Devdravya Sambandhi Mara Vicharo

Author(s): Vijaydharmsuri
Publisher: Abhaychand Bhagwandas Gandhi

Page 71

૬૯
યલું છે. આરતી ઉતારનારાઓ આરતીમાં પૈસા, રૂપીયા, ગિની વગેરે મૂકી આરતી ઉતારે છે, એ વાત કોઇથી અજાણી નથી. એ પ્રથા વર્તુમાનમાં પણ સુપ્રચલિત છે. આ · દ્રવ્યની વૃદ્ધિ ' કે ખીજાં કંઈ ? આમ ‘દ્રવ્યની વૃદ્ધિપૂર્વક આરતી ઉતારવી,' એમ સરળ અર્થ સ્ફુટ હોવા છતાં, વચ્ચે ‘ બોલી બોલવાનું ' ખોસવું એ કેવું કહેવાય !
*
,
ઃઃ
,,
ભગવાન હેમચન્દ્રે અભિધાનચિન્તામણિમાં, “ ઇક્ષ્પો આવાનામેવ રો બળવંતા, સોડવામસીતિ ઉન્નર્વિન ” એમ જે ફરમાવે છે તે બહુજ યુક્ત છે. પણ એથી પ્રસ્તુતમાં કશો ખાધ નથી. વિશિષ્ટ ઉદારભાવથી દ્રવ્ય મૂકવા પૂર્વક આરતી ઉતારવી, એજ ભાવાર્થ · દ્રવ્યોત્સર્ષણપૂર્વક આરાત્રિકવિધાન ' એ વાક્યનો છે. દ્રવ્યના ઉત્સર્જણપૂર્વક 'એટલે દ્રવ્યના રોહત્પ્રકર્ષપૂર્વક ' એવો અર્થ ભલે ખુશીથી કરો, એમાં કંઇએ વાંધો નથી, પણ એની મતલબ, દ્રવ્યના સ્પર્ધાયુક્ત ચઢાવાપૂર્વક એવી તો સીધી રીતે નજ નિકળી શકે. · દ્રવ્યનો અધિક પ્રકર્ષ ’એટલે શક્તિને અનુરૂપ જેમ વિશેષ દ્રવ્ય આરતીમાં મૂકાય તે રીતે આરતી ઉતારવી, એજ સીધો અર્થ છે. “ વિશેષ દ્રવ્ય મૂકવાષ્ટ્રબેંક આરતી ઉતારવી ” એજ અર્થ સરળ રીતે તે વાક્યમાંથી નિકળી શકે છે. આમ ઋજી, હૃદયંગમ અર્થને છોડી અન્ય અર્થને મુશ્કેલીથી ખેંચવો, એ વિદ્વાન ગણાતા મહાશયનું ભૂષણ નથી.
"
(
*
6
કાળના અર્થમાં વપરાતા · ઉત્સર્પિણી ' શબ્દનો અર્થ, સાગરજી મહારાજ શું એવો કરે છે ખરા કે—રૂપ, રસ વગેરે ગુણોની ખોલી ઓલનાર, કે તેનો ચઢાવો કરનાર ! · ઉત્સર્પિણી ' કાળને જો તેઓશ્રી રૂપ, રસાદિ ગુણોની બોલી બોલનાર તરીકે ન ખતાવતા હોય તો પછી પ્રસ્તુતમાં—દ્રવ્યોત્સપણપૂર્વક આરતી ઉતારવાના સંબંધમાં દ્રવ્યના ઉત્સર્પણપૂર્વક ’ નો અર્થ ‘ ખોલી બોલવાપૂર્વક ’ એવો શાને કરે છે ? અને અર્ધજરતીય ’ ન્યાયના દેશષ તરફ કેમ નજર કરતા નથી !
દ્ર
:
*
કાલવાચક ‘ ઉત્સર્પિણી ' શબ્દની અંદર જે પાત્વર્થ રહેલો
'
'
ઉત્સર્પણ ' શબ્દની અંદર પણ ખરાખર છે. જૂઓ, લ આપો, ‘ ઉત્સર્પિણી ’ શબ્દાર્થ ‘ વધનાર ' યા વિશેષ ટલોજ થાય છે. પણ એટલેથી કાળને અંગે અર્થ હોવાથી, રૂપ રસાદિનો અધ્યાહાર લેવામાં આવે
"