________________
ફકાવલી સુબોધ
લોકોને બોધ આપવનો તેમનો આગ્રહ હોવાથી આ ગ્રંથ તેમના આયુષ્યના અંતિમ તબક્કામાં રચાયેલો છે. આ ગ્રંથમાં ફાવલીના પ્રત્યેક અક્ષર પર નાની પુસ્તિકાળી જ રચના થયેલી છે. આ ગ્રંથ દ્વારા ભાષાપરનું તેમનું અપ્રતીમ પ્રભુત્વ છતું થાય છે.
અજ્ઞાની રહેવું નહિં આતમ, સર્વ દુઃખ હેતુ અજ્ઞાન, અજ્ઞાની પશુ સરખો જાણો, અજ્ઞાને ભવદુખની ખાણ.....૨)
ચાલાકી કર નહીં ગુરૂ સાથે, માતાપિતા વિશ્વાસી સાથે, ચાલાકી જ્યાં ઘટે ત્યાં સારી, બાકી બાવળીયાથી બાથ....૩)
તપસ્વીઓની સેવા ભક્તિ કરવામાં અપાઈ જાવ, તપસ્વીઓને પ્રસન્ન રાખો, લ્યો સેવાનો ભાવે લ્હાવો...(૪)
સાબરમતી ગુણશિક્ષક કાવ્ય
જ્યારે ગુરૂદેવ વરધોડા સ્થિત એકલશૃંગી આશ્રમમાં સાબરમતીના તીરે રહ્યા હતા ત્યારે આ કાવ્યની રચના કરી હતી. નદીના દશ્ય જોઈને તેના પરથી લોકોને બોધ આપવાનો તેમને વિચાર સ્ફુર્યો, જેમકે નદી નાના બડોળ પત્થરોને પોતાળી રેતી અને પાણીની મદદ લઈને તેને ગોલાકાર બનાવે છે તેજ પ્રમાણે જ્ઞાની મનુષ્ય પોતાના શિક્ષણ અને અનુભવની મદદ લઈને અજ્ઞાની મનુષ્યને જ્ઞાની બનાવે છે. વર્ષાઋતુનાં પુરની ગતિ અશ્વની હોય છે જે ટૂંક સમયમાં વિલિન થઈ જાય છે, તેજ પ્રમાણે યૌવન અને લક્ષ્મી પલક્વારના મહેમાન છે એમ મનુષ્યે યાદ રાખવું જોઈએ.
પ્રભાતમાં સૂર્યના કુંકુવર્ણા કિરણો મહીં પર પડવાથી તેની પૂજા અને આ પંક્તિઓમાં કવિની કાવ્યશક્તિ પૂર
અર્ચના થતી હોય એમ ભાસે છે
બહારમાં ખીલેલી અનુભવાય છે.
-
૨૮
