Raj Hriday Part 14

Publisher: Vitrag Sat Sahitya Prasarak Trust

Page 356

પત્રાંક-૭૧૦.
૩૩૯ યહ બાત જો હૈ વહ .. લક્ષ્યસે, ગુણસે, વેદનશે. ઐસી બાત ચલી હૈ ન? પત્રાંક) ૪૭૨. હિન્દીમેં પૃષ્ઠ ૩૯૩. પહલી પંક્તિ. “લક્ષણસે, ગુણસે ઔર વેદનસે જિસે આત્મસ્વરૂપ જ્ઞાત હુઆ હૈ, ઉસકે લિયે ધ્યાનકા યહ એક ઉપાય હૈ કિ જિસસે આત્મપ્રદેશની સ્થિરતા હોતી હૈ, ઔર પરિણામ ભી સ્થિર હોતા હૈ” યહ ધ્યાન કા કારણ કે લિયા. પત્રાંક-૪૭૨. Paragraphકી પહલી પંક્તિ. “લક્ષણસે, ગુણસે ઔર વેદનસે જિસે આત્મસ્વરૂપ જ્ઞાત હુઆ હૈ યહી આત્મજ્ઞાન હૈ. આત્મજ્ઞાનમેં યહ તીનો બાત હોની ચાહિયે. જ્ઞાનલક્ષણસે, જ્ઞાનસ્વભાવ. ગુણ માને જ્ઞાનસ્વભાવકા આશ્રય હોકરકે અપને વર્તમાન જ્ઞાનકા સ્વસંવેદન ચલના ચાહિયે. તબ હી આત્મજ્ઞાન કહ સકતે હૈં ઔર વહી આત્મસ્થિરતારૂપ આત્મધ્યાનકા કારણ હો સકતા હૈ. દૂસરા જ્ઞાન કોઈ આત્મધ્યાનકા-આત્મસ્થિરતા કા કારણ નહીં હો સકતા.
ઔર પરિણામ ભી સ્થિર હોતા હૈ. લક્ષણસે, ગુણસે ઔર વેદનસે જિસને આત્મસ્વરૂપ નહીં જાના, ઐસે મુમુક્ષુકો યદિ જ્ઞાનીપુરુષકા બતાયા હુઆ યહ જ્ઞાન હો તો ઉસે અનુક્રમસે લક્ષણાદિકા બોધ સુગમતાસે હોતા હૈ” ક્યા કહતે હૈં? કિ જો મુમુક્ષુ હૈ ઉસકો તો લક્ષણસે, ગુણસે ઔર વેદનસે આત્મસ્વરૂપના જ્ઞાન નહીં હુઆ હૈ, લેકિન જ્ઞાનીપુરુષ ઉસ પદ્ધતિસે બતાતે હૈં, તીનોં બાત લેકરકે જબ બતાતે હૈ તો ઉનકો અનુક્રમસે ઉસકા બોધ સુગમતાસે હો સકતા હૈ. ઉન્હોંને યહ બાત લી હૈ. યહાં પર બીજજ્ઞાનના વિષય લિયા હૈ. ઇસે હી બીજજ્ઞાન કહતે હૈ.
મુખરસ ઔર ઉસકા ઉત્પત્તિક્ષેત્ર યહ કોઈ અપૂર્વ કારણરૂપ હૈ, યહ આપ નિશ્ચયરૂપને સમજીયે.” યહ સ્વરૂપનિશ્ચય કા વિષય જિસમેં મુખરસ લિયા હૈ. મુખરસ લિયા હૈ માને મુખમેં અમીરસ ઝરતા હૈ, ઐસા કહતે હૈં. યહાં સે શુરૂઆત હોતી હૈ. જેસે કોઈ આદમી અપના ભોજન, જો અપના પ્રિય ભોજન હૈ ઉસકો ખાતા હૈ, તો ખાને સે પહલે ક્યા હોતા હૈ ? મુખરસકી ઉત્પત્તિ હો જાતી હૈ. ગૌરસે દેખે તો પતા ચલેગા કિ જિસકો અગર અપના પ્રિય ભોજન મિલતા હૈ તો પ્રિય ભોજન ખાનેકે પહલે હી ઉસકો જો મુહમેં રસગ્રંથિયાં હૈ ઉસમેં સે રસ બાહર આને લગતા હૈ ઉસે અમીરસ કહતે હૈ, ઉસકો મુખરસ કહતે હૈં વૈસે હી અપને જો શુદ્ધ