________________
દેશ વિદેશમાં જૈન ધર્મ અને સાહિત્યનો પ્રચાર-પ્રસાર
૧. વીરચંદ રાઘવજી ગાંધી
શ્રી વીરચંદ રાઘવજી ગાંધી ભારતની બહાર જૈન ધર્મના કદાચ સર્વપ્રથમ પ્રચારક હતા. ઈ.સ. ૧૮૯૩માં શિકાગોમાં યોજાયેલી વિશ્વધર્મપરિષદમાં જૈન ધર્મના પ્રતિનિધિ તરીકે વકતવ્યો આપ્યા હતા. માત્ર ૩૭ વર્ષના ટૂંકા આયુષ્યમાં શત્રુંજય, સમેતશિખર વગેરે તીર્થોની રક્ષાના કાર્યો કરવાની સાથે તેમણે જૈન દર્શન અને ભારતીયદર્શન વિશે અનેક પ્રવચનો આપ્યા હતા. તેમના પ્રકાશિત થયેલા પુસ્તકોમાં The Jaina Philosophy, Karma Philosophy, Yoga Philosophy, The Systems of Indian Philosophy,, Religion and Philosophy of Jaina વગેરે પુસ્તકો નોંધપાત્ર છે. તેમણે શુભચંદ્રાચાર્ય વિરચિત “જ્ઞાનાર્ણવ' ગ્રંથના ધ્યાનવિશેના પ્રકારણનો અનુવાદ કરીને ‘સવીર્ય ધ્યાન” નામથી છપાવ્યો હતો. તેમના જીવન વિશે પ્રકાશિત થયેલા બે પુસ્તકોના નામ આ પ્રમાણે છે. (1) Glimpses of Janism and Biography of forgotton Hero : Shri Virchand Raghavji Gandhi, (2) ભારતીય સંસ્કૃતિનો આત્મા (શ્રી વીરચંદ રાઘવજી ગાંધીનું ચરિત્ર) આ સિવાય તેમણે "an unknown life of jesus Christ નામના ગ્રંથનો ફેંચમાંથી અંગ્રેજીમાં અનુવાદ કર્યો હતો.
