________________
: ૮૦૮ઃ હિંસાને વરૂણ વિપાક: .
ભગવંત ! મારે કોઈ શત્રુ છે ખરો ? જૈમિત્તિક સંકોચીને તે ઉભો રહ્યો. જોઈને કહ્યું કે, “હા છે.”
સિંહે ત્રાપ મારી અને તેને જમણે હાથ અશ્વગ્રીવ કહે છે કે મારે તેને કેવી રીતે જાણે
મેંમા લીધે એટલે ત્રિપૃષ્ઠ સંકોચેલો ડાબે હાથ
લાંબો કર્યો. જરા પણ ગભરાયા વિના પિતાની સૈમિત્તિક કહે છે, કે- જે તારા ચંડસિંહ દૂતનું અદભુત શક્તિને બળે સિંહનું મુખ ચીરી નાંખ્યું, અપમાન કરશે અને પશ્ચિમ પ્રદેશમાં હિમવંત પર્વ
પછી જુના પડાની જેમ હૃદય પ્રદેશ સુધી સિંહનું તની સમીપે આયુધ વગર જે પુરુષ સિંહને મારશે
શરીર ચીરી નાંખ્યું. ત્રિપૃષ્ઠ ફેંકી દીધેલો સિંહ અમતેનાથી તારૂં મૃત્યુ થશેઃ એમાં જરાય સે દેહ નથી.' ર્ષથી તરફડતે હતો. તેને સારથીએ કહ્યું કે
પછી તેણે પરીક્ષા માટે સર્વ રાજકુલોમાં ચંડ- ભાઈ ! તને તે પુરુષસિંહે માર્યો છે. સિંહને મોકલ્યો તે સર્વે સ્થળેથી સન્માન પામીને કુપો માર્યો નથી, પછી સિંહનું પ્રાણપંખેરૂ ઉડી આવતો હતે પણ પ્રેક્ષાગૃહમાં ગયેલા અમારા ગ. ત્રિપૃષ્ઠ અશ્વગ્રીવને કહેવરાવ્યું કે હવે તમે પિતાને તું હેરાન કરે છે એમ કહીને પ્રજાપતિના સુખેથી સૌ રાજાઓ રહે. પણ સિંહને ભરાયેલે પુત્રએ તેનું અપમાન કર્યું.
જાણીને અશ્વગ્રીવને શંકા થઈ, તેણે પછી તુરત જ દક્ષ રાજાને ખબર પડી કે મારા પુત્રએ દૂતનું અપ- સ્વયંપ્રભાની માગણી કરી, પણ તેના પિતા જવલમાન કર્યું છે તેવું જાણીને દૂતને રાજી રાખવા મીઠા નજીટીએ આપવાની ના કહી. કલક્ષેપને નહીં સહન શબ્દનો ઉપયોગ કરી દક્ષે તે દૂતને કહ્યું. “આર્ય ! એ કરી શકતો તે જ્વલનટી સર્વગુણસંપન્ન મારા પુત્રો તમારા જ ગણાય. એ તે બાળક અને અજ્ઞાન (ઉત્તમ લક્ષણોવાળી) કન્યાને વિપૃષ્ઠને આપવા છે. માટે એના બેલવા તરફ તમારી જેવા મહેટા માટે તૈયાર થયો. અને ત્રિyષ્ઠ પાસે કન્યાને પુરૂષે નહિં જોતાં ક્ષમા દાખવવી. એમ સમજાવી લઈને આવ્યો. સન્માન કરી તેને વિદાય કર્યો.
સંભિન્નશ્રોત નૈમિત્તિકે ત્રિપુષ્ઠને કહ્યું “દેવ !” દૂતે અશ્વગ્રીવને પિતાનું સન્માન થયાનું જણાવ્યું સ્વયંપ્રભા સાથે પાણિગ્રહણ કરે. તમે ભારતવર્ષના પણ અપમાન થયાનું વિષ પોતે ઉતારી ગયો. પરંતુ સ્વામી છે; માટે જયથી વૃદ્ધિ પામો. બીજી રીતે ખબર સાંપડતાં અશ્વગ્રીવે જાણી લીધું કે, ત્રિપૃષ્ઠને સ્વયંપ્રભા આપી હોવાનું સાંભળીને પ્રજાપતિ દક્ષના પુત્રોએ દૂતનું અપમાન કર્યું હતું. કાપેલ અશ્વગ્રીવ લડાઈ કરવા માટે સેન્ય વાહન પછી દક્ષને તેણે કહેણ મોકલ્યું કે
સહિત રાવર્ત પર્વત ઉપર આવ્યો. ત્રિપૃષ્ઠ અને કુમાર અહીં આવે તો મારે તેને મળવું જવલનટીના પક્ષના વિધાધરો પણ ત્યાં ભેગા થયા. છે.” દક્ષે જણાવ્યું કે મહારાજ ! આપની આજ્ઞાથી
પછી બંને વિધાધરનું યુદ્ધ છ માસ સુધી ચાલ્યું.
પછી ત્રિપુચ્છે પિતાના ચક્રથી અશ્વગ્રીવનો વધ કર્યો તેઓ પશ્ચિમ દિશામાં સિંહના ભયનું નિવારણ
અશ્વગ્રીવ મરીને સાતમી પૃથ્વીમાં ગયો અને આ કરવા ગયા છે.
ભારતમાં અવસર્પિણિમાં ત્રિપૃષ્ઠ પહેલો વાસુદેવ થશે. ત્રિપૃષ્ઠ રથમાં બેસીને જાય છે ત્યાં તેણે એક
હરિસ્મશ્ન પણ ભરીને સાતમી પૃથ્વીમાં જ નારક થયો. મહાકાય સિંહને જોયે. “રથમાં બેઠેલા અને પગે
પછી મારા વિન્ડમાં આ ઉપસ્થિત થયો એટલે ચાલનારનું યુદ્ધ અસમાન-અયોગ્ય છે,' એમ વિચા
મારી દુર્ગતિનું કારણે થયો છે. કરીને તે રથમાંથી નીચે ઉતર્યો. પણ પાછો તેણે - વિચાર કર્યો કે “સાયુધ અને નિરાયુધ લડે તે ન્યા- આવું વિચારતાં અગ્રીવ અને હરિશમશ્રને વેર યથી વિરુદ્ધ છે. એમ વિચારીને પોતાના હાથમાંથી બંધાયું, અવધિ વિષયથી એકબીજાને જોતાં તે જ તલવાર દૂર ફેંકી દીધી પછી ડાબે હાથ પાછળ ક્ષણે રોષથી બળી રહેલા એવા તે બન્નેનું યુદ્ધ