Book Title: Ahimsa Mimansa
Author(s): Kanubhai Sheth, Gunvant Barvalia
Publisher: SKPG Jain Philosophical and Literary Research Centre
View full book text
________________
૫૦
અહિંસામીમાંસા
(૭) રતિ :- પ્રાણીમાત્ર પ્રત્યે પ્રીતિ, મૈત્રી, અનુરક્તિ, આત્મીયતાને
ઉત્પન્ન કરવાનું કારણ હોવાથી તે રતિ કહે છે. (૮) વિરતિ - પાપોથી વિરક્તિ રૂપ હોવાથી તેને વિરતિ કહે છે. (૯) કૃતાંગ - સલ્લાસ્ત્રોના અધ્યયન, મનનથી અહિંસાભાવ ઉત્પન્ન થતો
હોવાથી તેને શ્રુતાંગ કહે છે. (૧૦) તૃતિ - સંતોષવૃત્તિ પ્રણ અહિંસાનું એક અંગ છે. તેથી તેને તૃમિ
કહે છે. (૧૧) દયા :- કષ્ટ પામતાં, સૂતાં યા દુઃખી પ્રાણીઓની કરુણા ભાવથી
રક્ષા કરવી. યથાશક્તિ બીજાના દુઃખોને દૂર કરવાનો પ્રયત્ન કરવો
તે દયા છે અને તે અહિંસાનું જ સ્વરૂપ છે. (૧૨) વિમુક્તિ - બંધનમાંથી સંપૂર્ણ રૂપે મુક્ત કરનાર હોવાથી તેને વિમુક્તિ
કહે છે. (૧૩) ક્ષાંતિ :- ક્ષમા આત્માનો ગુણ છે તેથી તે અહિંસા રૂપ છે. (૧૪) સમ્યક્વારાધના :- સમ્યક્ત્વની આરાધના અથવા સેવાનું કારણ
હોવાથી તેને સમ્યક્ત આરાધના કહે છે. (૧૫) મહતી :- સર્વ વ્રતોમાં મહાન-પ્રધાન છે, તેમાં સર્વ વ્રતોનો સમાવેશ
થઈ જાય છે. તેથી તેને મહતી કહે છે. (૧૬) બોધિઃ- ધર્મપ્રાપ્તિનું કારણ હોવાથી તેને બોધિ કહે છે. તત્ત્વનો બોધ
કરાવનાર છે. (૧૭) બુદ્ધિ :- બુદ્ધિની સાર્થકતા દેનાર હોવાથી તેને બુદ્ધિ કહે છે. (૧૮) ધૃતિ :- ચિત્તની ધીરતા, દઢતારૂપ છે. તેથી તેને ધૃતિ કહે છે. (૧૯) સમૃદ્ધિ :- સર્વ પ્રકારની સંપન્નતાથી યુક્ત, જીવનને આનંદિત
કરાવનાર છે. તેથી તેને સમૃદ્ધિ કહે છે. (૨૦) ઋદ્ધિ - લક્ષ્મી પ્રાપ્તિનું કારણ હોવાથી તેને ઋદ્ધિ કહે છે. (૨૧) વૃદ્ધિ - પુણ્ય, ધર્મ વૃદ્ધિનું કારણ છે તેથી તેને વૃદ્ધિ કહે છે. (૨૨) સ્થિતિ :- મુક્તિમાં પ્રતિષ્ઠિત કરનારી છે. તેથી તેને સ્થિતિ કહે છે. (૨૩) પુષ્ટિ :- પુણ્ય વૃદ્ધિથી જીવનને પુષ્ટ બનાવનાર અથવા પાપને ઘટાડી
