________________
- આજે જરૂર છે ગુપ્તદાનની શ્રી કિશાર ગાંધી-લીમડી
પ્રભુ. શ્રી મહાવીરદેવે ધર્મના ચાર અંગે કહ્યાં છે.
(૧) દાન (ર) શીલ (૩) તપ (૪) ભાવ. આ ય અગેસ એક ખીજા સાથે સકળાયેલ છે; અને આ ચાર અંગેનું ખરાખર સમજપૂર્વક પાલન કરવાથી મનુષ્ય પેાતાનુ જીવન ઉચ્ચ બનાવી શકે છે તથા ખીજા મનુષ્યાનું પણ ક્લ્યાણ કરી શકે છે.
આ ચાર અંગામાં દાન સવથી શ્રેષ્ઠ છે. આ દાન કરવા વિષે આપણા સમાજમાં થેાડી ગેરરીતિ પ્રવર્તે છે. આજે આપણે અનેક દાનેશ્વરીએ વિષે સાંભળીએ છીએ. એક શેઠ હાસ્પિટલ આંધવામાં એક લાખ રૂપિયા આપી પેાતાનું નામ અમર કરે છે, બીજા શેઠ નિશાળ બંધાવવામાં પચાસ હજાર રૂપિયા આપી પોતાના નામની નિશાળ બંધાવે છે. આવા સમાચાર સાંભળતાં આપશુને આધુનિક દાનના કાંઇક ખ્યાલ આવે છે. ાનના પણ આ એક માર્ગ છે, અને તે પણ ઉત્તમ છે, છતાં તે કીતિન છે એમ કહી શકાય. હજારો મનુષ્યા જાણે એ રીતે દાન કરવું એવા આજના પૂજીપતીઓને મેહ થઇ ગયા છે. તેથી તેઓ કીર્તિદાન કરવા પ્રેરાય છે, પણ કેટલીક વેળા ગુપ્તદાનની જરૂરીયાત ઘણી હાય છે.
અમુક ગૃહસ્થા પાતે ગરીબ વિદ્યાર્થીઓને મદદ કરે છે, એવી જાહેરાતા છાપાઓમાં છપાવે છે, અને જણાવે છે કે, “ચાપડીએ તથા સ્કોલરશીપ મેળવવા માટે નીચેના સીરનામે પત્રવ્યવહાર કરવા. જે ગરીમ વિદ્યાર્થી એને ચાપડીએની અથવા સ્કાલરશીપેાની જરૂર હાય છે, તે તે બિચારા મદદ
"
==
મેળવવા માટે પેાતાની સ્થિતિનુ વર્ણન કરતાં લાંબા લાંબા કાગળો લખે છે-લખવા પડે છે, ગૃહસ્થને તે આ પત્રવ્યવહારની બહુ એછી દરકાર હોય છે. અમુક ગૃહસ્થા તે ફક્ત પોતે સમાજમાં કાંઇક છે તેમ દેખાડવા ખાતર જ આવી જાહેરખબરે છપાવતા હોય છે. વિદ્યા થીએ ફી-ફ્રીને પત્રો લખે છે પણ કાંઈ જવાબ મળતા નથી-મળે છે તે સતોષભ મળતા નથી. વિદ્યાર્થી એને નથી મળતી ચાપડીએ કે નથી મળતી કેલરશીપે-કદાચ મળે છે. તે બે-ત્રણ જૂની ફાટી તૂટી ચાપડીએ અને તેના બદલામાં પણ અનેક ફરફરીયામાં પેાતાની સહી અને ગામના પાંચ સાત પ્રતિ ષ્ઠિત સજ્જાની સહી કરાવવી પડે છે. ફક્ત એ રૂપિયાની કિ ંમતની એ ચાપડીએ ખાતર પણ જો આવી રીતે સહીએ કરાવવાની જરૂર પડતી હોય તે બહેતર છે કે, ચાપડીએનુ દાન ન કરવું. અમુક નિકા આ રીતે સ્કોલરશીપે, ચાપડીએ અને બીજી નાની નાની વસ્તુએ આપીને સામા ગરીબ વિદ્યાર્થીના સ્વમાનને નાશ કરવા પ્રયત્ન કરે છે. તેની પાછળ બીજો કોઈ આશય નથી પણ લીધેલ વ્યક્તિ કદાચ ભવિષ્યમાં પૈસાદાર અને તે પણ આપણાથી એને કે એના લાગતાવળગતાઓને દબાયેલા રાખવા આવેા મલિન આશય પણ ગરીબ વિદ્યાર્થીઓને મદદ કરવામાં કેટલીક વખત જણાઈ આવે છે.
૬ દાન
આજનેા સમાજ માને છે કે, “કાઇપણ જરૂરિયાતવાળા માણસને મદદ કરવી એટલે તેના સ્વમાનની હરરાજી કરાવવી. ” આ પ્રથા ઘણી જ ભયંકર છે, અને ઉગતી પેઢીના માનસ પર બહુ જ માઠી અસર કરનાર છે, કાઇ દુઃખી