________________
888888
SS/9/S999R9/9/Sસ્કારSN988 ધ્યાન દીપિકા
તત્વાનુશાસન
સાધક, સ્વાધ્યાયથી ધ્યાનને અભ્યાસમાં લાવે અને ધ્યાનથી સ્વાધ્યાયને ચરિતાર્થ કરે. ધ્યાન અને સ્વાધ્યાય એમ બંનેની સંપત્તિથી પરમાત્મા પ્રકાશિત થાય છે. (સ્વાનુભવમાં આવી શકે છે. (તત્વાનુશાસન-૮૧)
જૈનાગમોમાં ધ્યાનના નિશ્ચય અને વ્યવહારના ભેદ બે પ્રકારે કહ્યા છે. પહેલું નિશ્ચયધ્યાન છે તે સ્વરૂપના અવલંબનવાળું છે. બીજું વ્યવહાર ધ્યાન છે તે પર (પંચપરમેષ્ઠીઆદિ)ના અવલંબનવાળું કહ્યું છે.
(તત્વાનુશાસન-૯૬) સમાધિમાં સ્થિત યોગી જો આત્માને જ્ઞાનસ્વરૂપ અનુભવ કરતો નથી તો સમજવું કે એ સમયે તેને આત્મધ્યાન નથી પરંતુ મૂર્છાગત મોહમાત્ર છે. (તત્વાનુશાસન ૧૬૯) આત્મા જે ભાવરૂપ પરિણમન કરે તે ભાવરૂપ તન્મય થાય છે માટે અર્હધ્યાનથી વ્યાપ્ત આત્મા સ્વયં ભાવ-અર્હત થાય છે તેને તરૂપ કહેવામાં આવે છે.
આત્મજ્ઞાની આત્માને જે ભાવે જે રૂપે ધ્યાવે છે તેની સાથે એ જ પ્રકારે તે તન્મય થઈ જાય છે જેવી રીતે ઉપાધિની સાથે સ્ફટિકમણી. (તત્વાનુશાસન-૧૯૦-૧૯૧)
ધ્યાનની સિદ્ધિને માટે મુખ્ય ઉપાય આ રીતનો ચતુષ્ટય છે. (૧) ગુરુનો ઉપદેશ, (૨) શ્રદ્ધાન, (૩) નિરંતર અભ્યાસ, (૪) સ્થિર મન એ ચાર નિમિત્ત છે.
(તત્વાનુશાસન-૨૧૮)
Jain Education International
88888888888888
For Private & Personal Use Only
338383083398<(s:/33\8L88888
3C2 BURERERERERERERERERERERERERERERURURURURURUK
8888938338 &8888888888888
www.jainelibrary.org
