________________
गुणपूर्णतानिष्पत्तेः अर्वाग् आचरणा करणीया ।... पूर्णगुणानां तु आचरणा परोपकाराय ॥" (क्रियाष्टक नी अवतरणिका)
આવા તો અનેક સ્થાનો જ્ઞાનમેરી માં જડે, જે આપણા બોધને વિશદ કરે, અને આપણી શંકા, ભ્રમણા અને વિકલ્પજાળને ભેદી નાખે; અને શ્રીમદ્જીના અનુભવજ્ઞાનની શાખ પૂરે.
પદાર્થોની વ્યાખ્યાઓ પણ શ્રીમદ્જી ભારે માર્મિક આપે છે. જેવી માર્મિક તેવી જ હૃદયંગમ પણ. ઉપાધ્યાયજી મહારાજનો વારસો, આ બાબતમાં પણ, તેમણે બરાબર જાળવ્યો છે. થોડીક વ્યાખ્યાઓ નોંધીએ :
"कर्तृत्वम्-एकाधिपत्ये क्रियाकारित्वम् ।" (२/३) ॥
"लोभपरिणामः परभावग्रहणेच्छा-परिणामः, आत्मगुणानुभवविध्वंसहेतुः।" (३/२)
"क्रिया हि वृत्तिरूपा, भावपरिणतिस्तु आत्मगुणशुद्धिरूपा ।"(३/४)
"परभावकरणे कर्तृतारूपो अहंकारः अहम् । सर्व-स्वपदार्थतः भिन्नेषु पुद्गलजीवादिषु 'इदं ममे'ति परिणामो ममकारः । (४/१)
"अन्तर्मुहूर्तं यावत् चित्तस्य एकत्रावस्थानं ध्यानम् ।"
"आज्ञाया अनन्तत्व-पूर्वापराविरोधित्वादिस्वरूपे चमत्कारपूर्वकचित्तविश्रामः आज्ञाविचयधर्मध्यानम् । एवमपायादिष्वपि सानुभवचित्तविश्रान्तिः ध्यानम्।" (६/४) ॥
"यस्य सम्यग्दर्शनादिगुणक्षयोपशमः स्वरूपनिर्धार-भासन-रमणात्मकः अन्यनिमित्ताद्यालम्बनं ऋते स तात्त्विकः (क्षयोपशमः)।"
"यच्चोपादेयत्वेन स्वतत्त्वनिर्धार-भासन-रमणरूपं, हेयबुद्ध्या परभावत्यागनिर्धार-भासन-रमणयुक्तं रत्नत्रयीपरिणमनं भवति तद् भेदरलत्रयीरूपम्।"
"यच्च सकलविभावहेयतयाऽप्यवलोकनादिरहितं विचारण-स्मृतिध्यानादिमुक्तमेकसमयेनैव सम्पूर्णात्मधर्मनिर्धार-भासन-रमणरूपं निर्विकल्पसमाधिमयं [तद्] अभेदरत्नत्रयीस्वरूपम् ।" (८/४)
આવી તો અગણિત વ્યાખ્યાઓ આ ટીકાગ્રંથમાં અભરે ભરી છે. તેથી જ, જેને તાત્ત્વિક સમજણનો ખપ છે તેને માટે તો આ ટીકા ગોળનું ગાડું જ બની રહે તેમ છે.
(१८)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
