________________
*
૭૮૬ : જ્ઞાન-વિજ્ઞાનની તેજછાયા :
ގ
આપણે કૃતઘ્ન છીએ. કૃતઘ્રતા રૂપી પાપનુ કેઈ પ્રાયશ્ચિત નથી. માત્ર કૃતજ્ઞતા પ્રગટાવવી પડશે.
ભાવમાં, શબ્દમાં કે કામાં વ્યકત થતી આપની કૃતજ્ઞતાથી અન્યના સત્કાર્યો માટે અને સવિચારે માટે પ્રેરણા મળે છે. જયારે કૃતઘ્રતા અન્યના સદૂભાવે પર કયારેક આધાત કરે છે, કયારેક સત્કાનિ થતાં અટકાવે છે,
કૃતજ્ઞતા માક્ષમા પ્રત્યે વાળે છે, કૃતઘ્ધતા સંસારમાં ભ્રમણ કરાવે છે. નવકારની સાધનાંમાં કૃતજ્ઞતા અને પરોપકાર અને ગુણ્ણા અનિવાય છે.
આપણે નવકારના જાપ કરીએ છીએ, શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતની ભકિત કરીએ છીએ, સામાયિક ધર્મનુ પાલન કરીએ છીએ. શું આપણામાં કૃતજ્ઞતા છે? શ્રી પ’ચપરમેષ્ઠિ ભગવ તેના અનંત ઉપકારી આપણને સ્પશે છે ? અસરે ( feel ) કરે છે?
પરમ ઉપકારી શ્રી તીથ કર પાત્માએની મહાકરૂણાના ભાવસ્પર્શે આપણું જડ હૈયું પીગળે છે?
B
જે અન’ત ઉપકારો આપણા ઉપર થયા છે રુકિત માટે પરાકારિતાને ફરજ રૂપે આપણે સ્વકારી છે ?
તેની
નવારની સાધના સફળ કરવી છે ? તો ઉપ. કારીના સહેજ પણ ઉપકારને ન ભૂલા અને પરાકારિતાને અન્યના કલ્યાણને ફરજ સમજો,
કે ઈશુ આધ્યાત્મિક સાધના સફળ કરવી હાય તેા તેની પ્રાથમિક અનિવાર્ય શરત આ છે. કૃતજ્ઞતા ગુણ કેળવા.
કૃતજ્ઞના ગુણુ (sense of gratitude) અને પરોપકાર ગુણુ (sense of sacrifice) મને એક ખીજાના પૂરક છે.
તામાં લખ્યું છે કે માતાના મમત્વનું એક બિંદુ અમૃતના સમુદ્રથી ય અધિક મીઠું છે.
શ્રી તીર્થંકરના આત્માએના જીવમાત્ર પ્રત્યેના વાત્સલ્યને માતાના વાહત્યની સાથે પણ નહિ સરખાવી શકાય.
એક માતા પેાતાના જ બાળકનું પરિપૂર્ણ હિત ચિંતવે છે, અને તે પણ કેવળ ભૌતિક હોય છે. અથવા બહુ તે નૈતિક અને વિરલ પ્રસ ંગમાં જ આધ્યાત્મિક હોય છે.
તીર્થંકરો પ્રત્યેક જીવના આધ્યાત્મક કલ્યા ણુને સાતા કરતાં પણ અનંતકુણુ વધારે ભાવથી ચાહે છે.
શ્રી તીથ કર ભગવતાના આ ભાવને મહાવાત્સલ્ય કહો, મહા કરૂણા હે, કે ‘સાવ જીવ કરૂં શાસન રસી'ની ભાવના કા.
દુઃખમુક્તિના અમેઘ ઉપાય
આ સ'નારના વિચ્છેદ સુધી થાય છે. શુદ્ધ ધર્મની પ્રાપ્તિ પાપ કર્મોને વિશિષ્ટ નાશ થવાથી થાય છે. પુન: અંધાય નિહ એવી રીતે પાપકમેક્સનો નાશ તથા વ્યવ પાકવાથી થાય છે.
આ થા ભવ્યત્વ વગેરેને પકાવવાના, પ્રગ ટાવાના પ્રાપ્ત કરવાના ત્રણ સાધના શ્રી શાસ્ત્રકાર લગવતાએ કહ્યા છે.
એક ચાર શરણાના સ્વીકાર. ખીજું દુષ્કૃત્યોની નિંદા, ત્રીજું સુ¥ચેનુ` સેવન તથા અનુમેદન,
માટે દુ:ખ મુકત થવાની ઈચ્છાવાળાએ આ ઉપાયેાનું હુ ંમેશાં નિશ્ચયપૂર્વક સેવન કરવું જોઇએ અને તેમાં પણ રાગદ્વેષ-કામ, ક્રોધાદિ સકલેશ હાય ત્યારે તે વારવાર અને સંકલેશ ન હોય તે પણ દિવસમાં ત્રણવાર (ત્રિકાળ
મહા કર્ણા
જાપાનના મહાવિ નાગોચીએ એક વિ- સધ્યાએ) અવશ્ય કરવુ જોઇએ.