntings or flags of China silk cloth prepared afresh. On the platform of the surface of the Dance-Hall (Guṇanikāprāsāda), made of sapphire, the circles of the rows of the foot-imprints of decorative and unsunk paints of the lacquer-dye indicated the recent performance of a dance by the group of coquettes. The emerald conduits at the root of the vallum percolated in sparse drops kumkuma-ruddy water of the lakes meant for sport.
1. चन्द्रकान्तमणिशिलासोपानमालया विराजितोदारमण्डपद्वारावतारमार्गम्, अनेकमाणिक्यमत्तवारणकभूषितम् । स्वर्गरमणीभिरिव मणिशिलाशाल
अतिशयितविश्वकर्मकौशलशिल्पनिर्माणमवलोकयितुममरलोकादुपागताभिः भञ्जिकाभिरध्यासिताभ्रंकषपुष्परागपाषाणस्तम्भशिखरम्, उपरि घूर्णन्तीभिरर्णवोदकपानकालीभिर्बालजलधरलेखाभिरापादिताञ्जनवर्तिकृत्यैर्ज्वलद्भिरुच्छिखैः पद्मरागकलशैः प्रकाशिताकालदीपोत्सवविलासम्, अविरलोद्गीर्णसुरचापचक्रकृतकलापापलापेषु वज्रमणिशलाकाजालकेषु
कूजितानुमितनिलीननीलकण्ठम्,
आशामुखव्यापिनि महानीलाश्मयोनेरामलसारकस्य घनदुर्दिनश्यामले प्रभाचक्रवाले बलाकायमानपवनलोलसितपताकम् आभोगदूरोत्सापितदिशा तपनमण्डलमिवात्मनः कलशतां नेतुमुत्थितेन चुम्बिताम्बरशिखरमतिप्रांशुना शिखरेण विततशिखर श्रेणिना.... शुद्धजातिस्फटिकनिर्मितेन स्फुटस्फातिना प्राकारमण्डलेन कुण्डलितम् । अमरगिरिशृङ्गैरिव सर्वतः परिवृत्तं हिरण्मयैः सुरप्रासादैः, विलसदनेकरूपकालिकान्तं समासन्नशिशिरवातायनालंकृतम्।... अतिविषमपत्रभङ्गविस्मायित प्रेक्षकजनम् । अनेकमणिक्यखण्डखचितकांचनशिलासंघातम् एवं दिव्यमायतनम् TM. Vol. II pp 320 p. 320 LL. 3-9
Vilāsayantra putrikā Ibid. Sm ed. p. 60. L 11 p. 3741 Camikara śitā yantraputrikā 2. गोपुरप्रतिबद्धमम्बरोतम्भिना मणिस्तम्भतोरणेन तिरस्कृततरणिरथसंचारद्वारम् । Ibid. Vol.II p. 324.
3. अनेन योऽवतारः सः दूरमुभयतः प्रसृतेनटंकच्छिन्नपर्वतकटकसंगिना प्राकारेणैव वारितः यानि त्वस्य पार्श्वतः संभवन्ति प्रतोलिकासु क्षुद्रद्वारकाणि तान्यपि नभस्तलनिर्विशेषभितेरस्यैव प्राकारस्य प्रकर्षप्राप्तेन स्वच्छतागुणेन दुरुपलक्ष्यता नीतानि । Ibid Vol. II p. 324. LL. 10
4. अत्र तुंगत्वादधिकसंसृज्यमानसमीरणेष्वपि द्वारतोरणेषु सान्द्ररुचयश्चन्दनप्रवालवन्दनमालाः प्रत्यग्ररचिताभिश्चीनाशुंकपताकाभिः पल्लवितशिखराणि चामीकरचक्रदोलायन्त्राणि गुणनिकाप्रासादस्य च
पृष्ठवेदिकायामिन्द्रनील
