Samved Drum Kandli

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 5

ਭੂਮਿਕਾ
ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਤੱਪ ਤੇ ਤਿਆਗ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਤਿਆਗ ਲਈ ਵੈਰਾਗ ਹੋਣਾ ਅਤਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਵੈਰਾਗ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਨਾਂ ਸੰਵੇਗ ਹੈ। ਵੈਰਾਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਅਤੇ ਸੰਵੇਗ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲੇ ਧਿਆਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਅਵਸਥਾ ਸਮਿਅੱਕਤਵ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹੈ ਵੈਰਾਗ। ਸਮਿਅੱਕਤਵ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਜੀਵਨ ਅਧੂਰਾ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਸਾਧੂ ਹੋਵੇ ਚਾਹੇ ਹਿਸਥ ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਦੋਹਾਂ ਲਈ ਤਿਆਗ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਸਮਿਅੱਕਤਵ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹੈ ਸਮਿਅੱਕ ਦਰਸ਼ਨ, ਸਮਿਅੱਕ ਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਅਰਥ ਹੈ ਸ਼ੁੱਧ ਅਤੇ ਸਹੀ ਸ਼ਰਧਾ। ਤੱਤਵਾਰਥ ਸੂਤਰ ਦੇ ਰਚਿਤਾ ਸ਼ੀ ਉਮਾਸਵਾਤੀ ਨੇ ਸਮਿਅੱਕ ਦਰਸ਼ਨ, ਸਮਿਅੱਕ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਮਿਅੱਕ ਚਰਿਤਰ ਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦੱਸੀਆ ਹੈ। ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਇੱਕਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚਰਿਤਰ ਰਾਹੀਂ ਗਿਆਨ ਦਰਸ਼ਨ ਤੇ ਚੱਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। | ਪੁਰਾਤਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਤਿਆਗ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸ਼ਤਕ ਵਿੱਚ ਵਿਦਵਾਨ ਅਚਾਰਿਆ ਨੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ 50 ਸਲੋਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਤਿਆਗ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਸਮਝਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਕੇ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਛੰਦ ਅਲੰਕਾਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅਪਣੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਿਚਾਰ ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਸਵਰੂਪ ਬਹੁਤ ਬਾਰੀਕੀ ਨਾਲ ਸਮਝਾ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਵੱਲ ਵੱਧਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਰਚਨਾਕਾਰ ਬਾਰੇ:
| ਇਸ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੰਥਕਾਰ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਅੰਤਮ ਸ਼ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਆਖਦਾ ਹੈ, ਕਿ ਹੇ ਪਾਠਕੋ! ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਮੋਕਸ਼ ਮਾਰਗ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਦੇ ਹੋ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸੰਤੋਖ ਦਾ ਸੁੱਖ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ
[A]