Page Text
________________
“આપણાં તીથાન
શ્રી અભ્યાસી
[ પૂ દેશનાં તીર્થોને ટુક પરિચય; જાન્યુઆરી ૧૯૪૮ ના અંકથી આગળ ] ૫ લખનૌ વટ સંભાળે છે. હિંદના પહેલા સ્ત્રીગવનર શ્રીમતી સરેજિની નાયડુ આ પ્રાંતના ગવર્નીર પદે છે.
લખનૌમાં આપણા ૧૪ શિખરબંધી દેરાસરા છે. અને ચાર ધરદેરાસર છે. આમાંનાં કેટલાક દેરાસરામાં
સ્ફટિકરન તેમજ પોખરાજનાં પ્રતિમાઓ છે. પૂર્વકાલમાં અહિં પ્રાચીન જિનમંદિરે હાવાં જોઇએ એમ લાગે છે. મુસલમાન બાદશાહેાના કાળમાં દિશ આપણાં મંદિરના નાશ થવાથી આ બંધાવ્યા હોય એમ અનુમાન થઇ શકે છે.
1
કૌશાંખીથી કાનપુર થઈને લખનૌ અવાય છે. ગામતીનદીના કીનારાપર આવેલું આ શહેર પૂકાળમાં અવધદેશની રાજધાનીનું મુખ્ય મથક ગણાતું હતું. આ શહેરે, મુસલમાનેાના સમયમાં ખૂબ જ જાહેાજલાલી ભાગવી છે. આજે પણ યુક્તપ્રાંતની રાજધાનીનું શહેર લખનૌ ગણાય છે. આજે પ. ગાવિંદ વલ્લભપ’તની ધ્રાંગ્રેસ સરકાર યુક્તપ્રાંતના વહિ
અહિં પ્રાચીન અવશેષાને જાળવી રાખનારૂં એક મ્યુઝીયમ છે. તેમાં સેકડા ખંડિત જિનબિંખા નજરે પડે છે. મથુરાના કંકાલીટીલામાંથી ઈરવીસન પહે લાનાં જે જિનર્મિઓ નીકલ્યાં છે. તે બધાં આ સંગ્રહસ્થાનમાં સંગ્રહિત કરીને રાખવામાં આવ્યાં છે. મ્યુઝીયમનાં આ બધાં પ્રતિમાજીને અંગે જાણીતા ઇતિહાસશાસ્ત્રીઓએ ધણા સુંદર પ્રકાશ પાડયો છે.
31.
કુહરર,
ડા. ખુલ્લુર અને મી. સ્મીથે આને અંગે જણાવ્યું છે કે, - મથુરામાં એક સમયે જૈનધમ અસાધારણ પ્રભુત્વ ધરાવતા હતા. તેમ એના આ બધા સ્કુપા પરથી જણાય છે. વગેરે’
ડર એવા છે કે—આંસુ પણ આવી જાય, એટલે આંસુ આવે એટલા માત્રથી દયાળુ કહેવાય નહિ. આજે લગભગ બધા ખેલે છે કે—દુષ્કાળ આવ્યા તા થશે શું? એમાં-દુષ્કાલમાં લાકનું શું થશે ?’ એની ચિન્તા વધારે છે કે ‘દુષ્કાલમાં પોતાનુ” શું થશે ? ’ એની ચિન્તા વધારે છે ? જો લેાકની ચિન્તા વધારે હોય, તે। સુખી માણસોએ દુષ્કાળ આવ્યા તા થશે શું?' એ વાત જાણીને કર્યું શું હેત? - કાલે અનાજ નહિ મળે તો ? '–એ કલ્પનાએ જેનાથી બન્યું તેણે ધર ભરવા માંડ્યું, અનાજને ચાય તેટલેા સંગ્રહ કરવા માંડયા, પણ કાઈ સુખીએ એવા વિચાર કરવા માંડયા –લાકને જ્યારે અનાજનાં ફ્રામાં પડે ત્યારે હું સૌને અનાજ પૂરૂં પાડી શકું અને ભૂખના માર્યાં કાને મરવાના વખત આવે નહિ, એ માટે અત્યારથી જ જોગવાઈ કરૂં !' આવું કામ કરવાની સામગ્રી તે। હોય, પણ એવુંરાયેલી હૈયું જોઇએ ને ? જેમ ‘ મારું શું થશે ? ’-એવા વિચાર હૈયામાં પેદા થાય છે, તેમ ‘ સૌનું શું થશે ?' એવા વિચાર પેદા થાય, એવા પ્રકારનું હૈયું જોઇએ ને? આથી તમે સમજી શકશે। કે– દુષ્કાળ આવ્યા તા લાકનુ થશે શું? '–એવું પણ ખેલાતું હાય, તે પણ તેમાં પ્રાય: લેાક પ્રત્યેની ધ્યા નથી, પણ પેાતાના દુ:ખની ભીતિ છે. ડરપોકમાં પ્રાયઃ દયા ઔાય નહિ અને હાય તા પણ તે મામુલી કાટિની હાય.
ઇ. સ. પૂર્વના એ–ત્રણ સૈકામાં શિલ્પકામ સારામાં સારૂં થતું, તે આ અવશેષ જોવાથી જાણી શકાય છે. જૈનશાસ્ત્રોમાં જે હકીકતા દર્શાવી છે, તેમાંની કેટલીયે ઐતિહાસિક હકીકતા આ અવશેષોમાં ાત
જોઇ શકાય છે. એકંદરે લખનૌના મ્યુઝીયમને જોવાથી જૈનધર્મની પ્રાચીનતા અને પ્રભાવકતા માટે સ્હેજે પ્રત્યેક વિચારકનાં હયમાં માન ઉપજ્યા વિના રહેશે નહિ.
આયાગ પટ્ટમાં ચેરસ પત્થરના એક ટુકડાપર આસપાસ સુંદર કારીગરી સાથે મનહર મૂર્તિવિધાન નજરે પડે છે. આવા એક આયાગ પદ્મ પર પુરાણા અક્ષરાવાળા એક લેખ છે. એમાં લખ્યું છે કે, જેતા પિતા સિંહનામે વિણક છે. જેની માતા
| SR No. | 539049 |
| Book Title | Kalyan 1948 03 04 Ank 01 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Somchand D Shah |
| Publisher | Kalyan Prakashan Mandir |
| Publication Year | 1948 |
| Total Pages | 78 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Kalyan, & India |
| File Size | 12 MB |