________________
४०४
તેમનું શરીર ઠંડીથી ધ્રુજતું હતું. તેમણે નદીકાંઠે રાય, પણ પિતાના ઓઠ પર રંગ ન ભૂસાઈ તાપણું કરવાને પાસે રહેલી કેટલીક ઝુંપડીઓ જાય એ માટે તે સ્ત્રી ઈરાદાપૂર્વક ઓછયસળગાવી મૂકવાની સાથેની સખીઓને આજ્ઞા સ્થાનીય શબ્દ વાપરતી નથી. એથી એ વેશ્યા ફરમાવી. તે ઝુંપડીઓ ગરીબ કુટુંબની હતી. છે, અને વ્યવહારથી “તાત તાત” બોલે છે.” રાણીની આજ્ઞાને તરત અમલ થયા.
ભેજ, પિતાની મહારાણીના ખુલાસાથી ઝુંપડીના ગરીબ રહેવાસીઓ રાજા પાસે આશ્ચર્ય પૂર્વક આનંદ પામ્યો. -ફરિયાદ કરવા ગયા. રાજાએ રાણુની પાસે
એ અન્યાયને જવાબ માંગ્યું. રાણીએ તુમા- અમેરિકાના પ્રેસીડેન્ટ વિલ્સનને કેઈએ ખીથી જવાબમાં કહ્યું, “મારા સંતોષ કરતાં પૂછયું; “દશ મિનિટ ભાષણ કરવું હોય તો ઝુંપડીઓની કિંમત કાંઈ વધારે છે? ઠંડી દુર તમારે કેટલી તૈયારી કરવી પડે ?” કરવા એ સળગાવી એમાં શું અન્યાય થઈ ગયે?”
વિલસને જવાબ આપ્યો, “બે અઠવાડિયાં રાજાએ ગર્વપૂર્વક જવાબ આપ્યો, ‘કાશીના પેલાએ ફરી પૂછ્યું; “એક કલાક ભાષણ મહારાણી પદે તમને એની કિંમત ન સમજાય.” ને રાણીને સખ્તાઈથી ફરી કહ્યું, “આજથી
ન કરવું હોય તો?”
તેમણે કહ્યું, “તો એક અઠવાડિયું ? એક વર્ષ પર્યત તમે હવે કાશીનાં મહારાણી નથી. ભીખ માગીને-મજુરી કરીને તમે પૈસા ‘વારૂ, બે કલાક ભાષણ કરવું હોય તો?” ૨ળે. એનાથી એ ઝુંપડીએ ફરી બંધાવી પ્રેસીડેન્ટે તરત જ કહ્યું; “ચાલે! હમણું આપજે, ને. પછી કહેજે કે, ઝુંપડીઓની જ હું તૈયાર છું.” શી કિંમત છે? ને એ સળગાવતાં શે અ
૦ ૦ ૦ ન્યાય થાય ?” ”
એક સાંજે યૂરોપના જાણીતા લેખક ડી.
- ક્વીન્સીની મકાન માલિક બાઈએ તેની એરઅવંતીમાં એક મેઘલી રાત્રે એક સુંદરી ડીમાં ભારે ધબાકો થતા સાંભળ્યો. ઉપર જઈ
| મૃત પિતાને સંભારી, “ હા તાત, તેણે બારણું ખખડાવ્યું. પણ જવાબમાં બીજે હા તાત.” એ પ્રમાણે વિલાપ કરતી હતી. ધબકે સંભળાયો. બારણું તેડાવી એ બાઈ રાજમહેલમાં એ વિલાપના પડઘા પડતાં રાજા અંદર ગઈ. તેણે જોયું તો કવીન્સી ગળામાં કઈ ભજે તે સુંદરીને પિતા-પ્રેમ વખા; પણ તુટેલા ચિત્રની જેમ પહેરીને વિર-વિખેર ચકર રાજરાણુએ જવાબમાં કહ્યું, “એ પિતા- ફરનીચર વચ્ચે પડયો હતો. પ્રેમ ન હોય, વ્યવહાર છે.”
. તેને પૂછતાં ખૂલાસામાં તેણે કહ્યું, “માખીઓ એમ શાથી કહે છે?” રાજાએ પૂછ્યું, ઓરડીની છત પર ચાલતી હતી એ જોઈ મને રાણીએ કહ્યું, “કેમકે એ સ્ત્રી વેશ્યા છે.” વિચાર આવ્યો કે, હું પણ એમ કેમ ન ચાલી આ “તમે એ કઈરીતે જાણ્યું.” રાજાના પ્રશ્નને શકું? ને એટલા માટે ઉંધે માથે છત પર જવાબ આપતાં રાણીએ ફરી કહ્યું, “સ્વામીન ! ચાલવાનો પ્રયત્ન છેલ્લા એક કલાકથી હું કરી તે સ્ત્રી વિલાપમાં એક “તાત” શબ્દ બોલે રહ્યો છું.’ છે. જ્યારે રૂદન કરતી વેળા પિતા શબ્દ વપ- મકાન માલિક બાઈ, યુરોપના પ્રસિદ્ધ