Bharti Dharma Vich Mukti

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 284

ਭਾਰਤੀ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤੀ: | 265 ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ
ਪਦ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਅਤੀਤ ਪਰਮ ਸੱਤਾ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿਚ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਾਲ ਪਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ, ਸਮਾਂ ਉਸ ਦਾ ਅਰਥ ਮੌਤ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਪਰਮਾਤਮਾ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਤਮਾ ਅਮਰ ਹੈ, ਸਦੀਵੀ ਹੈ।
ਅਜੂਨੀ ਸ਼ਬਦ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਯੋਨੀ) ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪੈਦਾ ਨਾਂ ਹੋਣ ਵਾਲਾ। ਉਹ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਸਦੀਵੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਸੂਚਕ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕੋਈ ਪਿਤਾ ਹੈ ਨਾਂ ਮਾਤਾ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਕੋਈ ਆਕਾਰ ਹੈ, ਨਾਂ ਕੋਈ ਰੰਗ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਰਣ ਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਭੁੱਖ ਪਿਆਸ ਦੀ ਤਕਲੀਫ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਉਹ ਸਦਾ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਾਰੀਆਂ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੈ, ਜੋ ਜਨਮ ਲੈਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਇਆਂ ਹਨ।
ਸੈਭੰ ਸ਼ਬਦ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸਵੈ-ਹੋਂਦ ਦਾ ਸੂਚਕ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਜਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸਵੈੱਭ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਵੈ ਤੋਂ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭਾਵ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੋਂ ਹੀ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਅਜਨਮਿਆ ਅਤੇ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਹੈ। ਉਹ ਪਹਿਲਾ ਕਾਰਨ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਹਰ ਵਸਤੂ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦੀ ਹੋਂਦ ਪਿੱਛੇ ਹੋਰ ਕੋਈ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ। ਜੋ ਸਦੀਵੀ ਹੈ, ਉਹ ਸੈਭੰ ਹੈ। | ਉਹ ਸਾਰੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਜਨਮਦਾਤਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਵਸਤੂ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਿਰਫ ਈਸ਼ਵਰ ਹੀ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਸੈਭੰ ਹੈ। ਜੋ ਈਸ਼ਵਰ ਦੀ ਸੈਭੰ ਦੇ ਪਖ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਗਿਆਨੀ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। | ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਆਖਰੀ ਸ਼ਬਦ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਕ੍ਰਿਪਾ (ਗੁਰਪ੍ਰਸਾਦਿ) ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਦਿ ਪਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕ੍ਰਿਪਾ, ਸਹਾਇਤਾ, ਧਿਆਨ, ਤੋਹਫਾ , ਈਸ਼ਵਰ ਦੇ ਲਈ ਭੋਜਨ ਆਦਿ। ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਦੈਵੀ