________________
કલ્યાણઃ એપ્રીલ : ૧૯૫૭ : ૯૯ : લધુમતીમાં દબાવી દેવાનો ભાવિ ગોઠવણના પાયા ઝાંખું ઝાંખું ભાસતું થાય. આવા ઘણું ઘણું મુસદ્દીવૈશાલીમાં રપાઈ રહ્યા છે. અને હિંદુધર્મને જગત- ગિરીથી ભરેલા વર્તમાનકાળે જેના મહત્વના કારણે માંની ખ્રીસ્તીઓની બહુમતીના બળ ઉપર વિશ્વને ન સમજાય તેવી તરકીબી વહેતી થયેલી છે. તે પ્રમાણે એક ધર્મ બનાવવાની ગોઠવણમાં વિલીન કરી દેવાની બૌદ્ધધર્મના પ્રચારને રાજ્યાશ્રય આપવાની તરકીબ જના ચાલુ થઈ ગઈ છે.
ભારત રાજ્યના વહીવટમાં ભુતકાળના વાયસરો | ગુજરાતના પ્રાથમિક કલાસમાં ચાલતી “ભારતના બીજરૂપે મૂકી ગયા છે. તેને તે જતના ખાતા મારફત પડયા' એ નામની ઈતિહાસની ચોપડીમાં એક ચિત્ર વિકસિત કરવામાં વર્તમાન સરકાર આગળ પડતું આપવામાં આવ્યું છે તે જોવા જેવું છે. તેમાં ઈતિ- ભાગ ભજવી રહી છે. આવી ઘટનાઓ શરૂ થઈ હાસના ક્રમથી પહેલું ચિત્ર સિદ્ધાર્થ બીનું છે, બીજું ત્યારથી જ તેની પાછળનું આ અતિટુંકું રહસ્ય ચિત્ર ઈસુ ખ્રીસ્તનું છે, અને ત્રીજું ચિત્ર મહાત્મા સમજવામાં આવતું રહ્યું છે. બૌદ્ધધર્મના સાચા અર્થમાં ગાંધીજીનું છે, અને વચ્ચે ચોથું ચિત્ર અડતાલ વગાડી ફેલાવાનો સામનો કરવા માટે આ વાત નથી, પણ કીર્તન કરતા નરસિંહ મહેતાનું છે. આમ છતાં ઇસુ આજના પણ કામની પાછળ કયા રહસ્યા હોય છે. ખ્રીસ્તનું ચિત્ર બરાબર વચ્ચે અને હેજ ઉંચું તે ધ્યાનમાં લેવા જેવી બાબત છે, તે સમજે. રાખવામાં તેમનો વિશ્વવ્યાપક લોકપ્રિયતા અને વિશિ
મગનલાલ : તમારી આ વાત કેટલેક અંશે છતા બતાવવાનો પ્રયાસ છૂપો રહી શકે તેમ નથી,
તે બંધબેસતી લાગે છે. પણ તેની સામે ઘણું પ્રશ્નો અને હકીકતમાં એ મતલબનું લખ્યું છે કે, “ઈસુ
પૂછવાની ઈચ્છા થાય છે. ખ્રીસ્ત ભારતની બહારના છતાં ભારતના ઘડતરમાં તેમનો ફાળો મોટો છે.' આ ઉપરાંત કેટલાક એવા
છગનલાલ : એ વાત તે મેં પહેલાથી કરી ટાઓ દશેક વર્ષની આસપાસથી પ્રચલિત કર. છે, પણ હાલમાં તમારા એક પ્રશ્નને પણ ઉત્તર વામાં આવ્યા છે કે, જેમાં આગળ વધારે સ્પષ્ટ
આપી શકાય તેમ નથી, પ્રસંગે પ્રશ્નના ખુલાસા તાથી ધ્યાન ખેંચે તે રીતે ગાંધીજીને મોટો હોય છે. જરૂર કરીશ. મારી વાત બંધબેસતી લાગે છે, એમ પાછળ કોઈક ઝાંખું સિદ્ધાર્થ બુદ્ધનું ચિત્ર હોય છે. નહીં બોલતાં, “બંધબેસતી જ છે.' એમ તમારે અને તેની પાછળ ખૂબ ઝાંખું કસ ઉપાડી રહેલા બોલવું જોઈતું હતું. ઈસુ ખ્રીસ્તનું ચિત્ર હોય છે.
મગનલાલ: તો પછી જૈનધર્મ અને વૈદિકકેટલાકમાં ગાંધીજી, રામ, શ્રી કૃષ્ણ, બુદ્ધ, ધર્મે પિતાના અસ્તિત્વને કાયમ રાખવા માટે શું મહમ્મદપેગંબર અને ઇસુ ખ્રીસ્તનું પણ હોય છે, કરવું જોઈએ ? તેમાં ભારતના બાળમાનસ એટલે કે ભાવિ પ્રજાના છગનલાલ : આ પ્રશ્નને જવાબ વળી કોઈ માનસમાં ભારતના મહાપુરુષોમાં પણ તેનું સ્થાન પ્રસંગે આપીશ, હાલ આટલેથી જ બસ !
ખૂબ વાર પછી પટ્ટાવાળે એફીસમાં પહોંચ્યા, ત્યારે મેનેજર ખુબ ગુસ્સે થયા. ‘આટલી વાર તું કયાં રખડી આવ્યા ?' ‘સાહેબ ! ટપાલમાં કાગળ નાંખવા ગયા હતા.' તે કાગળ નાંખતાં શુ ત્રણ કલાક લાગે, બહુ-અહુ તે જતાં-આવતાં એક કલાક થાય.” પણ સાહેબ ! એક કાગળ ન હતો, ત્રણ કાગળ હતા, એટલે ત્રણ કલાક થાય ને !'
પટ્ટાવાળાએ ગણતરી કરીને જવાબ આપે.