________________
98
अनुसन्धान ३२
रचनाओनो एकबीजा पर प्रभाव, ५. लिखित परम्परामां लहियानुं प्राथमिक कक्षा- अक्षरज्ञान, ६. जोडणीनी प्रवाहिता, ७. मौखिक परम्परानो लिखित परम्परा पर प्रभाव, ८. प्रादेशिक भाषा के बोलीओनो प्रभाव - अवां आठ कारणो तारवी आप्यां. (जुओ: शोधखोळनी पगदंडी पर, ह. भायाणी,
श्री शा.ची. एज्युकेशनल रीसर्च सोसायटी, अमदावाद, १९९७, पृ. ९८) ७. मध्यकालीन साहित्यनां हेतु अने पद्धति आधुनिक साहित्यना विवेचन
मूल्यांकनथी तत्त्वतः भिन्न छे, ते प्रथमवार डॉ. भायाणीनां संशोधनसम्पादन द्वारा प्रगट थयुं अने आवा अभ्यासनं शास्त्रीय रूप बंधायं. मध्यकालीन कृतिओनी कथाओने नाटक-नवलकथा जेवा आधुनिक कथाप्रकार अने स्वरूपने आधारे मूलववामां आवती हती अने कथावस्तु, संकलन, पात्रालेखन, समाजदर्शन जेवा रूढ थई चूकेला अभ्यास-माळखामां मकीने जोवामां आवती हती. आजना साहित्य करतां प्राचीन-मध्यकालीन साहित्य प्रवर्तने तात्त्विक रीते भिन्न छे, ओ तरफ डो. भायाणीओ ध्यान खेंच्यु. प्राचीन-मध्यकालीन साहित्य बहुधा रजूआतनुं समूहभोग्य छे. आवी कृतिने भाषाकीय सामाजिक, सांस्कृतिक अने लोकतात्त्विक दृष्टिले
तपासवी जोईओ, ते प्रगट कर्यु 'मदनमोहना' (इ. १९५५) द्वारा. ८. प्राचीन-मध्यकालीन कथाओना कथानकनो पृथक्करणात्मक साम्यमूलक
अभ्यास पण डॉ. भायाणीथी आरंभायो. प्राचीनतम भाषाओ अने तेनी कथाओनी जाणकारी, अद्भुत स्मृति, आर्ने-स्टीथ थोम्प्सन जेवा विश्वना नामांकित लोककथाना अभ्यासीओनां पुस्तको, परिशीलन- आवां कारणे डो. भायाणीनां संशोधन-सम्पादनमा कथाघटक, कथाबिम्ब, कथाचक्रनी पद्धतिनो आधार लेतो अभ्यास प्रारंभायो. संस्कृत, प्राकृतादि भाषाओनां ज्ञानपरिशीलनने कारणे डो. भायाणी भारतीय लोककथाओनां प्राचीनतम मूळ सुधी पहोंची शक्या अने अनेक कथाओनो पृथक्करणात्मक साम्यमूलक अभ्यास आपी शक्या. अन्य भारतीय भाषाओमां क्यांय आq कार्य थयु ज न हतुं. श्री नाहटाजी तथा डो. सत्येन्द्र जेवा विद्वानो आथी ज तो तेमनां प्रत्येक अभ्यास-संशोधननां पुस्तको उपरांत प्रकाशित लेखनी ओफप्रिन्टस पण डो. भायाणीने मोकलता. कोई पण भारतीय भाषानी परम्परागत कथाना अभ्यासमां डॉ. भायाणीनां संशोधनो, कुळ-मूळ शोधवामां उपयोगी
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
