Kalpasutram Part_1

SR No.: 600023
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti Rajkot
Publication Year: 1958
Total Pages: 594
Language: Sanskrit, Hindi, Gujarati
Classification: Manuscript & agam_kalpsutra
File Size: 21 MB

Page 50

श्री कल्प
सत्र
कल्पमञ्जरी
॥३७॥
टीका
र
छाया--नो कल्पते निर्ग्रन्थानां वा निर्ग्रन्थीनां वा शय्यातरपिण्डं पतिग्रहीतुं वा परिभोक्तुं वा ॥०४॥
टीका'नो कप्पइ' इत्यादि-निर्ग्रन्थानां निर्ग्रन्थीनां वा शय्यातरपिण्डं-शय्यातरः वसति-प्रदाता सागारिक इति यावत्, तस्य पिण्डस्तं प्रतिग्रहीतुं वा परिभोक्तुं वा नो कल्पते। अत एवोक्तं स्थानाङ्गभूत्रस्य द्वितीय-स्थानप्रथमोद्देशे'सागारियपिंडं झुंजमाणे अणुग्याइए भवइ' छाया-सागारिकपिण्डं भुञ्जानः अनुद्घातिको भवतीति । शय्यातरपिण्डो बहुविधः, तत्र यदकल्प्यं तत्पदश्यते। तथाहि-अशनम् १, पानम् २, खाद्यम् ३, स्वाद्यम् ४, वखं ५, पात्रं ६, कम्बलः ७, रजोहरणं ८, दोरकः ९, मूची १०, कर्तरी ११, क्षुरिका १२, नखहरणी १३, कर्णशोधनी १४, दन्तशोधनी १५
मूल का अर्थ नहीं कल्पता है साधुओं या साध्वियों को शय्यातरपिण्ड ग्रहण करना या उपभोग में लाना ॥५०४॥
टीका का अर्थ-शय्यातर अर्थात् ठहरने के लिए स्थान-उपाश्रय देनेवाले गृहस्थ के यहा से आहार ग्रहण करना और उसका उपभोग करना साधुओं और साध्वियों को नहीं कल्पता । इसीलिए स्थानांग मूत्र के द्वितीय स्थान के प्रथम उदेशक में कहा है-"शय्यातर के आहार का उपभोग करता हुआ मुनि अनुद्घातिक (गुरुपायश्चित्त का पात्र ) होता है।"
शय्यातरपिण्ड (शय्यातर की वस्तु ) के अनेक प्रकार हैं। उनमें से जो पिण्ड (वस्तु) अकल्पनीय हैं उन्हें दिखलाते हैं । वे ये हैं-अशन (१), पान (२), खाद्य (३), स्वाद्य (४), वस्त्र (५), पात्र (६) कंबल (७), रजोहरण (८), डोरा (९) सुई (१०), कैंची (११), छुरी (१२), नखहरणी (१३), कान-कुचरणी
મૂલન અર્થ—શયાતરપિંડ સાધુ-સાધ્વીઓને ગ્રહણ કરે કપે નહિ (૪)
ટીકાનો અર્થ-જે કઈ વ્યક્તિ સાધુ-સાધ્વીને ઉતરવા માટે જગ્યા અગર ઉપાશ્રય આપે તે વ્યક્તિ શય્યાતર કહેવાય છે. તેને ત્યાંથી સાધુ-સાધ્વી કઈ પણ પ્રકારને આહાર ગ્રહણ કરી શકે નહિ, એટલા માટે ‘ઠાણાગ” સૂત્રના બીજા સ્થાનના પ્રથમ ઉદ્દેશામાં કહ્યું છે કે-“શય્યાતરને આહાર ગ્રહણ કરનાર મુનિ અનુદ્દઘાતિક-ગુરુપ્રાયશ્ચિત્તને ભાગી ગણુય’
શખ્યાતરપિંડ ( શયાતરની વરતુ ) ના અનેક પ્રકાર છે, તેમાં જે વસ્તુ અકtપનીય એટલે લેવા ગ્ય નથી તે અહિં દર્શાવવામાં આવે છે અશન ૧, પાન ૨, ખાદ્ય 8, સ્વાવ ૪, વસ્ત્ર પ, પાત્ર ૬, કાંબલ ૭, રજે२५ ८, २॥ ६, सोय १०, आत२ ११, ७री १२, नम पानी नेणी १३, न मोतवानी याणी १४,
કાસપી , સાધુ-સાવીને કે કપે નહિ.
॥३७॥
Jain Education Bortional