________________
: ૭૮૪ : કરકસરના લીધે પરોપકાર :
જુવાનીઆ રૂમની અંદર પેઠા. રૂમ કેવડી ? ૮ ભાય ૧૨ ની ! ત્યાં ડેાસેા તરત ઉભા થઇ ગયા. પીપ ઉપરના ડામચી પરથી એક જીનુ પુરાણું ગાલ્લુ નીચે નાખી આવકાર આપે છે, આવેા ભાઇ, આવે એસેા. આવ ચીમન, આવ. ’
જુવાનીયા સકાચાય છે. એકેક વાત એવી જુએ છે કે નિષ્ફળતા મળે એવું ક્ષણભર લાગે, રકઝક ! નાની રૂમ ! ડામચીએ પીપ પર ! ગાલ્લુ ાનું !.. પણ હવે આટલે આવ્યા પછી જોયા કરે। શું થાય છે, એમ મન વાળી ગાલા પર બેસે છે.
ડાસાને પરિવાર બીજો નહાતા, તેમ ધાટી નહાતા એટલે બાજુમાંથી એક છેાકરાને બૂમ મારી ખેાલાણ્યે. કહ્યું, ‘જા ભાઇ નીચે પાંચ છ કપ ચાહનું કહી આવ.” ડાસા વિવેકી છે એટલે પહેલાં અતિથિસત્કાર કરીને પછી કામકાજ પૂછાય એમ સમજે છે, તેથી સીધું રોકડુ નથી પરખાવતા કે ‘કેમ ? આવે, કેમ આવ્યા છે, કહો શુ કામ છે ? ' આ । લુખ્ખા હૃદયને વર્તાવ છે. આ દેશના પાક તેા બહુ રસાળ. એના સુપુત્ર લુખ્ખા નહિ, સ્નિગ્ધ હૃદયવાળા ! આંગણે ચઢેલાનુ યેાગ્ય સ્વાગત-સન્માન કરે.
ડાસાએ છેકરાને કહ્યું તે ખરૂ પણ તરત જુવાનીઓ કહે છે, ના ના, કાકા અમારે ચા નથી પીવી,’
તે ભલે, ચા નહિ તે દૂધ . અલ્યા છેાકરા એમ કર બશેર દૂધ લાવી એને ગરમ કરી એમાં લે આ કેશર, બદામ નાખી લાવ.' એમ કહી ડબ્બીમાંથી કેશર બદામ કાઢી આપ્યા.
જુવાનીયા તા ડબ્રાઈજ ગયા. કહે, ‘કાકા, કાકા, આટલું બધું ના હોય, અમારે કાંઇં ચાની બાધા નથી. પરંતુ આ તે એક કામે નીકળ્યા છીએ, તેમાં મે!ડુ ન થાય.'
હવે આજ તા રવિવાર છે. છતાં તમને મેહુ નહિ કરાઉં ! એમ કરતાં આડી અવળી વાતે વળગ્યા એટલામાં તેા કેશરીયાદૂધ હાજર થયું, ડાસાએ પેાતાના હાથે દૂધના પ્યાલા ભરી આનંદપૂર્વક દીધા, અને સ’કાચાતા જીવાનીઆને આગ્રહ કરી પીવા કહે છે. જુવાનીઆને પીવું પડે છે, પણ જુએ છે તે જાણે મા દૂધ છેાકરાને પીવરાવે છતાં લેાહી માતાનું
વધે એમ આ ડાસાની આંતરડી કરીને લેહી વધી રહ્યું છે.
હવે ડેસે પૂછે છે, હા ભાગ્યશાળી, મારા સરખું કંઇ કામ હોય તે બતાવે.
જુવાનીઆ ખેલતાં ખચકાય છે. મિત્રને કહે છે— તમે કહેા.’
· કાકા, આ જીઆને હું તેા રહ્યો જરા શેખીન વ. તે જતા હતા બહાર ફરવા. પણ આ મારા ભાઈએ મને કહે, ચાલ, પાંજરાપાળની ટીપ કરવાની છે. જન્મીને એકલા તારા જીવને જ શાતા આપે છે તે ખીજા વેાને શાતા કયારે અપાવીશ ? ’ કાકા, એમનું કહેવુ' સાંભળીને મારાય પગ ઢીલેા પડયા. મને થયું, અહા, આ પાપ ભરેલી દુનિયા પર જ્યારે કરાડા માનવ જેવા માનવા પાપે પેટ ભરી જાણે છે, ખાનપાન–પૈસા–માજમજાહમાં પશુવન જીવી રહ્યા છે, ત્યારે આવા કાક, સેકડે હારે શુ, લાખે એક જીવ પાપકારનું કામ કરવા નીકળી પડે છે, એ કેટલા ભાગ્યવાન ! ' હું આમની સાથે યાયા. ભાગ્યશાળાને સમાગમ કયાંથી? પછી મને કહે કે-પહેલાં કાઇ સારા ઘેર લઇ જા. તે અમે પહેલ-વહેલા અહીં જ આવ્યા છીએ. ’
· અરે મહાનુભાવ! ઘર ભૂલ્યા. ઉલટુ મારી રકમ લખીને તમે ટીપ બગાડશે. મથાળે તે કાક સારાની રકમ લખાવે !'
કક્કા, અમારે તો તમે જ સારા છે. તમે જે આપશે। તે અમારે સારા શુકનમાં ગણુારો ! '
• પણ ટીપમાં એટલી રકમ પહેલી લખશે! તે પછીના આંકડા સારા નહિ ભરાય.'
• તેા કાકા, ટીપમાં નહિ લખીએ.' જુવાનીઆએ રસ્તા કાઢ્યા. બાકી તમારા જેવે જીવ પહેલુ આપશે, એથી અમારૂં કામ આગળ સારૂં ચાલશે એવે અમને વિશ્વાસ બેસે છે.’
..
ડાસા કહે છે, “ તા કહે। શું આપું ?'
• એ અમારાથી ન મેાલાય, આપને જે આપવુ ધરે તે.'
હશે ત્યેા ત્યારે એકાવન રૂપીઆ આપુ છું.’