________________
• ૩૯૮ : વૈરાગ્યના ઢકાર;
પરંતુ
અક્કલના ખજાનચીએ ! તમારા ખોલવામાં તે સુખ જેને વહાલુ લાગ્યું તે સાસારિક દુઃખાને તા ધૂળ પડી છે ! લક્ષ્મીના માલિક તમે નથી તે તેના પૂજારીશું પણ ખુર્દ સંસારને રડે !... છે!! અરે! પૂજારીકહેતાં શરમ આવે છે. ગુલામડા કહું તો ચાલે તે ?
જૈન તે સંસાર ભાગવી પણ જાણે, તે ત્યાગી પણ જાણે ! તમે માયકાંગલા ! સંસારને ભાગવી, પણ જાણતા નથી, પછી ત્યાગમાં તે શું ? દેવાળું જ કે ખીજું કાંઈ ?
કે, .જૈતા મોક્ષ
ખરેખર ! આજે કહેવુ' પડશે, તરફ નહિ બલ્કે સંસાર તરફ કુદકે ને ભૂસકે સંસાર લીલા ખેલવા પાવરધા બનતા જાય છે! ને દુર્ગાંતિના ડાધુએ તેમનાં સ્વાગત કરવા નાચી રહ્યા છે !
“ સંસારની પાક મુકે તેને ધર્માં વહાલા લાગે અને દુ:ખની પાક મુકે તેને ધર્માં આ માયેા લાગે. ”
ધ પ્રવૃત્તિના અચિંત્ય તે અણુમાલ લાભા માનવ આજે સમજતા થઈ જાય તો આજે પૃથ્વી પર સ્વગ ઉતરે !
ખરેજ ! પણ આજે સહુ કોઇ સુખની પ્રાપ્તિમાં તે દુ:ખની હાયમાં રડારોળ કરી રહ્યું છે ! સુખની પ્રાપ્તિ થતી હોય તે ભયંકરમાં ભયંકર પાપ આચરવામાં તે માનવ-પશુઓના હાથ પાછા ન પડે !
ખરેખર ! ખેદ થાય છે ! જેના પ્રયત્નથી સુખની,
અરે, અખુટ સુખની પ્રાપ્તિ થવા પૂરો સંભવ છે તેવુ જ કાતીલ પણે ખૂન કરનાર કેવી રીતે સુખ પામી શકે ? પછી તેનાથી મુક્તિના સુખાને કેટલુ છે.? અરે ! એ ીક પણ સંસારના તુચ્છ સુખા પણ તેનાથી દૂર દૂર ભાગવાનાં ! તે હૈયાફ્રુટાના કપા ળમાં હરહંમેશ માટે દુ: ખ જ જડાયેલુ રહેશે! વાસ્તવિક સુખ કયુ' છે ? તેની શોધ વિના વિવેક. શૂન્ય પુરુષાર્થ આચરાય જાય છે, તેનાં જ આ વિષેરીત પરિણામ છે.
વિષયવાસનામાં અમન-ચમનમાં માન-સન્મા નમાં સુખ કલ્પી માનવ ઉંધા માથે દોડેજ જાય છે !
પણ વાસ્તવમાં તે સુખ જ નહિ, ખરૂ સુખ તે ધર્મની સાધનામાં છે. તેના માધ્યબિન્દુમાં છે !
તે
જ્યાં સુધી સંસાર ત્યાં સુધી તે સુખ દૂર! તે જેટલા સ`સાર દૂર તેટલું તે સુખ નજીક ! જગતના જીવે। સંસારિક સુખની પ્રાપ્તિમાં ભારાભાર પાપ કરતાં તેના કુળ રૂપે મળતા દુ:ખોને પાક મૂકી રડે છે ! જ્યારે મેક્ષ સુખની સાધનાવાળા સસારની પોક મૂકે છે, ને ધર્મકરણીમાં મશગુલ અને છે ત્યારે પેલા ધર્મથી વિમુખ બને છે !
જગતમાં આત્મ-જતન સિવાય સ પર-પુદ્ગલના ખેલ છે.
પરવસ્તુમાં આત્માની જ્યારે આસકિત થાય છે, ત્યારે માનવતા ભૂલી ને હેવાનિયત આચરતાં પણુ અચકાતો નથી.
આત્માના ગુણો સિવાયની જેટલી સંસારમાં ગડમથલ છે, તે સર્વ આત્માનુ અધ:પતન કરનારી તે અનત–કાળચક્રમાં રખડાવનારી તુ વસ્તુ છે.
રે માનવ ! કયાં ભાન ભૂલી પરતે સ્વ માની રહ્યો છે ! સ પર-પદાર્થ છેાડી, આ પૃથ્વીથી અળગા પડી ચાલ્યા જવાનું છે, કાંતો · તે તને છોડી જશે. તેટલું અવશ્ય કે પર-પુદ્ગલને સંગ દો દેનાર છે.
તે એક વ્યકિતને ગાખાર જાણ્યા બાદ પણ એમજ તે ? તેની સાથે મૈત્રી કરવાનું દિલ થાય ઠીક. કરીલે મૈત્રી તે ચાટીલે મીઠાશ ! તે મીઠાશજ તને એક દિ ઝળહળતું ઝેર પાવામાં ચૂકશે નહિ !
મારૂ તારૂ કરવામાં પળેપળે આત્મ-ઉપયોગ વિના તુ વિનાશ તરફ પગલાં માંડી રહ્યો છે!
પરમાં આસકત થતાં પહેલાં પાળે હડી, તુજ અતરાત્માને પૂછ ! કે ‘મુજ કાર્ય આત્માનું રક્ષણકર્તા કે અધઃપતન કર્તા છે ?
માની લે ! તારી અલ્પ જીંદગીની મહેફિલમાં પરને તથા સ્વને પણ કર્મસત્તા તને કાષ્ટ-ચિતા પર પોઢાડી એકલા તે અટુલા નિઃસહાય પાપથી ભારેભાર લેપાયેલા જીંદગીના જુગારમાં હારેલા યાનિયાની પકડમાં સોંપી દેશે !