________________
અનુપ્રેક્ષાનાં અમૃત-બિન્દુ
ગુણો લગભગ પોતાના આત્માને લાભ કરે છે, જ્યારે ગુણોપૂર્વકની પુણ્યરૂપી સંપદાથી પોતાની સાથે બીજાને પણ લાભ થાય છે. સિદ્ધો આઠ કર્મથી રહિત છે તથા અરિહંતો ચાર કર્મ સહિત છે. તો પણ પ્રથમ કેમ અરિહંતોને યાદ કરીએ છીએ ? અરિહંતોમાં
પુણ્યનો પ્રકર્ષ છે. પરાર્થ સંપદાની ઉત્કૃષ્ટતા છે. સામાન્ય કેવળીની હાજરીમાં છદ્મસ્થ ગણધર દેશના આપે છે, તે દેશનાને કેવળીઓ સાંભળે છે. પુણ્યવાનની સોબતથી બીજા પણ પુણ્યશાળી બને છે. બીજાને લાભ થાય છે. તે પણ પોતાનો જ છે. એવો ભાવ જ્યાં સુધી આપણને ન આવે, ત્યાં સુધી આપણે તીર્થંકરોને ઓળખ્યા ન ગણાય.
ગુણ પામવાનું કામ પર્વત ચઢવા જેવું છે. શ્વાસ ચઢે, થાક લાગે, પવનનો પાટો લાગે, જો ચૂકે તો હાડકા ખોખરા થાય, તેથી ઊંચે ચઢવામાં પુણ્યનો સહારો જોઈએ. તે કેવી રીતે મળે ? બીજાને સહાય કરવાથી, બીજાની દુઆ મેળવવાથી, બીજાની સાથે આત્મસમદર્શિત્વ ભાવ રાખવાથી અને હૃદયમાં બીજાના હિતની ચિંતા રાખવાથી.
પૂ. બાપજી મહારાજ ‘સંઘ સ્થવિર'ના બિરૂદને સાર્થક કરી ગયા. પ્રેરણાના ભંડાર સમું એમનું જીવન હતું. જન્મ નારિયેળ-પૂનમ- બળેવના દિવસે, કાળધર્મ ચૌદસના દિવસે. જન્મના દિવસે બધાને મોઢું મીઠું કરાવ્યું, સ્વર્ગવાસના દિવસે ઘણાને ઉપવાસ. વીસમી સદીમાં સૌથી સુદીર્ઘ જીવન જીવ્યા, આયુષ્ય પાંચ વીશી અને સાધુપણું ચાર વીશી. આવું આયુષ્ય ઘણા ઓછા પૂર્વાચાર્યોએ ભોગવ્યું હશે. તેમણે બે સદી જોઈ, પણ વીસમી સદીનું કોઈ દૂષણ એમને સ્પર્ફ્યુ હતું. ૭૨ વર્ષની વયે શરૂ કરેલ વર્ષીતપ જીવનના અંત સુધી ૩૩ વર્ષ પર્યંત ચાલુ રહ્યો. આના પરિણામે સમાધિપૂર્વક
ઉપવાસના દિવસે સ્વર્ગવાસી બન્યા. નામથી જ નહિ, કામથી પણ તેઓ ‘સિદ્ધિનો સાક્ષાત્કાર કરાવી ગયા. ૭૨ વર્ષની વયે વર્ષીતપનો પ્રારંભ, ૮૫ વર્ષની વયે ચાલીને શત્રુંજ્ય-ગિરનારની યાત્રા, આજીવન શ્રુતની
م
૦ પૂ. પંન્યાસપ્રવર શ્રી ભદ્રંકર વિજયજી ગણિવર
અદ્ભુત ઉપાસના. આવી આવી અનેક સિદ્ધિઓના સરવાળા સ્વરૂપ અને સાક્ષાત્કાર સ્વરૂપ જીવન ધરાવનારા અને પુણ્ય ઉપરાંત ગુણનો પણ સુવર્ણમાં સુગંધ જેવો સંયોગ-સુમેળ સાધનારા આવા મહાપુરુષના દર્શન ફરી પાછા ક્યારે થશે, એ સવાલ છે.
.
હાથીએ માત્ર અઢી દિવસ સસલાની દયા પાળી, બદલો કેટલો મળ્યો ? એ બદલો મળવામાં જીવદયાના પરિણામ કારણ છે. એ બદલો મળવામાં નિમિત્ત જીવ છે. જો જીવની દયા ન હોત, તો આટલો બદલો ન મળત. જેના નિમિત્તે લાભ મળે તેનો આભાર માનવો, એમાં સજ્જનતા અને કૃતજ્ઞતા છે. મેઘકુમાર પૂર્વ-ભવમાં હાથી હતો, ત્યારે સસલાને હાથીએ આપ્યું, તેના કરતાં હાથીને સસલાએ કેઈ ગણું અધિક આપ્યું.
૦
દૃષ્ટિ એવી સૃષ્ટિ એ અજ્ઞાનીની દૃષ્ટિ છે. સૃષ્ટિ એવી દૃષ્ટિ એ જ્ઞાનીની દૃષ્ટિ છે. દૃષ્ટિ એવી સૃષ્ટિ એટલે દરજીની દૃષ્ટિ પડા ઉપર છે. મોચીની દૃષ્ટિ પગરખા ઉપર છે. કસાઈની દૃષ્ટિ, ગાયને જોતા તેના માંસ ઉપર છે. આપણે દેહદૃષ્ટિ ધરાવતા હોઈશું, તો આપણને દેહના સુખ-દુ:ખ-રૂપ-રંગ દેખાશે. જો આપણી દૃષ્ટિ આત્મા પ્રત્યે હશે તો આપણને આત્માના ગુણો દેખાશે. લોભીની દૃષ્ટિ ધન ઉપર હોવાથી એ એમ માને કે, જેની પાસે ધન છે, તે જ કુલીન ગણાય છે, વિદ્વાન ગણાય છે, વક્તા ગણાય છે, અને આગેવાન ગણાય
છે. વિવેકીને એ જ ધન દુઃખનું કારણ લાગે છે.
૭
કીમતી ચાલી ન જાય તેની તેના માલિકને -વસ્તુ સતત ચિંતા રહ્યા કરે છે. સોનાના મોહવાળાને જેના ઉપર શંકા ન થવી જોઈએ, તેની ઉપર પણ શંકા જાય છે. મેતારજ ઋષિ ઉપર સોનીને શંકા થઈ. સોનું પોતે સ્વભાવથી ખરાબ પણ નથી અને સારું પણ નથી. પણ તેના આધારે ઇષ્ટ-અનિષ્ટની કલ્પના થવાથી સોનું સુખ-દુઃખ ઉત્પન્ન કરવામાં નિમિત્ત બને છે. સોનું અને સ્ત્રી પોતે ખરાબ નથી, પણ તેના ઉપરની અયોગ્ય આસક્તિ જીવને દુ:ખી કરે છે. તેથી શાસ્ત્રકારો કહે છે કે બહારના સંસાર કરતા, અંદરનો સંસાર ભયંકર છે.
.
IF : કલ્યાણ : ૬૪/૭, ઓક્ટોબર ૨૦૦૭,
૨૦૪૬૩ T